CLICKNL kick-off Built Environment - FUTURE METROPOLIS

FUTURE
METROPOLIS
POWERED BY:
30/6/14

KLIK HIER OM DE
TITEL TE BEWERKEN
AUTEUR
30/6/14
TWITTER MEE
#kickoff #CLICKNLBE

KLIK HIER OM DE
TITEL TE BEWERKEN
AUTEUR
30/6/14
TRAILER
FUTURE METROPOLIS
TRAILER

WELKOM
Fred Schoorl, directeur BNA, dagvoorzitter

SHOPPING
Rob Weiss (Platform De Nieuwe Winkelstraat)
Marcel Evers (InRetail)
Tanja van der Laan (HKU)
INSPIRING PRACTICE 1

SHOPPING
Rob Weiss (Platform De Nieuwe Winkelstraat)
Marcel Evers (InRetail)
INSPIRING PRACTICE

INRETAIL 2014
Platform De Nieuwe Winkelstraat
‘Future Metropolis’ Rotterdam, 27 juni 2014
INRETAIL

INRETAIL WIE ZIJN WIJ?
INRETAIL 2014
De grootste brancheorganisatie
in de retail non-food in Nederland
16.000
winkels

INRETAIL RETAILTRENDS
INRETAIL 2014
Retail2020
Shopping2020
De Nieuwe Winkelstraat

INRETAIL MOBIEL INTERNET
INRETAIL 2014
Smartphone en tablet
bezit Nederland

INRETAIL MOBIEL INTERNET
INRETAIL 2014

INRETAIL MOGELIJKHEDEN VAN TECHNIEK
INRETAIL 2014
Google glass

INRETAIL DE CUSTOMER JOURNEY
INRETAIL 2014
Customer journey in 2020 is onvergelijkbaar met nu

16
Online aandeel in 2020: totale markt en uitsplitsing naar markten
Status 2012 is realiteit; 2020 verwachting experts
17%
50% 53% 53% 57%
49%
36%
21% 20% 23%
10% 10% 8% 13%
1%
+19%
+31% +23% +23% +14%
+14%
+15%
+26%
+20% +11%
+17% +17%
+14% +9%
+13%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
status 2012 groei t/m 2020
36%
81%
76% 76%
71%
63%
51%
47%
40%
34%
27% 27%
22% 22%
14%
Bron status 2012: Deskresearch GfK 2012 (GfK Retailpanel, GfK
Consumentenpanel, Thuiswinkelmarktmonitor Blauw Research, InRetail
Bron forecast: GfK Expertonderzoek Shopping 2020 (n=444)

INRETAIL OPKOMST ONLINE WINKELEN
INRETAIL 2014
Combinatie
offline + online
blijkt de ultieme mix
2011 2015
Cross Channel
Offline
Online

INRETAIL DISRUPTIE
INRETAIL 2014
‘De wereld zoals
wij die gecreëerd
hebben is een
product van ons
denken. We kunnen
deze wereld niet
veranderen, zonder
eerst ons denken te
veranderen’
Albert Einstein

INRETAIL WINKELEN IS GEEN VANZELFSPREKENDHEID MEER….
INRETAIL 2014

INRETAIL DE NIEUWE WINKELSTRAAT
INRETAIL 2014
Teveel meters

INRETAIL 2014
Nog heel veel nieuwbouw
gepland, voor wie?

INRETAIL
INRETAIL 2014
Leegstand is niet het
hele probleem, wel te
veel m2 op slechte
plekken!

INRETAIL 2014
Transitie van winkelstraten, van meer naar betere meters

INRETAIL 2014
De nieuwe
winkelstraat
we moeten het
samen regelen

INRETAIL 2014

INRETAIL SURPRISE & SHOP
INRETAIL 2014

INRETAIL SERVICE & SHOP
INRETAIL 2014

INRETAIL WORK & SHOP
INRETAIL 2014

INRETAIL TRAVEL & SHOP
INRETAIL 2014

INRETAIL STORY & SHOP
INRETAIL 2014

INRETAIL 2014
Gemeenten en provincies: Kies positie en maak keuzes!
Actieprogramma De Nieuwe Winkelstraat

INRETAIL 2014
Regelgeving vaak beperkt voor fysieke retail

INRETAIL 2014
Zorg voor flexibilisering! Alle partijen dienen daaraan bij te dragen.

INRETAIL 2014
Run ‘De Nieuwe Winkelstraat’ als bedrijf

INRETAIL 2014
Winkels en winkelstraten zijn onderdeel van ‘total retail’

INRETAIL 2014
Het Nieuwe Winkelen moet volledig in winkelgebieden worden omarmd

PLATFORM DE NIEUWE WINKELSTRAAT
INRETAIL 2014
Platform De Nieuwe Winkelstraat
Netwerkorganisatie
Kennis opbouwen en delen rond
Het Nieuwe Winkelen

INRETAIL 2014
En 25 branche-organisaties
in retail food en non-food
Nederlandse
Raad van
Winkelcentra

INRETAIL 2014
Meer informatie
mevers@dnws.nl
rweiss@dnws.nl
www.inretail.nl
www.retail2020.nl
www.shopping2020.nl

SHOPPING
Tanja van der Laan (HKU)
INSPIRING PRACTICE

LIVING
Evert Kolpa (Van Bergen Kolpa Architecten)
Marjon van Meurs (Stadsontwikkeling, gemeente Rotterdam)
Marieke Hoekstra (Maatschappelijke Ontwikkeling,
gemeente Rotterdam)
INSPIRING PRACTICE

van
Bergen Kolpa
Architecten
NIO
stedelijk onderzoek
Familie-erf | Familie-hof | Familie-huis
CLICKNL | 27 juni 2014

Familie-Erf | Familie-Hof | Familie-Huis
Aanleiding | Veranderende zorg10 Het Grote Verhaal
De moestuin is gez
maar kost geld
N
et als Jetta Klijnsma kennen
ook wij wel een paar men-
sen met een moestuin. „De
groenten zijn vers en lek-
ker”, zegt schrijver en bio-
loog Maarten ’t Hart, eige-
naar van een moestuin aan huis in het
Zuid-Hollandse Warmond. „Je kunt auber-
gine, courgette, sla en tuinbonen vroeg
oogsten. Dan zijn ze nog klein. In de win-
kels worden bijvoorbeeld tuinbonen veel
te groot verkocht. De telers laten ze aan-
groeien om kilo’s te maken. Dat is niet lek-
ker, hoor. Hoe kleiner, hoe lekkerder.”
Een leuke hobby, zo’n moestuin. En in-
derdaad kun je er als geoefende amateur-
tuinder behoorlijk wat van oogsten. Maar
om nou te zeggen dat het goedkoop is, dat
je veel geld uitspaart door geen bezoek te
hoeven brengen aan de supermarkt, en dat
je een moestuin mooi kunt gebruiken als
een aanvullend pensioen zoals de PvdA-
staatssecretaris voor Sociale Zaken afgelo-
pen weekeinde beweerde in een interview
met het Algemeen Dagblad?
Nee.
Er is een tijd geweest dat volkstuinen een
rol hebben gespeeld bij de verheffing van
het volk, bij het opvoeden van bleke stads-
neusjes in Duitsland en Frankrijk bijvoor-
beeld anderhalve eeuw geleden. Ook heb-
ben een hoop mensen in barre tijden hun
dieet met de opbrengsten uit de volkstuin
kunnen aanvullen. In de voormalige DDR
bijvoorbeeld, waar in winkels vaak geen
groente en fruit te krijgen was, of in de laat-
ste dagen van de Sovjet-Unie. En als het
weer oorlog wordt, en een land wordt afge-
sloten van de buitenlandse aanvoer van
eerste levensbehoeften, dan zijn volkstui-
nen een waardevol alternatief voor de ge-
stokte aanvoer naar supermarkten. „Ten
tijde van de inval in Irak werden in Enge-
land de gevolgen van een mogelijke blok-
kade onderzocht, en daar kwam uit dat
volkstuinders vaak meer kennis in huis
hebben dan boeren, die vaak vooral afhan-
kelijk waren van één leverancier van poot-
en zaaigoed”, meldt voorzitter Chris Zijde-
veldvandelandelijkeorganisatievoorhob-
bytuinders,hetAVVN,waarruimtweehon-
derd volkstuinverenigingen in Nederland
bij zijn aangesloten. „Dat is ook het mooie
aan volkstuinders in andere delen van de
wereld: het zijn eigenlijk allemaal Aste-
rixenenObelixendiezichteweerstellente-
gen de macht van de grote concerns.”
Er is ook een tijd geweest dat je in Neder-
land een relatief groot deel van je inkomen
kwijt was aan voedsel. Maarten ’t Hart:
„Mijn vader had ook een moestuin. Dat
was zestig jaar geleden heel belangrijk.
Daar hebben wij veel baat bij gehad.” Maar
nu in Nederland? Waar het voedsel relatief
goedkoop is? Waar bovendien de beschik-
baarheid van voedsel veel groter gewor-
den? Waar je niet hoeft af te wachten of de
groentenman op zijn langsrijdende kar dit
keer bloemkolen heeft meegenomen?
Er zijn vele goede redenen om een volks-
tuin te beginnen, maar financiële redenen
zijn dat niet.
Ga maar eens praten met penningmees-
ter Ton Lathouwers van de volkstuinvere-
niging De Hoge Weide in Utrecht, midden
tussen de kantoorgebouwen in de wijk Pa-
pendorp. Lathouwers: „Voor het geld moet
je het niet doen”, zegt hij. De oogst valt sa-
men met die van de bedrijven. „Als de ge-
wassen klaar zijn, zijn ze in de winkels ook
spotgoedkoop. Als je hier een krop sla
oogst, ligt die op hetzelfde moment voor
29 cent bij de Lidl of de Aldi.”
En stel nu eens dat de overheid daadwer-
kelijk het werken in moestuinen voor
AOW’ers wil stimuleren, en alle gepensio-
neerden een lapje grond wil geven. Dan is
dat „ondoordacht”, zegt onderzoeker Jan
Willem van der Schans van Wageningen
Universiteit. „Als alle vitale gepensioneer-
den gaan tuinieren om hun AOW aan te vul-
len, dan hebben we heel wat grond nodig.
Dat kost dan de stedelijke ontwikkeling die
nu net weer op gang begint te komen waar-
schijnlijk ook veel.” Bovendien gaat de
staatssecretaris niet over stedelijke plano-
logie. Dus: „Nogal makkelijk om daar iets
over te roepen.”
Moestuinen zijn vooral gezond.
Uit onderzoek van omgevingspsycho-
loog en hoogleraar natuurbeleving in Gro-
ningen Agnes van den Berg bleek eerder
dat stedelingen met een volkstuin gezon-
der leven dan hun buren zonder volkstuin.
Ouderen hebben minder vaak gezond-
heidsklachten, gaan minder vaak naar hun
huisarts. „Volkstuinders zijn significant
meer tevreden met hun leven en voelen
zich ook nog eens significant minder een-
zaam dan even oude buren zonder volks-
tuin”, aldus dit onderzoek.
Van den Berg ontdekte eerder boven-
dien dat werken in een moestuin een effec-
tief middel is om stress te verminderen, al-
thans als je van tuinieren houdt. Wie na
een stressverhogende bezigheid een half
uur tuiniert heeft minder van het stress-
hormoon cortisol in zijn speeksel dan wie
een half uur lezend doorbrengt, binnen,
Tuinieren
De moestuin als onderdeel
van de oudedagsvoorziening.
Staatssecretaris Klijnsma van
de PvdA ziet er wel wat in.
Maar wat levert het zelf
verbouwen van groente en
fruit eigenlijk op?
Door onze redacteur
Arjen Schreuder
Het Utrechtse volkstuinencomplex De Hoge Weide. Hier worden groenten en fruit verbouwd voor de voedselbank. „Als je hoort hoe blij mensen zijn met onze groen
Als alle vitale
gepensioneerden
gaan tuinieren
om hun AOW aan
te vullen, dan
hebben we heel
wat grond nodig
Onderzoeker Willem
van der Schans
NRCHANDELSBLAD
DINSDAG 24 JUNI 2014 11
ezond...
zonder uitzicht op groen.
Dat brengt ons op nog een kanttekening
bij de suggestie van de staatssecretaris.
Want als tuinieren zo gezond is, redeneert
Maarten ’t Hart, dan blijven de ouderen
langer leven. „En dan moeten we met z’n
allen nog langer hun pensioenen uitbeta-
len. Dus ook om die reden is het een heel
domme opmerking.”
Enfin. Als staatssecretaris Klijnsma in
Nederland toch per se iets sociaals wilt
doen met moestuinen, kan ze misschien
een bezoekje brengen aan De Hoge Weide
in Utrecht. Daar schoffelen enkele leden
van de vereniging niet alleen hun eigen
groenten bij elkaar, maar is ook een aparte
tuin ingericht waarin een aantal leden ge-
zamenlijk groente teelt voor arme mensen.
Voor de voedselbank. Niet omdat klanten
van de voedselbank die spotgoedkope
broccoli niet kunnen betalen, maar omdat
verse producten vaak ontbreken in de pak-
ketten van de voedselbank. „Het is heel
dankbaar werk”, zegt beheerder Peter van
Burik van de voedselbanktuin. „Als je
hoort hoe blij mensen zijn met onze
groente, dan gaat er echt wel wat door je
heen.”
WACHTLIJSTEN
Ouderen hebben het te druk met andere zaken
KOSTEN/BATEN
37 eurobespaart Ton Lathouwers jaar-
lijks op de aankoop van aard-
appelen, groente en fruit. De
65-jarige penningmeester van
de Amateurs Tuindersvereni-
ging De Hoge Weide in Utrecht
heeft een dubbele tuin en haalt
daar jaarlijks ongeveer twee-
honderd kilo aardappelen van
af, tien weckpotten rabarber,
plus onder meer een hoeveel-
heid appels, peren, pruimen,
bonen, sla, radijs, courgette en
meloen.
Smakelijk is het allemaal zeker,
zegt Ton Lathouwers. Maar
goedkoop is het allerminst.
Lathouwers heeft berekend dat
hij er geld op toelegt.
500 eurostaanernamelijkjaarlijksaan
kostentegenover:dehuurvan
detuinendeaankoopvanzaad,
mest,nettenengereedschap.
Dearbeidsurenrekenthijna-
tuurlijknietmee.„Zegmaardat
ikjaarlijksongeveer450euro
kwijtbenaanmijntuin.”
DeNederlandsevolkstuin
heeftdelaatstejarenaanpo-
pulariteitgewonnen.Vijftien
jaargeledenwaserleegstand
maartegenwoordigzijnerweer
wachtlijsten.Hetislastigom
eenbetrouwbareschattingte
makenvanhettotaalaantal
moestuineninNederland.Maar
hetzullenertochalgauwtach-
tigduizendzijn,denkenzebijde
volkstuindersorganisatie
AVVN.Endanzijndemoestui-
nenvanruimwonendeboeren,
burgersenbuitenluiinhunei-
gentuinnognietmeegerekend.
De aanwas komt de afgelo-
pen jaren niet voor rekening
van de schoffelende pensio-
nado’s. Veel ouderen zijn te-
genwoordig zo fit en reislustig
dat een volkstuin hen niet trekt,
zeggen ze bij volkstuinvereni-
gingen. Wie een groententuin
heeft, moet daar wekelijks al
gauw 10 uur werk in steken, en
die tijd hebben ouderen tegen-
woordig niet meer. De moder-
ne oudere gaat liever fietsen en
een buitenlands reisje maken,
en wil niet naar de tuin moeten.
Nee, het zijn vooral jonge va-
ders en moeders die de
moestuinen bevolken, zegt
voorzitter Zijdeveld van de
AVVN. „Veel vrouwen met ge-
zinnen die liever hun eigen
groenten en fruit eten dan ge-
netisch gemanipuleerde pro-
ducten vol chemicaliën.”
Ook Turkse en Marokkaanse
mensen nemen nogal eens
een moestuin. Deze bevol-
kingsgroepen, die veelal een
agrarisch verleden in het land
van herkomst hebben, vinden
het niet meer dan logisch om
zelf groenten en fruit te verbou-
wen. Bovendien zijn ze dan ver-
zekerd van groenten die in Ne-
derland niet altijd makkelijk te
verkrijgen zijn. Zonder te willen
generaliseren, bestaat de in-
druk dat Turken en Marokka-
nen goede telers zijn. „Bij mij
blijven de bonen vaak klein of
zijn ze opgegeten door muizen.
Maar bij hen groeien ze heel
hard”, zegt Ton Lathouwers van
volkstuinvereniging De Hoge
Weide in Utrecht.
ente, dan gaat er echt wel wat door je heen”, zegt beheerder Peter van Burik.
FOTO’SRIENZILVOLD

Ambitie | Balans Familie-Wonen
Wonen
Sociale ruimteLandschap

Schema Familiehuis
Schema Familiehuis
Hoe kan onze huisvesting zich aanpassen aan veran-
derende woonbehoefte van gezinnen en ouderen?

Referentieproject | Familiehuis Italië
Familiehuis in Italië waarin private ruimte zijn gegroepeerd rond een collectieve multifunctionele ruimte.

Locatie | Familie-Huis MatrixFamilie - erf | Familie - hof | Familie - huis
Locatie Eigendom Situatie Ligging Type
Oostvoorne, Landje van Paul agrarisch dorps erf
Oostvoorne, Duinhuis herbestemming dorps huis
Brielle, Vestingzone Gemeente Brielle nieuwbouw suburbaan hof
Zuidland, Terpen Gemeente Bernisse vrije kavel suburbaan erf
Rotterdam, Coolhaven Gemeente Rotterdam/Era Contour nieuwbouw stedelijk hof gestapeld
Rotterdam, Woonstad Gemeente Rotterdam/Woonstad herbestemming stedelijk stadsblok
SNEAK PREVIEW

Referentieproject | Familiehuis Ede | Fam Blaak-Rommerts

Referentieproject | Stedelijke gezinnen | Zelter Strasse 5, Berlijn
Zanderroth Architekten

Referentieproject | Stedelijke gezinnen | Ritterstrasse 50, Berlijn
Ifau + Jesko Fezer/Heide & Von Beckerath Architekten

Referentieproject | Stedelijke gezinnen en ouderen | Grimmstrasse 12, Berlijn
Graetz-Architekten, Berlijn

Referentieproject | Meerlaagse entree | Spoordriehoek, Rotterdam
van Bergen Kolpa Architecten

Referentieproject | Communities
De Molen van Rotselaar (BE) 12 Wooneenheden met gemeenschappelijke binnenplaats, tuin & moestuin.

Referentieproject | Gezinnen en ouderen | Co-Housing Hoogvliet
Zanderroth Architekten

Binnenstedelijk woonhof, Keulen
Referentieproject | Stedelijk wonen | Woonhof Keulen

Team
Startpunt van het denken is niet de zorgvraag, maar een samenlevingsvraag waarin de
zorg op een natuurlijke en vanzelfsprekende manier kan worden verleend. Om tot een
ontwerp en ontwikkeling van een Familie-Huis te komen is kennis nodig van de volgende
disciplines en partijen:
Stedenbouw
Juurlink + Geluk, Stedenbouw en Landschap, Cor Geluk
Hoe is het familiehuis gelegen ten opzichte van de stad? Op welk ruimtelijk netwerk sluit
het aan? Hoe zijn de woningen ten opzichte van elkaar gelegen? Wat is de betekenis van
de tussenruimte? Wat zijn kansrijke ontwikkellocaties?
Architectuur
Van Bergen Kolpa Architecten, Evert Kolpa
Juli Architecten, Pim van der Ven
Hoe zien de woningen eruit in een urbane, sub-urbane en rurale setting eruit? Hoe ont-
werp je flexibiliteit? Hoe ontwerp je collectiviteit? Op welke wijze past het Familie-Huis
in transformatie en hergebruik van bestaande gebouwen? Krijgt het Familie-Huis de
schaal tussen een gezinswoning en seriematige woningbouw?
Sociologie
Socioloog en stedelijk onderzoeker, Ivan Nio
Wanneer ontstaan groepsgrootten die een meerwaarde opleveren in een buurtschap van
Familie-Huizen? En wat is privaat en wat is collectief? Hoe richt je een gemeenschap in?
Hoe zet je bewonersgroepen op? Wat zijn relevante buitenlandse voorbeelden?
Zorglevering en financiering
Haute Equipe Partners in Public, Frans Lustermans
Wat zijn aannemelijke zorgscenario’s? Welke eisen stelt dit aan de woning? Hoe kun je de
zorgvraag omdenken? Hoe ziet het lokale zorglandschap eruit? Hoe past de zorgfinancie-
ring op Familie-Wonen?
Zorgorganisatie
Incluzio (Onderdeel van Facilicom), Peter de Visser
In welke zorgvraag of aanbieding zou je Familie-Wonen kunnen positioneren? Welke
andere organisaties hebben baat bij Familie-Wonen in de verschillende omgevingen? Wat
betekent de invloed van andere organisaties op de groepsgrote? Hoe kan dit aansluiten
op bestaande geldstromen?
Marktkennis
Bouwfonds Ontwikkeling, Paul Opstal
Wat is de bestedingsruimte op de verschillende locaties? Welke woningmaat past daarbij?
Welke ontwikkelscenario’s in tijd zijn denkbaar? Welke financieringsmodellen zijn denk-
baar? Hoe kun je de woningen vermarkten?
Inbedding in de omgeving
De volgende partijen zijn nog niet benaderd, maar zullen worden geconsulteerd zodra
het onderzoek daarom vraagt:
Locale kennis
Medewerkers van de volgende gemeente worden gevraagd te participeren:
Gemeente West Voorne, Familie-Wonen in een rurale omgeving
Gemeente Bernisse, Familie-Wonen in een sub-urbane omgeving
Gemeente Rotterdam, Familie-Wonen in een urbane omgeving
Wat zijn geschikte locaties? Zijn er geschikte objecten voor herbestemming? Hoe past
dit in gemeentelijke doelstellingen? Wat ambieert de gemeente?
Lokale thuiszorginstelling
Welke thuiszorginstellingen zijn aanwezig.
Hoe zouden zij de woningen positioneren in de gemeente? Vind er clustering plaats van
voorzieningen? Welke zorgkansen zien zij in een uitgebreider netwerk?
Baathouders
Verzekeringsmaatschappijen
Gemeente, Maatschappelijke Ontwikkeling
Rijksoverheid, Uitvoering beleidsprogramma
Domotica ontwikkelaars
Onderzoeksteam

Fase 1 | OnderzoeksmatrixOnderzoekaanpak eerste fase
Onderzoeksmatrix Landelijke omgeving Sub-urbane omgeving Stedelijke omgeving
Duinhuis,
Oostvoorne
Landje van
Paul,
Oostvoorne
Vestingzone,
Brielle
Terpen,
Oostland
Coolhaven,
Rotterdam
Woonblok,
Woonstad
Rotterdam
Sociaal
Door: Universiteit van Amsterdam
- Wat is de balans tussen familieleven en zelfstandigheid?
- Wie of wat voor soort mensen willen zo wonen?
- Wat verbindt deze mensen met elkaar?
- Wat is de ideale groepsomvang?
- Hoe verhoudt zo’n groep zich t.o.v. de buurt?
- Wat hebben ze collectief?
- Hoe vorm je bewonerspanels?
Zorglevering en financiering
Door: Haute Equipe
- Hoe kan het vermogen van ouders worden aangewend?
- Hoe kan voorkomen worden dat je je eigen huis moet opeten?
- Kan de WMO worden ingezet bij de financiering?
- Wat zijn de juridisch planologische consequenties?
- Zijn er schaalvoordelen bij clustering van woningen?
- Is er sprake van onderlinge ruil van diensten?
- Hoe wordt Familie-Wonen een aantrekkelijke partner voor
zorgorganisaties?
- Welke zorg kan door familie worden verleend?
- Welke zorg kan door thuiszorg worden verleend?
- Wat is hier bouwkundig voor nodig?

Fase 1 | Onderzoeksmatrix
Duinhuis,
Oostvoorne
Landje van
Paul,
Oostvoorne
Vestingzone,
Brielle
Terpen,
Oostland
Coolhaven,
Rotterdam
Woonblok,
Woonstad
Rotterdam
Zorgorganisatie
Door: Incluzio
- In welke zorgvraag of aanbieding zou je Familie-Wonen kunnen
positioneren?
- Welke andere organisaties hebben baat bij Familie-Wonen in de
verschillende omgevingen?
- Wat betekent de invloed van andere organisaties op de groepsgrote?
- Hoe kan dit aansluiten op bestaande geldstromen?
- Wat zijn hiervoor geschikte locaties?
Commercieel en financieel, landelijk
Door: Bouwfonds
- Welke doelgroepen zijn geïnteresseerd in familiewonen in een
landelijke/suburbane omgeving?
- Wat is de woninggrote en hoe verandert dit in de tijd?
- Wat mag de woning kosten?
- Wat zijn de voordelen van het samen kopen (juridisch/notarieel/fiscaal)?
- Hoe zit het met overerfbaarheid?
- Hoe kan het vermogen van ouders worden aangewend?
- Marketing, wat is vanuit verkoopbaarheid een ideale groepsgrote?
- Hoe zou je het concept kunnen vermarkten?
- Is het concept economisch houdbaar na overlijden van familie?

Fase 1 | Onderzoeksmatrix
Duinhuis,
Oostvoorne
Landje van
Paul,
Oostvoorne
Vestingzone,
Brielle
Terpen,
Oostland
Coolhaven,
Rotterdam
Woonblok,
Woonstad
Rotterdam
Commercieel en financieel, stedelijk
Door: N.t.b.
- Welke doelgroepen zijn geïnteresseerd in familiewonen in een stedelijke
omgeving?
- Wat is de woninggrote en hoe verandert dit in de tijd?
- Wat mag de woning kosten?
- Marketing, wat is vanuit verkoopbaarheid een ideale groepsgrote?
- Hoe zou je het concept kunnen vermarkten?
Bouwkundig
Door: Juli / Van Bergen Kolpa
- Hoe kun je Familie-Wonen bouwkundig typologisch vormgeven in de
verschillende woonomgevingen?
- Hoe vertaal je de typologie naar een ruimtelijk ontwerp?
- Hoe kun je flexibiliteit ontwerpen in een bouwkundig volume?
- Hoe ziet de overgangsruimte eruit tussen de 1e
en 2e
generatie?
- Hoe speelt domotica hierin een rol?
- Zijn de woningen makkelijk aanpasbaar of uitbreidbaar?
Planologisch stedenbouw
Door: Juurlink + Geluk
- Hoe kun je Familie-Wonen stedenbouwkundig typologisch vormgeven in de
verschillende woonomgevingen?
- Hoe vertaal je de typologie naar een ruimtelijk ontwerp?
- In welke stedelijke context is dat wenselijk?
- Hoe sluit Familie-Wonen aan op de omgeving?
- Hoe past het planologisch in de verschillende omgevingen?

Co-Housing Hoogvliet was exemplarisch over hoe
wonen en zorg kan samengaan en hoe sociale
verbondheid kan worden gestimuleerd met de
gebouwde omgeving.
Het NAi wil dit project in haar archieven opnemen.
Van Bergen Kolpa Architecten
NIO
stedelijk onderzoek

KLIK HIER OM DE
TITEL TE BEWERKEN
AUTEUR
30/6/14
PAUZE

ENERGY
Bas Hasselaar (SBRCURnet)
Ton Damen (DEMO Consultants)
INSPIRING PRACTICE

Proficient
SME network business model for collective self-
organised processes in the construction and
retrofit of energy-efficient residential districts
Bas Hasselaar

Werkpakketten
WP1 CPO proces modellen – hoe kan het (ontwerpen realisatie)proces in een CPO verbeterd
worden
WP2 MKB netwerk business modellen – wat zijn kansrijke klantgroepen voor MKB om zich op te
richten en welke diensten zouden kunnen worden aangeboden
WP3 wensen eindgebruikers – hoe kunnen de wensen van eindgebruikers vertaald worden naar
prestatie-eisen die de basis kunnen vormen van product-dienst combinaties
WP4 technologische modellen – welke (installatie)technische oplossingen zijn het meest
veelbelovend en hoe kunnen deze op grote schaal worden toegepast
WP5 financiën en regelgeving – ontwikkeling van financiële en regelgeving instrumenten om CPO
processen te stimuleren en ondersteunen
WP6 E-marktplaats en BIM – ontwikkeling van een digitale omgeving ter ondersteuning van
geïntegreerd ontwerp, uitvoering en communicatie processen tussen opdrachtgever en –nemer
WP7 demonstratie – aan de hand van een aantal demonstratieprojecten de resultaten van de
overige werkpakketten demonstreren en valideren
WP8 kennis verspreiding en valorisatie
5

Partners
1. TNO onderzoeksbureau Nederland
2. Ipostudio architetti architectenbureau Italië
3. LLL architectenbureau Duitsland
4. STU-K constructeur/adviesbureau Tsjechië
5. IRS servis aannemer Tsjechië
6. Metropolitan Research Inst. onderzoeksbureau Hongarije
7. RDF software/adviesbureau Hongarije
8. DEMO consultants software/adviesbureau Nederland
9. Becquerel electric ESCO Italië
10. Gemeente Den Haag gemeente Nederland
11. Energosys ESCO Hongarije
12. Lancaster cohousing co. CPO Engeland
13. Solintel adviesbureau Spanje
14. SBRCURnet kenniscentrum Nederland
15. Lancaster University universteit Engeland
16. Sintef onderzoeksbureau Noorwegen
17. Husbanken bank Noorwegen
6

Demonstratieproject Erasmushove
7
• Den Haag
• 26 zelfbouwkavels en 1
collectief kavel
• eis: EPC = 0
• opstartfase: eerste woningen
bijna gereed
• Op meerdere plaatsen in Den
Haag ruimte voor (collectief)
particulier opdrachtgeverschap

Overige demonstratieprojecten
8
Lancaster Cohousing – 41 nieuwe woningen
met gemeenschappelijke voorzieningen
Györ (Hongarije) – renovatie van 63
appartementengebouwen (1683 flats)
Praag (Tsjechië) – renovatie van 23
woningen

ENERGY
Ton Damen (DEMO Consultants)
INSPIRING PRACTICE

Datum:
Uitgevoerd door:
Versie:
Innovatieve ICT-oplossingen voor
Collective Self-Organised Housing
ClickNL;27 juni 2014
25-06-2014
Ton Damen
1.0

Inhoud
11PROFICIENT
■ Innovatieve ICT-oplossingen: BIM, Parametrisch Design, CMO, VR
■ Koppeling van end-user tools
– WP6 E-marktplaats en BIM – ontwikkeling van een digitale omgeving ter ondersteuning van geïntegreerd
ontwerp, uitvoering en communicatie processen tussen opdrachtgever en –nemer
■ Business Model – eMarketplace
■ Case study
– WP2 MKB netwerk business modellen – wat zijn kansrijke klantgroepen voor MKB om zich op te richten en
welke diensten zouden kunnen worden aangeboden
Bron: Application of BIM as Collaborative Design Technology for Collective Self-Organised Housing (paper
for IJ3DIM special issue BIM for Housing - Ton Damen et al

BIM
■ Een BIM is in het virtuele bouwwerk dat in de kern bestaat uit een
objectdecompositie (onderverdeling van het object) met een 3D-model (=
geometrische omschrijving), waaraan ook relevante, niet-geometrische
projectdata gekoppeld zijn. Het BIM vormt de kern van alle activiteiten en
besluiten gedurende de volledige levenscyclus van het bouwwerk.
■ Digitale maquette
■ Objectbibliotheek
12Proficient ClickNL PP presentatie_TD

NL BIM Levels
■ 0 Document oriented
niet intelligente documenten
■ 1 Object oriented
objecten 2D / 3D
■ 2 Collaboration
planning 4D, kostencalculaties 5D (little BIM)
■ 3 Integrated lifecycle
meerdere partijen, object based uitwisseling, life cycle (big BIM)
Bron: BIR Kenniskaart nr. 1

BIM-innovation in Proficient
14Proficient ClickNL_PP presentatie_TD

BIM-additionele tools
■ Parametrische ontwerp tool: zorgt dat parametrische informatie in bestaande
commerciele CAD-systemen gebruikt kan worden in combinatie met het BIM-
model. Bij vertaling van native 3D model naar IFC / BIM gaat de parametrische
kennis verloren. Die moet dus additioneel worden toegevoegd.
■ CMO: De verbinding tussen de parametrische design tool en BIM wordt
ontwikkeld met behulp van CMO (Concept Modelling Ontology) with Extensions
die opslag en uitwisseling van parametrische gegevens mogelijk maakt.
■ VR-tools: Vervolgens worden interfaces ontwikkeld met bestaande VR-tools
waarmee de parametrische gegenereerde ontwerpoplossing op een
aansprekende, visuele manier gecommuniceerd kan worden met opdrachtgevers,
aannemers, leveranciers en andere betrokkenen.

Aansluiting van end-user tools
■ Operationele oplossingen voor de koppelingen tussen BIM en de bestaande
informatiesystemen en databases
 Cockpitmodule
(dashboard)
 Applicatie laag
(domein-specifieke
applicaties)
 Foundation laag
(database,
koppeling BIM)BIM

Praktische oplossingen op korte termijn
■ Cockpit / dashboard ter ondersteuning van besluitvorming
met 3D BIM (IFC) visualisatie en apps

Ontsluiting van tools voor architecten
Ontwikkeling van een E-marketplace met:
■ E-learning materiaal voor zelf-instructie
■ Demonstraties van mogelijkheden in de praktijk via case studies.
■ Gratis downloads van open standard basic software die ontwikkeld in Proficient
en eerdere EC-onderzoeksprojecten
■ Commerciële software applicaties en end-user tools met slimme business
concepten zodat de architect geen of minimale out-of-pockets heeft.

Voorbeeld case study Proficient
■ PHASE 1 | Select the land and shape your building
■ PHASE 2 | Design your dwelling
■ PHASE 3 | Define the EEB strategy and complete your choices
19PROFICIENT

PHASE 1 | Select the land and shape your building
■ Actions
■ Implementation of CSO Community > Land selection and
acquisition (from a set of opportunities provided by the e-
Marketplace (e-Mp) > Choice of the building/buildings type and
their configuration in the land
■ Tool
■ Simple configurator or sketcher (module 1)
20PROFICIENT

1.1. OPPORTUNITIES OF AVAILABLE LANDS
21PROFICIENT

1.2. SELECTION OF THE LAND > Plot “A
22PROFICIENT

1.3. SELECTION OF TYPOLOGIES COMPATIBE WITH
PLOT “A” > IMPLEMENTATION OF CONFIGURATOR
23PROFICIENT

1.4. RESULTS OF USERS’ CHOICHES
24PROFICIENT

PHASE 2 | Design your dwelling
■ Actions
■ Development and definition of end-users’ choices >
Implementation of matrices of dwelling > Implementation of
dwellings > Development of Concept Design of building/buildings
■ Tool
■ Simple configurator or sketcher (module 2)
25PROFICIENT

2.1. DEVELOPMENT OF USERS’ CHOICE AND
EXTENSION OF CONFIGURATOR TOOLS
26PROFICIENT

2.2. MATRIX OF FEASIBLE LAYOUTS
27PROFICIENT

2.3. DESIGN OF DWELLING USING THE
CONFIGURATOR
28PROFICIENT

2.4. IMPLEMENTATION OF CONCEPT DESIGN
29PROFICIENT

PHASE 3 | Define the EEB strategy and complete your
choices
■ Actions
■ Implementation of BIM model > Definition of energy-efficiency
strategy - Completion and finalization of design solution
assessing costs (applying the Participatory and Concurrent
Design methodology)
■ Tool
■ BIM, IFC, CMO and parametric design tool configurator
30PROFICIENT

3.1. IMPLEMENTATION OF BIM MODEL
31PROFICIENT

3.2. ANALYSIS OF ENERGY EFFICIENCY SOLUTION
32PROFICIENT

3.3. CHOICE OF COMPONENT, FINISCHING
33PROFICIENT

3.4. FINALIZATION OF ARCHITECTURAL DESIGN
34PROFICIENT

Additionele informatie
■ Meer informatie: http://www.proficient-project.eu/
■ Download artikel: http://www.demobv.nl

© DEMO Consultants B.V.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag gebruikt, gekopieerd of openbaar gemaakt worden zonder de uitdrukkelijke
schriftelijke toestemming van DEMO Consultants B.V.
Bezoekadres
Delftechpark 10
2628 XH Delft
Postadres
Postbus 642
2600 AP Delft
Telefoon
015-750 25 20
E-mail
info@demobv.nl
Website
www.demobv.nl
Opdrachtgever:
Project:
Auteur:
Datum:
© DEMO Consultants B.V.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag gebruikt, gekopieerd of openbaar gemaakt worden zonder de uitdrukkelijke
schriftelijke toestemming van DEMO Consultants B.V.
Proficient ClickNL PP presentatie
Ton Damen
25-06-2014
Intern/Proficient

TRANSIT
Hans de Boer (TU Delft)
Jutta Hinterleitner (BNA Onderzoek)
René Kuiken (René Kuiken urbanism)
Maike van Stiphout (DS landschapsarchitecten)
INSPIRING PRACTICE

Designing TOD - kansen voor de Zaancorridor
Een interdisciplinaire ontwerpstudie naar de relatie tussen
vervoer en ruimtelijke ordening

De Zaancorridor, onderdeel van de metropoolregio Amsterdam

Wat is Transit Oriented Development?
• Slim koppelen van vervoer en ruimtelijke ordening
• Planning vervoer en bouw van woningen / voorzieningen parallel
laten verlopen
• Afstemmen met alle betrokken partijen (gemeente, provincie,
ontwikkelaars, corporaties, vervoerders) vanaf het begin van een
ontwikkeling
• Kwaliteit toevoegen aan vervoersketen, overstap en beleving ervan
om meer gebruikers in het openbaar vervoer te krijgen zodat de
bereikbaarheid van regio’s en steden wordt verbeterd.

Hoe is dit project opgezet?
Uit de Community of practice Infrastructuur van BNA Onderzoek
ontstaat een consortium dat zich afvraagt:
• Kunnen we vervoer en ruimtelijke ordening, in relatie tot mobiliteit,
bereikbaarheid en beleving, integraal benaderen door ontwerpers
in te schakelen?

in te schakelen?
• Hoe kunnen de knoop- en plaatswaarde van stations en de
omgeving hiervan door ontwerpen worden verhoogd?

in te schakelen?
• Kunnen ‘overstapmachines’ ook ontmoetingsplekken worden? Kan
transferkwaliteit ook gekoppeld worden aan omgevingskwaliteit?

in te schakelen?
• Kunnen ‘overstapmachines’ ook ontmoetingsplekken worden? Kan
transferkwaliteit ook gekoppeld worden aan omgevingskwaliteit?
• Kortom: kunnen we Transit Oriented Development als concept ook
daadwerkelijk ‘designen’?

Het locatiesynergiemodel uit ‘De Mobiele stad’; Gert-Joost Peek

Uitgangspunten van de ontwerpstudie:
• Vijf locaties in de regio, iedere plek heeft andere vraagstukken en
een eigen context in nauwe betrokkenheid met stakeholders

• Vijf locaties in de regio met verschillende vraagstukken en een
eigen context in nauwe betrokkenheid met stakeholders
• Multidisciplinaire ontwerpteams (architecten, stedenbouwers,
vervoerskundigen en andere disciplines)

• Gebruiken van de analyses die er liggen (‘Maak plaats!-
onderzoek’: Provincie Noord Holland, Vereniging Deltametropool,
2013)

2013)
• Nadenken over het versterken van knooppunten en het
programma met inachtneming van lokale randvoorwaarden

2013)
• Nadenken over het versterken van knooppunten en het
programma met inachtneming van lokale randvoorwaarden
• Afstemming van lokale oplossingen op corridorniveau en niveau
metropoolregio

Ontwerp voor Magnitogorsk, 1930, Ivan Leonidov
De infrastructuur is leidend.

Doelen van de ontwerpstudie:
• Nieuwe inzichten genereren aan de hand van ontwerpend
onderzoek (verbeeldingsslag)

onderzoek
• Strategieën en oplossingen ontwikkelen voor drie tijdsvensters:
de korte termijn (‘archipunctural’), de middellange termijn
(‘step change’), en voor de lange termijn (‘mind shift’)

onderzoek
• Bestuurders, beleidsmakers, en ontwerpers inspireren, zowel
concrete oplossingen als een aanzet voor een mind shift aanreiken

onderzoek
• Bestuurders, beleidsmakers, en ontwerpers inspireren, zowel
concrete oplossingen als een aanzet voor een mind shift aanreiken
• De Zaancorridor als volwaardig deel van de metropoolregio op de
kaart zetten

http://www.wimp.com/vegetablemarket/

TRANSIT
René Kuiken (René Kuiken urbanism)
INSPIRING PRACTICE

TRANSIT
Maike van Stiphout (DS landschapsarchitecten)
INSPIRING PRACTICE

KLIK HIER OM DE
TITEL TE BEWERKEN
AUTEUR
30/6/14
FINANCIERING
VAN PROJECTEN

FINANCIERING VAN
PROJECTEN
Frank van der Hoeven (TU Delft)
Rens Metz (Kamer van Koophandel)

FINANCIERING VAN
PROJECTEN
Rens Metz (Kamer van Koophandel)

Aanbod aan de initiatieven
117
Begeleiden matchmaking

Aanbod aan de initiatieven
118
1op1 gesprekken met geïnteresseerden
in deelname

Aanbod aan initiatieven
119
Ondersteuning van de samenwerking

Aanbod aan initiatieven
120
Contactpersonen Kamer van
Koophandel
Mechteld Bakkeren
Rens Metz

KLIK HIER OM DE
TITEL TE BEWERKEN
AUTEUR
30/6/14
DOORKIJK VAN
CLICKNL BUILT
ENVIRONMENT

KLIK HIER OM DE
TITEL TE BEWERKEN
AUTEUR
30/6/14
SPEEDDATE-MARKT

 3 sprekers pitchen plenair hun project
pitch 1 > Philine Krosse, SBRCURnet > project Energiewerkplaats
pitch 2 > Tina Kortmann, UNStudio > project Shopping for Sociality
pitch 3 > Louk Heijnders, Bouwcampus > project Duurzame, gezonde scholen
 daarna één-op-één speeddatesessies in auditorium
 na 5 minuten gaat de bel > wisselen!
 laat uw visitekaartje achter
 vrije tafels rond thema's Shopping, Living, Energy en Transit in foyer
 17.30 uur borrel in foyer
spelregels speeddate-markt
123

De Energiewerkplaats
De energie is er. Het is een kwestie van het loslaten van schijnzekerheden, het creëren
van nieuwe verbindingen en samen integraal te ontwerpen op diverse niveaus en
systemen.
Stelling
De verduurzaming van de gebouwde omgeving wordt mogelijk, daar waar bestaande
posities, concepten en uitgangspunten opnieuw worden verbonden en samen op
verschillende niveaus wordt ontworpen. Er is geen waarheid, we hebben allen een stukje
van de puzzel en de puzzel bestaat uit allerlei typen stukjes.
Al doende leren
Er zijn teveel sessies, bijeenkomsten en financiering die bij de verkeerde partijen terecht
komt.. Het is tijd om het gewoon te gaan doen! Om werk met werk te maken. Om hetgeen
je al doet verder te brengen en met de praktijk te verbinden. Om risico te nemen.
Samen vormgeven:
Wij zoeken partijen die hun inzichten willen inbrengen, verbinden en door ontwikkelen. Die
durven hun eigen inzichten, inkomsten en posities opnieuw te herzien en een continue
leerlijn met de dagelijkse praktijk te vormen. In de trajecten bij de Energiewerkplaats,
wordt al doende lerend, ingezet op trans disciplinaire ontwikkeling.
De Energiewerkplaats / SBRCURnet
124

Project
UNStudio heeft ruime ontwerpen onderzoekservaring met het
thema Shopping. Het op te starten onderzoek 'Shopping for Sociality'
richt zich op de veranderende behoeften en mogelijke toekomstige
oplossingen voor winkelruimtes en -gebieden. Het heeft tot doel een
kader te scheppen voor ontwerpers, gemeenten, projectontwikke-
laars en retailers.
Onderzoeksvraag
Hoe kunnen we de bestaande winkelcentra en -gebieden
ontwikkelen tot succesvolle plaatsen voor sociale interactie en
nieuwe ervaringen?
UNStudio zoekt
Projectpartners uit bedrijfsleven, overheid en/of kennisinstelling.
Shopping for Sociality / UNStudio
125

Opgave
Gemeenten en schoolbesturen staan voor de uitdaging de komende
jaren 20 miljoen m2 aan schoolgebouwen te verduurzamen en het
binnenklimaat te verbeteren. De gemeente Eindhoven heeft
inmiddels besloten deze uitdaging via de bouwcampus verder uit te
werken.
Onderzoeksvraag
Hoe kunnen gemeentes, schoolbesturen en marktpartijen
gezamenlijk komen tot een programmatische aanpak met
innovatieve concepten, gebaseerd op total cost of ownership en
integratie van de gehele bouwketen?
De Bouwcampus zoekt
Gemeentes, schoolbesturen en marktpartijen die met gemeente
Eindhoven een goede aanpak willen ontwikkelen.
Duurzame, gezonde scholen /
Bouwcampus
126

CLICKNL kick-off Built Environment - FUTURE METROPOLIS

CLICKNL kick-off Built Environment - FUTURE METROPOLIS

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to CLICKNL kick-off Built Environment - FUTURE METROPOLIS

Similar to CLICKNL kick-off Built Environment - FUTURE METROPOLIS (20)

More from CLICKNL

More from CLICKNL (20)

CLICKNL kick-off Built Environment - FUTURE METROPOLIS