ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Ε Τ Η Σ Ι Α Ε Ι Δ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η
Στρατηγική Υπευθυνότητας
Η έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας είναι μια
ακόμη προσπάθεια της Direction Εκδοτικός Ορ-
γανισμός να αναδείξει τις εταιρείες που έχουν
ενσωματώσει την υπευθυνότητα στη συνολική
τους στρατηγική και στην καθημερινή λειτουργία
τους, έχοντας συνειδητοποιήσει και αναγνωρίσει
το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και τα οφέλη που
μπορεί να προσφέρει η Λογοδοσία Αειφορίας. Η
4η Ετήσια Ειδική Έκδοση CSR Reports έρχεται
σε συνέχεια των τριών προηγούμενων επιτυ-
χημένων εκδόσεων και με τίτλο «Στρατηγική
Υπευθυνότητας» έχει σκοπό τη συνοπτική πα-
ρουσίαση των Απολογισμών Αειφορίας που δη-
μοσιεύθηκαν στην Ελλάδα για το έτος 2012. Πρό-
κειται για μια έκδοση που αποτελεί απαραίτητο
εργαλείο δουλειάς για όλους τους επαγγελματίες
του χώρου της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης,
ενώ παράλληλα απευθύνεται σε όλους τους
stakeholders που ενδιαφέρονται για το υπεύθυνο
προφίλ των εταιρειών που δραστηριοποιούνται
στην Ελλάδα και με βάση αυτό διαμορφώνουν
τις επενδυτικές, καταναλωτικές και οικονομικές
προτιμήσεις τους (εταιρείες, δημόσιοι και ιδιω-
τικοί φορείς, ΜΚΟ, ΜΜΕ κ.λπ.). Στις επόμενες
σελίδες παρουσιάζονται Κοινωνικοί Απολογισμοί
σημαντικών εταιρειών που ακολουθούν τις επι-
ταγές του Υπεύθυνου Επιχειρείν, άρθρα Ελλήνων
ακαδημαϊκών και διεθνούς φήμης ειδικών σε
θέματα ΕΚΕ και εταιρικής υπευθυνότητας και
ερευνητικά δεδομένα για τους Απολογισμούς
Αειφορίας σε Ελλάδα και εξωτερικό, καθώς και
βασικά στοιχεία για πρότυπα και αρχές που ακο-
λουθούνται κατά τη Λογοδοσία Αειφορίας. Επί-
σης, υπάρχει αναλυτική καταγραφή των Απολο-
γισμών Ετ
News from the Coal Face: There’s light at the end of the tunnel. Presented by Dr Andrew Miller, General Practitioner, at HINZ 2014, 11 November 2014, 4.30pm, Marlborough Room
News from the Coal Face: There’s light at the end of the tunnel. Presented by Dr Andrew Miller, General Practitioner, at HINZ 2014, 11 November 2014, 4.30pm, Marlborough Room
ESG Policy (Environmental, Social Governance) and Sustainability according to GRI Standards in Greece. This is a powerful assessment tool that depicts responsible investment. A responsible and ethical approach has become key priority in the corporate world. Investors promote corporate social governance and sustainability which incorporates the best approaches of traditional investing by integrating insights about society,
corporate behavior, climate and other non-traditional data to generate better long-term outcomes.
Environmental Management Systems, Social Responsibility and Sustainability (i...Triantafyllos Katsarelis
Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, Κοινωνική Υπευθυνότητα και Βιωσιμώτητα.
Παρουσίαση στην εσπερίδα "Περιβαλλοντικά Βιώσιμη Παραγωγή και Κατανάλωση"της εεδε (Μάιος 2015)
Environmental Management Systems, Social Responsibility and Sustainability (in Greek)
Presentation at an event of the Hellenic Management Association (May 2015)
Έρευνα για τις οικονομικές επιπτώσεις του COVID – 19 στις εμπορικές επιχειρήσεις και για τα μέτρα αντιμετώπισής τους
Α. «Πληττόμενες & κλειστές εμπορικές επιχειρήσεις»
Β. «Οι επιχειρήσεις τροφίμων πλην σουπερμάρκετ»
ESG Policy (Environmental, Social Governance) and Sustainability according to GRI Standards in Greece. This is a powerful assessment tool that depicts responsible investment. A responsible and ethical approach has become key priority in the corporate world. Investors promote corporate social governance and sustainability which incorporates the best approaches of traditional investing by integrating insights about society,
corporate behavior, climate and other non-traditional data to generate better long-term outcomes.
Environmental Management Systems, Social Responsibility and Sustainability (i...Triantafyllos Katsarelis
Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, Κοινωνική Υπευθυνότητα και Βιωσιμώτητα.
Παρουσίαση στην εσπερίδα "Περιβαλλοντικά Βιώσιμη Παραγωγή και Κατανάλωση"της εεδε (Μάιος 2015)
Environmental Management Systems, Social Responsibility and Sustainability (in Greek)
Presentation at an event of the Hellenic Management Association (May 2015)
Έρευνα για τις οικονομικές επιπτώσεις του COVID – 19 στις εμπορικές επιχειρήσεις και για τα μέτρα αντιμετώπισής τους
Α. «Πληττόμενες & κλειστές εμπορικές επιχειρήσεις»
Β. «Οι επιχειρήσεις τροφίμων πλην σουπερμάρκετ»
Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Γ Ι Α T O Μ Α Ρ Κ Ε Τ Ι Ν Γ Κ K A I T H N Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α - Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Α 1 3 Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ 2 0 1 4 - Τ Ε Υ Χ Ο Σ 8 4 2
ΤΕΥΧΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ
2014, χρονιά Εταιρικής Υπευθυνότητας
Το άτυχο «13» παρέδωσε τη σκυτάλη, ο χρόνος άλλαξε, οι ευχές χάθηκαν στον απόηχό τους,
ωστόσο το νέο έτος, το 2014, παραμένει σε τροχιά κρίσης. Ήδη το σοβαρό και θεσμικό
κομμάτι της αγοράς το παραδέχεται και καλείται να το αντιμετωπίσει. Ο ίδιος ο Σύνδεσμος
Διαφημιζομένων Ελλάδος υποδέχεται τη νέα χρονιά με αισιοδοξία αλλά ρεαλιστική διάθεση
και πρόθεση να διαχειριστεί την κρίση χωρίς να αποσύρουν τα μέλη του τα budgets από το
διαφημιστικό προσκήνιο.
Το βεβαρημένο «κάρμα» του αρνητικού ισοζυγίου της διαφημιστικής αγοράς και του χώρου
της επικοινωνίας αποτελεί μια εικόνα που καλείται να βγάλει από το χάρτη κυρίως ο ΣΔΕ.
Μάλιστα θεωρεί ήδη και προσδοκά να αποτελέσει η νέα χρονιά «έτος οικονομικής καμπής
και ανάκαμψης» και στο πνεύμα αυτό, άλλωστε, είναι εμποτισμένη και η επιστολή του
προέδρου του Συνδέσμου προς τα μέλη του. Πιο συγκεκριμένα, ο πρόεδρος του ΣΔΕ Γρηγόρης
Αντωνιάδης επισημαίνει πως τη χρονιά που μόλις ξεκίνησε θα πρέπει να διαμορφωθούν οι
νέες δομές και προϋποθέσεις που θα χαρακτηρίσουν τον κλάδο της επικοινωνίας για την
επόμενη δεκαετία.
Ο κ. Αντωνιάδης επισημαίνει πως το 2013 έκλεισε, όπως όλοι γνωρίζουμε, με αρνητικό
ισοζύγιο για το χώρο της επικοινωνίας και με τα περισσότερα από τα θεσμικά θέματα ανοικτά,
ωστόσο σημειώνει πως «είναι θετικό το γεγονός ότι αν και ο χώρος της επικοινωνίας
επλήγη περισσότερο ίσως από κάθε άλλο στην ελληνική οικονομία, τα παραδοτέα τόσο σε
δημιουργικότητα όσο και σε
Direction Business Network: Online Media Infographic
www.businessnews.gr | www.advertising.gr
Business Today | Retail Today | Com Today | CSR Week
Ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά χρηστών ηλεκτρονικών μέσων. ΠΗΓΗ: ΕΡΕΥΝΑ FOCUS
ΟΙ ΙΣΧΥΡΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
TOP500 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
TOP100 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΑΣEI KΕΡΔΩΝ
Το «θρίλερ» διαχείρισης του Ελληνικού χρέους, που κρατά εγκλωβισμένη την
Ελληνική οικονομία από το 2009, έχει προκαλέσει οξύτατο θέμα επιβίωσης
για τις Eλληνικές Επιχειρήσεις. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση
στη νεώτερη ιστορία του Ελληνικού κράτους. Ο επιχειρηματικός κόσμος της
χώρας αυτά τα 4 χρόνια βαθιάς ύφεσης επιδεικνύει μεγάλη υπομονή και ψυχραιμία για
να διατηρήσει τις θέσεις εργασίας και να ενισχύσει τις ταμειακές ροές, προκειμένου να
ανταπεξέλθει στους κραδασμούς της κρίσης. Το 2010 και το 2011 η ύφεση επιδεινώθηκε
λόγω των μεγάλων αστοχιών που παρατηρήθηκαν σε όλη την διάρκεια των 2 ετών στην
εκτέλεση του προϋπολογισμού, τη μηδαμινή παραγωγή εσόδων από αποκρατικοποιήσεις
και τη μεγάλη αστάθεια που προξένησαν οι πολιτικοί χειρισμοί. Σε αυτό το περιβάλλον
η φορολογία, η έλλειψη ρευστότητας και η μείωση της κατανάλωσης δημιούργησαν
ένα συστημικό μπαράζ επισφαλειών που οδήγησαν πολλές εταιρείες εκτός αγοράς,
περιόρισαν την ικανότητα άλλων εξ αυτών να παράγουν και ανέστειλαν την πιστοδοτική
ικανότητα των Τραπεζών οι οποίες είδαν τις καταθέσεις να μειώνονται με δραματικούς
ρυθμούς. Το 2011 θα μείνει στην ιστορία ως η χειρότερη -μέχρι στιγμής- χρονιά για την
οικονομία της Χώρας. Ο απολογισμός των οικονομικών πεπραγμένων της προηγούμε-
νης χρονιάς δεν αφήνει πολλά περιθώρια θετικών επισημάνσεων, αφού και οι λίγες υγιείς
και κερδοφόρες εξαιρέσεις βρίσκονται σε διαρκή πίεση προκειμένου να διατηρηθούν
σε βιώσιμη κατάσταση.
Η «αφρόκρεμα» των Ελληνικών Επιχειρήσεων, που παρουσιάζον
MANAGER: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Η ΟΜΑΔΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.
Θα ήθελα στο σημερινό μου γράμμα να ξεφύγω λίγο από το τι συμβαίνει στη χώρα
μας και να μείνω στο τι μπορεί να κάνει κάποιος που έχει μια διαφορετική, πολύ
πιο θετική άποψη, για το πώς μπορεί να αντιμετωπίσει τα πράγματα σε ένα πολύ
δύσκολο περιβάλλον. Παράλληλα δε, να δούμε ποιες είναι οι ουσιαστικές υποχρε-
ώσεις μας ως οικονομικών και κοινωνικών μονάδων μιας χώρας και ποια πρέπει να
είναι η φιλοσοφία και οι ενέργειές μας, ώστε να φτιάξουμε ένα πολύ πιο καλό και
βιώσιμο οικονομικό περιβάλλον.
Η σκέψη αυτή μού προέκυψε διαβάζοντας το τελευταίο βιβλίο που απέστειλε η
Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) στα μέλη της τον Ιούλιο του
2013, το «Καλώς ήρθατε στη Χώρα της Επιχειρηματικότητας» της Julie Meyer. Η
συγγραφέας, όπως λένε και οι Financial Times, «είναι μία από τις σπουδαιότερες
ηγετικές φυσιογνωμίες της Επιχειρηματικότητας στην Ευρώπη» και έχει διανύσει
μια συναρπαστική πορεία μέχρι σήμερα, βασιζόμενη σε μια υγιή, ξεκάθαρη και
πολύ λογική θεωρία στο ρόλο που πρέπει να έχουμε είτε ως εργαζόμενοι είτε ως
επιχειρηματίες και παράλληλα ξεκαθαρίζοντας ποιος πρέπει να είναι ο πραγματικός
ρόλος του κράτους στο νέο περιβάλλον.
Προφανώς δεν θα ήθελα να αναλύσω όλο το βιβλίο, και δεν θα μπορούσε να γίνει
σε δύο σελίδες, θα ήθελα όμως να σταθώ σε ορισμένα σημεία που είναι απλά στη
σύλληψή τους και που η υιοθέτησή τους κάνει την πολύ μεγάλη διαφορά στην
αποτελεσματικότητα.
Ας αρχίσουμε λοιπόν αυτό το ταξίδι στη Χώρα της Επιχειρηματικότητας από την
πρώτη παραδοχή:
«Στη Χώρα της Επιχειρηματικότητας πρέπε
BUSINESS COMMUNICATION SERIES:
Promotion Marketing
Το δυναμικό promotion marketing
Στη σημερινή εποχή των χιλιάδων μηνυμάτων, των πολλαπλών
οθονών και του επικοινωνιακού clutter, διαφημιζόμενοι και
brands έχουν απόλυτη ανάγκη να αναζητήσουν νέους τρόπους
επικοινωνίας, καθώς και οι επιχειρήσεις να συνδεθούν και να
επικοινωνήσουν με τον καταναλωτή σε όλη τη διάρκεια του
«ταξιδιού προς το ταμείο», επιδιώκοντας την αλληλεπίδραση μαζί
του πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την επίσκεψή του στο
σημείο πώλησης. Οι δε τεχνολογικές εξελίξεις και οι διαθέσιμες
λύσεις επιτρέπουν τα παραπάνω να γίνουν με άκρως στοχευμένο
και μετρήσιμο τρόπο, αναδεικνύοντας και υποστηρίζοντας την
αξία των Value for Money επικοινωνιακών προτάσεων.
Αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος του promotion marketing που,
προκειμένου να κριθεί σαν επιτυχημένο, θα πρέπει να εντοπίσει
πού βρίσκεται το «κοινό-στόχος», να ανακαλύψει τι το ενδιαφέρει
και να παρουσιάσει κάτι που θα το κάνει να ανταποκριθεί, να
συνδεθεί με τη μάρκα ή ακόμη και να προβεί άμεσα σε αγορά.
Καθώς δε οι γραμμές μεταξύ digital και αναλογικού, οnline
και offline γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτες και η επικοινωνία
είναι πλέον ολιστική και 360Ο, το promotion αλλάζει μορφή,
εμπλουτίζοντας και ενδυναμώνοντας τα μέσα και τις εκτελέσεις
του, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται σε βασικό κομμάτι της
επικοινωνιακής ρητορικής των brands, προσφέροντας κάτι
εξαιρετικά πολύτιμο: την άμεση και διαδραστική επαφή με το
κοινό ουσιαστικά λίγο «πριν το ταμείο».
Το promotion marketing πρέπει να είναι δυναμικό, να ακολουθεί
τις τάσεις και εξελίξεις στην κοινωνία και την αγορά. Οφείλει να
προσαρμόζεται στις επιθυμίες του κοινού για να προσφέρει λύσεις
με όφελος τόσο γι’ αυτό όσο κ
Ε Τ Η Σ Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Γ Ι Α Τ Η Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Α Τ Ω Ν Α Ν Α Ν Ε Ω Σ Ι Μ Ω Ν Π Η Γ Ω Ν Ε Ν Ε Ρ Γ Ε Ι Α Σ.
Επενδύστε σε ΑΠΕ,
ακόμη και με μηδενικά ίδια κεφάλαια
Τα χέρια σε αρκετούς επίδοξους επενδυτές λύνει η νέα ρύθμιση της ΡΑΕ,
καθώς ακόμη και χωρίς ίδια κεφάλαια θα μπορεί να γίνεται στο εξής δεκτή
από τη ΡΑΕ η αίτηση σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αρκεί βέβαια να
έχουν εξασφαλίσει την πράσινη χρηματοδότηση για το έργο τους.
Ταυτόχρονα, στη νέα ρύθμιση εισάγονται νέα τραπεζικά εργαλεία, όπως επι-
στολές εκδήλωσης ενδιαφέροντος (letter of intent) ή χρηματοδότηση από
τρίτους (third party finance), ενώ παράλληλα καταργείται η δυνατότητα στον
επενδυτή να «καλύπτει» ίδια κεφάλαια με την αξία τυχόν ακινήτων που δια-
θέτει. Τα παραπάνω είναι μερικές μόνο από τις «καινοτομίες» του νέου Κα-
νονισμού Αδειών Παραγωγής ΑΠΕ, που πέρασε από την ολομέλεια της ΡΑΕ,
προκειμένου να τεθεί σε διαβούλευση και εν συνεχεία να γίνει υπουργική
απόφαση. Τo «GB» παρουσιάζει τα βασικότερα σημεία του νέου Κανονισμού
Αδειών, ενός ογκώδους κειμένου 200 και πλέον σελίδων:
• Καταργείται η δυνατότητα στον επενδυτή να «καλύπτει» ίδια κεφάλαια με
την αξία τυχόν ακινήτων που διαθέτει. Πρόκειται για ιδιαίτερα διαδεδομένη
πρακτική, που έχει συχνά οδηγήσει σε στρεβλώσεις και σε εγκρίσεις αδειών
χωρίς οι επίδοξοι επενδυτές να διαθέτουν την οικονομική επιφάνεια.
• Διευρύνεται η γκάμα των στοιχείων που θα αποδεικνύουν την οικονομική
επάρκεια μιας άδειας. Για παράδειγμα, σήμερα είναι απαραίτητο να διαθέτει
κανείς ένα μίνιμουμ κεφαλαίων για να γίνει δεκτή η επένδυση.
• Για την έγκριση μιας άδειας θα λαμβάνονται πλέον υπόψη μόνο τα κίνητρα
που προβλέπει ο Αναπτυξιακός Νόμο
TO ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ KAI TOY ΛΙΑΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ. ΤΕΥΧΟΣ 500 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014
Το περιοδικό RetailBusiness έκανε την εμφάνισή
του στο χώρο του Λιανεμπορίου και των FMCG’s
το 1997 και σήμερα μπορούμε και μετράμε 17
χρόνια και 500 τεύχη. Χρειάστηκε πολύς κόπος,
πολλή δουλειά, πολύ μεράκι, για να φτάσουμε
μέχρι εδώ. Αλλά είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι,
που παρά τις προκλήσεις των τελευταίων ετών,
συνεχίζουμε με την ίδια και ίσως ακόμη μεγα-
λύτερη ορμή. Το RetailBusiness, το περιοδικό
του Λιανεμπορίου και της Βιομηχανίας, συμπλη-
ρώνει σήμερα 500 τεύχη και μπορεί χωρίς καμία
επιφύλαξη να δηλώνει πως θα δίνει «το παρών»
για πολύ ακόμη καιρό.
Ξεκινήσαμε το περιοδικό το 1997
με αρχισυντάκτη τον Λάμπρο Πο-
λύζο και συνεχίσαμε δυναμικά
με τον Δημήτρη Μαρκόπουλο,
που πήρε τη σκυτάλη. Τα τε-
λευταία χρόνια την ευθύνη της
αρχισυνταξίας έχει αναλάβει ο
Δημήτρης Τσουκαλάς και συνε-
χίζουμε στην ίδια φιλοσοφία και
λογική που μας καθιέρωσε στη
συνείδηση του αναγνωστικού
κοινού: έμφαση στο ρεπορτάζ,
αποκωδικοποίηση της είδη-
σης, στήριξη της αγοράς και
των στελεχών της. Τόσο με το
περιοδικό και τις διάφορες ειδικές εκδόσεις του,
όσο και με το newsletter RetailToday, στόχος μας
είναι να προσφέρουμε πραγματικά εργαλεία
δουλειάς στους αναγνώστες μας και να τους
βοηθήσουμε να προχωρήσουν τον κλάδο ακόμη
πιο μπροστά.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους τους ανθρώ-
πους του περιοδικού που όλα αυτά τα χρόνια
από διάφορα πόστα συνέβαλαν ώστε σήμερα να
κρατάτε στα χέρια σας αυτό το τεύχος. Επίσης,
όλες τις επιχειρήσεις και τους αναγνώστες μας,
που μας στήριξαν σε αυτή την πορεία μας.
Συνεχίζουμε!
BUSINESS COMMUNICATION SERIES: Παραγωγή Ταινιών & Post Production
To production μπροστά στα νέα δεδομένα
Η ελληνική αγορά του production μόνο αμελητέο μέγεθος δεν
μπορεί να χαρακτηριστεί. Το γεγονός πως πριν από λίγο καιρό
η Ένωση Παραγωγών Επικοινωνίας PACT φιλοξένησε
στην Αθήνα το ετήσιο συνέδριο της CFPe (Commercial Film
Producers of Europe), στην οποία είναι ιδρυτικό μέλος, αποτελεί
ξεκάθαρη ένδειξη ως προς αυτό. Το γεγονός μάλιστα πως στο
πλαίσιο του συγκεκριμένου Συνεδρίου αναδείχθηκε για πρώτη
φορά και Έλληνας αντιπρόεδρος στην CFPe, ο Μίκης Μοδιάνο,
προσφέρει μια ακόμη ηχηρή επιβεβαίωση.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως και η διαφημιστική παραγωγή
δεν έχει πληγωθεί από τη γενικευμένη οικονομική ύφεση που
βιώνει τα τελευταία χρόνια η χώρα μας και τη συρρίκνωση που
καταγράφεται στην αγορά της επικοινωνίας. Αν και ο χώρος έχει
να επιδείξει σημαντική δυναμική όσον αφορά τις δημιουργικές του
δυνατότητες, τους ανθρώπους που απασχολεί, τις τεχνολογικές
του υποδομές, εντούτοις καλείται να παραδώσει το τελικό
του προϊόν, βιώνοντας τους περιορισμούς που υποβάλλουν
η οικονομική κρίση, η μείωση των budget και τα όλο και πιο
πιεστικά deadlines. Eπίσης, ας μην ξεχνάμε πως όντας κι αυτές
επιχειρήσεις- οι εταιρείες του χώρου καλούνται να διαχειριστούν
και τα σημαντικά προβλήματα και εμπόδια που υπάρχουν ακόμη
για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα.
Η λύση, όμως, μάλλον υπάρχει και όπως για το σύνολο της
οικονομίας, συνίσταται στην καινοτομία, στην εξωστρέφεια και τη
διαφοροποίηση. Τα μεγέθη και τα κοστολόγια του παρελθόντος
δεν θα επιστρέψουν και ο χώρος του production δείχνει να το
έχει αντιληφθεί και να έχει αρχίσει να κάνει τα βήματα προς την
κατεύθυνση του εξορθολoγισμο
Όλα για το παιδί….
Η αγορά βρεφικής/παιδικής διατροφής και φροντίδας αποτελεί μία πολύ σημαντική κατηγορία
για το χώρο του οργανωμένου λιανεμπορίου. Μπορεί να απευθύνεται σε μικρότερο καταναλω-
τικό κοινό από άλλες κατηγορίες και αυτό να την καθιστά σχετικά αργοκίνητη, εντούτοις απο-
τελεί κατηγορία προορισμό (destination) και κριτήριο για την επιλογή σουπερμάρκετ για τους
πελάτες. Με την έκδοση «παιδί» επιχειρούμε να προσεγγίσουμε την πολύ ιδιαίτερη και συνάμα
εξαιρετικά σημαντική αυτή αγορά σκιαγραφώντας την κατάσταση που παρατηρείται σήμερα
στα «baby/kid corners» του οργανωμένου λιανεμπορίου. Με την αρωγή των εταιρειών Nielsen
και SymponyIRI που μας προσέφεραν τα απαραίτητα ερευνητικά δεδομένα καταγράφουμε την
εικόνα σε επιλεγμένες κατηγορίες του χώρου αναδεικνύοντας αφενός τα οικονομικά μεγέθη
αφετέρου τις μάρκες και τις εταιρείες που πρωταγωνιστούν σε κάθε μία κατηγορία. Θα πρέπει
να αναφερθεί σαφώς πως τα στοιχεία δεν αντικατοπτρίζουν το 100% της αγοράς αλλά σίγου-
ρα αντικατοπτρίζουν απόλυτα τις τάσεις και τις μεταβολές της.
Παράλληλα για ακόμη μία φορά, πολύτιμο insight για τις καταναλωτικές συνήθειες και την
πορεία της αγοράς της βρεφικής/παιδικής διατροφής και φροντίδας, μας δίνουν στελέχη αλυ-
σίδων supermarket (buyers με εξειδίκευση στη συγκεκριμένη αγορά), οι οποίοι μέσα από τις
συνεντεύξεις τους μας παρουσιάζουν και την στρατηγική του κάθε Ομίλου όσον αφορά την
υπό εξέταση κατηγορία. Αν θέλαμε να καταλήξουμε σε ένα γενικό συμπέρασμα για την αγορά
που εξετάζουμε στην παρούσα έκδοση θα μπορούσαμε να πούμε πως οι δυσχερείς οικονομι-
κές συνθήκες που βιώνουμε στην χώρα μας την έχουν επηρεάσει, οδηγώντας την σε κατά πε-
ΟΙ ΙΣΧΥΡΟΙ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ.
TOP200 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (ΒΑΣΕΙ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ)
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΜΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΑΣΕΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΩΝ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΟΥ 2012
SPECIAL FINANCIAL REPORT
Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
2ΟΟ8-2Ο12
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
3 ΚΛΑΔΟΙ - 81 ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
40 ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΕΣ | 20 MEDIA SHOPS | 21 ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ PR
Ο καθρέπτης της αγοράς
Ένα ακόμη πολύτιμο εργαλείο δουλειάς για
τους επαγγελματίες της αγοράς επικοινωνίας
Οι αριθμοί δεν λένε ποτέ ψέματα. Οι αριθμοί δίνουν την πραγματική εικόνα, παρουσιάζουν
τα δεδομένα, αποτυπώνουν την κατάσταση ως έχει. Αρκεί, φυσικά, να μπορείς να
προχωρήσεις ένα βήμα παρακάτω, να έχεις τη δυνατότητα να τους ομαδοποιήσεις, να
τους ερμηνεύσεις, να τους νοηματοδοτήσεις.
Η έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί τον πραγματικό καθρέπτη της αγοράς επικοινωνίας για
την πενταετία 2008-2012. Με έτος αναφοράς το 2008, όταν και η οικονομική κρίση έκανε την εμφάνισή
της στη χώρα μας, στις επόμενες σελίδες αναλύονται τα οικονομικά δεδομένα της -πολύ δύσκολης για
όλους μας- πενταετίας της ύφεσης. Στόχος είναι, βέβαια, να παρουσιαστεί με τον πληρέστερο δυνατό
τρόπο η πορεία προς την τωρινή κατάσταση στην αγορά και φυσικά το πραγματικό μέγεθος του κλάδου
σήμερα.
Η Direction Business Reports, το εσωτερικό unit της DIRECTION που λειτουργεί μία Τράπεζα
Πληροφοριών (Data Bank) για την Οικονομία και τις Επιχειρήσεις, συγκέντρωσε και ανέλυσε τα
οικονομικά αποτελέσματα των μεγαλύτερων εταιρειών της εγχώριας αγοράς επικοινωνίας και από τα τρία βασικά disciplines. Στην έκδοση
περιλαμβάνονται ομαδοποιημένα και αναλυτικά οικονομικά μεγέθη, αριθμοδείκτες αλλά και πλήρη στοιχεία δημοσιευμένων ισολογισμών
για 40 διαφημιστικές εταιρείες, 20 media shops και 21 εταιρείες PR. Eπίσης, υπάρχουν στοιχεία και για τις εταιρείες του χώρου που βρίσκονται
υπό πτώχευση, λύση-εκκαθάριση ή άλλο ειδικό καθεστώς.
Παράλληλα, με
20 Years Direction Business Network
Editorial
Το όραμά μας
Χρονολόγιο
Χαιρετισμοι Φορέων
Αναδρομή
ADBOOK
ad Project
Retail Project
CSR Project
COM Project
Estetica
AllStar Basket Project
BasketNet
BusinessNews
ΙΣΧΥΡΟΙ - MED&HEALTH
Business Tennis Open
Manager - ΑΕΛΛΩ - ΡΕΑLady
Retail Business Awards
Ευχές
Οι Συνεργάτες μας
Οι Άνθρωποί μας
Το όραμά μας
Ευθύς εξαρχής η Direction δεσμεύθηκε να σταθεί
στο πλευρό των υγιών δυνάμεων της αγοράς και
να τους προσφέρει έγκυρη και άμεση ενημέρω-
ση, καθώς και εργαλεία δουλειάς.
Η Direction έκλεισε 20 χρόνια πορείας, με την αρχή της να γίνεται σε μια δύ-
σκολη αλλά νέα και άγουρη ακόμη εποχή για την επιχειρηματικότητα όπως δι-
αρθρώνεται σήμερα. Κάνοντας τα πρώτα της βήματα το 1993, σε σχετικά αχαρ-
τογράφητα εδάφη και ιχνηλατώντας αντίστοιχες προσπάθειες στο εξωτερικό, η
Direction έρχεται όχι μόνο για να μείνει αλλά και να ηγηθεί σε μια αγορά στους
επιμέρους κλάδους της οποίας παρουσιάζει όλα αυτά τα χρόνια δεκάδες εκδο-
τικά προϊόντα.
Έμπειρη πλέον και ενήλικη, η Direction στέκεται επάξια στο βάθρο των πρωτα-
θλητών στην επιχειρηματική και κλαδική ενημέρωση, καθώς παρέχει αξιόπιστα
και έγκυρα προϊόντα στην Ελλάδα για λογαριασμό εκατοντάδων Opinion Makers,
Opinion LeaΌραμα - Στόχοι
Με ιδιαίτερη ευαισθησία και επίγνωση των αναγκών και των σημαντικών αλλαγών
που βιώνει η ελληνική αγορά σήμερα, ο Εκδοτικός Οργανισμός Direction συνεχίζει
την πορεία του, απαντώντας στις προκλήσεις της εποχής και έχοντας πάντα σαν
γνώμονα την παροχή ενημέρωσης, υποστήριξης και αρωγής στον επιχειρηματικό
κόσμο της χώρας. Από το πρώτο της εγχείρημα, το adBOOK έως το adbusiness και
το RetailBUSINESS, το CSR Review και το AllStar Basket και από το advertising.gr
και το businessnews.gr έως τις διάφορες ειδικές εκδόσεις, η Direction παρακολού-
θησε μια π
DIRECTION BUSINESS NETWORK publishes more than 25 printed and electronic titles and maintains a strong web presence, to highlight and support of different sectors of the Greek economy.
3. 3
ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
Βαγγέλης Παπαλιός
ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
Δημήτρης Τσουκαλάς
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
Άννα Ανδρεώλα
Γιάννης Χαραμίδης
Μάριος Παρλιάρος
Μαρία Μπαζίγου
ΥΠΕΥΘ. ΕΤΑΙΡ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Λίνα Δέδε (dede@direction.gr)
ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
Άννα Μηλιάδη
(miliadi@direction.gr)
ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ
Πηνελόπη Χατζηδημητρίου
CSR REPORTS:
Ετήσια ειδική έκδοση
για Απολογισμούς Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ:
DIRECTIONΕΚΔΟΤΙΚΟΣΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣA.E.
ΜΙΚΡΑΣΑΣΙΑΣ43,15233,ΧΑΛΑΝΔΡΙ,
TΗΛ:2107712400,
FΑΧ:2107785097
e-mail:direction@direction.gr
Οι απόψεις των συντακτών των δημοσιευμάτων
δεναποτελούναναγκαίακαιαπόψειςτουεκδότη
και του ιδιοκτήτη του περιοδικού. Απαγορεύεται
η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή μετάδοση
όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγ-
γραφη άδεια του εκδότη.
Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ
Editorial
Η έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας είναι μια
ακόμη προσπάθεια της Direction Εκδοτικός Ορ-
γανισμός να αναδείξει τις εταιρείες που έχουν
ενσωματώσει την υπευθυνότητα στη συνολική
τουςστρατηγικήκαιστηνκαθημερινήλειτουργία
τους,έχονταςσυνειδητοποιήσεικαιαναγνωρίσει
τοανταγωνιστικόπλεονέκτημακαιταοφέληπου
μπορείναπροσφέρειηΛογοδοσίαΑειφορίας.Η
4η Ετήσια Ειδική Έκδοση CSR Reports έρχεται
σε συνέχεια των τριών προηγούμενων επιτυ-
χημένων εκδόσεων και με τίτλο «Στρατηγική
Υπευθυνότητας» έχει σκοπό τη συνοπτική πα-
ρουσίασητωνΑπολογισμώνΑειφορίαςπουδη-
μοσιεύθηκανστηνΕλλάδαγιατοέτος2012.Πρό-
κειται για μια έκδοση που αποτελεί απαραίτητο
εργαλείοδουλειάςγιαόλουςτουςεπαγγελματίες
του χώρου της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης,
ενώ παράλληλα απευθύνεται σε όλους τους
stakeholdersπουενδιαφέρονταιγιατουπεύθυνο
προφίλ των εταιρειών που δραστηριοποιούνται
στην Ελλάδα και με βάση αυτό διαμορφώνουν
τις επενδυτικές, καταναλωτικές και οικονομικές
προτιμήσεις τους (εταιρείες, δημόσιοι και ιδιω-
τικοί φορείς, ΜΚΟ, ΜΜΕ κ.λπ.). Στις επόμενες
σελίδεςπαρουσιάζονταιΚοινωνικοίΑπολογισμοί
σημαντικών εταιρειών που ακολουθούν τις επι-
ταγέςτουΥπεύθυνουΕπιχειρείν,άρθραΕλλήνων
ακαδημαϊκών και διεθνούς φήμης ειδικών σε
θέματα ΕΚΕ και εταιρικής υπευθυνότητας και
ερευνητικά δεδομένα για τους Απολογισμούς
Αειφορίας σε Ελλάδα και εξωτερικό, καθώς και
βασικάστοιχείαγιαπρότυπακαιαρχέςπουακο-
λουθούνται κατά τη Λογοδοσία Αειφορίας. Επί-
σης, υπάρχει αναλυτική καταγραφή των Απολο-
γισμώνΕταιρικήςΚοινωνικήςΕυθύνης.Ιδιαίτερο
ενδιαφέρονπαρουσιάζει,επίσης,ηανάλυσητων
νέων προκλήσεων και των νέων δεδομένων
που έχουν δημιουργηθεί για τη Λογοδοσία Αει-
φορίας αφενός από την πίεση που υπάρχει από
την πλευρά των stakeholders για περισσότερη
διαφάνεια, αφετέρου από τη στροφή των σχετι-
κών κατευθυντήριων οδηγιών για τη σύνταξη
των απολογισμών προς τη συγκεκριμένη κα-
τεύθυνση. Η νέα (ή, αν θέλετε, υπό διαμόρφω-
ση) εν λόγω πραγματικότητα μας παρουσιάζεται
μέσα από τις δηλώσεις των πλέων αρμόδιων,
των επαγγελματιών του χώρου της Εταιρικής
ΚοινωνικήςΕυθύνης,πουέχουντηνευθύνητης
σύνταξηςκαιτηςτελικήςπαρουσίασηςτωνΑπο-
λογισμών Υπευθυνότητας. Οι ίδιοι μάς εξηγούν
και τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι και οι επιχει-
ρήσεις τους προσεγγίζουν τις νέες προκλήσεις
καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν
κατά κύριο λόγο κατά τη διαμόρφωση του απο-
λογισμού τους. Το πλέον σημαντικό βέβαια είναι
πως τόσο από τις δηλώσεις των στελεχών, όσο
και από τις αναλύσεις των ακαδημαϊκών και τα
διάφορα ερευνητικά δεδομένα προκύπτει πως
η δημοσίευση Απολογισμών Υπευθυνότητας
αποτελεί πλέον εδραιωμένη πρακτική για την
πλειονότητα των επιχειρήσεων σε παγκόσμιο
επίπεδο,ενώακολουθείανοδικήπορείακαιστον
ελληνικόχώρο.Ανκαιοπωσδήποτεδεναποτελεί
απλή και -μάλλον δεν είναι- εύκολη δουλειά,
η Λογοδοσία Αειφορίας κερδίζει συνεχώς έδα-
φος, καθώς προσφέρει σαφή και συγκεκριμένα
πλεονεκτήματα και οφέλη στις επιχειρήσεις που
επιλέγουν να την υιοθετήσουν. Οι επιχειρήσεις
αυτές αναδεικνύονται από την έκδοση που
κρατάτε στα χέρια μας και στόχος μας είναι όσο
μπορούμε να συμβάλλουμε στην πληρέστερη
ενημέρωση των ανθρώπων τους προκειμένου
να κατορθώνουν να κάνουν ακόμη καλύτερα τη
δουλειά τους.
Στρατηγική Υπευθυνότητας
03_EDITORIAL.indd 3 4/22/14 4:28 PM
4. 4
6 Ernst Ligteringen, GRI
Σαφής καθοδήγηση σε αβέβαιους καιρούς
8 UN Global Compact
Οι λεπτομέρειες για τις COP
10 Πρωτοβουλία PRI
Απολογισμοί και επενδυτικές αποφάσεις
11 Integrated Reporting
Η φιλοσοφία και τα χαρακτηριστικά του IR
12 Γεώργιος Αυλωνίτης
Ιεραρχώντας τα προγράμματα ΕΚΕ σε καιρούς κρίσης
14 Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Η «εργαστηριακή εικόνα» της ΕΚΕ
16 Ελένη Αποσπόρη
Η στρατηγική σημασία του κοινωνικού απολογισμού
17 Green Evolution
Eξειδίκευση και τεχνογνωσία
20 Έρευνα
Οι παγκόσμιες τάσεις στη Λογοδοσία Αειφορίας
24 PressiousArvanitidis
Η πιστοποίηση κατά FSC & το GRI
26 Νίκος Αυλώνας
Οι εκθέσεις εταιρικής υπευθυνότητας στην Ελλάδα
28 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Υποχρεωτική δημοσίευση απολογισμών ΕΚΕ για τους μεγάλους
Περιεχόμενα
6
8
12
14
16
17
20
04_5_periexomena.indd 4 4/23/14 1:10 PM
5. 5Περιεχόμενα
Πανόραμα Απολογισμών ΕΚΕ για το 2012 30
Οι απολογισμοί με μία ματιά
Η άποψη των στελεχών 32
Στελέχη της αγοράς μιλούν για τις απαιτήσεις της Λογοδοσίας Αειφορίας
Lafarge 41
Με σταθερό στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη
ΔΕΗ 42
Προσήλωση στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης
ΟΤΕ & Cosmote 44
Μακροχρόνια και ουσιαστική δέσμευση
Vodafone 47
Συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη
Ιnteramerican 48
Μία έκθεση ΕΚΕ που ξεχωρίζει
Jetoil 50
Μέρος του οράματος η Εταιρική Υπευθυνότητα
Μαρινόπουλος Α.Ε. 52
Δύναμη Κοινωνικής Ευθύνης
Novartis 54
Με αίσθημα ευθύνης προς την κοινωνία
Global Sustain 56
Let’s practice what we preach
Πιστοποιήσεις 58
Δέσμευση στην αειφορία
41
42
47
48
50
54
56
04_5_periexomena.indd 5 4/23/14 1:10 PM
6. 6 Άποψη
Οι Απολογισμοί
Αειφορίας είναι
ακόμη πιο πολύ-
τιμοι σε καιρούς
οικονομικών
δυσκολιών.
Το γεγονός πως ελάχιστοι άνθρωποι σήμερα θα
υποστήριζαν πως οι επιχειρήσεις και οι υπόλοι-
ποι οργανισμοί δεν θα πρέπει να είναι διάφανοι
όσον αφορά το περιβαλλοντικό τους αποτύπω-
μα, τη στάση τους όσον αφορά τα ανθρώπινα
δικαιώματα ή τη δέσμευσή τους στην ισότητα
των φύλων, καταδεικνύει ξεκάθαρα το βαθμό
στον οποίο ο κόσμος έχει αλλάξει.
Πριν από είκοσι χρόνια, η κατάσταση ήταν πολύ
διαφορετική. Η προοπτική ύπαρξης χιλιάδων
οργανισμών που αποκαλύπτουν στοιχεία όσον
αφορά την οικονομική, περιβαλλοντική και κοι-
νωνική τους επίδοση, καθώς και τις προσπά-
θειές τους στο πεδίο της εταιρικής διακυβέρ-
νησης μαζί με τον αντίκτυπο όλων αυτών, ήταν
κάτι που πολύ απλά δεν μπορούσε να φανταστεί
κανείς. Η τελευταία έρευνα της KPMG αναφο-
ρικά με τους Απολογισμούς Εταιρικής Υπευθυ-
νότητας (Corporate Responsibility Reporting),
η οποία δημοσιεύθηκε το Δεκέμβριο του 2013,
επισημαίνει πόσο μπροστά έχουμε προχωρή-
σει. Ποσοστό μεγαλύτερο του 90% των μεγα-
λύτερων εταιρειών του κόσμου αποκαλύπτουν
πλέον πληροφορίες Αειφορίας, με τη συντρι-
πτική πλειονότητα αυτών να χρησιμοποιούν
ή να αναφέρονται στις Κατευθυντήριες Αρχές
(Sustainability Reporting Guidelines) του Global
Reporting Initiative’(GRI). Τα μεγέθη για τις 100
μεγαλύτερες εταιρείες σε περισσότερες από 40
χώρες είναι επίσης πολύ ελπιδοφόρα, καθώς ο
σχετικός μέσος όρος αγγίζει το 71%.
Η εικόνα όσον αφορά τους Απολογισμούς Αει-
φορίας στην Ελλάδα και την ηγεσία πάνω στο
θέμα, τόσο από την πλευρά της ελληνικής κυ-
βέρνησης όσο και από τη μεριά των ελληνικών
επιχειρήσεων, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Αν
και η άνοδος όσον αφορά την πρακτική της δη-
μοσίευσης Απολογισμών Αειφορίας από τις 100
μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις είναι σημα-
ντικά χαμηλότερη από εκείνη που παρατηρείται
σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και αγγίζει το 43%,
εντούτοις το εν λόγω μέγεθος έχει αυξηθεί κατά
10% τα τελευταία δύο χρόνια μόνο. Κάποιοι ίσως
να αποδώσουν το χαμηλότερο συνολικά ελλη-
νικό μέγεθος στην οικονομική κατάσταση, αλλά
καμία ξεκάθαρη συσχέτιση δεν υπάρχει μεταξύ
της αύξησης της πρακτικής της δημοσίευσης
Απολογισμών Αειφορίας και την οικονομική
κρίση. Μάλιστα, ο βαθμός παρουσίασης Απο-
λογισμών Αειφορίας είναι εξαιρετικά υψηλός
τόσο στην Ιταλία όσο και την Ισπανία (77% και
81% αντίστοιχα), οι οποίες αντιμετωπίζουν αμ-
φότερες σημαντικές οικονομικές προκλήσεις.
Η Ισπανία, μάλιστα, έχει να διαχειριστεί και άλλα
πολύ σημαντικά ζητήματα όπως η έλλειψη νε-
ρού και η ανεργία.
Οι Απολογισμοί Αειφορίας δεν είναι απλώς ση-
μαντικοί για τις επιχειρήσεις ανεξάρτητα από
το αν η οικονομία τους αναπτύσσεται ή όχι. Θα
μπορούσε να υποστηρίξει κανείς πως είναι πιο
πολύτιμοι από ποτέ σε καιρούς οικονομικών
δυσκολιών. Η δημιουργία ενός Απολογισμού
Αειφορίας έχει σαν προαπαιτούμενο να γνωρί-
ζεις την επιχείρηση ή τον οργανισμό και μέσα και
έξω, από την κορυφή μέχρι την τελευταία βαθμί-
δα. Αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό στην τελευταία
γενιά των Sustainability Reporting Guidelines
του GRI, το λεγόμενο G4, με το οποίο έχουν επε-
κταθεί τα όρια εντός των οποίων οι οργανισμοί
οφείλουν να παρέχουν στοιχεία. Οι πληροφορίες
που πλέον αποκαλύπτονται αποτελούν καταλύτη
για καινοτομία, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό
στη σημερινή εποχή της δύσκολης οικονομικής
συγκυρίας.
Παράλληλα, καθώς ο αριθμός των χρηστών και
των εταιρειών που δημοσιεύουν απολογισμούς
αυξάνεται συνεχώς, ακόμη πιο σημαντικό ρόλο
διαδραματίζουν οι κανονισμοί που ορίζουν οι
κανονιστικές αρχές όπως οι κυβερνήσεις και
τα Χρηματιστήρια Αγορών. Η έρευνα του GRI
καταδεικνύει πως υπάρχουν περισσότερες από
180 διαφορετικές πρωτοβουλίες σε παγκόσμιο
επίπεδο που προωθούν την πρακτική της δημο-
σιοποίησης πληροφοριών Αειφορίας.
Σαφής καθοδήγηση
σε αβέβαιους καιρούς
Ernst Ligteringen,
Chief Executive του
Global Reporting
Initiative (GRI)
06-7_APOPSI Ernst Ligteringen.indd 6 4/22/14 4:41 PM
7. 7Άποψη
Αν και η άνοδος,
όσον αφορά την
πρακτική της
δημοσίευσης
Απολογισμών
Αειφορίας από τις
100 μεγαλύτερες
ελληνικές επιχει-
ρήσεις, είναι ση-
μαντικά χαμηλό-
τερη από εκείνη
που παρατηρείται
σε πολλές ευρω-
παϊκές χώρες και
αγγίζει το 43%,
εντούτοις το εν
λόγω μέγεθος
έχει αυξηθεί κατά
10% τα τελευταία
δύο χρόνια μόνο.
Who is who
O Ernst Ligteringen είναι ο Chief Executive
του Global Reporting Initiative (GRI) για
πάνω από μια δεκαετία. Μετακινήθηκε
στο Άμστερνταμ το 2002 όταν το GRI κα-
θιερώθηκε ως ανεξάρτητος οργανισμός.
Από τότε, το GRI έχει αναπτυχθεί και από
τα δέκα άτομα που απασχολούσε εκείνη
την εποχή σαν προσωπικό πλέον διαθέτει
πραγματικά παγκόσμια παρουσία μέσα από
το έργο της Γραμματείας και των γραφείων
(Focal Points) του Οργανισμού στις Ηνω-
μένες Πολιτείες της Αμερικής, τη Βραζιλία,
τη Νότιο Αφρική, την Κίνα, την Ινδία και την
Αυστραλία. Προτού ενταχθεί στο δυναμικό
του GRI, ο Ernst εργάστηκε για περισσότε-
ρα από 20 χρόνια στον τομέα της διεθνούς
ανάπτυξης, συνδράμοντας στην ηγεσία αρ-
κετών υψηλού κύρους μη-κυβερνητικών
και διεθνών οργανισμών. Στη συγκεκριμέ-
νη προϋπηρεσία του περιλαμβάνονται θέ-
σεις όπως Executive Director στην Oxfam
International, Director of Programme
Coordination στη Διεθνή Ομοσπονδία
Εθνικών Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού
και Ερυθράς Ημισελήνου (International
FederationoftheRedCrossandRedCrescent
Societies) και Consultant στην Παγκόσμια
Επιτροπής για την Κοινωνική Διάσταση της
Παγκοσμιοποίησης (World Commission
on the Social Dimension of Globalization)
στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εργασίας
(International Labour Organization -ΙLO).
Επιπρόσθετα, ο Ernst είναι μέλος του Global
Agenda Council on the Role of Business
του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ
(World Economic Forum -WEF), μέλος της
διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής του Ιν-
στιτούτου ETHOS Institute of Brazil, μέλος
του Συμβουλίου του International Integrated
Reporting Council (IIRC), του οποίου το GRI
είναι ιδρυτικό μέλος και, τέλος, μέλος του
Διοικητικού Συμβουλίου The Economics of
Ecosystems and Biodiversity (TEEB).
Ολλανδικής καταγωγής, ο Ernst έχει ζήσει
σε τέσσερις διαφορετικές ηπείρους και μιλά
άπταιστα ολλανδικά, αγγλικά και ισπανικά.
Η πλέον θετική εξέλιξη όσον αφορά τη δυνη-
τική κάλυψη είναι το προσχέδιο της Οδηγίας
της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη δη-
μοσιοποίηση μη-οικονομικών πληροφοριών.
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές η εν
λόγω οδηγία δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει κάθε
νομοθετικό ζήτημα. Η ηγεσία όμως της ελληνι-
κής κυβέρνησης όσον αφορά την υποστήριξή
της κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας
του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγ-
ματικά αξίζει συγχαρητηρίων. Το ενδιαφέρον,
άλλωστε, για τους Απολογισμούς Αειφορίας που
παρατηρήσαμε κατά τη διάρκεια της παρουσία-
σης του G4 στην Ελλάδα το Δεκέμβριο του 2013
καταδεικνύει πως η συγκεκριμένη υποστήρι-
ξη δεν περιορίζεται στην πολιτική σφαίρα και
ελπίζω πως ο αριθμός των επιχειρήσεων και
των άλλων οργανισμών που θα συνεχίσουν να
επωφελούνται από τους Απολογισμούς Αειφο-
ρίας στην Ελλάδα θα συνεχίσει να αυξάνεται.
06-7_APOPSI Ernst Ligteringen.indd 7 4/22/14 4:41 PM
8. 8 Global Compact
Οι λεπτομέρειες για
τις επιχειρήσεις που
θέλουν να δημοσι-
εύσουν COP.
Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο UN Global
Compact δεσμεύονται ώστε να αποτελέσουν οι
δέκα βασικές αρχές του Global Compact κομμάτι
των επιχειρηματικών στρατηγικών τους αλλά και
τηςκαθημερινότητάςτους.Οιεπιχειρήσεις,επίσης,
δεσμεύονταιναεκδίδουνμίαετήσιααπολογιστική
έκδοση προόδου (COP) η οποία και κοινοποιείται,
τόσο στους μετόχους τους όσο και στο ευρύτερο
κοινωνικό σύνολο και παρουσιάζει την πρόοδο
που καταγράφεται στην εφαρμογή των δέκα αρ-
χώντουUNGlobalCompact,αλλάκαιστηγενικό-
τερηυποστήριξητωνστόχωνκαισκοπώντωνΗΕ.
Η COP (έκθεση προόδου) αποτελεί συχνά την πιο
ουσιαστικήκαιαπτήέκφραση«αφοσίωσης»»μιας
επιχείρησης στους στόχους του Global Compact
και των αρχών του. Πιθανές παραβιάσεις της
πολιτικής της COP (για παράδειγμα, η μη έκδοση
απολογισμούσεετήσιαβάση)είναιπολύπιθανόνα
αλλάξειτηθέσηενόςμέλουςσεμη-επικοινωνιακή
καιμπορείμοιραίαναοδηγήσεικαιστοναποκλει-
σμό του από το Global Compact.
Ηετήσιαέκδοσηαπολογισμούπροόδου(COP)εξυ-
πηρετείσυγκεκριμέναπολύσημαντικούςσκοπούς
όπως οι κάτωθι:
• Ενισχύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία
• Προωθεί και ενισχύει τη διαρκή βελτίωση στις
επιδόσεις
• Διαφυλάσσεικαιθωρακίζειτηνακεραιότητατου
UNGlobalCompactκαιτωνΗνωμένωνΕθνών
και
• Βοηθά στην οικοδόμηση ενός σημαντικού και
διαρκώς αυξανόμενου αποθετηρίου εταιρικών
πρακτικών που ενισχύουν το διάλογο και τη
μάθηση.
Αξίζει να σημειωθεί πως παρά το γεγονός πως
μια ετήσια έκθεση COP μπορεί να έχει διάφορες
μορφές,κάθεμίαπρέπειναπεριέχειυποχρεωτικά
τα τρία παρακάτω στοιχεία:
• Μία δήλωση του Διευθύνοντος Συμβούλου της
επιχείρησης,μετηνοποίαθαεκφράζειτησυνεχή
υποστήριξή του προς το Οικουμενικό Σύμφωνο
(GlobalCompact)ενώπαράλληλαθαανανεώνει
καιτηδέσμευσηόλωντωνσυμμετεχόντωντόσο
στην πρωτοβουλία όσο και στις αρχές της. Υπο-
γραμμίζεται πως η συγκεκριμένη δήλωση είναι
ξεχωριστή από την αρχική δεσμευτική γραπτή
πρόθεση συμμετοχής.
• Μια περιγραφή συγκεκριμένων δράσεων (δη-
λαδή, η δημοσιοποίηση όλων των σχετικών
πολιτικών, διαδικασιών, δραστηριοτήτων), που
η εταιρεία έχει λάβει (ή σκοπεύει να αναλάβει)
γιατηνεφαρμογήτωναρχώντουΟικουμενικού
Συμφώνου σε καθεμία από τις τέσσερις θεμα-
τικές περιοχές (τα ανθρώπινα δικαιώματα, την
εργασία, το περιβάλλον και την καταπολέμηση
της διαφθοράς).
• Ημέτρησητωναποτελεσμάτων(δηλαδή,οβαθ-
μός στον οποίο επιτεύχθηκαν οι στόχοι δείκτες /
απόδοση, ή άλλες ποιοτικές ή ποσοτικές μετρή-
σεις των αποτελεσμάτων).
Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο COP κατα-
τάσσονται σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες :
• GCActive:σεαυτήτηνκατηγορίακατατάσσονται
οι επιχειρήσεις που πληρούν τουλάχιστον τις
βασικές δεσμεύσεις.
• GC Advanced: πληρούνται οι βασικές και ελάχι-
στεςπροϋποθέσειςκαιπαρέχονταιπληροφορίες
και για τους ακόλουθους τομείς:
• Εφαρμογή των 10 αρχών σε ενέργειες και
επιχειρηματική στρατηγική
• Δράσειςστήριξηςτουγενικότερουσχεδιασμού
των Ηνωμένων Εθνών
• Αειφόρος διακυβέρνηση και ηγεσία
Χρήση άλλων πλαισίων αναφοράς
ΤοΟικουμενικόΣύμφωνοενθαρρύνειτιςεταιρείες
ναχρησιμοποιούνάλλαπλαίσιαγιασυμπληρωμα-
τικήυποβολήεκθέσεωναλλάκαιγιατηδημιουρ-
γίαCOPκατάτοδοκούν.Γιαπαράδειγμα,οιδείκτες
G3.1 ή G4 του GRI αποτελούν μια συνιστώμενη
επιλογή για επικοινωνία προόδου σχετικά με τις
δέκααρχέςσεκάθεεπίπεδο.ΤοΟικουμενικόΣύμ-
φωνοκαιτοGRIπροσφέρουνμάλιστακαισχετικό
ενημερωτικό έγγραφο, για να δείξουν πώς οι δύο
πρωτοβουλίες συμπληρώνουν η μία την άλλη.
Ακολουθώντας τις αρχές
του UN Global Compact
8_UN GLOBAL.indd 8 4/16/14 4:17 PM
10. 10 PRI
H Λογοδοσία
Αειφορίας οδηγεί
τους επενδυτές
σε καλύτερες
αποφάσεις.
Η Λογοδοσία Αειφορίας γρήγορα εξελίσσεται σε
κοινή πρακτική και πλέον συγκαταλέγεται μεταξύ
τωνβέλτιστωνπρακτικώναπότονεταιρικόκόσμο
διεθνώς.ΗεστίασηστηνΑειφορίαόχιμόνοβοηθά
τους οργανισμούς να διαχειριστούν την απόδοσή
τουςόσοναφοράτοπεριβάλλον,τηνκοινωνίακαι
την εταιρική διακυβέρνηση (ESG), αλλά αποτελεί
απαραίτητηπροϋπόθεσηγιατηλήψηεπενδυτικών
αποφάσεων.
Η Πρωτοβουλία PRI (United Nations-supported
Principles for Responsible Investment Initiative)
αποτελεί ένα διεθνές δίκτυο επενδυτών, που συ-
νεργάζονταιγιαναθέσουνσεεφαρμογήτιςέξιΑρ-
χές για Υπεύθυνες Επενδύσεις. Στόχος του είναι
να κατανοήσει τη σημασία της Αειφορίας για τους
επενδυτέςκαιναυποστηρίξειτουςεμπλεκόμενους
να ενσωματώσουν τα συγκεκριμένα θέματα στις
πρακτικέςτουςόσοναφοράτηλήψηεπενδυτικών
αποφάσεων και την ιδιοκτησία. Οι Αρχές έχουν
δημιουργηθεί πάνω στην πεποίθηση πως τα ζη-
τήματα ΕSG μπορούν να είναι ζωτικής σημασίας
γιαταοικονομικάενδιαφέροντατωνμακροπρόθε-
σμωνεπενδυτών.Οιεταιρείεςστιςοποίεςταμέλη
του PRI επενδύουν, εξαρτώνται, όσον αφορά τη
μελλοντική τους επιτυχία, από την ικανότητά τους
νακαταλάβουνκαιναδιαχειριστούναιτίεςμακρο-
χρόνιωνοικονομικώνκινδύνωνκαιαλλαγών,συ-
μπεριλαμβανομένωντηςκλιματικήςαλλαγής,της
ανεπάρκειας φυσικών πόρων, των παγκόσμιων
πολιτικών και δημογραφικών αλλαγών, του αν-
θρώπινου κεφαλαίου και των κοινωνικών ζητη-
μάτωνστηνολοένακαιπιοπολύπλοκηπαγκόσμια
εφοδιαστικήαλυσίδα. Οιυπεύθυνοιμακροπρόθε-
σμοιεπενδυτέςδενμπορούνναπροχωρήσουνσε
συνετές επενδυτικές αποφάσεις, εάν δεν έχουν
υψηλήςποιότηταςπληροφόρησηαναφορικά,αφε-
νός με την έκθεση των εταιρειών στα παραπάνω
ζητήματα,αφετέρουμετηνποιότητατηςαπόκρισής
τουςσεαυτά. Όπωςπλέονφαίνεταισεπολλέςμε-
λέτες,ηαποτελεσματικήδιαχείρισητουλεγόμενου
ESGκινδύνουμπορείναεμπλουτίσειτηνεπενδυ-
τικήαξία και ναελαχιστοποιήσει τορίσκο.Το 2009
τοΔημόσιοΣυνταξιοδοτικόΤαμείοτηςΚαλιφόρνιας
(CaliforniaPublicEmployees’RetirementSystem
-CalPERS) ανέθεσε στη Mercer να αξιολογήσει
το ρίσκο μεταξύ των ESG ζητημάτων και της οι-
κονομικής απόδοσης των εταιρειών. Η μελέτη
αξιολόγησε ακαδημαϊκές και επιχειρηματικές/
κλαδικές έρευνες και κατέδειξε πως το 86% των
επιχειρήσεων υποστήριζαν πως η ενσωμάτωση
των ESG ζητημάτων στη λειτουργία τους είχε είτε
ουδέτερο είτε θετικό οικονομικό αντίκτυπο.
Παρομοίως, η παγκόσμια μελέτη που πραγμα-
τοποίησε το 2011 το Carbon Disclosure Project
(CDP), έδειξε πως οι εταιρείες που ανήκαν στους
σχετικούςΔείκτες(CarbonDisclosureLeadership
Index–CDLIκαιCarbonPerformanceLeadership
Index-CPLI)προσέφερανπερίπουτηδιπλήσυνο-
λική επιστροφή επένδυσης του Global 500 για την
περίοδομεταξύΙανουαρίουτου2005καιΜαΐουτου
2011. Η Αρχή 3 PRI δεσμεύει τα μέλη του δικτύου
να αναζητούν την κατάλληλη ενημέρωση πάνω
σε ζητήματα ESG από τις εταιρείες στις οποίες
επενδύουν. Μάλιστα, έρευνα που πραγματοποι-
ήθηκε το 2011 μεταξύ των μελών του PRI έδειξε
πως περισσότερο από το 70% είχε ζητήσει από
τις εταιρείες να ενσωματώσουν ζητήματα ESG
στους οικονομικούς απολογισμούς τους, σε μια
σαφήένδειξητηςανάγκηςτωνεπενδυτώνγιατέ-
τοιου είδους πληροφορίες. Οι προσπάθειες προς
την κατεύθυνση της Λογοδοσίας Αειφορίας που
έχουν γίνει από πολλές εταιρείες είναι πολύτιμες
και ευπρόσδεκτες. Ωστόσο, αντιστοιχούν σε ένα
μικρό μόνο τμήμα της συνολικής κεφαλαιοποίη-
σης της παγκόσμιας αγοράς. Η πρωτοβουλία PRI
θεωρεί πως προκειμένου να επιτρέψουν στους
επενδυτέςναπροσπαθήσουναποτελεσματικάστο
συγκεκριμένοκομμάτι,οικυβερνήσειςθαπρέπει
ναδιασφαλίσουνπωςοιεπιχειρήσειςθαπρέπεινα
λογοδοτούνδημόσιααναφορικάμετοντρόποπου
διαχειρίζονται ESG ζητήματα. Επιπρόσθετα, η PRI
υποστηρίζει το SSE, μια πρωτοβουλία των Ηνω-
μένωνΕθνών,πουερευνάτοντρόπομετονοποίο
τα Χρηματιστήρια Αγορών μπορούν να προάγουν
τη διαφάνεια και τις επιδόσεις των εισηγμένων
εταιρειών σε επίπεδο Αειφορίας.
Απολογισμοί Αειφορίας
επενδυτικές αποφάσεις
10_PRI.indd 10 4/16/14 4:18 PM
11. 11IIRC
Η φιλοσοφία και τα
χαρακτηριστικά του
Integrated Reporting.
Το Integrated Reporting (IR) προωθεί μια πιο συ-
νεκτική και αποτελεσματική προσέγγιση της εται-
ρικής πληροφόρησης και στοχεύει στη βελτίωση
της ποιότητας των πληροφοριών που διατίθενται.
Δομικά στοιχεία
Μιαολοκληρωμένηέκθεση(IntegratedReporting)
περιλαμβάνει οκτώ στοιχεία περιεχομένου, που
συνδέονται στενά μεταξύ τους:
• Οργανωτική επισκόπηση και εξωτερικό περι-
βάλλον: Τι κάνει ο οργανισμός και ποιες είναι οι
συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργεί;
• Διακυβέρνηση:Πώςηδομήδιακυβέρνησηςτου
οργανισμού υποστηρίζει την ικανότητά της να
δημιουργεί αξία, τόσο βραχυπρόθεσμα, μεσο-
πρόθεσμα και μακροπρόθεσμα;
• Business model: Ποιο είναι το οργανωτικό μο-
ντέλο της επιχείρησης;
• Ρίσκο και ευκαιρίες: Ποιοι είναι οι ειδικοί κίν-
δυνοι και οι ευκαιρίες που επηρεάζουν την
ικανότητα του οργανισμού να δημιουργεί αξία
βραχυπρόθεσμα,μεσοπρόθεσμακαιμακροπρό-
θεσμακαιπώςείναιδομημένηηοργάνωσηπου
ασχολείται μαζί τους;
• Στρατηγική και κατανομή πόρων: Ποια είναι η
κατεύθυνση που θέλει να ακολουθήσει η επι-
χείρηση και πώς σκοπεύει να κινηθεί;
• Επιδόσεις: Σε ποιο βαθμό έχει η οργάνωση
επιτύχει τους στρατηγικούς της στόχους για την
περίοδοκαιποιαείναιτααποτελέσματάτηςόσον
αφορά τις επιπτώσεις στους κεφαλαιακούς πό-
ρους;
• Επισκόπηση-πρόβλεψη: Τι προκλήσεις και
αστάθμητουςπαράγοντεςείναιπιθανόνασυνα-
ντήσει η επιχείρηση στην εφαρμογή της στρα-
τηγικής της, καθώς και ποιες είναι οι πιθανές
επιπτώσεις για το επιχειρηματικό της μοντέλο
και τις μελλοντικές της επιδόσεις;
• Βάση παρουσίασης: Πώς ο οργανισμός θα κα-
θορίσει αυτό που έχει σημασία να περιληφθεί
στηνολοκληρωμένηέκθεσηκαιπώςταενλόγω
ζητήματα αξιολογούνται ποσοτικά;
Κατευθυντήριες Αρχές
ΟιακόλουθεςΚατευθυντήριεςΑρχέςυποστηρίζουν
την προετοιμασία μιας ολοκληρωμένης έκθεσης,
τηνενημέρωσητουπεριεχομένουτηςέκθεσηςκαι
τοντρόποπαρουσίασηςτωνπληροφοριών:
• Στρατηγικήεστίασηκαιμελλοντικόςπροσανατο-
λισμός: Μια ολοκληρωμένη έκθεση θα πρέπει
να παρέχει τη διορατικότητα στη στρατηγική του
οργανισμού και το συσχετισμό της ικανότητας
τουοργανισμούναδημιουργείαξία,τόσοβραχυ-
πρόθεσμα,μεσοπρόθεσμακαιμακροπρόθεσμα
αλλάκαιτιςχρηστικέςεπιπτώσειςστακεφάλαια.
• Συνδεσιμότητα πληροφοριών: Μια ολοκληρω-
μένη έκθεση πρέπει να δείξει μια ολιστική ει-
κόνα συνδυαστικών ενεργειών αλληλένδετων
και των εξαρτήσεων μεταξύ των παραγόντων
που επηρεάζουν την ικανότητα του οργανισμού
να δημιουργεί αξία με την πάροδο του χρόνου.
• Σχέσεις των ενδιαφερόμενων μερών: Μια ολο-
κληρωμένηέκθεσηθαπρέπειναπαρέχειγνώ-
σεις σχετικά με τη φύση και την ποιότητα των
σχέσεων του οργανισμού με τους βασικούς
εμπλεκόμενουςφορείς,συμπεριλαμβανομένου
του πώς και σε ποιο βαθμό κατανοεί ο οργανι-
σμός, λαμβάνει υπόψη και ανταποκρίνεται στις
θεμιτές ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους.
• Materiality: Μια ολοκληρωμένη έκθεση πρέπει
να δημοσιοποιεί πληροφορίες σχετικά με τα θέ-
ματαπουεπηρεάζουνουσιωδώςτηνικανότητα
του οργανισμού να δημιουργεί αξία βραχυπρό-
θεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
• Περιεκτικότητα: Μια ολοκληρωμένη έκθεση
πρέπει να είναι συνοπτική και περιεκτική.
• Αξιοπιστία και πληρότητα: Μια ολοκληρωμένη
έκθεση πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα υλικά
ζητήματα,τόσοθετικάόσοκαιαρνητικά,μεισορ-
ροπημένοτρόποκαιχωρίςμεγάλεςαποκλίσεις.
• Συνοχή και συγκρισιμότητα: οι πληροφορίες σε
μια ολοκληρωμένη έκθεση πρέπει να παρου-
σιάζονται:
(α) μεμιασταθερήβάσηανεξάρτητηαπότοχρόνο
εφαρμογής και
(β) με τρόπο που να επιτρέπει δόκιμες συγκρίσεις
με άλλους αντίστοιχους οργανισμούς-επιχει-
ρήσεις.
Οι ενοποιημένοι
απολογισμοί είναι εδώ
11_IIRC.indd 11 4/16/14 4:04 PM
12. 12 έρευνα
Ποια η εικόνα
των διευθυντικών
στελεχών για την
πρακτική της κα-
τάρτισης και δημο-
σίευσης σε τακτική
βάση απολογισμών
ΕΚΕ;
Παρά την οικονομική κρίση που πλήττει
εδώ και έξι χρόνια περίπου τη χώρα μας,
η έννοια της ΕΚΕ παραμένει επίκαιρη και
αναγκαία. Ο ρόλος της ΕΚΕ πρέπει τώρα
περισσότερο από ποτέ να αναβαθμιστεί και
να γίνει πιο καθοριστικός και αποτελεσματι-
κός, προσφέροντας σημαντική βοήθεια στην
κοινωνία που πλήττεται. Θα πρέπει να γίνει
αντιληπτό ότι είναι μεγάλο λάθος να αντιμε-
τωπίζεται η ΕΚΕ ως πολυτέλεια ή άσκηση
δημόσιων σχέσεων. Αντίθετα, θα πρέπει να
εκλαμβάνεται ως αναπόσπαστο μέρος της
επιχειρηματικής στρατηγικής, συμβάλλο-
ντας στην ανάπτυξη, στην κερδοφορία και
στη βιωσιμότητα της επιχείρησης.
Στοιχεία ερευνών δείχνουν ότι οι επιχειρή-
σεις που εκπονούν συστηματικές δράσεις
ΕΚΕ έχουν τις μικρότερες απώλειες από την
κρίση. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιοι οι πολίτες
αναγνωρίζουν και στηρίζουν τις επιχειρή-
σεις εκείνες που είναι κοινωνικά υπεύθυ-
νες, κάτι που επίσης επιβεβαιώνεται από
σχετικές έρευνες.
Λαμβάνοντας όμως υπόψη την πλειάδα των
προγραμμάτων/δράσεων ΕΚΕ από τη μια
πλευρά και γενικά την οικονομική στενότητα
που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις/οργα-
νισμοί από την άλλη, τίθεται ένα σημαντικό
θέμα ως προς την επιλογή και την ιεράρχη-
ση των προγραμμάτων/δράσεων ΕΚΕ που
θα μπορούσε να υλοποιήσει μια επιχείρηση.
Σ’ αυτό το πλαίσιο η Ελληνική Ακαδημία
Μάρκετινγκ (ΕΛΑΜ) σε συνεργασία με το
Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντι-
κής Πολιτικής και Διαχείρισης του Τμήματος
Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου
και συγκεκριμένα με τον Επίκουρο Καθη-
γητή Κωστή Ευαγγελινό, διεξήγαγε έρευνα
με σκοπό να καταγράψει, μεταξύ των άλ-
λων, τις προτεραιότητες και τις αντιλήψεις
των διευθυντικών στελεχών σχετικά με τις
πρακτικές και τις δράσεις ΕΚΕ. Το δείγμα
της έρευνας περιλάμβανε 300 στελέχη, από
τα οποία ανταποκρίθηκαν τα 118 (ποσοστό
ανταπόκρισης 40%). Η επαγγελματική ενα-
σχόληση των στελεχών αυτών διαφέρει,
καθώς στο δείγμα περιλαμβάνονται στελέ-
χη εταιρικής επικοινωνίας και δημοσίων
σχέσεων (34% του δείγματος), μάρκετινγκ
(41%) και περιβάλλοντος, ασφάλειας και
υγείας (25%).
Στην έρευνα ζητήθηκε από τα στελέχη αυτά
να δηλώσουν πόσο σημαντικές θεωρούν 15
πρακτικές ΕΚΕ, χρησιμοποιώντας μια κλί-
μακα από -3, «εντελώς ασήμαντη», έως 3,
«απαραίτητη». Η ιεράρχηση των πρακτικών
αυτών από πλευράς σημαντικότητας, όπως
δηλώθηκε από στελέχη του δείγματος, φαί-
νεται στον πίνακα 1.
Όπως δείχνει ο πίνακας 1, η «Ανάληψη κα-
λών πρακτικών για την προάσπιση της υγεί-
ας και ασφάλειας στον εργασιακό χώρο», η
«Ανάληψη καλών πρακτικών περιβαλλοντι-
κής διαχείρισης» και η «Υπευθυνότητα για
την ασφάλεια και ποιότητα παραγόμενων
προϊόντων/υπηρεσιών και την προάσπιση
της ικανοποίησης των καταναλωτών/πελα-
τών με υπεύθυνες πρακτικές προώθησης
προϊόντων και υπηρεσιών», θεωρούνται οι
πιο σημαντικές πρακτικές, ενώ η «Συνεργα-
σία- δικτύωση με άλλους επιχειρηματικούς
οργανισμούς και μη-κερδοσκοπικές οργα-
νώσεις (ΜΚΟ) για την προώθηση της κοινω-
νικής υπευθυνότητας στην επιχειρηματική
κοινότητα» και οι «Φιλανθρωπικές δράσεις
και προγράμματα χορηγιών» θεωρούνται οι
λιγότερο σημαντικές πρακτικές.
Ιεραρχώντας τα
Προγράμματα/Δράσεις ΕΚΕ
σε περίοδο ύφεσης
Γεώργιος Ι. Αυλωνίτης,
Καθηγητής, Αναπλ.
Πρόεδρος Συμβουλίου
Οικονομικού
Πανεπιστημίου Αθηνών,
Πρόεδρος Ελληνικής
Ακαδημίας Μάρκετινγκ
12-13_EREVNA_AVLONITHS.indd 12 4/16/14 4:04 PM
13. 13Άποψη
Βέβαια, η σημαντικότητα των πρακτικών αυ-
τών διαφέρει ανάλογα με την επαγγελματική
ενασχόληση των στελεχών. Μάλιστα, μια σειρά
στατιστικών αναλύσεων έδειξε ότι υπάρχει στα-
τιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των τριών
επαγγελματικών κατηγοριών που αντιπροσω-
πεύονται στο δείγμα, όσον αφορά τη σημαντι-
κότητα έξι (6) πρακτικών. Συγκεκριμένα:
1. Η «Ανάληψη καλών πρακτικών περιβαλλο-
ντικής διαχείρισης» θεωρείται πιο σημαντική,
όπως θα αναμέναμε, από τα στελέχη περι-
βάλλοντος, ασφαλείας και υγείας και λιγό-
τερο σημαντική από τα στελέχη μάρκετινγκ.
2. Η «Εφαρμογή αποτελεσματικών μηχανισμών
εταιρικής διακυβέρνησης» θεωρείται πιο
σημαντική από τα στελέχη εταιρικής επικοι-
νωνίας και δημοσίων σχέσεων και λιγότερο
σημαντική από τις άλλες δύο επαγγελματικές
κατηγορίες.
3. Η «Προσφορά στην τοπική κοινωνία όπου
δραστηριοποιείται ο οργανισμός με τη μορ-
φή επενδύσεων και εθελοντικών δράσεων
εργαζομένων της εταιρείας» θεωρείται πιο
σημαντική από τα στελέχη εταιρικής επικοι-
νωνίας και δημοσίων σχέσεων και λιγότερο
σημαντική από τα στελέχη μάρκετινγκ.
4. Η «Προώθηση και παρακολούθηση της κοι-
νωνικής και περιβαλλοντικής επίδοσης της
εφοδιαστικής αλυσίδας», οι «Φιλανθρωπικές
δράσεις και προγράμματα χορηγιών» και η
«Κατάρτιση και δημοσίευση σε τακτική βάση
απολογισμών ΕΚΕ» θεωρούνται περισσό-
τερο σημαντικές για τα στελέχη εταιρικής
επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων και
μάρκετινγκ και λιγότερο για τα στελέχη πε-
ριβάλλοντος, ασφάλειας και υγείας.
Είναι εμφανές, λοιπόν, ότι οι επιχειρήσεις/ορ-
γανισμοί θα πρέπει: i) να θέτουν προτεραιότητες
ως προς τις πρακτικές/δράσεις ΕΚΕ που θα
αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν και ii) να ορ-
γανώνουν τακτικές συναντήσεις των στελεχών
τους από τις διάφορες λειτουργίες σχετικά με
θέματα ΕΚΕ, προκειμένου να επιτευχθεί στα-
διακά συγκερασμός απόψεων και αντιλήψεων
σχετικά με τη στρατηγική ατζέντα ΕΚΕ της επι-
χείρησης/οργανισμού.
Πίνακας 1 - Ιεράρχηση Πρακτικών Εταιρικής Υπευθυνότητας
α/α Πρακτικές Μέση τιμή
1 Ανάληψη καλών πρακτικών για την προάσπιση της υγείας και ασφάλειας στον εργασιακό χώρο 2,29
2 Ανάληψη καλών πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης 2,14
3 Υπευθυνότητα για την ασφάλεια και ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων/ υπηρεσιών και την προάσπιση της
ικανοποίησης των καταναλωτών/πελατών με υπεύθυνες πρακτικές προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών
2,10
4 Ανάπτυξη και εφαρμογή κώδικα δεοντολογίας για την αντιμετώπιση της δωροδοκίας και διαφθοράς 2,09
5 Ανάληψη καλών πρακτικών διαχείρισης ανθρώπινων πόρων-εφαρμογή κοινωνικά υπεύθυνων εργασιακών
πρακτικών
2,04
6 Προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων μέσα από τη λειτουργία και σφαίρα επιρροής του οργανισμού (π.χ.
αντιμετώπιση της παιδικής καταναγκαστικής εργασίας)
2,03
7 Δημοσιοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής και της πολιτικής για την εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα
της εταιρείας
1,85
8 Συμμόρφωση με διεθνείς πρωτοβουλίες αρχών, οδηγιών και προτύπων για την εταιρική κοινωνική υπευ-
θυνότητα
1,74
9 Συστηματική και ουσιαστική επικοινωνία και διαβούλευση με τις ομάδες ενδιαφέροντος του οργανισμού 1,66
10 Εφαρμογή αποτελεσματικών μηχανισμών εταιρικής διακυβέρνησης 1,61
11 Προσφορά στην τοπική κοινωνία όπου δραστηριοποιείται ο οργανισμός με τη μορφή επενδύσεων (π.χ. υποδομές
για το κοινό όφελος) και εθελοντικών δράσεων εργαζομένων της εταιρείας
1,60
12 Προώθηση και παρακολούθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής επίδοσης της εφοδιαστικής αλυσίδας του
οργανισμού (λ.χ. εφαρμογή κώδικα δεοντολογίας για τους προμηθευτές του οργανισμού, που συμπεριλαμβάνει
και κοινωνικές-περιβαλλοντικές παραμέτρους)
1,55
13 Κατάρτιση και εφαρμογή κώδικα δεοντολογίας για την αντιμετώπιση της δωροδοκίας και διαφθοράς 1,23
14 Συνεργασία-δικτύωση με άλλους επιχειρηματικούς οργανισμούς και μη-κερδοσκοπικές οργανώσεις (ΜΚΟ)
για την προώθηση της κοινωνικής υπευθυνότητας στην επιχειρηματική κοινότητα
1,20
15 Φιλανθρωπικές δράσεις και προγράμματα χορηγιών 1,10
12-13_EREVNA_AVLONITHS.indd 13 4/16/14 4:04 PM
14. 14 Άποψη
Τι χρειάζεται για
έναν επιτυχημένο
απολογισμό ΕΚΕ
σύμφωνα με την
έρευνα του Πανεπι-
στημίου Αιγαίου.
Τιςτελευταίεςδύοδεκαετίεςτοεννοιολογικόπλαί-
σιοτηςΕταιρικήςΚοινωνικήςΕυθύνης(ΕΚΕ)έχει
λάβειεξέχουσασημασίαστουςκόλπουςτηςακα-
δημαϊκής κοινότητας, της επιχειρηματικής ατζέ-
ντας αλλά και στο σχεδιασμό δημόσιας πολιτικής.
Η έννοια της ΕΚΕ έχει ανανεώσει τη θεώρηση
της επιχειρηματικής συμπεριφοράς, με άξονα τη
διαρκή δέσμευση του οργανισμού να λειτουργεί
κερδοφόρα στο πλαίσιο της γενικής ηθικής, απο-
δίδονταςτόσοστηνοικονομικήμεγέθυνσηόσοκαι
στηβελτίωσητηςποιότηταςζωήςτουκοινωνικού
συνόλου εντός του οποίου δραστηριοποιείται και
αναπτύσσεται.
Η αναπτυσσόμενη αυτή νεωτερική τάση ισοδυ-
ναμεί με μια κοινωνική επανάσταση εν εξελίξει.
Από την επιχείρηση αποκλειστικά «μεγιστοποιό»
του κέρδους ως δείκτη οικονομικής αποτελε-
σματικότητας, βαδίζουμε σε μια υπέρβαση της
μονοσήμαντης ηθικής της αγοράς και προς μια
σύγκλιση προς τη γενική ηθική που οι κοινωνίες
μας αποδέχονται ως κανόνα πολιτισμού.
ΟιεκθέσειςΕΚΕέχουναναδειχθείπλέονόχιμόνο
σε ένα δυνητικά αποτελεσματικό μέσο ενημέρω-
σης του συνόλου των ενδιαφερόμενων μερών
μιας επιχείρησης αναφορικά με την περιεκτική
αποτύπωση του οράματος και των δράσεων που
υλοποιείμιαεπιχείρησηστοπλαίσιοτηςΕΚΕ,αλλά
και σε ένα είδος λογοδοσίας προς την κοινωνία
για να την πείσει ότι εξυπηρετεί τα ίδια με αυτήν
ηθικά προτάγματα.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Εργαστήριο Επιχειρησια-
κής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης
(ΕΕΠΠΔ)τουΠανεπιστημίουΑιγαίουαξιολογείαπό
το2005τηνπληρότητατωναπολογισμώνΕΚΕπου
δημοσιεύουν οργανισμοί και επιχειρήσεις στην
Ελλάδα. Αν και η μεθοδολογία αξιολόγησης έχει
αναθεωρηθεί τρεις φορές, συμβαδίζοντας με τις
τρέχουσες τάσεις και βέλτιστες πρακτικές, σημα-
ντικά στοιχεία μπορούν να επισημανθούν μέσα
σε αυτό το διάστημα για την ελληνική περίπτωση.
Από16απολογισμούςπουσυμπεριλήφθηκανστη
μελέτη του 2005, οι ελληνικές επιχειρήσεις που
δημοσιεύουν σε τακτική βάση απολογισμό ΕΚΕ
πλέον έχουν υπερδιπλασιαστεί. Ομοίως, ο αριθ-
μός των σελίδων των εκθέσεων (ως ποσοτική
ένδειξη των πληροφοριών που διαθέτουν στον
αναγνώστη) έχει αυξηθεί σημαντικά: από 40 πε-
ρίπου σελίδες κατά μέσο όρο, σε απολογισμούς
άνωτων60σελίδων.Παράλληλα,ενώηυιοθέτη-
ση και εφαρμογή διεθνών αρχών και προτύπων
ΕΚΕστουςαπολογισμούςπεριοριζόταντο2005σε
λιγότερες από το 40% του δείγματος, πλέον οι επι-
χειρήσειςπουχρησιμοποιούνέστωένααπόαυτά
(GRI, Global Compact COP, AA1000, ISO26000)
αγγίζει το 85%. Ο αριθμός των δεικτών επίδοσης
έχει επίσης αυξηθεί αξιοσημείωτα και από τους
περίπου10δείκτες(ποσοτικούςή/καιποιοτικούς)
πουπεριέχοντανστουςπρώτουςαπολογισμούς,οι
επιχειρήσειςκαταρτίζουνκαιπαραθέτουνσχεδόν
τουςδιπλάσιους.Μάλιστα,είναιθετικόότιτατελευ-
ταίαδυοχρόνιασημαντικάβήματαέχουνγίνειστο
πεδίοτηςουσιαστικότηταςτωνπληροφοριώνπου
δημοσιεύονται στους απολογισμούς, καθώς έχει
ανέλθειοαριθμόςτωνεπιχειρήσεωνπουμετρόπο
συστηματικόκαιεύστοχοεπιλέγουνναδημοσιεύ-
σουν στοιχεία που αναφέρονται στα βασικότερα
θέματα ΕΚΕ που αφορούν τη λειτουργία τους.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία δίνουν ένα ενθαρρυ-
ντικόμήνυμαότιηδημοσίευσηπληροφοριώνΕΚΕ
στηνΕλλάδαέχειαποκτήσεικάποιαδυναμικήκαι
η εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα εμφανίζει
σημάδια ανταπόκρισης σε τρέχουσες διεθνείς τά-
σεις και βέλτιστες πρακτικές. Ωστόσο, τα σημαντι-
κά περιθώρια βελτίωσης και διάχυσης συναφών
πρακτικών θα πρέπει να επισημανθούν.
Προτού κάθε εταιρεία προχωρήσει στη σύνταξη
και δημοσίευση μιας τέτοιας έκθεσης (που εξ
ορισμούσυνεπάγεταιτηδέσμευσηπόρωνγιατην
Η «εργαστηριακή εικόνα»
της Εταιρικής Κοινωνικής
Ευθύνης
Κωνσταντίνος
Σοφούλης,
Ομότιμος Καθηγητής,
Πρώτος Πρόεδρος
Πανεπιστημίου Αιγαίου,
Ιδρυτής Εργαστηρίου
Επιχειρησιακής Περι-
βαλλοντικής Πολιτικής
και Διαχείρισης, Τμήμα
Περιβάλλοντος, Πανεπι-
στήμιο Αιγαίου
Αντώνης
Σκουλούδης,
Yποψήφιος Διδάκτορας,
Εργαστήριο Επιχειρησι-
ακής Περιβαλλοντικής
Πολιτικής και Διαχείρι-
σης, Τμήμα Περιβάλ-
λοντος, Πανεπιστήμιο
Αιγαίου
Κωνσταντίνος
Ευαγγελινός,
Επίκουρος Καθηγητής,
Εργαστήριο Επιχειρησι-
ακής Περιβαλλοντικής
Πολιτικής και Διαχείρι-
σης, Τμήμα Περιβάλ-
λοντος, Πανεπιστήμιο
Αιγαίου
Γράφουν οι:
14-15_ARTHRO.indd 14 4/16/14 4:16 PM
15. 15Άποψη
υλοποίησήτης),είναιαπαραίτητηηκατάρτισημιας
τυπικής ανάλυσης κόστους-οφέλους. Και ενώ το
κόστοςείναιεύκολοναποσοτικοποιηθεί,ταπροσ-
δοκώμεναοφέλη,ανκαιπολυδιάστατα,πρέπεινα
εντοπιστούνκαιαξιολογηθούναπότηδιοίκησητης
επιχείρησης. Τι αναμένουμε να πετύχουμε με τη
δημοσίευση αυτής της έκθεσης; Σε τι αποσκοπεί
η υλοποίησή της; Τι θα προσφέρει στην εταιρεία;
Μια τέτοια προεργασία μπορεί να καταστήσει τη
συγκεκριμένη πρακτική λογοδοσίας ουσιαστικό
εργαλείοπροςτηνκατεύθυνσητηςδιαβούλευσης
με τα ενδιαφερόμενα μέρη και της διαφοροποίη-
σης από άλλες εταιρείες του κλάδου.
Ομοίως,είναισημαντικήκαιηαξιολόγησητουαντί-
κτυπου (impact) που είχε η έκθεση ΕΚΕ για την
επιχείρησηκαιτιςσχέσειςτηςμετουςκοινωνικούς
τηςεταίρους.Υπάρχουναπτάοφέληαπότηνέκθε-
ση; Κατά πόσο συμβάλλει στη διαβούλευση με τα
ενδιαφερόμεναμέρη;Πόσοιανταποκρίθηκανστις
πληροφορίες που περιείχε και επικοινώνησαν με
την εταιρεία ως ανάδραση (feedback) ή με σκοπό
διευκρινήσεις ή/και περισσότερες πληροφορίες;
Ποια είναι η γνώμη των ενδιαφερόμενων μερών
γιατηνέκθεση;Πώςτηναξιολογούν;Ποιαείναιτα
σημείαπουκατάτηγνώμητουςθαήθελανπερισ-
σότερη έμφαση; Απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα
μπορούν δραστικά να οδηγήσουν σε διαχρονικές
βελτιώσεις.
Μιατέτοιαέκθεσηαποτελείευκαιρίαναεκφραστεί
ηδιοικητικήκαιοργανωσιακήκουλτούρατηςμε-
μονωμένης επιχείρησης. Θα πρέπει να αποφεύ-
γονταιμιμητικέςτάσειςτόσοστηδομήόσοκαιστη
γλώσσα που χρησιμοποιείται στον απολογισμό.
Επιπλέον, είναι αναγκαίο να δίδεται έμφαση στα
επιμέρους ζητήματα ΕΚΕ ανάλογη της ουσιαστι-
κότητας που έχει το κάθε ένα από αυτά για την
επιχείρηση. Είναι αδόκιμο να υπάρχει συγκριτικά
υπέρμετρη αναφορά σε μια διάσταση της ΕΚΕ,
υποτιμώνταςτηνκρισιμότηταάλλων(ίσωςακόμα
και πιο σημαντικών) θεμάτων.
Ως εκ τούτου, η ενσωμάτωση βασικών αρχών
λογοδοσίαςείναιεπιτακτικήγιαένανεπιτυχημένο
απολογισμόΕΚΕ,ενώθαπρέπειναείναιαποσυν-
δεδεμένη από τον αριθμό δεικτών επίδοσης και
απότηνέκτασητηςέκθεσης.Μιαολιγοσέλιδηέκ-
θεσηπουκαλύπτειμεσαφήνειαέναμικρόαριθμό
δεικτώναπότιςεπιμέρουςσημαντικέςδιαστάσεις
ΕΚΕ είναι προτιμότερη προσέγγιση από μια πο-
λυσέλιδη έκθεση που αναφέρει μεγάλο αριθμό
δεικτώνοιοποίοιόμωςκαλύπτονταιμερικώςκαι
υπονομεύουν την ποιότητα πληροφόρησης.
Τέλος, η επαλήθευση του συνόλου της έκθε-
σης αποτελεί την πλέον κρίσιμη παράμετρο που
θα πρέπει να εστιάσουν οι επιχειρήσεις, καθώς
πρακτικές μερικής διασφάλισης πληροφοριών,
μεμονωμένων δεικτών ή/και ενοτήτων του απο-
λογισμού γεννούν σκεπτικισμό και αμφιβολία για
στοιχεία που δεν επαληθεύτηκαν.
14-15_ARTHRO.indd 15 4/16/14 4:16 PM
16. 16 Άποψη
Μπορεί να μην
είναι μια εύκολη
διαδικασία, αλλά ο
Κοινωνικός Απολο-
γισμός έχει σίγουρα
πολλά πλεονεκτή-
ματα.
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) είναι
η προσέγγιση η οποία, όταν εντάσσεται στο
στρατηγικό πλαίσιο της επιχείρησης και στη
συνέχεια μεταφράζεται σε συμπεριφορά, δη-
μιουργεί μακροχρόνια αξία για τους συμμέ-
τοχους και συμβάλλει στην αειφορία.
Ο Κοινωνικός Απολογισμός (KA) είναι η δι-
αδικασία με την οποία αξιολογούμε και δη-
μοσιοποιούμε την επίδοση της επιχείρησης
ως προς την ΕΚΕ. Ο KA δεν είναι εργαλείο
για τη διαχείριση κρίσεων. Δεν γίνεται σπο-
ραδικά και εκ των ενόντων, όταν ανακύπτουν
προβλήματα σχετικά με τη συμπεριφορά και
την εικόνα της επιχείρησης. Γίνεται σε τακτά
χρονικά διαστήματα και μετράει και αποτυ-
πώνει την πρόοδο της επιχείρησης ως προς
τις κοινωνικές της επιδόσεις.
Ο KA δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Απαιτεί
σημαντικούς οικονομικούς και ανθρώπινους
πόρους. Πέρα από τους πόρους και το χρόνο
που απαιτεί η μέτρηση και η αποτύπωση των
κοινωνικών επιδόσεων, ο KA παρουσιάζει
και άλλες δυσκολίες, όπως η επιλογή εξει-
δικευμένων αξιολογητών, η ανάγκη ύπαρξης
συστήματος καταγραφής των επιδόσεων της
επιχείρησης σε σχέση με ένα μεγάλο εύρος
δεικτών ή ακόμη και ο φόβος και η αντίσταση
των εργαζομένων να συμμετέχουν σε μια εφ’
όλης της ύλης αξιολόγηση της κοινωνικής
συμπεριφοράς της επιχείρησης. Επίσης, ο
ΚΑ είναι πιθανό να αναδείξει αδυναμίες και
προβλήματα τα οποία η επιχείρηση δεν είναι
έτοιμη να αντιμετωπίσει άμεσα.
Ιδανικά, ο ΚΑ θα πρέπει να καλύπτει όλες τις
διαστάσεις ΕΚΕ της επιχείρησης -οικονομι-
κές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές- αλλά
λόγω των δυσκολιών που αναφέρθηκαν,
μπορεί να εστιάσει σε μερικές περιοχές κοι-
νωνικής ευθύνης όπως είναι, για παράδειγ-
μα, η πρόοδος στο περιβαλλοντικό αποτύπω-
μα ή στη διαχείριση της διαφορετικότητας στο
χώρο εργασίας ή στις παροχές στους εργα-
ζόμενους ή στις εργασιακές συνθήκες κ.λπ.
Παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα, o
KA έχει πολλά πλεονεκτήματα. Η διαδικα-
σία του ΚΑ φέρνει την επιχείρηση «πρόσωπο
με πρόσωπο» με τις αξίες που πρεσβεύει,
τους κανόνες εταιρικής ηθικής, τις εσωτερι-
κές πρακτικές, τα συστήματα διοίκησης και,
επίσης, πολύ σημαντικό, με τις προσδοκίες
των συμμετόχων, όπως οι εργαζόμενοι, οι
πελάτες, οι προμηθευτές, οι επενδυτές, οι
πιστωτές, η κοινωνία, τα ΜΜΕ, οι ρυθμιστι-
κές αρχές και άλλοι, ικανοποιώντας έτσι τις
απαιτήσεις τους για περισσότερη διαφάνεια
και συμμετοχή. Ταυτόχρονα, μέσα από τον
απαραίτητο κατά τη διαδικασία του ΚΑ διά-
λογο με τους συμμετόχους, αντιλαμβάνεται
καλύτερα τη σχέση της με αυτούς και εντοπί-
ζει ευκαιρίες και κινδύνους που απορρέουν
από αυτή τη σχέση.
Η διαδικασία του ΚΑ βοηθάει την επιχείρη-
ση να προσδιορίσει τις επιπτώσεις της στο
φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και να
μετρήσει με αντικειμενικούς/αξιόπιστους
δείκτες το αποτέλεσμα της κοινωνικής της
συμπεριφοράς. Αυτά τα αποτελέσματα δίνουν
τη δυνατότητα να αναπτυχθούν προτάσεις για:
• Πιθανές βελτιώσεις σε διάφορες διαστά-
σεις της ΕΚΕ που έχουν εφαρμοστεί
• Αναδιανομή πόρων ανάλογα με τις βελτι-
ώσεις και, εν τέλει,
• Νέες ευκαιρίες σχεδιασμού και εφαρμογής
δράσεων κοινωνικής ευθύνης.
Ο ΚΑ, μέσα από τη διαδικασία μέτρησης
αποτελεσμάτων, μπορεί να δείξει τη θετική
επίδραση της ΕΚΕ στην κερδοφορία και την
αειφορία της επιχείρησης και να πείσει πως
αυτές δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενες
προσεγγίσεις και στρατηγικές, αλλά συμπλη-
ρωματικές.
Συμπερασματικά, για τις επιχειρήσεις που
έχουν επιλέξει την προσέγγιση της ΕΚΕ, ο
σωστά σχεδιασμένος και εφαρμοσμένος ΚΑ
αποτελεί εργαλείο στρατηγικής σημασίας.
Η στρατηγική σημασία του
Κοινωνικού Απολογισμού
Ελένη Αποσπόρη,
Ph.D
Επίκουρη Καθηγήτρια
Εταιρικής Επικοινωνί-
ας και Οργανωσιακής
Συμπεριφοράς
16_APOPSI_Αποσπόρη.indd 16 4/16/14 4:20 PM
17. 17GreenEvolutionΑ.Ε.,Βουλιαγμένης501,16341,Ηλιούπολη,τηλ:2109942800,www.green-evolution.eu,info@green-evolution.eu
Οι υπηρεσίες, τα προ-
ϊόντα και η φιλοσοφία
της Green Evolution.
Η Green Evolution Α.Ε. δραστηριοποιείται στους
τομείς του Περιβάλλοντος, της Ενέργειας και της
Οικονομίας Άνθρακα. Προσφέρει ολοκληρωμέ-
νες εξειδικευμένες τεχνοοικονομικές υπηρεσίες
σχετικές με:
• την οικονομία άνθρακα,
•τιςανανεώσιμεςμορφέςενέργειας,τηνεξοικονό-
μησηενέργειας,τηνενεργειακήαποδοτικότητα,
• τον υπολογισμό και τη διαχείριση της ενέργειας
και των αερίων του θερμοκηπίου (αποφυγή,
μείωση και αντιστάθμιση) και
• την εφαρμογή καινοτομικών λύσεων, με στόχο
τηβιώσιμηλειτουργίακαιτηναειφόροανάπτυξη,
αξιοποιώνταςτιςκατάλληλες«πράσινεςτεχνολο-
γίες και πρακτικές».
Οι υπηρεσίες για την ΕΚΕ
Οι υπηρεσίες της Green Evolution Α.Ε. για τις πε-
ριβαλλοντικές και κλιματικές επιβαρύνσεις περι-
λαμβάνουν την κατάστρωση δράσεων εταιρικής
κοινωνικήςευθύνης(ΕΚΕ)καιτηνυποστήριξητης
σύνταξης των αντίστοιχων απολογισμών, ενώ :
• καλύπτουντιςπτυχέςκαιτουςαντίστοιχουςδείκτες
τηςκατηγορίαςΠεριβάλλονκαιΚλιματικήΑλλαγή
• συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις όλων των
αντίστοιχων διεθνών προτύπων και των σχετι-
κών διεθνών συμβάσεων,
όπως προτείνονται και προδιαγράφονται στο GRI
G3, G3.1 ή G.4 (Υλικά, Νερό, Ενέργεια, Εκπομπές
Θερμοκηπίου, απορρίμματα κ.λπ.) και στα άλλα
διεθνή πλαίσια για την ΕΚΕ.
Σχήμα πιστοποίησης “CO2 Neutral Seal”
Οι υπηρεσίες της Green Evolution Α.Ε. που σχετί-
ζονται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
(το ανθρακικό αποτύπωμα) συνάδουν με την και-
νοτομική μεθοδολογία του σχήματος πιστοποίη-
σης “CO2 Neutral Seal”, η οποία συνδυάζει και
συνθέτειτιςδιεθνώςαποδεκτέςπρακτικέςγιατον
υπολογισμό των εκπομπών άνθρακα και για την
πραγματική αντιστάθμιση αυτών –σε περίπτωση
αντιστάθμισης– σε ένα συμπαγές σύστημα διαδι-
κασιών πού κάθε στάδιό του είναι ιχνηλατήσιμο
και διαφανές. Το σύστημα καλύπτει και εφαρμό-
ζεται σε Λειτουργία Επιχείρησης – Οργανισμού,
Προϊόντα, Υπηρεσίες – Διαδικασίες, Εκδηλώσεις
και Ιστοχώρους.
Ανθρακικά Ουδέτεροι
Απολογισμοί [CO2NS/Product]
Για τον Ανθρακικά Ουδέτερο Απολογισμό ΕΚΕ,
υπολογίζεται το σύνολο των εκπομπών αερίων
του θερμοκηπίου που συνοδεύουν την Παραγω-
γή της Έντυπης Έκδοσης κατά τη διεκπεραίωση
των σχετικών εργασιών της εκδοτικής αλυσίδας
σύμφωνα με τα αντίστοιχα διεθνή πρότυπα. Στη
συνέχεια,οιεκπομπέςαυτέςαντισταθμίζονταιπλή-
ρωςακολουθώνταςτουςκανόνεςτουCO2Neutral
Seal, με υψηλής ποιότητας δικαιώματα άνθρακα
(carboncredits),πουέχουνδημιουργηθείαπόέργα
φιλικά προς το κλίμα και το περιβάλλον και που
είναι και αυτά πιστοποιημένα βάσει των έγκυρων
διεθνών προτύπων.
Μέτρηση περιβαλλοντικής αποδοτικότητας
ιστοχώρου [CO2NS/Website]
ΈναπραγματικάπρωτοποριακόπροϊόντηςGreen
Evolution A.E. προσφέρει τη δυνατότητα στις εται-
ρείεςπουενδιαφέρονταιγιατοπεριβάλλον,αφενός
να δείξουν έμπρακτα το ενδιαφέρον τους μέσω
της μέτρησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
τουιστοχώρουτους,καιαφετέρουνασχεδιάσουν
και να υλοποιήσουν σχετικές δράσεις με στόχο
την αύξηση της περιβαλλοντικής απόδοσης του
ιστοχώρου(εισαγωγήτεχνικώνλύσεωνγιατημεί-
ωσητουανθρακικούαποτυπώματοςτουιστοχώ-
ρου, ανθρακική ουδετεροποίηση του ιστοχώρου
κ.ά.). Με το προϊόν CO2NS/WEBSITE αξιολογείται
η αειφόρος λειτουργία ενός ιστοχώρου και έτσι
επιτυγχάνεται το να τεθεί μια στρατηγική αειφορί-
ας, να μετρηθεί η αποτελεσματικότητά της και να
γίνειΑνθρακικήΟυδετεροποίησητουανθρακικού
αποτυπώματοςτουιστοχώρου,αναυτόαπαιτηθεί,
με άμεσο και αξιόπιστο τρόπο. Αναλυτικές πλη-
ροφορίεςστοwww.co2neutralseal.com/website.
Εξειδίκευση και
τεχνογνωσία
17_Green Evolution.indd 17 4/16/14 4:21 PM
20. 20 Έρευνα
Τι προκύπτει από
την τελευταία
έκδοση της Survey
of Corporate
Responsibility
Reporting της
ΚPMG. Τις παγκόσμιες τάσεις που καταγράφονται όσον
αφορά τους Απολογισμούς Υπευθυνότητας πα-
ρουσιάζει η σχετική έκθεση της ΚPMG (Survey
of Corporate Responsibility Reporting), η πλέον
πρόσφατη έκδοση της οποίας κυκλοφόρησε
το Δεκέμβριο του 2013. Η έρευνα βασίζεται
σε στοιχεία από εταιρείες από κάθε περιφέ-
ρεια του πλανήτη, ενώ στέκεται ιδιαίτερα στις
πρακτικές που υιοθετούν οι 250 μεγαλύτερες
εταιρείες στον κόσμο που δημοσιεύουν Απο-
λογισμό Υπευθυνότητας.
Οι κύριες τάσεις
Σύμφωνα με την έρευνα, η πρακτική της πα-
ρουσίασης Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυ-
νότητας καταγράφει εξαιρετική αύξηση στις
αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αναλυτικότερα,
τα τελευταία δύο χρόνια έχει υπάρξει μια ση-
μαντική αύξηση της Λογοδοσίας Αειφορίας
στην περιφέρεια Ασίας-Ειρηνικού. Σχεδόν τα
τρία τέταρτα (71%) των εταιρειών που έχουν
έδρα τους τη συγκεκριμένη περιφέρεια δημο-
σιεύουν αυτήν τη στιγμή Απολογισμούς Υπευ-
θυνότητας. Πρόκειται για αύξηση της τάξης
του 22% σε σχέση με το 2011, όταν λιγότερες
από τις μισές (49%) το έπρατταν. Η Αμερική
έχει τώρα ξεπεράσει την Ευρώπη ως η κορυ-
φαία περιφέρεια όσον αφορά τη δημοσίευση
Απολογισμών Υπευθυνότητας, κυρίως χάρη
στην αύξηση της Λογοδοσίας Αειφορίας στη
Λατινική Αμερική. Το 76% των εταιρειών στην
Αμερική πλέον δημοσιεύουν Απολογισμούς
Υπευθυνότητας, με το αντίστοιχο ποσοστό να
είναι 73% στην Ευρώπη και 71% στην Ασία-
Ειρηνικό. Σε επίπεδο χωρών, η υψηλότερη
αύξηση αναφορικά με τους Απολογισμούς
Υπευθυνότητας σε σχέση με το 2011 παρα-
τηρείται σε: Ινδία (+53 Ποσοστιαίες μονάδες),
Χιλή (+46), Σιγκαπούρη (+37), Αυστραλία (+25),
Ταϊβάν (+19) και Κίνα.
Όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία, η δημοσί-
ευση Απολογισμών Υπευθυνότητας αποτελεί
αδιαμφισβήτητα πλέον μια εδραιωμένη επι-
χειρηματική πρακτική σε όλο τον κόσμο, την
οποία υιοθετούν σχεδόν τα τρία τέταρτα (71%)
των 4.100 επιχειρήσεων που συμμετείχαν
στην έρευνα της KPMG το 2013. Η Λογοδοσία
Αειφορίας καταγράφει σε παγκόσμιο επίπεδο
ρυθμούς ανάπτυξης που αγγίζουν τις 7 πο-
σοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2011, όταν
ποσοστό μικρότερο από τα δύο τρίτα (64%) των
εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα δή-
λωσε πως δημοσίευε Απολογισμό Υπευθυνό-
τητας. Επίσης, δεν πρέπει να παραβλέπουμε
το γεγονός πως μεταξύ των 250 μεγαλύτερων
εταιρειών σε παγκόσμιο επίπεδο, το ποσοστό
εκείνων που δημοσιεύει Απολογισμό Υπευ-
θυνότητας παραμένει σχετικά σταθερό κοντά
στο 93%.
Mειώνεται το χάσμα μεταξύ τομέων
Σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς περισ-
σότερο από το 50% των εταιρειών προχωρούν
σε Λογοδοσία Αειφορίας, γεγονός που σημαίνει
πως οι Απολογισμοί Υπευθυνότητας θα πρέπει
να θεωρούνται πλέον εδραιωμένη παγκόσμια
πρακτική, ανεξάρτητα από το χώρο που δρα-
στηριοποιείται η εκάστοτε εταιρεία. Πριν από
δύο χρόνια λιγότεροι από τους μισούς τομείς
είχαν να επιδείξουν ποσοστά Λογοδοσίας Αει-
φορίας μεγαλύτερα από 50%. Παράλληλα, η
διαφορά μεταξύ εκείνων με την υψηλότερη και
τη χαμηλότερη βαθμολόγηση έχει πια μειωθεί
στις 22 ποσοστιαίες μονάδες.
Ορισμένοι τομείς έχουν πραγματοποιήσει με-
γάλα και σημαντικά βήματα κατά τα τελευταία
χρόνια. Η αυτοκινητοβιομηχανία και ο τομέας
των τηλεπικοινωνιών και των μέσων ενημέ-
ρωσης πλέον παρουσιάζουν κάποια από τα
υψηλότερα ποσοστά όσον αφορά τους Απο-
λογισμούς Υπευθυνότητας ( (77% και 75% αντί-
στοιχα), ενώ πριν από πέντε χρόνια, το 2008, τα
σχετικά ποσοστά τους ήταν από τα χαμηλότερα
(49% και 47%).
Οι παγκόσμιες τάσεις
στη Λογοδοσία Αειφορίας
20-23_EREVNA_KPMG.indd 20 4/22/14 2:03 PM
21. 21Έρευνα
Πληροφορίες Αειφορίας
και Οικονομική Έκθεση
Από την έρευνα προκύπτει ότι πάνω από το
ήμισυ των επιχειρήσεων διεθνώς (51%) περι-
λαμβάνουν πλέον πληροφορίες Αειφορίας στις
ετήσιες οικονομικές εκθέσεις τους. Πρόκειται
για μια εντυπωσιακή αύξηση σε σχέση με το
2011 (όταν μόνο το 20% το έπραττε) και το 2008
(μόλις 9%). Όπως όλα δείχνουν, η κατεύθυνση
είναι σαφής και καθώς πλέον πάνω από το 50%
των εταιρειών της έρευνας συμπεριλαμβάνουν
δεδομένα Αειφορίας στις οικονομικές εκθέσεις
τους, μπορούμε αναμφισβήτητα να κάνουμε
λόγο για εδραιωμένη παγκόσμια πρακτική.
Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί πως το γε-
γονός πως συμπεριλαμβάνουν πληροφορίες
Αειφορίας στη ετήσια οικονομική τους έκθεση
δεν σημαίνει ότι οι εταιρείες έχουν αγκαλιάσει
την τάση των Ενιαίων Απολογισμών (Integrated
Reporting -IR ) - μόνο μία στις 10 εταιρείες που
προχωρούν σε Λογοδοσία Αειφορίας αναφέρει
πως έχει δημοσιεύσει ενοποιημένο απολογι-
σμό.
Καθολική αποδοχή του GRI
Η αποδοχή των κατευθυντήριων οδηγιών
Global Reporting Initiative (GRI) για τους Απο-
λογισμούς Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
είναι σχεδόν καθολική. Το 78% των εταιρειών
που δημοσιεύουν Απολογισμούς ΕΚΕ διεθνώς
ακολουθούν τις συγκεκριμένες οδηγίες. Πρό-
κειται για αύξηση της τάξης του 9% συγκριτικά
με την έρευνα του 2011 (πάνω από 90% ακο-
λουθούν τη συγκεκριμένη πρακτική σε Νότια
Κορέα, Νότια Αφρική, Πορτογαλία, Χιλή, Βρα-
ζιλία και Σουηδία).
Επίσης, μεταξύ των 250 μεγαλύτερων εταιρει-
Με μια ματιά
► Τα υψηλά ποσοστά που καταγράφονται αναφορικά με τη Λογοδοσία Αειφορίας καταδει-
κνύουν πως οι Απολογισμοί Υπευθυνότητας αποτελούν πλέον εδραιωμένη επιχειρηματική
πρακτική σε παγκόσμιο επίπεδο ανεξαρτήτως επιχειρηματικού τομέα.
► Είναι σαφές πως όλες οι εταιρείες θα πρέπει σταδιακά να στραφούν προς την κατεύθυνση
της δημοσίευσης Απολογισμών Υπευθυνότητας, ακολουθώντας το παράδειγμα των μεγα-
λύτερων εταιρειών του κόσμου.
► Το Interagrated Reporting κερδίζει συνεχώς έδαφος σαν τάση και, όπως όλα δείχνουν,
πρόκειται να αποτελέσει την επόμενη μορφή των ετήσιων εταιρικών εκθέσεων.
► Η εξωτερική επαλήθευση και διασφάλιση των Απολογισμών Υπευθυνότητας φαίνεται πως
μεταβάλλεταισεπροαπαιτούμενο.Πάνωαπότιςμισέςαπότις250μεγαλύτερεςεπιχειρήσεις
του κόσμου καταφεύγουν σε αυτή την πρακτική και, όπως συνήθως γίνεται, αυτές είναι
που καθορίζουν την κατεύθυνση προς την οποία κινείται το σύνολο της επιχειρηματικής
κοινότητας.
20-23_EREVNA_KPMG.indd 21 4/22/14 2:03 PM
22. 22 Έρευνα
ών στον κόσμο το ποσοστό είναι ακόμη υψη-
λότερο. Το 82% των συγκεκριμένων εταιρειών
ακολουθούν τις οδηγίες του GRI. Και σε αυτή
την περίπτωση καταγράφεται αύξηση, καθώς
το αντίστοιχο ποσοστό το 2011 ήταν 78%.
Η διασφάλιση κερδίζει έδαφος
Τα στοιχεία καταδεικνύουν, επίσης, πως το 59%
των 250 μεγαλύτερων εταιρειών στον κόσμο
που δημοσιεύουν Απολογισμούς Αειφορίας
πλέον επενδύουν και στην εξωτερική επα-
λήθευση και διασφάλιση αυτών. Το εν λόγω
ποσοστό το 2011 ήταν 46%.
Η αλυσίδα αξίας (value chain)
Στην ανάλυση της KPMG η μέση βαθμολογία
για τις εταιρείες που συμπεριλαμβάνονται μετα-
ξύ των 250 μεγαλύτερων εταιρειών στον κόσμο
αγγίζει το 59 στα 100 όσον αφορά τους Απολο-
γισμούς Υπευθυνότητας γενικά. Σαφής, φυσικά,
ένδειξη πως υπάρχουν σημαντικά περιθώρια
βελτίωσης σε συνολικό επίπεδο.
Η Λογοδοσία Αειφορίας σε σχέση με συγκε-
κριμένους στόχους και δείκτες αποτελεί το
κομμάτι που έχει αναπτυχθεί περισσότερο
μέχρι σήμερα, με το σχετικό μέσο όρο βαθ-
μολόγησης να αγγίζει το 68 στα 100. Ακόμη, οι
μεγάλες εταιρείες εμφανίζονται να παρουσιά-
ζουν συγκεκριμένα στοιχεία αναφορικά με το
materiality (ουσιαστικότητα) και τη στρατηγική,
με μέση βαθμολογία που αγγίζει το 66 και το
62 αντίστοιχα.
Βασική περιοχή βελτίωσης φαίνεται να είναι η
δημοσίευση πληροφοριών Αειφορίας σχετικά
με τους προμηθευτές και τη γενικότερη αλυσίδα
αξίας της εταιρείας, όπου η μέση βαθμολογία
για τις εταιρείες που συμπεριλαμβάνονται μετα-
ξύ των 250 μεγαλύτερων εταιρειών στον κόσμο
αγγίζει στη συγκεκριμένη περίπτωση μόλις το
46 στα 100. Ανάλογες περιπτώσεις αποτελούν
και τα ζητήματα αφενός της εμπλοκής των συμ-
μετοχών (stakeholder engagement) αφετέρου
της διακυβέρνησης, τα οποία καταγράφουν αμ-
φότερα μέσο όρο βαθμολογίας που αγγίζει τα
53 από 100.
Παράδειγμα οι ευρωπαϊκές εταιρείες
Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 25% των
250 μεγαλύτερων εταιρειών στον κόσμο (63
εταιρείες) έχουν να επιδείξουν βαθμολογία
υψηλότερη από 80 στα 100 και 10 μόνο εταιρεί-
ες μεγαλύτερη από 90. Οι εταιρείες βρίσκονται
στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, με τις επιχειρήσεις
της Γηραιάς Ηπείρου να υπερτερούν.
Αναλυτικότερα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες που
συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των 250 μεγαλύ-
τερων στον κόσμο είναι εκείνες που κατορ-
θώνουν να επιτύχουν την υψηλότερη μέση
βαθμολογία ποιότητας για τους Απολογισμούς
Υπευθυνότητας, αγγίζοντας το 71 στα 100. Το
αντίστοιχο μέγεθος είναι μόλις 54 για τις εται-
ρείες στην Αμερική και 50 στην περιφέρεια
Ασίας-Ειρηνικού. Σε επίπεδο χωρών, στην
Ευρώπη, οι επιχειρήσεις στην Ιταλία (85), την
Ισπανία (79) και το Ηνωμένο Βασίλειο (76) είναι
εκείνες με τις καλύτερες επιδόσεις.
Η εικόνα στους τομείς
Οι μεγάλες εταιρείες στους τομείς των ηλε-
κτρονικών, της πληροφορικής, της εξόρυξης
μεταλλευμάτων και των φαρμάκων παρουσιά-
ζουν τους καλύτερους ποιοτικά Απολογισμούς
Υπευθυνότητας. Η μέση βαθμολογία τους είναι
75, 70 και 70 αντιστοίχως.
Ωστόσο, ορισμένοι τομείς που αντιμετωπίζουν
σημαντικούς κίνδυνους και προκλήσεις όσον
αφορά την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και πα-
ράλληλα έχουν σημαντικό δυνητικό κοινωνικό
και περιβαλλοντικό αντίκτυπο, παρουσιάζονται
να δημοσιεύουν Απολογισμούς Υπευθυνότη-
τας που βαθμολογούνται χαμηλότερα από τον
παγκόσμιο μέσο όρο. Οι τομείς που έχουν να
κάνουν με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, το
χονδρικό και το λιανικό εμπόριο, τα μέταλλα,
τη βιομηχανική παραγωγή και τις κατασκευ-
ές και τα δομικά υλικά παρουσιάζουν μέσες
βαθμολογίες όσον αφορά τους Απολογισμούς
τους, που αγγίζουν τα 55, 55, 48 και 46 στα 100,
αντίστοιχα.
Περισσότερες οι ευκαιρίες
από τους κινδύνους
Οι περισσότεροι από τους Απολογισμούς
Υπευθυνότητας των 250 μεγαλύτερων εται-
ρειών στον κόσμο (87%) εντοπίζουν μερικές
τουλάχιστον κοινωνικές και περιβαλλοντικές
αλλαγές (ή «Megaforces») που επηρεάζουν
τις επιχειρήσεις. Η κλιματική αλλαγή, η μεί-
ωση των φυσικών πόρων και τα θέματα που
αφορούν την ενέργεια και τα καύσιμα είναι οι
20-23_EREVNA_KPMG.indd 22 4/22/14 2:03 PM