WKO is een interessante techniek om in te zetten bij gebiedsontwikkeling. De Installect bedrijven hebben vanuit hun betrokkenheid bij diverse gebiedsontwikkelingen kennis en ervaring die de duurzame en haalbare inzet van WKO kan ondersteunen.

1. Gebiedsontwikkeling en WKO

2. Gebiedsontwikkeling en WKO
• BREEAM
• Succesvolle WKO systemen
• Gebiedsontwikkeling met WKO
• Gebouwniveau en stabiliteit

3. Gebiedsontwikkeling volgens BREEAM
• Bronnen
• Ruimtelijke Ontwikkeling
• Klimaat
• Welzijn
• Management
• Synergie
(In ontwikkeling door DGBC http://www.wiki.dgbc.nl)

4. Gebiedsmanagement
Management
• Projectorganisatie met voldoende middelen en
verantwoordelijkheid voor duurzaamheidsambitie
Participatie
• Stakeholders in beeld, betrokken en tevreden over
participatie

5. Synergie
Adaptief vermogen
• Flexibele instrumenten
o Globaal bestemmingsplan
o Flexibiliteit in bouwvolumes
• Ruimte voor bij omstandigheden passende ontwikkeling
Duurzaam rendement
• Belanghebbenden kunnen participeren in samenwerkings- en
financieringsconstructie

6. Gebiedsmanagement en WKO
Projectorganisatie
Stel projectorganisatie verantwoordelijk voor financiële
risico’s en het beheersen van de organisatorische
complexiteit van WKO aanleg
Betrokken stakeholders
Breng beoogde WKO gebruikers in beeld en betrek hun
visie in het plan van uitvoering

7. Synergie en WKO
Adaptief vermogen
Flexibele realisatie van WKO per gebruiker mogelijk maken.
Aanpassen aan omstandigheden en wensen mogelijk maken.
Duurzaam rendement
Betrokkenheid en participatie van beoogde WKO gebruikers bij
samenwerking (energie-uitwisseling) en financiering.

8. Succesvolle WKO systemen
Presteren goed op klantwaardes:
• Haalbaarheid
• Comfort
• Energiegebruik
• Kosten
• Bedrijfszekerheid
• Realisatie
• Onderhoud en beheer

9. WKO modellen bij gebiedsontwikkeling
Collectieve benadering
• Eén systeem waar alle gebruikers (verplicht) op aansluiten
• Vooraf te financieren
Individueel benadering
• Eén systeem per gebruiker
• Te financieren bij realisatie
Organisch
• Gebruik wat per situatie het beste uitkomt
• Zorg altijd voor goede regie

10. Management en Synergie bij Collectieve benadering
• Focus projectorganisatie komt op systeem in plaats van gebruiker;
• Focus projectorganisatie komt op financiering systeem in plaats van realiseren
ontwikkeling;
• Stakeholders hebben geen inspraak;
• Flexibele realisatie per gebruiker onmogelijk;
• Aanpassen aan omstandigheden en wensen is moeilijk;
• Duurzaam rendement door samenwerking tussen WKO gebruikers praktisch
onmogelijk.

11. Voorbeeld 1:
Collectief bronsysteem en warmtepomp

12. Klantwaardes collectieve bron + WP
Voorbeeld:
WKO centrum Arnhem
Haalbaarheid Grote veranderingen in warmte en koudevraag;
Comfort Niet te garanderen: één warmtepomp krijgt per gebouw verschillende
impulsen
Energiegebruik Mutaties in warmte en koudevraag na opdracht: besparingen niet
gerealiseerd
Kosten Relatief lagere bronkosten; Voorfinanciering. Geen zekerheid over
afnemers. Kosten transportleidingen vallen tegen;
Bedrijfszekerheid Risicovol: bij een storing in de warmtpomp hebben alle gebouwen overlast
Realisatie Per ontwikkelaar strijd en onderhandeling; Veel partijen en
verantwoordelijkheden: moeilijk regie te houden;
Onderhoud en beheer Onduidelijkheid over verantwoordelijkheden en eigenaarschap

13. Voorbeeld 2:
collectief bronsysteem

14. Klantwaardes collectief bronsysteem
Voorbeelden:
Oostelijke Handelskade Amsterdam / Oostpoort Amsterdam
Haalbaarheid Complex grondwatersysteem; forse problemen bij opstart;
Comfort Warmte en koudevraag kunnen per gebouw verschillen;
Energiegebruik Afstemming grondwatersysteem op gebouwen problematisch;
Kosten Relatief lagere bronkosten; Voorfinanciering. Geen zekerheid over
afnemers. Lagere WKO kosten maar hoge kosten extra leidingwerk. Extra
kosten overleg en opstartproblemen;
Bedrijfszekerheid Weinig ervaring met deze variant;
Realisatie Veel partijen en verantwoordelijkheden: moeilijk regie te houden;
Risico’s op beschadiging van ondergrondse infra.
Onderhoud en beheer Onduidelijkheid over verantwoordelijkheden en eigenaarschap

15. Voorbeeld 3:
Individuele WKO met regie

16. Klantwaardes individuele WKO met regie
Voorbeelden:
Honderden systemen door heel Nederland
Haalbaarheid Goed in kaart te brengen per systeem;
Comfort Slechts afhankelijk van afstemming op gebouw;
Energiegebruik Per gebruiker goed te monitoren en te optimaliseren; Bronnen kunnen
elkaar versterken;
Kosten Geen voorfinanciering; Relatief hogere bronkosten; minder kosten voor
terreinleidingen
Bedrijfszekerheid Hoog
Realisatie Goed te faseren; elke gebruiker verantwoordelijk voor eigen WKO;
Onderhoud en beheer Per gebruiker; Voordeliger in collectief service contract.

17. Collectief vs. Individuele WKO met regie
Collectief Flexibel
Risico desinvestering Groot Niet
Faseerbaarheid
- -+
Flexibiliteit
- +
Bewezen systeem
-+ +
Afhankelijk van derden
-- +-
Kosten overhead en
besluitvorming - +
Maximale
bodembenutting +- +
Betrokkenheid afnemer
-+ +
Eén opdrachtgever
+ -+

18. Organische benadering
• Schets vooraf verschillende scenario s
• Hou meerdere opties open
• Kies uitvoering op basis van gebruikersbelangen
• Beheers risico s

19. Management en Synergie bij organische benadering
• Focus projectorganisatie blijft op gebruiker / stakeholder;
• Focus projectorganisatie blijft op het (fasegewijs) realiseren van de ontwikkeling;
• Stakeholders hebben inspraak;
• Flexibele realisatie per gebruiker mogelijk;
• Aanpassen aan omstandigheden en wensen is mogelijk;
• Duurzaam rendement door samenwerking tussen WKO gebruikers haalbaar.

20. Tot slot: gebouwniveau
WKO ontwerp:
• gebouwinstallatie bepaalt broncapaciteit.
WKO gebruik:
• Gebouwgebruik bepaalt bodemopslag gebruik;
• Gebouwinstallaties sturen WKO en energiecentrale;
• Goede systeemprestaties vereisen afstemming en aansturing.

21. Gebouwniveau: de uitdaging
De gebouwinstallaties maken geen deel uit van de
bodemenergie-installatie.
• Bodemenergie-installatie en gebouwinstallaties vaak door
verschillende partijen gerealiseerd
• Gebouw wordt door weer andere partij gebruikt
• Een goede afstemming is dus essentieel voor uiteindelijke
systeemprestaties.

22. Stabiliteit bij WKO ontwikkelingen
• Focus op klantwaardes eindgebruiker
• Duidelijkheid over garanties en nazorg
• Eenduidigheid bij ontwerp, realisatie en beheer
• Afstemming gebouw- en bodem-energieinstallatie
• Bewezen producten bieden bedrijfszekerheid

23. Overweging: gebruik de wet Milieubeheer
Bij panden vanaf 3000m2 ligt de terugverdientijd van een
WKO installatie tussen de 3 en 7 jaar.
Bij een TVT binnen vijf jaar kan de realisatie door het
bevoegd gezag al van bouwers geëist worden.

24. De Installect bedrijven
Conceptontwikkeling & advies
WKO en Warmtepompsystemen
Gaswarmtepompsystemen
Energiebeheer & bluswater systemen

25. Ketenbenadering
Goed advies wordt een succes als het goed wordt uitgevoerd.
Daarmee wordt de keten gesloten. Installect biedt daarom graag
toegevoegde waarde door betrokkenheid bij realisatie en beheer.

26. Betrouwbare duurzame energiesystemen
Conceptontwikkeling Realisatie Beheer

27. Opdrachtgevers

28. Bedankt voor uw aandacht