Pompa ciepła wody użytkowej stanowi jedno z zyskujących na popularności rozwiązań dla ekonomicznego i komfortowego podgrzewania wody. Od września 2015 roku urządzenia przeznaczone do podgrzewania wody, muszą być znakowane etykietami energetycznymi wskazującymi na klasę efektywności. Pompa ciepła wody użytkowej może uzyskiwać obecnie klasę energetyczną "A". Jeśli nawet uzyskuje wyższą efektywność energetyczną (jak np. Vaillant arostor VWL) na poziomie klasy "A+" to do września 2017 roku przedstawia się etykietę "A". Efektywność energetyczną pompy ciepła przedstawia się dla określonego profilu rozbioru wody użytkowej. Typowy profil dla rodziny 4-osobowej to profil "L", gdzie dzienne zużycie wody o temperaturze 45oC sięga blisko 300 litrów.

1. Efektywność energetyczna pompy ciepła wody użytkowej
 Etykieta energetyczna pompy ciepła wody użytkowej
 Klasy energetyczne dla pomp ciepła wody użytkowej
 Wzrost efektywności energetycznej przy współpracy z instalacją solarną
Wydanie 1/2015
30.09.2015
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl

2. 2
Pompa ciepła wody użytkowej – możliwości
zastosowania
 Pompa ciepła typu powietrze/woda przeznaczona
do podgrzewania wody użytkowej stanowi coraz
częściej stosowane ekonomiczne i komfortowe
rozwiązanie dla nowych jak i modernizowanych
domów jednorodzinnych.
 Pompa ciepła wody użytkowej może stanowić
samodzielne urządzenie podgrzewające wodę
lub współpracujące z istniejącym podgrzewaczem
ciepłej wody użytkowej.
 Szczególnie przy zastosowaniu kotłów na paliwa
stałe, a także korzystających z droższych paliw, jak
np. kotłów na gaz płynny lub olej opałowy, pompa
ciepła wody użytkowej pozwala wyraźnie obniżyć
koszty eksploatacyjne i trwale wyłączać z pracy
kocioł poza sezonem grzewczym. Przez większą
część sezonu grzewczego (zwykle do temperatury
zewnętrznej -7oC), pompa ciepła może zapewnić
ekonomiczne podgrzewanie ciepłej wody.

3. 3
Możliwości współpracy pompy ciepła wody
użytkowej z innymi urządzeniami grzewczymi
 Pompa ciepła wody użytkowej może stanowić zarówno samodzielnie pracujące
urządzenie podgrzewające wodę, jak i w połączeniu z konwencjonalnym źródłem ciepła
(kocioł grzewczy wiszący lub stojący) bądź też z instalacją solarną.
 Przykłady schematów systemów podgrzewania ciepłej wody użytkowej z pompą ciepła
Vaillant: aroSTOR VWL B 290/4 (bez wężownicy) i aroSTOR VWL BM 290/4 (z dodatkową
wężownicą grzejną):
aroSTOR VWL B 290/4 aroSTOR VWL B 290/4
+ kocioł wiszący 2-funkcyjny
aroSTOR VWL BM 290/4
+ kocioł stojący
aroSTOR VWL BM 290/4
+ instalacja solarna
CWU CO CWU CO CWU
CWU
(CO – centralne ogrzewanie, CWU – ciepła woda użytkowa)

4. 4
 Od 26 września 2015 r. wszedł w życie
obowiązek informowania o klasie efektywności
energetycznej urządzeń grzewczych. Dotyczy
to także pomp ciepła przeznaczonych do
podgrzewania wody użytkowej.
 Format etykiety energetycznej jest ściśle
zależny od rodzaju urządzenia grzewczego.
Etykieta pozwala porównywać parametry
urządzeń w określonych jednakowych
warunkach pracy.
 Etykieta energetyczna nie służy dokładnemu
określaniu kosztów eksploatacyjnych urządzeń
grzewczych w rzeczywistych warunkach.
Ocena efektywności energetycznej pompy
ciepła wody użytkowej
Jak określa się efektywność energetyczną
pompy ciepła wody użytkowej? Jakie
informacje zawiera etykieta energetyczna?
O czym należy wiedzieć?

5. 5
 Etykieta energetyczna dla pompy ciepła
przede wszystkim informuje o klasie
efektywności dla deklarowanego profilu
zużycia wody użytkowej. Zawiera także
informację o rocznym zużyciu energii
elektrycznej w 3 rodzajach klimatu.
 Dodatkowa informacja wskazuje
poziom mocy akustycznej
(„głośność”) wewnątrz
i na zewnątrz budynku.
Etykieta energetyczna pompy ciepła
wody użytkowej – od 26 września 2015 r.
Klasa efektywności
energetycznej
Roczne zużycie
energii elektrycznej
w umiarkowanym
klimacie (oraz
chłodnym i ciepłym)
Profil zużycia
wody użytkowej
Nazwa producenta
i modelu urządzenia
Poziom mocy
akustycznej
w pomieszczeniu
i na zewnątrz
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4

6. 6
 Obowiązujące od 26.09.2015 r. warunki
rozporządzenia (812/2013) określają zakres klas
energetycznych dla podgrzewaczy wody: od A
do G. Zmiana nastąpi od 26.09.2017 r., gdy w życie
wejdzie klasa A+, a zostanie usunięta klasa G:
Najwyższa klasa efektywności pompy ciepła
wody użytkowej – obecnie i od 2017 roku
A
A+( )
od26.09.2015
od26.09.2017
 UWAGA: nawet gdy pompa ciepła
spełnia wymagania dla „przyszłościowej”
klasy A+, to producent może posługiwać
się tylko obowiązującą teraz maksymalną
klasą A. Taka sytuacja występuje np. dla
pomp ciepła Vaillant aroSTOR VWL
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4

7. 7
 Od 26 września 2017 r., zgodnie z rozporządzeniem
Komisji UE nr 812/2013, dla podgrzewaczy wody z pompą
ciepła zacznie obowiązywać nowy wzór etykiety
energetycznej z zakresem klas od F do A+.
 Wymagana efektywność energetyczna dla deklarowanego
profilu obciążenia podgrzewacza (profilu rozbioru wody),
wynosi np. dla klasy A co najmniej 75% przy profilu L oraz
co najmniej 80% przy profilu rozbioru XL.
Etykieta energetyczna pompy ciepła
wody użytkowej – od 26 września 2017 r.
od26.09.2017
Klasa efektywności
energetycznej
Wymagana efektywność zależnie
od profilu obciążenia (%)
L XL
A+ 115  ηwh  150 123  ηwh  160
A 75  ηwh  115 80  ηwh  123
B 50  ηwh  75 55  ηwh  80
C 37  ηwh  50 38  ηwh  55
D 34  ηwh  37 35  ηwh  38
E 30  ηwh  34 30  ηwh  35
F 27  ηwh  30 27  ηwh  30

8. 8
Profil rozbioru ciepłej
wody użytkowej
Dzienne zużycie
ciepła (kWh/d)
Zużycie ciepła w
przeliczeniu na wodę, 45oC
Możliwe wykorzystanie
ciepłej wody
XXXS 0,345 8,6 (litr/d) Mała umywalka, 35oC
XXS 2,100 52,6 (litr/d) Umywalka, 35oC
XS 2,100 52,6 (litr/d) Mała kąpiel – prysznic
S 2,100 52,6 (litr/d) Prysznic i umywalka, 35oC
M 5,845 146,4 (litr/d)
Prysznice i zlewozmywak,
55oC
L 11,655 291,9 (litr/d)
Wanna, prysznic i umywalki,
35oC
XL 3 19,070 477,7 (litr/d)
Więcej kąpieli – wanna /
prysznic, umywalki, 55oC
XXL 3 24,530 614,5 (litr/d)
Więcej jednoczesnych
kąpieli
 Rozróżnia się (wg rozporządzenia UE 812/2013) kilka profili obciążeń podgrzewaczy wody,
które określają ilość zużywanej dziennej wody przy założonej temperaturze podgrzewu.
Profile przyjmuje się do określania efektywności energetycznej podgrzewaczy wody.
Profile obciążeń podgrzewaczy wody
(profile rozbioru wody)

9. 9
Profil rozbioru ciepłej
wody użytkowej
XXXS
XXS
XS
S
M
L
XL 3
XXL 3
 Dla pomp ciepła wody użytkowej zastosowanie znajdują
profile obciążenia L i XL. Profile od XXXS do S znajdują
zastosowanie dla małych podgrzewaczy przepływowych,
np. zasilanych elektrycznie instalowanych wprost przy
umywalkach czy prysznicach.
 Dla standardowych zastosowań, dla 4-5 osób można
przyjąć za wystarczający profil L rozbioru ciepłej wody
użytkowej, dla którego dzienna ilość zużywanej wody
o temperaturze 45oC wynosi w przeliczeniu 291,9 litrów
(podgrzew od 10oC, bez uwzględniania strat ciepła).
Profile obciążeń przyjmowane dla pomp
ciepła wody użytkowej
Pompy ciepła
wody użytkowej

10. 10
Profil rozbioru L ciepłej wody użytkowej
Źródło: „Bewertung von Warmwasser-Erzeuger-Systemen”, Fachhochschule Nordwestschweiz 2012
 Szczegółowe profile rozbioru wody (obciążeń podgrzewacza) zawarte są w tabelach
rozporządzenia UE 812/2013. Są one oparte o badania statystyczne i w przypadku profili
L i XL zakładają zwiększone zużycie wody użytkowej w godzinach porannych i wieczornych.
 Szczegółowy przebieg zużycia ciepła w ciągu doby dla standardowego profilu rozbioru
ciepłej wody użytkowej L w formie graficznej:
Zużycieciepła(kWh)
Całkowite
zużycie ciepła:
11,655 kWh/d
Dzienne zużycie ciepła
11,655 kWh jest równoważne
ilości podgrzewanej wody
45oC równej 291,9 litrów.
Przykładowo zużycie ciepła
3,6 kWh odpowiada ilości
90 litrów wody podgrzanej
od 10 do 45oC.

11. 11
 Większość oferowanych pomp ciepła wody użytkowej posiada klasę energetyczną A.
Na rynku znajdują się jednak także pompy ciepła spełniające wymagania przyszłej
(od 26.09.2017) klasy A+.
Efektywność energetyczna podgrzewania
ciepłej wody użytkowej
Klasa efektywności
energetycznej
Wymagana efektywność ηwh zależnie
od profilu obciążenia (%)
L XL
A+ 115  ηwh  150 123  ηwh  160
A 75  ηwh  115 80  ηwh  123
ηwh = 124%
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4
A
A+( )
 UWAGA: istotne jest, aby porównań efektywności pomp ciepła dokonywać przy
jednakowych założeniach – dla tych samych profili obciążenia podgrzewacza. Pompa ciepła
spełniająca warunki dla klasy efektywności A+ przy profilu obciążenia XL, może mieć przy
profilu L niższą klasę A. W praktyce spełnienie wymagań klasy A+ przy profilu obciążenia L,
jest trudniejsze niż spełnienie wymagań klasy A+ przy profilu XL. Najczęściej jednak pompa
ciepła w rodzinie do 4-5 osób jest eksploatowana w warunkach zbliżonych do profilu L,
a więc zwykle ważna jest ocena efektywności pompy ciepła dla tego profilu.

12. 12
Określanie efektywności energetycznej
pompy ciepła ηwh
 Szczegółowe zasady obliczania efektywności energetycznej pompy ciepła wody zawiera
rozporządzenie UE 812/2013. Uwzględnia ono m.in. straty dyżurne ciepła zbiornika wody,
uzależnione od standardu jego izolacji cieplnej oraz dzienne zużycie energii elektrycznej,
określane w trakcie badań laboratoryjnych pompy ciepła.
 Określona w taki sposób efektywność,
wynosi przykładowo dla pompy ciepła
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4: 124%
ηwh = 124%
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4
Fragment karty katalogowej dla pompy ciepła
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4

13. 13
Co oznacza efektywność energetyczna
wyższa od 100%?
 Pompy ciepła wody użytkowej cechują
się efektywnościami wyższymi od 100%,
co oznacza, że w swojej pracy korzystają
w wysokim stopniu z energii odnawialnej –
ciepła zawartego w powietrzu.
 Pompa ciepła korzysta z energii
elektrycznej, która jest wytwarzana np.
w elektrowni i dystrybuowana z łączną
efektywnością 40% (założenie
w rozporządzeniu UE 812/2013). Tak więc
urządzenie elektryczne nie korzystające
z dodatkowej energii odnawialnej, będzie
się cechować efektywnością poniżej 40%.
 Dla porównania kondensacyjne kotły
gazowe cechują się efektywnościami
energetycznymi podgrzewania wody na
poziomie 80÷85%. Pompa ciepła stanowi
więc urządzenie o najwyższej efektywności.

14. 14
Porównanie efektywności energetycznej
pompy ciepła i bojlera elektrycznego
Pompa ciepła
wody użytkowej
Podgrzewacz
elektryczny
 Efektywność energetyczna wskazywana na
etykiecie jest określana zgodnie z wytycznymi
rozporządzenia UE 812/2013. Sama sprawność
cieplna urządzenia (np. 90% dla bojlera bądź
też 3,1 (SCOP) dla pompy ciepła) stanowi
jedynie składową efektywności.
ηwh = 36%
(0,400,90=0,36)
D
A
ηwh = 124%
(0,400,310=1,24)
 Za odniesienie (100%) przyjęto energię
pierwotną, która w elektrowni jest wytwarzana
ze sprawnością 40% (założenie UE). Przyjęto
60% strat (m.in. wytworzenie, dystrybucja)
Energia
odnawialna

15. 15
 Pompy ciepła wody użytkowej mogą być
wyposażone w dodatkową wężownicę grzejną, która
pozwala na współpracę z innym źródłem ciepła.
 W przypadku współpracy z instalacją solarną, klasa
energetyczna pompy ciepła może być podwyższona
o 1 lub 2 poziomy.
Możliwość podwyższenia efektywności
energetycznej pompy ciepła wody użytkowej
Vaillant aroSTOR VWL BM 290/4
Wężownica grzejna dla współpracy
z odrębnym źródłem ciepła: kotłem
grzewczym lub instalacją solarną.

16. 16
Wzrost efektywności energetycznej pompy
ciepła w połączeniu z instalacją solarną
 Zastosowanie kolektorów słonecznych pozwala podwyższyć o co najmniej jeden poziom
klasę energetyczną pompy ciepła wody użytkowej. Przykładowo pompa ciepła aroSTOR
VWL BM 290/4 o klasie efektywności A (A+ od 2017 r.) przy współpracy z 2 kolektorami
płaskimi auroTHERM VFK 145 V (powierzchnia łączna absorberów 2,7 m2) będzie posiadać
najwyższą klasę efektywności A+++ i efektywność energetyczną ηwh = 312%.
Pompa ciepła aroSTOR VWL BM 290/4
A
A+( )
Pompa ciepła aroSTOR VWL BM 290/4
Kolektory słoneczne 2 auroTHERM VFK 145
A+++
Źródło: na podstawie obliczeń w kalkulatorze efektywności energetycznej (vaillant.pl)

17. Chłodzenie
Ogrzewanie
Energia odnawialna
Kotły gazowe
Kotły olejowe
Pompy ciepła
Kolektory słoneczne
Systemy wentylacji
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl