Από τη σειρά των διαδικτυακών μαθημάτων του ENGAGE.

1. Equipping the Next Generation for Active Engagement in Science
Online Course: EngagingScience.eu/en/mooc
Συζητήσεις στη τάξη
Ανατροφοδότηση & Αναστοχασμός

2. Περιεχόμενα
Σε αυτή την παρουσίαση συνοψίζονται σχόλια και απόψεις των
εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στα forum συζητήσεων της
διαδικτυακής κοινότητας των μαθημάτων του ENGAGE στη στρατηγική
“Συζητήσεις στην τάξη”.
Δείτε την ανατροδοφότηση των συναδέλφων σας και αναστοχαστείτε
πάνω στη διδακτική σας πράξη.

3. Προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...

4. Προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι

5. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Για εμένα η καλύτερη λύση είναι η δίκαιη κατανομή του
χρόνου π.χ έχει καθένας 1-2 λεπτά για να εκφράσει τις
απόψεις του.

6. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Θεωρώ ότι στην περίπτωση πολλαπλών επαναλήψεων της μη
αποδεκτής συμπεριφοράς, ο εκπαιδευτικός καλό θα ήταν να τους
απομακρύνει από τη συζήτηση.

7. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Αυτό το οποίο θα προσπαθήσω να κάνω για να αντιμετωπίσω αυτή την
πρόκληση, είναι να εξασκήσω τόσο τον εαυτό μου όσο και τους
μαθητές μου στη συγκεκριμένη πρακτική.

8. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Θέτουμε όρους εξαρχής προκειμένου η συζήτηση να μη ξεφύγει από
τους αρχικούς στόχους και να είναι παραγωγική.

9. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Θέτουμε όρους εξαρχής προκειμένου η συζήτηση να μη ξεφύγει από
τους αρχικούς στόχους και να είναι παραγωγική.

10. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Ο τρόπος που εφαρμόζω είναι να μιλάει ένας εκπρόσωπος από
κάθε ομάδα και όταν ολοκληρώσει μετά να επιτρέπονται οι
ερωτήσεις. Επιπλέον εφαρμόζω τη συζήτηση μόνο σε κάποιες
θεματικές ενότητες.

11. Προτάσεις στις προκλήσεις στις συζητήσεις στην τάξη...
Να εμπλακούν οι μαθητές
στη συζήτηση
Να διατηρηθεί το
ενδαφέρον σταθερό
Ενεργός συμμετοχή
Κυριαρχικοί μαθητές
Οι μαθητές που δεν
σέβονται τους κανόνες
Η απώλεια ελέγχου
Να ξεφύγει η συζήτηση
από τη βάση της
Συμμετοχή μαθητών με
χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η πίεση του χρόνου
Η πίεση της ύλης
Η διδακτική ώρα δεν
επαρκεί για να μιλήσουν
όλοι
Όλες οι παραπάνω προκλήσεις είναι υπαρκτές σε κάθε τάξη σε
μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Νομίζω πως μόνο με την "εξάσκηση"
και την εμπειρία εκπ/κου-μαθητών θα βελτιώνονται συνεχώς τα
πράγματα. Και... μην περιμένουμε από την αρχή "θαύματα"!

12. Προτεινόμενη καλή πρακτική
“Χωρίζω την τάξη σε ομάδες των 4 έως 5 ατόμων. Τους αφήνω
χρόνο να συζητήσουν στην ομάδα και στη συνέχεια δημιουργούμε
ένα debate στο οποίο συμμετέχει ένας από την κάθε ομάδα. Κάθε
φορά άλλος. Οι ομάδες παραμένουν έτσι μέχρι να έχουν πάρει όλοι
μέρος σε ένα debate. Στη συνέχεια αλλάζουν οι ομάδες και πάλι
από την αρχή. Με τον τρόπο αυτό "αναγκάζονται" να συμμετέχουν
όλοι στη συζήτηση και να εκφράσουν την άποψή τους. Όταν
γίνεται το debate το ακροατήριο ακούει διαφορετικές απόψεις και
κρίνει την επιστημονικότητα των επιχειρημάτων των συμμαθητών
τους”.

13. Στρατηγικές για ενεργή συμμετοχή...

14. Προτάσεις...
“Ο "δικηγόρος του διαβόλου" μου αρέσει πάρα πολύ! Είναι
ακριβώς το σημείο που δημιουργείται η γνωστική σύγκρουση
στο μαθητή και, ενώ νομίζει πως ξέρει, ένας νέος δρόμος ανοίγεται
μπροστά του και τον οδηγεί σε διαφορετικό αποτέλεσμα. Οι
μαθητές επίσης αρέσκονται στο να προσπαθούν να ανατρέψουν
ο ένας τα επιχειρήματα του άλλου και, σε αυτό το στάδιο, δεν
τους σταματώ ποτέ! Είναι το στάδιο όπου παράγονται οι πιο γόνιμοι
προβληματισμοί και συχνά οδηγούν σε νέα μονοπάτια τη σκέψη
τους!”

15. Προτάσεις...
“Θα συμφωνήσω. Ο δικηγόρος του διαβόλου είναι μία από τις
αγαπημένες μου τεχνικές (και ταινίες). Ειδικά στα θέματα για τα
οποία οι μαθητές είναι τόσο σίγουροι ότι έχουν τη σωστή
άποψη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα των πολιτών της χώρας που
ζούμε είναι ότι δεν μπορούν να κρίνουν πότε κάποιος του λέει κάτι
που είναι σωστό ή κάτι που είναι ωραίο. Κρίνουν βάση του τι τους
αρέσει και όχι κάποιων στοιχείων. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να
τους ετοιμάσουμε για κάτι τέτοιο στη ζωή τους.”

16. Προτάσεις...
“Εγώ πιστεύω πως όλα εξαρτώνται από το θεμα συζήτησης. Είναι
πολύ πιο εύκολο να εμπλέξεις μαθητές σε ένα γνώριμο, οικείο αλλά
μαζί και ενδιαφέρον θέμα γι αυτούς. Προσωπικά προσπαθώ στην
εισαγωγή κάθε επιστημονικού θέματος να κεντρίσω το ενδιαφέρον
τους με κάτι που γνωρίζω πως ίσως τους ενδιαφέρει και στη
συνέχεια να κάνω τη σύνδεση με το θέμα που πρέπει να
ασχοληθούμε. Επιπλέον για να κρατήσει ρυθμό η συζήτηση
επιδιώκω τις αντικρουόμενες απόψεις μεταξύ των μαθητών.
Δηλαδή αν καταλάβω πως κάποιος έχει διαφορετική άποψη από τον
ομιλητή προσπαθώ να του δώσω το λόγο στη συνέχεια ώστε να
έρθουν σε αντιπαράθεση με επιχειρήματα.”

17. Προτάσεις...
“Η διδακτική εμπειρία μου αφορά σε μικρές ηλικίες παιδιών στην Πρωτοβάθμια
Εκπαίδευση. Η στρατηγική που συνήθως χρησιμοποιώ είναι η διαμεσολάβηση με την
ανακατεύθυνση των ερωτήσεων των μαθητών προς τους συμμαθητές τους,
ώστε να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή όλων και να μπορέσουν όλοι να εκφράσουν τις
απόψεις και τις ιδέες τους. Παρόλα αυτά από τις στρατηγικές που προτείνονται, βρίσκω
πολύ ενδιαφέρουσα την μοντελοποίηση των αποδεκτών απαντήσεων, γιατί οδηγεί
σε ορθή χρήση του λόγου και της επιχειρηματολογίας, χωρίς να ταυτίζει το θέμα με
την άποψη και τα συναισθήματα που τρέφουμε για τον κάθε ομιλητή. Κατευνάζει το
παρορμητικό συναίσθημα και οδηγεί στον σεβασμό της διαφορετικής άποψης και στην
ευγένεια που οφείλει να διακρίνει κάθε συζήτηση.”

18. Προτάσεις...
“Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό οι μαθητές να μάθουν από μικρή
ηλικία να μην ντρέπονται να εκφράσουν την άποψή τους, όμως
παράλληλα να την εκφράζουν με πολιτισμένο και ευγενικό τρόπο.
Γι΄αυτό το λόγο, για να επιτύχω την ενεργό συμμετοχή όλων των
μαθητών στη συζήτηση, επιλέγω τη στρατηγική των
αντικρούσεων, γιατί με αυτό τον τρόπο μπορώ να βοηθήσω και
τους πιο ντροπαλούς ή αυτούς που φοβούνται να εκφράσουν την
άποψή τους, να μιλήσουν και να εκφέρουν μία διαφορετική γνώμη
από την ήδη υπάρχουσα. Ταυτόχρονα,τους παρουσιάζω ένα
ευγενικό και ήρεμο τρόπο ("Διαφωνώ με την άποψή σου
επειδή...."), ώστε να μάθουν να συζητούν πολιτισμένα.”

19. Προτάσεις...
“Ανάλογα με το σημείο της συζήτησης και το θέμα αν είναι γνώριμο
ή όχι επιλέγω τη στρατηγική των αντικρούσεων κάνοντας έτσι
πιο ζωντανή και ενδιαφέρουσα τη συζήτηση, ενώ παράλληλα
αυξάνεται η περιέργειά τους κάτι που ενδυναμώνει το ενδιαφέρον
και τη συμμετοχή τους στη συζήτηση.”

20. Προτάσεις...
“Θεωρώ ότι πρώτα απ’ όλα για να υπάρχει ενεργός συμμετοχή των
μαθητών στη συζήτηση θα πρέπει οι μαθησιακοί στόχοι να είναι
συναφείς με τα ενδιαφέροντά τους. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει
να είναι διευκολυντής της συζήτησης και να εξασφαλίσει την
προώθηση της μάθησης μέσα από την αλληλεπίδραση και την
ανταλλαγή ιδεών των μαθητών. Αν η συζήτηση τελματώσει ,τότε
μπορεί να παίξει τον δικηγόρο του διαβόλου, με στόχο να
ενθαρρύνει τους μαθητές να διατυπώσουν μια αντίκρουση.”

21. Προτάσεις...
“Η πρακτική που συνήθως εφαρμόζω για συζήτηση στην τάξη είναι
μέσω ερωτήσεων απαντήσεων μεταξύ συμμαθητών. "Βοηθώ" την
συζήτηση με διάφορες από τις παραπάνω τεχνικές, αναλόγως πια
μου ταιριάζει εκείνη τη στιγμή. Αν βέβαια ανακαλέσω τη
συζήτηση στη μνήμη μου, μετά το τέλος του μαθήματος, έχω
κάποιες ιδέες για τροποποιήσεις που θα μπορούσαν να είχαν
γίνει! Προσπαθώ να τις χρησιμοποιήσω την επόμενη φορά.”

22. Προτάσεις...
“Στην τάξη πάντα αναφέρω τον τίτλο του μαθήματος και έπειτα
ρωτάω για κάθε έννοια τι πιστεύουν οι μαθητές ότι ισχύει. Έτσι δεν
νιώθουν παθητικοί δέκτες, διαμορφώνουν απόψεις, τις
ανταλάσσουν, καταλήγουν σε αυτό που φαίνεται πιο αποδεκτό για
την κοινή λογική. Παρεμβαίνω όταν δεν μπορούν να
καταλήξουν ή όταν οι ίδιοι το ζητούν, δίνοντας τους μια
βοηθητική γραμμή και περιμένω να αποφασίσουν στο τι ισχύει.”

23. Προτάσεις...
”Το τι προτείνω εξαρτάται από το θέμα συζήτησης. Συνήθως
χρησιμοποιώ την αντίκρουση γιατί ωθεί τους μαθητές να
σκεφτούν κάτι διαφορετικό. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις η
σύνοψη δρα θετικά καθώς πάντα παρουσιάζονται ως δια μαγείας
και καινούριες απόψεις”

24. ENGAGE Κοινοπραξία:
14 Ινστιντούτα από 12 χώρες
με εκτετεμένη εμπειρία στη Διερευνητική
Μάθηση, στην Υπεύθυνη Έρευνα και
Καινοτομία και στην Εκπαίδευση
Εκπαιδευτικών