petrit zogaj

1. LËNDA: E DREJTA PENALE
TEMA: SHKAQET TE CILAT E PËRJASHOTJNË
KUNDËRLIGJSHMERINË
Prof . Dr. Punoi:
BAJRAM UKAJ Albana Gashi
Mirjeta Gashi
Adelina Metolli
1

2. 1. Hyrje
2. Shkaqet e përgjithshme të kundërligjshmërisë sipas pjesës së
përgjithshme të Kodit
Penal
3. Mbrojtja e nevojshme ,Nocioni dhe arsyeshmëria e mbrojtës
së nevojshme
4. Sulmi dhe Kushtet të cilat duhet të pëmrbushen me rastin e
sulmit
4.1. Mbrojtja dhe Kushtet te cilat duhet te permbushen me rastin
e mbrojtjes (zmbrapjes se sulmit
4.2. Tejkalimi I mbrojtjes se nevojshme
5. Nevoja Ekstreme
5.1. Rreziku
5.2. Kushtet qe duhet te permbushen me rastin e
rrezikut,mnjanimi I rrezikut dhe tejkalimi I nevojes ekstreme
6. Dhuna dhe Kanosja dhe nocionet e tyre
7. Vepra e rendesise se vogel
8. Urdherat nga Larte
9. Shkaqet e perjashtimit te kunderligjshmerise sipas pjeses se
posaqme te legjislacionit penal
10. Shkaqet e perjastimit te kunderligjshmerise qe nuk jane te
parapara ne Kodin Penal
10.1. Veprat e kryera gjate ushtrimit te detyres zyrtare
10.2. Rreziku I lejuar,Veprat apo masat qe ndermerren ne baze
te se drejtes prinderore dhe se drejtes se edukimit
10.3. Intervenimet mjekesore,Pelqimi I te demtuarit
10.4. Te vepruarit ne interest te te demtuarit dhe pelqimi I
supozuar
10.5. Vtelendimi
11. Perfundimi
12.Literatura
2

3. 1.Hyrje
Duke pasur per qellim marrjen e njohurive sa me te medha rreth Kunderligjshmerise e sidomos
per shkaqet qe e perjashtojn kunderligjshmerine ,e shohe te arsyeshme te paraqesim edhe disa
pasqyra te shkrurtera rreth mbrojtjes se nevojshme ,nevojes ekstreme,dhunes dhe kanosjes ,duke
perfshire ketu edhe sulmin dhe rrezikun qe shkakton ai ,te gjitha keto jane t parapara edhe ne
Kodin Penal te Kosoves ne pjesen e pergjithshme dhe te posaqme te tij
Prandaj njohurite rreth ketyre jane me se te nevojshme .
Ne fillim do e perkufizojme nocionin e kunderligjshmerise per te kaluar pastaj teke shkaqet e
perjashtimit te saj.
Me kunderligjshmeri kuptojme:Ate sjellje te njeriut e cila eshte ne kundershtim me normen e
caktuar penalo-juridike por e cila net e njejten kohe demton apo rrezikon te miren juridike qe
eshte e mbrojtur pikerishte me ate norme.
Kunderligjshmeria paraqet baze juridike per percaktimin e vepres penale.
Shikuar ne kete aspect edhe shkaqet e perjashtimit te kunderligjshmerise lindin nga e
ashtuquajtura veper e cila dhe pse eshte e kunderligjshme nuk konsiderohet veper penale.
Shkaqet te cilat e perjshtojne kunderligjshmerine jane te shumta porn e vazhdim e siper do te
percaktohemi vetem ne ato me te rendesishmet qe jane njherit edhe ne fokusin tone.Kemi te
bejme me :
1.Shkaqet e perjashtimit t kunderligjshmerise sipas pjeses se pergjithshme te kodit penal.
2.Shkaqet e perjashtimit te kunderligjshmerise sipas pjeses se posame te kodit penal.
3.Shkaqet e perjshatimit te kunderligjshmerise sipas degeve te tjera te drejtesise.
3

4. 2.Shkaqet e përgjithshme të kundërligjshmërisë sipas pjesës së
përgjithshme të Kodit Penal
Kodi penal ne pjesen e tij te pergjithshme permban dy norma permissive me te cilat perjashtohet
kunderligjshmeria ,keto jane : Mbrojtja e nevojshme (neni 8)
Nevoja ekstreme (neni 9)
Sipas ketyre neneve shihet qe edhe pse veprat ekryera posedojn te gjitha tiparet ligjore te
veprave penale nuk konsiderohen sit e tilla ngase jane kryer ne rrethana net e cilat personi I ka
mbrojtur te mirat juridike nga sulmi I kunderligjshem apo nga rreziku te cilin nuk e ka shkaktuar
ai vete.
Si shkaqe te tjera sipas pjese se pergjithshme te kodit penal jane:
Dhuna dhe kanosja
Vepra e rendesise se vogel (neni 7 )
Urdherat nga larte (neni 10)
3.Mbrojtja e nevojshme ,Nocioni dhe arsyeshmëria e mbrojtës së
nevojshme
Ne paragrafin 2 te nenit 8 ,kodi penal perkufizon nocionin e mbrojtjes se nevojshme:Mbrojtja e
nevojshme eshte mbrojtja e cila eshte e domosdoshme per te zmbrapsur sulmin e
kunderligjshem ,real dhe te ateqastshem ndaj vetes ose ndaj nje personi tjeter me kusht qe
karkteri I mbrojtjes te jete ne proporcion me shkallen e rrezikut qe paraqet sulmi.
Mbrojtaj e nevojshme do te ekzistoj ne rastin kur personi A.e sulmon me thike personin
B.mirepo personi B.duke mbrojtur jeten e vet mbyt personin A.Ketu shihen te gjitha tiparet e
vepres penale por nuk konsiderohet e tille pasi qe eshte bete per mbrojtej te nevojshme .
Neni 8 I kodit penal shprehimisht e potencon se nuk eshte veper penale ajo veper e cila eshte
kryer ne mbrojtjen e nvojshme.
Net e drejtn penale te Frances ,mbrojtja e nevojshme quhet mbrojtje e ligjshme.
Mbrojtjen e nevojshme e njohin te gjitha shtetet bashkekohore,kjo e drejte ka qene e njohur edhe
net e drejten Romake.
Janë te njohura dy teori te cilat e arsyetojnë instutucionin e mbrojtjes së neojshme:
Teoria Subjektive
Teoria Objektive
Sipas teorise subjective ,personi qe kryen veper ne mbrojtjen e nevojshme nuk duhet te
ndeshkohet ngase ne momentin e zmbrapjes se sulmit ai eshte ne gjendje te tronditur shpirterore
e cila perjshton pergjigjesin dhe fajsine.Kjo teori e konsideron te domosdoshme mbrojtjen e
ketille.
Sipas eorise objective –I sulmuari eshte I autorizuar ,ne kushtet e caktuara me ligj,e duke
zmprapsur sulmin kunderligjshem ti shkaktoj ndonje dem te mirave juridike te sulmuesit.
Veshtruar ne aspektin dialektik del qarte se arsyeshmeria e mbrojtjes se nevojshme konsiston ne
funksionin e saj social ,kontribon te funksionoj me mire sistemi juridik.
4

5. Apo thene ndryshe me rastin e mbrojtjes se nevojshme shprehet vetmbrojtja e personave ,te mirat
juridike te te cilev ane sulmuar e qe gjenden ne rrezik.
Arsyeshmeria e mbrojtjes se nevojshme gjen mbeshtetje dhe eshte e lidhur ngushte me natyren e
njeriut ,ne instiktin per vetembrojtje dhe ekzistence ,ne te gjitha rastet me ane te sulmit te
kunderligjshem rrezikohet direkt integriteti trupor ,jeta apo ndonje e mire tjeter juridike.
4. Sulmi dhe Kushtet të cilat duhet të pëmrbushen me rastin e
sulmit
Sulmi është çdo veprim I njeriut I cili është I drejtuar në demtimin apo rrezikimin e ndonje te
mire juridike .Sulmi mund te kryhet me veprim dhe me mosveprim.
P.sh.Mjeku I ndihmes se shpejtë refuzon t’I japë ndihmen mjekësore personit qe gjendet ne
gjendje rreziku për jetë.
Kushtet te cilat duhet te permbushen me rastin e sulmit jane:
1.Sulmues duhet te jete njeriu.
2.Sulmi mund te jete I drejtuar kunder çdo te mire.
3.Sulmi duhet te jete I kundreligjshem .
4.Sulmi duhet te jete I atëqastshëm (aktual).
5.Sulmi duhet te jetë I vërtetë.
1.Sulmues duhet te jete njeriu.-Per te ekzistuar mbrojtja e nevojshme sulmi duhet te ndermerret
nga njeriu.Sulmi mund te ndermerret nga çdo person ,nga personi madhor ,I mituri,nga femija
apo personi I semurë psikik, dhe nga personi I cili gezon imunitet.Sulmi mund te merret me
qellim ose nga pakujdesia.
2.Sulmi mund te jete I drejtuar kunder çdo te mire.-Kodi ynë penal flet ne pergjithesi per
zmbrapsjen e sulmit prej vetes apo prej tjetrit.Sulmi mund te jetë I drejtuar ndaj te mirave
juridike qe I perkasin personave fizikë personave juridikë.Ne jeten e perditshme me se shumti
sulmohet jeta e njeriut,intgeriteti trupor dhe pasuria.
3.Sulmi duhet te jete I kundreligjshem.-Sulmi eshte I kerdnuligjshem kur sulmusi nuk ka kurfar
autorizimesh juridike per vepriatmrin e vet,kur veprimtaria e vet cenon sistemin juridik.Sulmi I
cili merret ne bazë te ndonje autorizimi ligjorë,nuk eshte I kunderligjshem dhe kunder sulmit te
tille nuk eshte lejuar bmrojtja e nevojshme.P.sh.Nuk lejohet mbrojtja e nevojshme ndaj poliict I
cili ne bazë te urdherit të ligjshëm e privon nga jeta personin e caktuar,por nese personi I
autorizuar zyrtar I tejkalon autorizimet e veta atëherë ky tejkalim eshte I kunderligjshem dhe
lejohet mbrojtja e nevojshme.
Sulmi konsiderohet I kunderligjshem ne rastet kur I sulmuari e ka parashikuar ose ne një menyrë
eshte vetë fajtor qe është shkaktuar sulmi.
4.Sulmi duhet te jete I atëqastshëm (aktual).-Sulmi konsiderohet I atëqastshem ne rastet kur ne
qdo moment pritet se do te fillojë,kur ka filluar te veprojë dhe gjersa të zgjasë apo gjerë te
perfundoj,pra nuk eshtë e lejuar mbrojtja ndaj sulmit qe do te pasojë pas nje kohe ,ndaj sulmit I
cili ka perfunduar ,ka pushuar se vepruari.
P.sh.Nese personi A.me thikë ne dorë ndjek personin B.me qellim qe ti bjerë dhe nese personi
B.posa ti afrohet personi A.nxjerr revolen dhe shkrep në të.Në keto raste mbrojtja është e
atëqastshme me sulmin edhe pse ai ende nuk ka filluar ,mirëpo ne qdo moment pritet te fillojë.
5.Sulmi duhet te jetë I vërtetë.- qe te ekzistoj realisht.P.sh.Nese ndokush gabimisht mendon se
është sulmuar dhe duke qenë ne lajthitje e lendon apo e privon nga jeta “smuluesin”,atëherë ne
keso raste eshte fjala për mbrojtjen e nevojshme fiktive ,te kujtuar ,apo ne te drejten penale njihet
5

6. si mbrojtja e nevojshme putative .P.sh.Nese personi A. me qellim qe te tallet me personin B.ne
errësirë e sulmon këtë me revole fëmijësh,kurse personi B. duke menduar se sulmi ishte I vertetë
e vret “sulmuesin”-personin A.Në ketë rast nuk kemi mbrojtje te nevojshme sepse sulmi nuk
ishte I vertëtë.
Mjortja e nevojshme putative –Është fjala per vepren qe është kryer ne lajthim ne fakt (real),kjo
qeshtje është paraparë nen nenin e 18 te kodit penal.Sipas paragrafit 2 te nenit 18 ,nese
konstatohet se kryersi po te ishe I kujdesshëm do te dinte se sulmi nuk ishte I vërtet ,ai do te
pergjigjej para ligjit per veper te kryer nga pakujdesia,ne të kunderten nese kryrsi nuk ka ditur te
dalloj se sulmi nuk ishte I vërtet nuk mund te ndeshkohet sepse është gjendur ne lajthim te
pamenjanuar.
4.1.Mbrojtja dhe Kushtet te cilat duhet te permbushen me rastin
e mbrojtjes (zmbrapjes se sulmit)
Mbrojtja është çdo veprim I njeriut me te cilin demtohet apo rrezikohet ndonjë e mirë nga
sulmuesi.Zakonisht me rastin e mbrojtjes sulmi zmbrapset prej vetes apo prej të mirave juridike
vetjake.
Kushtet me rastin e mbrojtjes janë:
1.Mbrojtja duhet te jetë e drejtuar kunder sulmuesit.
2.Mbrojtja duhet te jetë domosdo e nevojshme per zmbrapsjen e sulmit.
3.Mbrojtja duhet te jetë proporcionale me intensitetin e sulmit.
1.Mbrojtja duhet te jetë e drejtuar kunder sulmuesit.-Veprimet e mbrojtjes duhet te jenë te
drejtuara kunder sulmuesit ,kunder asaj te mire juridike te sulmuesit ,e cila eshte e nevojshme per
zmbrapsjen e sulmit(p.sh. kunder trupit,jetës ,pasurisë etj.)
2.Mbrojtja duhet te jetë domosdo e nevojshme per zmbrapsjen e sulmit.-Një mbrojtje
konsiderohet e nevojshme ne rastet kur konstatohet se nuk ka mundur te zmbrapset sulmi pa ju
shkaktuar ndonje demtim sulmuesit.P.sh.Një femijë I moshes 12 vjeqare e sulmon me shkop nje
person te rritur dhe fizikisht te zhvilluar ,I sulmuari nuk mund te arsyetohet se ka vepruar ne
mbrojtje te nevojshme ,dhe ne kete rast e ka lenduar sulmuesin apo e ka privuar nga jeta.Mbrojtja
e këtillë nuk ka qenë e nevojshme sepse I rrituri sulmin ka mundur ta zmbraps .
Mbrojtja e nevojshem mund ta ushtrojë funksionin e vet vetem ne rastet kur vertet duhet eituar
sulmi.
3.Mbrojtja duhet te jetë proporcionale me intensitetin e sulmit.-Për të qenë mbrojtja domosdo e
nevojshme ajo duhet te jetë ne proporcionalitet midis intensitetit te sulmit dhe mbrojtjes.
Masa dhe intensiteti I lejushmerisë se mbrojtjes se vetë,P.sh.prej qellimit të sulmuesit ,mjeteve
qe I perdorë me rastin e sulmit ,forces fizike te sulmuesit,mjeteve qe I perdorë sulmuesi etj.
Konsiderohet se ekziston mbrojtja e nevojshme edhe ne rastet kur e keqja e shkaktuar me rastin e
zmbrapjes se sulmit është me e madhe se e keqja qe I është kanosur të shkaktohet nga sulmi.
Nuk konsiderohet mbrojtje e nevojshme kur ekziston disproporcionalitet midis demtimit te
shkaktuar nga mbrojtja dhe demtimit nga kanosja e sulmit.
4.2.Tejkalimi I mbrojtjes se nevojshme-shprehet ne rastet kur mbrojtja nuk eshte
proporcionale me sulmin apo kur mbrojtja ndermerret pasi qe eshte zmbrapsur sulmi ose
ka pushuar se vepruari sulmi.
6

7. Ne paragrafin e 3 neni 8 te kodit penal parashihet :”Disproporcioni ndermjet sulmit dhe
zmbrapjes se sulmit konsiderohet tejkalim I kufijeve te mbrojtjes se nevojshme”Net e
gjitha ato raste qdo demtim qe I shkakton sulmuesit konsiderohet veper penale.
Kodi yne parasheh mundesine qe kryersi I vepres penale te ketille te denohet me bute,kjo
shprehet edhe ne paragrafin e 4 te nenit te 8 te kodit penal: “Kryersi I cili I tejkalon
kufijte e mbrojtjes se nevojshme ,mund te denohet me lehte .Nese kryersi tejkalon kufijte
per shkak te tronditjes se forte apo frikes se shkaktuar nga sulmi ,aim und te lirohet nga
denimi”
5.Nevoja Ekstreme
Nevoja ekstreme e perjashton kunderligjshmerine ,kjo shihet edhe ne paragrafin e 1 te nenit 9 te
kodit penal ,ku eshte parapare ne menyre te qarte se : “Nuk eshte veper penale ajo veper e cila
eshte kryer ne kushte te nevojes ekstreme”Sipas kodit penal,nevoja ekstreme ekziston kur vepr
eshte kryer me qellim qe kryersi ta menjanoj ,ta zmbraps prej vetes apo tjetrit rrezikun e
ateqastshem I cili nuk ka mundur te evitohet ndryshe,me kusht qe e keqja e shkaktuar nuk eshte
me e madhe se e keqja qe eshte kanosur (neni 9 par.2i kodit penal)
Ne analet e praktikes gjyesore jane te njohura raste shume te rend ate nevojes ekstreme ,ne
literaturen penle eshte I njohur rasti ,kur nga barka e fundosur ne detin e hapur mbetet vetem nje
derrase e cila mund ta mbaj vetem nje njeri,kurse duke u mbajtur net e mundohen te shpetojn dy
persona dhe nese njeri e shtyen tjetrin I cili mbytet dhe keshtu e shpeton veten.
Edhe lidhur me nevojen ekstreme personi nuk duhet denuar per kete dilem jne shfaqur dy teori:
Subjektive dhe Objektive
Sipas teorise subjective ,vepra e kryer ne nevojen ekstreme eshte e kunderligjshme ,mirepo
kryersi nuk denohet per shkaqe subjective.Ithtaret e kesaj teorie mendojn se personi I cili gjendet
ne nevojen ekstreme ,per shkak te rrezikut qe I kanoset dhe ne instiktin e vetembrojtjes eshte I
papergjegjshem.
Sipas teorise objektive ,vepra e kryer ne nevojen ekstreme nuk eshte veper penale sepse I
mungon elementi I kunderligjshmerise .Sipas nje koncepcioni, ne gjendjen e nevojes ekstreme
sistemi juridik pushon se vepruari me qrast lejon veprimin e se drejtes natyrore e cila lejon
mbrojtjen nga vetja ,madj me kusht qe kjo mbrojtje te realizohet duke demtuar te miren juridike
te personit tjeter.Sipas koncepcionit te dyte,vepra e kryer ne nevojen ekstreme nuk eshte
shoqerisht e rrezikshme sepse kryhet nga motivet sociale.Sipas koncepcionit te diferencimit ,me
rastin e zgjedhjes se arsyeshmerise se veprs se kryer ne nevojen ekstreme duhet dalluar dy
situata:
1.Kur behet viktime e mira juridike me vlere me te vogel ,me qellim se te shprehet e mira
juridike me vlere me te madhe.
2.Kur rrezikohen te mirat me vlere te njejte.
Nga perkufizimi I nevojes ekstreme ne kodin penal eshte percaktuar se per ekzistimin e ketij
instutucioni duhet te shprehet :
Rreziku dhe
Menjanimi I rrezikut.
7