1. Ch¬ng 1
nguyªn tö
A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt
Nguyªn tö lµ phÇn tö nhá nhÊt cña mét chÊt, trung hoµ ®iÖn, mang
tÝnh chÊt ®Æc trng cho chÊt, kh«ng bÞ ph©n chia trong c¸c ph¶n
øng ho¸ häc.
1. C¸c hîp phÇn cña nguyªn tö
+ Nguyªn tö gåm cã mét h¹t nh©n ë t©m cña nguyªn tö vµ vá nguyªn
tö.
- H¹t nh©n nguyªn tö mang ®iÖn tÝch d¬ng, cã kÝch thíc rÊt nhá bÐ
víi kÝch thíc cña nguyªn tö, cã khèi lîng gÇn b»ng khèi lîng cña c¶
nguyªn tö.
- Vá nguyªn tö mang ®iÖn tÝch ©m bao gåm c¸c electron chuyÓn
®éng xung quanh h¹t nh©n. KÝch thíc vá nguyªn tö gÇn b»ng kÝch
thíc cña nguyªn tö. Khèi lîng cña electron rÊt nhá nªn khèi lîng vá
nguyªn tö rÊt nhá so víi khèi lîng nguyªn tö.
+ C¸c h¹t t¹o nªn nguyªn tö gåm cã c¸c electron, proton vµ n¬tron.
Electron mang ®iÖn ©m, proton mang ®iÖn d¬ng cßn n¬tron lµ h¹t
kh«ng mang ®iÖn. C¸c proton vµ n¬tron tån t¹i trong h¹t nh©n nguyªn
tö cßn electron tån t¹i ë vá nguyªn tö.
B¶ng 1.1 : §Æc tÝnh cña c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö
TÝnh chÊt
h¹t Electron ( e) Proton (p) N¬tron (n)
§iÖn tÝch tuyÖt ®èi
(C)
−1,602.10−19
+1,602.10−19
0
§iÖn tÝch t¬ng ®èi -1 +1 0
Khèi lîng tuyÖt ®èi
(kg)
9,1095.10−31
1,6726.10−27
1,6748.10−27
Khèi lîng t¬ng ®èi 5,5.10-4
1,007 1,009
3

2. (u hay ®vC)
2. Khèi lîng vµ kÝch thíc cña nguyªn tö
+ Khèi lîng tuyÖt ®èi cña c¸c nguyªn tö rÊt nhá nªn ngêi ta thêng dïng
khèi lîng nguyªn tö t¬ng ®èi tÝnh theo ®¬n vÞ nguyªn tö (u) hay ®¬n vÞ
cacbon (®vC). 1 ®vC hay 1 u b»ng 1/12 khèi lîng cña nguyªn tö C ®ång
vÞ 12.
+ Nguyªn tö ®îc coi nh cã d¹ng h×nh cÇu cã ®êng kÝnh vµo kho¶ng
10
−10
m (1 Å: Angstrom), trong khi ®ã h¹t nh©n còng cã thÓ coi lµ
cã d¹ng h×nh cÇu cã ®êng kÝnh vµo kho¶ng 10
−15
m. Nh vËy thÓ
tÝch cña h¹t nh©n lµ v« cïng nhá so víi kÝch thíc cña c¶ nguyªn tö,
phÇn kh«ng gian bÞ chiÕm cña nguyªn tö chñ yÕu lµ kh«ng gian
trèng.
3. §iÖn tÝch h¹t nh©n vµ sè khèi
+ C¸c h¹t proton vµ n¬tron (c¸c nucleon) trong h¹t nh©n liªn kÕt víi
nhau b»ng lùc h¹t nh©n. §iÖn tÝch cña h¹t nh©n b»ng tæng ®iÖn
tÝch cña c¸c proton. NÕu nguyªn tö cã P proton, th× sè ®¬n vÞ
®iÖn tÝch h¹t nh©n (tÝnh theo ®¬n vÞ ®iÖn tÝch t¬ng ®èi) lµ P,
®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ P+. Do nguyªn tö trung hoµ ®iÖn nªn Sè
®iÖn tÝch h¹t nh©n = sè proton = sè electron. NÕu ký hiÖu Z lµ sè
electron th× Z = P, v× thÕ ngêi ta hay dïng Z vµ P thay thÕ cho
nhau.
+ Sè khèi cña nguyªn tè (A), b»ng tæng sè proton (P) vµ sè n¬tron
(N). Theo b¶ng 1. 1, khèi lîng cña c¸c proton vµ n¬tron lín h¬n rÊt
nhiÒu so víi khèi lîng cña electron nªn chóng lµ c¸c h¹t quyÕt ®Þnh
khèi lîng nguyªn tö: A = Z + N = P + N.
4. Nguyªn tè ho¸ häc
+ Nguyªn tè ho¸ häc lµ ®¬n chÊt trong ®ã bao gåm c¸c lo¹i nguyªn
tö cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n. §iÖn tÝch h¹t nh©n do sè proton
quyÕt ®Þnh nªn tÊt c¶ c¸c nguyªn tö cña cïng mét nguyªn tè ho¸ häc
®Òu cã cïng sè proton vµ cïng sè electron. C¸c nguyªn tö cña mét
4

3. nguyªn tè ho¸ häc cã thÓ cã sè n¬tron kh¸c nhau nªn sè khèi cã gi¸
trÞ kh¸c nhau.
+ Ngêi ta ®· biÕt 110 nguyªn tè trong ®ã cã 92 nguyªn tè ho¸ häc
tån t¹i trong tù nhiªn, cßn l¹i lµ c¸c nguyªn tè ®îc tæng hîp nh©n t¹o.
5. Sè hiÖu nguyªn tö
+ Sè hiÖu nguyªn tö ®îc kÝ hiÖu lµ Z, b»ng sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch
h¹t nh©n (P) vµ b»ng sè electron cã trong nguyªn tö cña nguyªn tè.
+ Sè hiÖu nguyªn tö cho ta biÕt sè proton trong h¹t nh©n hay sè
®iÖn tÝch cña h¹t nh©n nguyªn tö hay sè electron trong nguyªn tö
hay sau nµy ta sÏ biÕt ®ã chÝnh lµ sè thø tù cña nguyªn tè trong
b¶ng tuÇn hoµn Men®ªlªep.
+ Sè khèi A vµ sè hiÖu nguyªn tö Z lµ hai th«ng sè ®Æc trng cña
nguyªn tè ho¸ häc. BiÕt A vµ Z cã thÓ x¸c ®Þnh dÔ dµng sè n¬tron
(N = A − Z) cã trong h¹t nh©n nguyªn tö.
6. KÝ hiÖu nguyªn tö
C¸c nguyªn tè ho¸ häc kh¸c nhau vÒ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n
(Z) vµ sè khèi (A). V× thÕ ®Ó kÝ hiÖu nguyªn tö, ngêi ta kÝ hiÖu
c¸c nguyªn tè theo c¸ch sau:
+ Ký hiÖu tªn nguyªn tè. Ký hiÖu nguyªn tè thêng cã tõ 1 ®Õn 2 ch÷
c¸i, ch÷ c¸i ®Çu tiªn viÕt in hoa. ThÝ dô Al lµ ký hiÖu chØ nguyªn tè
nh«m; Br lµ ký hiÖu chØ nguyªn tè br«m; B lµ ký hiÖu chØ nguyªn
tè bo.
+ Sè chØ sè khèi A ®îc viÕt díi d¹ng chØ sè trªn vµ bªn tr¸i kÝ hiÖu
nguyªn tè.
+ Sè chØ sè ®iÖn tÝch h¹t nh©n (Z) ®îc viÕt díi d¹ng chØ sè díi bªn
tr¸i ký hiÖu cña nguyªn tè. ThÝ dô ký hiÖu:
A
Z X cã nghÜa lµ
nguyªn tè X cã sè khèi A vµ sè ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ Z. 35
17Cl lµ ký
hiÖu cho nguyªn tö tè clo cã sè khèi lµ 35 vµ sè ®iÖn tÝch h¹t nh©n
lµ 17.
5

4. 7. §ång vÞ
C¸c lo¹i nguyªn tö cña cïng mét nguyªn tè ho¸ häc do kh¸c nhau vÒ
sè n¬tron nªn cã sè khèi kh¸c nhau nhng tÝnh chÊt ho¸ häc vÉn nh
nhau. C¸c lo¹i nguyªn tö nh vËy ®îc gäi lµ c¸c ®ång vÞ cña nguyªn
tè ho¸ häc.
§ång vÞ lµ nh÷ng lo¹i nguyªn tö cña cïng mét nguyªn tè ho¸ häc cã
cïng sè proton nhng kh¸c nhau vÒ sè n¬tron, do ®ã cã sè khèi A
kh¸c nhau.
+ HÇu hÕt c¸c nguyªn tè ho¸ häc t×m thÊy trong tù nhiªn lµ hçn hîp
cña nhiÒu ®ång vÞ. C¸c ®ång vÞ cña cïng mét nguyªn tè ho¸ häc cã
sè n¬tron trong h¹t nh©n kh¸c nhau, nªn cã mét sè tÝnh chÊt vËt lÝ
kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n ®ång vÞ 37
17Cl cã tØ khèi lín h¬n, nhiÖt ®é
nãng ch¶y vµ nhiÖt ®é s«i cao h¬n ®ång vÞ 35
17Cl .
8. Nguyªn tö khèi trung b×nh cña nguyªn tè
Nguyªn tö khèi cña nguyªn tè lµ nguyªn tö khèi trung b×nh cña hçn
hîp c¸c ®ång vÞ cã trªn líp vá Tr¸i ®Êt. Trong tù nhiªn nguyªn tè clo
cã 2 ®ång vÞ 35
17Cl chiÕm 75,53 % vµ 37
17Cl chiÕm 24,47%. Nguyªn
tö khèi trung b×nh cña clo lµ :
ĀCl = 35.
75,53
100
+ 37.
24,47
100
= 35,4894 ®îc lÊy trßn b»ng 35,5
9. Sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö
+ Theo mÉu hµnh tinh nguyªn tö cña R¬-d¬-pho vµ thuyÕt nguyªn
tö cña Bo, c¸c electron chuyÓn ®éng trªn nh÷ng quü ®¹o trßn hay
bÇu dôc gièng nh c¸c hµnh tinh quay quanh MÆt Trêi. Tuy nhiªn, c¸c
electron lµ c¸c vi h¹t. B¶n chÊt vÒ chuyÓn ®éng cña c¸c vi h¹t hoµn
toµn kh¸c so víi c¸c vËt thÓ vÜ m« mµ ta quan s¸t thÊy hµng ngµy vµ
chØ cã thÓ m« t¶ ®óng b»ng c¬ häc míi – c¬ häc lîng tö.
6

5. + Sù kh¸c biÖt c¨n b¶n nhÊt vÒ chuyÓn ®éng cña c¸c h¹t vi m« vµ
vËt thÓ vÜ m« lµ tèc ®é. Trong nguyªn tö, c¸c electron chuyÓn
®éng víi tèc ®é gÇn b»ng tèc ®é ¸nh s¸ng v× thÕ kh«ng thÓ nãi
®Õn quü ®¹o chuyÓn ®éng cña nã. ChØ cã thÓ nãi ®Õn kh¶ n¨ng
ph¸t hiÖn ®îc electron t¹i mét ®iÓm nµo ®ã gÇn h¹t nh©n nguyªn tö.
Hay nãi c¸ch kh¸c ta cã thÓ ®Ò cËp ®Õn thêi gian lu l¹i cña electron
t¹i mét ®iÓm nµo ®ã trong kh«ng gian hay x¸c suÊt cã mÆt
electron.
+ Chia x¸c suÊt t×m thÊy electron cho thÓ tÝch kh«ng gian ®îc xem
xÐt ta cã ®¹i lîng mËt ®é x¸c suÊt t×m thÊy electron. MËt ®é x¸c
suÊt t×m thÊy electron cµng lín th× thêi gian lu electron t¹i vïng
kh«ng gian ®ã cµng lín vµ ®iÖn tÝch ©m cña do electron g©y ra
®Ó cã t¸c ®éng víi c¸c h¹t kh¸c hay ®iÖn tÝch kh¸c cµng lín. MËt ®é
x¸c suÊt t×m thÊy electron thay ®æi theo kho¶ng c¸ch ®Õn h¹t nh©n.
+ Electron cã thÓ cã mÆt ë bÊt k× vÞ trÝ nµo trong kh«ng gian cña
nguyªn tö nhng mËt ®é x¸c suÊt cã mÆt electron kh«ng ®ång ®Òu.
§Ó xÐt t¬ng t¸c cña electron víi h¹t nh©n vµ víi c¸c electron kh¸c ng-
êi ta chØ quan t©m phÇn kh«ng gian mµ electron lu l¹i lín nhÊt gäi
lµ obitan nguyªn tö. Obitan nguyªn tö (AO) lµ vïng kh«ng gian xung
quanh h¹t nh©n tËp trung phÇn lín x¸c suÊt cã mÆt electron
(kho¶ng 90%). Ngêi ta thêng biÓu diÔn obitan nguyªn tö b»ng mét
mÆt cong ®êng nÐt liÒn bao lÊy vïng kh«ng gian chøa ≥ 90% x¸c
suÊt t¹o thµnh h×nh ¶nh vÒ obitan nguyªn tö.
10. H×nh d¹ng c¸c obitan nguyªn tö
Khi chuyÓn ®éng trong nguyªn tö, n¨ng lîng cña c¸c electron cã gi¸
trÞ kh¸c nhau vµ kh«ng thay ®æi. Tuú theo n¨ng lîng cña electron,
c¸c electron kh¸c nhau vÒ sù ph©n bè mËt ®é x¸c suÊt t×m thÊy
electron ë vïng kh«ng gian xung quanh h¹t nh©n. Ngêi ta ph©n lo¹i
c¸c obitan thµnh c¸c obitan s, obitan p, obitan d vµ obitan f ... dùa
vµo n¨ng lîng vµ h×nh d¹ng cña mÆt cong bao lÊy kh«ng gian
chøa ≥ 90% x¸c suÊt cã mÆt cña electron.
7

6. Obitan s : cã d¹ng h×nh cÇu, t©m lµ h¹t nh©n nguyªn tö.
Obitan p : gåm 3 obitan : px, py vµ pz cã d¹ng h×nh sè t¸m trßn
xoay....
11. Líp electron
+ Trong nguyªn tö nhiÒu electron, c¸c electron ®îc ph©n lo¹i theo
líp. C¸c electron trªn cïng mét líp cã cïng n¨ng lîng (nãi chÝnh x¸c
h¬n n¨ng lîng xÊp xØ nhau).
+ Mét c¸ch t¬ng ®èi ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i electron thµnh líp bªn
trong vµ bªn ngoµi. Khi ë líp bªn trong electron bÞ hót vµo h¹t nh©n
m¹nh h¬n so víi electron ë líp bªn ngoµi. N¨ng lîng hót cã gi¸ trÞ ©m
nªn ta nãi electron ë líp trong cã n¨ng lîng thÊp h¬n n¨ng lîng
electron ë líp ngoµi.
+ C¸c líp electron ®îc ®Æc trng b»ng c¸c sè nguyªn n = 1, 2, 3, ….
n = 1 2 3 4 5 ......
Tªn líp : K L M N O .......
12. Ph©n líp electron
+ C¸c electron trªn cïng mét ph©n líp cã n¨ng lîng b»ng nhau. Sè
ph©n líp electron trong mét líp b»ng chÝnh gi¸ trÞ cña trÞ sè chØ
líp. Líp 1 cã 1 ph©n líp, líp 2 cã 2 ph©n líp .... Sè chØ ph©n líp cã
thÓ sö dông mét ®¹i lîng nguyªn l hay ch÷ c¸i thêng øng víi gi¸ trÞ
cña l. Gi¸ trÞ cña l lµ c¸c gi¸ trÞ nguyªn d¬ng kÓ c¶ 0. Gi¸ trÞ l lín
nhÊt b»ng gi¸ trÞ (n – 1): 0, 1, 2, ... (n – 1). NÕu l = 0 th× ph©n líp
®îc ký hiÖu lµ s, l = 1 th× ph©n líp ®îc ký hiÖu lµ p, l = 2 th× ph©n
líp ®îc ký hiÖu lµ d ...
+ Trong mçi líp, c¸c ph©n líp ®Òu ®îc ký hiÖu b»ng c¸c ch÷ c¸i b¾t
®Çu tõ ph©n líp s, ph©n líp p, ph©n líp d, ... Khi ®Ò cËp ®Õn ph©n
líp electron ngêi ta kÕt hîp sè chØ líp vµ ch÷ chØ ph©n líp. ThÝ dô
nÕu viÕt 2s lµ ký hiÖu chØ ph©n líp electron ®Çu tiªn cña líp thø 2.
8

7. ViÕt 4d lµ ký hiÖu chØ ph©n líp electron thø 3 cña líp electron thø
4. ...
13. Obitan
+ Trong mét ph©n líp, c¸c electron ®îc ph©n biÖt vÒ sù ®Þnh híng
cña obitan trong kh«ng gian.
+ Sè obitan trong mét ph©n líp l b»ng 2l + 1 lµ nh÷ng sè lÎ: 1, 3,
5, ... Ch¼ng h¹n ph©n líp s cã l = 0 nªn chØ cã 1 obitan hay 1 «lîng
tö, ph©n líp p cã l = 1 nªn cã 2 x 1 + 1 = 3 obitan hay 3 « lîng tö ....
+ D¹ng cña obitan cã thÓ x¸c ®Þnh tõ ph©n líp electron. C¸c obitan
s ®Òu cã d¹ng h×nh cÇu bÊt luËn nã thuéc vÒ líp nµo. C¸c obitan p
®Òu cã d¹ng h×nh sè 8 trßn xoay nhng kh¸c nhau vÒ sù ®Þnh híng
trong kh«ng gian: c¸c obitan px, py vµ pz ®Þnh híng t¬ng øng theo
c¸c trôc x, y vµ z. ....
+ Tõ sè chØ líp (n) ta x¸c ®Þnh ®îc sè ph©n líp (b»ng gi¸ trÞ n). Tõ
sè chØ ph©n líp (l) ta x¸c ®Þnh ®îc sè obitan trong 1 ph©n líp lµ (2l
+ 1). Tæng sè obitan trong líp electron thø n b»ng ∑
−=
=
+
1
0
)12(
nl
l
l = n2
obitan. Ta cã 1 obitan duy nhÊt (1s) trong líp K (n = 1); 4 obitan (1
obitan 2s vµ 3 obitan 2p) trong líp L (n= 2); 9 obitan (1 obitan 3s, 3
obitan 3p vµ 5 obitan 3d) trong líp M (n = 3) ...
14. Møc n¨ng lîng obitan nguyªn tö
+ Khi tån t¹i trong nguyªn tö, electron ë trªn mét obitan ®Æc trng vµ
cã gi¸ trÞ n¨ng lîng t¬ng øng ®îc gäi lµ møc n¨ng lîng obitan nguyªn
tö (møc n¨ng lîng AO).
+ C¸c electron trªn c¸c obitan kh¸c nhau thuéc vÒ cïng mét ph©n líp
cã n¨ng lîng nh nhau. ThÝ dô : øng víi n = 2, ta cã 2 ph©n líp lµ 2s
vµ 2p. Ph©n líp 2s chØ cã mét obitan 2s. C¸c electron trªn ph©n líp
2s (hay obitan 2s) cã cïng n¨ng lîng. C¸c electron cña c¸c obitan p
9

8. trong ph©n líp 2p (3 obitan: 2px, 2py, 2pz) cã sù ®Þnh híng trong
kh«ng gian kh¸c nhau, nhng chóng cã cïng møc n¨ng lîng obitan.
+ N¨ng lîng cña c¸c electron trªn c¸c obitan phô thuéc mét sè yÕu tè,
Tuy nhiªn cã thÓ s¾p xÕp c¸c møc n¨ng lîng AO t¨ng dÇn theo
tr×nh tù sau : 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p
7s 5f 6d 7p ...
LÏ ra n¨ng lîng cña electron trªn obitan t¨ng dÇn theo líp vµ ph©n líp,
nhng khi cã nhiÒu electron, t¬ng t¸c gi÷a c¸c electron cã thÓ lµm
thay ®æi t¬ng quan n¨ng lîng gi÷a chóng nªn x¶y ra sù chÌn møc
n¨ng lîng. Møc n¨ng lîng cña ph©n líp 4s thÊp h¬n so víi ph©n líp
3d, møc n¨ng lîng cña ph©n møc 5s thÊp h¬n so víi ph©n møc 4d,
…
15. C¸c nguyªn lÝ vµ c¸c quy t¾c s¾p xÕp electron trong
nguyªn tö (nguyªn lÝ v÷ng bÒn, nguyªn lÝ Pao-li vµ quy t¾c Hun)
a) Nguyªn lÝ v÷ng bÒn
+ Tr¹ng th¸i c¬ b¶n cña nguyªn tö lµ tr¹ng th¸i cã n¨ng lîng thÊp nhÊt.
N¨ng lîng cña nguyªn tö b»ng tæng n¨ng lîng cña c¸c h¹t t¹o nªn
nguyªn tö. NÕu chØ xÐt ®Õn c¸c electron, n¨ng lîng cña nguyªn tö
b»ng tæng n¨ng lîng cña c¸c electron. Nh vËy ®Ó cã tr¹ng th¸i c¬
b¶n cña nguyªn tö c¸c electron chiÕm c¸c tr¹ng th¸i øng víi n¨ng lîng
t¨ng dÇn tõ thÊp ®Õn cao. Hay nãi c¸ch kh¸c c¸c electron ®îc ph©n
bè vµo c¸c obitan cã møc n¨ng lîng tõ thÊp ®Õn cao.
+ C¸c obitan ®îc ký hiÖu b»ng tæ hîp nl hay b»ng c¸c « lîng tö. Khi
cÇn ph©n biÖt tr¹ng th¸i n¨ng lîng ngêi ta thêng vÏ c¸c « lîng tö cã ®é
cao thÊp kh¸c nhau. ThÝ dô hai líp ®Çu tiªn cã sù ph©n bè c¸c
obitan (« lîng tö) theo n¨ng lîng nh sau:
Obitan : 1s 2s, 2px, 2py, 2pz
10

9. b) Nguyªn lÝ Pao-li (Pauli)
+ Mét « lîng tö gièng nhau vÒ gi¸ trÞ sè líp (n), sè ph©n líp (l) vµ sè « l-
îng tö hay obitan trong mét ph©n líp. NÕu cã c¸c electron trªn mét « lîng
tö th× chóng chØ cßn cã thÓ kh¸c nhau vÒ spin (hay ®¬n gi¶n lµ sù tù
quay). Theo nguyªn lý Pao-li, tr¹ng th¸i cña electron ph¶i ®îc ph©n biÖt.
V× thÕ, trªn mét obitan chØ cã thÓ cã nhiÒu nhÊt lµ hai electron vµ khi
®ã hai electron nµy sÏ ph¶i kh¸c nhau vÒ spin.
+ §Ó biÓu thÞ electron trªn obitan, ngêi ta sö dông mét mòi tªn ®Æt
trong « lîng tö. Mòi tªn cã chiÒu quay lªn trªn biÓu thÞ spin = +1/2
cßn mòi tªn cã chiÒu híng xuèng díi biÓu thÞ spin cña electron
b»ng –1/2. Khi chØ cã mét electron trªn obitan th× electron ®ã ®îc
gäi lµ electron ®éc th©n. Khi cã 2 electron trªn 1 obitan th× hai mòi
tªn ph¶i cã chiÒu spin ngîc nhau vµ chóng ®îc gäi lµ c¸c electron
ghÐp ®«i:
2 electron 1 electron
ghÐp ®«i ®éc th©n
+ Trong 1 líp thø n cã n ph©n líp, trªn mçi ph©n líp l¹i cã 2l + 1
obitan nªn trªn 1 líp cã n2
obitan, mçi obitan l¹i chØ cã thÓ chøa ®îc
tèi ®a 2 electron. Do ®ã, líp n cã tèi ®a 2 n2
electron.
+ Trªn ph©n líp thø l cã tèi ®a lµ 2l + 1 obitan nªn sÏ cã tèi ®a 2 x (2l
+ 1) electron. ThÝ dô ph©n líp s (l = 0) chØ cã mét obitan víi tèi ®a
2 electron. Ph©n líp p (l = 1) cã 3 obitan nªn cã tèi ®a 6 electron, ...
+ C¸c ph©n líp cã ®ñ sè electron tèi ®a (s2
, p6
, d10
, f 14
) ®îc gäi lµ
ph©n líp b·o hoµ. C¸c ph©n líp cha ®ñ sè electron tèi ®a ®îc gäi lµ
ph©n líp cha b·o hoµ.
c) Quy t¾c Hun (Hund)
Trong cïng mét ph©n líp, khi sè electron ≤ sè obitan, c¸c electron sÏ
®îc ph©n bè sao cho tæng ®¹i sè spin lµ lín nhÊt (hay cã tæng sè
sè electron ®éc th©n víi spin ®Òu b»ng +1/2 lµ lín nhÊt).
11

10. - NÕu trªn obitan chØ cã 1 electron th× electron ®ã ®îc gäi lµ
electron ®éc th©n. Electron nµy ph¶i cã spin b»ng +1/2.
- NÕu trªn 1 obitan cã 2 electron th× hai electron ®îc biÓu diÔn
b»ng 2 mòi tªn: 1 mòi tªn híng lªn trªn (viÕt tríc) vµ mòi tªn cßn l¹i h-
íng xuèng díi (viÕt sau). Kh«ng cã qu¸ hai electron trªn 1 obitan
(nguyªn lý Paoli).
- NÕu cã 2 electron trªn 3 obitan 2p th× 2 electron ®Òu ph¶i cã spin
= +1/2 vµ ®Æt ë hai « liªn tiÕp.
KÕt hîp nguyªn lý nguyªn lý v÷ng bÒn, nguyªn lý Paoli vµ quy t¾c
Hun cã thÓ x¸c ®Þnh sù ph©n bè electron trong nguyªn tö cña c¸c
nguyªn tè ho¸ häc. ThÝ dô sù ph©n bè electron trªn c¸c obitan cña
nguyªn tö nit¬ ®îc biÓu diÔn nh sau:
N (Z = 7) :
↑↓ ↑↓ ↑ ↑ ↑
1s2
2s2
2p3
16. CÊu h×nh electron
CÊu h×nh electron lµ sù ph©n bè c¸c electron theo líp, ph©n líp vµ
obitan (« lîng tö). Th«ng thêng sù ph©n bè electron biÓu diÔn theo
tõng líp vµ ph©n líp. Ch÷ sè chØ líp electron viÕt bªn tr¸i. Ch÷ c¸i
chØ ph©n líp (s, p, d, f ...) ®îc viÕt bªn ph¶i. Sè mò lµ sè electron
trªn ph©n líp. NÕu viÕt cÊu h×nh electron b»ng « lîng tö ta sÏ cã c¸c
electron trong tõng « lîng tö (hay obitan). §Ó viÕt ®îc cÊu h×nh
electron cña nguyªn tö cÇn x¸c ®Þnh tæng sè electron ë vá nguyªn
tö. S¾p xÕp c¸c electron theo thø tù n¨ng lîng cña obitan theo
nguyªn lÝ v÷ng bÒn, nguyªn lÝ Paoli vµ quy t¾c Hun sau ®ã xÕp l¹i
c¸c electron theo tõng líp. ThÝ dô vÒ cÊu h×nh electron cña mét sè
nguyªn tè:
+ F (Z = 9) cã 9 electron ®îc xÕp vµo hai líp 1 vµ 2 nªn cÊu h×nh
electron:
12

11. ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑
1s2
2s2
2p5
Tõ cÊu h×nh electron cña F ta thÊy líp vá ngoµi cïng cña F cã 7
electron vµ trong ®ã cã 1 electron ®éc th©n ë ph©n líp 2p.
+ Ar (Z = 18) cã 18 electron ®îc xÕp vµo 3 líp electron:
↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
+ K (Z = 19) cã 19 electron. Theo c¸c quy t¾c vµ nguyªn lý trªn, líp
thø 3 cßn ph©n líp 3d trèng nhng ph©n líp 4s cña líp thø 4 l¹i cã 1
electron:
↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s1
Tõ cÊu h×nh electron cña nguyªn tö K ta thÊy líp ngoµi cïng cña K
chØ cã 1 ph©n líp 4s víi 1 electron ®éc th©n.
17. Líp electron ngoµi cïng
C¸c electron thuéc líp ngoµi cïng cã t¸c dông gÇn nh quyÕt ®Þnh
tÝnh chÊt cña chÊt vµ dÔ tham gia vµo sù h×nh thµnh liªn kÕt ho¸
häc.
a) C¸c nguyªn tö cã 8 electron líp ngoµi cïng ®Òu rÊt bÒn v÷ng, chóng
kh«ng tham gia vµo c¸c ph¶n øng ho¸ häc. §ã lµ c¸c nguyªn tö cña
c¸c khÝ hiÕm (trõ heli chØ cã 2 electron).
b) C¸c nguyªn tö cã Ýt (1, 2, 3) electron ë líp ngoµi cïng thêng lµ c¸c
nguyªn tö kim lo¹i v× chóng dÔ nhêng ®i c¸c electron nµy ®Ó cã
cÊu h×nh electron cña c¸c khÝ hiÕm.
c) C¸c nguyªn tö cã nhiÒu (5, 6, 7) electron ë líp ngoµi cïng thêng lµ
c¸c nguyªn tö phi kim v× chóng dÔ nhËn thªm electron ®Ó cã cÊu
h×nh electron cña c¸c khÝ hiÕm.
d) C¸c nguyªn tö cã 4 electron ë líp ngoµi cïng cã thÓ lµ nguyªn tö kim
lo¹i (thiÕc hay ch×) hay phi kim (cacbon hay silic).
13

12. b - C©u hái vµ bµi tËp
1. 1. Tõ c¸c sè liÖu vÒ khèi lîng c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö cho trong
b¶ng 1. 1, h·y chän c©u ®óng trong c¸c c©u sau:
A) Khèi lîng cña mét proton b»ng 1836 lÇn khèi lîng cña electron.
B) Khèi lîng cña mét proton b»ng 0,1836 lÇn khèi lîng cña electron.
C) Khèi lîng cña mét proton b»ng 18,36 lÇn khèi lîng cña electron.
D) Khèi lîng cña mét proton b»ng 183,6 lÇn khèi lîng cña electron.
Tr¶ lêi : §¸p ¸n A
1. 2. Chän ®Þnh nghÜa ®óng nhÊt. Nguyªn tè ho¸ häc lµ:
A. ®¬n chÊt, trong ®ã c¸c nguyªn tö cña chÊt cã cïng ®iÖn tÝch h¹t
nh©n.
B. ®¬n chÊt, trong ®ã c¸c nguyªn tö cña chÊt cã cïng sè khèi.
C. hîp chÊt ho¸ häc trong ®ã c¸c nguyªn tö cã cïng nguyªn tö khèi.
D. hîp chÊt ho¸ häc trong ®ã c¸c ph©n tö cã cïng ph©n tö khèi.
Tr¶ lêi: §¸p ¸n A.
1. 3. Chän ®Þnh nghÜa ®óng nhÊt :
A) §ång vÞ lµ nh÷ng chÊt cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z ;
B) §ång vÞ lµ nh÷ng nguyªn tè cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z ;
C) §ång vÞ lµ nh÷ng nguyªn tè cã cïng sè khèi A ;
D) §ång vÞ lµ nh÷ng nguyªn tö cã cïng sè proton nhng kh¸c nhau
vÒ sè n¬tron ;
1. 4. Trong tù nhiªn agon cã 3 lo¹i ®ång vÞ bÒn víi tØ lÖ % sè nguyªn
tö b»ng :
36
18 Ar 38
18Ar 40
18 Ar
0,337% 0,063 % 99,6 %
14

13. ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn, thÓ tÝch cña 20 gam agon b»ng:
A. 12,444 lÝt; B. 11,789 lÝt; C. 11,200 lÝt; D. 11,204 lÝt
Tr¶ lêi: §¸p ¸n
1. 5. Sè nguyªn tö c¸c lo¹i cã trong 0,01 mol ph©n tö muèi amoni nitrat
b»ng:
A) 5,418.1022
; B) 5,418. 1021
; C) 6,02. 1022
; D) 3,01. 1023
;
Chän ®¸p ¸n ®óng.
Tr¶ lêi:
1. 6. Sè hiÖu nguyªn tö cho biÕt:
A) Sè proton trong h¹t nh©n nguyªn tö hay sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t
nh©n nguyªn tö.
B) Sè electron trong vá nguyªn tö.
C) Sè thø tù cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn.
D) C¶ A, B vµ C.
Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt.
Tr¶ lêi:
1. 7. C¸c líp electron ®îc ®¸nh sè b»ng c¸c sè nguyªn d¬ng: n = 1, 2,
3,.... vµ ®îc ký hiÖu b»ng c¸c ch÷ c¸i xÕp theo thø tù:
A) M, N, O, P ... B) L, M, N, O, ...
C) K, L, M, O, ... D) K, M, N, O, ...
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1. 8. C¸c ph©n líp electron ®îc ®¸nh sè b»ng c¸c sè nguyªn d¬ng (kÓ c¶
sè 0): l = 0, 1, 2, 3,.... vµ ®îc ký hiÖu b»ng c¸c ch÷ c¸i xÕp theo thø
tù:
A) s, d, p, f, ... B) s, p, d, f ...
C) s, p, f, d, ... D) f, d, p, s, ...
Chän ®¸p ¸n ®óng.
15

14. 1. 9. Líp M cã sè ph©n líp electron b»ng
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1. 10. Líp M cã sè obitan tèi ®a b»ng
A) 3 B) 4 C) 9 D) 18
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1.14. Trong 1 kg s¾t cã chøa bao nhiªu gam electron ? Cho biÕt mét
mol nguyªn tö s¾t cã khèi lîng b»ng 55,85 g, mét nguyªn tö s¾t cã
26 electron.
1.15. Cho r»ng h¹t nh©n nguyªn tö vµ chÝnh nguyªn tö H cã d¹ng h×nh
cÇu. H¹t nh©n nguyªn tö hi®ro cã b¸n kÝnh gÇn ®óng b»ng 10
−6
nm, b¸n kÝnh nguyªn tö H b»ng 0,053 nm.
a) H·y tÝnh vµ so s¸nh thÓ tÝch cña toµn nguyªn tö vµ thÓ tÝch
cña h¹t nh©n.
b) H·y tÝnh vµ so s¸nh khèi lîng riªng cña h¹t nh©n vµ nguyªn tö
H.
Cho biÕt c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh cÇu lµ V =
3
4 r
3
π
trong ®ã
r lµ b¸n kÝnh h×nh cÇu.
1.16. Khèi lîng cña c¸c h¹t vi m« thêng ®îc tÝnh theo ®¬n vÞ cacbon
(®vC) hay ®¬n vÞ nguyªn tö (u). H·y gi¶i thÝch c¸ch tÝnh ®¬n vÞ
khèi lîng nµy ra kilogam.
1.17. Cho biÕt khèi lîng cña nguyªn tö C gÊp 11,905 lÇn khèi lîng cña
nguyªn tö hi®ro. H·y tÝnh khèi lîng nguyªn tö cña hi®ro ra ®vC vµ
gam. Cho biÕt khèi lîng nguyªn tö C b»ng 12 ®vC.
16

15. Bµi 2
§iÖn tÝch vµ sè khèi cña h¹t nh©n
1.19. Ch× lµ mét nguyªn tè ho¸ häc ®Æc biÖt cã Z = 82, thêng ®îc sö
dông ®Ó lµm tÊm ch¾n phãng x¹. TØ lÖ sè n¬tron/sè proton trong
nguyªn tö ch× ®îc coi lµ giíi h¹n bÒn cña h¹t nh©n. H·y x¸c ®Þnh tØ
lÖ nµy.
1.20. Tæng sè p, n, e cña nguyªn tö nguyªn tè X lµ 10. Sè khèi cña
nguyªn tö nguyªn tè X b»ng:
A. 3; B. 4; C. 6; D. 7
1. 21. Nguyªn tè X cã tæng sè h¹t b»ng 58, sè n gÇn b»ng sè p. TÝnh Z
vµ A cña nguyªn tè X.
1. 22. Nguyªn tè X cã tæng sè h¹t b»ng 82, sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu
h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 22 h¹t. X¸c ®Þnh sè ®iÖn tÝch h¹t
nh©n (Z), sè khèi (A) vµ viÕt kÝ hiÖu cña nguyªn tè X.
1. 23. Cho c¸c nguyªn tè X, Y, Z. Tæng sè h¹t trong c¸c nguyªn tö lÇn lît
lµ 16, 58 vµ 78. Sù chªnh lÖch gi÷a sè khèi vµ nguyªn tö khèi kh«ng
vît qu¸ 1 ®¬n vÞ. H·y x¸c ®Þnh c¸c nguyªn tè vµ viÕt kÝ hiÖu cña
c¸c nguyªn tè.
1. 24. Trong d·y c¸c kÝ hiÖu c¸c nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè ho¸ häc
sau :
A14
7 ; D16
8 ; E15
7 ; G18
8 ; M56
26 ; J56
27 ; Q17
8 ; R20
10 ; T22
11 ; X22
10
C¸c kÝ hiÖu nµo chØ cïng mét nguyªn tè ho¸ häc. Sö dông b¶ng
tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc h·y x¸c ®Þnh c¸c nguyªn tè ®·
cho. Cho biÕt tªn gäi cña nguyªn tè, sè h¹t n, p, e cÊu t¹o nªn 1
nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè võa x¸c ®Þnh.
Bµi 3
17

16. §ång vÞ – nguyªn tö khèi trung b×nh
1.26. Trong tù nhiªn brom cã hai ®ång vÞ bÒn: 79
35Br chiÕm 54,5% sè
nguyªn tö vµ 81
35Br chiÕm 45,5% sè nguyªn tö. H·y t×m nguyªn tö
khèi trung b×nh cña brom.
1.27. Trong tù nhiªn cña Ni tån t¹i ë 5 ®ång vÞ chñ yÕu víi hµm lîng nh
sau:
58
28Ni 60
28Ni 61
28Ni 62
28Ni 64
28Ni
67,76% 26,16%1,25% 3,66% 1,17%
H·y x¸c ®Þnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña Ni.
1.28. Mét nguyªn tè X cã hai ®ång vÞ víi tØ lÖ sè nguyªn tö lµ
27
23
. H¹t
nh©n nguyªn tö X cã 35 proton. Trong mét nguyªn tö cña ®ång vÞ
thø nhÊt cã 44 n¬tron. Sè n¬tron trong mét nguyªn tö cña ®ång vÞ
thø hai cã nhiÒu h¬n trong ®ång vÞ thø nhÊt lµ 2 n¬tron. TÝnh
nguyªn tö khèi trung b×nh cña nguyªn tè X ( A X).
1.29. Nguyªn tè X cã 3 ®ång vÞ lµ A1 chiÕm 92,3 %, A2 chiÕm 4,7 %
vµ A3 chiÕm 3%. Tæng sè khèi cña ba ®ång vÞ b»ng 87. Sè n¬tron
trong A2 nhiÒu h¬n A1 mét h¹t. Nguyªn tö khèi trung b×nh cña X lµ
A X = 28,107.
a) H·y t×m A1, A2 vµ A3.
b) NÕu trong A1 cã sè n¬tron = sè proton. H·y t×m sè n¬tron trong
mçi ®ång vÞ.
1.30. Cho mét dung dÞch chøa 8,19 g muèi NaX t¸c dông víi mét lîng d
dung dÞch AgNO3 thu ®îc 20,09 g kÕt tña.
a) T×m khèi lîng nguyªn tö vµ gäi tªn X.
18

17. b) X cã hai ®ång vÞ tù nhiªn trong ®ã ®ång vÞ thø nhÊt cã sè
nguyªn tö nhiÒu h¬n ®ång vÞ thø hai 50%. H¹t nh©n ®ång vÞ thø
nhÊt cã Ýt h¬n h¹t nh©n ®ång vÞ thø hai hai n¬tron. T×m sè khèi
cña mçi ®ång vÞ.
1.31. Cho biÕt khèi lîng nguyªn tö trung b×nh cña clo lµ 35,4894. Clo
trong tù nhiªn cã hai ®ång vÞ lµ 35
17Cl vµ 37
17Cl . H·y tÝnh phÇn tr¨m sè
nguyªn tö, phÇn tr¨m sè mol cña hai ®ång vÞ cña clo.
1.33. Trong tù nhiªn Oxi cã ba ®ång vÞ: 16 17 18
8 8 8O ; O ; O; cacbon cã hai
®ång vÞ: 12 13
6 6C ; C. Hái cã thÓ cã bao nhiªu lo¹i ph©n tö khÝ
cacbonic hîp thµnh tõ c¸c ®ång vÞ trªn? ViÕt c«ng thøc ph©n tö vµ
tÝnh ph©n tö khèi cña chóng.
1.34. Nguyªn tö khèi trung b×nh cña clo lµ 35,5, trong ®ã clo ®ång vÞ
37 chiÕm 24,47% sè nguyªn tö. Hái 37
17Cl chiÕm bao nhiªu phÇn tr¨m
vÒ khèi lîng trong HClO4 (víi H lµ ®ång vÞ 1
1H , O lµ ®ång vÞ 16
8 O
) ?
Bµi 4
ChuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö
obitan nguyªn tö
1.35. NÕu gi¶ ®Þnh r»ng, c¸c electron chuyÓn ®éng trªn quü ®¹o th×
c¸c electron chuyÓn ®éng nhanh hay chËm? H·y gi¶i thÝch.
1.36. Trong nguyªn tö hi®ro, mËt ®é x¸c suÊt cã mÆt cña electron biÕn
thiªn thÕ nµo theo kho¶ng c¸ch tÝnh tõ h¹t nh©n.
1. 37. Obitan nguyªn tö lµ g×? Obitan nguyªn tö cã giíi h¹n hay kh«ng?
1.38. Trong nguyªn tö tuú theo tr¹ng th¸i n¨ng lîng electron, ngêi ta cã thÓ
ph©n lo¹i c¸c obitan nh thÕ nµo?
19

18. 1.39. Ph©n biÖt h×nh d¹ng vµ sù ®Þnh híng cña c¸c obitan s vµ p?
1. 40. V× sao obitan nguyªn tö cña hi®ro lín h¬n obitan nguyªn tö cña
heli?
Bµi 5
LuyÖn tËp
1. 42. Khi phãng chïm tia α vµo líp nguyªn tö vµng ngêi ta thÊy r»ng
trong kho¶ng 108
h¹t cã mét h¹t gÆp h¹t nh©n. H·y x¸c ®Þnh tØ
sè gÇn ®óng vÒ ®êng kÝnh cña h¹t nh©n so víi ®êng kÝnh cña
nguyªn tö.
1. 44. C¸c nguyªn tè ho¸ häc cã tØ lÖ sè n¬tron/sè proton lín h¬n tØ lÖ
nµy trong nguyªn tö ch× thêng kh«ng bÒn vµ tù ph©n huû thµnh c¸c
nguyªn tè kh¸c. Dùa vµo b¶ng tuÇn hoµn
a) H·y x¸c ®Þnh tØ lÖ sè n¬tron/sè proton cña c¸c nguyªn tè cã sè
hiÖu nguyªn tö b»ng 90, 91, 92.
b) Cho biÕt c¸c nguyªn tè nµy cã bÒn kh«ng ?
1. 45. Coi nguyªn tö flo ( F19
9 ) nh lµ mét khèi cÇu cã ®êng kÝnh b»ng
1,00.10-1
nm vµ h¹t nh©n cã ®êng kÝnh b»ng 1,00.10-15
nm. H·y
tÝnh:
a) Khèi lîng h¹t nh©n nguyªn tö flo (ra kg) dùa vµo b¶ng 1.1 (SGK).
b) TØ lÖ thÓ tÝch cña toµn nguyªn tö flo vµ thÓ tÝch cña h¹t nh©n.
c) TÝnh khèi lîng riªng cña h¹t nh©n nguyªn tö flo.
1. 46. Trong tù nhiªn silic tån t¹i víi hµm lîng c¸c ®ång vÞ: Si28
14 lµ 92%,
Si29
14 lµ 5% vµ Si30
14 lµ 3%. TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña
silic.
20

19. 1. 47. Khi ®iÖn ph©n 75,97 gam muèi ¨n nguyªn chÊt (NaCl) ngêi ta thu
®îc 29,89 gam natri kim lo¹i (Na) vµ khÝ clo (Cl2). H·y x¸c ®Þnh
nguyªn tö khèi cña clo. Cho biÕt nguyªn tö khèi cña natri b»ng
22,99.
bµi 6
líp vµ ph©n líp electron
1.53. Electron 2p1
ë líp vµ ph©n líp nµo ? VÏ h×nh d¹ng cña obitan
chøa electron nµy.
1.54. H·y gi¶i thÝch sù s¾p xÕp c¸c electron vµo c¸c obitan trong
nguyªn tö nit¬ (Z = 7) ®Ó minh ho¹ cho c¸c nguyªn lÝ v÷ng bÒn,
nguyªn lÝ Pau-li vµ quy t¾c Hun.
1.55. H·y gi¶i thÝch vµ so s¸nh viÖc s¾p xÕp electron vµo c¸c « lîng tö
vµ vµo c¸c møc n¨ng lîng.
Bµi 7
N¨ng lîng electron trong nguyªn tö
cÊu h×nh electron nguyªn tö
1.56. H·y cho biÕt sè obitan cã ë líp O (n = 5)
A) 4 B) 9 C) 16 D) 25
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1.57. ViÕt cÊu h×nh electron cña nguyªn tö c¸c nguyªn tè sau :
6C ; 8O ; 11Na ; 13Al ; 17Cl ; 20Ca.
21

20. 1.58. Sö dông b¶ng tuÇn hoµn h·y x¸c ®Þnh c¸c nguyªn tè vµ viÕt cÊu
h×nh electron theo « lîng tö nÕu cho biÕt sè electron cña c¸c
nguyªn tè trªn tõng líp nh sau :
a) 2, 2 b) 2, 5 c) 2, 8, 5
d) 2, 8, 3 e) 2, 8, 7 f) 2, 8, 8, 2
1.59. Sè hiÖu nguyªn tö vµ ký hiÖu cña nguyªn tè cã ph©n bè c¸c
electron líp ngoµi cïng trong nguyªn tö:
1)
2s2
2p5
lµ: A) 5, BB) 7, N C) 8, O D) 9, F
2)
3s2
3p4
lµ: A) 4, Be B) 6, C C) 7, N D) 16, S
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1.60. Nªu khuynh híng biÕn ®æi sè electron ë líp ngoµi cïng cña nguyªn
tö c¸c nguyªn tè ho¸ häc khi sè hiÖu nguyªn tö t¨ng dÇn ?
1.61. Sö dông b¶ng tuÇn hoµn, xÐt c¸c nguyªn tè cã sè hiÖu nguyªn tö
tõ 1 ®Õn 36, h·y x¸c ®Þnh c¸c nguyªn tè mµ nguyªn tö cã :
1) 8 electron ë líp ngoµi cïng:
A) Ne, Ar, Kr; B) Ne, Ar, Fe;
C) Ne, Ar, Fe, Kr; D) Ar, Fe, Kr.
Chän ®¸p ¸n ®óng.
2) 2 electron ë líp ngoµi cïng:
A) Be, Mg
B) Be, Mg vµ 8 nguyªn tè nhãm phô tõ Sc ®Õn Zn (trõ Cr vµ
Cu).
C) 8 nguyªn tè nhãm phô tõ Sc ®Õn Zn (trõ Cr vµ Cu).
22

21. D) Be, Mg vµ 10 nguyªn tè nhãm phô tõ Sc ®Õn Zn.
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1.62. H·y viÕt cÊu h×nh electron ®Çy ®ñ vµ cho biÕt sè hiÖu nguyªn tö
cña c¸c nguyªn tè cã líp electron ngoµi cïng nh sau :
a) 2s1
b) 2s2
2p3
c) 2s2
2p6
d) 3s2
e) 3s2
3p1
f) 3s2
3p4
g) 3s2
3p5
h) 4s2
4p2
Bµi 8
luyÖn tËp ch¬ng 1
1.63. H·y cho biÕt sè electron tèi ®a cã thÓ ph©n bè trªn líp O (n = 5)
A) 25 B) 30 C) 40 D) 50
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1.64. ViÕt cÊu h×nh electron cña magie (Z = 12), photpho (Z = 15) vµ
cho biÕt nguyªn tè nµo lµ kim lo¹i, nguyªn tè nµo lµ phi kim.
1.65. X¸c ®Þnh cÊu h×nh electron cña nguyªn tö «xi (Z = 8) trong c¸c
cÊu h×nh sau ®©y.
A) 1s2
2s2
2p3
B) 1s2
2s2
2p4
C) 1s2
2s3
2p4
D) 1s2
2s2
2p6
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1.66. Nguyªn tö cña nguyªn tè P (Z = 15) cã sè electron ®éc th©n b»ng:
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Chän ®¸p ¸n ®óng.
1. 67. Cho nguyªn tè X cã Z = 16. H·y
a) x¸c ®Þnh tæng sè electron cña nguyªn tè.
b) viÕt c«ng thøc biÓu diÔn cÊu h×nh electron nguyªn tö cña X.
23

22. c) x¸c ®Þnh tæng sè electron ngoµi cïng, sè electron lo¹i s vµ lo¹i
p.
d) x¸c ®Þnh nguyªn tè X lµ kim lo¹i hay phi kim.
1.68*. Trong ph©n tö 2M X cã tæng sè h¹t (p, n, e) lµ 140 h¹t, trong ®ã
sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 44 h¹t. Sè
khèi cña nguyªn tö M lín h¬n sè khèi cña nguyªn tö X lµ 23. Tæng
sè h¹t (p, n, e) trong nguyªn tö M nhiÒu h¬n trong nguyªn tö X lµ 34
h¹t. ViÕt cÊu h×nh electron cña c¸c nguyªn tö M vµ X. ViÕt c«ng
thøc ph©n tö cña hîp chÊt.
1.69*. Hîp chÊt Y cã c«ng thøc MX2 trong ®ã M chiÕm 46,67% vÒ khèi
lîng. Trong h¹t nh©n M cã sè n¬tron nhiÒu h¬n sè proton lµ 4 h¹t.
Trong h¹t nh©n X sè n¬tron b»ng sè proton. Tæng sè proton trong
MX2 lµ 58.
a) T×m AM vµ AX ;
b) X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña MX2.
24