QAKP"Gjon Nikoll Kazazi" Gjakove

2.  në Greqisht: Helios, në Latinisht: Sol) është ylli në qendër të
Sistemit Diellor dhe është burimi më i rëndësishëm për
energji në Tokë.
 Ka një formë sferike pothuajse perfekte dhe gjendja e tij
agregate është plazma.
 Diametri i tij është 109 herë më i madh se i Tokës, dhe ka
nje masë rreth 330,000 herë më të madhe se Toka.

4.  Ai perfshin rreth 99.86% të masës totale të Sistemit Diellor.
Rreth tre të katërtat e masës së Diellit perbëhen nga
hidrogjeni; pjesa tjetër është më së shumti helium.

5.  Dielli është një prej më shumë se 100 miliard yjeve tjerë në
galaktikën tonë. I klasifikuar në kategorinë G2 dhe shpesh
referohet si xhuxh i verdhë.
 Diametri : 1.390.000 km.
 Masa : 1.989e30 kg
 Temperatura : 5537 °C në sipërfaqe
 Temperatura : 15.000.000 °C në bërthame

7.  Dielli është quajtur në mitologji me emra të ndryshëm:
Greket e quajtën atë Helios kurse Romaket e quajtën atë
Sol.
 Dielli është objekti më i madh në sistemin diellor. Ai
përmban më shumë se 99,8% të masës totale të Sistemit
Diellor (Jupiteri përmban pjesën tjetër). Është thëne shpesh
se Dielli është një yll. Kjo është e vërtete në kuptimin, që ka
shumë të tjerë të ngjashme me atë.

9. LINDJA, FORMIMI, PËRBËRJA E DIELLIT DHE E
VETE SISTEMIT DIELLOR
 Sistemi Diellor u formua nga rënia gravitacionale e
një Reje gjigante molekulare 4.568.000.000 vjet më
parë.
 Rajoni që do formonte Sistemin Diellor, ishte i
njohur si mjegullnaje para-diellore
 Dielli është besuar të ketë qënë një yll T Tauri.

11.  Тemperatura, norma reagimit, presioni, dhe densiteti i rritur
deri në ekuilibër u arrit, luftuar nga forca e tkurrjes
gravitacionale.
 Në këtë pikë Dielli u bë një yll i plotë.
 Kjo rritje e presionit ndez thelbin/bërthamën.
 Si rezultat, Dielli është në rritje të ndritshme me një normë prej
rreth 10% çdo 1,1 miliard vjet.
 Dielli është i përbërë aktualisht me rreth 71,1% hidrogjen dhe
27,4% helium dhe pjesa tjetër përbëhet nga sasi të vogla
elementesh të rënda

12. TË DHËNAT NGA ANIJET DHE SATELITET
 Të dhënat e fundit nga Anija Ulysses tregojnë një ndryshim te
shpejtësisë me 750 kilometra në sekondë të Erave Diellore.
 Përbërja e Erës Diellore gjithashtu duket të ndryshoje në
rajonet polare.
 Studim i mëtejshëm i Erës Diellore do të bëhet nga anijet e
nisura kohet e fundit Wind, ACE dhe SOHO nga pika të
favorshme dinamike të qëndrueshme drejtpërdrejte në mes
Tokës dhe Diellit rreth 1,6 milionë km nga Toka.

13. FUSHA MAGNETIKË DHE DISA FAKTORË TJERË
 Rajoni mbi kromosferë i quajtur corona-kurorë, shtrihet
miliona kilometra në hapësirë, por është e dukshme vetëm
gjatë një eklipsi Diellor.
 Kur Hëna kalon midis Tokës dhe Diellit atëherë kemi të
bëjmë me një eklips Diellor.
 Eklipset janë të dukshme mbi zona të gjëra të Tokës.
 Eklipset e Diellit ndodhë një herë ose dy herë në vit.

14.  Era diellorë dhe grimcat shumë të larta të energjisë hidhen
nga shpërthimet Diellorë.
 Këto grimca ose kjo erë Diellorë e quajtur Solar Storm ose
Solar Flare, mund të shkaktojë një efekt dramatik në Tokë
dukë rrezikuar ekzistencën e njerëzimit në të ardhmen në
planetin tonë.

15. KUPTIMI I NJERËZIMIT
 Për mijëra vjet njerëzimi, më disa përjashtime, nuk e
njihte ekzistencën e Sistemit Diellor.
 Njerëzit besonin së Toka mund të jetë e palëvizshme në
qendër të Universit dhe kategorikisht.
 Në kohët e fundit, përmirësimet në Teleskop dhe
përdorimi i anijeve/satelitëve kanë mundësuar hetimin e
fenomeneve gjeologjikë të tilla si, male dhe kratere, dhe
dukurive meteorologjikë sezonalë, të tilla si retë, stuhitë e
pluhurit dhe akullnajave në planetët e tjera.

16.  Dielli është rreth 4,5 miliard vite i vjetër.
 Dielli nuk mund të shkatërrohet nga një fenomen
Supernova sepse nuk e ka masën e duhur.

17. PUNOI: BLEONA POPAJ
KL-X4
PROF;DONIKA SHALA-LLESHI