Lecture on the European Union Enlargement Process (in Albanian Language) by Dr Lorenc Gordani, 21-12-2014, Tirana, Albania. Dr. Lorenc Gordani – Leksion mbi Procesin e Zgjerimit te Bashkimit Evropianë. Lenda e se Drejtës se Bashkimit Evropian intereson ne tërësinë e saj procesin e integrimi. Përcaktim ky i fundit qe për sa na takon ndryshe njohur edhe si zgjerimi i BE-se ne Ballkanin perëndimore. Ne këtë kuadër trajtohen ne përgjithësi Procesi i Zgjerimit te Bashkimit Evropianë dhe nder te tjera ne mënyre te zgjeruar Procesi i anëtarësimeve te reja ne Ballkanin Perëndimore dhe mënyre specifike Historikun e marrëdhënieve te Shqipërisë me BE-ne.

4. Aspektet kryesore objekt te këtij trajtimi do te
jene:
1. Historiku i anëtarësimeve te vendeve anëtare te
BE-se;
2. Negociatat ne vijim dhe zhvillimet me te fundme;
3. Historiku i marrëdhënieve te Shqipërisë me BE-ne;
4. Mundësia e tërheqjes, përjashtimit dhe pezullimit
nga traktatet.

5. Historiku i Zgjerimit dhe Vendet Anëtare te
BE-se

6. Historiku i Zgjerimit dhe Vendet Anëtare te
BE-së
Historia e BE-se fillon së pari me gjashtë anëtarët
themelues Franca, Gjermania (ish Gjermanisë Lindore, nga 3
tetor 1990), Italia, Belgjika, Luksemburgu dhe Holanda.
I. Më 1 janar 1973, Britania e Madhe, Irlanda dhe Danimarka
(pa Groenlandën pas 1982) u bashkuan me Komunitetin.
Norvegjia refuzoi me referendumin e tetorit 1972 (me 53.5%
kundër anëtarësimit në KE).
II. Zgjerimi drejt jugut me Greqine më 1 janar 1981 dhe III.
anëtarësimin e Spanjës dhe Portugalisë, më 1 janar 1986.
IV. Zgjerimi i radhës ishte më 1 janar 1995, me anëtarësimin
e Austrisë, Finlandës dhe Suedisë.

7. Historiku i Zgjerimit dhe Vendet Anëtare te
BE-së
Per sa i perket Norvegjise me 1995 referendumi përsëriti
rezultatin e para 22 viteve, me një mazhorancë të vogël
(52.4%) kundër anëtarësimit në BE.
V. Më 1 maj 2004 shtetet Baltike - Estonia, Letonia dhe
Lituania, shtetet e Evropës Lindore dhe Qendrore – Polonia,
Republika Çeke, Sllovakia, Hungaria, dhe Sllovenia, si dhe dy
ishujt e Mesdheut – Qiproja dhe Malta u anëtarësuan në BE.
VI. Vetëm pas dy-tre vjetësh, zgjerimi vazhdoi drejt lindjes
me anëtarësimin e Bullgarisë dhe Rumanisë, më 1 janar
2007. Me këto zgjerime, numri i Shteteve Anëtare u rrit nga
15 në 27, kurse popullata e BE-së u shtua për 90 milionë dhe
kështu arriti numrin 474 milionë.

8. Anëtarësimi me i fundit i Bashkimit Evropianë
Fillimi i negociatave për anëtarësim u hap më tetor 2005.
Me rezolutën e 1 dhjetorit 2011 Parlamenti Evropian miratoi
hyrjen e Kroacisë.
Nënshkrimi i traktatit te anetaresimit në 9 dhjetor 2011 me
efekte nga 1 korrik 2013.
Anëtarësimet e mundshme
Islanda dorëzoi aplikimin per anëtarësim më 17 korrik
2009. Më 24 shkurt 2010, Komisioni Evropian i rekomandoi
Këshillit të hapë negociatat e anëtarësimit me Islandën. Me
27 korrik 2010 filloi negociatat e anëtarësimit.
Megjithatë, më 13 qershor 2013, Ministri i Jashtëm i
Islandës, informoi Komisionin Evropian per ngrirjen e procesit
te negocimit.

9. Negociatat për anëtarësim të Turqisë
Marrëdhëniet midis BE-së dhe Turqisë kanë filluar shumë
herët:
 Marrëveshje asocimi nga viti 1963.
 Dorëzimi i aplikimin për anëtarësim 14 prill 1987.
 Unioni doganor ne vitin 1995.
 Statusin kandidat për anëtarësim, në dhjetor 1999.
 Hapjen e negociatave të anëtarësimit me Turqinë në
dhjetor 2004.
 Fillimi i negociatave nga tetori 2005.

10. Perspektiva e anëtarësimeve te vendeve te
Ballkanit Perëndimore

11. Zgjerimi i BE-se ne Ballkanin Perëndimore
Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, fitoi statusin e
vendit kandidat në dhjetor të vitit 2005, pa datë të caktuar
për fillimin e negociatave.
Mali i Zi kandidat nga viti 2010 aktualisht ka hapur 12 dhe
permbushur 2 nga 33 kapitujt e negocimit.
Serbia kandidate nga viti 2012, pret te hap negociatat nga
2015.
Shqipëria kandidate nga qershori 2014 (per me shume ne
vijim).
Bosnja dhe Kosova kanë permbushur ose nënshkruar hapjen
e Marrëveshjes se Stabilizim-Asociimit, të nevojshme si hapa
formale të mund të aplikojnë për anëtarësim.

12. Marrëdhëniet mes organizatave ndërkombëtare
evropiane dhe marrëveshjeve te ndryshme

13. Historiku i marrëdhënieve te Shqipërisë me BE-në
Lidhjet diplomatike Shqipëri-Komuniteti Ekonomik Evropian i
kane fillesat e para nga 1991.
Ne Maj te 1999, Procesi i Stabilizim-Asocimit (PSA) për
vendet e rajonit qe mundeson programi CARDS (Asistenca
Komunitare për Rindërtim, Zhvillim dhe Stabilizim).
Ne qershor te 2000, Këshilli Evropian i Feiras parashikon se
vendet e PSA janë “kandidate potenciale” për anëtarësim në
BE. Ne nëntor te 2000, Samiti i Zagrebit e ne qershor 2003
Samiti i Selanikut konfirmon perspektivën për aderim në BE.
Ne te njejtin vit celen dhe negociatat zyrtare gjatë vizitës
së Presidentit të Komisionit Evropian Romano Prodi.

14. Historiku i marrëdhënieve te Shqipërisë me BE-në
Ne maj 2004 programin TAIEX për harmonizimin e
legjislacionit. Me 17 korrik 2006, Ndihmën e Para-
Anëtarësimit (IPA) prej 1 Janar 2007.
Nenshkruhet Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit, ne shkurte
te 2006.
Me 11 korrik 2008, ratifikohet Marrëveshja e Stabilizim-
Asociimit nga 25 shtete anëtare (e para Letonia 26 tetor
2006) e cila hyn ne fuqi me 1 prill 2009.
Proces qe beri te mundur qe me 28 prill 2009, te dorëzohet
dhe aplikimi për anëtarësim në BE.

15. Historiku i marrëdhënieve te Shqipërisë me BE-në
Me 16 nëntor 2009, Këshilli miraton ne parim aplikimin e
Shqipërisë për anëtarësim në BE dhe fton Komisionin
Evropian që të paraqesë një opinion mbi aplikimin.
Me 9 nëntor 2010 Komisioni nxjerr Opinionin e tij mbi
kërkesën e anëtarësimit të Shqipërisë duke theksuar nevojne
e permbushjes se 12 pikave kyce. Procedure e shoqëruar me
15 dhjetore 2010, me hyrjen në fuqi te liberalizimit te
vizave.
Me 10 tetor 2012, Komisioni Evropian i jep mendim në favor
të dhënies së statusit të kandidatit zyrtar në varësi të
vazhdimit te reformes në fushat kyce.

16. Faza e re Marrëdhënieve te Shqipërisë me BE-në
Me 16 tetor 2013, Komisioni Evropian i rikonfirmon Këshillit
dhënien e statusit të vendit kandidat Shqipërisë me
dakortësinë që vendi të vazhdojë të ndërmarrë veprime në
luftën kundër korrupsionit.
Me 12 nëntor 2013, Shqiperia mbane takimin e pare te
dialogut te nivelit të lartë për prioritetet kyçe.
Pas shtyrjes 6 mujore me 27 qershor 2014, Këshilli Evropian
aprovon vendimin e Këshillit Evropian te 24 qershorit për
dhënies e statusit kandidat të Shqipërisë për anëtarësim në
BE.
Hapja e negociatave është hapi tjetër, i cili mund te
kapërcehet vetem me rezultate të prekshme.

17. Marrëdhënia e Shqipërisë me BE-në
Se fundmi takimi i katërt idialogut të nivelit të lartë mes
Shqipërisë dhe Bashkimit Evropian. Takimi i radhe
parashikuar me pjesemarrjen Johannes Hahn ne janar!
Ne 08 Tetor u dorëzua zyrtarisht Raporti i Progresit për vitin
2014, pa rekomande të posaçëm, pasi sfida e radhës për
Shqipërinë është hapja e negociatave e cila kushtëzohet nga
përmbushja e 5 prioriteteve kyçe që janë:
 Krijimi i një administrate profesioniste dhe të
depolitizuar;
 Forcimi i pavarësisë të institucioneve të drejtësisë;
 Lufta kundër korrupsionit;
 Lufta kundër krimit të organizuar;
 Mbrojtja e të drejtave të njeriut.

18. Procedura e sanksionit nga te drejtat
Ne Traktate nuk ekziston asnjë dispozitë që mund të
përjashtojë Shtetin Anëtar nga BE-ja.
Gjithashtu në Traktate nuk ekzistonte asnjë dispozitë që
mund të pezulloje Shtetin Anëtar nga BE-ja.
Për ti dhëne efektet te plote kushteve te aderimit, Traktati i
Amsterdamin krijoi procedurën e sanksionit, cila mund te
çonte ne pezullimin e disa te drejtave qe lidheshim me
cilësinë e anëtarit.

19. Klauzola e tërheqjes nga Traktatet
Fillimisht traktat nuk parashikoni mundësinë e tërheqjes nga
BE-ja. Një procedure e tille është krijuar nga Traktati i
Lisbonës. Klauzola e tërheqjes është përfshirë në artikullin
50 TBE (Traktatin e BE-së), e cila u lejon largimin Shteteve
Anëtare nga BE-ja.
- Nuk ekzistojnë kushte të caktuara për largimin e këtillë
nga BE-ja. Gjithçka që është e nevojshme është një
marrëveshje midis BE-së dhe Shtetit Anëtar të interesuar për
aranzhimin e tërheqjes.
- Nëse nuk arrihet një marrëveshje e tillë, tërheqja është
efektive pa asnjë marrëveshje, dy vjet pas informimit për
planin e tërheqjes.

20. Faleminderit për vëmendjen tuaj!
Detejat dhe Kontaktet:
Av. Lorenc Gordani, PhD
Profesor i se Drejtes të Bashkimit Evropian
Cell: +355 69 95 32 443
Skype: lorenc_Gordani
www.albaniaenergy.org