Over de kracht en valkuilen van een coöperatieve aanpak. Over uit handen geven, medezeggenschap en wat dit vraagt van eenieder.

1. De coöperatieve gedachte
sterktes en valkuilen
Koen Schoors

2. Een coöperatie
voert een activiteit uit,
maar in tegenstelling tot
een kapitaalsvennootschap
wordt die activiteit niet gebruikt
voor verrijking van de aandeelhouders ,
maar wel voor voor het bereiken van doelen
op sociaal, maatschappelijk of ecologisch vlak

3. ICA Principes
1. vrijwillige toetreding: ieder mag meedoen
2. democratische besluitvorming: gelijkheid bij beslissing
3. economische betrokkenheid: door en voor de leden
4. onafhankelijkheid: geen overname of capture
5. permanente leden- en volwassenenvorming: emancipatie
van de leden
6. onderlinge samenwerking: netwerk van coöperaties
7. verantwoordelijkheid tegenover de gemeenschap :
duurzame ontwikkeling van gemeenschap

4. Het ideaal
üMeer participatie en gelijkheid
üPersoonlijke ontwikkeling van de leden
üAlle stakeholders komen aan bod
üCreatie van een gemeenschap
üDuurzame ontwikkeling van de maatschappij

5. Democratische besluitvorming
• Iedereen kan zijn zegje doen
• Maar dit moet georganiseerd worden in een proces,
of het wordt een praatbarak.
• In dit geval:
– Consortia met alle betrokkenen per dienst
– Stuurgroepen die deel uitmaken van consortium
– Digitale platformen om die stuurgroepen aan te zetten tot
cocreatie
– Een duidelijk proces om tot een beslissing te komen

6. Economische betrokkenheid van de leden
• Cocreatie:
– Leden die samen een product of dienst creëren die voor
henzelf nuttig is
– Samen creëer je beter dan alleen (kennis locale noden)
– Sommige dingen kan je ook beslissen niet te doen
• Cofinanciering
– Leden die ook mee betalen voor het maken en vooral het
onderhouden van een dienst
– Dit creëert een relatie van wederzijdse betrokkenheid en
verantwoordelijkheid

7. Onafhankelijkheid
• Je beslist zelf over de inhoud en de toekomst
van diensten en producten
– Geen dure toeters en bellen die niet de gewenste
functionaliteit bieden
– Stabiliteit, want geen plotse verkoop aan een nieuwe
marktspeler
– Geen plotse prijsverhogingen uit marktmacht en
winstbejag
– Lange termijn perspectief omdat geen korte termijn
winstdoelen voldaan moeten worden

8. De werkelijkheid
• De idealen werken in heel wat gevallen!!!!
– Wereldwijd +150 miljoen werknemers
• Maar idealen hebben onderhoud nodig
• Dit onderhoud is moeilijk
– Als de organisatie te groot wordt
– Als de relatie met de beginselen verzwakt
– Indien de participatie een lege doos wordt
• Coöperatie = mogelijkheid deugdelijk bestuur
– Maar er zijn helaas geen garanties, alleen veel inzet

9. Waar wordt het gebruikt?
• Winkels /aankoop coöperaties
• Woningcoöperaties (Duitsland, frankrijk)
• Landbouw en landbouwkrediet (Raffeisenkassen,
Raba, CERA deel van KBC)
• Elektriciteit (US, Ecopower, Groenkracht)
• Kinderopvang
• Sociale economie
• Duurzame economie
• Kan eigenlijk overal

11. X

15. Lessen I
+ Coöperatie vertrekt van andere principes dan
winstmaximalisatie
+ Dit kan leiden tot duurzaam en deugdelijk bestuur
-Maar het hangt af van menselijk gedrag
– Winst en geld zijn verleidelijk voor iedereen (Rabo)
– Belangenconflicten zijn gevaarlijk (Groenkracht, ARCO)
– Echte participatie is niet eenvoudig, want wij zijn allemaal
liever lui dan moe (elke coöperatie)

17. Lessen II
• Klein is mooi
• Ecosysteem: een netwerk van kleine coöperatieve
intiatieven met een veelheid aan activiteiten
• Geen giganten die alles domineren en overnemen,
want dit leidt tot valse efficiëntie en tunnelvisie
• Het onderhoud van de idealen is erg moeilijk
verenigbaar met onbeperkte schaal

18. Mijn Ideale wereld
• Een ecosysteem met diverse organisaties, groepen,
bestuursvormen en mensen
• Diverse ecosystemen zijn stabieler, veerkrachtiger en
op lange termijn efficiënter
• Een organisatorische monocultuur gebaseerd op
winstbejag is efficiënt, maar instabiel en breekbaar
• Er is dus zeker een pak werk aan de winkel
• Met veel meer ruimte voor coöperatieve
methodieken