1. Thảo luận
Dung sai và đo lường cơ khí
Trường đại học giao thông vận tải
University of Transport and Communications
GVHD: Mai Văn Tiên

3. Dung sai
Là phạm vi cho phép
của sai số về kích
thước
Vậy dung sai là hiệu giữa kích thước
giới hạn lớn nhất với kích thước giới
hạn nhỏ nhất, Kí hiệu: IT

4. Chi tiết lỗ
•ITD = Dmax – Dmin = ES – EI
Chi tiết trục
•ITd = dmax - dmin = es – ei
Chú ý: IT luôn luôn dương. Trị số
dung sai lớn thì độ
chính xác của chi tiết thấp và
ngược lại.

5. Các mối ghép trong
chế tạo máy
Lắp ghép ren
Lắp ghép
bề mặt trơn
Lắp ghép truyền động
bánh răng
Lắp ghép
trụ trơn
Lắp ghép
phẳng
lắp trung
gianlắp lỏng lắp chặt

6. Lắp ghép trung gian là loại lắp ghép quá độ giữa
lắp ghép có độ hở và lắp ghép có độ dôi. Trong
lắp ghép này tùy theo kích thước của chi tiết lỗ
và chi tiết trục (kích thước thực tế trong phạm vi
dung sai) mà lắp ghép có độ hở hoặc lắp ghép
có độ dôi.

7. Nói ngắn gọn thì kiểu lắp
ghép trung gian có thể có
độ hở hoặc có thể có độ
dôi
Các kiểu lắp trung gian được phân biệt bởi
xác suất xuất hiện độ dôi hoặc độ hở.
Xác suất xuất hiện độ dôi càng lớn, thì lắp
ghép càng bền chắc
Các mối ghép bền chắc
được sử dụng để định
tâm chính xác các chi
tiết ghép, hoặc chịu tải
trọng va đập lớn.
Thực hiện lắp ghép các
mối ghép bền chắc
tương đối phức
tạp, cần lực tác dụng
lớn
Khi tải trọng va đập
nhẹ, hoặc không va đập, yêu
cầu độ đồng tâm không cao
lắm,
chúng ta chọn kiểu lắp ít bền
chắc, kiểu lắp có xác suất độ
hở lớn, khi đó việc tháo lắp
mối ghép dễ dàng
Có độ
dôi
Có độ
hở

8. Như vậy, khi thiết kế mối ghép thuộc
kiểu lắp trung gian, trên cơ sở đặc
tính cần thiết của mối ghép, chúng ta
cần xác định
Dộ dôi lớn
nhất
Dộ hở lớn nhất
đồng thời cần xác định xem xác
suất xuất hiện
Xác suất xuất hiện độ hở, độ dôi
độ hở
độ dôi

9. Nếu lắp ghép chi tiết lỗ có kích thước giới hạn MAX
với chi tiết trục có kích thước giới hạn MIN thì lắp
ghép có độ hở MAX
Smax= Dmax – dmin = ES - ei
Nếu lắp ghép chi tiết lỗ có kích thước giới
hạn MIN với chi tiết trục có kích thước giới
hạn MAX thì lắp ghép có độ dôi MAX
Nmax = dmax – Dmin = es - EI

10. Dung sai lắp ghép trung
gian là dung sai độ hở
hoặc dung sai độ dôi
ITS = ITN = Smax + Nmin = ITD + ITd

11. Nếu lắp ghép có độ hở MAX lớn hơn độ dôi MAX
thì lắp ghép có độ hở trung bình
2
maxmax NS
Stb
Nếu lắp ghép có độ dôi MAX lớn hơn dộ hở MAX
thì lắp ghép có độ dôi trung bình
2
maxmax SN
Ntb

12. Tính xác suất xuất hiện
dộ hở, độ dôi của lắp
ghép trung gian
Tổng của hai hay của một số đại lượng ngẫu nhiên độc lập cũng là
một đại lượng ngẫu nhiên và được gọi là đại lượng ngẫu nhiên
tổng. Các đại lượng ngẫu nhiên thành phần phân bố theo quy luật
chuẩn thì đại lượng ngẫu nhiên tổng cũng phân bố theo quy luật
chuẩn.

13. Giả sử hai đại lượng kích thước trục
và lỗ của mối ghép trung gian phân bố
theo quy luận chuẩn thì khi đó đặc
tính của mối ghép trung gian cũng
phân bố theo quy luật chuẩn
Sai lệnh bình phương trung bình ngẫu nhiên tổng
tính theo công thức
6
d
d
IT
6
D
D
IT
22
Ddx

14. Độ dôi trung bình của lắp ghép
là
2
minmax NN
Ntb
Miền phân bố độ hở và độ dôi của lắp
ghép đã cho là:
Ta có thể coi khi xuất hiện độ hở
thì độ dôi âm. Vậy:
maxmin SN
tbtbtb Dd
SN
N
2
maxmax
x6

15. Đường cong phân bố dộ hở, đội dôi của lắp
ghép trung gian
Giả sử tại Xc khi đó giá trị độ hở bằng giá trị độ
dôi ( kích thước thật của trục bằng kích thước
thật của lỗ)
tbc NX

16. Vậy nên ta có:
x
c
c
X
Z
Tra bảng LAPLASS )( cZ
Xác suất xuất hiện độ dôi và độ hở
)(5.0)( CZNP
)(5.0)( cZSP

17. Ví dụ: tính xác suất xuất hiện độ hở, độ dôi
của mối ghép trục và lỗ
035.0
018.040 027.0
40
Sơ đồ biểu diễn
Miền dung sai

18. Từ sơ đồ trên ta thấy đây là
mối ghép trung gian
)µm(5.4
6
27
6
D
D
IT
)µ(3,583,25,4 2222
mDdx
Vậy miền phân bố dung sai độ hở và độ dôi của lắp
ghép là
)µm(323,566 xxIT
)µm(83,2
6
1835
6
d
d
IT

19. )m(013,0
2
40027,40
2
018,40035,40
2
maxmax
mDd
SN
N tbtbtb
)µ(13 mXc
45,2
3,5
13
x
c
c
X
Z

20. Tra bảng Laplass Zc = 2,45
4929,0)( cZ
Vậy xác suất nhận được lắp ghép có độ dôi
29,99)4929,05,0(100))(5,0(100)( CZNP

21. P(N)=99,29%
P(S)=100-99,29=0,71
P(N)
P(S)