Olatz Ugartek eta Izar Larrañagak egindako lana modeltze karstikoari buruz.

1. MODELATZEKARSTIKOA
Olatz Ugarte eta Izar Larrañaga

2. zerda?
➔ Urak kareharriaren gain
eragiten duen erliebe-forma
da. Ur horiek zenbait higadura
forma sortzen dituzte bai
gainazalean, bai lurpean.

3. erosiokarstikoarensorreraprozesua
➔ Kareharria harri sedimentario mota bat da.
◆ Ia osorik kaltzio karbonatoz osatua CaCO3
➔ Sakonera gutxiko itsaso epeletan osatzen dira eta kolore zuriarengatik oso
erraz desberdintzen dira.
➔ Bi jatorri daude
◆ Jatorri kimikoa: Ca2+ + 2 (HCO3
−) = CaCO3 + H2O + CO2
◆ Jatorri organikoa: oskolak egiteko karbonatoa erabiltzen duten
organismoen hil osteko sedimentazio prozesuengatik.Sedimentazioa mota
hau beste aldi batzutan askoz osteko sedimentazio prozesuengatik.

4. erosiokarstikoarensorreraprozesua
Kareharriaren ahultasun marratan ura pilatzen da eta kaltzio
karbonatoa disolbatzen du. Ura karbono dioxidoarekin
elkartzean pittin bat azidotzen da. Azaleko eta lur azpikoko
urak haitza disolbatzen joaten dira paisaia karstikoaren
egitura bereziak sortuz.

5. Higaduratiksortutakoegiturak

6. lurrarengainazalekoegiturak
➔ Dolina edo troka: Lurpeko areto bateko sabaia erortzen bada, troka edo
dolina deritzen sakonuneak agertzen dira gainazalean.
➔ Lapiaz edo torkal: Euri ura harri disolbagarrien gainetik igarotzen da,
eta lapiaz izeneko ildoak sortzen ditu.
● Aurri itxurako paisaiak: arkuak, galeriak...

7. lurpekohigaduraformak
➔ Meazulo/katazulo: Tunel horizontalak edo ez hain horizontalak dira. Oso
estuak badira katazulo deritze.
➔ Leizea: Hodi bertikalak dira, eta batzuetan gainazalera iristen dira.

8. ARETOAK/HAITZULOAK/GALERIAK
➔Estalaktita:Karbonato kaltziko eta beste mineral batzuk
osatutako espeleotema da, leize baten sabaitik eskegita
dagoena.
➔Estalagmita:Karbonato kaltziko eta beste mineral batzuk
osatutako espeleotema da, leize baten lurretik altxatzen
dena.
➔Zutabeak: estalaktita eta estalagmita batzetik dator.
➔Estalaktita eszentrikoak:Itxuraz grabitate indarraren
eraginari ihes eginez sortutako espeleotema karstikoak
dira.

9. estalaktita
estalagmita
estalaktita eszentrikoa

10. Azalerazioegiturak
➔Iturburua edo sorburua:Lur azpiko ura azalera isurtzen
den aterabidea da.

11. sedimentaziokarstikoaren
egiturak

12. deskaltzifikaziokobuztinametaketak
➔Kareharrietako kaltzio karbonatoa disolbatzean, buztin
hondarra geratzen da , eta lurpeko aretoetan metatzen da
batzuetan.

13. GATZDISOLBAGARRIAKHAUSPEATUTA:
➔Kaltzio karbonato disolbatua hauspeatu egin daiteke, eta
espeleotema hauek sor daitezke:
◆ Kareharrizkotobak (harriak oso porotsuak)
◆ Estalaktitak
◆ Estalagmitak
◆ Zutabeak
◆ Estalaktita eszentrikoak