More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
Detyre kursi
- 1. DETYRE KURSI :E DREJTE CIVILE DHE TREGTARE MASTER NE TE DREJTE SHKENCASH :E DREJTE CIVILE DHE TREGTATE PEDAGOGU :DR.DONILA PIPA PUNOI:IVANA PALUCA
- 2. KUSHTETUTA • Kushtetuta është ligji apo akti juridik kryesor i një vendi apo organizate. Ligjet dhe rregulloret tjera të shtetit dhe organizatës duhet të jenë në përputhje me dispozitat e kushtetutës. Në disa vende, kushtetuta njihet edhe si ligj themeltar apo statutI themeltar. • Kushtetuta e Britanisë së Madhe, ndërkaq, nuk është e kodifikuar në një dokument, por përfshin një sërë ligjesh të shkruara dhe rregulla kuvenduese të pashkruara. Në teori, kjo i jep mundësi parlamentit të Anglisë të ndryshojë me lehtësi kushtetutën, por tradita e ndërtuar gjatë shekujve e bën këtë hap të pamundshëm në realitet.
- 3. BAZAT KUSHTETUESE • Substanca e kushtetutës britanike bazohet në dy parime: Rule of Law, që nënkupton detyrimin e veprimit shtetëror ndaj ligjit dhe sovranitetin e parlamentit. Rule of Law i mbron qytetarët nga veprimi arbitrar i shtetit dhe e detyron parlamentin t'u japë formë ligjore kompetencave të pushtetit të qeverisë. Ligjet mund të hiqen apo të ndryshohen me një shumicë të thjeshtë në parlament. Për ndryshimin e kushtetutës nuk janë të nevojshme shumica të veçanta, sepse nuk ekziston një dokument kushtetues. "Realiteti kushtetues" që shprehet në gjendjen e legjislacionit, në këtë mënyrë është lehtësisht i ndryshueshëm dhe i përkulshëm. • Praktikën e zhvillimit të përkulshëm të kushtetutës e thjeshton tradita e drejtësisë angleze. Ajo bazohet në të drejtën e zakonit (common law ). Kriter kryesor i kësaj të drejte është bazimi i gjyqësorit në rastet precedente, pra në vendimet shembull, të cilat mund të përdoren për zgjidhjen e rasteve të reja dhe të cilat mund të zhvillohen më tej përmes ligjeve të reja. Pikënisje për vendimet juridike është përherë rasti konkret dhe jo një rregullë e përgjithshme.
- 4. BAZAT KUSHTETUESE • Përshtatja e ligjeve dhe e institucioneve të vendit gjatë shekujve u mundësua duke iu falënderuar traditave angleze juridike dhe kushtetuese pa ndryshime të mëdha sipërfaqësore. Thënia se Britania e Madhe në një masë të madhe është e lidhur me traditën e saj historike shpesh bazohet në vështrimin sipërfaqësor të këtij kontinuiteti formal. Roli i monarkisë në politikën britanike apo në atë të parlamentit, për t`i përmendur vetëm dy shembuj të rëndësishëm, përkundër këtij kontinuiteti ka ndryshuar në mënyrë dramatike gjatë shekujve të fundit. • Shtylla e dytë kryesore, përveç referimit të veprimit shtetëror në ligje, është sovraniteti i parlamentit. Parlamenti miraton ligjet dhe kontrollon ligjvënien, ndërsa vetë nuk bazohet në një tekst kushtetues të mbirenditur. Parlamenti, e jo populli është kushtetutëvënës. Nuk ekziston gjykata kushtetuese, e cila të ketë mundësinë e revshikimeve të vendimeve të parlamenteve.Ekzistenca e saj nuk mund të mendohet pa një dokument kushtetues.
- 5. • Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës Veriore (Anglisht: United Kingdom of Great Britain and Northen Ireland (UK)), shpesh e njohur si Mbretëria e Bashkuar,ose Britania është një vend ishullor i pavarur i cili gjindet afër bregdetit veri-perëndimor të Europës kontinentale. • Mbretëria e Bashkuar u krijua nga bashkimi politik i Anglisë, Irlandës Veriore, Skocisë dhe Uellsit dhe përfshin ishullin britanik, pjesën veri- lindore të ishullit të Irlandës dhe shumë ishuj më të vegjël. Irlanda Veriore është pjesa e vetme e Mbretërisë së Bashkuar që ka kufi tokësor (me Irlandën).Veçmas këtij kufiri tokësor, Mbretëria e Bashkuar rrethohet nga Oqeani Atlantik, Deti i Veriut, Kanali Anglez dhe Deti i Irlandës. • Mbretëria e Bashkuar është Demokraci Parlamentare me qeverinë në Londër, kryeqyteti. Është monarki kushtetuese ku mbretëresha Elizabeta II është kreu i shtetit. Territoret mbretërore të Ishulljve të Kanalit dhe Ishullit të Man, formalisht prona të kurorës, nuk janë pjesë e Mbretërisë së Bashkuar por janë në bashkim kurorash me të
- 6. PERBERJA E BRITANISE SE MADHE • Britania e Madhe ka katër njësi shtetërore dhe në nivel të tyre bëhet administrimi i mbretërisë përderisa në nivel qëndror shqyrtohen çështjet që kanë të bëjnë me marrëdhëniet e jashtme dhe disa të drejta për punë të brendshme që kanë të bëjnë me rregullimin e marrdhënieve ndërshtetërore të njësive të saj. • Anglia • Skocia • Irlanda Veriore • Uellsi
- 8. SOVRANITETI I PARLAMENTIT • Kushtetutat e shteteve demokratike zakonisht përcaktojnë ushtrimin e pushtetit të shtetit nga populli, pra sovranitetin e popullit. Si shpjegohet atëherë veçoria britanike e sovranitetit të parlamentit dhe çfarë rëndësie praktike ka ajo sot? Sovraniteti i parlamentit u arrit në të ashtuquajturin Glorious Revolution (Revolucioni i Lavdishëm)të viteve 1688/89. Ajo shënon fundin e konfliktit mes dinastisë sunduese katolike të Stuartëve dhe parlamentit protestant. Miratimi për ndërrimin e Stuartëve dhe për vendosjen në pushtet të protestantit Wilhelm III i Oranisë dhe të gruas së tij Maria u dha nga parlamenti me një sërë kushtëzimesh kushtetuese në dobi të tij. Ky katalog lirie, i ashtuquajturi Bill of Rights i vitit 1689, i cili i dha fund sundimit absolutist në Britaninë e Madhe dhe themeloi monarkinë kushtetuese, i jep parlamentit të drejtat e lirisë (zgjedhjet e lira, të drejtën e lirisë së fjalës, të drejtën e taksave). • Edhe pse në shek. XIX dhe XX, e drejta e përgjithshme, e barabartë, e lirë dhe fshehtë e zgjedhjes u realizua nga Partia Liberale, më saktë, nga partia parardhëse e saj Whigs si rezultat i kërkesave politike të borgjezisë, punëtorisë dhe lëvizjes së grave (sufragetet), pozita kushtetuese e parlamentit nuk ndryshoi aspak. Qytetarët britanikë formalisht mbetën të sunduar nga mbretëresha dhe asnjëherë nuk u bënë bartës së pushtetit të shtetit. Në Britaninë e Madhe, ndryshe nga Evropa kontinentale, asnjëherë nuk pati revolucione qytetare apo sociale apo lëvizje të tjera, të cilat do të rrëzonin apo të paktën do të detyronin një dokument kushtetues, i cili do t'i jepte karakter kushtetues sovranitetit të popullit (...).