Samskritham 21 is an initiative to learn Sanskrit using Moola Ramayanam which is the first chapter of the Bala Kandam of the Valmiki Ramayanam. It is the simplest of the Sanskrit works for a beginner

1. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<1/14>
Sanskrit -21
Day - 8
01-04-2020

2. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<2/14>
Previous day
Recite Sloka
Sloka Meaning
प्रादिगणं/उपसगागाः
Home work for the day
Day- Agenda
रामो राजमण िः सदा विजयते रामं रमेशं भजे
रामे ाभभहता निशाचरचमिः रामाय तस्मै िमिः ।
रामान्िास्स्त पराय ंपरतरं रामस्य दासोस्ययहं
रामे चचत्तलयस्सदा भितु मे भो राम मामुद्धर ॥
Agenda

3. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<3/14>
Homework

4. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<4/14>
रामोऽपप परमोिारस्सुमुखस्सुमहायशा: ।
न चैच्छत्पपतुरािेशाद्राज्यं रामो महाबल: ।।1.1.36।।
पािुके चास्य राज्याय न्यासं िपवा पुन:पुन: ।
ननवतगयामास ततो भरतं भरताग्रज: ।।1.1.37।।
स काममनवाप्यैव रामपािावुपस्पृशन् ।।1.1.38।।
नत्न्िग्रामेऽकरोद्राज्यं रामागमनकाङ्क्षया ।
गते तु भरते श्रीमान् सपयसन्धो त्जतेत्न्द्रय:
।।1.1.39।।
रामस्तु पुनरालक्ष्य नागरस्य जनस्य च ।
तत्रागमनमेकाग्रो िण्डकान्प्रपववेश ह ।।1.1.40।।
Sloka-36-40

5. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<5/14>
रामोऽपप परमोिारस्सुमुखस्सुमहायशा: ।
न चैच्छत्पपतुरािेशाद्राज्यं रामो महाबल: ।।1.1.36।।
रामाः अपप परमोिाराःसुमुखाः सुमहायशा:
न च ऐच्छत्पपतु: आिेशात्राज्यम्रामाः महाबल:
रामोऽपप *even though he delights everybody, परमोिारोऽपप
eventhough exceedingly generous (in fulfilling the desires
like absorption in divinity etc, of those who take refuge in
him), सुमुखोऽपप eventhough having cheerful countenance
(when somebody approaches him for favours), राम: Rama,
सुमहायशा: greatly renowned (because of dispensing
charities), महाबल: highly capable (in fulfilling the desires of
others), पपतु: father's, आिेशात्by command, राज्यम्
kingdom, नैच्छत्refused to accept.
Sloka-36
राम:
राज्यम्
नैच्छत्
Although a source
of universal
delight, although
exceedingly
generous and of
cheerful
countenance,
highly renowned
and capable
Rama refused to
accept the
kingdom in
accordance with
the command of
his father.

6. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<6/14>
पािुके चास्य राज्याय न्यासं िपवा पुन:पुन: ।
ननवतगयामास ततो भरतं भरताग्रज: ।।1.1.37।।
…………च अस्य ……………… न्यासम ्…
………………….. तत: भरतम ्……….
भरताग्रज: Bharata's elder brother, Rama,
राज्याय to rule the kingdom, अस्य to him,
पािुके his own sandals, न्यासम ्in deposit, as
symbol of authority, िपवा having given, तत:
thereafter, पुन:पुन: repeatedly, भरतम ्
Bharata, ननवतगयामास persuaded him to
return to the capital.
भरताग्रज:
भरतम्
ननवतगया
मास
Sloka-37
Having handed
over his sandals
to Bharata as
symbol of
authority for
ruling the
kingdom, Rama
persuaded him
again and again
to return to the
capital.
सनत
सप्तमम
प्रयोजक
क्रिया
पाठयनत
हासयनत
कारयनत

7. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<7/14>
प्रादद ग ं निपातािः उपसगागिः
1 प्र 12 आ प्रकोपम् प्रहरनत
2 परा 13 नन परािमम् पराजनत
3 अप ् 14 अधध अपमानं अपससार
4 सम् 15 अपप ---- संगच्छत्न्त
5 अनु 16 अनत अनुदिनम् अनुजगाम
6 अव ् 17 सु अवगुणम् अवनमनत
7 ननस् 18 उत् ---- ननष्कास्यत
8 ननर् 19 अमभ ननरन्तरम् ननणागयानत
9 िुस् 20 प्रनत --- िुष्करोनत
10 िुर् 21 परर --- िुराचरनत
11 पव 22 उप - पवयोजयनत
उपसगागाः
ननपातााः
प्रादि गणं
उपसंगच्छमस
समुपगच्छमस

8. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<8/14>
प्रादद ग ं निपातािः उपसगागिः
1 प्र 12 आ आच्छािनम् ?? आगच्छनत
2 परा 13 नन ----- ननवसनत
3 अप ् 14 अधध --- अधधके रलं
4 सम् 15 अपप ----- ------------
5 अनु 16 अनत अनतमनोहरम् अनतशेते
6 अव ् 17 सु सुदिनम् सुगायनत
7 ननस् 18 उत् --- उद्धरनत
8 ननर् 19 अमभ ---- अमभपतनत
9 िुस् 20 प्रनत प्रनतदिनम् प्रपयागछ
10 िुर् 21 परर ---- पररव्राजयनत
11 पव 22 उप उपवनम् उपदिशनत
उपसगागाः
ननपातााः
Why this
distinction or
classification
प्रादि गणं

9. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<9/14>
व्यवाहारम्
प्रयोगम ्
व्याकरणम्
प्रक्रिया
Is Vyakranam important for Vyavaharam ?
e.g. आप

10. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<10/14>
22.
उप-
near
1.प्र-
intensity
2.परा-
opposite
3.अप ्
-wrong
4.सम ्-
together
5.अनु-
after
behind
6.
अव ्-
below
21.
परर-
all around
प्रादि गणं ( 22)
when prefixed to धातु रूपं it is called उपसगगाः
(उपसगागाः क्रियायोगे १.४.०५९)
उपसगे धात्िर्थो बलािन्यत्र नीयते ।
प्रहाराहारसंहारपवहारपररहारवत्
It can also be seen before शब्ि रूपं .In Hindi it is called
Upasarga but technically it is different. We will stick to Sanskrit
7.ननस ्-
without
much
20.
प्रनत-return
8.ननर्-
whole
entire19.
अमभ-great 9. िुस ्-
bad
18.
उत्-
lift
10.
िुर्-
mis
17.
सु-
good
16.
अनत-
beyond
15.
अपप
VEDA
14.
अधध-
in the
13
.नन-
intensity
12.
आ-
reverse
11.
पव-
separatio
n
शब्ि रूपं

11. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<11/14>
स काममनवाप्यैव रामपािावुपस्पृशन् ।।1.1.38।।
नत्न्िग्रामेऽकरोद्राज्यं रामागमनकाङ्क्षया ।
स: कामम्अनवाप्य एव रामपािौ उपस्पृशन्
नत्न्िग्रामे अकरोत् राज्यम् रामागमनकाङ्क्षया
स: Bharata, कामम ् desire, अनवाप्यैव without
fulfilling only, रामपािौ sandals of Rama,
उपस्पृशन् touching with reverence,
रामागमनकाङ्क्षया eagerly awaiting the return
of Rama, नत्न्िग्रामे in Nandigrama, राज्यम ्
अकरोत् ruled the kingdom.
Sloka-38
स:
राज्यम्
अकरोत ्
Disappointed
in his mission
to take Rama
back, Bharata
worshipped
the sandals of
Rama and
ruled the
kingdom from
Nandigrama,
awaiting his
return.

12. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<12/14>
हतो हनुमता रामाः मुदिता जनकापमजा I
रुित्न्त राषसा सवे हाहा रामो हतो हताःII
हतो हनुमताf रामाः मुदिता जनकापमजा I
रुित्न्त राषसा सवे हाहा f रामो हतो हताःII
Example- उिहारण

13. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<13/14>
गते तु भरते श्रीमान ् सपयसन्धो त्जतेत्न्द्रय: ।।1.1.39।।
रामस्तु पुनरालक्ष्य नागरस्य जनस्य च ।
तत्रागमनमेकाग्रो िण्डकान्प्रपववेश ह ।।1.1.40।।
………………………….. सपयसन्ध:……..
राम: तु पुन: आलक्ष्य ………. प्रपववेश ह
तत्र आगमनम ् आलक्ष्य िण्डकान्
भरते when Bharata, गते तु had gone, श्रीमान्
one possessing brightness, सपयसन्ध: steadfast
in his vows, त्जतेत्न्द्रय: conquered the senses,
राम: तु Rama, नागरस्य जनस्य च of
citydwelling citizens', पुन: again, तत्र in that
Chitrakuta mountain, आगमनम् arrival, आलक्ष्य
perceiving, एकाग्र: with undivided concentration
of mind and resoluteness (to fulfill the promise
given to his father), िण्डकान् Dandaka forest,
प्रपववेश ह entered.
Sloka-39-40
सनत
सप्तमम
When Bharata departed,
Sri Rama, a man of good
fortune and steadfast in
vows would arrive there
one who had conquered
under control perceiving
that the citizens from
Ayodhya , entered the
Dandaka forest with
single minded
determination (so that
there would not be
breach of his promise).
राम:
राज्यम्
प्रपववेश
ह

14. Mr Nanda Mohan Shenoy CISA CAIIB
<14/14>
प्रपयय (21)
मलङ्क्गं
पुत््लंग स्त्रीमलंग नपुंसक
िचिम्
एक द्पव बहु
Home Work
Exceptions- कलत्रं
पुरुष
प्रथम मध्यम उत्तम
Question: Want
different language
as not
comfortable with
Devanagari