Punuar nga Fadil Kastrati Kolegji BIZNESI Dega Menaxhimi i Emergjencave Prishtinë nëntor 2015

1. PROGRAMI:MENAXHIMI I EMERGJENCAVE
PUNIM SEMINARI
Lënda: Praktika për Menaxhimin e Emergjencave
Tema: Aparatet(fikëset) për shuarjen e zjarrit
Studenti: Profesori:
Fadil Kastrati Mr.Sc. Rrahman Sefedini
Prishtinë, 2015
KOLEGJI - COLLEGE
BIZNESIPrishtinë

2. PËRMBAJTJA
Ballina……………………………………………………………………………………………………………………1
Përmbajtja…………………………………………………………………………………………………………….2
Hyrje………………………………………………………………………………………………………………………3
Aparatet(Fikëset) Për shuarjen e Zjarrit –Histori..….………………………………………………4
Fikësja me CO2(dioksid karbon)……..………………………………………………………………………5
Fikësja me CO2 përbëhet prej këtyre pjesëve :…………...……………………………………..5-6
Fikësja me pluhur…..…………………………………………..………………………………………………...7
Fikësja me pluhur përdoret për shuarjen e zjarreve të klasave :..………………………….8
Fikësja me Shkumë Kimike………..…………………………………………………………………………..9
Fikësja Për Shuarjen e Zjarreve Të Klasës ‘F’…….………………………………………………….10
Fikësja me Ujë...............................................……………………………………………………….11
Përdorimi i Fikëses për Shuarjen e Zjarrit në Mënyrë Praktike .…………………………..12
Literatura ……………………………………………………………………………………………………………13

3. HYRJE
Në këtë Punim Seminari mund të lexoni për Aparatet (fikëset) për shuarjen e
zjarrit, Kompetencat dhe detyrat të cilat kryhen me përdorimin e këtyre aparateve
për fikjen e zjarrit
Në këtë Punim Seminari shtjellohet në përpikëri mënyra e përdorimit dhe si
funksionojnë këto aparate për fikjen e zjarrit , poashtu këtë punim seminari e kam
shoqëruar me fotografi përkatëse për të qenë më konkrete në shpjegimin e secilit
aparat fikës
Poashtu shenimet i kam huazuar nga libri i Praktika Për Menaxhimin e
Emergjencave, prof. Rrahman Sefedini ,duke i ctuar ato.
Fotografit i kam nxjerrur në websajte të ndryshme në lëmin e zjarrëfikjes, duke i
përshtatur me tekstin për ti bër më të kuptueshme për lexuesit.
Kam shpjeguar për llojet e ndryshme të fikësëve, vendet ku gjejnë përdorim edhe
kapacitete që mbajnë këto aparate për fikje të zjarrit.
Dhe në fund e kam shtjelluar në hapa se si duhet të përdoret një aparat në rast të
zjarrit

4. APARATET (FIKËSET)PËR SHUARJEN E ZJARRIT-HISTORI
Rreth vitit 200 para erës së re, Ctesibius i Aleksandrië ka shpikur një pompë dore e
cila është në gjendje të japë ujë në një zjarr, si dhe
është e njohur se romakët e kanë përdorur një kovë
me ujë, duke kaluar dorë më dorë për të shuar
zjarrin me ujë. Versioni i parëi një bombole gazi
modern për shuarjne e zjarri, u shpik nga Capitan
George William Manby në vitin1819, e përbërë nga
një enë bakri prej 3 gallons(13.6 litra) nga karbonati i
kaliumit si zgjedhje nën presionin e ajrit të
kompresuar.12
Në fund të shekullit XIX me shpikjen e bombolit të
gazit sode-acid, ku një cilindër që përmban 1 ose 2
lirta ujë kishte bikarbonat natriumi të perziera në të.
Pasi acidi ishte i përzier me zgjedhjen bikarbonat,
gazi i dioksid karbonit lirohet edhe kjo shkaktonte
presion në enen e ujit.3
1
https://www.google.com/search?q=Captain+George+William+Manby&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0C
AgQ_AUoA2oVChMI4-nB16uNyQIVx9ssCh0ThQUc#imgrc=RsmJAjdAuI5BBM%3A
2
https://www.google.com/search?q=Captain+George+William+Manby&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0C
AgQ_AUoA2oVChMI4-
nB16uNyQIVx9ssCh0ThQUc&dpr=1#tbm=isch&q=Captain+George+William+Manby+pump&imgrc=AI5wM8iz71JWXM%3A
3
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe161
Capitan George William Manby(1765-
1854).1
Bombolë gazi e parë moderne e shpikur
nga Capitan G.William Mamby më1819.2

5. FIKËSJA ME 𝑪𝑶 𝟐(dioksid karbon)
Fikësja me dioksid karbon bënë shuarjen e zjarreve të klasës B, C, por, mund të
përdoret edhe te klasa A. Fikësja me dioksid karbon nuk është efikase te zjarret e
jashtme pasi që gazi shpërndahet në natyrë dhe
kështu zvoglohet efikasiteti i ndikimit të
gazit 𝐶𝑂2në fikjen e zjarrit, ndërsa gjatë shuarjes së
zjarreve brenda në objekte duhet pasur kujdes nga
gazërat që lirohen, pasi që në rastet e aktivizimit
kur kemi të bëjmë me zjarre të brendshme ato kur
lirohen janë helmuese. Nëse bëhet shuarja në
vende të mbyllura, preferohet të përdoret aparati i
frymëmarrjes me qëllim të mbrojtjes nga gazërat
helmuese.4
Kapaciteti i ngarkesës varet nga gazi sa është hargjuar.
Maksimumi i pikës së goditjes është 3 – 8 ft, ku 1 – ft =34cm, dhe në largësi më të
madhe humb efikasiteti në piken e goditjes.
Vetitë e shuarjes së dioksid karbonit është se materia shuarëse e fikëesë e mbulon
lëndën që digjet nga oksigjeni, kështu që djegia ndërpritet si dhe në të njëjten
kohë ulet temperature e materialit deri në kufirin e mosdjegëshmerisë me të cilën
djegia ndërpritet.
Fikësja e 𝑪𝑶 𝟐 përbëhet prej këtyre pjesëve:
 Leva e lirimit që shërben për aktivizimin e fikëses në rastet e zjarrit,
 Gjilpëra që shërben për mbrojtjen e levës për aktivizim,
 Tub i zbrazjes shërben për drejtimin e materialit në vatrën e zjarrit,5
4
https://www.google.com/search?q=aparati+i+frymemarrjes+te+zjarrfikesit&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ve
d=0CAYQ_AUoAWoVChMI_v7XjviNyQIVQYAPCh2SRgPP#tbm=isch&q=breathing+apparatus&imgrc=RKPl8honl6gt3M%3A
5
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe161,162
Aparati i frymëmarrjes.4

6.  Gryka e zbrazjes e cila shërben për mbrojtjen e dorës gjatë aktivizimit të
fikëses,
 Masa e shtypjes e cila tregon sasinë e shtypjes në fikëse,
 Dorëza e cila shërben për transportin e fikëses deri te vatra e zjarrit,
 Vend i shënimeve të detajizuara të fikëses,
 Trupi i enës që shërben për mbajtjen e materialit në enë,
 75% të lëngut shndërrohet në gaz,
 25% ngrihet(borë).67
Çdo fikëse për shuarjen e zjarrit i përmban udhëzimet për shuarjen e llojit të
zjarrit, si dhe shënimet e detajizuara për mirëmbajtjen dhe servisimin e rregullt të
fikëses.
6
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,162
7
https://www.google.com/search?q=aparati+i+frymemarrjes+te+zjarrfikesit&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ve
d=0CAYQ_AUoAWoVChMI_v7XjviNyQIVQYAPCh2SRgPP#tbm=isch&q=fire+extinguisher+clip+art.png&imgrc=3APC-KvOA8u3_M%3A
Anotomia e fikëses me 𝐶𝑂2.7
Levë lirimi
Gjilpëra e mbylljes së levës
Tubi për zbrazjen
Gryka e zbrazjes
Gryka e lirimit
Masa e shtypjes
Dorëza mbështetëse
Afati dhe të dhënat
Trupi i fikëses

7. Anët pozitive të fikëses- edhe pas shuarjes së zjarrit më këtë fikëse materiali
që është shuar e ruan prapë vetinë e vetë, që do të thot se nuk deformohet, por,
prapë ato vende ku nuk janë përfshirë nga zjarri mund të përdoren, për këtë
arsyeje ky lloj i fikëses përdoret nëtë gjitha vendet ku kemi të bëjmë me material
me vlera të mëdha si: mjete elektrike, banka, teatro, kino, anije si dhe institucione
tjera me rëndësi, ku për shkak të paisjeve dhe materialeve me vlerë nuk
preferohet të përdoren materiale tjera për shuarjen e zjarreve.
Anët negative të fikëses- nuk është efikase në zjarret e jashtme në natyrë,
pasi që gazi karbonik shpërndahet në sipërfaqe, kështu që në zjarret e
brendëshme gjatë përdorimit kjo fikëse është helmuese dhe liron një
temperatureë të lartë të ftohjes. Varësishtë nga sasia e gazit që e përmban kjo
fikëse aq edhe do të jeë koha e përdorimit të kësaj fikëse, që nënkupton kohë të
shkurtër të përdorimit.8
FIKËSJA ME PLUHËR
Fikësja me pluhër(S – 9 apo P – 9) përdoret për shuarjen e zjarreve të klasës A dhe
klasës E vetëm në tensionin e ulët.
 Pluhëri i cili gjindet në enën e këtij trupi, në të shumtën e
rasteve është nën shtypje dhe vëreheht në mënyrë vizuale
shtypja ku duhet të përcillet vazhdimisht, ku nëse bie
shtypja ai duhet të dërgohet në servisim me qëllim që mos
të humb efikasitetin e pikës së goditjes në raste të
përdorimit.
 Maksimumi i pikës së veprimit me këtë fikëse është 5-20 ft
(1-ft=34cm)
 Me ndihmën e fikëses me pluhër bëhet mbulimi i lëndës
djegëse, me ç’rast flaka dhe djegia ndërpritet dhe
parandalohet avullimi.9
8
http://www.toolstop.co.uk/sealey-scde02-2kg-carbon-dioxide-fire-extinguisher-p56132
9
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,163,164.
Fikësja me pluhër.8

8. Anët pozitive të fikëses me pluhur- gjatë shuarjes së zjarreve jashtë apo
brenda objektit nuk është helmuese (nuk liron gazëra helmuese) për përdoruesin
dhe ka një mënyrë të lehtë të përdorimit, ka manometrin nga i cili mund të
kontrollohet në mënyrë vizuale shtypja e fikëses.
Anët negative të fikëses me pluhur- pas shuarjes së zjarreve te paisjet
elektrike ato prishen, si dhe gjatë reagimit nuk ka ftohje por barazohet vetëm në
mbulimin e lëndës djegëse.
Varësisht nga sasia e pluhurit që e përmban kjo fikëse varet edhe koha e
përdorimit të fikëses, ku zakonisht koha e shkarkimit është deri në 20 sekonda
pork jo varet nga kapaciteti i fikëse.
Gjatë aktivizimit të këtij lloji të fikëses ajo duhet të shkarkohet tërësisht, sepse
pluhuri që gjendet në enë është nën presion dhe nuk mund të përdoret prapë por
duhet të dërgohet në servisim.
Fikësja me pluhur përdoret për shuarjen e zjarreve të klasave:
̶ Klasa -A- te lëndët në gjendje të ngurtë duke pasur parasysh madhësin e zjarrit
̶ Klasa -B- te lëndët në gjendje të lëngët si nafta, benzina etj, por vetëm për
zjarret fillestare dhe në sasira të vogla
̶ Klasa -C- te paisjet, që për punën e vet e shfrytëzojnë rrymën elektrike, por
duke pasur parasysh vetëm te rrym e tensionit të ulët.1011
10
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,164,165.
11
http://www.newhavencountyfireextinguisher.com/faq
Fikëset e ndryshëme me pluhur.11

9. Kemikalet e thara janë nën shtypje të vazhdueshme prej 50 – 200 bar, ku me
aktivizimin e dorezës mudësohet dalja e lpuhurit nga ena ku koha e shkarkimit
varet nga pasha e lëndës që gjendet në enë. Kjo shërben vetëm për shuarjen e
zjarreve të klasës ‘A’ te lëndët e ngurta të cilat djegen si: druri, letëra, kashta,
drithi, tekstile, qymyri etj, por nuk përdoret për shuarjen e zjarreve me
karburantet dhe në këtë rast karburantet qëndërojnë mbi ujë dhe djegia vazhdon.
FIKËSJA ME SHKUMË KIMIKE
Fikëset me shkumë përdoren zakonisht në zjarret e klasës ‘B’ ,gjithashtu janë
efektive edhe në zjarret e klasës ‘A’. Këto jnaë kryesisht me bazë uji, ku fikësja me
shkumë kimikë kimike shërben për shuarjne e zjarreve në të gjitha lëngjet
lehtëndezëse, pasi që pasha specifike e shkumës është më e vogël se e lëngut dhe
ajo qëndron mbi sipërfaqen e lëngut, ku bënë izolimin e zonës së djegies nga
oksigjeni duke shkëputur flakën nga zonat e djegies
Fikëset me shkumë të zakonshme janë të dizajnuarapër të shuar zjarret e lëngjeve
të ndezëshme jo polare të tilla si nafta, por, mund të dëmtohen shumë shpejt në
lëngje polare të tilla si alkooli apo glycol.
Parimi i kësaj fikëse për shuarjen e zjarreve bazohet në vetinë e lëndëve mbushëse
(bikarbonatit të natriumit dhe sulfatit të aluminit), të cilat kur bashkohen krijojnë
dhe zhvillojnë relacione kimike me një masë fluskash të mbushura me gaz karbonik
të cilat izolojnë sipërfaqen e djegies nga oksigjeni.1213
12
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,166,167.
13
http://www.fixfire.co.uk/product-category/systems-and-products/fire-fighting-equipment-and-signage/fire-extinguisher/
Fikëse të ndëryshme me shkumë kimike.13

10. Kjo fikëse përdoret edhe për shuarjen e zjarreve në lëndët e ngurta të djegshme,
por nuk mund të përdoret për shuarjne e zjarreve te paisjet elektrike, pasi që
solucioni shkumor është përçues i elektricitetit ku i dëmton paisjet dhe në këtë
mënyrë është i rrezikshëm për përdoruesin.
FIKËSJA PËR SHUARJEN E ZJARREVE TË KLASËS ‘F’
Fikëset për klasën ‘F’ të zjarreve, të dizajnuara për vajërat që përdoren në kuzhinë,
përmbajnë kemikale në gjendje të thatë ose të lëngët apo shkumë që përmbanë
aditiv special. Këto material reagojnë me nxehtësinë e vajit të djegur, duke krijuar
një shtres të hollë rezistente për të parandaluar avujt që digjen të cilët reagojnë
me oksigjenin.Ky reaksion quhet sapunifikim, ku alkaliteti i materialit reagon shpejt
me vajin e djegur duke krijuar një shtresë të rrëshqitëshme. Materialet kimike në
gjendje të lagësht janë kryesisht kripëra të kaliumit, acetate, karbonate, etj.
Fikësja për shuarjen e zjarreve te kemikalet e lagështa mund të përdoret edhe për
shuarjen e zjarreve të klasës ‘A’ dhe ‘B’, mirëpo është adekuate dhe jep rezultate,
më të mëdha në shuarjen e zjarreve të klasës ‘F’.
Kjo fikëse gjenë përdorim më të shpeshtë në shuarjen e zjarreve në restaurant,
kuzhina ku përgatitet ushqimi, industry ushqimore, etj.
Koha e shkarkimit (zbrazjes) zakonisht varet nga pesha e materies, e cila është e
deponuar në enë por në të shumtën e rasteve arrin deri në 20 sekonda.1415
14
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,167,168,169.
15
http://www.friendlyintegratedsolutions.com/extinguisher-and-blanket-types/
Fikësja e tipit ‘F’.15
Disa nga fikëset e tipit ‘F’ mund të të përmendim si:
 Kapacitet 3 litra,
 Zjarri Vlerësimi 25F 8A,
 28.4 sekonda koha mesatare e shkarkimit,
 Lartësia 353 mm,
 Diametri 160 mm,
 6.8 kg peshë.14

11. FIKËSJA ME UJË
Fikëset me ujë përdoren për shuarjen e zjarreve të klasës ‘A’, si materiet djegëse
në gjendje të ngurtë siç janë: druri, letra, kashta, drithi, tekstile, thengjilli etj.
Aparati është i mbushur me sasi të përshtatëshme të
ujit, dhe si materie që shërben për të shtyer që uji të
dalë nga kjo fikëse është dioksidi i karbonit i cili
gjendet në një bombolë të çelikut brenda fikëses në
një shtypje të lartë e cila përdoret gjatë
temperaturave prej 0 – 45 ⁰C, ndërsa kur ujit i
shtohen përbërës kundër ngrirjes, përdoret edhe në
temperatura prej 15 – 45 ⁰C 16
Zakonisht fikëset me ujë mund të jenë si:
 Kapacitet 6 litra,
 Përmbajtjen e ujit 5,632 litra,
 Përmbajtja shtesë 0,368 litra,
 31,4 sekonda koha mesatare e shkarkimit,
 Lartësia 517 mm,
 Diametri 160 mm,
 9,95 kg peshë
Fikëset me ujë bazohen në parimin e uljes së temperatureës së materialeve që
digjen. Uji e largon nxehtësinë dhe krijon re avulli që pengon depërtimin e
oksigjenit të ajrit në zonën e djegjes, gjithashtu bazohet edhe në parimin e uljes së
përqindjes së temperatureës së vetëndezjes së lëndës që digjet, ose uljen e
oksigjenit nën masën 13% ku edhe djegia ndërpritet. Koha e zbrazjes varet nga
pesha e së cilës mban ena.17
16
http://www.afsfire.co.uk/equip1.htm
17
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,169,170.
Fikëset me ujë.16

12. PËRDORIMI I FIKËSES PËR SHUARJEN E ZJARRIT NË MËNYRË PRAKTIKE
Fikësja zjarrëfikëse duhet të përdoret sipas shkronjave: T, D, SH, L të cilat
nënkuptojnë:18
T –Tërhiqe siguresën1920
D –Drejtimi drejt zjarrit deri te hargjimi i plotë i
fikëses21
SH-Shtrëngo dorezën për lirimin e shtypjes, ku si
factorë ndikon materiali për shuarjen e zjarrit.
L –Lëvizni pa ndërprerë nga njëra anë në tjetrën
duke mbuluar fushën e brendëshme, e cila gjendet
në zjarr për derisa zjarri të shuhet.22
18
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,172
19
https://foundationjps.wordpress.com/tag/fire-safety-and-security-management/
20
http://wallpaper222.com/explore/fire-safety-logos-clip-art/
21
http://www.tracefireandsafety.com/Vfre-20/Graphics/ClipArt.html
22
PRAKTIKA për Menaxhimin e Emergjencave/Rrahman Sefedini/2012/faqe,172,173
Drejtimi drejtë zjarrit.20
Lvizja e fikëses djathtas-majtas21
Tërheqja e siguresës.19
Shtrëngimi i dorezës.22

13. LITERATURA
 Rrahman Sefedini, Praktika për Menaxhimin e Emergjencave,Prishtinë 2012
 https://www.google.com/search?q=Captain+George+William+Manby&biw=1366&bih=667&source=ln
ms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAgQ_AUoA2oVChMI4-
nB16uNyQIVx9ssCh0ThQUc&dpr=1#tbm=isch&q=Captain+George+William+Manby+pump&imgrc=AI5
wM8iz71JWXM%3A
 https://www.google.com/search?q=Captain+George+William+Manby&biw=1366&bih=667&source=ln
ms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAgQ_AUoA2oVChMI4-
nB16uNyQIVx9ssCh0ThQUc#imgrc=RsmJAjdAuI5BBM%3A
 https://www.google.com/search?q=aparati+i+frymemarrjes+te+zjarrfikesit&biw=1366&bih=667&sour
ce=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAYQ_AUoAWoVChMI_v7XjviNyQIVQYAPCh2SRgPP#tbm=isch&q=bre
athing+apparatus&imgrc=RKPl8honl6gt3M%3A
 https://www.google.com/search?q=aparati+i+frymemarrjes+te+zjarrfikesit&biw=1366&bih=667&sour
ce=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAYQ_AUoAWoVChMI_v7XjviNyQIVQYAPCh2SRgPP#tbm=isch&q=fire
+extinguisher+clip+art.png&imgrc=3APC-KvOA8u3_M%3A
 http://www.toolstop.co.uk/sealey-scde02-2kg-carbon-dioxide-fire-extinguisher-p56132
 http://www.newhavencountyfireextinguisher.com/faq
 http://www.fixfire.co.uk/product-category/systems-and-products/fire-fighting-equipment-and-
signage/fire-extinguisher/
 http://www.friendlyintegratedsolutions.com/extinguisher-and-blanket-types/
 http://www.afsfire.co.uk/equip1.htm
 https://foundationjps.wordpress.com/tag/fire-safety-and-security-management/
 http://wallpaper222.com/explore/fire-safety-logos-clip-art/
 http://www.tracefireandsafety.com/Vfre-20/Graphics/ClipArt.html