Ang bugtong, pahulaan, o patuturan ay isang pangungusap o tanong na may doble o nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang palaisipan (tinatawag ding palaisipan ang bugtong).[1] May dalawang uri ang bugtong: mga talinghaga o enigma, bagaman tinatawag ding enigma ang bugtong, mga suliraning ipinapahayag sa isang metapora o ma-alegoryang wika na nangangailangan ng katalinuhan at maingat na pagninilay-nilay para sa kalutasan, at mga palaisipan (o konumdrum), mga tanong na umaasa sa dulot ng patudyong gamit sa tanong o sa sagot.
Sa panitikang Pilipino, nilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-araw-araw na buhay at katutubong paligid ng mga Pilipino. Bilang isang maikling tula, madalas itong nagiging isang palaisipan sa tuwing naglalaro ang mga bata. Sa pagsisimula ng isang bugtong sa wikang Tagalog, karaniwang sinasabi muna ang katagang "bugtong-bugtong" bago sabihin ang aktuwal na bugtong at madalas itong may tugma. Isang halimbawa ang sumusunod:
Sa pag-aaral ng modyul na ito, inaasahang maisasagawa mo
ang sumusunod:
a. naiisa-isa ang mga uri at katangian ng karunungang bayan;
b. natutukoy ang mahahalagang kaisipang nakapaloob sa
karunungang bayan; at
c. naiuugnay ang mga mahahalagang kaisipang nakapaloob sa
karunungang bayan sa mga pangyayari sa tunay na
Alam mo ba na ang karunungang bayan ay kabilang sa panitikan ng
mga Pilipino bago pa man dumating ang mga Español? Itinuturing ito na
isang mabuting paraan sa pagbibigay ng payo na nag-iiwan ng aral sa
buhay at nakatutulong din ito para patalasin ang ating isipan sa
pamamagitan ng lohikal at matalinong pag-iisip. Karunungang Bayan – Paraan ng pagpapahayag ng kaisipan ng mga
taong nabibilang sa bawat tribo/pangkat o lahi na may
pagpapahalaga sa kamalayang tradisyonal at kultural. Mga uri ng karunungang bayan at mga halimbawa nito:
1. Palaisipan (Logic) - Paraan ng paglutas ng isang suliranin sa
pamamagitan ng lohikal na paraan gamit ang matalitong pag-iisp. Hal. Ano ang mas mabigat isang kilong bulak o isang kilong bigas?
Sagot: Pareho, Dahil parehas silang isang kilo
2. Bugtong (Riddle) - Isang nakalilibang na pahulaan gamit ang
salitang naglalarawan sa isang bagay, pook at pangyayari na
binibuo ng isa o dalawang maikling taludtod na may sukat at
tugma. Hal. Hayan na hayan na Sagot: Hangin
Hindi mo pa nakikita
3. Kasabihan/Pamahiin (Saying) - Isang makaluma at maiksing
pariralang nagpapahayag ng ideya na pinaniniwalaan bilang
gabay sa pang-araw-araw na buhay. Hal. Bawal isukat ang damit pangkasal, baka hindi matuloy ang
kasal. Bawal magwalis tuwing gabi, nawawala ang suwerte
4. Salawikain (Proverbs) - Isang patalinhagang salita o pahayag na
naglalayong mangaral at magturo ng mabuting asal. Hal. Kung ano ang itatanim ay siya ring aanihin. Kung ano ang puno, siya rin ang bunga
Ang lahat ng ito ay mga karunungang bayan na may nakapaloob na
mahahalagang kaisipan o ideya. Hindi ito magkakaroon ng maliwanag na
kabuluhan kung hindi natin ito maiuugnay sa tunay na buhay. Papaano
nga ba ito maiu
Ang bugtong, pahulaan, o patuturan ay isang pangungusap o tanong na may doble o nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang palaisipan (tinatawag ding palaisipan ang bugtong).[1] May dalawang uri ang bugtong: mga talinghaga o enigma, bagaman tinatawag ding enigma ang bugtong, mga suliraning ipinapahayag sa isang metapora o ma-alegoryang wika na nangangailangan ng katalinuhan at maingat na pagninilay-nilay para sa kalutasan, at mga palaisipan (o konumdrum), mga tanong na umaasa sa dulot ng patudyong gamit sa tanong o sa sagot.
Sa panitikang Pilipino, nilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-araw-araw na buhay at katutubong paligid ng mga Pilipino. Bilang isang maikling tula, madalas itong nagiging isang palaisipan sa tuwing naglalaro ang mga bata. Sa pagsisimula ng isang bugtong sa wikang Tagalog, karaniwang sinasabi muna ang katagang "bugtong-bugtong" bago sabihin ang aktuwal na bugtong at madalas itong may tugma. Isang halimbawa ang sumusunod:
Sa pag-aaral ng modyul na ito, inaasahang maisasagawa mo
ang sumusunod:
a. naiisa-isa ang mga uri at katangian ng karunungang bayan;
b. natutukoy ang mahahalagang kaisipang nakapaloob sa
karunungang bayan; at
c. naiuugnay ang mga mahahalagang kaisipang nakapaloob sa
karunungang bayan sa mga pangyayari sa tunay na
Alam mo ba na ang karunungang bayan ay kabilang sa panitikan ng
mga Pilipino bago pa man dumating ang mga Español? Itinuturing ito na
isang mabuting paraan sa pagbibigay ng payo na nag-iiwan ng aral sa
buhay at nakatutulong din ito para patalasin ang ating isipan sa
pamamagitan ng lohikal at matalinong pag-iisip. Karunungang Bayan – Paraan ng pagpapahayag ng kaisipan ng mga
taong nabibilang sa bawat tribo/pangkat o lahi na may
pagpapahalaga sa kamalayang tradisyonal at kultural. Mga uri ng karunungang bayan at mga halimbawa nito:
1. Palaisipan (Logic) - Paraan ng paglutas ng isang suliranin sa
pamamagitan ng lohikal na paraan gamit ang matalitong pag-iisp. Hal. Ano ang mas mabigat isang kilong bulak o isang kilong bigas?
Sagot: Pareho, Dahil parehas silang isang kilo
2. Bugtong (Riddle) - Isang nakalilibang na pahulaan gamit ang
salitang naglalarawan sa isang bagay, pook at pangyayari na
binibuo ng isa o dalawang maikling taludtod na may sukat at
tugma. Hal. Hayan na hayan na Sagot: Hangin
Hindi mo pa nakikita
3. Kasabihan/Pamahiin (Saying) - Isang makaluma at maiksing
pariralang nagpapahayag ng ideya na pinaniniwalaan bilang
gabay sa pang-araw-araw na buhay. Hal. Bawal isukat ang damit pangkasal, baka hindi matuloy ang
kasal. Bawal magwalis tuwing gabi, nawawala ang suwerte
4. Salawikain (Proverbs) - Isang patalinhagang salita o pahayag na
naglalayong mangaral at magturo ng mabuting asal. Hal. Kung ano ang itatanim ay siya ring aanihin. Kung ano ang puno, siya rin ang bunga
Ang lahat ng ito ay mga karunungang bayan na may nakapaloob na
mahahalagang kaisipan o ideya. Hindi ito magkakaroon ng maliwanag na
kabuluhan kung hindi natin ito maiuugnay sa tunay na buhay. Papaano
nga ba ito maiu
Ang karunungang bayan ay isang sangay ng panitikan kung saan nagiging daan upang maipahayag ang mga kaisipan na nabibilang sa bawat kultura ng mga tao. Nakatutulong ito sa pag-angkin ng kamalayang tradisyunal, na nagpapatibay ng pagpapahalagang kultural.
para sa mga nag hahanap oh gustong makuha ang file na ito maari lamang pong mag register ng account dito sa SLIDESHARE,pag katapos non ay iconfirm muna sa inyong email para ito ay maisave oh maidownload ng tama.
kung may katanungan po kayo maari lamang na mag email sa account na ito:
asa.net2015@gmail.com
asa.net2014@yahoo.com
maraming SALAMAT PO!
Filipinos (Tagalog: Mga Pilipino)[50] are citizens or people identified with the country of the Philippines. The majority of Filipinos today come from various Austronesian ethnolinguistic groups, all typically speaking either Filipino, English, and/or other Philippine languages. Currently, there are more than 185 ethnolinguistic groups in the Philippines; each with its own language, identity, culture, and history.
Names
See also: Name of the Philippines
The name Filipino, as a demonym, was derived from the term Las Islas Filipinas ("the Philippine Islands"),[51] the name given to the archipelago in 1543 by the Spanish explorer and Dominican priest Ruy López de Villalobos, in honor of Philip II of Spain (Spanish: Felipe II).[52] During the Spanish colonial period, natives of the Philippine islands were usually known by the generic terms chino ("Chino") [53] [54] or indigenta ("indigents").[55] However, during the early Spanish colonial period the term Filipinos or Philipinos was sometimes used by Spanish writers to distinguish the indio chino natives of the Philippine archipelago from the indios of the Spanish colonies in the Americas, which were free people and legally barred from being used as slaves, unlike Filipinos. [56] [57] [52] The term Indio Filipino appears as a term of self-identification beginning in the 18th century.[52]
In 1955, Agnes Newton Keith wrote that a 19th century edict prohibited the use of the word "Filipino" to refer to indios. This reflected popular belief, although no such edict has been found.[52] The idea that the term Filipino was not used to refer to indios until the 19th century has also been mentioned by historians such as Salah Jubair[58] and Renato Constantino.[59] However, in a 1994 publication the historian William Henry Scott identified instances in Spanish writing where "Filipino" did refer to "indio" natives.[60] Instances of such usage include the Relación de las Islas Filipinas (1604) of Pedro Chirino, in which he wrote chapters entitled "Of the civilities, terms of courtesy, and good breeding among the Filipinos" (Chapter XVI), "Of the Letters of the Filipinos" (Chapter XVII), "Concerning the false heathen religion, idolatries, and superstitions of the Filipinos" (Chapter XXI), "Of marriages, dowries, and divorces among the Filipinos" (Chapter XXX),[61] while also using the term "Filipino" to refer unequivocally to the non-Spaniard natives of the archipelago like in the following sentence:
The first and last concern of the Filipinos in cases of sickness was, as we have stated, to offer some sacrifice to their anitos or diwatas, which were their gods.[62]
— Pedro Chirino, Relación de las Islas Filipinas
In the Crónicas (1738) of Juan Francisco de San Antonio, the author devoted a chapter to "The Letters, languages and politeness of the Philippinos", while Francisco Antolín argued in 1789 that "the ancient wealth of the Philippinos is much like that which the Igorots have at present".[52] These
Ang karunungang bayan ay isang sangay ng panitikan kung saan nagiging daan upang maipahayag ang mga kaisipan na nabibilang sa bawat kultura ng mga tao. Nakatutulong ito sa pag-angkin ng kamalayang tradisyunal, na nagpapatibay ng pagpapahalagang kultural.
para sa mga nag hahanap oh gustong makuha ang file na ito maari lamang pong mag register ng account dito sa SLIDESHARE,pag katapos non ay iconfirm muna sa inyong email para ito ay maisave oh maidownload ng tama.
kung may katanungan po kayo maari lamang na mag email sa account na ito:
asa.net2015@gmail.com
asa.net2014@yahoo.com
maraming SALAMAT PO!
Filipinos (Tagalog: Mga Pilipino)[50] are citizens or people identified with the country of the Philippines. The majority of Filipinos today come from various Austronesian ethnolinguistic groups, all typically speaking either Filipino, English, and/or other Philippine languages. Currently, there are more than 185 ethnolinguistic groups in the Philippines; each with its own language, identity, culture, and history.
Names
See also: Name of the Philippines
The name Filipino, as a demonym, was derived from the term Las Islas Filipinas ("the Philippine Islands"),[51] the name given to the archipelago in 1543 by the Spanish explorer and Dominican priest Ruy López de Villalobos, in honor of Philip II of Spain (Spanish: Felipe II).[52] During the Spanish colonial period, natives of the Philippine islands were usually known by the generic terms chino ("Chino") [53] [54] or indigenta ("indigents").[55] However, during the early Spanish colonial period the term Filipinos or Philipinos was sometimes used by Spanish writers to distinguish the indio chino natives of the Philippine archipelago from the indios of the Spanish colonies in the Americas, which were free people and legally barred from being used as slaves, unlike Filipinos. [56] [57] [52] The term Indio Filipino appears as a term of self-identification beginning in the 18th century.[52]
In 1955, Agnes Newton Keith wrote that a 19th century edict prohibited the use of the word "Filipino" to refer to indios. This reflected popular belief, although no such edict has been found.[52] The idea that the term Filipino was not used to refer to indios until the 19th century has also been mentioned by historians such as Salah Jubair[58] and Renato Constantino.[59] However, in a 1994 publication the historian William Henry Scott identified instances in Spanish writing where "Filipino" did refer to "indio" natives.[60] Instances of such usage include the Relación de las Islas Filipinas (1604) of Pedro Chirino, in which he wrote chapters entitled "Of the civilities, terms of courtesy, and good breeding among the Filipinos" (Chapter XVI), "Of the Letters of the Filipinos" (Chapter XVII), "Concerning the false heathen religion, idolatries, and superstitions of the Filipinos" (Chapter XXI), "Of marriages, dowries, and divorces among the Filipinos" (Chapter XXX),[61] while also using the term "Filipino" to refer unequivocally to the non-Spaniard natives of the archipelago like in the following sentence:
The first and last concern of the Filipinos in cases of sickness was, as we have stated, to offer some sacrifice to their anitos or diwatas, which were their gods.[62]
— Pedro Chirino, Relación de las Islas Filipinas
In the Crónicas (1738) of Juan Francisco de San Antonio, the author devoted a chapter to "The Letters, languages and politeness of the Philippinos", while Francisco Antolín argued in 1789 that "the ancient wealth of the Philippinos is much like that which the Igorots have at present".[52] These
2. Konsepto ng Pagbabago
Nasa ibaba ang halimbawa ng Anticipation Reaction-Guide (ARG). Basahin ang mga pahayag sa gitna ng
talahanayan. Pagkatapos, punan lamang ang unang hanay sa ilalim ng Bago ang Pag-aaral sa pamamagitan ng
paglalagay mo ng tsek sa tabi ng salitang “sumasang-ayon” o “tumututol”. Isaalang-alang mo ang iyong mga
naging sagot yamang maaaring magbago ang mga ito habang o pagkatapos mong pag-aralan ang araling ito.
ANTICIPATION REACTION-GUIDE
BAGO ANGPAG- AARAL
MGA PAHAYAG
PAGKATAPOSNG PAG- AARAL
SUMASANG-
AYON
TUMUTUTOL SUMASANG-
AYON
TUMTUTUTOL
1. Nararapat nang ibaon
sa limot ang anumang
karunungang- bayan
sapagkat di na akma
ang mga ito sa
kasalukuyang
panahon.
2. Masasalamin sa mga
karunungang- bayan
ang mga kultura nating
mga Pilipino na
kailangang tanggapin at
palaganapin.
3. Ginamit ng ating mga
ninuno ang
mgakarunungang- bayan bilang paraan
upang takutin ang mga kabataan sa paggawa
ng
kasamaan.
4. Ang salawikain, kasabihan, sawikain, alamat, at
epiko ay pawang mga hailmbawa ng
karunungang- bayan.
5. Higit na malalim angkahuluganng salawikain
kaysa sa kasabihan at sawikain.
6. Eupemistikong pahayag ang tawag sa bawat
pahayag na sadyang ginamit upang pagaanin at
gawing mas maayos sa pandinig ang mga
salitangmabigatat may kalaswaan
ang dating.
7. Kailangang panatilihin ang mgakarunungang-
bayan nang maipakita ang pagpapahalaga sa
mga panitikan minana sa ating mga ninuno.
3. Mga Karunungan-Bayan na Umusbong at Lumaganap sa
Panahon ng mga Katutubo
• BUGTONG – ang mga bugtong ay pahulaan sa pamamagitan ng
paglalarawan. Ito ay binibigkas nang patula at may lima hanggang
labindalawang pantig. Ang bugtungan ay nilalaro ng mga naglalamay sa
bahay nang namatayan upang magbigay-aliw at upang di antukin ang
mga nagpupuyat. Nang lumaon, ang bugtungan ay ginagawa rin kung
may handaan o pistahan. Ang mga Tagalog ang pinakamayaman sa
bugtong.
Halimbawa: Bahay ko sa pulo Nagtago si Piro
Balahibo’y pako Nakalitaw ang ulo
(Langka) (pako)
4. Mga Karunungan-Bayan na Umusbong at Lumaganap sa
Panahon ng mga Katutubo
• SALAWIKAIN – isang patalinghagang pahayag na ginagamit ng mga
matatanda noong unang panahon upang mangaral at akayin ang mga
kabataan sa mabuting asal. Ito’y patulang binibigkas na may sukat at
tugma. Ito ang nagsisilbing batas ng magandang kaugalian at pagkilos
noong panahon ng ating mga ninuno.
Halimbawa: Ang sumisira sa bakal Kung tubig ay magalaw Ang sakit ng kalingkingan
Ay kaniya ring kalawang ang ilog ay mababaw dama ng buong katawan
5. Mga Karunungan-Bayan na Umusbong at Lumaganap sa
Panahon ng mga Katutubo
• KASABIHAN – ay karaniwang ginagamit sa panunukso o pagpuna sa
isang gawi o kilos ng ibang tao. Madalas, madaling makuha ang
kahulugan nito sapagkat lantad ang kahulugan nito.
Halimbawa: Tiririt ng maya
Tiririt ng ibon
Kaya lingaw nang lingaw
Hanap si Ramon
Putak, putak
Batang duwag
Matapang ka’t nasa pugad
Ako’y isang lalaking maliksi
Susong gumagapang
Hindi ko pa mahuli
6. Mga Karunungan-Bayan na Umusbong at Lumaganap sa
Panahon ng mga Katutubo
• SAWIKAIN – tinatawag ding idyoma. Lipon o grupo ito ng mga salitang patalinghaga ang gamit.
Tulad ng salawikain, nagbibigay ang mga ito ng di tuwirang kahulugan. Madalas ding gumagamit ng
eupemistikong mga salita o pahayag. Ang terminong eupemismo o badyang pampalubag-loob ay
ang pagpapalit ng salitang mas magandang pakinggan kaysa sa salitang masyadong matalim, bulgar,
o bastos na tuwirang nakapananakit ng damdamin o hindi maganda sa pandinig. Halimbawa nito
ang paggamit ng "sumakabilang-buhay" sa halip na ang pabalbal na natigok, natepok, o natodas
Halimbawa:
anak-dalita - mahirap
balitang-kutsero - balitang hindi totoo o hindi mapanghahawakan
bantay-salakay - taong nagbabait-baitan
di madapuang langaw -maganda ang bihis
di makabasag-pinggan - mahinhin
itaga sa bato - tandaan
kapit-tuko - mahigpit ang hawak
luha ng buwaya - mapanlinlang sa kapwa
Mahangin ang ulo – mayabang
7. Magbugtungan Tayo!
Matuto at mawili sa mga bugtong na iyong sasagutin. Dito masusukat ang lawak ng iyong
kaalaman, at malilinang ang talas ng iyong isipan sa mga bugtong na minana pa natin sa
ating mga ninuno. Isulat ang iyong sagot sa bugtong sa inilaang linya.
MGA BUGTONG
1. Nanganak ang birhen, Itinapon ang lampin? Sagot:
2. Kaisa-isang plato, Kita sa buong mundo? Sagot:
3. Sa araw ay bumbong, Sa gabi ay dahon ? Sagot:
4. Nagbibigay na, Sinasakal pa?
5. Hindi tao, hindi ibon, Bumabalik ‘pag itapon? Sagot:
6. Mataas kung nakaupo, Mababa kung nakatayo ? Sagot:
7. Sa isang kalabit, May buhay na kapalit? Sagot:
8. Kumpol-kumpol na uling, Hayun at bibitin-bitin? Sagot:
9. Hindi prinsesa, hindi reyna bakit may korona? Sagot:
10. Palda ni Santa Maria, Ang kulay ay iba-iba ? Sagot:
8. Paghahambing ng Salawikain at Sawikain
Ilagay sa nakalaang grapikong pantulong na venn diagram ang pagkakatulad at
pagkakaiba ng salawikain, sawikain at kasabihan.
