1. GURE GALAXIA
•
•
•
NON DAGO KOKATUTA
ZER NOLAKO GALAXIA DA. EZAUGARRIAK
ZENBAT ATAL DITU. AZALDU
•
•
BERE IZENAK ETA IZEN HORIEN
JATORRIA
NOIZ SORTU ZEN
2. Zergatik deitzen zaio Esne Bidea gure galaxiari?
Lurretik begiratzean, ortzi guztia zeharkatzen duen kolore zurixkako lerro zabal bat ikusten da .Galaxiaren
deitura bitxi honen jatorria Greziako mitologiatik dator: xingola zuri hori Juno jainkosak Herkules semeari
titia ematen ari zitzaiola isuritako esnea omen zelakoan, Esne-Bidea deitu zitzaion (latinez, Via Lactea).
Galaxiaren plano nagusiko izarrak lirateke xingola zurixka horretan ikusten direnak.
3. El Origen de la Vía Láctea ,
Tintoretto (hacia 1575)
En la noche se aprecia como una borrosa banda de luz
blanca alrededor de toda la esfera celeste
La creación de la Vía Láctea , Rubens
(1577-1640)
4. Beste zein izenarekin ezagutzen da Esne
Bidea? Zergatik?
Espainian Santiago Bidea
antzina erromesek Santiagorainoko bideari
jarraitzen zioten Esne Bidearen izarrek
gidatuz.
erromesak Esne Bidearen posizioa
erreferentzia bezala hartzen zuten, udan NE –
SE da, erromesek Europatik hartzen zuten
norabidea hori zelako.
5. Noiz sortu zen?
Esne Bidearen adina 13mila milioi urtetan estimatzen da, datu
hau kumulu globularren ikerketatik ondorioztatzen da eta
geologoek lurreko mineral batzuen desintegrazio
erradioaktiboaren ikerketan lortutako emaitzarekin bat dator.
La Vía Láctea vista desde el hemisferio austral
6. Non dago kokatuta?
Hau unibertso ezaguneko, gure presentzia bereziaren
gainean hausnarketa egiteko irudia da. Arinki
nabarmenduta agertzen den puntua gure konstelazioa
da, dakigunez gero, mila milioi galaxien , gure barne
Esne Bidea barne, ostatu da.
7. Galaxia kumuluak Unibertsoaren egitura erraldoiak dira. Galaxiek grabitate
handia igortzen dute. Honek eragiten du galaxia hurbilak haien artean erakar
daitezela eta kumuluak eratuz elkar daitezela. Gure galaxia, Esne Bidea, Talde
Lokala deitutako kumulu txikiaren partea da.
Superkumulu galaktikoak
Unibertsoaren bigarren
egiturarik handienak dira.
Superkumulu-harresi itzelek
soilik gainditzen dituzte.
Galaxia kumuluen elkarteak
dira eta Unibertso ezagun
guztitik aurkitzen dira. Gure
Talde Lokala Virgo
Superkumuluaren parte da.
8.
9. Zer nolako Galaxia da?
Esne bidea da Kiribil motakoa da. Halako galaxietan, osagaiek bira eginez erdiko
nukleoa eratzen da; nukleotik, besoak edo luzapenak irteten dira.
Esne Bidearen barra
Zientzialari batzuentzako gure Galaxia espiral barraduna da. Barraren muturretatik nukleoa inguratzen
dituzten besoak sortzen dira.
10. Galaxia laua da, erdigunea izar hori zaharrez
eratutako irtengunea edo protuberantzia duelarik
eta bere inguruan hautsez, gasez eta izar urdin
gaztez osaturiko biribilak eratzen ditu erdigunetik
ateratzen diren besoak.
Galaxia honek, 100.000 argi urte inguruko
diametroa du eta 2.000 argi-urteko lodiera, eta
Eguzkia erdigunetik 25.000 argi urteetara dago.
11. Zenbat atal ditu?
Erraboila: masa guztiaren eta izar kopuruaren zatirik handiena
dauka. Erraboileko izar gehienak, edo guztiak, horiak edo
gorriak dira.
Diskoa eta Beso Espiralak: Diskoa masa handiko izar gaztez
hornituagoa dago, eta badihardu oraindik han izar sortzeak. Lau
beso espiralek osatua izatea da galaxia diskoaren funtsezko
ezaugarria. Beso kiribil horietan izarrik gazteenak aurkitzen dira,
Eguzkia (Orionen besoa) izenekoan dago.
Haloa: Aurreko guztiak inguratzen ditu, eta, batez ere, izar
isolatuz eta izarren arteko materiaz osturik dago.
