SlideShare a Scribd company logo
1 of 65
Download to read offline
zsmyHke'Dudk tjyifrSm vlcsif;&if;&if;ESD;ESD; 
ajymqkdrawGUqkHzl;ayr,fh t&ifuwnf;u owdxm; 
rdcJhygw,f/ 2007 a&T0ga&mifawmfvSefa&;rSm yg0ifcJh 
wJh OD;aqmifolwpfa,muftjzpfeJY txl;av;pm;rdcJh 
ygw,f/ 'gayrJh okH;ESpfavmufMumrS odcGifh&cJhovkd 
tckvkd trSmpm a&;cGifhBuKHwJhtwGufvnf; txl; 
0rf;omrdygw,f/ zsmyHke'D[m EdkifiHa&;aemufcHorkdif; 
ykH&dyf&SdolwpfOD;jzpfcJhwJhtwGuf ola&;xm;wJh pmawG 
ukd txl;pdwf0ifpm; *½kwpkduf zwfrdygw,f/ tckvkd 
EdkifiHa&;ykH&dyf&SdolvdkY ajymvkdufwJhtwGuf ,aeY jrefrm 
EdkifiHrSm wpfacwfqef;aewJh trsKd;om;EkdifiHa&;orm; 
r[kwfygbl;qdkNyD; tawG;xJ wpfrsKd;wpfzkHjzpfoGm;Edkif 
ygw,f/
wu,fawmh trsKd;om;a&;qdkwm EdkifiHa&;eJU'*Fg;jym;&JUyef; 
eJY acgif;vkd ausmcsif;uyfaeavh&Sdygw,f/ wpfckcsif;pD uGJjym;NyD;&Sd 
aewm r[kwfovkd wpfckcsif;pD cGJNyD;xm;&ifvnf; t"dyÜg,fr&SdEdkifyg 
bl;/ vuf&SdtajctaerSm oHCmawmftawmfrsm;rsm;eJY vli,frsm;[m 
trsKd;om;a&;udk em;axG;? tawG;½Iyf? ESvkH;oGif;rSm;aeMuygw,f/ 
trsKd;om;a&;vkdYqkduwnf;u wpfrdk;wnf;ae wpfa&wnf;aomuf 
awGjzpfMuwJh EdkifiHom;tm;vkH;ukd NcKHNyD;jrifrdzkdYvdkygw,f/ vlrsKd; 
rwl? bmomrwlayr,fhtwlwuG 'DajrrSm arG;zGm;BuD;jyif;vmMuwJh 
jrefrmEdkifiHom; tm;vkH;[m trdEdkifiHawmf&JU trsKd;awG? wpfaoG; 
wnf; wpfom;wnf; &SdaewJholawGjzpfwmaMumifh trsKd;om;a&;vdkY 
ajymvdkufwmeJY EdkifiHom;tm;vkH;&JU tusKd;pD;yGm;? aumif;usKd;csrf;om 
jzpfxGef;zdkYudk OD;pm;ay;aqmif&Guf&rSmyJ jzpfygw,f/ 
EkdifiHom;tm;vkH;&JU tusKd;pD;yGm;? tcGifhtvrf;wkd;wufzkdY[m 
EkdifiHa&; pepfaumif;zkdY t"du vdktyfygw,f/ wdkif;jynf&JUEdkifiHa&; 
tqifhtwef;jrihfEdkifzdkYtwGuf ynma&;pepfaumif;[m wpfcsdefwnf; 
rSm xGef;um;ae&ygr,f/ wkdif;jynfukd cspfaompdwfeJY qifjcifwkH 
w&m;vufudkifxm;NyD; ynmom;ygyg cdkifrmwJh&nf&G,fcsuf? 
yef;wkdifcsrSwfNyD; wpfqifhcsif; udk,fusKd;pGefYazmfaqmif BudK;pm;EdkifrS 
om trsKd;om;a&;tppftrSef jzpfygw,f/ AdkvfcsKyfatmifqef;wkdY 
acwftcgu rsKd;qufopfeJY a&SUrDaemufrDvlBuD;awG twlwuG 
vGwfvyfa&;qdkwJh cdkifrmwJhyef;wdkif? &nf&G,fcsufeJY vufawGU 
azmfaqmifjcif;[m tJ'Dacwf&JU trsKd;om;a&;yJ jzpfygw,f/ 
trsKd;om;a&;qdkwm tepfemcHNyD; ukd,fusKd;pGefY&wJhtvkyf 
jzpfovkd t&SnfukdarQmfEdkif? MunfhEdkifNyD; ajymif;vJaewJhacwfeJY 
udkufnDrI&Sdatmif BudK;pm;vkyfaqmif&wJh cufcJwJhorkdif;ay;wm0ef 
BuD;wpfckjzpfygw,f/ AdkvfcsKyftygt0if vGwfvyfa&;twGuf 
trsKd;om;a&;vkyfcJhwJholawG&JU paw;cJh&wJhtoufawG? aoG;awG? 
bmomawGukd ordkif;OyrmtjzpfMunfh&if txift&Sm;awGU&ygvdrfh 
r,f/ AdkvfcsKyf[m urÇmBuD;&JU EdkifiHa&;ta&GUay:rlwnfNyD; ukd,fh&JU 
trsKd;om;a&;ukd acwfeJYudkufnDrI&Sdatmif tcsufususazmfaqmif 
oGm;wm[m *syefeJY r[mrdwfvkyfwm&,f aemufwpfcg t*FvdyfeJY 
r[mrdwfjyefvkyfNyD; *syefukd wkdufxkwfcJhwm&,fudkMunfh&if odEdkif 
ygw,f/ 
trsKd;om;a&;vkdY yg;pyfu [pfa<u;NyD; usOf;ajrmif;wJh 
tjrifeJY vlrsKd;a&;cGJjcm;rI? bmoma&;cGJjcm;rIawGvkyfMur,fqkd&if 
jrefrmEdkifiH&JU tem*wf[m rkefwkdif;qifaewJh aumif;uifBuD;vdk 
romr,mjzpfaeOD;rSmygyJ/ bmjzpfvkdYvJqkdawmh jrefrmEdkifiHrSm 
wkdif;&if;om;rsKd;EG,fpkaygif; wpf&mausmf&SdwJhtjyif t"du bmom 
BuD; okH;rsKd;eJY tjcm;,kHMunfudk;uG,frIawG&SdaewmaMumifh jzpfyg 
w,f/ q&mBuD;yDrdk;eif;u wkdif;jynfrSm acwfpm;aewJhpum;vkH; 
topfjzpfwJh pme,fZif;qdkwm&,f trsKd;? bmom? omoemqdkwJh 
pum;qef;&,fudk ae&mwdkif;rSm xyfcsnf;wvJvJ rokH;MuzdkY 
aqmif;yg;wpfyk'f udkvkdeDacwfaESmif;u a&;om;zl;ygw,f/
pme,fZif;qkdwJhpum;vkH;udk wdk;wufa&;OD;pdefu pxGif 
vdkufwmjzpfNyD; ,aeYtxd wGifus,fpGmokH;aeMuwkef; jzpfygw,f/ 
trsKd;? bmom? omoemqdkwmudkawmh b,folu wDxGifcJhrSef; 
a&S;u rrSwfom;cJhwmaMumifh rod&ygbl;/ trsKd;om;a&; t&Sdef 
t[kefjrifhaewJh tJh'Dacwfwkef;uawmif trsKd;? bmom? omoemvkdY 
acgif;pOfwyfvdkuf&if trsKd;om;pnf;vkH;&muae tufaMumif;BuD; 
awG xvmwwfwJhtwGuf q&mBuD;u owday;a&;om;ykH&ygw,f/ 
vGwfvyfa&;yef;wkdifeJY trsKd;om;a&;oufpGefYqHzsm; aqmif&Gufae 
wJhacwfrSm pnf;vkH;nDnGwfrI[m tc&muswJhtwGuf bmoma&; 
,kHMunfrIrwl? vlrsKd;uGJjym;rItay:vdkufNyD; vrf;acsmfoGm;EdkifwJh 
twGuf olwdkYtm;vkH; owdxm;cJhMuwJhtay: orkdif;udkavhvm&if 
odEdkifygw,f/ 
'ghaMumifh ,aeYacwfvkd ppftmPm&Sif tarGcH? ykHajymif; 
acgif;aygif;axmif ppfwpfykdif;tpkd;&acwfrSm tJ'Dpum;vkH;awGtay: 
ydkrkdowdxm;okH;pGJ&ygvdrfhr,f/ EdkifiHa&;tcif;tusif;t& wpp 
aemufqkwfvm&wJhtcg ygwDpkHpepfukd wkdufcsifwmeJY trsKd;om; 
EdkifiHa&;qkdNyD; ppfAdkvfawGu tqef;xGifcJhw,f/ tckwcgtrsKd;om; 
a&; wvGJvIHUaqmfNyD; rkef;wD;a&; tajccHum vlxkacgif;aqmiftyg 
t0if emrnf&vlrIulnDolawG? wuf<uvIyf&Sm;olawG&JU ykH&dyfawG 
udkyg zsufqD;zdkY BudK;pm;vmMuygw,f/ 
zsmyHke'Du 'DpmtkyfzwfNyD;olwdkif;[m wpfcsdefrSm trsKd;om; 
a&; a'gifa'gifjrnfacgif;aqmifBuD;awG jzpfvm&r,fvkdY nTef;xm; 
ygw,f/ tJh'DtwGufvnf; tm;wufrdwmaBumifh trsKd;om;a&;qdk 
wJhpum;vkH;tay: #DumcsJUae&jcif;jzpfygw,f/ zsmyHke'D[m olrsm; 
awGvkd cGJjcm;a&;w&m;ukd trsKd;om;a&;w&m;vkyfNyD; ajymcJhwJhol 
r[kwfygbl;/ wkdif;jynfrSm&SdMuwJh EdkifiHom;tm;vkH;&JU 'Drdkua&pD 
yef;wkdifjzpfwJh ,aeYacwftrsKd;om;a&;udk 2007 a&T0ga&mif 
awmfvSefa&;rSmvnf; olwwfpGrf;wJh ae&muae &Gyf&GyfcRHcRH? owåd 
Aswåd&Sd&Sd wm0ef,laqmif&GufcJhwJh ordkif;&SdwJholwpfOD; jzpfyg 
w,f/ 
tckvnf; wkdif;jynf&JUtEÅ&m,fjzpfwJh wpfrsKd;om;vkH; 
tem*wfrSm tqdyfoifhEdkifwJh b*FgvDusL;ausmfol? bmoma&; 
tpGef;a&muftMurf;zuform;awGeJU ywfoufNyD; tao;pdwfavhvm 
azmfxkwfxm;ygw,f/ ½dk[if*smtrnfcHvIyf&Sm;olawG[mjrefrmjynf 
rSmjzpfcJhorQ y#dyu©awGeJY qufpyfaew,fqdkwm jiif;vkdYr&ygbl;/ 
jzpfcJhwJhy#dyu©awGtay: vlYtcGifhta&; csKd;azmufcHae&ygw,fqdkNyD; 
olwdkYtaeeJY urÇmudkwkdifwnfvdkY tuGufaumif;xkwfaeovkd ppf 
wpfydkif;tpkd;&uvnf; 'Dtay:rSm tMurf;zufrIawG? wdkif;jynfrNidrf 
roufrIawGjzpfwkdif; ppfwyf&JUtcef;u@eJY zGJUpnf;ykH&JUtwdrfteuf 
tay:upm;NyD; EdkifiHa&;tjrwfukd cyfBuD;BuD;av;xkwfaeavh&Sdygw,f/ 
oludk,fwdkifu bmomrwlawGtMum; wpfzufeJY wpfzuf 
wif;rmrIawGjzpfatmif yg;eyfpGm vIHYaqmfzefwD;ay;cJhygw,f/ tJ'Dvkd 
wif;rmrIawGjzpfvmwmeJYtrQ 'Drdkua&pDeJYvlYtcGifhta&;udk arS;rSdef
vlqkdwm ½HI;edrfhzkdYtwGuf arG;zGm;vmwm r[kwfygbl;/ 
atmifjrifzdkYtwGuf arG;zGm;vmwmyJ jzpfygw,f/ b0rSm 
atmifjrifrIwpfckudk &&SdEdkifzkdYqdkwm[m BudK;pm;jcif;xuf 
a&G;cs,frIu ydkíta&;BuD;ygw,f/ a&G;cs,frI rSm;oGm;&if 
BudK;pm;rIb,favmufyJ&Sd&dS qHk;½HI;rIawGeJYyJ &ifqkdifBuHKawGU 
&rSmjzpfw,f/ qHk;½HI;jcif;&JU&v'f[m rvl ae&ma[mi;fukydJ 
jyefvnfa&muf&SdoGm;rSm jzpfw,f/ 
21 &mpkrSm taumif;qHk;aoma&G;cs,frI[m oifh 
twGuf trsdK;om;a&;yJ jzpfw,f/ oifhtaeeJUtrsdK;om;a&; 
pdwf"mwf&Sdolwpfa,mufjzpfrSvJ vljzpf&usdK;eyfr,f/ vl 
yDovdrfhr,f/ aemufwpfcg a&G;cs,frI rSefuefrSvnf; 
acgif;aqmifaumif; jzpfvmEkdifr,f/ acgif;aqmifaumif; 
wpfa,muf[m OD;aqmifvrf;jyEkdifol? tusifhpm&dwå 
aumif;rGefol jzpf&r,f/ jyD;awmh wpfrsdK;om;vHk;&JUtusdK; 
pD;yGm;eJU tEå&m,ftoG,foG,fudk tajrmftjrif&Sd&SdeJU a&SU 
udk MudKwifMunfhEdkifwGufqEdkifwJhol jzpfaezdkUvdkw,f/ 
tJ'Dvdk wGufqEdkifzdkUtwGuf vdktyfwJh owif;tcsuf 
tvufawGudk acgif;aqmifvkyfr,fholwpfOD;taeeJU rjzpf 
rae odxm;&vdrhfr,f/ 
vmatmi fen;frsK;dpeHk YJ ae&maygi;fpuHk ae 0g'riId;fwkudMfuav&h ydS gw,/f 
wpfrsKd;om;vkH;&JU tmoDojzpfwJh wkdif;jynfrSm ppfrSefwJh'Drdkua&pD 
&zdkYyef;wkdif[m ,aeYacwf&JU tvGefta&;BuD;qkH; trsKd;om;a&; 
jzpfygw,f/ 'gaMumifh rdrd&JUapwemeJY vkyforQtrsKd;om;a&;wkdif;[m 
tJ'Dyef;wkdifukd a&mufzdkYOD;wnfae&rSmjzpfovdk vrf;racsmfoGm;zdkY 
vnf; owdjyKae&rSmjzpfw,f/ 
b*FgvDta&;[m trsKd;om;a&;yef;wkdifudk csDwufr,fh 
vrf;rSm uefYvefYcHNyD; tukefvkH;xdcdkufapEdkifwJh tuGufususjrKyf 
xm;wJh rkdif;cvkyfyJ jzpfw,f/ tJ'Drdkif;cvkyfukd b,fvdkz,f&r,f? 
b,fvdka&Smif&r,f? b,fvkd&Sif;&r,fqkdwJhtaMumif;awG? tJ'D 
rkdif;[m b,favmuftEÅ&m,fBuD;NyD; b,fvdkenf;eJY owdxm;z,f 
&Sm;&r,fqkdwmawGudkawmh zsmyHke'D&JU 'DpmtkyfxJrSmygwJhaqmif;yg; 
aumif;awGtm;vkH;u wpfckcsif;pD tao;pdwfcdkifrmpGm ajymjyoGm; 
ygvdrfhr,f/ zsmyHke'D&JU tyifyef;cHa&;om;xm;wJh ol&JUoabmxm; 
tjrifawG[mvnf; trsKd;om;a&;aqmif&GufvdkwJh wefzdk;&Sdolwdkif;&JU 
ESvkH;om;ukd ½dkufcwfNyD; todtjriftopfawG wdk;yGm;apr,fh 
taxmuftulaumif;wpfck jzpfapEdkifwJh pmtkyfaumif;ozG,fjzpfae 
r,fqdkwm rrSdwfrokefav;av;eufeufBuD; ,kHMunfaerdygw,f/ 
aepMumEdkif (t,f'DwmcsKyf) 
(acwfvlrsm;rSwfpk*sme,f)
'gaMumifh 'DpmtkyfrSm trsdK;om;a&;twGuf atmifjrif 
olacgif;aqmifaumif;wpfa,mufjzpfzdkU taxmuftul 
jzpfapEdkifr,fh jrefrmwpfrsdK;om;vHk;&JU tEå&m,fjzpfwJh 
b*FgvDusL;ausmfolawGeJUygwfowfwJh owif;tcsuftvuf 
awGtjyif bmomjcm;awG&JU vSnfhuGufawGtay:umuG,f 
EdkifzdkU taumif;qHk;enf;vrf;awGudk pma&;oltjyif 
tjcm;aom trsdK;om;a&;0g'DawG&JU avhvmrSwfom;p&m 
pmwrf;? aqmif;yg;awGudkyg wpfxdkifwnf; tvG,fwul 
od&SdrSwfom;Edkifatmif tydkaqmif;jyD; pepfwus pkpnf; 
jznfhpGufazmfjyay;xm;ygw,f/ 
pma&;oltaeeJU trsdK;om;a&;twGufjzpfwJh 'Dpmtkyf 
av; oifhvufxJa&muf&SdoGm;NyDqdkwJhaeYupNyD; oifhtae 
eJU wu,fhudk udk,fhvlrsdK;tusdK;pD;yGm;twGuf tm;xkwf 
EdkifwJh atmifjrifolwpfa,mufjzpfoGm;awmhr,fqkdwmudk 
tjynfht0 ,HkMunfpdwfcsvkdufygNyD/ 
]b*FgvDwdkU e,fajrvkyGJ} pmtkyfav;[m udk,fh 
EdkifiH? udk,fhvlrsdK;? trsdK;om; MuD;yGm;&mMuD;yGm;aMumif; 
twGuf &Gyf&GyfcGsHcGsH pGrf;pGrf;wrH tm;xkwfMudK;yrf;awmh 
r,fh oifhtwGuf xl;uJwJhtaxmuftulwpfckjyKvdrfhr,f 
qkdwmudkvnf; uREfkyftaeeJU tjynfht0,HkMunfaMumif; 
&J&JMuD;tmrcHvdkufyg&ap/ 
zsmyHke'D 
b*FgvD&Sif;wrf; 
vlUtcGifhta&;udk qifMuHMuHMuolrsm; 
b*Fvm;a'h&SfEdkifiH uHMur®meJU &cdkifta&; 
&cdkif[m 'kwd, udkqdkAdkZmwfoGif;cH&aejyDvm; 
b*FgvDwdkUe,fajrvkyGJ 
b*FgvDac:½dk[if*smZpfjrpf 
tarSmif&dyfoef;aeaomtaemufwHcg; 
rGwfpvifa&;&m 
rGwfpvifqdkwmbmvJ 
tdktdkifpDqdkwmbmvJ 
tdktdkifpDtzGJU0ifEdkifiHrsm; 
rGwfpvifwdkUvlrsdK;wkH;owfjzwfrIMuD; 
rGwfpvifawG&JUjcdrf;ajcmufrIeJU trsdK;orD;wpfOD; 
tjrifrsm; 
b*FgvDwdkUudktMuHjyKjcif; 
jzpfpOfrsm;udkoHk;oyfMunfhjcif; 
umuG,fa&; 
b*FgvDusL;ausmfrIjzpfapwJh t"dutcsufu bmvJ 
b,fvdkumuG,fjyifqifMurvJ
vlom;wpfa,muftm; 
vlom;wpfa,muftjzpfowfrSwfí 
&SifoefcGihfay;Ekdifaomfvnf; 
EkdifiHwpfck 
EkdifiHom;wpfa,muf tjzpf 
owfrSwfEkdifzdkUuawmh 
tqdkygEdkifiHwpfEdkifiH&JU 
owfrSwfjyXmef;xm;aom 
Oya'rsm;ESifh 
nDnGwf&ef vdkygw,f/ 
aemfa0EkdifiHtem;u 'def;rwfEkdifiH[m 
vlOD;a& 5 oef; cGJcefY&SdNyD; XmaeEkdifiHom; 5 
oef;cefYESifh a&TUajymif;tajccsol 5 odef;cefY &Sd 
ygw,f/ rlvXmae EkdifiHom;rsm;[m c&pf 
,mefbmom0ifrsm;jzpfNyD; a&TUajymif;tajccsol 
5 oed;frmS w&l ueD JY tm&yfEkdifiHrsm;rS tpövmrf 
bmom0ifrsm;u trsm;pk jzpfygw,f/ 'DvdkeJU 
NrKdUawm f]uakdya[*i}f ESifh rdkifESpfq,fcefY 
tuGmrSm&SdwJh ]uGufu'J} NrdKUrmS aeMuorl sm; 
tMum;rSm wjznf;jznf; tpövmrfbmom0ifu 
trsm;pkjzpfvmygw,f/
tJ'DtcgNrdKUtkyfcsKyfa&; 
tzGJUa&G;cs,f&mrSmtpövmrf 
bmom0ifrsm;u wjznf; 
jznf;vTrf;rdk;vmNyD; 2012 
ckESpf c&pfprwfyGJ usif;y 
zdkU&m tpövmrfbmom0if 
trsm;pkyg0ifwJh NrdKUtkyf 
csKyfa&;tzGJUu c&pfprwf 
yGJrusif;y&efESifhc&pfprwf 
opfyif rjyKvkyf&efqHk;jzwfcJhwmaMumifh wpfEkdifiHvHk;rSm &SdMuwJh 
c&pf,mefbmom0if Xmaejynfolrsm;&JU jypfwif&HIUcsjcif;udktjyif; 
txefcHcJh&jyD; jynfolvlxkMum; rGwfpvif(tpövmrfbmom0if) 
rkef;wD;qefYusifjcif;awG[m wdk;yGm;vmcJh&wmrdkU tpdk;&twGuf 
acgif;cJp&m jyóemjzpfvmygawmhw,f/ 
rGwfpvifawGu vlUtcGifhta&;wkdY? vGwfvyfa&;wdkY? 
w&m;rQwa&;wdkYqkdwJh pum;rsm;rsm;ajymvmNyDqkd&if owdom 
xm;ygawmh/ qifBuH BuHaeygNyD/ b,fvkdtpövmrfrkdufaZ;&Sif;? 
rGwfpvifrkdufaZ;&Sif;? vkyfvkdY&rvJ acsmif;aewkef;ajymaewmyg/ 
tpövmrfbmom0ifu wjcm;bmom0ifudk enf;rsdK;pHkeJY &atmif 
,lNyD; &NyDqkdwmeJY tpövmrfbmom r0if0ifatmif vkyfwmyg/ 
rGwfpvifrkdufaZ;&Sif;u tpövmrfbmom0if rGwfpvifawG 
tvHk;t&if;0ifa&muf tajccsaexdkifwmyg/ 
vlom;wpfa,muftm; vlom;wpfa,muftjzpf owf 
rSwfí &SifoefcGihfay;Ekdifaomfvnf; EkdifiHwpfck EkdifiHom; 
wpfa,muf tjzpfowfrSwfEkdifzdkUuawmh tqdkygEdkifiHwpfEdkifiH&JU 
owfrSwfjyXmef;xm;aom Oya'rsm;ESifh nDnGwf&ef vdkygw,f/ 
'ghaMumifh tpövmrfbmomESifh 
rGwfpvifawGudk vlom;csif; 
pmemaxmufxm;rI vlYtcGifh 
ta&; paompHrsm;jzifhvG,ful 
pGmvufcHrdwJh 'Drkdua&pDEkdifiH 
wpfck&JU tcuftcJudk od&Sd 
oifcef;pm,lEkdifMuzdkU vdktyf 
ygw,f/ 
vlom;csif; pmemaxmuf 
xm;rI? vlUtcGifhta&;paom pHawGeJU vG,fulpGm vufcHxm; 
aomfvnf; (rGwfpvifu)olwdkYEkdifacs&NyD? tm;aumif;vmjyDqdk&if 
awmh vlUtcGifhta&;wdkY? vGwfvyfa&;wdkY? w&m;rQwa&;wdkYqkdwJh 
pum;awG tajymrcHawmhygbl;/ tpövmrf udk&rfusrf;eJY tnD 
om pD&ifcH&NyD rSwfyg/ aocsmwmwpfckuawmh tpövmrfbmom0if 
trsm;qHk;&SdaewJh rGwfpvifEkdifiHtjzpf cH,lxm;wJh b,fEkdifiHrSm 
rS vlUtcGifhta&;pum; oGm;ajymvkdYr&bl;qdkwmygyJ/ tJ'Dawmh 
vlUtcGifhta&;eJU 'Drdkua&pDudk OD;pm;ay;jyD; vlom;awG&JU 
vGwfvyfcGihfudk jidrf;csrf;rIeJUtwl wefzdk;xm;vmwJh acwfMuD;rSm 
vlUtcGifhta&;udk vdk&moHk; tumtuG,fvkyfjyD; tpGef;a&muf 
bmompdwfeJU qifMuHMuHaeMuolawG[m jrefrmEdkifiHudkxdk;ppfqif 
aewJhtay:vnf; trsdK;om;a&; todpdwfeJU owd0ifMuzdkUtxl; 
vdktyfaejyDqdkwmudk vufcHjyD; umuG,fMuzdkU jyifqifMu&rSmyJ 
jzpfygw,f/ /
urÇmBuD;ylaEG;vmrIaMumifh urÇmajr&JUtylcsdef'D*&D[m 0.6 
pifwD*&dwfEIef;eJY wufaeygw,f/ tylcsdefrsm;vmawmh a&tjyefYus,f 
vmw,f/ ajrmuf0if½dk;pGef;u a&cJawGt&nfaysmfvmw,f/a&xkxnf 
rsm;awmh yifv,fa&rsufESmjyifu 10-20 piwfrD wD mEeI ;fe YJ jriwhfuafe 
ygw,f/ 
wjznf;jznf; 
wdk;yGm;vmwJh vlOD;a&eJU 
b*Fvm;a'h&SfEdkifiHtajctaeaMumifh 
jrefrmEdkifiHe,fpyfem;eD;wJh 
b*FgvDawG[m 
&cdkifjynfe,fbufudk 
pepfwus ESpf&Snfvrsm; 
cdk;0ifaexdkifvmcJhMuygw,f/
yifv,fa&rsufESmjyif jrifhvmawmh ukef;ajrusOf;oGm;wmaygh/ 
wcsdKU uRef;EkdifiHao;ao;av;awGqkd 10 ESpfuaeESpf 50twGif; 
a&atmuf a&mufoGm;Edkifygw,f/ 
tJ'gaMumifh vlOD;a& oHk;odef;ausmfom&SdwJh armfv'kduf 
uRef; EkdifiHqdk&if aqmufwnf&mr& 
jzpfaewmMumygNyD/tJ'Dvkdyifv,f 
a&rsufESmjyif jrifhwufvm&if a& 
atmufa&mufoGm;r,fvdkY pm&if; 
jyKpkcH&wJhEkdifiH &SpfEkdifiH&Sdygw,f/ 
(1) armfv'kdufuRef;pkrsm;? (2) 
b*Fvm;a'h&Sf (3)zdvpfydkif (4)tD*spf 
(5)wlAmvk (6) ay:yl0ge,l;*DeD 
(7) bmab;'kd; (8)uD&dbmwDwdkY jzpfygw,f/ 
'DtxJurS uRefawmfwdkY tdrfeD;csif;BuD;&JU'ku©udk jyuf 
&,frjyKcsifayr,fh olUjyóem ajz&Sif;yHk? ajz&Sif;enf;av;awGudk 
awmh teD;uyfae&olyDyD odxm;zdkYvkdygw,f/ yifv,fa&wuf 
vmrIaMumifh wpfurÇmvHk; vlaygif; oef; 200? b*Fvm;a'h&Sf 
EkdifiHom; oef; 20 [m 2050 rwdkifcifrSm a&TUajymif;aexkdif&yg 
vdrfhr,f/ b*Fvm;a'h&Sf0efBuD;u 'DvkdrsdK;vlvkyfwJhab;tEÅ&m,f 
udk cHpm;&wmrdkY taemuftkyfpkxH a':vmav;bDvD,HulnDzdkU 
awmif;qdkygw,f/ 
'ghtjyif 'Dvkd'ku©a&mufwJh vlawGudk vufcHzdkY NAdwdef 
EkdifiHu ADZmwHcg;udk zGihfay;oifhwJhtaMumif;nTef;qdkjyefygw,f/ 
jyD;awmh Oa&myeJY tar&duefuvnf; 'Doef;eJYcsDwJhb*FgvDawGudk 
wm0ef,loifhaMumif; xyfavmif;ajymqdkjyefygw,f/ 'gawGu 
2009 ckESpfuwnf;u awmif;qdkaecJhwmyg/ 'gayr,fhwjznf; 
jznf; wdk;yGm;vmwJh vlOD;a&eJU b*Fvm;a'h&SfEdkifiHtajctaeaMumifh 
jrefrmEdkifiHe,fpyfem;eD;wJh b*FgvDawG[m &cdkifjynfe,fbufudk 
pepfwus ESpf&Snfvrsm; cdk;0ifaexdkifvmcJhMuygw,f/ 
w&m;r0if e,fpyfjzwfausmfjyD; cdk;0ifvmwJhb*FgvDawG 
[m a'ocH&cdkifbmompum;vnf; rwwfovdk? ,Ofaus;rI 
em;rvnfwJh t½dkif;tpdkif;awG jzpfygw,f/ olwdkUeJUtwl udkvdkeD 
tarGqdk;tjzpf&vdkufwJh &cdkifjynfe,futMuGif;tusef rl*sm 
[pf ac: b*FgvDawGeJU aygif;rdjyD; wjznf;jznf; bl;oD;awmif? 
armifawm? ppfawGbuf[m olwdkUe,fajrozG,f trsm;tjym; 
ay:ay:wifwif aexdkifvmMuawmhw,f/ 
jrefrmEdkifiHrSm arG;cJhayr,fh rlpvifbmoma&;t,ltq 
tvTrf;rdk;cH e,fajrcH rlpvifawGeJU b*FgvDawG[m vHk;axG;jyD; 
w&m;0ifaexdkifcGihf&a&;tqifhuae vlrsdK;pktjzpf owfrSwfa&;? 
aemuf e,fajr&&Sda&;? aemufudk,fydkif tkyfcsKyfcGifhuaewpf&pfjyD; 
wpf&pf cGJxGufjyD; EdkifiHwpfEdkifiHxlaxmifzdkUtxd tpDtpOftqifh 
qifh qjJGy;D MuKd;pm;taumiftxnfazmfvmMuw,f/ ]½[kdi*fsm} 
qdkjyD; wdkif;&if;om;vlrsdK;pk wpfck 
ozG,f vlUtcGifhta&;Aef;jyjyD;qif 
MuHMuHvmMuawmhw,f/ tJ'Dtcg 
e,fajrcH rlvblw &cdkifwdkif;&if; 
om;awGeJU MuD;rm;jyif;xefwJh y#dyu© 
awG ay:aygufvmawmhw,f/ 
tckavmufqdk&if 2012 
&ckdifta&;tcif; jyóemxJudk 
bmvdkYrsm; wpfurÇmvHk;u pdwf 
0ifpm;? tm½Hkpkduf u½kPmawGoufNyD; pkwfwoyfoyfeJY wuf 
wuf<u<u0ifa&muf ulnDcsifaeovJqkdwmudk qufpyfvkdY& 
avmufygNyD/ /
EdkifiHwumtokdif;t0ef;[m 
ukdqdkAdkppfyGJukd 
t,fab;eD;,m;awGeJY 
qmhwfawG&JUvlrsKd;a&;jyóemvkdU 
rjrifawmhbJ 
rGwfqvifvlenf;pkukd 
c&pf,mefvlrsm;pku 
tEdkifusifhESdyfpufw,fvdkY 
jrifcJhMuw,f/
wpfurÇmvHk;u pdwf0ifpm;jyD; ]½dk[if*sm} Zmwfcif;aeMu 
wJh b*FgvDawG&JU vkyfenf;vkyf[efawGeJU ygwfowfjyD; a&;om;xm; 
wJh txl;pdwf0ifpm;p&maumif;wJh aqmif;yg;av;xJu tcsufwpfcsdKU 
udkvnf; aumufEkwfwifjycsifygao;w,f/ rl&if;aqmif;yg; trnf 
uawmh ]&cdkifajrmufydkif;[m udkqdkAdkjzpfaejyDvm;} jzpfjyD; pma&;q&m 
atmifZifvwfu a&;om;cJhwmyJjzpfw,f/ b*FgvDwdkU&JU qifMuHMuH 
zefwD;xm;wJh ZmwfnTef;udk em;vnfoabmaygufzkdU atmufygaumuf 
Ekwfcsufav;u taxmuftuljyKrSm aocsmygw,f/ 
2012 ckESpfrSm pwifjzpfyGm;cJhwJh &cdkifta&;tcif;tay: 
b*FgvDawG[m jyóemudk vlrsKd;a&;ykHpHrsKd;r[kwfbJ bmoma&;zdESdyf 
rIykHay:atmif pepfwus tpDtpOfcsNyD; BudKwifxkd;azmufae&m,lxm; 
wmyJjzpf&r,f/ wu,fawmh olwdkY[m twdkuftcHawG&JU ppftpkd;& 
tay: vlUtcGifhta&;csKd;azmufzdESdyfrI? pGyfpGJcsufawGukd rSDwG,fNyD; 
anmifyifvkd 0g;rsKdcJhwmyJ/ olwdkY&JUtpDpOfu udkqdkAdkrSmvdk tpövmrf 
bmom0ift,fab;eD;,m;awG urÇmY*½kPmoufrIeJUtwl atmifyGJcH 
wmrsKd; jzpfatmif vkyfcsifwmyJjzpfw,f/ 
rlvu t,lrSef c&pf,mefbmom0if qvyfawG&JUae&mudk 0ifa&muf 
cdk;0iftajccsvmwJh tdrfeD;em;csif;tpövmrfbmom0if t,fab;eD;,m; 
u wajz;ajz;eJU tiftm;BuD;xGm;vmawmh rl&if;a'ocHqvyfawG[m 
vlenf;pkjzpfrSef;rod jzpfoGm;&w,f/ tJ'Daemuf tck&cdkifa'orSmvdkyJ 
vlrsKd;a&;y#dyu©jzpfvmawmh t,fab;eD;,m;u yYHydk;NyD;]ukdqkdAdkvGwf 
ajrmufa&;wyfrawmf}qkdNyD; zGJUay;vdkufw,f/ jyD;awmhrS]t,fab;eD; 
,m; trsKd;om;wyfrawmf}qkdNyD; rlva'ocHqvyfawGudk awmfvSefa&; 
wdkufyGJyHkpHeJU &uf&ufpufpuf owfjzwfcJhMuw,f/ 
tJ'Dwkef;u ,l*dkpvm;AD;,m;wpfEdkifiHvkH;rSmqkd qvyfawG 
u vlrsm;pkjzpfNyD; t,fab;eD;,m;tEG,fawGu vlenf;pkjzpfygw,f/ 
'gayrJh udkqkdAdkrSmuawmh t,fab;eD;,m;tEG,fawGu vlrsm;pk? 
qvyfawGu vlenf;pk tckbl;oD;awmif? armifawmvkd jzpfaecJh 
w,f/ 14&mpku ukdqkdAdkrSmu 96.6% t,fab;eD;,m;u 3% yJ&Sd 
w,f/ 1991 a&mufawmh t,fab;eD;,m;u 81.6% eJU qmwfhu 
9% yJ usefwJhtxd ajymif;jyefjzpfoGm;w,f/ jyóemjzpfNyDqdk vlrsm; 
pkqvyfawGu vlenf;pkt,fab;eD;,m;tEG,fawGukd tEdkifusifhwm 
aygh/ 'gayrJh wu,fcH&wmu ukdqdkAkdu vlenf;pkqvyfawGyJ 
jzpfcJh&ygw,f/ 
tjyifrS vlawGu e*dkuwnf;u vuf0J? ,l*dkqvyftpkd;& 
udk rBudKufwmeJU tck½kd[if*smvdkyJ t,fab;eD;,m;u tidkjyaumif; 
wmeJU tpövmrfbmbmom0ifEdkifiHawG&JU yHhykd;rIeJY EdkifiHwumtjrifrSm 
vlrsm;pk qvyfawGuyJ vlenf;pkt,fab;eD;,m;awGukd bmoma&; 
taMumif;jyKNyD; ESdyfpufaeoa,mif zefwD;vdkufw,f/ 'DvdkeJYaemufqkH; 
rDvdkqDApfwkdYvdk cyfMurf;Murf;qvyf(qmhwf)awG 0ifvmawmh EdkifiH 
wum tjrifrSmqvyfawG[m vl½dkif;awGvlqdk;awGvkdjrifoGm;Mua&m/ 
tJh'DukdqkdAdkppfrSm rGwfpvifnDtukd qkdwJhtjrifeJU bmoma&;t&zdESdyfrI 
vkyfw,fvkdY tpövmrfbmom0ifEdkifiHawGu qmhwfawGukd qefUusif 
uefYuGufNyD; t,fab;eD;,m;awGudk ulnDcJYMuw,f/
awmifhwif;wJY olwdkU&JU "etiftm;eJU tm;enf;&mukd*½kPm 
oufavh&SdwJhrD'D,mawG? vlYtcGifhta&;orm;awGukd vTrf;rkd;NyD; EdkifiH 
wumtokdif;t0ef;[m ukdqdkAdkppfyGJukd t,fab;eD;,m;awGeJY qmhwf 
awG&JUvlrsKd;a&;jyóemvkdU rjrifawmhbJ rGwfpvifvlenf;ukdc&pf,mef 
vlrsm;pku tEdkifusifhESdyfpufw,fvdkYjrifcJhMuw,f/ trsm;pku t,f 
ab;eD;,m;EG,f tpövmrfbmom0ifawGukdyJ *½kPmoufcJhMuNyD; qvyf 
awG&JU &ufpufrIawGukdom ½IwfcsuefYuGufcJhMuawmh t,fab;eD;,m; 
awG&JU qvyfawGtay: usK;vGefcJhMuwJh vlom;rqefrIawG[m 
arS;rSdefcJh&w,f/ 
wu,fqdk ukdqdkAdkrSm t,fab;eD;,m;tpövmrfbmom0if 
awGu vlrsm;pkjzpfNyD; t,lrSefc&pf,mefbmom0ifqmhwfawGu 
vlenf;pkyg/ tck½dk[if*smqdkwJh ppfwaumif;b*FgvDawGu 'Denf;ukd 
ykHwlul;NyD; urÇmu jrefrmukd t½dkif;tpkdif;awGtjzpfjrifatmif vkyfaeMu 
wmygyJ/ 1981 udkqdkAdkrSm qmhwfeJYt,fab;eD;,m; vlrsKd;a&;y#dyu©jzpf 
awmh tpövmrfbmom0if t,fab;eD;,m;awGuwkdufcdkufvdkU qmhwf 
vlrsKd;wpfaomif;avmuf udkqkdAdkuae ajymif;ajy;cJhMuw,f/ qmhwf 
awG&JUa&S;bmoma&; taqmuftOD;awG tzsuftqD;cH&w,f/ aemufykdif; 
y#dyu©awG cPcPqufjzpfaeawmh vlenf;pkqmhwfawGu udkqdkAdk 
rSmrae&JMuawmhbl;/ 'DvkdeJUukdqdkAdk[m t,fab;eD;,m;tEG,ftpövmrf 
bmom0ifvlrsm;pkaexkdifwJh t&yfjzpfoGm;cJhw,f/ 
'ghaMumifh zsmyHke'DwdkUtaeeJU b*FgvDta&;eJUygwfowfjyD; 
pkaqmif;xm;wJh ordkif;tcsuftvuftcsdKUeJU olwdk&JU &cdkifjynfudk 
'kwd,udkqdkAdkyHkpH rjzpfjzpfatmif yHkoGif;zefwD;rIawGudk tao;pdwf 
jyefvnfoHk;oyfMu&rSmyJ jzpfygw,f/ /
txkyftykd;rsm;jzifh 
[kd[kd 'D'Dajy;vTm;aeMu aom 
xdwfvefYaMumuf&GHUaeMuonfh 
&ckdifrsm;udktkyfpkvkduf 
tkyfpkvkdufawGU&ygonf/ 
,if;tcsdefu tpdk;&u 
csdwfydwfxm;aom 
bkef;BuD;ausmif;uGufvyfwGif vl 
(5000)avmuf pkrdMuonf/ 
2012 &cdkifjynfrSm pwifjzpfyGm;cJh 
wJh bmoma&;toGifaqmifwJh y#dyu© 
ta&;tcif;MuD;[m wu,fawmh 
b*FgvDawGu e,fajrvkwJhudpöyJjzpf 
ygw,f/ bmjzpfvdkUvJqdkawmh tJ'D 
tcsdefupjyD; b*FgvDawG[m urmÇ 
udk rlpvifqefUusifpdwfeJU jrefrm 
EdkifiHrSm ]½dk[if*sm}awGudk vlrsdK; 
wkef;owfjzwfrIawGvkyfaeygw,fqdk 
jyD; owif;rD'D,mMuD;awGuwpfqihf 
0g'jzefUygawmhw,f/
b*FgvDESifh Xmaewkdif;&if;om;&cdkifta&;[m jrefrmwpfrsdK; 
om;vHk;&JU tcsKyftjcmtmPmudk xdyg;vmwJhudpöyg/ vlom;jzpfcGifheJY 
rqkdifbl;/ 1982 ckESpf EdkifiHom; tcGifhta&;udk jyifqifzkdYawmif;qkdwm? 
vTwfawmftrwfrif;u b*FgvDudk vTwfawmftwGif;rSm w&m;0if 
wdkif;&if;om;vlrsdK;pkwpfck jzpfatmif yHkazmfaewmawGu omrn 
r[kwfygbl;/ b*FgvDawG[m 2012 wkef;uvdk yHkpHrsdK;eJU 1942 rSm 
vnf; tm;prf;cJhzl;ygw,f/ b*FgvDwdkU&JU e,fajrvkyGJjzpfwJh ordkif; 
taxmuftxm;wpfcsdKUudk avhvmEdkifzdkU atmufrSmaumufEkwfazmf 
jyay;ygOD;r,f/ 
(1942)ckESpf ukvm;-&ckdif t"du½kPf; pwifjzpf&jcif; 
taMumif;w&m;um; ppfawGNrdKUrS pwifjzpfyGm;cJhjcif;jzpfavonf/ 
t*Fvdyfwyfjzpfaom&mcsfykukvm;ppfom;rsm;u &ckdiftrsdK;orD;rsm;udk 
t"r®jyKusifh &ckdiftrsdK;om;rsm;udk ukvm;t&yfom;rsm;ESifhyl;aygif;í 
tEkdifusifh ESdyfpufowfjzwf&mrS rcHr&yfEkdifjzpfNyD; pwifjzpfyGm;vm& 
jcif;jzpfavonf/ ,if;jyóemonf ajryHkNrdKUe,f? rif;jym;NrdKUe,f? 
ajrmufOD;NrdKUe,f? ausmufawmfNrdKUe,frsm;odkY ul;pufoGm;onf/,if; 
udpöukd &ckdifEkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom OD;ynmoD[? OD; 
omausmf(bHkabmuf)wkdYu jzefajzay;ojzifh txufygNrdKUrsm;rSm 
at;aq;NidrfoufoGm;cJhygonf/ 
txufygNrdKUe,frsm;rS xGufajy;Muaom ukvm;rsm;ESifh 
bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;rS ynmwwfukvm;acgif;aqmif 
tcsdKUonf ,if;a'o&Sd &cdkifwkdif;&if;om;rsm;ESifh &ckdifaus;&Gmrsm;udk 
acsrIef;okwfoifowfjzwfMu&ef EdI;aqmfpnf;½Hk;Muavonf/ ,if; 
tcsdefwGif (ar*smausmfcdkif)onf ¤if;udpöudk xdef;odrf;&ef ppfawGNrdKUrS 
ukvm;acgif;aqmifrsm;jzpfaom OD;,mqdef;(a&SUae)? OD;qlwefrmrwf? 
OD;bdk;ckdifpaomolrsm;ESifh BudK;yrf;aomfvnf; ratmifjrifonfhtjyif 
(ar*smOD;ausmfcdkif)udk,fwkdif bl;oD;awmifNrdKUe,f? *lwmjyifaus;&Gm 
bmoma&;udk tajccHwJhjyóemwpfckudk vSvSyyrD;ptjzpf 
yGm;vdkufwm[m &cdkifjynfe,f[m rD;avmifjyifjzpfcJh&w,f/ a'ocH 
awG&JU tdrfawG?jymtjzpf qHk;½HI;&wmxuf udk,fhtdrfudk,frD;eJU½dIU xGuf 
ajy;wJh b*FgvDawG&JU rD'D,meJUaygif;jyD; olwdkUuyJ tESdyfpufcH&olawG 
tjzpf urÇmudk t,HkoGif;vdkufwJhtwGuf rdat;ESpfcgemjzpf&wJhtay: 
ydkjyD; &ifxkrem jzpf&w,f/ 
jrefrmemrnfyef;0gwdkY zavmif;csdyfwdkYvdkae&mrsdK;awGrSm jrefrm 
pmay jrefrmpum; oifMum;ay;NyD; UNHCR u vlyGJpm;vkyfjyD;b*Fvm; 
a'h&SfynmwwfawGudk EkdifiHwumyYdkw,f/ jyD;awmh jrefrmAk'¨bmom 
awGu tMurf;zufvdkYygqkdNyD; vlUtcGifhta&;wHqdyfuyf taMumif;jy 
NyD; jrefrmEkdifiHudk e,fajrvkaewm tckrSr[kwfygbl;/ 1942ckESpf 
avmufxJu jzpfaewJhudpöyg/ tckvdk yGifhvif;jrifomrI &SdvmwJhtcsdef 
rSm ydkvdkU tcGihfaumif;,lNyD; bl;oD;awmif? armifawmudk b*FgvDe,f 
ajrtjzpf odrf;ydkufzkdYvkyfcJhwmqkdwm oufaoawG taxmuftxm; 
awG ckdifvHkpGm&&SdawGU&Sdae&ygw,f/
wGif ukvm;rsm; ypfcwfvdkufaom aoewf'Pf&mjzifh aoqHk;oGm;& 
avonf/ 
(1942)ckESpf? arvwGif armifawmNrdKUe,f&Sd ukvm;aus;&Gm 
tm;vHk;onf vlpk½Hk;NyD; vufeufrsm;udkifaqmifvsuf &ckdifaus;&Gm 
rsm;udk wkdufckdufzsufqD;rD;½dIUjcif;rsm; pwifjyKvkyfvmMuonf/ &cdkif 
aus;&Gmrsm;udk 0kdif;xm;jcif;? vrf;wHwm;rsm;tm; jzwfawmuf zsuf 
qD;xm;jcif;wdkY jyKvkyfMuonf/ armifawmNrdKUudk 'kwf? "g;? vufeuf 
ukd,fpDjzifh 0kdif;&Hxm;onfh tiftm;rSm (20000)ESpfaomif;ausmfausmf 
avmuf&Sdrnf[k cefYrSef;Muonf/ armifawmNrdKU0ifayguf xGufayguf 
tm;vHk;udk ydwfqdkYxm;Muonf/ armifawmNrdKUe,f ywf0ef;usifaus;&Gm 
rsm;wGifvnf; ukvm;rsm; 0kdif;0ef;xkd;ckwfMuonf[k owif;rsm;Mum; 
Mu&onf/ "m;'Pf&mESifh armifawmNrdKUay:okdY wufvmaomolrsm; 
rSmvnf; renf;vSyg/ armifawmNrdKU tv,f&Gmu[k xifygonf/ 
tdrfaxmifpkwpfpk reuf(4)em&DavmufwGif bl;oD;awmifodkY azmuf 
xGufajy;Mu&m unifwef;rSm ukvm;rsm; ckwfvTwfvdkufaomaMumifh 
ygvmaom ypönf;rsm;tm;vHk;vnf; vk,lcH&NyD; aoG;oH&J&Jjzifh 
NrdKUxJodkY jyef0ifajy;vmonfudk awGU&SdcJh&onf/ 
,if;aeY rdk;vif;onfhtcsdefrSpí &&mypönf;rsm;udk xkyfydk; 
NyD; xGufvmcJhMu&m vrf;rsm;ay:wGif rdrduJhokdY txkyftykd;rsm;jzifh 
[kd[kd'D'Dajy;vTm;aeMuaom xdwfvefYaMumuf&GUHaeMuonfh &ckdifrsm;udk 
tkyfpkvkduf tkyfpkvkdufawGU&ygonf/ ,if;tcsdefu tpdk;&u csdwf 
ydwfxm;aombkef;BuD;ausmif;uGufvyfwGif vl(5000) avmuf 
pkrdMuonf/ ajrmufbufydkif; unifacsmif;&GmrS vlrsm;udkvnf; 
aumif;? NrdKUESifheD;aom awmifykdif;&Gmrsm;jzpfonfh arSmf0if&Gm? rusD; 
acsmif;&Gm? a&zkef;jyif&Gm? yef;awmjyif&Gm paom&ckdif&Gmrsm;rS vlrsm; 
udkvnf; awGU&ygonf/ toufab;udk aMumuf&GHUaeMuaom 
vltkyfBuD;onf uav;idkoH? vlBuD; qlnHoHrsm;ESifh yGufyGufnH 
aeonf/ xkdaeYu puf&Sifw&m;olBuD; OD;atmifomausmfonf 
bl;oD;awmifaiGwkdufrS aiGrsm;udk odrf;qnf;&efESifh armifawmudk 
ukvm;rsm; 0kdif;&Hxm;aMumif; od&í tultnDay;&ef a&muf&dSvm 
jcif;jzpfonf[k od&ygonf/ OD;atmifomausmfu bl;oD;awmifodkY 
ydkYay;rnf[k ajymonf/ bl;oD;awmifokdYoGm;&ef apmifhaeMupOf 
rdk;oufavjyif;usNyD; rdk;tBuD;tus,f &GmaeaomaMumifh bl;oD; 
awmifvrf;ydwfaeaMumif;Mum; od&jyefonf/ ppfom;tapmifhta&Smuf 
ESifh roGm;yguvnf; owf&ef vrf;wpfavQmufvHk; ukvm;rsm; apmifh 
aeMuaMumif; Mum;od&jyefonf/ 
reuf(9)em&DavmufwGif OD;atmifomausmfu ewfjrpf 
wpfzufurf; wuúeufodkYydkYay;&ef BudK;pm;rnfjzpfaMumif; ajymyg 
onf/ aeYvnf(12)em&D avmufwGif OD;atmifomausmfESifhtwl 
t*FvdyfppfAdkvf awvmESifh eDayga*:&cg; ppfom;a&mufvmNyD;
armifawm oabFmqdyfokdY ydkYay;ygonf/ tm&uefzvdkwDvm 
ukrÜPDykdifoabFmjzifh tacgufacguftcgcg ajy;qGJaomfvnf; 
rEkdifreif;jzpfaeav&m avSorÁmefrsm;jzifh ydkYay;Muonf/ armifawm 
NrdKUwpfzufurf; ,ck b*Fvm;a'h&SfEkdifiH? wuúeufodkY a&mufí 
nwGif;csif; awmrD;vQHrsm; wvdrfhvdrfh wufvmonfudk awGUjrif& 
avonf/ armifawmNrdKUudk uRefawmfwdkYr&Sdonfh aemufydkif; 
ukvm;rsm; axmifaomif;csD0if a&mufvmMu&m &ckdiftdrfrsm;wGif 
&Sdaom qef? qD? qm;? yef;uefcGufa,mufrsm;? tdrfaxmif 
ckwfí touf&SifvGwfajrmufaomol r&Sdoavmuf enf;yg;onf/ 
tm;vHk;&GmvHk;uRwf ckwfowfcHcJh&onf/ tv,foHausmf&Jpcef;udk 
vufeufodrf;ykdufNyD; &Jom;tm;vHk;ESifh aus;&Gmom;rsm;tm;vHk;udk 
owfjzwfypfvkdufMuonf/ wyfxHk;jyifaus;&GmtwGif;&SdorQ uav; 
vlBuD;rsm;onf &Gmudk ukvm;rsm;0dkif;&Hxm;aomtcg bkef;BuD;ausmif; 
odkY ajy;0ifckdvHIMuavonf/ 
xkdtcg ukvm;rsm;onf &Gmom;rsm;ESifh bkef;BuD;ausmif; 
udkyg rD;½dIUvkdufojzifh uav;? vlBuD;? rdef;r? bkef;BuD;? udk&if?zkd;olawmf 
y&dabm*rsm;ygrusef pdwfwkdif;us ,liifMuNyD;aemuf tdrfrsm;? 
ausmif;rsm;udk rD;½dIUMuavonf/ 
þta&;tcif;wGif ewfjrpfurf;ajcrS aus;&Gmrsm;jzpfMu 
aom ig;cl&? NcHjyif? &GufnSdK;awmif? o&uftkyfpaomaus;&Gmrsm;onf 
avSrsm;jzifh ewfjrpfwpfbufurf;odkY xGufajy;vGwfajrmufMuaomf 
vnf; urf;ajcESifha0;aom &ckdifaus;&Gmtm;vHk;onf &GmvHk;uRwf 
towfcH&avonf/ tcsdKU&Gmrsm;onf r,kawmifwef;udk jzwfausmf 
NyD; bl;oD;awmif? ausmufawmf? ajrmufOD;e,frsm;okdY vufvGwfxGuf 
ajy;Mu&aomolrsm;onf bl;oD;awmif vuf0Jwuf&GmrS ukvm;rsm; 
tm;vHk;(500)ausmf t&SifvwfvwfrD;½dIUowfjzwfjcif;cHcJh&avonf/ 
wpfzef (1942)ckESpf ZGefvwGif Akdvf&efatmif acgif;aqmifaom Armh 
vGwfvyfa&;tzGJUonf bl;oD;awmifNrdKUudk odrf;ydkufaomtcg bl;oD; 
awmif? armifawmNrdKUe,ftwGif;&SdjzpfyGm;vsuf&Sdaom ukvm;-&cdkif 
t"du½kPf;ESifh wyfajy;ukvm;rsm;qlylaomif;usef;rIudk Nidrf;csrf; 
atmif aqmif&Guf&ef armifawmNrdKUe,f&Sd tkyfcsKyfa&;wm0efusb*FgvD 
ukvm;rsm;ESifhqufoG,fcJh&ygonf/ ¤if;wkdYzdwfac:csuft& Akdvf 
&efatmif? AdkvfrsdK;nTefYwdkYacgif;aqmifaom wyfpdwfwpfpdyfudk ap 
vTwfí cspfMunfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;twGuf aphpyfurf;vSrf;&ef
ukvm;acgif;aqmifrsm;ESifh apvTwfvkdufavonf/ 
,if;aeYwGif unifwef;aus;&Gm tl&'lausmif; (,ck 
t.x.u ausmif;0if; AvDae&m)wGif ukvm;acgif;aqmifrsm;u 
cspfMunfa&; xrif;yGJwpfyGJ wnfcif;vkdonfqkdojzifh ygvmaom 
vufeufrsm;udk wpfae&mwGif pkyHkxm;avonf/ xrif;pm;aepOfyif 
BudKwifpDpOfxm;olrsm;u Akdvf&efatmifwdkYtzGJUudk 0dkif;0ef;ckwfMu 
ojzifh tkyfcsKyfolwyfrawmft&m&SdESpfOD;ESifh aemufygtm;vHk; aoqHk; 
Mu&avonf/ (1942) ckESpf ukvm;-&ckdifta&;tcif;wGif armif 
awmNrdKUajrmufydkif;&Sd vHk;0jyefvnfxlaxmifjcif; rjyKEkdifbJ NydKysuf 
qHk;½HI;oGm;aom aus;&Gmrsm;pm&if;ESifh tdrfajcpm&if;rSm atmufyg 
Z,m;twdkif;jzpfygonf/ 
pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& 
aom tdrfajc 
1 opfykwfacsmif;&Gm tdrfajc 20 
2 uHjyif&Gm tdrfajc 43 
3 a&zkef;jyif&Gm tdrfajc 50 
4 yef;awmjyif &Gm tdrfajc 50 
5 armifOD;&Gm tdrfajc 30 
6 cGqHkjyif&Gm tdrfajc 45 
7 jyifjzL&Gm tdrfajc 45 
pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& 
aom tdrfajc 
15 'gBuD;pm;&Gm tdrfajc 40 
16 ausmufjyifqdyf&Gm tdrfajc 30 
17 jyifjzLacsmif;&Gm tdrfajc 50 
18 a&cyfacsmif;&Gm tdrfajc 50 
19 ig;pm;MuL;&Gm tdrfajc 20 
20 ajymifypf&Gm tdrfajc 40 
21 jyif&Snf&Gm tdrfajc 30 
22 z&Hkacsmif;&Gm tdrfajc 30 
23 qifaojyiftxuf&Gm tdrfajc 40 
24 qifaojyifatmuf&Gm tdrfajc 20 
25 oJjzLacsmif;&Gm tdrfajc 40 
26 jym;om;rJ&Gm tdrfajc 15 
27 awmifbuf&Gm 
28 azmufusDawmif&Gm tdrfajc 30 
29 txufabmfwlvm&Gm tdrfajc 42 
30 tifwlvm&Gm tdrfajc 50 
31 tifacsmif;&Gm tdrfajc 30 
32 t*Fgz&Gm tdrfajc 40 
33 umvm&Gm tdrfajc 80 
34 vabmf&Gm tdrfajc 36 
35 'kH;ausmfz&Gm tdrfajc 22 
36 oufaujyif&Gm tdrfajc 75 
37 *sdwfcsKdif tdrfajc 40 
38 ukdifpl;&Gm tdrfajc 24 
39 wyfacsmif;&Gm tdrfajc 30 
40 tv,facsmif; tdrfajc 82 
41 armifa&GZH&Gm tdrfajc 20 
42 om'kd;vS&Gm tdrfajc 40 
43 wyfacsmif;acs&Gm tdrfajc 30 
44 qifjyuGif;&Gm tdrfajc 40 
45 a&T'kdif;&Gm tdrfajc 46 
pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& 
aom tdrfajc 
8 'dk;wef;&Gm tdrfajc 200 
9 oufaujyif&Gm tdrfajc 50 
10 0ufykduf&Gm tdrfajc 60 
11 ausmufacsmif;&Gm tdrfajc 25 
12 ykPÖm;qyf&Gm tdrfajc 60 
13 oJacsmif; &Gmopf 
14 ief;acsmif;&Gm tdrfajc 50 
pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& 
aom tdrfajc 
46 a&csrf;acsmif; tdrfajc 40 
47 ig;csrf;&Gm tdrfajc 23 
48 &JatmifpH&azG&Gm tdrfajc 40 
49 aMumifeaztxuf&Gm tdrfajc 30 
50 aMumifeazatmuf&Gm tdrfajc 25 
51 csufpl&Gm tdrfajc 20 
52 t½dk;us&Gm tdrfajc 40 
53 ausmfxDG;acsmif;&Gm tdrfajc 30 
54 tif;acsmif;txuf&Gm tdrfajc 48 
55 tif;acsmif;atmuf&Gm tdrfajc 26 
56 a&TzOD;z&Gm tdrfajc 25 
57 axmufuvef&Gm tdrfajc 88 
58 awmifNydKvuf0J&Gm tdrfajc 16 
59 awmifNydKvuf,m&Gm tdrfajc 28 
60 a';wef;nm(&ckdif&Gm) 
61 uGrf;oD;yif&Gm tdrfajc 12 
62 usrf;axmif&Gm tdrfajc 15 
63 wef;acsmif;&Gm tdrfajc 22 
64 pHxGef;OD;&Gm tdrfajc 20 
65 ta&SUcarmif;qdyf&Gm tdrfajc 88 
66 taemufcarmif;qdyf&Gm tdrfajc 25 
67 olvlawmiftxuf&Gm tdrfajc 50 
68 oHcHk&Gm tdrfajc 35 
69 rjzLr&Gm tdrfajc 40 
70 uHk;wuf&Gm 
71 cifNydKom;&Gm tdrfajc 60 
72 a&Tiifacsmif;txuf&Gm tdrfajc 40 
73 i&efYacsmif;&Gm tdrfajc 50 
74 opfwHk;em;&Gm tdrfajc 60 
75 yef;a&Tatmifz&Gm tdrfajc 20 
76 a&TvScdkif&Gm tdrfajc 20
pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& 
aom tdrfajc 
77 wref;om;&Gm tdrfajc 30 
78 cs'dk;&D&Gm tdrfajc 15 
79 omatmif&Gm tdrfajc 30 
80 avmif;ywf&Gm tdrfajc 30 
81 0ufusdef;&Gm tdrfajc 100 
82 Muufusdef;&Gm tdrfajc 40 
83 uRJoabmuf txuf&Gm tdrfajc 45 
84 uRJoabmuf atmuf&Gm tdrfajc 60 
85 ausmufwef;&Gm tdrfajc 50 
86 pdrfhawmjyif&Gm tdrfajc 40 
87 a*:'l&txuf&Gm tdrfajc 25 
88 a*:'l& atmuf&Gm tdrfajc 65 
pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& 
xdkuJhodkU &Gmaygif; udk;q,fhudk;&Gm&Sd &cdkif&Gmrsm;rSm ukvm; 
,kwfwdkY &uf&ufpufpuf owfjzwfjcif;udk cHMu&avonf/ xkdxdk 
aom &Gmrsm;rS ouf&SdqdkvQif acG;wpfaumifawmif tjyifudk rxGuf 
EdkifbJ aoyGJ0ifcJhMu&onf/ xdkYtjyif &GmvHk;uRwfukvm;wdkUowfjzwf 
cH&í tdrfajctvdkuf pepfwusaumufcH&SmazGr&&Sdaom aus;&Gmrsm; 
rSmvnf; tvGefrsm;jym;onfudk awGU&ygonf/ 
¤if;aus;&Gmrsm;rSm............... 
aom tdrfajc 
89 uRef;ayguf&Gm tdrfajc 35 
90 w&drf;&Gm tdrfajc 150 
91 wifom&&Gm tdrfajc 25 
92 oJacsmif;&Gm tdrfajc 65 
93 iSufaysmhacsmif;&Gm tdrfajc 45 
94 ig;pHabmf&Gm tdrfajc 80 
95 vufzGJus&Gm tdrfajc 20 
96 ausmufacsmif;&Gm tdrfajc 50 
97 &Jatmifacsmif;&Gm tdrfajc 70 
98 a&aemufig;om;&Gm tdrfajc 20 
99 rD;ausmif;acsmif;&Gm tdrfajc 15 
pOf &Gmtrnf 
1 abmf'kvm atmuf&Gm 
2 'kdif;ydkif&Gm 
3 ckdifOD;z&Gm 
4 omMoatmif&Gmopf 
5 wyfacsmif;acswDpm;&Gm 
6 rdrif;om z&Gm 
7 a&T'kdif&Gm 
8 awmifykwf&Gm 
9 vrHkYukdif;&Gm 
10 a0vm a*gif;wHk;&Gm 
11 ovlacsmif;&Gm 
12 &JabmfOD;&Gm 
13 oJeD&Gm 
14 aMumifckd;&Gm 
pOf &Gmtrnf 
15 ig;&HUacsmif;&Gm 
16 rD;acsmif;ckwf&Gm 
17 opfwHk;em;&Gm 
18 rdIif;p&D&Gm 
19 bJ½kyfvTm&Gm 
20 ausmufjyifvS&Gm 
21 armifqdyf&Gm 
22 zuf0ef;acsmif;&Gm 
23 *g&mjyif&Gm 
24 0ufusdef;acs&Gm 
25 pHum;yif&if;&Gm 
26 ijzLacsmif;&Gm 
27 ewfausmuf&Gm 
28 NydKifacsmif;&Gm 
29 Muifazmf&Gm 
pOf &Gmtrnf 
30 atmifvSjzL&Gm 
31 oabFmvS&Gm 
32 rD;wkduf&Gm 
33 eHomawmif&Gm 
34 uGrf;awmif&Gm 
35 a*:'l&oJacsmif;&Gm 
36 qiftkd;&Gm 
37 ausmufacsmif;acs&Gm 
38 j*pfacsmif;atmuf&Gm 
39 opfoD;yiftv,fjyif&Gm 
40 avmif;'HkapwDjyif&Gm 
41 [efpm;r&Gm 
42 ig;cl&acsmif;0&Gm 
43 usmacgif;axmif&Gm 
44 armifvHk;z&Gm 
45 Muuf½dk;jyif&Gm 
46 ief;acsmif;&Gm 
47 yGifhjzLacsmif;&Gm 
48 yGifhjzLaacsmif;&Gmacs 
49 cspfpHz&Gm 
50 aeylcH&Gmopf 
51 aeylcH&Gma[mif; 
52 armifESroJacsmif;&Gm 
53 acsmif;ajrmuf&Gm 
54 ovlacsmif;&Gm 
55 &Gmopfau&Gm 
56 r*FvmBuD;aus;&Gm 
57 ausmufavSum;&Gm 
58 pyfcsukef;&Gm 
59 oJjzLukef;&Gm
ukvm;udk ,HkMu? oem;Mu? ukvm;qkdifu 0,fpm;Mu? 
ukvm;a&mif;aomypönf;udk 0,foHk;MurnfqdkvQif xkdxufqdk;aom 
tjzpfodkY a&muf&OD;rnf[k ,HkMunfrdygonf/ tb,faMumifhqdkaomf 
txufyg (1942)ta&;tcif;wGif &ckdifvlrsdK;rsm;om towfcH& 
onf/ &cdkifjynf aysmufroGm;ao;yg/ ukvm;rsm; ¤if;tcsdefu 
pD;yGm;a&; tm;raumif;ao;yg/ aemifjzpfvmrnfhta&;tcif;&Sdvm 
vQif ukvm;rsm;onf pD;yGm;a&;tm;aumif;vmygu &ckdifjynfyg 
aysmufoGm;Ekdifonf[k ordkif;jyKpkolu oHk;oyfxm;onf/ 
tcktcg b*FgvDrsm;rSm ppftmPm&SifwdkU aqmifrrI 
aMumifh jynfwGif;wGif pD;yGm;a&;tiftm;awmifhwif;MuG,f0vmonfh 
tjyif jynfy&Sd tdktdkifpDuJhokdUaom rlpviftoif;MuD;rsm;rS e,fajrvk 
wdkufyGJ qufvufqifETJ&ef aiGa':vm oef;axmifESifhcsDumoHk;pGJaeMujyD 
jzpfonf/ vTwfawmftwGif;wGifvnf; jynfcdkifjzdK;ygwDrS rJtEdkif& 
wufvmaom udk,fhudk,fudk ]½dk[if*sm} [k w&m;0if aMunmum 
trwfvkyfaeol oHk;OD;&SdaejyD jzpfonf/ xkdUjyif urÇmhtiftm;MuD; 
owif;Xmersm;wGif acgif;MuD;ydkif;tjzpf tcsdefra&G;azmfjyEdkifpGrf;&Sdae 
ovdk EdkifiHwumwuúodkvfrsm;ESifh ukvor*¾tzGJUcsKyfwGifyg ]½dk[if*sm} 
vDq,fpmwrf;rsm; a[majymyGJrsm;udkyg wcrf;wem;jzifh wifoGif; 
jyKvkyfaeMujyD jzpfonf/ xdkUaMumifh ]½dk[if*sm} Zmpfjrpfudk wl;onfh 
aqG;aEG;jiif;cHkyGJrsm;udk EdkifiHwumordkif;okawoDwdkUjzifh ppfwrf; 
xkwfaeMujyDjzpfonf/ / 
pOf &Gmtrnf 
60 rif;usdK;acsmif;&Gm 
61 &Dzkef;jyif&Gm 
62 cGqHkjyif&Gm 
63 opfykwfacsmif;&Gm 
64 uif;acsmif;&Gm 
65 twGif;uif;acsmif;&Gm 
66 uHjyif&Gm 
67 usD;uef;jzL&Gm 
68 arSmf0if&Gm 
69 j*if;acsmif;&Gm 
70 vif;bm;ukef;&Gm 
71 aZmfrwuf&Gm 
72 ig;cl&awmif&Gm 
73 csD;pm;&Gm 
74 tayguf0&Gm 
75 vmvD&Gm 
76 pdefyef;&Gm 
77 wHk;acsmif;txuf&Gm 
78 wHk;acsmif;atmuf&Gm 
79 um'D&Gm 
80 tkef;yif&if;&Gm 
81 'dk;wef;&Gm 
82 unifwef;&Gm 
83 tv,foHausmf&Gma[mif; 
84 Muefacsmif;&Gm 
85 o*Feuf&Gm 
86 ausmif;awmif&Gm 
87 wyfxkd;jyif&Gm 
88 jrif;vGwfacsmif;&Gm 
89 NrDacsmif;&Gm 
pOf &Gmtrnf 
90 a&Smufukdif;&Gm 
91 ausmufyef;'l&Gm 
92 aAm"dudkif;&Gm 
93 a&Tarmif&Gm 
94 twGif;jyif&Gm 
95 BuHwef;acsmif;&Gm 
96 tif;'ifBuD;&Gm 
97 tif;'ifacs&Gm 
98 o0if;acsmif;&Gm 
99 udk;wefaumuf&Gmacs 
100 qif0yf&Gm 
101 atmifvSz&Gm 
102 azmufusDacsmif;&Gm 
103 aygufawmjyif&Gm 
104 odsefcgvD&Gm 
105 ukef;wef;&Gm 
106 'Hk;ydkuf&Gm 
107 y'if;&Gm 
108 a&wGif;uRef;&Gm 
109 cs&m;wef;&G 
110 0g;cs&Gm 
111 anmifyifBuD;txuf&Gm 
112 anmifyifBuD;atmuf&Gm 
113 'guf&Gm 
114 vSydk;acgif&Gm 
pkpkaygif; (114)&GmwdkYonf tdrfajc 
pm&if;udk twdtusr&onfh ukvm;rsm; 
owfjzwfcH&aom&Gmrsm; jzpfMuonf/
xkdif;EkdifiH? r[Da'g 
wuúodkvfü rwfv(9) 
&ufu jyKvkyfcJhaom 
&ckdiforkdif;qkdif&m 
EkdifiHwum ynm&Sif 
rsm; &Sif;vif;yGJwGif 
jrefrmEkdifiHü ½dk[if*sm r&Sd 
aMumif;ESifh ½dk[if*sm[kqkdol 
rsm;onf b*FgvDrsm;om jzpf 
aMumif; wdusckdifrmpGm&Sif; 
vif; ajymMum;cJhMuonf/ 
½kd[if*smvdkY 
udk,fhukd,fukdqdkaeolawG[m 
b*FgvDawGygyJ/ 
'gawGudk ukdvdkeDacwfrSwfwrf;awGrSm 
rSwfwrf;wifxm;ygw,f/ 
½dk[if*smqdkwm 
&cdkifrSm r&Sdygbl;}[k 
tcdkiftrmajymqdkcJhonf/ 
xdkuJhokdU ppfwrf;xkwfyGJrsm;pGmteufrS xdkif;EdkifiHwGif jyKvkyfcJhonfh 
ta&;MuD;onfh ]b*FgvD} wdkU ZmpfjrpfudkazmfjyD; vDq,fjzD;jzef; 
rIrsm;udk azmfxkwfEdkifcJhonfh urÇmMuD;tm; rsufpif;cwfcJhonfh 
taMumif;udk avhvmEdkif&ef xyfrHaumufEkwf azmfjyvdkufygw,f/
tqkdyg&Sif;vif;yGJwGif &ckdiforkdif;qkdif&mEkdifiHwumynm&Sif 
rsm;jzpfMuonfh jyifopfEkdifiHtm&Savhvma&;XmerS Dr.Jacques 
P.Leider e,fomvefEkdifiH [kduf*l;a'o? 'wfcsfbmompum; tod 
trSwfjyKtoif; nd§EdIif;aqmif&Gufa&;rSL; vkduf'if;wuúodkvfrS 
ygarmu© Dr. Stephan Van Galen ? *syefEkdifiH? uef'gwuúokdvfEkdifiH 
wumavhvma&;XmerS orkdif;ygarmu©a'gufwmat;csrf;wdkYu &ckdif 
orkdif;ESifhpyfvsOf;í wufa&muf&Sif;vif;cJhMujcif;jzpfonf/ 
jyifopfEdkifiHtm&Savhvma&;XmerS Dr Jacques P.Leider u 
&cdkifbk&ifhEkdifiHawmfudk jrefrmbk&ifhEkdifiHrS odrf;ydkufcJhpOfu &ckdif 
jynf orkdif;qkdif&mtajctaersm;ESifh EkdifiHa&;qkdif&moabmw&m; 
aphaqmfcsufrsm;? bmoma&; aphaqmfcsufrsm;? pD;yGm;a&; aphaqmfcsuf 
rsm;udk tao;pdwf&Sif;vif;cJhonf/ 
1785 ckESpfrS 1825 ckESpfrsm;twGif; &ckdifudk jrefrmrsm; 
odrf;ydkuftkyfcsKyfcJhpOfu &ckdifjynf pD;yGm;a&;? EdkifiHa&;? vlrIa&; 
tajctaersm;rSm rlvtaetxm;rS rsm;pGm,dk,Gif;oGm;cJh&aMumif;? 
xdkpOfu jrefrmvufatmufcHb0 &ckdifjynfwGif txufwef;vTm&ckdif 
rsm;tm; e,fESif'Pfay;jcif;? jrefrm-&ckdifyl;wGJtkyfcsKyfjcif;rsm;vnf; 
&SdcJhaMumif;? 1795 ckESpfrS 1810ckESpfrsm;twGif; jrefrmwdkYu 
&ckdifwkdYtay: tcGeftcwkd;jr§ifhaumufcHjcif;? t"r®apcdkif;rIrsm;jyKvkyf 
jcif;? jrefrmbk&ifppfyGJrsm;twGuf &ckdifjynfolwkdYu pm;eyf&du©mrsm; 
axmufyHh&jcif;? &ckdifjynfwGif;odkY jrefrmrsm;0ifa&muftajccsaexdkif 
jcif;rsm; jzpfyGm;cJhaMumif;? 1787 ckESpfrS 1815 ckESpfrsm;umvwGif 
jrefrmbk&iftkyfpkd;rIudk &ckdifawmfvSefa&;orm;rsm;u awmfvSef 
ykefuefrIt&Sdefjrifhvmjcif;? wkdufyGJrsm;aMumifh &ckdifrsm; b*Fvm;awmifykdif; 
okdY tvkH;t&if;ESifh a&TUajymif;tajccsaexdkifvmchJaMumif;? 1815ckESpf 
rsm;twGif; &cdkifjynftaetxm;rSm pD;yGm;a&;toGifodkY ul;ajymif; 
vmcJhNyD;? ,if;umvü &cdkifwdkYtaeESifh jrefrmbk&iftkyfcsKyfrIukd 
xdcdkufapEdkifavmufonfh Ncdrf;ajcmufxdk;ESufrIukd jyKvkyfEdkifpGrf;r&SdcJh 
aMumif;wkdY jzpfysufcJhaMumif; tus,fw0ifh &Sif;vif;ajymMum;cJhonf/ 
xdkYaemuf ygarmu© Dr. Stephan Van Galen u 15&mpkrS 
18 &mpktwGif; &cdkifa'oESifh b*Fvm;tMum; qufqHa&;tajctae 
rsm;ESifh pyfvsOf;í ½Sif;vif;&mwGif 1635 ckESpfwGif &cdkifbk&ifEdkifiH 
MoZmtmPm xdyfqkH;okdY a&muf&SdvmcJhaMumif;? &cdkifbk&ifrsm; 
MoZmtmPmBuD;xGm;vmonfESifhtrQ b*Fvm;a'owGif &cdkifukef 
oG,fa&;rSmvnf; vGefpGmaumif;rGefvmcJhNyD;? tcGeftmPmrsm; wdk; 
wufrsm;jym;vmcJhovdk wpfcsdefwnf;rSm b*Fvm;a'oü &cdkifESifh 
'wfcsfwdkY ul;oef;a&mif;0,frIrsm;&SdcJhaMumif;? okdYaomf 1638ckESpf 
aemufykdif;umvrsm;wGif tcGefb@m&&SdrI avsmhenf;vmjcif;aMumifh 
b*Fvm;ta&SUawmifbufa'owGif &cdkifwdkUxdef;csKyfrIavsmh&JvmcJh 
&jcif;jzpfaMumif;? &cdkifjynfpD;yGm;a&;onf 1666ckESpfwGifppfwaumif;
ukd vufvTwfcJh&NyD; aemufykdif;wGif tm;raumif;awmhaMumif;? &cdkif 
a'orS 'wfcsfukefonfrsm;xGufcGmoGm;jcif;u &cdkifpD;yGm;a&;tay: 
oufa&mufrI &SdapcJhaMumif;wkdYudk ygarmu© Dr.Stephan Van Galen u 
&Sif;vif;cJhonf/ 
ordkif;aygarmu© a'gufwmat;csrf;u ]&cdkife,fpyfjzwf 
ausmf ajymif;a&TUaexkdifaom vlrsKd;pktMurf;zufrI} acgif;pOfjzifh 
a[majymcJh&mwGif 1826 ckESpfrS 1975 ckESpftwGif; e,fpyfjzwf 
ausmfajymif;a&TUaexkdifrI tajctaersm;? 1879 ckESpfrSpíppfwaumif; 
om;rsm; ajymif;a&TUaexkdifrIrsm;? armifawmESifh bl;oD;awmif 
NrdKUe,frsm;wGif ppfwaumif;om; tajcpkduf0ifvmolrsm;u trsm;pk 
jzpfvmjcif;? 1871 ckESpfrS 1911 ckESpftwGif; b*FgvDtpövmrf 
bmom0ifOD;a&onf 58255rS 178647 OD;a&txd wdk;yGm;vmjcif;? 
aemufydkif; &cdkif&Gmrsm;ukd rl*sm[pfolykefrsm;u zsufqD;um a'ocH 
&cdkifwkdYtm; owfjzwfcJhjcif;ESifhtwl rl*sm[pfygwDawmif;qdkcsuf 
rsm;? bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;wGif b*FgvDrsm;u 94 
&mcdkifEIef;? 84 &mcdkifEIef;wdkYjzifh vltrsm;pkjzpfaejcif;wkdYudk acwfNyKdif 
ordkif; jzpfpOfrsm;ESifhwuG &Sif;vif;oGm;cJhonf/ 
½dk[if*smESifhywfoufíordkif;ygarmu©a'gufwmat;csrf; 
u ]uRefawmftaotcsmajymEdkifwmuawmh ,ck ½kd[if*smvdkYudk,fh 
ukd,fukdqdkaeolawG[m b*FgvDawGygyJ/ 'gawGudk ukdvdkeDacwf 
rSwfwrf;awGrSm rSwfwrf;wifxm;ygw,f/ ½dk[if*smqdkwm &cdkifrSm 
r&Sdygbl;}[k tcdkiftrmajymqdkcJhonf/ 
wufa&mufvmMuolrsm;u &cdkifordkif;ESifhqufpyfí¤if;wkdY 
odvdkonfrsm;ukd ar;jref;cJhMu&m ½dk[if*smemrnfukd rnfolu 
rnfonfhtcsdefu pwiftokH;jyKcJhovJqdkonfhtar;ESifh ywfoufí 
]uRefawmf t&ifwkef;uvnf; ajymzl;ygw,f/ ½kd[if*smqdkwJh pum; 
vkH;ukd 1951 ckESpfrSm bl;oD;awmifu Mr. Abdul Gaffa u 
wDxGifcJhwm jzpfygw,f/ trSefuawmh olu 'Dpum;vkH;ukdRoshang 
or Rohan u,lwmyg/ 'Dpum;&yf[m b*FgvDpum;&yfjzpfNyD; 
&cdkifawGudk ac:wJhpum;&yfyg} [ka'gufwmat;csrf;uajzMum;onf/ 
b*FgvDtwGuf aqmif&Gufa&;om;ay;ol OD;aX;vGifOD;u 
]½dk[if*sm ESifh b*FgvD} ac:a0:rIESifhpyfvsOf;í ar;jref;csuftm; 
a'gufwmat;csrf;u ]OD;aX;vGifOD; ajymMum;onfh pum;&yfyg 
½kd[if(Rohan)qdkonfrSm b*FgvDwkdUu olwkdYudk,folwkdY ac:qkdcJhonfh 
trnfr[kwfbJ? b*FgvDrsm;u a'ocH&cdkifawGukd ac:onfh pum; 
vkH;om jzpfaMumif;? Rohan pum;vkH;onf aemufrS0ifa&mufvmonfh 
w&m;r0if cdk;0iftajccsaexkdifolrsm;ukd rqdkvkdaMumif;} &Sif;vif;cJh 
onf/ qufvufí orkdif;ynm&Sifrsm;u jyefvnf&Sif;vif;ajzMum; 
&mwGif yk*Hacwfü jrefrmwdkYu &ckdifjynfudk odrf;ydkuftEkdif,lcJhrIESifh 
pyfvsOf;onfhar;cGef;udk jyifopfEkdifiH? tm&Savhvma&;XmerS Dr. 
Jacques P.Leider u oufaotaxmuftxm; r&SdaMumif;[kjyefvnf 
ajzMum;cJhonf/ 
ygarmu© Dr. Stephan Van Galen uvnf; ]½dk[if*smqkdwJh 
toHk;tEIef;uawmh rawGUrdygbl;/ 'gayr,fh 17 &mpkavmufrSm 
awmh rGwfpviftkyfpk ajrmufOD;rSm &SdaeygNyD/ tJ'DacwfrSm vlawGu 
udk,fhudk,fudk ½dk[if*smvkdY rowfrSwfMuygbl;}[k ½dk[if*sm toHk; 
tEIef;oHk;pGJrIar;cGef;ESifh pyfvsOf;í ajzMum;cJhovkd ]&ckdifrSm rGwfpvif 
bk&if&SdcJhygovm;}qdkonfhtar;udkvnf; ¤if;u]17 &mpkudk avhvm 
wJh uRefawmfh&JUpmwrf;t& &ckdifrSm rGwfpvifbk&if r&Sdygbl;} [k 
jyefvnfajzMum;cJhonf/ 
&Sif;vif;ar;jref;ajzMum;jcif;rsm; NyD;qHk;aomtcg jrefrmjynf 
wGif ½dk[if*smr&Sd? ½dk[if*smtrnfcHolrsm;rSm b*FgvDrsm;omjzpfaMumif; 
&Sif;vif;csuftay: xyfrHapm'uwufjcif;rsm;r&SdawmhbJ oabm 
aygufem;vnfauseyfoGm;MuaMumif; wufa&mufvmolrsm;u qkdonf/
tmz*efepöwef? 
tD&wfwkdUvdk EdkifiHrsm;upGefU cGmNyD;? 
e,fy,fopf&SmaecsdefwGif vlOD;a& 
tiftm;aygufuGJaeonfh 
b*Fvm;a'h&SfESifhwpfqufwnf;jzpfonfh 
bl;oD;awmif? armifawma'oonf 
,if;wkdUtwGuf wjznf;jznf; 
rsufpdusp&m jzpfvm. . .
&cdkifa'otwGif; b*FgvD 'ku©onfpcef;rsm;ESifharmifawm? 
bl;oD;awmifa'orSm wjznf;jznf;eJY wdk;yGm;vmonfh b*FgvDvlOD;a& 
yrmPonf &ckdifjynfe,f&JUvHkNcHKa&;udkomru jrefrmEkdifiH&JUtrsdK; 
om; vHkNcHKa&;udkyg xdckdufvmEdkifaMumif; &ckdifjynfe,f tajcpkduf 
vHkNcHKa&;t&m&SdawGu wpfnDwpfnGwfwnf; ajymMum;onf/ 
&cdkifjynfe,f? ppfawGNrdKU ywf0ef;usifrSm zGifhvSpfxm;onfh 
b*FgvD 'ku©onfpcef; 11 ck[m &cdkifurf;½dk;wef; wpfavQmufvHk;rSm 
zGifhvSpfxm;onfhtwGuf jrefrmEkdifiH&JU taemufbufu vlOD;a& 
aygufuGJrI jzpfaeonfh b*Fvm;a'h&SfEkdifiHESifh tNrJwap ul;vl; 
qufqHrI&Sdonf/ 
a&vrf;c&D;jzifhoGm;vQif tcsdefwpf&ufom Mumjrifhonfh 
ppfawGESifh b*Fvm;a'h&SfESpfEkdifiHMum;u vrf;yef;qufoG,fa&;aMumifh 
ppfawGNrdKUywf0ef;usifu oauújyif? 'g;ykdif? abm'l ponfh b*FgvD 
'ku©onf pcef;rsm;wGif zGifhvSpfxm;onfh qkdifcef;tcsdKUwGif b*Fvm; 
a'h&SfEkdifiHxkwf vloHk;ukefypönf;rsm;udk awGUEkdifayonf/ 
]ppfawGurf;½dk;wef;wpfavQmufvHk;rSmu b*FgvD'ku©onf 
pcef;awGav/ olwdkYrSm avS&Sdw,f/ 'Dawmh b*Fvm;a'h&Sfudk oGm;Ekdif 
w,f/ vmEkdifw,f/ olwdkY'Dvkd oGm;aewmod&ufeJY uRefawmfwdkYrzrf; 
Ekdifbl;/ bmaMumifhvJqkdawmh uRefawmfwdkYrSm a&wyf tiftm;enf; 
w,fav} [k p&z wyfzGJU0if udkzdk;vHk;u yifv,fvdIif;rsm; ½dkufcwf 
aeonfhppfawGurf;½dk;wpfavQmufvHk;udk Munfh&if; ajymonf/ 
NyD;cJhonfh 2007 ckESpfrS pwifum ppfawGNrdKUudk wm0ef 
xrf;aqmif&ef a&muf&Sdvmonfh ppfzufa&;&m vHkNcHKa&;wyfzGJU0if 
udkzdk;vHk;onf ppfawGNrdKU0ef;usifu b*FgvD'ku©onfpcef;rsm;wGif wpfOD; 
wnf; tajcpkdufvIyf&Sm;ae&onfh axmufvSrf;a&;wpfOD;jzpfonf/ 
]olwkdYu uRefawmfhudk ,Hkw,f/ ppfwyfudk,Hkw,f/ &J eJY 
epu udk r,Hkbl;/ uRefawmfhowif;ay;awGu b*Fvm;a'h&Sfub,f 
ESpfa,muf a&mufaew,fajymw,f/ uRefawmfvdkuf&Smw,f/ rawGU 
bl;/ olwdkY rSm uGef,ufaumif;aumif;&Sdw,f}[k ,if;u qkdonf/ 
NyD;chJonfh jynfaxmifpk vTwfawmftpnf;ta0;u jynfxJ 
a&;0efBuD; XmeatmufwGif avaMumif;&JwyfzGJU? a&aMumif;&JwyfzGJU? 
urÇmhvSnfhc&D;oGm;rsm; xdef;odrf;apmifha&SmufulnDa&; &JwyfzGJUESifh 
ta0;ajy;vrf;rsm; xdef;odrf;apmifha&Smufa&;&JwyfzGJUrsm;ukd ppfwyf 
xHk;pHtwkdif; zGJUpnf;yHkrsm; wkd;jr§ifhzGJUpnf;vkdufaomfvnf; rkdif 400 
ausmf&Snfvsm;onfh jrefrmhtaemufbuf&ckdifjynfe,f urf;½dk;wef; 
vHkNcHKa&;twGuf tusdK;xl;vmjcif;r&SdaMumif; &ckdifwkdif;&if;om; 
wdk;wufa&;ygwD OuúXa'gufwmat;armifu qkdonf/ 
]]jyóemu &cdkifjynfe,ftpkd;&tzJGUeJY qdkifw,f/'ku©onf 
pcef;awGu b*FgvDawGxGufoGm;NyD;a&mqkdNyD;? urf;½dk;wef;ukdzGifhay;
xm;w,f/xGufoGm;wJholvnf;&Sdygw,f/ 'gayr,fh b*Fvm;a'h&Sfu 
ae0ifvmolu ydkrsm;wJhtjyif? r½dk;rom;vkyfcsifolawGvnf;ygaumif; 
ygvmEdkifw,fav}} [kokH;oyfjyonf/ 
NyD;cJhonfh 2012 atmufwkdbmvu pwifum b*FgvD'ku© 
onf pcef;rsm;wGif 1982ckESpf jrefrmEdkifiHom;jzpfrI Oya't& vlOD; 
a&ppfwrf;aumufjcif; vkyfief;rsm;ukd vkyfaqmifae&mwGifvnf; 
vkdtyfcsufrsm;pGm&SdaeaMumif; od&onf/ 
]]uRefawmfwkdUtac: qGJ? wif? ppfayghav/ vkyfwmu 
aumif;w,f/ [aewmu 'DtdrfrSm b,folaew,f/ tukefvlaph 
rwfwyf&yfjyqdkNyD; Munfhwmr[kwfbJ? tJh'Dtdrfuwpfa,mufvm? 
b,folawGaevJ pm&if;ay;qkdawmhig;a,mufyJaewmudkq,fa,muf 
pm&if;ay;vdkY&w,fav}}[kppfawG NrdKUe,fpyfa'ouGyfuJa&;XmecsKyf 
Mum;pcef;wGif wm0efusaeonfh vufaxmufv0urSL; wm0ef,l 
xm;ol udkawZmxG#fu qdkonf/ 
aygufawm? ajrykH? rif;jym;ESifh ppfawGNrKdUe,fpyf b*FgvD 
'ku©onfpcef;rsm;wGif 1982ckESpf jrefrmEdkifiHom;jzpfrIOya't& 
vlOD;a&ppfwrf;aumuf,ljcif;rsm; aqmif&GufcJhol ukdawZmxG#fu 
]]uRefawmfu 'Dvkd qGJ? wif? ppfukd rBudKufayr,fh uRefawmfwkdYrSm 
aemufwpfenf; a&G;p&mr&Sdbl;/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh uRefawmfwkdUrSm 
vltiftm;enf;w,f?ydkufqHr&Sdbl;}}[k ,if;uqkdonf/ 
NyD;cJhonfhq,fpkESpfrsm;u tm&Sta&SUtv,fydkif;wGif tajc 
pkdufNyD; wif;usyfonfh tpövmrfbmoma&; pnf;urf;rsm;yg0ifonfh 
&Sm&D,mOya'udk jyXmef;um tpGef;a&mufvlUtzGJUtpnf;wpf&yfudk 
xlaxmifaeolrsm;onf tar&duefEdkifiH tMurf;zufESdrfESif;a&; 
rl0g'aMumifh ,if;wkdU cHuwkwfrsm;jzpfonfh tmz*efepöwef? 
tD&wfwkdUvdk EdkifiHrsm;upGefUcGmNyD;? e,fy,fopf&SmaecsdefwGif vlOD;a& 
tiftm;aygufuGJaeonfh b*Fvm;a'h&SfESifh wpfqufwnf;jzpfonfh 
bl;oD;awmif? armifawma'oonf ,if;wkdUtwGuf wjznf;jznf; 
rsufpdusp&m jzpfvmaMumif; bl;oD;awmiftajcpdkuf (cr&-352) 
&JU wyf&if;rSL;jzpfol 'k-AkdvfrSL;BuD; ausmfpdef0if;u qkdonf/ 
]]NyD;cJhwJh ta&;tcif;twGif;u 'Dbufa'oawGuaexGuf 
ajy;oGm;olawGudk b*Fvm;tajcpkduf RSO eJY ARNO tzGJUawGu 
b*Fvm;ajrmufykdif;rSm oifwef;ay;aew,fqkdwmaocsmw,f}} [k 
,if;u taemufydkif;wkdif;ppfXmecsKyfuvmonfh owif;tcsuf 
tvufrsm;ukd okH;oyf&if; ajymMum;onf/ 
NyD;cJhonfh 2012ckESpfukefykdif;u b*Fvm;a'h&SFtajcpkduf 
½dk[if*smaoG;pnf;nDnGwfa&;toif; (RSO)u bl;oD;awmif? armifawm 
a'ou b*Fvm;a'h&SfokdY a&muf&Sdvmonfh b*FgvDrGwfpvifrsm;ukd 
armifawma'o ajrmufydkif;&Sdaus;&Gmrsm; tkyfcsKyfa&;,EÅ&m; ysuf
jym;ap&ef taESmifht,Sufay;rnfh ½dk[if*smuvyf[k trnfay;xm; 
onfh tMurf;zuftzGJUwpfzGJUudkzGJUpnf;vkdufaMumif; armifawm tajc 
pdkufaxmufvSrf;a&;tzGJUtpnf;rsm;uqkdonf/ 
]]e,fpyfNcHpnf;½dk;umaewJh ppftif*sifeD,mwyf&if;ukd 0if 
wdkufNyD;? vlzrf;oGm;wm? &ckdif&GmawGukd 0ifwkdufwmawG[m 'DtzGJU&JU 
vufcsufvkdU okH;oyfxm;Muw,f}}[k armifawmtajcpkduf&Jaxmuf 
vSrf;a&;wpfOD;jzpfolukdnGefY0if;u qkdonf/ 
bl;oD;awmif? armifawma'otwGif;rSm&SdwJh pkpkaygif; 
vlOD;a&&JU 95 &mcdkifEIef;ywf0ef;usif[m b*FgvDrGwfpvifawGjzpf 
onfhtwGuf &ckdif? Arm? NrKd? ouf? 'dkif;eufpwJhwdkif;&ifom;aus;&Gm 
awGrSm tajccsaexdkifMuaom armifawma'oajrmufydkif;onfrdk;wGif; 
umvwGiftkyfcsKyf? axmufyHhrItcuftcJrsm; &Sdjcif;aMumifh tqdkyg 
tzGJUtpnf;&JU wkdufcdkufrIrsm;onf rdk;wGif;umvwGifydkrdk jzpfyGm;vm 
EdkifaMumif; udknGefU0if;u qufvufajymMum;onf/ 
ppfawGNrdKUwGif 11ck? rif;jym;NrdKUe,fwGif 2ck? ajrykHNrdKUwGif 
3ck? aygufawmNrKdUwGif 4ck? ajrmufOD;NrKdUe,fwGif 3ck ponfjzifh 
b*FgvD'ku©onfpcef; 20ausmf&Sdonfh &ckdifjynfe,fwGif ,if;wdkY 
twGuf EkdifiHom;jzpfrIqkdif&m pdppfa&;? axmufyHha&;ESifhjyefvnf 
ae&mcsxm;a&;ponfhudpö&yfrsm;rSm oufwrf;ESpfESpfausmfom&Sdao; 
onfh 'Drdkua&pDtpdk;&twGuf pdefac:&yfrsm;jzpfayonf/ 
rMumcifu xkwfjyefvkdufonfh &ckdifjynfe,f y#dyu© 
avhvmqef;ppf oHk;oyfa&;aumfr&Sif tBuHjyKcsufrsm;wGif &ckdif 
jynfe,ftwGif;&Sdonfh wyfrawmf? &J? v0uESifhepuwyfzGJUrsm;udk 
acwfrDvufeufwyfqif&efvkdaMumif; w&m;Oya'pdk;rdk;a&;udk txl; 
tav;ay;&efvkdaMumif; azmfjyxm;onfudk awGU&aomfvnf; ,if;udpö 
&yfrsm;udk jynfaxmifpktpdk;&u atmifjrifpGm taumiftxnfazmfEkdif 
jcif; &Sd? r&Sdukdvnf; apmifhMunfh&ef vkdtyfayonf/ 
rnfodkYyifqkdapumrl jrefrmEkdifiHtaemufwHcg; &ckdif 
jynfe,frSm rjrif&ao;onfh tarSmif&dyfrsm;pGm zHk;aeonfu jrif&ay 
onf/ ppfawGNrdKU ywf0ef;usifu b*FgvD'ku©onfpcef;rsm;wGif;odkY 
oGm;a&muf owif;axmufvSrf;&onfh udkzdk;vHk;u ]uRefawmfh 
twGuf pdefac:rIu a[m'Dyifv,fjyifBuD;yJ} [k qkdavonf/ 
(jrefrmEdkifiHom;wdkUtwGuf aoG;at;raeoifhonfh yGifh[ 
aeaom taemufwHcg;taMumif;udk a&;om;xm;onfh tifwmeuf 
ay:rS owif;aqmif;yg;wpfyk'fudk rl&if;twdkif; azmfjyvdkufygw,f/ 
rl&if;aqmif;yg;&SiftrnfeJU acgif;pOfudk &SmrawGUwJhtwGuf pdwf 
raumif;jzpf&ygw,f/ -zsmyHke'D)/ /
uRefru uk&ftmefusrf; 
ESifh tjcm;bmoma&;pmtkyfawGudk 
avhvmoHk;oyfMunfhwJhtcg tJ'g 
[m vlom;awGtwGuf b,fvdkrS 
rjzpfEkdifwJh? rjzpfoifhwJh[mawGyJvkdY 
xifygw,f/ wrefawmfrkd[mruf&JU 
twåKyÜwdåudk zwfMunfhvQif omref 
vlawG (pdwfyHkrSef&Sdol? pdwfa&m*g 
r&Sdol? pdwfusef;rma&;aumif;aeol 
awG) twGuf b,fvdkrS awG;Munfh 
uRefrtaeESifh 
bmoma&;½Iaxmifhtjrifu 
qef;ppfMunfh vQif 
tpövmrfbmomukd 
bmomvdkYawmif r,lqygbl;/ 
EdkifiHa&;0g' wpfckrQomjzpfNyD; 
vlawGukdt"r®xdef;csKyfxm;wm 
jzpfygw,f/
aemifw& 0rf;enf;rdygw,f/ t,f*sm;ZD;&m;½kyfoHu tMurf;zuf0g' 
orm; usyfrjynfhwJh armfv0Dq&m Al-Qaradhiwi &JU tMurf;zuf0g' 
vrf;nTefcsufawGESifh ol&JU uRefrtay: aoG;½l;aoG;wef; wkdufcdkufrI 
awGukd MunfhMunfhkvkdufyg/ EdkYeHYawmif rpifao;wJh rGwfpvifuav; 
av;awGudk ajr§mufay;aewmukd awGUMu&rSmyg/ tJh'Duav;awGukd 
OD;aESmufrJh rsufuef;,kHMunfwwfatmifESifh tMurf;zuf0g'ukdacgif; 
xJ pGJNrJoGm;atmif oHrIdESifh½kdufoGif;aewmyg/ 
uRefr 'Dvdkajym&wm[m tpövmrfu ]rdef;rawG[m csKdUwJh 
tm;enf;olawG} vdkYqdkxm;vdkY 'gukd ckcHacsywmyg/ tpövmrfu 
r,kHMunfolrSeforQudk owfypf&r,fvdkY nTefMum;w,f/ uRefru 
'gudk vufrcHbl;/ 'gaMumifh tckvdk acsy&ygw,f/ uRefru 
tpövmrfbmomukd wkdufcdkufwm r[kwfygbl;/ trSefw&m;twGuf 
a0zefqef;ppfwmoufoufygyJ/ qdk;wmwpfcku uRefrwdkY[m tpövmrf 
0g' BuD;xGm;a&;twGuf taESmifht,Suf? twm;tqD;vdkY oabmxm; 
cH&wmygyJ/ wu,fuawmh a0zefqef;ppfrIudk wdkufcdkufrIvdkY ajym 
aeMuwmyg/ uRefru tpövmrfqdkwJh pum;vkH;&JUt"dyÜg,fudk t"du 
vkdYudk r&wJhvkyf&yfawGudk vkyfcJholqdkwmukd jrifEkdifygw,f/ Oyrm 
rkd[mrufu Asmaabint Marwam (tpörm;bifhrm;0rf) qdkwJh 
trsdK;orD;udk owfjzwfcJhyHkudk avhvmMunfhvkdufyg/ rkd[mruf 
udk,fwkdifESifh olUaemufvkdufawGu tJ'DtrsdK;orD;&JUudk,fcE¨mudkwppD 
jzpfatmif qGJNzJMuw,f/ 
wd&dpämefwpfaumifudk owfovdkrsdK; t½dk;awGukdwpfacsmif; 
NyD; wpfacsmif; qGJEIwfypfvkdufMuw,f/ vludk trJzsufovdk zsufvdkY 
tNyD;rSm Allah Akabaar (tv’m[ft&SifawmfjrwfomvQif tBuD; 
us,fqHk; tjrifhjrwfqHk;) vkdY atmf[pfMuw,f/ ukd,fhpdwfeJU tcefY 
roifhwmav;wpfck? udk,fESifh pdwfoabmxm;av; rwkdufqkdifwm&Sd 
wmav;wpfckwnf;ESifh tJ'Dvkd&uf&ufpufpuf owf&ufMuowJh/ 
tJ'DvkdowfMuwmudkvnf; bmr[kwfwJh arharhaysmufaysmufudpö? 
tao;tzGJUudpöav;vdk oabmxm;EkdifMuowJh/ tJ'gyJ wrefawmf 
rkd[mrufqkdwm/ 
rdk[mruf&JU tJh'Dvdkvkyf&yfawGukd usrf;pmxJrSmzwfvkduf&NyD; 
wJhtcg uRefrwpfcgu rGwfpvifwpfa,mufjzpfcJhzl;wmudk tvGefyJ
avhvmaewmyg/ tJh'Dpum;vkH;u tEIwfvu©PmaqmifaewJh 
pum;vkH;yg/ tMurf;zufaom? a'go? trkef;w&m;awGESifh jynfh 
ESufaeaom? ukd,fhtcsif;csif;vnf; &ufpuf,kwfrm umrjyKusifh 
aom qdkwJht&mtm;vkH;ukd ukd,fpm;jyKwJhpum;vkH;yg/ 
pdwfynmt& vlwpfa,muf&JUb0rSm tEIwfvu©Pmaqmif 
wJhpdwf,kwfawGESifh zkH;vTrf;aecJhvQif ol[m tzsuform; pdwf"mwf&Sd 
aom? rqifrjcifESifh pdwf*PmrNidrfjzpfwwfwJhoabm? t&m&mukd 
bmaumif;usKd;rSrjzpfapbJ tqkd;ukdom OD;wnfvkyfwwfaom vl 
wpfa,muftjzpf ay:vGifvmygr,f/ tu,fírsm; ol[mtaygif; 
vu©PmaqmifwJhpdwfaumif;&SdcJhvQif tjyKoabmaqmifaom?aumif; 
usKd;jyKaomtvkyfawG vkyfwwfaom? aumif;usKd;jyKaom? aysmf&TifwJh 
pum;awGajymwwfaomoltjzpf ay:vGifvmygr,f/ tpövmrf 
bmom[m tEIwfvu©PmaqmifwJhpum;awGESifhtwl usqkH;oGm;rSm 
jzpfygw,f/ tpövmrf[m tEIwfvu©PmawGukd xkwfvkyfjzefYjzL; 
aecJhygw,f/ tpövmrfvlYtzGJYtpnf;awGudk avhvmMunfhvQif tJh'D 
tEIwfvu©PmaqmifwJh vlawG&JUvkyf&yfawGudk ay:vGifxif&Sm;pGm 
awGUEdkifygw,f/ 
uRefrtaeESifh bmoma&;½Iaxmifhtjrifu qef;ppfMunfh 
vQif tpövmrfbmomukd bmomvdkYawmif r,lqygbl;/ EdkifiHa&;0g' 
wpfckrQomjzpfNyD; vlawGukd t"r®xdef;csKyfxm;wmjzpfygw,f/b,f 
0g'yJjzpfjzpf rdrd0g'ukd r,kHMunfoljzpf&if owfjzwfypf&r,fvdkYajym 
wm[m bmomw&m;r[kwfygbl;/ tJh'g[m t<uif;rJhtmPm&Sifpepf 
wkdU&JUvkyf&yfom jzpfygw,f/ uk&ftmefusrf;xJu wpfydk'frSm tdrf 
axmifa&; azmufjyefol a,mufsm;a&m? rdef;rukdyg Budrf'Pftcsuf 
100pD ½dkuf&r,f? oem;n§mwmzdkY rvkdbl;vdkY ajymxm;ygw,f/ 
vufpm;acswJhykHpHESifh tjypfay;wm[m bmomw&m;[kwfyg&JUvm;/ 
,kHMunfukd;uG,frIqkdwm cGifhvTwfrI? n§mwmrI? udk,fcsif;pmrIawGyJ 
&Sd&ygr,f/ tpövmrfESifhEIdif;pmvQif c&pf,mefu Nidrf;csrf;a&;vrf;pOf 
ykdusw,fvkdY jrifygw,f/ a,½Iu "m;rudkifygbl;/ acgif;vJ rjzwf 
ygbl;/ t,lrwlolukdvnf; pGyfpGJjypfwifrI rvkyfygbl;/ jyóemu 
awmh tpövmrfbmomomvQifyg/ 
rdk[mrufpum;ukd ,kHpm;rdvQifawmh vlYavmuBuD;[m 
tr,fbkwf&JU olYcsnfcifvdkjzpfvmNyD; aemufqkH;rSm tdkprmbifvm'if 
vkdyJ tpGef;a&mufvmrSmyg/ wrefawmfrdk[mruf&JU b0ukdzwfMunfh 
vQif cifAsm;bmawGawGY&rvJ/ vk,ufwkdufcdkufrIawG&,f? olrdef;r 
awG trsm;BuD;,lwJhtaMumif;&,fyJawGY&ygr,f/ wcsKdUtcsufawGqdk 
vQif cifAsm;]zsm;}oGm;r,f/ ]]rdef;rawG&JU edAÁmef[m olra,mufsm;&JU 
ajcz0g;atmufrSm&Sdw,f}} qdkjyD; rdk[mrufu ajymcJhw,fav/ 
rGwfpvifwpfa,muf&JUb0[m b,favmufawmifaMumufzdkYaumif; 
ygovJ/ rGwfpvifawG&JU b0udk ajymif;vJypfr,fqdk&if olwkdU&JU 
OD;aESmuf (todÚmPf)udk zGifhay;&rSmyg/ b0ukd Ncdrf;ajcmufaewJh 
uifqmqJvfawGudk OD;aPSmufuae cGJpdyfNyD; xkwfypf&ygr,f/ 
tpövmrf[m uifqmqJvf 
awG jzpfygw,f/ 
(azmfjyyg tawG; 
tjrifrsm;onf rlpvifwpfOD; 
jzpfcJhol tm&yf-tar&duef 
ujym; pdwfa&m*gukynm&Sif 
0gzmqlvfwef&JU t,f[m,uf 
wDAGD ½kyfoHvdkif; (qdkufy&yf) 
rS xkwfvTifhajymMum;csufrsm; 
udk jrefrmbmom jyefqdkxm; 
jcif;jzpfygonf/ -zsmykHe'D)
tkdtkdifpDonf vlrsdK;wHk;owfjzwfrIudk 
vkyfaqmifcJhaomrnfonfh 
tpövmrfEdkifiHrqdk 
tumtuG,fjyK&eftzGJUtiftm;udk 
rMumcPtoHk;csMuonf/ 
xdkUtwl tkdtkdifpD taejzifh 
&ckdifjynfe,fudk rGwfpvifrsm; 
atmifjrifpGmodrf;ydkufEkdifa&;twGuf 
pDrHudef;cs aqmif&Gufaejcif;om...
tpövmrfEkdifiHrsm; yl;aygif;aqmif&Gufa&;tzGJU (OIC) udk 
tpövmrf bmom0ifEkdifiHaygif; (57)EdkifiH (trSefrSm tpövmrfbmom 
0if (56) EdkifiHESifh ygvufpwkdif;wdkY jzpfonf) jzifh zGJUpnf;xm;onf/ 
wpfcgwpf&HwGif ¤if;tzGJU0ifEkdifiH ta&twGuf rsm;jym;rIaMumifh 
tkdtkdifpDonf vlUtcGifhta&;rSpí pD;yGm;a&;tqHk;? ynma&;rSpí 
tMurf;zuf0g'tqHk; udpö&yfwkdif;eD;yg;wGif rGwfpvifr[kwfaom 
urÇmtkyfpkudk qefYusifaom pkpnf;nDnGwfonfh tpövmrfwyfOD;udk 
ykdrdkwkd;wufaumif;rGefvmatmif tqifhjr§ifhwifh&if; (txl;ojzifh 
ukvor*¾tzGJUBuD;twGif;wGif) jyif;xefNyD; trsm;tm;jzifh rvkdvm; 
tyfaom vTrf;rdk;rI &Sdaeonf/ 
okdYaomf tkdtkdifpDt"dutaMumif;&if;rSm tkdtkdifpDtae 
jzifh b*FgvDrGwfpvifrsm; (The Bengali Muslims) onf &cdkifajrudk 
ydkifqkdifolrsm;jzpfaMumif; aumufcsufqGJMurnfjzpfaomaMumifh jzpf 
onf/ (¤if;tzGJUtpnf;taejzifh xdkodkYaumufcsufqGJcJh? aumufcsuf 
qGJqJyifjzpfonf/) xkdYjyif tkdtkdifpDtzGJUonf &ckdifvlrsdK;wdkY 
pum;oHrsm;udk todtrSwfjyKrnf r[kwfaomaMumifh jzpfonf/ 
tkdtkdifpDtzGJUorkdif;aMumif;wpfavQmufwGif Ekduf*sD;&D;,m;ESifh 
tD*spfEkdifiHwkdYrS c&pf,mefrsm;udk tpkvkduftNyHKvdkufowfjzwfrIrsm;? 
xdkif;awmifydkif;rS Ak'¨bmom0if(5000)udk owfjzwfcJhrI? ql'ef 
EdkifiHu usL;vGefcJhaom rsdK;wHk;owfjzwfrI ponfwkdYESifhywfoufí 
tkdtkdifpDu b,fwkef;urS r½IwfcscJhbl;ay/ 
trSefrSm tkdtkdifpDonf vlrsdK;wHk;owfjzwfrI (genocide)udk 
vkyfaqmifcJhaomtpövmrfEdkifiH (ql'efEkdifiH)? rGwfpvifr[kwfolrsm; 
(Non muslims) udk zdESdyftMurf;zufcJhMuaom tpövmrfEkdifiHrsm; 
(Ekduf*sD;&D;,m;?tD*spf? tD&ef? ygupöwef?b*Fvm;a'h&SfpaomEkdifiHrsm;)? 
*sL; vlrsdK;rsm;udk rsdK;wHk;owfjzwf&ef Ncdrf;ajcmufaeaomtpövmrfEkdifiH 
rsm; (tD&ef? [ufZbkdvm? [m;rm;pf EkdifiHrsm;) paom rnfonfh 
tpövmrfEdkifiHrqdk tumtuG,fjyK&ef tzGJUtiftm;udk rMumcP 
toHk;csMuonf/ xdkUtwl tkdtkdifpDtaejzifh &ckdifjynfe,fudk 
rGwfpvifrsm; atmifjrifpGm odrf;ydkufEkdifa&;twGuf pDrHudef;cs 
aqmif&Gufaejcif;om jzpfonf/ 
&ckdifjynfe,fudk odrf;ykdufEkdifa&;BudK;yrf;rIudk tkdtkdifpDu 
ppfa&;t&aomfvnf;aumif;? aiGaMu;t&aomfvnf;aumif;axmufyHh 
ay;vsuf&Sdonf/ xdkrQomru rSefuefaomtcsufrsm;[kqkdMuaom 
taMumif;t&mrsm;udk vkyfBuHzefwD;Muonf/ Ak'¨bmom0ifrsm;udk 
qefYusifaomt,ltqrsm;jzifh aoG;xdk;vHIUaqmfMuonf/ trSefw&m; 
ESifh ywfoufí BudK;udkifrI? yHkoP²mefysuf,Gif;atmif vkyfaqmifrIwkdY 
tay: tajccHí trkef;w&m;jynfhaeaoma'gopdwfESifh aygufuGJrIwkdY 
udk rD;avmif&mavyifhvnf; vkyfaqmifMuao;onf/ 
tkdtkdifpDtzGJUESifh ywfoufaom &,fp&mjyufvHk;uvnf; 
rw&m;&musaeí tvGefpdwfqkd;zG,f&m jzpfonf/ jrefrmtpdk;&u 
]½dk[if*sm} [kac:Muaom b*FgvDvlrsdK;rsm;twGuf EkdifiHom;jzpfcGifh 
tygt0iftajccHusaomEkdifiHom;tcGifhta&;udk jiif;qkdaepOfwGif 
¤if;tkdtkdifpDtzGJU0ifEkdifiHrsm;taejzifh (olwkdYwGif vlYtcGifhta&;[lí
&SdcJhonfqkdOD;awmh) rGwfpvifr[kwfol EkdifiHom;rsm;tay: onf;cH 
EkdifrIvnf; r&Sd? av;pm;rIvnf; ewdå? jynfolYtcGifhta&;ESifh 
vUltcGifhta&;qkdvQif a0;vma0;yif jzpfawmhonf/ avSmifajymif 
csifzG,fjzpfaomtcsufrSm &ckdifjynfe,fESifh e,fedrdwfxdpyfaeaom 
EkdifiHjzpfonfh b*Fvm;a'h&SfEkdifiHwGif rGwfpvifvlrsm;pku Ak'¨ 
bmom0ifvlenf;pktay: BuD;rm;pGm cGJjcm;qufqHrI? onf;rcHEkdifrI 
ESifh tMurf;zufrI [laom udpö&yfrsm;udk tkdtkdifpDtzGJUtaejzifh 
t&dyft>rufrQyif rajymqdk? rxdef;uGyf? rajz&Sif;ay;cJhbl;ay/ 
tu,fí aqmf'Dtma&;bD;,m;? tD&ef? *gZmESifh tjcm; 
aom tvm;wlae&mrsm;wGif Ak'¨bmomausmif;wpfausmif; odkYr[kwf 
w&m;pcef;wpfck odkYr[kwf [dE´Lbk&m;ausmif; odkYr[kwf a,m* 
usiphfOwfpcfkuk dzGifh&ef BudK;pm;cJhrnfqdkvQif tvsiftjrefypfrSwfxm; 
wkdufckdufcH&vQif cH&rnf/ odkYr[kwf rzGifhjzpfatmif ydwfyifwm;jrpf 
jcif;cH&ayrnf/ (vuf&Sd) &ckdiftajctaewGif t,ltqrsm;? qHk;jzwf 
rIrsm;udkay;csifaomEkdifiHrsm;rSm þEkdifiHrsm; wu,f[kwfygovm;/ 
&,fp&myif aumif;aeao;awmh/ (trSefrSm) ¤if;EkdifiHrsm;udk (þ 
&ckdifudpöwGif) rnfonfhae&murS 0ifrygapoifhay/ ¤if;wdkYonf 
twdwf? ypöKyÜefESifh tem*wfwnf;[laom umvoHk;yg;vHk;wGif 'ku© 
rsdK;pHkudk zefwD;jzpfay:apcJhzl;olrsm;yif jzpfaeonf/ 
tkdtkdifpDtzGJU0if EkdifiHwpfckpDu rGwfpvifr[kwfolEkdifiHom; 
tcsif;csif;tay: (,ck&ckdiftajctaexuf) ydkrkdqkd;0g;pGm jyKrlcJhzl; 
onfcsnf;yif/ xdkYaemuf jrefrmEkdifiHwGif xkdokdY qkd;0g;pGmjyKrlaqmif 
&Gufaeonf[k pGyfpGJMuonf/ ,if;EkdifiHwpfckpDonf rGwfpvifr[kwf 
onfhjynfolrsm;tay: tuGufususpDrHí pGJNrJpGmusifhoHk;jzpfaom 
zdESdyfonfh rl0g'rsm;? cGJjcm;onfh rl0g'rsm;? tvm;wlOya'rsm;ESifh 
tjyKtrlrsm; &Sdaeonf[laomtcsufrSm v,fjyifwGif qifoGm;ovdk 
uGufuGufuGif;uGif; xif&Sm;ay:vGifodomaeayNyD/ 
,if;EkdifiHwpfckpDonf bmoma&;vGwfvyfcGifh &SdrIwGif 
tqdk;qHk;tqifhü &Sdaeonf/ ,if;EkdifiHwpfckpDonf rGwfpvif 
r[kwfonfh jynfolrsm;tay: onf;rcHEkdifqHk;? cGJjcm;qufqHrI 
t&SdqHk;? xd&SaygufuGJvG,fqHk;aomEdkifiHtjzpf &Sdaeonf/ ,if; 
EkdifiHwdkUwGif rdrdESifh *kdPf;*P rwlnDaom rGwfpvifbmom0ifrsm; 
tay:yif xkdodkYaom oabmxm;rsm; &SdMuonf/ (¤if;EkdifiHrsm;rS 
usL;vGefcJhaom)bmoma&;ESifh vlUtcGifhta&; csdK;azmufrIrsm;wGif 
atmufygvkyf&yfrsm;yg0ifonf/ 
tpövmrfbmomudk pGefYypfoGm;rItwGuf ao'Pftygt0if 
jyif;xefMurf;wrf;aom jypf'Pfay;jcif;rsm; jyKvkyfMucJhMuonf/ 
rGwfpvif r[kwfolrsm;taejzifh rGwfpvifrsm; rESpfoufonfhpum; 
wpfckudk ([kwfr[kwfraocsmíaomfvnf;aumif;? r&ifhusufao;í 
aomfvnf;aumif;) rnfrQao;i,fayghyg;onfjzpfap xdka&;om; 
ajymqkdonfh rGwfpvif r[kwfolrsm;u wpfckckajymcJhaMumif; pGyfpGJ 
vkyfBuH zefwD;jyD; aumvm[vowif;vTifhum owfjzwfjcif;? 
ajcvuft*Fgrsm; ysufpD;usdK;yJhoGm;atmifvkyfjcif;? tEÅ&m,fjyKjcif;? 
rGwfpvif r[kwfolrsm; c&pf,mefbk&m;ausmif;rsm;? [dE´Lbk&m; 
ausmif;rsm;ESifh Ak'¨bmombkef;BuD;ausmif;rsm;udk zsufqD;jcif;? ¤if; 
zsufqD;cH&aom taqmuftHkrsm;udk topfjyefaqmufcGifh ray;jcif;? 
rGwfpvif r[kwfonfh jynfolrsm;udk &mrm'efOyk*fapmifhjcif;uJhodkYaom 
rGwfpvifbmoma&;tvkyfrsm; vkyfaqmif&ef twif;t"r® wGef;tm; 
ay;jcif; wdkUudk jyKvkyfMuonf/ 
tkdtkdifpDtzGJU0ifrsm;onf (bmoma&;tcGifhta&;ESifh vGwf 
vyfcGifhrsm;[laomudpö&yfrsm;wGif)pnf;rsOf;rsm;[lívnf; r&Sd? uRrf; 
usifrIvnf; r&Sd? pm&dwåaumif;rI[lí r&Sday/ xdkEkdifiHrsm;onfolwdkY 
av;pm;rIr&Sdaom jrefrmEkdifiH Ak'¨bmom0ifjynfolrsm;? Ak'¨bmom 
,Ofaus;rIESifhAk'¨bmomudk tEÅ&m,fjyKzsufqD;rIomjyKMurnf jzpfonf/
tmz*efepöwefEkdifiHonf tpövmrfbmom0ifEkdifiHjzpfonf/ 
EdkifiH t"durlwpfcsufrSm ]rnfonfhOya'urS tpövmrf bmom 
rlrsm;? jyXmef;csufrsm;udk Mum;0ifpGufzufaESmifh,Sufjcif; r&Sdap&} 
[lí jzpfonf/ EkdifiHom;rsm;onf wpfyg;ol cHpm;csufrsm;udk 
pmemem;vnfvufcHrI r&Sdonfh? tvGefUtvGefzdESdyfcsKyfcs,fuefYowfrI 
&Sdonfh ¤if;wdkY tpövmrfbmom (Islam) [lonfh trSwfwHqdyfrSvGJí 
usef,HkMunfudk;uG,frItm;vHk;udk tpGef;a&muf0g'DyDyD onf;nnf; 
rcHEkdifMuay/ 
&,fp&maumif;aeonfrSm tmz*efepöwefEkdifiHonf Ak'¨ 
bmom tapmqHk;pnfyifxGef;um;cJh&m yifrae&mBuD;wpfckjzpfcJhonf 
[laomtcsufyif jzpfonf/ &mpkESpfrsm;pGmMumNyD;aemufrSmrGwfpvif 
ppfatmifEkdifolrsm; (Muslim Conquerors) u Ak'¨,Ofaus;rIukdzsufqD; 
cJhNyD;? Ak'¨bmom0ifrsm;ukd tNyD;wkdifokwfoifacsrIef;cJhMuonf/ 
(,cktcg)tmz*efepöwefEdkifiHwGif Ak'¨bmom0ifr&Sdawmhyg/ (2001) 
ckESpfwGif bmoma&;t& onf;nnf;rcHEdkifonfh tpGef;a&muf 
wmvDbefrsm;u vGefcJhaomESpfaygif; (1500)u ausmufawmif 
urf;yg;apmif;ukdxGif;í wnfaqmufxm;aom urÇmYÓPfawmf 
tjrifhqkH; Ak'¨½kyfyGm;awmfBuD;ukd zsufqD;ypfcJhMuonf/ 
tD*spfEdkifiHonf tpövmrfbmomukd EdkifiHawmfbmomtjzpf 
todtrSwfjyKaom tm&yfEdkifiHwpfEdkifiH (An Arab Republic)jzpfonf/ 
tD*spfEdkifiHwGif vlOD;a&oef;(90)&Sdonfhteuf (10) &mcdkifEIef;cefY 
(9)oef;rSmawmh aumhywpfc&pf,mefbmom0ifrsm; (Coptic Christians) 
jzpfonf/ tpövmrfbmomray:rD &mpkESpfaygif;rsm;pGmuyif ¤if; 
c&pf,mefbmom0ifrsm; &SdvmcJhonf/ (,cktcg)EdkifiHawmfbmomjzpf
aom tpövmrfbmomu EdkifiHawmfOya'rsm;pGmukd txl;vTrf;rdk;ae 
onf/ ¤if;Oya'rsm;onf tD*spfEdkifiHrS bmomrwlol vlenf;pkukd 
zdESdyf&ef &nf&G,fjy|mef;xm;jcif;om jzpfonf/ c&pf,mefrsm;ukd 
OD;wnfvkyfaqmifaomtMurf;zufrIrsm;rSm rsm;pGmwdk;yGm;rsm;jym;vm 
aeonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm; tdrfrsm;? qdkifrsm;ESifh oD;ESHrsm; 
rD;½IdUcH&jcif;? c&pf,mefbk&m;ausmif;rsm; rD;½IdUcH&jcif;? zsufqD;cH& 
jcif;? tokH;rjyK&ef ydwfyifwm;jrpfcH&jcif;wkdYrSm &SdcJh? &SdqJyifjzpfonf/ 
Edkuf*sD;&D;,m;EdkifiHonfvnf; tpövmrfESifhc&pf,mefbmom 
tMum; nDwlnDrQpnf;jcm;uGJjym;aeonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm; 
aexikd&fm awmiyfidk ;fon fomrefavmuDtkyfcsKyfrIykHpHtwkdif; tkycfsKyf 
aomfvnf; ajrmufykdif;wGifrl tpövmrfOya'ukd wif;MuyfpGmjy|mef; 
xm;onf/ ajrmufykdif;wGif tpövmrfbmomrS wpfjcm;bmomodkY 
ajymif;vJrIonf w&m;r0ifaMumif; owfrSwfNyD; bmomajymif;olrsm; 
ukd ao'Pfay;cH&onf/ 
bdkudk[m&rf (Boko Harem) (]taemufwkdif;ynma&;onf 
tjypf&Sdonf}[laomt"dyÜm,f&onf) [kac:aom tpGef;a&muftxl; 
tMurf;zufvufeufudkiftzGJUwpfzGJUvnf; &Sdaeonf/ ¤if;vufeuf 
ukdiftzGJUonf c&pf,mefbmom0iftrsm;pkyg0ifonfh vlaygif; 
wpfaomif;cefYukd owfjzwfcJhNyD; wpfcgwpf&H rdrdwdkYtcGifhta&; 
qkH;½IH;rIESifhywfoufí xkwfazmfajymqkdvdkaom tjcm;rGwfpvifrsm; 
udkvnf; ¤if;wkdYu owfjzwfMuonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm; 
twGif;wGif pkaygif;0wfjyK qkawmif;aeMupOf c&pf,mefbk&m;ausmif; 
rsm;ukd tjyifrS aomhcwfydwfqkdYum rD;½IdUrIrsm;udk Mudrfzefrsm;pGmjyKvkyf 
cJhjcif;aMumifh vltaotaysmufrSm aMumufcref;vdvdrsm;jym;cJhonf/ 
tif'dkeD;&Sm;EdkifiHonf rGwfpvifbmom0ifEkdifiH tm;vHk; 
teuf vlOD;a& trsm;qHk;&SdaomEkdifiH jzpfonf/ vlOD;a& (250)oef; 
&Sdonfhteuf (83)&mcdkifEIef;cefYrSm rGwfpvifrsm; jzpfMuonf/ vlenf;pk 
c&pf,mefbmom0ifrsm;? Ak'¨bmom0ifrsm;tay: jyif;xefaom 
tMurf;zufrI(acgif;jzwfrI) tygt0if BuD;rm;aomcGJjcm;qufqHrIESifh 
tMurf;zufrIrsm;udk jyKcJhjyKqJyifjzpfonf/ rGwfpviftmrm'D;,m; 
*dkPf;cGJ0ifrsm;udkvnf; *dkPf;BuD;0if yifrrGwfpvifrsm;u wdwdårsm; 
Heretics tjzpf ,lqNyD; rGwfpviftjzpf todtrSwfrjyKbJ
c&pf,mefbmom0ifrsm;ESifh Ak'¨bmom0ifrsm;uJhodkYyif BuD;rm;aom 
cGJjcm;qufqHjcif;? tMurf;zufjcif;wdkYudk cHMu&onf/ 
1960 jynfhESpfrsm;wGif w½kwfEkdifiHu BuD;Muyfvrf;nTefrI 
jyKaom uGefjrLepfrsm; qlyltHk<urIjzpfvmrnfudk pdk;&drfaMumufvefYNyD; 
tif'dkeD;&Sm;rGwfpvifrsm;u w½kwfvlrsdK; Ak'¨bmom0iftrsm;qHk; 
yg0ifaom (5)odef;ESifh (10)odef;Mum;ta&twGuf&Sdonfh vlrsm;udk 
owfjzwf&ef xdkodkYuGefjrLepf tHk<urIjzpfvmEdkifonf[laom,lqcsuf 
udk toHk;csoGm;cJhonf/ 1980 jynfhESpfrsm;wGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHonf 
ta&SUwDarmudk odrf;ydkufEkdifap&ef vGwfvyfaomta&SUwDarmuRef;&Sd 
c&pf,mefrsm;tay: &ufpufMurf;MuKwfNyD; vl½dkif;acwfqefaom 
ppfyGJwpfyGJudk qifETJcJhMuonf/ tif'kdeD;&Sm;rGwfpvifppfom;rsm;onf 
wDarmuRef;om;rsm;udk owfjzwfrIESifhywfoufí pdwfpEkd;paemifh 
rjzpfcJhMuay/ 
tpövmrfrpf tMurf;zufwyfzGJU0ifrsm; tD&efEkdifiHwGif 
pwifcJhNyD; tD&efEkdifiH bmomuGJudk;uG,fol vlenf;pkwGif vlOD;a& 
trsm;qHk; jzpfonfh bm[mtDbmomudk todtrSwf rjyKcJhay/ ¤if; 
bmomudk;uG,f,HkMunfolrsm;rSmvnf; jyif;xefpGmn§if;yef;ESdyfpufcH 
&onf/ bm[mtDbmom0ifrsm;onf zrf;rdefY rxkwfbJ zrf;qD;jcif;? 
rSm;,Gif;axmifcsrI? uGyfrsufrI? odrf;ydkufzsufqD;rI? tqifhjrifhynma&; 
wufa&mufavhvmoif,lcGifhudk jiif;qkdrIwdkYukd cH&cJh? cH&qJ? cH&vwHåUyif 
jzpfonf/ 1979 ckESpf tpövmrfawmfvSefa&;uwnf;u tD&efEkdifiH 
om; bm[mtDbmom0ifrsm; tdrfrsm;udk zsufqD;jcif;? wuúokdvf 
wufcGifh? tpdk;&tvkyfrsm; vkyfcGifhwkdYudk ydwfyifwm;jrpfjcif;wkdY yHkrSef 
jzpfaeonf/ 
bmoma&; ,HkMunfrIaMumifh vlaygif;rsm;pGmudk axmifcs 
tjypf'Pfay;zl;onf/ xkdYjyif tD&efEkdifiHonf rGwfpvifr[kwfaom 
tjcm;bmomw&m;tm;vHk;udk aMumufp&maumif;avmufatmifyif 
onf;cHEkdifrIr&SdaMumif;awGU&onf/ tD&efEkdifiH tpövmrfacgif;aqmif 
rsm;ESifh tpdk;&tBuD;tuJrsm;taejzifh tjcm;bmomrsm; tjcm;vlrsdK; 
rsm;udk vHk;0acsrIef;okwfoif&Sif;vif;&ef aqmfMoonfh EkdifiHwumokdY 
aMunmcsufrsm;xkwfjyef&efvnf; pdwfuoduatmifh rjzpfMuay/ 
tD&efEkdifiHonf tjcm;bmomodkY ouf0if,HkMunful;ajymif;oGm;ol 
rsm;ukd owfjzwfonf/ rdef;rvsmrsm;udk &uf&ufpufpufypfrSwfxm; 
zrf;qD;í ao'Pfay;wwfonf/ 
rav;&Sm;EkdifiH&Sd bmoma&;vGwfvyfcGifh tajctaerSm 
tjiif;yGm;zG,f udpöwpf&yfwpfck jzpfonf/ tpövmrfbmomonf 
rav;&Sm;EkdifiHawmf w&m;0ifEkdifiHawmfbmom jzpfonf/ odkYaomf 
EkdifiHawmfvlOD;a& xuf0ufeD;yg; (trsm;pkrSm w½kwfvlrsdK;?tdEd´, 
vlrsdK;rsm;jzpfNyD; xdkif;vlrsdK;? jrefrmEkdifiHom;rsm;ESifh tif'dkeD;&Sm;EkdifiH 
om;rsm;yg0ifonf)rSm rGwfpvifrsm; r[kwfMuay/ rav;&Sm;EkdifiH? 
'ku©onfpcef;rsm;wGif a&muf&SdaexkdifcJhzl;ol jrefrmvlrsdK;rsm; 
ajymqdkcsufrSm rav;-rGwfpvifrsm; vufxJwGif tvGefwZGwfxdk; 
waZmufuef; Murf;MuKwf&ufpufpGm onf;nnf;rcHbJ jyKrl qufqH 
cJhrIrsm;&Sdonf[líyif jzpfonf/ 
rav;&Sm;EkdifiHwGif blrdykwå&[kac:aom rl0g'wpfck&SdNyD; 
xkdrl0g't& vkyfief;wkdif;wGif rav;-rGwfpvif zufpyfvkyfudkifrnfh 
olwpfOD; xm;&Sd&ef vdkonf/ w½kwfvlrsdK; r*¾Zif;xkwfa0ol odkY 
r[kwf tarT;wkdifxkwfvkyfol okdYr[kwf tdEd´,vlrsdK; pm;aomuf 
ukefxkwfvkyfol odkYr[kwf pmtkyfykdif&Sifwpfa,mufyif ,if;vkyfief; 
taMumif; euef;wpfvHk;rS em;rvnfol rGwfpvif vkyfazmfukdifzuf
wpfOD;udk vufcH&onf/ xdkzufpyfvkyfudkifol rGwfpvifrSm vdk 
vnf; rvkdtyfay/ rsm;aomtm;jzifh xkdrGwfpvifonf rxDrJhjrif 
jyKwwfNyD; vuf0g;BuD;tkyfvkdolwpfOD;yif jzpfwwfonf/ 
rav;&Sm;EdkifiHwGif rGwfpvifr[kwfol wpfOD;aovQif 
xdkol aoolrSwfwrf;wGif rGwfpvifwpfOD;tjzpf topfac:a0: 
rSwfwrf;jyKjcif;jzifh xdkaool om;orD;rsm;onfvnf; rGwfpvif 
rsm;jzpfaMumif; aMunmEkdifayrnf/ tpövmrfbmomrS wjcm;bmom 
odkY ul;ajymif;&ef BudK;pm;jcif; tEÅ&m,frSm wkdif;odjynfodurÇmodjzpf 
NyD; bmomajymif;&efvnf; &GHUaMumufMuonf/ 
xkwfazmfajymMum;csuf pm&if;rsm;t& wl&uDEkdifiH 
vlOD;a& 99%onf rGwfpvifrsm; jzpfMuonf/ ¤if;wdkYteuf 
vlrsm;pkrSm qGefeDtpövmrfbmomudk ,HkMunfudk;uG,fMuonf/ 
atmfwkdrifydkif,mwGif rGwfpvifr[kwfol &mckdifEIef;rSm ,ckxuf 
tqrsm;pGm ydkrsm;cJhonf/ vlOD;a& twefoifh tiftm;BuD;aom 
vlenf;pk (10% 30%) rSm tvuf0D*dkPf;cGJ (The ALevi sect) 
eD;uyfqufpyfrI&SdMuolrsm; jzpfMuonf/ usefvlOD;a&rSm tjcm; 
bmom0ifrsm; jzpfMuonf/ 
txl;ojzifh c&pf,mefbmom*dkPf;cJGrsm; (*&datmfodka'ghpf? 
tmar;eD;,ef; tayghpawmhvpf) qD;&D;,m;atmfodka'ghpf? acsmv'D; 
,rf;uufovpf ta&SUykdif; bk&m;ausmif;? *sL;bmom (Judaism)? 
a,ZD'kdifbmomwkdY jzpfMuNyD; bmomrJhrsm;vnf; &SdMuonf/ vl 
enf;pkbmom0ifrsm;u rdrdwdkY bmoma&;,HkMunfrIaMumifh tpdk;& 
ykdif;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;wGif tvkyftukdif r&&Sdatmif wrif 
&nf&G,fvsuf ydwfyifwm;jrpfjcif; cHae&aMumif; nnf;nLwwfMu 
onf/ c&pf,mefbmom0ifrsm;? bm[mtDom bmom0ifrsm;ESifh 
rGwfpvifbmom0iftcsdKUonf vlrItzGJUtpnf; oHo,jzpfrI? 
r,HkMunfrIwkYdudk BuHKawGUcHpm;aeMu&onf/ 
tpGef;a&muf tpövmrfppfaoG;<ursm;uvnf; [Db½l;ESifh 
tm&yfbmompum;ajymqkdolrsm;udk qefYusifonfh cHpm;csufrsm;(anti 
semitic sentiments )udk ydkrdkwdk;yGm;vmum qufvufazmfjyvmMuonf/ 
xdkYtjyif tpövmrfbmomrS tjcm;bmomodkY ul;ajymif;vkdolrsm;rSm 
vnf; wpfcgwpf&H vlrIa&;aESmifh,Suf[efYwm;rI (social harassment) 
ESifh aqGrsdK;rsm;? tdrfeD;csif;rsm;rS tMurf;zufowfjzwfrIwdkYudk wpfcg 
wpf&H BuHKawGUae&onf/ 
aqmf'Dtm;a&;bD;,m;EkdifiHonf tpövmrfbmomudk tajc 
cHaom bk&ifpepfjzifh tkyfcsKyfonfhEkdifiH (Islamic Therocratic 
monarchy) jzpfonf/ tpövmrfbmomonf EkdifiHawmfbmomjzpfonf/ 
EkdifiHOya't& aqmf'DEkdifiHom;tm;vHk; rGwfpvifbmom0if 
jzpf&rnf[k owfrSwfxm;onf/ odkYaomf rGwfpvifr[kwfol 
EdkifiHjcm;om;tvkyform;rsm;udk rGwfqvifrsm;tMum; vma&muf 
aexdkif tvkyfvkyfudkifcGifh jyKxm;onf/ tcsdKUaomae&mrsm;odkY 
oGm;a&mufcGifh rjyKxm;ay/ 
]aqmf'Drlwm0D;} odkYr[kwf ]aumif;*kPfudkjzefY? raumif; 
*kPfudk wefYonfh aumfrwD} (The Saudi Mutaween or Committee for 
Propagation of Virtue and the Prevention of Vice) [k ac:aom 
bmoma&;&JwyfzGJU (The Religious police) u rGwfpvifr[kwfaom 
bmomw&m;rsm;ESifhqkdifonfh yGJvrf;obifrsm;udk wm;jrpfNyD; trsdK;orD; 
rsm; tjyKtrlrsm;? t0wftpm;rsm;? taygif;tazmfrsm;ESihfywfouf 
í jyif;jyif;xefxef uefYowfxm;onf/ 
trsdK;om;rsm;ESifh trsdK;orD;rsm;a&maESmrIESifhywfoufonfh
Oya'rsm;udkvnf; jyXmef;xm;onf/ aqmf'Drsm;onf ao'Pf 
(trsm;tm;jzifh vly&dowfa&SUwGif "m;&Snfjzifh acgif;jzwfowfjcif;) 
udk rMumcP toHk;jyKMuonf/ aqmf'DykdifaiGrsm;onf tpövmrf 
tMurf;zuf0g'(The Islamic Terrorism) ESifh a&S;½dk;pGJtpövmrf0g'(The 
Islamic fundam entalism)wdkYudk rsm;pGm rD;avmif&m avyifhvkyfaqmif 
vQuf&Sdonf/ 
ygupöwefEdkifiH&Sd bmoma&;vGwfvyfcGifhonf &Sm&D,m 
Oya'(Sharia Law) ESifh jy'g;wpfvrf; oHwpfvrf; jzpfvmonf/ 
tv’mt&Sif(Allah) udk tremy ajymqkda&;om;rIqkdif&mOya'rsm; 
(Blashpemy Laws) u vGwfvyfpGm ajymqkdcGifhudk vnfrsdKwufeif; 
vkdufovdk jzpfaeonf/ tpövmrfbmomudk qefYusifajymqkdrI? 
tpövmrfbmom okdYr[kwf tpövmrfbmom wrefawmfrsm;udk 
qefYusifwkdufcdkufa&;om;xkwfa0rIrsm;udk wm;jrpfxm;onf/ ygupö 
wefEkdifiH jypfrIqkdif&mOya' (Penal Code)t& wrefawmfrkd[mruf 
(Prophet Muhammad) trnfemrudk ½Iwfcsapmfum;ol rnfoludkrqkd 
ao'PfcsrSwf&ef ,cktcg owfrSwfjyXmef;xm;NyD; jzpfonf/ 
þjypfrIqkdif&m Oya't& udk&rf&fusrf; (The Quran) udk 
rav;rpm;jyKrltwGuf axmif'PfwpfoufwpfuRef;? bmoma&;t& 
aoG;<uaygufuGJrIudk jzpfap&ef wrifwum &nf&G,fvsuf wpfyg; 
ol bmoma&;,HkMunfrIrsm;udk apmfum;rItwGuf axmif'Pf(10) 
ESpf txdcsrSwf&ef owfrSwfjyXmef;xm;NyD;jzpfonf/ ygupöweftpdk;& 
u tmruf'D rGwfqvif*dkPf;tm; (The Ahmadi Muslim sect)  
bmoma&;yGJvrf;obifrsm;udk w&m;0ifwm;jrpfjcif; rjyKaomfvnf; 
¤if;rGwfpvif*kdPf; bmoma&;tavhtxrsm;udk Oya't& jyif; 
xefpGm uefYowfxm;onf/ 1974 ckESpf zGJUpnf;yHktajccHOya' jyif 
qifcsufwpfckwGif tmruf'Drsm; (Ahmadis) onf rGwfpvif 
bmom0if r[kwfaom vlenf;pkjzpfaMumif; aMunmcJhonf/ 
taMumif;rSm tpkd;&oabmt& ¤if;tmruf'Drsm;onf 
rkd[mrufudk tpövmrfbmom aemufqHk;wrefawmftjzpf vufrcH 
aomaMumifh[k qkdonf/ odkYaomf tmruf'Drsm;url rdrdwdkYudk,fudk 
rGwfpvifrsm;[k xifrSwfMuqJ/ tpövmrfbmoma&; tavhtxrsm; 
udk vkyfaqmifMuqJyif jzpfonf/ 1948 ckESpfwGif trdefYpmtrSwf(20) 
(Ordinance XX) t& tpdk;&u tydk'f-298(*)udk jypfrIqkdif&m 
Oya'wGif xyfavmif;aygif;xnfhNyD; tmruf'Drsm;udk olwdkYudk,folwkdY 
rGwfpvif[kac:jcif;? rGwfpviftjzpf jyKrlaexkdifjcif;? ¤if;wdkY 
,HkMunfudk;uG,frItaMumif; a[majymomoemjyKjcif;? tjcm;olrsm; 
udk tmruf'Dbmoma&; ,HkMunfrIudk vufcHvmatmif zdwfac:rI? 
rGwfpvifrsm;bmoma&;qkdif&m cHpm;csufrsm;udk apmfum;jcif;wkdYudk 
wm;jrpfydwfyifcJhonf/ 
1947ckESpfwGif EkdifiHtaejzifh oD;jcm;cGJxGufvGwfvyfa&;& 
vmuwnf;u ygupöwefEkdifiH c&pf,mefbmom0if? [dE´Lbmom 
0ifESifh Ak'¨bmom0ifrsm;rSmvnf; tMurf;zufrI? zsufqD;rI? rSm;,Gif; 
zrf;qD;rIwdkY wpfaeYwpfjcm; ydkrdkwdk;yGm;vmNyD; ydkrdkqdk;&Gmaomtajctae 
odkY a&muf&SdaeNyDjzpfonf/ 
,ckb*Fvm;a'h&Sf[laomEdkifiHonf ,cif&mpkESpfaygif;rsm; 
pGmu Ak'¨bmom xGef;um;jyefYyGm;cJh&m ae&mXmewpfck jzpfcJhonf/ 
,cktcg vufusefAk'¨bmom0ifrsm;rSm EkdifiHvlOD;a& 0.7% om 
&SdNyD; vsifjrefpGm usqif;vsuf&Sdonf/ (13)&mpk tapmykdif;wGif 
tdEd´,EkdifiHudk rGwfpvifrsm; usL;ausmfwkdufcdkufcJhMuonf/ rGwf 
pvifrsm;tkyfpdk;rIu [dE´Lbmom0ifrsm;ESifh Ak'¨bmom0ifrsm;udk
aESmifh,SufowfjzwfrIrsm; us,fus,fjyefYjyefY jzpfapcJhonf/ ¤if; 
bmom0ifrsm; bk&m;ausmif;rsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm;ESifh tjcm; 
ta&;ygaomae&mrsm;udk tBuD;tus,f zsufqD;rIwdkY jyKcJhMuonf/ 
Ak'¨bmom0if&[ef;awmfrsm;udk owfjzwfcJhMuonf/ Ak'¨ 
bmom0ifrsm;ESifh [dE´Lbmom0ifrsm;udk tpövmrfbmomokdY twif; 
t"r® ul;ajymif;ap&ef tMurf;zufenf;rsm;udk toHk;jyKcJhMuonf/ 
þokdYtMurf;zufowfjzwfrIrcH&bJ toufcsrf;om&m&cJhonfh Ak'¨ 
bmom0iftrsm;pkrSmvnf; ab;uif;vHkNcHK&m&Sm&if; ppfwaumif; 
awmifukef;a'ookdY ajymif;a&TUcJhMuonf/ 1948 ckESpfwGif NAdwdoQ 
tdEd´, (British India) udk vGwfvyfa&;ay;aomtcg rGwfpvif 
vlxku udk,fydkifEdkifiH awmif;qdkcJhMuonf/ udk,fydkifEkdifiHudkvnf; 
¤if;wdkYudk ay;cJhNyD; ygupöwefEkdifiH[k topfzGJUpnf;cJhonf/ 
¤if;ygupöwefEkdifiHwGif rkdif(1000)uGma0;aom a'oBuD;ESpfck 
yg0icfohJ n/f þEidk iftH opuf kdbmoma&;ouofujfzi hft"ydmÜ , fowf 
rSwfNyD; rGwfpvifEdkifiH [líyif orkwfcJhMuonf/ [dE´Lbmom0if? 
Ak'¨bmom0ifESifhtjcm; rGwfpvif r[kwfol oef;aygif;rsm;pGmudk 
ESifxkwfvQif ESifxkwf? ESifrxkwfjzpfvQif owfypfvkdufMuonf/ 
tdEd´,EkdifiHrS [dE´Lbmom0ifrsm;uvnf; rGwfpvifoef;aygif;rsm;pGm 
udk ESifxkwfjcif;jzifh wHkYjyefcJhonf/ (1971)ckESpfwGif ta&SUygupöwef 
(East Pakistan)u ygupöwef vufatmufrS vGwfvyfa&;udk 
wdkufckduf,lcJhonf/ 
(4) vwm aoG;acsmif;pD;ppfyGJ jzpfyGm;cJhNyD;aemuf ta&SU 
ygupöwefonf b*Fvm;a'h&SfEkdifiH [lí jzpfvmcJhonf/ rGwfpvif 
ygupöwefEkdifiHom;rsm;u rGwfpvifb*FgvDrsm;tay: vlrsdK;a&; 
cGJjcm;rI? vlwGifus,fvkyfrIwdkYaMumifh ppfjzpfyGm;cJhjcif;jzpfonf/ ESpf 
zufpvHk;u ppfyGJudk toHk;csí ¤if;y#dyu©ESifhvm;vm;rS rouf 
qkdifaom b*Fvm;a'h&SfEkdifiH&Sd [dE´Lbmom0ifESifh Ak'¨bmom0ifoef; 
aygif;rsm;pGmudk owfjzwfcJhMuonf/ ,ckvwfwavm tajctaewGif 
b*Fvm;a'h&SfvlrsdK;rsm;onf urÇmwGif bmoma&;t& onf;rcHEkdif 
qHk;? aygufuGJ tMurf;zufvG,fqHk;aom rGwfpvifrsm; jzpfvmaeMuonf/ 
Ak'¨bmom0if? [dE´Lbmom0ifESifh c&pf,mefbmom0if 
vlenf;pkrsm;rSm tMurf;zufrI? rD;½dIUrI? ajrvkrI? t"r®bmomajymif; 
ckdif;rIwdkYudk 'DvdIif;yrm wpfvHk;NyD; wpfvHk; vmt½dkufcHaeMu&&Sm 
onf/ rGwfpvifr[kwfolrsm; (rGwfpvifr[kwfaomuav;rsm;tyg 
t0if)udk tpövmrfbmom odkYr[kwf rkd[mrufESifhywfoufí a0zef 
onf? tremrajymqdkonf[kqkdum vGJrSm;pGmpGyfpGJvsufao'Pfay;cJh 
Muonf/ tdEd´,EkdifiHonf rdrdudk,fudkumuG,f&ef b*Fvm;a'h&SfEkdifiH 
ESifhpyfaeaom &Snfvsm;onfh e,fedrdwfwpfavQmufwGif rkdifaygif; 
(1790) &Snfvsm;aom oHrPdql;BudK;rsm;jzifh cHwyfozG,f um&H 
xm;onfh NcHpnf;½dk;udk wnfaqmufxm;NyD; jzpfonf/ 
&nf&G,fcsufrSm tpövmrftpGef;a&mufrsm;rS tdEd´,vlrsdK;rsm; 
 tvkyftudkifudk vk,lMurnfh a&TUajymif;tvkyform;rsm;? ]½dk[if 
*sm qkdolrsm;} odkYr[kwf tjcm;aomrGwfpvifrsm;wnf;[laom 
xdef;rEkdifodrf;r&jzpfonfh vdIif;wHydk;rsm; tdEd´,jynfwGif;odkY r0if 
a&mufEkdifapa&; umuG,f&ef jzpfonf/ ¤if;NcHpnf;½dk;onfurÇmht&Snf 
vsm;qHk;aom e,ferdwfNcHpnf;½dk;BuD;yif jzpfayonf/ þrnfaom 
EdkifiHrsm;u jrefrmEkdifiHwGif okdYr[kwf tjcm;EkdifiHwpfEkdifiHwGif rnf 
onfu trSefw&m;jzpfrnf? rnfonfu trSefw&m;jzpfonf[k 
rnfodkY tqHk;tjzwfay;Ekdifygrnfenf;/ 
(rl&if;aqmif;yg;&Sif tar&duef pma&;q&m orkdif;okawoD Rick 
Heizman - Organization of Islamic Cooperation –OIC udk 
bmomjyef qkdygonf/ bmomjyefqkdol- &J&ifhol&Jaumif;)/ /
rsm;jym;pGmaom 
vrf;ab;wkdYwGif 
vlt½kd;rsm; 
jyefYusJaeqJjzpfonf/ 
xkdvlowfuGif;jyifrsm;wGif 
aoG;pGef;ae....
Hindu Genocide in East Pakistan By Shrin andan Vyas 
þaqmif;yg;onf(1971)ckESpfwGif ta&SUygupöwefü 
[dE´Lbmom0if 2.5 oef;cefY tokwfoifcH&rItaMumif;ukd avhvm 
wifjyxm;jcif; jzpfygonf/ 
þaqmif;yg;onf b*Fvm;a'h&SfEdkifiH tpkd;&pDrHudef;Xme? 
NAdwefeD;um;pG,fpkHusrf;? txufvTwfawmftrwft,f'Gwfuae'D 
tar&duefjynfaxmifpk txufvTwfawmfw&m;pD&ifa&;aumfrwDokdY 
tpD&ifcHpm? e,l;0dcfr*¾Zif;? e,l;a,mufwkdif;rfpf owif;pmtp&Sdonf 
wdkYu ay;xm;aom owif;tcsuftvufrsm;ukd ukd;um;ygonf/ 
(1971)ckESpfwGif ta&SUygupöwefü [dE´Lbmom0ifoef;csDum 
towfcH&jcif;udk jyo&eftwGuf þowif;tcsuftvufESifhtajccH 
*Pef;ocsFmynmwkdYtm; tokH;jyKxm;ygonf/ 
This article deals with slaughter of about 2.5millon 
Hindus in East Pakistan in 1971.This article refers to 
information provided by Dept. of Planning of Government to 
Bangladesh, Encyclopedia Britannica , 
SentorEdward Kenneydy's report to the U.S.Edward 
Kennedy's report to the U.S. Senate Judiciary Committee, 
Newsweek,New York Times ,etc. This information and 
elementary math are used to show that indeed millions of 
Hindus were killed in East Pakistan in 1941. 
,cifu ta&SUygupöwefjzpfaom b*Fvm;a'h&SfEdkifiHwGif 
(1971)ckESpf? ppfwyf zdESdyfrIaMumifh 'ku©onf(10)oef; tdEd´,EdkifiH 
twGif;odkY 0ifa&mufrI jzpfapcJhonfukd trsm;odMuygonf/ urÇm 
ay:wGif us,fus,fjyefYjyefY av;pm;vufcHMuonfh u,fq,fa&;ESifh 
owif;Xmersm;u aoqkH;olta&twGufukd (3)oef;[k qdkonf/ 
okdY&mwGif xkdpm&if;tif;rsm;ukdMunfhvQif ay:vGifxif&Sm;vmonfh 
tcsufrSm-ta&SUygupöwef [dE´Lbmom0ifxkBuD;wpfckvkH;onf 
(1971)ckESpfu (9)vMum zdESdyfrItwGif;ü ygupöwefppfwyf 
ypfrSwfjzpfonfqkdaom tcsufjzpf/ 
b*Fvm;a'h&Sftpkd;&ESifh tar&dueftpkd;&wdkY xkwfjyefcsuf 
rsm;rS &&Sdaompm&if;tif;rsm;ukd tokH;jyKí þaqmif;yg;u b*F 
vm;a'h&SfEdkifiHrS 'ku©onfrsm;teuf vlOD;a&(80)%rSm [dE´Lbmom 
0ifrsm;jzpfNyD; towfcH&ol(3)oef;teuf (80)%rSmvnf; [dE´L 
bmom0ifrsm;yifjzpfaMumif; oufaojyrnf jzpfygonf/ odkYygí(1971) 
ckEpS uf ta&SUygupöwefa'owGif jzpfyGm;cJhaomudpö&yfrsm;rSm [dE´L 
bmom0if 'ku©onfwdkY jyóemwpfckjzpfNyD; [dE´Lbmom0ifrsm;tm; 
rsKd;jzKwfowfjzwfrIwpfck jzpfygonf/ 
NAdwef;eD;um; pG,fpkHusrf; (pm&if;tif;rsm;twGuf)? b*Fvm; 
a'&h fS EdkifiHtpkd;&pDrHudef;Xme? e,l;pf0dcfr*¾Zif;? e,l;a,mufwdkif;rfpf 
owif;pm? txufvTwfawmftrwft,f'Gwfuae'D tar&duef 
jynfaxmifpk txufvTwfawmfw&m;pD&ifa&;aumfrwDodkY tpD&ifcHpm
10 References -Encyclopedia Britannica ,Bangla Desh 
Government _ Ministry of Planning (For statistics), Newsweek 
,New York Times ,Senator Edward Kennedy's report to the U.S 
Senate Judiciary Committee. 
ygupöwefEdkifiHwGif (1970)ckESpf? 'DZifbmvwGif t0grD 
tzGJUcsKyfu trwfae&m (169)ae&m teuf (167)udk tEdkif&NyD; ta&SU 
ygupöwefa'owGif vlxkrJ (80%)ausmf &&Sdonf/ ocsmFenf;t& 
qdkvQif t0grDtzGJUcsKyfonf ygupöweftrsKd;om;nDvmcHwGif trsm;pk 
&&Sdonf(pkpkaygif; 313 ae&mwGif 167)/ 
(1) ordkif;aMumif;t& ta&SUygupöwefonf pkpkaygif; 
o,HZmw (36%)udkom cGJa0cHpm;cGifh&SdNyD; ygupöwefjynfaxmifpk 
z,f'&,ftpkd;&wGif ae&m(20%)udkom &onf/ 
(2) vlaygif; (2500000) ausmf aoqkH;cJhaom (1970) 
Edk0ifbmvwGif aMumufrufzG,f qdkifuvkH;rkefwdkif;tNyD; ta&SU 
ygupöwefa'otay: ygupöweftpkd;& tom;a&mifcGJjcm;rIu 
ta&SUygupöwefvlxktm; olpdrf;jyifjyifuJhodkU pdwfcHpm;rIudk jzpfay: 
aponf/ ta&SUESifhtaemuf ygupöwefEdkifiHa&;orm;rsm;tMum; 
uGJjym;jcm;em;rIonf tjynfjynfqkdif&m ta&;tcif;wpf&yftjzpfodkY 
½kwfjcnf;wdk;wufoGm;cJhonf/ (1971)ckESpf? rwfv (25)&ufaeYwGif 
or®w,m,mceftrdefUjzifh ygupöwefppfwyfonf tMurf;zuf 
ppfqifa&;wpf&yfudk pwifcJh&m (1971) ckESpf? 'DZifbmv(17)&ufaeY 
wGif tdE´d,ppfwyfxH aemufqkH;vufeufcs&onfhtcsdefxd MumjrihfcJhonf/ 
ygupöwefppfwyf þtMurf;zufrIppfqifa&;u b*F 
vm;a'h&Sf 'ku©onf(10)oef;? tdEd´,e,fjcm;udk jzwfausmf0ifa&mufrI 
jzpfapcJhNyD; (txufvTwfawmftrwf tuf'Gwfuae'D tar&duef 
jynfaxmifpktxufvTwfawmf w&m;pD&ifa&;aumfrwDodkY tpD&ifcHpm 
tnTef;-3) u,fq,fa&;Xmetrsm;pk tpD&ifcHpmrsm;ESifh b*Fvm; 
a'h&Sftpdk;& w&m;0ifcefYrSef;csuftay: tajccHwGufcsufrIt& 
(3)oef; towfcH&aponf/ (tnTef; -4?5) 
okdY&mwGif 'ku©onfrsm;ESifhaoqHk;olrsm;tm; rnfonfh 
ae&mwGifrQ bmoma&;t& cGJjcm;azmfjyrI r&Sday/ tdEd´,owif;rD'D,m 
wdkYrS tpD&ifcHpmrsm;wGif þodYkaomowif;tcsuftvufrsdK;udk razmfjy 
bJ usefae&pfonfudk awGU&onf/ þokdYaom owif;xkwfjyefrIwkdYu 
ta&SUygupöwefa'owGif jzpfyGm;cJhonfh [dE´Lbmom0ifwdkYtm; rsdK;jzKwf 
owfjzwfrIwnf;[laom ydkrdk,kwfrmaumufuspfaom trSefw&m;udk 
a,bk,stm;jzifh urÇmhjrifuGif;rS txl;ojzifh tdEd´,EdkifiHom;wdkY 
jrifuGif;rS zHk;uG,fxm;ovdk jzpfaecJhayonf/ 
[dE´Lbmom0ifwkdYonf ygupöwefppfwyf txl;a&G;cs,f 
xm;aom ypfrSwfjzpfonf/ (1971) ckESpf? Ekd0ifbmv(1)&uf aeYpGJ 
wyfxm;onfh oltpD&ifcHpmtESpfcsKyfwGif txufvTwfawmftrwf 
tuf'Gufuae'Du a&;om;xm;onfrSm (tnTef;-6) ]tar&duef
jynfaxmifpk uGif;qif;aumuf,laom tpD&ifcHpmrsm;? ra&rwGufEkdif 
onfhowif;orm;wdkY udk,fawGUrsufjrifrSwfwrf;rsm;? urÇmhbPf 
uJhodkYaom tjynfjynfqkdif&mtzGJUtpnf;rsm; tpD&ifcHpmrsm;ESifh 
qyfaumfrwDu xyfrHí &&SdorQ owif;tcsuftvufrsm; tm;vHk; 
wdkYu ta&SUba*Fg(ta&SUygupöwef)ukd qGJn§pfcsKyfudkifaeaom taMumuf 
w&m;vTrf;rdk;apjcif;jzifh tkyfpdk;rIudk oufaojyrSwfwrf;jyKvQuf&Sdonf/ 
tjyif;xefqHk;xdcdkuf&olwdkYrSm [dE´LvlUtokduft0ef;0ifrsm; 
jzpfayonf/ olwdkY ajr,mrsm;ESifh aps;qkdifae&mrsm; vk,uf 
odrf;ydkufcH&onf/ pepfwusowfjzwfokwfoifjcif; cH&onf/ tcsdKU 
ae&mrsm;ü ([dE´L twdkaumuf) ]tdyfcsf} trSwftom;udk t0ga&mif 
aq;jzifh a&;cs,fxm;cJhMuonf/ ppfOay'udk taMumif;jyKí þ 
vkyf&yftm;vHk;udk (ygupöwefEkdifiHNrdKUawmf) tpövmrfbufrSw&m; 
0ifcGifhjyKjcif;? trdefYay;jcif;ESifh pDrHaqmif&Gufjcif;jyKonf/ 
(vlowfuGif;rsm;pmtkyfa&;ol) ylvpfZmqk&Sifowif;orm; 
qpf'eD&Sef;b*fonf (1971)ckESpf ppfwyfzdESdyfrIumvESifh (1971) 
ckESpf b*Fvm;a'h&SfppfyGJ umvtwGif;wGif e,l;a,mufwkdif;rf 
owif;pm (ta&SUb*Fvm; NrdKUawmf) 'gumNrdKUtajcpdkuf owif; 
axmufjzpfonf/ ol rlydkifowif; ]epfqif rjrifcsifa,mifaqmif 
aeaom ygupöwefokwfoifrIBuD;} wGif rpöwm&Sef;bwfu a&;om; 
xm;onfrSm ]ppfudk uRefawmfBuHKcJhNyD; tdEd´,ppfom;rsm;udk vGwf 
ajrmufa&;twGuf u,fwif&Sifrsm;tjzpf vlxk 0rf;ajrmuf0rf; 
omBudKqkdrIukd udk,fwkdif jrifawGUcGifh&cJhonf/ aemufydkif;wGif EkdifiH 
tESHYudk vrf;&Sdoí vSnfhvnfMunfh½Iaomtcg ygupöwefwdkY 
orkdif;wGifrnfhvkyf&yfrsm;udk vwfvwfqwfqwfBuD; awGU&awmh 
onf/ wpfNrdKUNyD; wpfNrdKUawGU&onfrSm vSHpGyfrsm;? usnfqHrsm;ESifh 
wif;ykwfwdkYjzifh vlrsm;udk owfjzwfcJhaom okwfoifowfjzwfonfh 
ae&mrsm; jzpfonf/ tcsdKUNrdKUrsm;wGif okwfoifowfjzwfrIrsm;udk 
aeYpOf tpDtpOfjzifh jyKvkyfcJhonf/ 
xdktcsdefonf ppfNyD;qHk;NyD;aemuf wpfvtMum (1972) 
ckESpf Zefe0g&DvwGif jzpfonf/ rsm;jym;pGmaomvrf;ab;wkdYwGif 
vlt½kd;rsm; jyefYusJaeqJ jzpfonf/ xkdvlowfuGif;jyifrsm;wGif 
aoG;pGef;aeaomt0wfrsm;? vlwkdYqHyifaxG;rsm;rSm NcHKykwfrsm;ü 
NidwG,fvQuf&Sdaeayao;onf/ em;vnfoabmaygufEdkifpGrf; enf; 
yg;ao;aomi,f&G,fvSonfh uav;i,frsm;onf t½dk;acgif;rsm;jzifh 
twkjrif twwfoifum pdwful;,Ofupm;enf;rsm;udk upm;vsuf 
&dSMuonf/ tjcm;usef&pfaomtrSwftom;wdkYrSm rGwfpvifppfwyf 
txl;jyK ypfrSwfrsm;jzpfaom [dE´Lbmom0ifwkdY aetdrfrsm;wGif 
ygupöwefwkdYu a&;okwfcJhaom t0ga&mif ]tdyfcsf}pmvHk;rsm; jzpf 
onf/ (tnTef;-7) 
wpfcku (1971)ckESpf? Ekd0ifbmv(1)&ufaeY rwkdifrDjzpfNyD; 
tjcm;wpfcku (1972) ckESpf? Zefe0g&Dvu jzpfonfh vGwfvyfaom 
avhvmcsufESpfcku ta&SUygupöwefa'orS [dE´Lbmom0ifwdkY
tdrfrsm;udk t0ga&mif ]tdyfcsf} pmvHk;rsm;jzifh trSwftom;jyKcJhMuNyD; 
[dE´Lbmom0ifrsm;onf ygupöwefppfwyf txl;jyK ypfrSwfjzpf 
aMumif; twnfjyKxm;ayonf/ tajctaerSm (1939)ckESpfrS 
(1944)ckESpftxd emZDwdkYu *sL;vlrsdK;wdkYtm; ypfrSwfxm;vsuf 
ESdyfuGyfrIESifh rarQmfvifhbJ qifwlaeaMumif;awGU&NyD; &v'frSmvnf; 
qifwlaeayonf/ 
b*Fvm;a'h&SfEdkifiHrS 'ku©onftrsm;pkrSm [dE´Lbmom0if 
rsm; jzpfonf/ txufvTwfawmftrwftuf'Gyfuae'Du ol 
tpD&ifcHpmwGif (1971)ckESpf? b*Fvm;a'h&SfEkdifiHrS xGufvmaom 
'ku©onfrsm;ESifh ywfoufí atmufygtwkdif; tao;pdwf tcsuf 
tvufrsm;udk azmfjyxm;onf/ (1971)ckESpf atmufwkdbm (25) 
&ufaeYwGif ta&SUygupöwefa'orS 'ku©onf(9.5)oef; tdEd´, 
EkdifiHokdY jzwfausmf0ifa&mufcJhNyD; jzpfonf/ (1971)ckESpf atmuf 
wkdbmvwGif ysrf;rQvl0ifEIef;rSm wpf&ufvQif 'ku©onf 106453 
OD; jzpfonf/ (tnTef;-3) xkdYaMumifh (1971)ckESpf? 'DZifbmv (3) 
&ufwGif jzpfyGm;aom b*Fvm;a'h&fSppfyGJtpü pkpkaygif; 'ku©onf 
ta&twGufrSm (10)oef;cefY jzpfonf/ (tnTef;-5) 
txufvTwfawmftrwfuae'Du xyfrHí azmfjyonfrSm 
tdEd´,tpdk;&onf tqifajyaomae&mrsm;ü [dE´Lbmom0ifrsm;ESifh 
rGwfpvifrsm;twGuf oD;jcm;'ku©onfpcef;rsm; wnfaxmifay;xm; 
&m [dE´L'ku©onfpcef;rsm;onf [dE´Lbmom0if trsm;pk&Sd&ma'o 
rsm;ü wnf&SdNyD; tvm;wlyif rGwfpvifpcef;rsm;onf rGwfpvif 
trsm;pk&Sd&ma'orsm;wGif wnf&dSonf/ 'ku©onfwdkY todkuft0ef; 
tvkdufudk,fpm;jyKrIrSm [dE´Lbmom0if (80%)? rGwfpvif(15%) 
ESifh c&pf,mefbmom0ifESifh tjcm;olrsm;(5%)jzpfonf/ (tnTef;-8) 
þtcsufu 'ku©onf (10)oef;teuf (8)oef;onf 
[dE´Lbmom0ifrsm;jzpfonf[k qkdvkdayonf/ (tnTef;-8) 
þtcsufudk axmufcHaomtjcm;tcsufrSm txufvTwf 
awmftrwf uae'Du 'ku©onfpcef;rsm; wm0efcHu,fq,fa&; 
t&m&Sd tBuD;tuJrsm;pGmtm; rnfonhft&monf csufcsif; tvdktyf 
qHk;jzpfonfudk ar;jref;aomtcg olwdkYajzqkdcsufu ]rD;oN*dKvf&ef 
ae&mrsm;}[lí jzpfonf/ ([dE´Lbmom0ifrsm; aoqHk;aomfrD;oN*dKvf 
avh&Sdonf)/ 
aysmufqHk;aeaom[dE´L bmom0if2.5 oef;? tzGJUtpnf; 
trsm;tjym;u ygupöwefppfwyf vlrqefaomzdESdyfrIonf 
b*FgvD(3)oef;ukd owfjzwfypfcJhaMumif; jyqkdMuonf/ þcefYrSef; 
csufudk b*Fvm;a'h&SfEkdifiHtpdk;&uyif ay;xm;jcif;jzpfonf/ (tnTef; 
-5) okdY&mwGif udk;uG,f&mbmomtvkduf aoqHk;olwdkYtm; cGJjcm;&ef 
rSm tvG,fwul rjzpfEkdifay/ 
( Burma Democratic Concern (BDC)) wGif azmfjyxm;aom 
bmomjyefaqmif;yg;tm; aumufEkwfazmfjyjcif; jzpfygonf/-zsmyHke'D)
olr vufonf;udk 
teDa&mifjc,forItwGuf 
tif;qufydk;rTm;awG 
xnfhxm;aomtdwfxJodkY 
olrvufudk xnfhNyD; 
'Pfay;wm....
olronf rsufESmzHk;pGyfudk cRwf&efqHk;jzwfvkdufonfhtwGuf 
tpGef;a&muftpövmrfrpfaumifpDtzGJU owfjzwf&ef Ncdrf;ajcmufrI 
awGudk cH&ygw,f/ wu,fawmh olr av;ESpft&G,fuwnf;u 
rdcifjzpfolu t"r® twif;tusyf 0wfckdif;ojzifhom 0wfqifae& 
wmjzpfNyD; rdrdoabmt& pdwfBudKufvGwfvyfpGm a&G;cs,fxm;aom 
udpör[kwfyg/ 
olronf &Jpcef;okdYoGm;NyD; acgif;NcHKvTmonf rdcif 
qHk;jzwfcsufomjzpfNyD; rdrdqHk;jzwfcsuf r[kwfyg/ acgif;pGyfcRwf 
vkduf&ojzifh rdrdb0wpfavQmufwGif vGwfvyfrIudk yxrOD;qHk; 
tBudrf cHpm;vkduf&ygonf[k aMunmcJhygonf/ ¤if;tjyif tmPm 
ykdifawGESifh ukd&rf&fusrf;pmwGif b,fae&mwGifrS 
acgif;NcHKvTrf;xm;&ef nTefMum;csuftykd'f 
wpfydk'fyif r&Sd[k jiif;qdk axmuf 
jycJhygonf/ onfhtwGuf 
olr vlrItodkif;t0ef;wGif 
vnf; tBuD;tus,f a0zef 
cH&ygonf/ orl zciuf 
olUtdrfukdcJrsm;ESifh vma&muf 
ypfayguf wdkufcdkufcJhygonf/ 
(Oya'u cGifhjyKxm;avvm;? 'gu 
a&m tMurf;zufrIvkdURubby mirror wdkY 
½HIUcsEkdifMurvm;)/ 
ukvor*¾vufatmufcH 
vlU tcGifhta&;tzGJU (WFUNA) 
tzGJUwGif vkyftm;ay;aeaom olru acgif;NcHKvTmonf tpövmrf 
ray:xGef;rDuwnf;u (tpövmrfbmomonf c&pfouú&mZf 600 
ausmfwGif pwif ay:xGef;ygonf) tm&yfa,mufsm;? rdef;rrsm;u 
&moDOwktajctaet& 0wfqifcJhaom a&S;"avh0wfpm;qif,ifrIom 
jzpfygonf/ tpövmrftrsdK;orD;tcGifhta&;twGuf avhvmrIrsm; 
vkyfNyD; umZHu rdrdbmaMumifh acgif;NrD;NcHKvTm jzKwf&onfh 
taMumif;&if;udk &Sif;vif;cJhygonf/ rdrdbmawGajymif;vJcJh&onfudk 
&Sif;jycJhygonf/ (uRefr acgif;NcHKvTmcRwfvkdufwmeJY vGwfvyfrIudk 
cHpm;&ygonf/) 
vlwpfOD;wpfa,mufonf jywif;aygufwpfckwnf;uom 
MunfhwwfwJhtusifh&aecJhr,fqdk&if ,if;xufydkqkd;0g;pGm wjcm; 
jywif;aygufawG &SdrSef;yifrodawmhcJh&if xdkolwdkY[m 'Dwif;MuyfrI? 
rsufuef;qefrI w&m;aotrdefYatmuf oifBudKufovdk ac:a0:vkduf 
yg/ olwdkY[m oem;zG,f&m &Sifoef&yfwnfae&ygawmhw,f/ uRefr 
 ,HkMunfcsuf[m cufcufcJcJ&yfwnfcJh&NyD; uRefr vkyfEkdifcGifh 
abmiftjyif a&mufaecJhygonf/ rdbawG uGm&Sif;xm;wJhtcuftcJeJY 
rdcifbmoma&; tvGeftuRHtpGef;a&mufrIawGu uav;i,f 
wpfa,muftwGuf ausmfvGef&ef tvGefcufcJcJhygonf/ 
uRefronf trSefw&m;udk ,HkMunfoljzpfaomfvnf;uRefr 
rSm a&G;cs,fykdifcGifhr&SdcJhyg/ taru uRefri,fi,ft&G,fuwnf;u 
twif;tMuyf acgif;pGyf 0wfckdif;ygawmhonf/ acgif;NrD;NcHKae&jcif; 
onf cH,lcsufESifh ay;qyfrI&Sd&ef tvGefvkdygonf/ odkYaomfuRefrrSm 
a&G;cs,fykdifcGifhr&cJhyg/ 'Da&G;cs,frI[m tvGefcufcJNyD; rwfapmuf 
onfhawmifudk wuf&ouJhodkY tvGefcufcufcJcJ qHk;jzwf,l&ygonf/ 
rdrd cH,lcsuf? rdrd,HkMunfrI(trSefw&m;) rdrdqifjcifwHkw&m;u 
wpfzufESifh'DvdkqHk;jzwfa&G;cs,fvkdufvQif &ifqkdif&r,fh aemufquf 
wGJwkefUjyefrIawGudk pOf;pm;csifhcsdef&aomtcuftcJrSm tvGefcufcJaom
qHk;jzwfcsuf jzpfygonf/ acgif;NcHKvTm pwif0wf&aom yxrESpfrSm 
uRefracgif;udk EkdifvGeftdwfxJrSm ydwfavSmifxm;cH&ovkd tae& 
txkdif& tvGefcufygonf/ 
em;xJrS NiD;oHwpfck Mum;ae&ygonf/ wpfcgwpfcgwGif 
vnfyif;rS wG,ftyfjyKwfNyD; rdrdvnfacsmif;udk xkd;azmufoGm;av 
rvm;qdkjyD; aMumufvefYpdwfvnf; rMumcP jzpfwwfcJhygonf/ 
'gaMumifh rdciftvpfwGif &Hzef&Hcgacgif;pGyf jzKwfcJhygonf/ 
wpf&ufwGif rdcifawGUjrifoGm;vkdY wpfoufwm rarhEdkifavmufatmif 
aemifusOfatmif t½dkufcH&ygawmhonf/ 
tJ'Dt½dkuftESufcH&NyD; ESpfaygif; 30 tMumwGif acgif;pGyf 
jzKwf&ef qHk;jzwfcsufcsvdkufaomtcg wkdufyGJwpfck BuHK&ygawmh 
onf/ tpGef;a&muftpövmrftzGJUawG tBuD;tus,fa'goxGufMuyg 
awmhonf/ acgif;NrD;NcHK emrnfausmfpma&;q&mru 'Dvkdvkyfwm 
tonf;uRJcwfcH&onfES,f jzpfoGm;Muygonf/ uRefrudk apmfum; 
wmawG? vkyfBuHowfypf&ef Ncdrf;ajcmufwmawG cH&ygawmhonf/ 
tajymif;tvJvkyf&wm tawmfav; emusif&ygonf/ uRefr tar&du 
udka&mufvmawmh yxrOD;qHk; uRefr pdwfauseyfonftxd a&ul; 
ypfvkdufygawmhonf/ ESpfaygif;rsm;pGm a&ul;cGifh r&cJhwm tvGef 
0rf;enf;p&mwpfck jzpfonf/ a&ul;uefuyif jyefrwufcsifatmif 
cHpm;vm&ygonf/ aemuf&ufawGrSm aeYpOf nwkdif; ESpfem&DMum 
a&ul;aerdygawmhonf/ ESpfaygif;rsm;pGm uGsefrtaejzifh wpfudk,f 
vHk; vTrf;NcHKxm;cJh&wmaMumifh tom;ta&awG[m aea&mifjcnf 
vkdtyfoavmufr&onfhtwGuf azG;pGwfaeNyD; Adkufwmrif'D"mwf 
csdKUwJhrI cHpm;ae&ygonf/ tusdK;quftjzpf rMumcP jyif;jyif; 
xefxef zsm;emwwfygonf/ tm;enf;rI? pdwfykdif;qkdif&m yifyef; 
EGrf;e,frIawG cHpm;&ygonf/ 
uRefronf aea&mifatmufrSm aeylpmvIHNyD; wif;epf 
upm;ygawmhonf/ aumif;uifjymBuD;atmuf tjzLa&mif wif;epf 
0wfpHkjzifh upm;ygonf/ vGwfvyfrIt&omudk pum;jzifh azmfjy&ef 
pum;vHk;yif &Smr&cJhyg/ 'DaemufwGifawmh rdef;rom;wpfOD;&JU 
pdwful;tdyfruf jzpfaom vufonf;udk t&Snfxm;NyD; eDeD&J&J 
vufonf;qkd;aq;av;awG jc,forI jyKygawmhonf/ onfvkd 
vufonf; qdk;&wmESifh uRefrb0twuG ftrwS &fp&mwpcfku kdajy; 
ow&drydgawmoh n/f t&D euf kdtvnfoGm;pOfu trsdK;orD;wpfa,muf 
ESifh BuHKcJh&wmu olr vufonf;udk teDa&mifjc,forItwGuf 
tif;qufydk;rTm;awG xnfhxm;aom tdwfxJodkY olrvufudk 
xnfhNyD; 'Pfay;wmudk cH&ygonf/ uRefr vufonf; qdk;onfh 
tBudrfwkdif; xkdtrsdK;orD;BuD; 0rf;enf;cHpm;&rIudk ajy;jrifa,mif 
rdaeygonf/ 
tckawmh uRefronf vGwfvyfcGifh&cJhygNyD/ bk&m;ocif 
onf uRefr acgif;ay:u qHyiftwGuf jyóem rjzpfaeygbl;/ 
bk&m;ocifonf 'DqHyiftwGufESifh oli&JrSm uRefrudk rD;avmif 
wdkufoGif;rnf rxifyg/ bk&m;ocifonf uRefrwdkYxifxm;onfxuf 
ydkNyD; *½kPmydkBuD;rm;um oem;n§mwmwwfygonf/ ¤if;tjyif 
vlaumif;wpfa,mufjzpfa&;onf teufa&mifNcHKvTmxuf ydkrkdta&; 
BuD;aomudpö jzpfygawmhonf/ bk&m;ocifonf uRefrwdkY aus;Zl; 
emrawmfudk &Sif;&Sif;odjrifjcif;twGuf uRefrwdkY ay;qyf&aomjypfrI 
usL;vGefoluJhodkY ay;qyfwmcH&rIrsdK;udk olvkdvm;rnfrxifyg/ 
'DvIyf&Sm;rI(acgif;NrD;NcHKjzKwfodrf;a&;vIyf&Sm;rI)udk wkduf 
ckduf a0zefaeMuonfxuf a&S;acwfOD;ykdif;u todtjrifacgif;yg;aom 
a&S;tm&yf vlYtzGJUtpnf;&JU "avh½dk;&mESifh ydwfavSmifcHae&rIrSm 
vGwfajrmufatmifvkyfjcif;jzpfwmrdkY tm;ay;oifhygonf/ trsdK; 
orD;rsm;onfom rdrdwdkY bm0wfoifhonfudk vGwfvyfpGm qHk;jzwfcGifh 
ay;&ygrnf/ (bmomjyefol-rsdK;qufarmfuGef;)/ /
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade
Burma; Bengali planning to invade

More Related Content

What's hot

Guides for buddhisms part 1 basics facts
Guides for buddhisms part 1 basics factsGuides for buddhisms part 1 basics facts
Guides for buddhisms part 1 basics factsKyaw Myo Win
 
ပန္းခေရ
ပန္းခေရပန္းခေရ
ပန္းခေရkoluzoe
 
အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္
အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္
အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္babycandy007
 
မပိုင္သည့္ပန္း
မပိုင္သည့္ပန္းမပိုင္သည့္ပန္း
မပိုင္သည့္ပန္းbabycandy007
 
+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.
+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.
+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.Thukha Thu
 
အျပာေရာင္သစၥာစကား
အျပာေရာင္သစၥာစကားအျပာေရာင္သစၥာစကား
အျပာေရာင္သစၥာစကားkoluzoe
 
ဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူ
ဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူ
ဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူkoluzoe
 
လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္
လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္
လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္san aye
 
ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)
ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)
ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)san aye
 
ကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmese
ကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmeseကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmese
ကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. BurmeseHarunyahyaBurmese
 
ခင္ထားလင္မမ်ားပါ
ခင္ထားလင္မမ်ားပါခင္ထားလင္မမ်ားပါ
ခင္ထားလင္မမ်ားပါkoluzoe
 
MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)
MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)
MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)Jimmy Rezar Boi
 
တာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္း
တာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္းတာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္း
တာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္းsan aye
 
သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)
သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)
သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)san aye
 
20.nov .13 myanmar mirror
20.nov .13 myanmar mirror20.nov .13 myanmar mirror
20.nov .13 myanmar mirrorsan aye
 
J U U Tway Chin Hla Pe
J U U    Tway  Chin  Hla  PeJ U U    Tway  Chin  Hla  Pe
J U U Tway Chin Hla Peguest9a6643
 
21.nov .13 myanmar mirror
21.nov .13 myanmar mirror21.nov .13 myanmar mirror
21.nov .13 myanmar mirrorsan aye
 
ကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmese
ကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmeseကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmese
ကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. BurmeseHarunyahyaBurmese
 

What's hot (20)

Guides for buddhisms part 1 basics facts
Guides for buddhisms part 1 basics factsGuides for buddhisms part 1 basics facts
Guides for buddhisms part 1 basics facts
 
ပန္းခေရ
ပန္းခေရပန္းခေရ
ပန္းခေရ
 
အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္
အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္
အသစ္ေလးႏွစ္ေယာက္
 
1996 02 12 - NLD Attitude for Ethnic Nationalities
1996 02 12 - NLD Attitude for Ethnic Nationalities1996 02 12 - NLD Attitude for Ethnic Nationalities
1996 02 12 - NLD Attitude for Ethnic Nationalities
 
မပိုင္သည့္ပန္း
မပိုင္သည့္ပန္းမပိုင္သည့္ပန္း
မပိုင္သည့္ပန္း
 
2.dec .14 km
2.dec .14 km2.dec .14 km
2.dec .14 km
 
+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.
+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.
+Paritta sutta 11palimyanmarbooknew-8.
 
အျပာေရာင္သစၥာစကား
အျပာေရာင္သစၥာစကားအျပာေရာင္သစၥာစကား
အျပာေရာင္သစၥာစကား
 
ဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူ
ဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူ
ဝတ္ရုံနက္ႏွင့္လူ
 
လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္
လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္
လြမ္း-တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္
 
ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)
ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)
ညီမေလးရယ္စိုးရိမ္မိတယ္ (တကၠသိုလ္ ဘုန္းႏိုင္)
 
ကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmese
ကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmeseကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmese
ကျောက်သည်အသက်အရွယ်။ သမိုင်းဆိုင်ရာသည်မုသာစကား. Burmese
 
ခင္ထားလင္မမ်ားပါ
ခင္ထားလင္မမ်ားပါခင္ထားလင္မမ်ားပါ
ခင္ထားလင္မမ်ားပါ
 
MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)
MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)
MBCY-YF Newsletter (Vol 1, Issue 7)
 
တာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္း
တာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္းတာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္း
တာရာမင္းေ၀ – ပန္းေခတ္ကလမင္း
 
သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)
သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)
သိကၡာရွိတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး (မိုးမိုးအင္းလ်ား)
 
20.nov .13 myanmar mirror
20.nov .13 myanmar mirror20.nov .13 myanmar mirror
20.nov .13 myanmar mirror
 
J U U Tway Chin Hla Pe
J U U    Tway  Chin  Hla  PeJ U U    Tway  Chin  Hla  Pe
J U U Tway Chin Hla Pe
 
21.nov .13 myanmar mirror
21.nov .13 myanmar mirror21.nov .13 myanmar mirror
21.nov .13 myanmar mirror
 
ကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmese
ကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmeseကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmese
ကွန်မြူနစ်ဝါဒရဲ့ကင်းတပ်သား. Burmese
 

More from Burma Democratic Concern (BDC)

Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015
Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015
Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015Burma Democratic Concern (BDC)
 
Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013
Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013
Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013Burma Democratic Concern (BDC)
 

More from Burma Democratic Concern (BDC) (20)

Sayar Myo Presentation Regarding Election Law
Sayar Myo Presentation Regarding Election LawSayar Myo Presentation Regarding Election Law
Sayar Myo Presentation Regarding Election Law
 
Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015
Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015
Burma democratic concern (bdc) new year resolution for 2015
 
Myanmar: Bengali and Geopolitics by U Khin Mg Saw
Myanmar: Bengali and Geopolitics by U Khin Mg SawMyanmar: Bengali and Geopolitics by U Khin Mg Saw
Myanmar: Bengali and Geopolitics by U Khin Mg Saw
 
Soldiers in parliament
Soldiers in parliamentSoldiers in parliament
Soldiers in parliament
 
Bayda institute for burma democratization
Bayda institute for burma democratizationBayda institute for burma democratization
Bayda institute for burma democratization
 
Self identification clarification
Self identification clarificationSelf identification clarification
Self identification clarification
 
Democratization & Good Governance (10 Dec 2012)
Democratization & Good Governance (10 Dec 2012)Democratization & Good Governance (10 Dec 2012)
Democratization & Good Governance (10 Dec 2012)
 
World System Theory & Burma
World System Theory & BurmaWorld System Theory & Burma
World System Theory & Burma
 
Globalization, Borders & Immigration
Globalization, Borders & ImmigrationGlobalization, Borders & Immigration
Globalization, Borders & Immigration
 
Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013
Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013
Burma (Myanmar): Press release constitutional reform network 2013
 
Human Rights Day
Human Rights DayHuman Rights Day
Human Rights Day
 
SYCB monthly Bulletin for November (Vol.4, Issue-46)
SYCB monthly Bulletin for November (Vol.4, Issue-46)SYCB monthly Bulletin for November (Vol.4, Issue-46)
SYCB monthly Bulletin for November (Vol.4, Issue-46)
 
14th FBE Resolution final
14th FBE Resolution final14th FBE Resolution final
14th FBE Resolution final
 
Pilon
PilonPilon
Pilon
 
Tbm
TbmTbm
Tbm
 
Final Draft Mirror Online statement
Final Draft Mirror Online statementFinal Draft Mirror Online statement
Final Draft Mirror Online statement
 
dialogue and Burma by Khin Ma Ma Myo
dialogue and Burma by Khin Ma Ma Myodialogue and Burma by Khin Ma Ma Myo
dialogue and Burma by Khin Ma Ma Myo
 
Windsor family tree
Windsor family treeWindsor family tree
Windsor family tree
 
31 July 2010
31 July 201031 July 2010
31 July 2010
 
my idea
my ideamy idea
my idea
 

Burma; Bengali planning to invade

  • 1.
  • 2.
  • 3. zsmyHke'Dudk tjyifrSm vlcsif;&if;&if;ESD;ESD; ajymqkdrawGUqkHzl;ayr,fh t&ifuwnf;u owdxm; rdcJhygw,f/ 2007 a&T0ga&mifawmfvSefa&;rSm yg0ifcJh wJh OD;aqmifolwpfa,muftjzpfeJY txl;av;pm;rdcJh ygw,f/ 'gayrJh okH;ESpfavmufMumrS odcGifh&cJhovkd tckvkd trSmpm a&;cGifhBuKHwJhtwGufvnf; txl; 0rf;omrdygw,f/ zsmyHke'D[m EdkifiHa&;aemufcHorkdif; ykH&dyf&SdolwpfOD;jzpfcJhwJhtwGuf ola&;xm;wJh pmawG ukd txl;pdwf0ifpm; *½kwpkduf zwfrdygw,f/ tckvkd EdkifiHa&;ykH&dyf&SdolvdkY ajymvkdufwJhtwGuf ,aeY jrefrm EdkifiHrSm wpfacwfqef;aewJh trsKd;om;EkdifiHa&;orm; r[kwfygbl;qdkNyD; tawG;xJ wpfrsKd;wpfzkHjzpfoGm;Edkif ygw,f/
  • 4. wu,fawmh trsKd;om;a&;qdkwm EdkifiHa&;eJU'*Fg;jym;&JUyef; eJY acgif;vkd ausmcsif;uyfaeavh&Sdygw,f/ wpfckcsif;pD uGJjym;NyD;&Sd aewm r[kwfovkd wpfckcsif;pD cGJNyD;xm;&ifvnf; t"dyÜg,fr&SdEdkifyg bl;/ vuf&SdtajctaerSm oHCmawmftawmfrsm;rsm;eJY vli,frsm;[m trsKd;om;a&;udk em;axG;? tawG;½Iyf? ESvkH;oGif;rSm;aeMuygw,f/ trsKd;om;a&;vkdYqkduwnf;u wpfrdk;wnf;ae wpfa&wnf;aomuf awGjzpfMuwJh EdkifiHom;tm;vkH;ukd NcKHNyD;jrifrdzkdYvdkygw,f/ vlrsKd; rwl? bmomrwlayr,fhtwlwuG 'DajrrSm arG;zGm;BuD;jyif;vmMuwJh jrefrmEdkifiHom; tm;vkH;[m trdEdkifiHawmf&JU trsKd;awG? wpfaoG; wnf; wpfom;wnf; &SdaewJholawGjzpfwmaMumifh trsKd;om;a&;vdkY ajymvdkufwmeJY EdkifiHom;tm;vkH;&JU tusKd;pD;yGm;? aumif;usKd;csrf;om jzpfxGef;zdkYudk OD;pm;ay;aqmif&Guf&rSmyJ jzpfygw,f/ EkdifiHom;tm;vkH;&JU tusKd;pD;yGm;? tcGifhtvrf;wkd;wufzkdY[m EkdifiHa&; pepfaumif;zkdY t"du vdktyfygw,f/ wdkif;jynf&JUEdkifiHa&; tqifhtwef;jrihfEdkifzdkYtwGuf ynma&;pepfaumif;[m wpfcsdefwnf; rSm xGef;um;ae&ygr,f/ wkdif;jynfukd cspfaompdwfeJY qifjcifwkH w&m;vufudkifxm;NyD; ynmom;ygyg cdkifrmwJh&nf&G,fcsuf? yef;wkdifcsrSwfNyD; wpfqifhcsif; udk,fusKd;pGefYazmfaqmif BudK;pm;EdkifrS om trsKd;om;a&;tppftrSef jzpfygw,f/ AdkvfcsKyfatmifqef;wkdY acwftcgu rsKd;qufopfeJY a&SUrDaemufrDvlBuD;awG twlwuG vGwfvyfa&;qdkwJh cdkifrmwJhyef;wdkif? &nf&G,fcsufeJY vufawGU azmfaqmifjcif;[m tJ'Dacwf&JU trsKd;om;a&;yJ jzpfygw,f/ trsKd;om;a&;qdkwm tepfemcHNyD; ukd,fusKd;pGefY&wJhtvkyf jzpfovkd t&SnfukdarQmfEdkif? MunfhEdkifNyD; ajymif;vJaewJhacwfeJY udkufnDrI&Sdatmif BudK;pm;vkyfaqmif&wJh cufcJwJhorkdif;ay;wm0ef BuD;wpfckjzpfygw,f/ AdkvfcsKyftygt0if vGwfvyfa&;twGuf trsKd;om;a&;vkyfcJhwJholawG&JU paw;cJh&wJhtoufawG? aoG;awG? bmomawGukd ordkif;OyrmtjzpfMunfh&if txift&Sm;awGU&ygvdrfh r,f/ AdkvfcsKyf[m urÇmBuD;&JU EdkifiHa&;ta&GUay:rlwnfNyD; ukd,fh&JU trsKd;om;a&;ukd acwfeJYudkufnDrI&Sdatmif tcsufususazmfaqmif oGm;wm[m *syefeJY r[mrdwfvkyfwm&,f aemufwpfcg t*FvdyfeJY r[mrdwfjyefvkyfNyD; *syefukd wkdufxkwfcJhwm&,fudkMunfh&if odEdkif ygw,f/ trsKd;om;a&;vkdY yg;pyfu [pfa<u;NyD; usOf;ajrmif;wJh tjrifeJY vlrsKd;a&;cGJjcm;rI? bmoma&;cGJjcm;rIawGvkyfMur,fqkd&if jrefrmEdkifiH&JU tem*wf[m rkefwkdif;qifaewJh aumif;uifBuD;vdk romr,mjzpfaeOD;rSmygyJ/ bmjzpfvkdYvJqkdawmh jrefrmEdkifiHrSm wkdif;&if;om;rsKd;EG,fpkaygif; wpf&mausmf&SdwJhtjyif t"du bmom BuD; okH;rsKd;eJY tjcm;,kHMunfudk;uG,frIawG&SdaewmaMumifh jzpfyg w,f/ q&mBuD;yDrdk;eif;u wkdif;jynfrSm acwfpm;aewJhpum;vkH; topfjzpfwJh pme,fZif;qdkwm&,f trsKd;? bmom? omoemqdkwJh pum;qef;&,fudk ae&mwdkif;rSm xyfcsnf;wvJvJ rokH;MuzdkY aqmif;yg;wpfyk'f udkvkdeDacwfaESmif;u a&;om;zl;ygw,f/
  • 5. pme,fZif;qkdwJhpum;vkH;udk wdk;wufa&;OD;pdefu pxGif vdkufwmjzpfNyD; ,aeYtxd wGifus,fpGmokH;aeMuwkef; jzpfygw,f/ trsKd;? bmom? omoemqdkwmudkawmh b,folu wDxGifcJhrSef; a&S;u rrSwfom;cJhwmaMumifh rod&ygbl;/ trsKd;om;a&; t&Sdef t[kefjrifhaewJh tJh'Dacwfwkef;uawmif trsKd;? bmom? omoemvkdY acgif;pOfwyfvdkuf&if trsKd;om;pnf;vkH;&muae tufaMumif;BuD; awG xvmwwfwJhtwGuf q&mBuD;u owday;a&;om;ykH&ygw,f/ vGwfvyfa&;yef;wkdifeJY trsKd;om;a&;oufpGefYqHzsm; aqmif&Gufae wJhacwfrSm pnf;vkH;nDnGwfrI[m tc&muswJhtwGuf bmoma&; ,kHMunfrIrwl? vlrsKd;uGJjym;rItay:vdkufNyD; vrf;acsmfoGm;EdkifwJh twGuf olwdkYtm;vkH; owdxm;cJhMuwJhtay: orkdif;udkavhvm&if odEdkifygw,f/ 'ghaMumifh ,aeYacwfvkd ppftmPm&Sif tarGcH? ykHajymif; acgif;aygif;axmif ppfwpfykdif;tpkd;&acwfrSm tJ'Dpum;vkH;awGtay: ydkrkdowdxm;okH;pGJ&ygvdrfhr,f/ EdkifiHa&;tcif;tusif;t& wpp aemufqkwfvm&wJhtcg ygwDpkHpepfukd wkdufcsifwmeJY trsKd;om; EdkifiHa&;qkdNyD; ppfAdkvfawGu tqef;xGifcJhw,f/ tckwcgtrsKd;om; a&; wvGJvIHUaqmfNyD; rkef;wD;a&; tajccHum vlxkacgif;aqmiftyg t0if emrnf&vlrIulnDolawG? wuf<uvIyf&Sm;olawG&JU ykH&dyfawG udkyg zsufqD;zdkY BudK;pm;vmMuygw,f/ zsmyHke'Du 'DpmtkyfzwfNyD;olwdkif;[m wpfcsdefrSm trsKd;om; a&; a'gifa'gifjrnfacgif;aqmifBuD;awG jzpfvm&r,fvkdY nTef;xm; ygw,f/ tJh'DtwGufvnf; tm;wufrdwmaBumifh trsKd;om;a&;qdk wJhpum;vkH;tay: #DumcsJUae&jcif;jzpfygw,f/ zsmyHke'D[m olrsm; awGvkd cGJjcm;a&;w&m;ukd trsKd;om;a&;w&m;vkyfNyD; ajymcJhwJhol r[kwfygbl;/ wkdif;jynfrSm&SdMuwJh EdkifiHom;tm;vkH;&JU 'Drdkua&pD yef;wkdifjzpfwJh ,aeYacwftrsKd;om;a&;udk 2007 a&T0ga&mif awmfvSefa&;rSmvnf; olwwfpGrf;wJh ae&muae &Gyf&GyfcRHcRH? owåd Aswåd&Sd&Sd wm0ef,laqmif&GufcJhwJh ordkif;&SdwJholwpfOD; jzpfyg w,f/ tckvnf; wkdif;jynf&JUtEÅ&m,fjzpfwJh wpfrsKd;om;vkH; tem*wfrSm tqdyfoifhEdkifwJh b*FgvDusL;ausmfol? bmoma&; tpGef;a&muftMurf;zuform;awGeJU ywfoufNyD; tao;pdwfavhvm azmfxkwfxm;ygw,f/ ½dk[if*smtrnfcHvIyf&Sm;olawG[mjrefrmjynf rSmjzpfcJhorQ y#dyu©awGeJY qufpyfaew,fqdkwm jiif;vkdYr&ygbl;/ jzpfcJhwJhy#dyu©awGtay: vlYtcGifhta&; csKd;azmufcHae&ygw,fqdkNyD; olwdkYtaeeJY urÇmudkwkdifwnfvdkY tuGufaumif;xkwfaeovkd ppf wpfydkif;tpkd;&uvnf; 'Dtay:rSm tMurf;zufrIawG? wdkif;jynfrNidrf roufrIawGjzpfwkdif; ppfwyf&JUtcef;u@eJY zGJUpnf;ykH&JUtwdrfteuf tay:upm;NyD; EdkifiHa&;tjrwfukd cyfBuD;BuD;av;xkwfaeavh&Sdygw,f/ oludk,fwdkifu bmomrwlawGtMum; wpfzufeJY wpfzuf wif;rmrIawGjzpfatmif yg;eyfpGm vIHYaqmfzefwD;ay;cJhygw,f/ tJ'Dvkd wif;rmrIawGjzpfvmwmeJYtrQ 'Drdkua&pDeJYvlYtcGifhta&;udk arS;rSdef
  • 6. vlqkdwm ½HI;edrfhzkdYtwGuf arG;zGm;vmwm r[kwfygbl;/ atmifjrifzdkYtwGuf arG;zGm;vmwmyJ jzpfygw,f/ b0rSm atmifjrifrIwpfckudk &&SdEdkifzkdYqdkwm[m BudK;pm;jcif;xuf a&G;cs,frIu ydkíta&;BuD;ygw,f/ a&G;cs,frI rSm;oGm;&if BudK;pm;rIb,favmufyJ&Sd&dS qHk;½HI;rIawGeJYyJ &ifqkdifBuHKawGU &rSmjzpfw,f/ qHk;½HI;jcif;&JU&v'f[m rvl ae&ma[mi;fukydJ jyefvnfa&muf&SdoGm;rSm jzpfw,f/ 21 &mpkrSm taumif;qHk;aoma&G;cs,frI[m oifh twGuf trsdK;om;a&;yJ jzpfw,f/ oifhtaeeJUtrsdK;om;a&; pdwf"mwf&Sdolwpfa,mufjzpfrSvJ vljzpf&usdK;eyfr,f/ vl yDovdrfhr,f/ aemufwpfcg a&G;cs,frI rSefuefrSvnf; acgif;aqmifaumif; jzpfvmEkdifr,f/ acgif;aqmifaumif; wpfa,muf[m OD;aqmifvrf;jyEkdifol? tusifhpm&dwå aumif;rGefol jzpf&r,f/ jyD;awmh wpfrsdK;om;vHk;&JUtusdK; pD;yGm;eJU tEå&m,ftoG,foG,fudk tajrmftjrif&Sd&SdeJU a&SU udk MudKwifMunfhEdkifwGufqEdkifwJhol jzpfaezdkUvdkw,f/ tJ'Dvdk wGufqEdkifzdkUtwGuf vdktyfwJh owif;tcsuf tvufawGudk acgif;aqmifvkyfr,fholwpfOD;taeeJU rjzpf rae odxm;&vdrhfr,f/ vmatmi fen;frsK;dpeHk YJ ae&maygi;fpuHk ae 0g'riId;fwkudMfuav&h ydS gw,/f wpfrsKd;om;vkH;&JU tmoDojzpfwJh wkdif;jynfrSm ppfrSefwJh'Drdkua&pD &zdkYyef;wkdif[m ,aeYacwf&JU tvGefta&;BuD;qkH; trsKd;om;a&; jzpfygw,f/ 'gaMumifh rdrd&JUapwemeJY vkyforQtrsKd;om;a&;wkdif;[m tJ'Dyef;wkdifukd a&mufzdkYOD;wnfae&rSmjzpfovdk vrf;racsmfoGm;zdkY vnf; owdjyKae&rSmjzpfw,f/ b*FgvDta&;[m trsKd;om;a&;yef;wkdifudk csDwufr,fh vrf;rSm uefYvefYcHNyD; tukefvkH;xdcdkufapEdkifwJh tuGufususjrKyf xm;wJh rkdif;cvkyfyJ jzpfw,f/ tJ'Drdkif;cvkyfukd b,fvdkz,f&r,f? b,fvdka&Smif&r,f? b,fvkd&Sif;&r,fqkdwJhtaMumif;awG? tJ'D rkdif;[m b,favmuftEÅ&m,fBuD;NyD; b,fvdkenf;eJY owdxm;z,f &Sm;&r,fqkdwmawGudkawmh zsmyHke'D&JU 'DpmtkyfxJrSmygwJhaqmif;yg; aumif;awGtm;vkH;u wpfckcsif;pD tao;pdwfcdkifrmpGm ajymjyoGm; ygvdrfhr,f/ zsmyHke'D&JU tyifyef;cHa&;om;xm;wJh ol&JUoabmxm; tjrifawG[mvnf; trsKd;om;a&;aqmif&GufvdkwJh wefzdk;&Sdolwdkif;&JU ESvkH;om;ukd ½dkufcwfNyD; todtjriftopfawG wdk;yGm;apr,fh taxmuftulaumif;wpfck jzpfapEdkifwJh pmtkyfaumif;ozG,fjzpfae r,fqdkwm rrSdwfrokefav;av;eufeufBuD; ,kHMunfaerdygw,f/ aepMumEdkif (t,f'DwmcsKyf) (acwfvlrsm;rSwfpk*sme,f)
  • 7. 'gaMumifh 'DpmtkyfrSm trsdK;om;a&;twGuf atmifjrif olacgif;aqmifaumif;wpfa,mufjzpfzdkU taxmuftul jzpfapEdkifr,fh jrefrmwpfrsdK;om;vHk;&JU tEå&m,fjzpfwJh b*FgvDusL;ausmfolawGeJUygwfowfwJh owif;tcsuftvuf awGtjyif bmomjcm;awG&JU vSnfhuGufawGtay:umuG,f EdkifzdkU taumif;qHk;enf;vrf;awGudk pma&;oltjyif tjcm;aom trsdK;om;a&;0g'DawG&JU avhvmrSwfom;p&m pmwrf;? aqmif;yg;awGudkyg wpfxdkifwnf; tvG,fwul od&SdrSwfom;Edkifatmif tydkaqmif;jyD; pepfwus pkpnf; jznfhpGufazmfjyay;xm;ygw,f/ pma&;oltaeeJU trsdK;om;a&;twGufjzpfwJh 'Dpmtkyf av; oifhvufxJa&muf&SdoGm;NyDqdkwJhaeYupNyD; oifhtae eJU wu,fhudk udk,fhvlrsdK;tusdK;pD;yGm;twGuf tm;xkwf EdkifwJh atmifjrifolwpfa,mufjzpfoGm;awmhr,fqkdwmudk tjynfht0 ,HkMunfpdwfcsvkdufygNyD/ ]b*FgvDwdkU e,fajrvkyGJ} pmtkyfav;[m udk,fh EdkifiH? udk,fhvlrsdK;? trsdK;om; MuD;yGm;&mMuD;yGm;aMumif; twGuf &Gyf&GyfcGsHcGsH pGrf;pGrf;wrH tm;xkwfMudK;yrf;awmh r,fh oifhtwGuf xl;uJwJhtaxmuftulwpfckjyKvdrfhr,f qkdwmudkvnf; uREfkyftaeeJU tjynfht0,HkMunfaMumif; &J&JMuD;tmrcHvdkufyg&ap/ zsmyHke'D b*FgvD&Sif;wrf; vlUtcGifhta&;udk qifMuHMuHMuolrsm; b*Fvm;a'h&SfEdkifiH uHMur®meJU &cdkifta&; &cdkif[m 'kwd, udkqdkAdkZmwfoGif;cH&aejyDvm; b*FgvDwdkUe,fajrvkyGJ b*FgvDac:½dk[if*smZpfjrpf tarSmif&dyfoef;aeaomtaemufwHcg; rGwfpvifa&;&m rGwfpvifqdkwmbmvJ tdktdkifpDqdkwmbmvJ tdktdkifpDtzGJU0ifEdkifiHrsm; rGwfpvifwdkUvlrsdK;wkH;owfjzwfrIMuD; rGwfpvifawG&JUjcdrf;ajcmufrIeJU trsdK;orD;wpfOD; tjrifrsm; b*FgvDwdkUudktMuHjyKjcif; jzpfpOfrsm;udkoHk;oyfMunfhjcif; umuG,fa&; b*FgvDusL;ausmfrIjzpfapwJh t"dutcsufu bmvJ b,fvdkumuG,fjyifqifMurvJ
  • 8.
  • 9. vlom;wpfa,muftm; vlom;wpfa,muftjzpfowfrSwfí &SifoefcGihfay;Ekdifaomfvnf; EkdifiHwpfck EkdifiHom;wpfa,muf tjzpf owfrSwfEkdifzdkUuawmh tqdkygEdkifiHwpfEdkifiH&JU owfrSwfjyXmef;xm;aom Oya'rsm;ESifh nDnGwf&ef vdkygw,f/ aemfa0EkdifiHtem;u 'def;rwfEkdifiH[m vlOD;a& 5 oef; cGJcefY&SdNyD; XmaeEkdifiHom; 5 oef;cefYESifh a&TUajymif;tajccsol 5 odef;cefY &Sd ygw,f/ rlvXmae EkdifiHom;rsm;[m c&pf ,mefbmom0ifrsm;jzpfNyD; a&TUajymif;tajccsol 5 oed;frmS w&l ueD JY tm&yfEkdifiHrsm;rS tpövmrf bmom0ifrsm;u trsm;pk jzpfygw,f/ 'DvdkeJU NrKdUawm f]uakdya[*i}f ESifh rdkifESpfq,fcefY tuGmrSm&SdwJh ]uGufu'J} NrdKUrmS aeMuorl sm; tMum;rSm wjznf;jznf; tpövmrfbmom0ifu trsm;pkjzpfvmygw,f/
  • 10. tJ'DtcgNrdKUtkyfcsKyfa&; tzGJUa&G;cs,f&mrSmtpövmrf bmom0ifrsm;u wjznf; jznf;vTrf;rdk;vmNyD; 2012 ckESpf c&pfprwfyGJ usif;y zdkU&m tpövmrfbmom0if trsm;pkyg0ifwJh NrdKUtkyf csKyfa&;tzGJUu c&pfprwf yGJrusif;y&efESifhc&pfprwf opfyif rjyKvkyf&efqHk;jzwfcJhwmaMumifh wpfEkdifiHvHk;rSm &SdMuwJh c&pf,mefbmom0if Xmaejynfolrsm;&JU jypfwif&HIUcsjcif;udktjyif; txefcHcJh&jyD; jynfolvlxkMum; rGwfpvif(tpövmrfbmom0if) rkef;wD;qefYusifjcif;awG[m wdk;yGm;vmcJh&wmrdkU tpdk;&twGuf acgif;cJp&m jyóemjzpfvmygawmhw,f/ rGwfpvifawGu vlUtcGifhta&;wkdY? vGwfvyfa&;wdkY? w&m;rQwa&;wdkYqkdwJh pum;rsm;rsm;ajymvmNyDqkd&if owdom xm;ygawmh/ qifBuH BuHaeygNyD/ b,fvkdtpövmrfrkdufaZ;&Sif;? rGwfpvifrkdufaZ;&Sif;? vkyfvkdY&rvJ acsmif;aewkef;ajymaewmyg/ tpövmrfbmom0ifu wjcm;bmom0ifudk enf;rsdK;pHkeJY &atmif ,lNyD; &NyDqkdwmeJY tpövmrfbmom r0if0ifatmif vkyfwmyg/ rGwfpvifrkdufaZ;&Sif;u tpövmrfbmom0if rGwfpvifawG tvHk;t&if;0ifa&muf tajccsaexdkifwmyg/ vlom;wpfa,muftm; vlom;wpfa,muftjzpf owf rSwfí &SifoefcGihfay;Ekdifaomfvnf; EkdifiHwpfck EkdifiHom; wpfa,muf tjzpfowfrSwfEkdifzdkUuawmh tqdkygEdkifiHwpfEdkifiH&JU owfrSwfjyXmef;xm;aom Oya'rsm;ESifh nDnGwf&ef vdkygw,f/ 'ghaMumifh tpövmrfbmomESifh rGwfpvifawGudk vlom;csif; pmemaxmufxm;rI vlYtcGifh ta&; paompHrsm;jzifhvG,ful pGmvufcHrdwJh 'Drkdua&pDEkdifiH wpfck&JU tcuftcJudk od&Sd oifcef;pm,lEkdifMuzdkU vdktyf ygw,f/ vlom;csif; pmemaxmuf xm;rI? vlUtcGifhta&;paom pHawGeJU vG,fulpGm vufcHxm; aomfvnf; (rGwfpvifu)olwdkYEkdifacs&NyD? tm;aumif;vmjyDqdk&if awmh vlUtcGifhta&;wdkY? vGwfvyfa&;wdkY? w&m;rQwa&;wdkYqkdwJh pum;awG tajymrcHawmhygbl;/ tpövmrf udk&rfusrf;eJY tnD om pD&ifcH&NyD rSwfyg/ aocsmwmwpfckuawmh tpövmrfbmom0if trsm;qHk;&SdaewJh rGwfpvifEkdifiHtjzpf cH,lxm;wJh b,fEkdifiHrSm rS vlUtcGifhta&;pum; oGm;ajymvkdYr&bl;qdkwmygyJ/ tJ'Dawmh vlUtcGifhta&;eJU 'Drdkua&pDudk OD;pm;ay;jyD; vlom;awG&JU vGwfvyfcGihfudk jidrf;csrf;rIeJUtwl wefzdk;xm;vmwJh acwfMuD;rSm vlUtcGifhta&;udk vdk&moHk; tumtuG,fvkyfjyD; tpGef;a&muf bmompdwfeJU qifMuHMuHaeMuolawG[m jrefrmEdkifiHudkxdk;ppfqif aewJhtay:vnf; trsdK;om;a&; todpdwfeJU owd0ifMuzdkUtxl; vdktyfaejyDqdkwmudk vufcHjyD; umuG,fMuzdkU jyifqifMu&rSmyJ jzpfygw,f/ /
  • 11. urÇmBuD;ylaEG;vmrIaMumifh urÇmajr&JUtylcsdef'D*&D[m 0.6 pifwD*&dwfEIef;eJY wufaeygw,f/ tylcsdefrsm;vmawmh a&tjyefYus,f vmw,f/ ajrmuf0if½dk;pGef;u a&cJawGt&nfaysmfvmw,f/a&xkxnf rsm;awmh yifv,fa&rsufESmjyifu 10-20 piwfrD wD mEeI ;fe YJ jriwhfuafe ygw,f/ wjznf;jznf; wdk;yGm;vmwJh vlOD;a&eJU b*Fvm;a'h&SfEdkifiHtajctaeaMumifh jrefrmEdkifiHe,fpyfem;eD;wJh b*FgvDawG[m &cdkifjynfe,fbufudk pepfwus ESpf&Snfvrsm; cdk;0ifaexdkifvmcJhMuygw,f/
  • 12. yifv,fa&rsufESmjyif jrifhvmawmh ukef;ajrusOf;oGm;wmaygh/ wcsdKU uRef;EkdifiHao;ao;av;awGqkd 10 ESpfuaeESpf 50twGif; a&atmuf a&mufoGm;Edkifygw,f/ tJ'gaMumifh vlOD;a& oHk;odef;ausmfom&SdwJh armfv'kduf uRef; EkdifiHqdk&if aqmufwnf&mr& jzpfaewmMumygNyD/tJ'Dvkdyifv,f a&rsufESmjyif jrifhwufvm&if a& atmufa&mufoGm;r,fvdkY pm&if; jyKpkcH&wJhEkdifiH &SpfEkdifiH&Sdygw,f/ (1) armfv'kdufuRef;pkrsm;? (2) b*Fvm;a'h&Sf (3)zdvpfydkif (4)tD*spf (5)wlAmvk (6) ay:yl0ge,l;*DeD (7) bmab;'kd; (8)uD&dbmwDwdkY jzpfygw,f/ 'DtxJurS uRefawmfwdkY tdrfeD;csif;BuD;&JU'ku©udk jyuf &,frjyKcsifayr,fh olUjyóem ajz&Sif;yHk? ajz&Sif;enf;av;awGudk awmh teD;uyfae&olyDyD odxm;zdkYvkdygw,f/ yifv,fa&wuf vmrIaMumifh wpfurÇmvHk; vlaygif; oef; 200? b*Fvm;a'h&Sf EkdifiHom; oef; 20 [m 2050 rwdkifcifrSm a&TUajymif;aexkdif&yg vdrfhr,f/ b*Fvm;a'h&Sf0efBuD;u 'DvkdrsdK;vlvkyfwJhab;tEÅ&m,f udk cHpm;&wmrdkY taemuftkyfpkxH a':vmav;bDvD,HulnDzdkU awmif;qdkygw,f/ 'ghtjyif 'Dvkd'ku©a&mufwJh vlawGudk vufcHzdkY NAdwdef EkdifiHu ADZmwHcg;udk zGihfay;oifhwJhtaMumif;nTef;qdkjyefygw,f/ jyD;awmh Oa&myeJY tar&duefuvnf; 'Doef;eJYcsDwJhb*FgvDawGudk wm0ef,loifhaMumif; xyfavmif;ajymqdkjyefygw,f/ 'gawGu 2009 ckESpfuwnf;u awmif;qdkaecJhwmyg/ 'gayr,fhwjznf; jznf; wdk;yGm;vmwJh vlOD;a&eJU b*Fvm;a'h&SfEdkifiHtajctaeaMumifh jrefrmEdkifiHe,fpyfem;eD;wJh b*FgvDawG[m &cdkifjynfe,fbufudk pepfwus ESpf&Snfvrsm; cdk;0ifaexdkifvmcJhMuygw,f/ w&m;r0if e,fpyfjzwfausmfjyD; cdk;0ifvmwJhb*FgvDawG [m a'ocH&cdkifbmompum;vnf; rwwfovdk? ,Ofaus;rI em;rvnfwJh t½dkif;tpdkif;awG jzpfygw,f/ olwdkUeJUtwl udkvdkeD tarGqdk;tjzpf&vdkufwJh &cdkifjynfe,futMuGif;tusef rl*sm [pf ac: b*FgvDawGeJU aygif;rdjyD; wjznf;jznf; bl;oD;awmif? armifawm? ppfawGbuf[m olwdkUe,fajrozG,f trsm;tjym; ay:ay:wifwif aexdkifvmMuawmhw,f/ jrefrmEdkifiHrSm arG;cJhayr,fh rlpvifbmoma&;t,ltq tvTrf;rdk;cH e,fajrcH rlpvifawGeJU b*FgvDawG[m vHk;axG;jyD; w&m;0ifaexdkifcGihf&a&;tqifhuae vlrsdK;pktjzpf owfrSwfa&;? aemuf e,fajr&&Sda&;? aemufudk,fydkif tkyfcsKyfcGifhuaewpf&pfjyD; wpf&pf cGJxGufjyD; EdkifiHwpfEdkifiHxlaxmifzdkUtxd tpDtpOftqifh qifh qjJGy;D MuKd;pm;taumiftxnfazmfvmMuw,f/ ]½[kdi*fsm} qdkjyD; wdkif;&if;om;vlrsdK;pk wpfck ozG,f vlUtcGifhta&;Aef;jyjyD;qif MuHMuHvmMuawmhw,f/ tJ'Dtcg e,fajrcH rlvblw &cdkifwdkif;&if; om;awGeJU MuD;rm;jyif;xefwJh y#dyu© awG ay:aygufvmawmhw,f/ tckavmufqdk&if 2012 &ckdifta&;tcif; jyóemxJudk bmvdkYrsm; wpfurÇmvHk;u pdwf 0ifpm;? tm½Hkpkduf u½kPmawGoufNyD; pkwfwoyfoyfeJY wuf wuf<u<u0ifa&muf ulnDcsifaeovJqkdwmudk qufpyfvkdY& avmufygNyD/ /
  • 13. EdkifiHwumtokdif;t0ef;[m ukdqdkAdkppfyGJukd t,fab;eD;,m;awGeJY qmhwfawG&JUvlrsKd;a&;jyóemvkdU rjrifawmhbJ rGwfqvifvlenf;pkukd c&pf,mefvlrsm;pku tEdkifusifhESdyfpufw,fvdkY jrifcJhMuw,f/
  • 14. wpfurÇmvHk;u pdwf0ifpm;jyD; ]½dk[if*sm} Zmwfcif;aeMu wJh b*FgvDawG&JU vkyfenf;vkyf[efawGeJU ygwfowfjyD; a&;om;xm; wJh txl;pdwf0ifpm;p&maumif;wJh aqmif;yg;av;xJu tcsufwpfcsdKU udkvnf; aumufEkwfwifjycsifygao;w,f/ rl&if;aqmif;yg; trnf uawmh ]&cdkifajrmufydkif;[m udkqdkAdkjzpfaejyDvm;} jzpfjyD; pma&;q&m atmifZifvwfu a&;om;cJhwmyJjzpfw,f/ b*FgvDwdkU&JU qifMuHMuH zefwD;xm;wJh ZmwfnTef;udk em;vnfoabmaygufzkdU atmufygaumuf Ekwfcsufav;u taxmuftuljyKrSm aocsmygw,f/ 2012 ckESpfrSm pwifjzpfyGm;cJhwJh &cdkifta&;tcif;tay: b*FgvDawG[m jyóemudk vlrsKd;a&;ykHpHrsKd;r[kwfbJ bmoma&;zdESdyf rIykHay:atmif pepfwus tpDtpOfcsNyD; BudKwifxkd;azmufae&m,lxm; wmyJjzpf&r,f/ wu,fawmh olwdkY[m twdkuftcHawG&JU ppftpkd;& tay: vlUtcGifhta&;csKd;azmufzdESdyfrI? pGyfpGJcsufawGukd rSDwG,fNyD; anmifyifvkd 0g;rsKdcJhwmyJ/ olwdkY&JUtpDpOfu udkqdkAdkrSmvdk tpövmrf bmom0ift,fab;eD;,m;awG urÇmY*½kPmoufrIeJUtwl atmifyGJcH wmrsKd; jzpfatmif vkyfcsifwmyJjzpfw,f/ rlvu t,lrSef c&pf,mefbmom0if qvyfawG&JUae&mudk 0ifa&muf cdk;0iftajccsvmwJh tdrfeD;em;csif;tpövmrfbmom0if t,fab;eD;,m; u wajz;ajz;eJU tiftm;BuD;xGm;vmawmh rl&if;a'ocHqvyfawG[m vlenf;pkjzpfrSef;rod jzpfoGm;&w,f/ tJ'Daemuf tck&cdkifa'orSmvdkyJ vlrsKd;a&;y#dyu©jzpfvmawmh t,fab;eD;,m;u yYHydk;NyD;]ukdqkdAdkvGwf ajrmufa&;wyfrawmf}qkdNyD; zGJUay;vdkufw,f/ jyD;awmhrS]t,fab;eD; ,m; trsKd;om;wyfrawmf}qkdNyD; rlva'ocHqvyfawGudk awmfvSefa&; wdkufyGJyHkpHeJU &uf&ufpufpuf owfjzwfcJhMuw,f/ tJ'Dwkef;u ,l*dkpvm;AD;,m;wpfEdkifiHvkH;rSmqkd qvyfawG u vlrsm;pkjzpfNyD; t,fab;eD;,m;tEG,fawGu vlenf;pkjzpfygw,f/ 'gayrJh udkqkdAdkrSmuawmh t,fab;eD;,m;tEG,fawGu vlrsm;pk? qvyfawGu vlenf;pk tckbl;oD;awmif? armifawmvkd jzpfaecJh w,f/ 14&mpku ukdqkdAdkrSmu 96.6% t,fab;eD;,m;u 3% yJ&Sd w,f/ 1991 a&mufawmh t,fab;eD;,m;u 81.6% eJU qmwfhu 9% yJ usefwJhtxd ajymif;jyefjzpfoGm;w,f/ jyóemjzpfNyDqdk vlrsm; pkqvyfawGu vlenf;pkt,fab;eD;,m;tEG,fawGukd tEdkifusifhwm aygh/ 'gayrJh wu,fcH&wmu ukdqdkAkdu vlenf;pkqvyfawGyJ jzpfcJh&ygw,f/ tjyifrS vlawGu e*dkuwnf;u vuf0J? ,l*dkqvyftpkd;& udk rBudKufwmeJU tck½kd[if*smvdkyJ t,fab;eD;,m;u tidkjyaumif; wmeJU tpövmrfbmbmom0ifEdkifiHawG&JU yHhykd;rIeJY EdkifiHwumtjrifrSm vlrsm;pk qvyfawGuyJ vlenf;pkt,fab;eD;,m;awGukd bmoma&; taMumif;jyKNyD; ESdyfpufaeoa,mif zefwD;vdkufw,f/ 'DvdkeJYaemufqkH; rDvdkqDApfwkdYvdk cyfMurf;Murf;qvyf(qmhwf)awG 0ifvmawmh EdkifiH wum tjrifrSmqvyfawG[m vl½dkif;awGvlqdk;awGvkdjrifoGm;Mua&m/ tJh'DukdqkdAdkppfrSm rGwfpvifnDtukd qkdwJhtjrifeJU bmoma&;t&zdESdyfrI vkyfw,fvkdY tpövmrfbmom0ifEdkifiHawGu qmhwfawGukd qefUusif uefYuGufNyD; t,fab;eD;,m;awGudk ulnDcJYMuw,f/
  • 15. awmifhwif;wJY olwdkU&JU "etiftm;eJU tm;enf;&mukd*½kPm oufavh&SdwJhrD'D,mawG? vlYtcGifhta&;orm;awGukd vTrf;rkd;NyD; EdkifiH wumtokdif;t0ef;[m ukdqdkAdkppfyGJukd t,fab;eD;,m;awGeJY qmhwf awG&JUvlrsKd;a&;jyóemvkdU rjrifawmhbJ rGwfpvifvlenf;ukdc&pf,mef vlrsm;pku tEdkifusifhESdyfpufw,fvdkYjrifcJhMuw,f/ trsm;pku t,f ab;eD;,m;EG,f tpövmrfbmom0ifawGukdyJ *½kPmoufcJhMuNyD; qvyf awG&JU &ufpufrIawGukdom ½IwfcsuefYuGufcJhMuawmh t,fab;eD;,m; awG&JU qvyfawGtay: usK;vGefcJhMuwJh vlom;rqefrIawG[m arS;rSdefcJh&w,f/ wu,fqdk ukdqdkAdkrSm t,fab;eD;,m;tpövmrfbmom0if awGu vlrsm;pkjzpfNyD; t,lrSefc&pf,mefbmom0ifqmhwfawGu vlenf;pkyg/ tck½dk[if*smqdkwJh ppfwaumif;b*FgvDawGu 'Denf;ukd ykHwlul;NyD; urÇmu jrefrmukd t½dkif;tpkdif;awGtjzpfjrifatmif vkyfaeMu wmygyJ/ 1981 udkqdkAdkrSm qmhwfeJYt,fab;eD;,m; vlrsKd;a&;y#dyu©jzpf awmh tpövmrfbmom0if t,fab;eD;,m;awGuwkdufcdkufvdkU qmhwf vlrsKd;wpfaomif;avmuf udkqkdAdkuae ajymif;ajy;cJhMuw,f/ qmhwf awG&JUa&S;bmoma&; taqmuftOD;awG tzsuftqD;cH&w,f/ aemufykdif; y#dyu©awG cPcPqufjzpfaeawmh vlenf;pkqmhwfawGu udkqdkAdk rSmrae&JMuawmhbl;/ 'DvkdeJUukdqdkAdk[m t,fab;eD;,m;tEG,ftpövmrf bmom0ifvlrsm;pkaexkdifwJh t&yfjzpfoGm;cJhw,f/ 'ghaMumifh zsmyHke'DwdkUtaeeJU b*FgvDta&;eJUygwfowfjyD; pkaqmif;xm;wJh ordkif;tcsuftvuftcsdKUeJU olwdk&JU &cdkifjynfudk 'kwd,udkqdkAdkyHkpH rjzpfjzpfatmif yHkoGif;zefwD;rIawGudk tao;pdwf jyefvnfoHk;oyfMu&rSmyJ jzpfygw,f/ /
  • 16. txkyftykd;rsm;jzifh [kd[kd 'D'Dajy;vTm;aeMu aom xdwfvefYaMumuf&GHUaeMuonfh &ckdifrsm;udktkyfpkvkduf tkyfpkvkdufawGU&ygonf/ ,if;tcsdefu tpdk;&u csdwfydwfxm;aom bkef;BuD;ausmif;uGufvyfwGif vl (5000)avmuf pkrdMuonf/ 2012 &cdkifjynfrSm pwifjzpfyGm;cJh wJh bmoma&;toGifaqmifwJh y#dyu© ta&;tcif;MuD;[m wu,fawmh b*FgvDawGu e,fajrvkwJhudpöyJjzpf ygw,f/ bmjzpfvdkUvJqdkawmh tJ'D tcsdefupjyD; b*FgvDawG[m urmÇ udk rlpvifqefUusifpdwfeJU jrefrm EdkifiHrSm ]½dk[if*sm}awGudk vlrsdK; wkef;owfjzwfrIawGvkyfaeygw,fqdk jyD; owif;rD'D,mMuD;awGuwpfqihf 0g'jzefUygawmhw,f/
  • 17. b*FgvDESifh Xmaewkdif;&if;om;&cdkifta&;[m jrefrmwpfrsdK; om;vHk;&JU tcsKyftjcmtmPmudk xdyg;vmwJhudpöyg/ vlom;jzpfcGifheJY rqkdifbl;/ 1982 ckESpf EdkifiHom; tcGifhta&;udk jyifqifzkdYawmif;qkdwm? vTwfawmftrwfrif;u b*FgvDudk vTwfawmftwGif;rSm w&m;0if wdkif;&if;om;vlrsdK;pkwpfck jzpfatmif yHkazmfaewmawGu omrn r[kwfygbl;/ b*FgvDawG[m 2012 wkef;uvdk yHkpHrsdK;eJU 1942 rSm vnf; tm;prf;cJhzl;ygw,f/ b*FgvDwdkU&JU e,fajrvkyGJjzpfwJh ordkif; taxmuftxm;wpfcsdKUudk avhvmEdkifzdkU atmufrSmaumufEkwfazmf jyay;ygOD;r,f/ (1942)ckESpf ukvm;-&ckdif t"du½kPf; pwifjzpf&jcif; taMumif;w&m;um; ppfawGNrdKUrS pwifjzpfyGm;cJhjcif;jzpfavonf/ t*Fvdyfwyfjzpfaom&mcsfykukvm;ppfom;rsm;u &ckdiftrsdK;orD;rsm;udk t"r®jyKusifh &ckdiftrsdK;om;rsm;udk ukvm;t&yfom;rsm;ESifhyl;aygif;í tEkdifusifh ESdyfpufowfjzwf&mrS rcHr&yfEkdifjzpfNyD; pwifjzpfyGm;vm& jcif;jzpfavonf/ ,if;jyóemonf ajryHkNrdKUe,f? rif;jym;NrdKUe,f? ajrmufOD;NrdKUe,f? ausmufawmfNrdKUe,frsm;odkY ul;pufoGm;onf/,if; udpöukd &ckdifEkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom OD;ynmoD[? OD; omausmf(bHkabmuf)wkdYu jzefajzay;ojzifh txufygNrdKUrsm;rSm at;aq;NidrfoufoGm;cJhygonf/ txufygNrdKUe,frsm;rS xGufajy;Muaom ukvm;rsm;ESifh bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;rS ynmwwfukvm;acgif;aqmif tcsdKUonf ,if;a'o&Sd &cdkifwkdif;&if;om;rsm;ESifh &ckdifaus;&Gmrsm;udk acsrIef;okwfoifowfjzwfMu&ef EdI;aqmfpnf;½Hk;Muavonf/ ,if; tcsdefwGif (ar*smausmfcdkif)onf ¤if;udpöudk xdef;odrf;&ef ppfawGNrdKUrS ukvm;acgif;aqmifrsm;jzpfaom OD;,mqdef;(a&SUae)? OD;qlwefrmrwf? OD;bdk;ckdifpaomolrsm;ESifh BudK;yrf;aomfvnf; ratmifjrifonfhtjyif (ar*smOD;ausmfcdkif)udk,fwkdif bl;oD;awmifNrdKUe,f? *lwmjyifaus;&Gm bmoma&;udk tajccHwJhjyóemwpfckudk vSvSyyrD;ptjzpf yGm;vdkufwm[m &cdkifjynfe,f[m rD;avmifjyifjzpfcJh&w,f/ a'ocH awG&JU tdrfawG?jymtjzpf qHk;½HI;&wmxuf udk,fhtdrfudk,frD;eJU½dIU xGuf ajy;wJh b*FgvDawG&JU rD'D,meJUaygif;jyD; olwdkUuyJ tESdyfpufcH&olawG tjzpf urÇmudk t,HkoGif;vdkufwJhtwGuf rdat;ESpfcgemjzpf&wJhtay: ydkjyD; &ifxkrem jzpf&w,f/ jrefrmemrnfyef;0gwdkY zavmif;csdyfwdkYvdkae&mrsdK;awGrSm jrefrm pmay jrefrmpum; oifMum;ay;NyD; UNHCR u vlyGJpm;vkyfjyD;b*Fvm; a'h&SfynmwwfawGudk EkdifiHwumyYdkw,f/ jyD;awmh jrefrmAk'¨bmom awGu tMurf;zufvdkYygqkdNyD; vlUtcGifhta&;wHqdyfuyf taMumif;jy NyD; jrefrmEkdifiHudk e,fajrvkaewm tckrSr[kwfygbl;/ 1942ckESpf avmufxJu jzpfaewJhudpöyg/ tckvdk yGifhvif;jrifomrI &SdvmwJhtcsdef rSm ydkvdkU tcGihfaumif;,lNyD; bl;oD;awmif? armifawmudk b*FgvDe,f ajrtjzpf odrf;ydkufzkdYvkyfcJhwmqkdwm oufaoawG taxmuftxm; awG ckdifvHkpGm&&SdawGU&Sdae&ygw,f/
  • 18. wGif ukvm;rsm; ypfcwfvdkufaom aoewf'Pf&mjzifh aoqHk;oGm;& avonf/ (1942)ckESpf? arvwGif armifawmNrdKUe,f&Sd ukvm;aus;&Gm tm;vHk;onf vlpk½Hk;NyD; vufeufrsm;udkifaqmifvsuf &ckdifaus;&Gm rsm;udk wkdufckdufzsufqD;rD;½dIUjcif;rsm; pwifjyKvkyfvmMuonf/ &cdkif aus;&Gmrsm;udk 0kdif;xm;jcif;? vrf;wHwm;rsm;tm; jzwfawmuf zsuf qD;xm;jcif;wdkY jyKvkyfMuonf/ armifawmNrdKUudk 'kwf? "g;? vufeuf ukd,fpDjzifh 0kdif;&Hxm;onfh tiftm;rSm (20000)ESpfaomif;ausmfausmf avmuf&Sdrnf[k cefYrSef;Muonf/ armifawmNrdKU0ifayguf xGufayguf tm;vHk;udk ydwfqdkYxm;Muonf/ armifawmNrdKUe,f ywf0ef;usifaus;&Gm rsm;wGifvnf; ukvm;rsm; 0kdif;0ef;xkd;ckwfMuonf[k owif;rsm;Mum; Mu&onf/ "m;'Pf&mESifh armifawmNrdKUay:okdY wufvmaomolrsm; rSmvnf; renf;vSyg/ armifawmNrdKU tv,f&Gmu[k xifygonf/ tdrfaxmifpkwpfpk reuf(4)em&DavmufwGif bl;oD;awmifodkY azmuf xGufajy;Mu&m unifwef;rSm ukvm;rsm; ckwfvTwfvdkufaomaMumifh ygvmaom ypönf;rsm;tm;vHk;vnf; vk,lcH&NyD; aoG;oH&J&Jjzifh NrdKUxJodkY jyef0ifajy;vmonfudk awGU&SdcJh&onf/ ,if;aeY rdk;vif;onfhtcsdefrSpí &&mypönf;rsm;udk xkyfydk; NyD; xGufvmcJhMu&m vrf;rsm;ay:wGif rdrduJhokdY txkyftykd;rsm;jzifh [kd[kd'D'Dajy;vTm;aeMuaom xdwfvefYaMumuf&GUHaeMuonfh &ckdifrsm;udk tkyfpkvkduf tkyfpkvkdufawGU&ygonf/ ,if;tcsdefu tpdk;&u csdwf ydwfxm;aombkef;BuD;ausmif;uGufvyfwGif vl(5000) avmuf pkrdMuonf/ ajrmufbufydkif; unifacsmif;&GmrS vlrsm;udkvnf; aumif;? NrdKUESifheD;aom awmifykdif;&Gmrsm;jzpfonfh arSmf0if&Gm? rusD; acsmif;&Gm? a&zkef;jyif&Gm? yef;awmjyif&Gm paom&ckdif&Gmrsm;rS vlrsm; udkvnf; awGU&ygonf/ toufab;udk aMumuf&GHUaeMuaom vltkyfBuD;onf uav;idkoH? vlBuD; qlnHoHrsm;ESifh yGufyGufnH aeonf/ xkdaeYu puf&Sifw&m;olBuD; OD;atmifomausmfonf bl;oD;awmifaiGwkdufrS aiGrsm;udk odrf;qnf;&efESifh armifawmudk ukvm;rsm; 0kdif;&Hxm;aMumif; od&í tultnDay;&ef a&muf&dSvm jcif;jzpfonf[k od&ygonf/ OD;atmifomausmfu bl;oD;awmifodkY ydkYay;rnf[k ajymonf/ bl;oD;awmifokdYoGm;&ef apmifhaeMupOf rdk;oufavjyif;usNyD; rdk;tBuD;tus,f &GmaeaomaMumifh bl;oD; awmifvrf;ydwfaeaMumif;Mum; od&jyefonf/ ppfom;tapmifhta&Smuf ESifh roGm;yguvnf; owf&ef vrf;wpfavQmufvHk; ukvm;rsm; apmifh aeMuaMumif; Mum;od&jyefonf/ reuf(9)em&DavmufwGif OD;atmifomausmfu ewfjrpf wpfzufurf; wuúeufodkYydkYay;&ef BudK;pm;rnfjzpfaMumif; ajymyg onf/ aeYvnf(12)em&D avmufwGif OD;atmifomausmfESifhtwl t*FvdyfppfAdkvf awvmESifh eDayga*:&cg; ppfom;a&mufvmNyD;
  • 19. armifawm oabFmqdyfokdY ydkYay;ygonf/ tm&uefzvdkwDvm ukrÜPDykdifoabFmjzifh tacgufacguftcgcg ajy;qGJaomfvnf; rEkdifreif;jzpfaeav&m avSorÁmefrsm;jzifh ydkYay;Muonf/ armifawm NrdKUwpfzufurf; ,ck b*Fvm;a'h&SfEkdifiH? wuúeufodkY a&mufí nwGif;csif; awmrD;vQHrsm; wvdrfhvdrfh wufvmonfudk awGUjrif& avonf/ armifawmNrdKUudk uRefawmfwdkYr&Sdonfh aemufydkif; ukvm;rsm; axmifaomif;csD0if a&mufvmMu&m &ckdiftdrfrsm;wGif &Sdaom qef? qD? qm;? yef;uefcGufa,mufrsm;? tdrfaxmif ckwfí touf&SifvGwfajrmufaomol r&Sdoavmuf enf;yg;onf/ tm;vHk;&GmvHk;uRwf ckwfowfcHcJh&onf/ tv,foHausmf&Jpcef;udk vufeufodrf;ykdufNyD; &Jom;tm;vHk;ESifh aus;&Gmom;rsm;tm;vHk;udk owfjzwfypfvkdufMuonf/ wyfxHk;jyifaus;&GmtwGif;&SdorQ uav; vlBuD;rsm;onf &Gmudk ukvm;rsm;0dkif;&Hxm;aomtcg bkef;BuD;ausmif; odkY ajy;0ifckdvHIMuavonf/ xkdtcg ukvm;rsm;onf &Gmom;rsm;ESifh bkef;BuD;ausmif; udkyg rD;½dIUvkdufojzifh uav;? vlBuD;? rdef;r? bkef;BuD;? udk&if?zkd;olawmf y&dabm*rsm;ygrusef pdwfwkdif;us ,liifMuNyD;aemuf tdrfrsm;? ausmif;rsm;udk rD;½dIUMuavonf/ þta&;tcif;wGif ewfjrpfurf;ajcrS aus;&Gmrsm;jzpfMu aom ig;cl&? NcHjyif? &GufnSdK;awmif? o&uftkyfpaomaus;&Gmrsm;onf avSrsm;jzifh ewfjrpfwpfbufurf;odkY xGufajy;vGwfajrmufMuaomf vnf; urf;ajcESifha0;aom &ckdifaus;&Gmtm;vHk;onf &GmvHk;uRwf towfcH&avonf/ tcsdKU&Gmrsm;onf r,kawmifwef;udk jzwfausmf NyD; bl;oD;awmif? ausmufawmf? ajrmufOD;e,frsm;okdY vufvGwfxGuf ajy;Mu&aomolrsm;onf bl;oD;awmif vuf0Jwuf&GmrS ukvm;rsm; tm;vHk;(500)ausmf t&SifvwfvwfrD;½dIUowfjzwfjcif;cHcJh&avonf/ wpfzef (1942)ckESpf ZGefvwGif Akdvf&efatmif acgif;aqmifaom Armh vGwfvyfa&;tzGJUonf bl;oD;awmifNrdKUudk odrf;ydkufaomtcg bl;oD; awmif? armifawmNrdKUe,ftwGif;&SdjzpfyGm;vsuf&Sdaom ukvm;-&cdkif t"du½kPf;ESifh wyfajy;ukvm;rsm;qlylaomif;usef;rIudk Nidrf;csrf; atmif aqmif&Guf&ef armifawmNrdKUe,f&Sd tkyfcsKyfa&;wm0efusb*FgvD ukvm;rsm;ESifhqufoG,fcJh&ygonf/ ¤if;wkdYzdwfac:csuft& Akdvf &efatmif? AdkvfrsdK;nTefYwdkYacgif;aqmifaom wyfpdwfwpfpdyfudk ap vTwfí cspfMunfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;twGuf aphpyfurf;vSrf;&ef
  • 20. ukvm;acgif;aqmifrsm;ESifh apvTwfvkdufavonf/ ,if;aeYwGif unifwef;aus;&Gm tl&'lausmif; (,ck t.x.u ausmif;0if; AvDae&m)wGif ukvm;acgif;aqmifrsm;u cspfMunfa&; xrif;yGJwpfyGJ wnfcif;vkdonfqkdojzifh ygvmaom vufeufrsm;udk wpfae&mwGif pkyHkxm;avonf/ xrif;pm;aepOfyif BudKwifpDpOfxm;olrsm;u Akdvf&efatmifwdkYtzGJUudk 0dkif;0ef;ckwfMu ojzifh tkyfcsKyfolwyfrawmft&m&SdESpfOD;ESifh aemufygtm;vHk; aoqHk; Mu&avonf/ (1942) ckESpf ukvm;-&ckdifta&;tcif;wGif armif awmNrdKUajrmufydkif;&Sd vHk;0jyefvnfxlaxmifjcif; rjyKEkdifbJ NydKysuf qHk;½HI;oGm;aom aus;&Gmrsm;pm&if;ESifh tdrfajcpm&if;rSm atmufyg Z,m;twdkif;jzpfygonf/ pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& aom tdrfajc 1 opfykwfacsmif;&Gm tdrfajc 20 2 uHjyif&Gm tdrfajc 43 3 a&zkef;jyif&Gm tdrfajc 50 4 yef;awmjyif &Gm tdrfajc 50 5 armifOD;&Gm tdrfajc 30 6 cGqHkjyif&Gm tdrfajc 45 7 jyifjzL&Gm tdrfajc 45 pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& aom tdrfajc 15 'gBuD;pm;&Gm tdrfajc 40 16 ausmufjyifqdyf&Gm tdrfajc 30 17 jyifjzLacsmif;&Gm tdrfajc 50 18 a&cyfacsmif;&Gm tdrfajc 50 19 ig;pm;MuL;&Gm tdrfajc 20 20 ajymifypf&Gm tdrfajc 40 21 jyif&Snf&Gm tdrfajc 30 22 z&Hkacsmif;&Gm tdrfajc 30 23 qifaojyiftxuf&Gm tdrfajc 40 24 qifaojyifatmuf&Gm tdrfajc 20 25 oJjzLacsmif;&Gm tdrfajc 40 26 jym;om;rJ&Gm tdrfajc 15 27 awmifbuf&Gm 28 azmufusDawmif&Gm tdrfajc 30 29 txufabmfwlvm&Gm tdrfajc 42 30 tifwlvm&Gm tdrfajc 50 31 tifacsmif;&Gm tdrfajc 30 32 t*Fgz&Gm tdrfajc 40 33 umvm&Gm tdrfajc 80 34 vabmf&Gm tdrfajc 36 35 'kH;ausmfz&Gm tdrfajc 22 36 oufaujyif&Gm tdrfajc 75 37 *sdwfcsKdif tdrfajc 40 38 ukdifpl;&Gm tdrfajc 24 39 wyfacsmif;&Gm tdrfajc 30 40 tv,facsmif; tdrfajc 82 41 armifa&GZH&Gm tdrfajc 20 42 om'kd;vS&Gm tdrfajc 40 43 wyfacsmif;acs&Gm tdrfajc 30 44 qifjyuGif;&Gm tdrfajc 40 45 a&T'kdif;&Gm tdrfajc 46 pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& aom tdrfajc 8 'dk;wef;&Gm tdrfajc 200 9 oufaujyif&Gm tdrfajc 50 10 0ufykduf&Gm tdrfajc 60 11 ausmufacsmif;&Gm tdrfajc 25 12 ykPÖm;qyf&Gm tdrfajc 60 13 oJacsmif; &Gmopf 14 ief;acsmif;&Gm tdrfajc 50 pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& aom tdrfajc 46 a&csrf;acsmif; tdrfajc 40 47 ig;csrf;&Gm tdrfajc 23 48 &JatmifpH&azG&Gm tdrfajc 40 49 aMumifeaztxuf&Gm tdrfajc 30 50 aMumifeazatmuf&Gm tdrfajc 25 51 csufpl&Gm tdrfajc 20 52 t½dk;us&Gm tdrfajc 40 53 ausmfxDG;acsmif;&Gm tdrfajc 30 54 tif;acsmif;txuf&Gm tdrfajc 48 55 tif;acsmif;atmuf&Gm tdrfajc 26 56 a&TzOD;z&Gm tdrfajc 25 57 axmufuvef&Gm tdrfajc 88 58 awmifNydKvuf0J&Gm tdrfajc 16 59 awmifNydKvuf,m&Gm tdrfajc 28 60 a';wef;nm(&ckdif&Gm) 61 uGrf;oD;yif&Gm tdrfajc 12 62 usrf;axmif&Gm tdrfajc 15 63 wef;acsmif;&Gm tdrfajc 22 64 pHxGef;OD;&Gm tdrfajc 20 65 ta&SUcarmif;qdyf&Gm tdrfajc 88 66 taemufcarmif;qdyf&Gm tdrfajc 25 67 olvlawmiftxuf&Gm tdrfajc 50 68 oHcHk&Gm tdrfajc 35 69 rjzLr&Gm tdrfajc 40 70 uHk;wuf&Gm 71 cifNydKom;&Gm tdrfajc 60 72 a&Tiifacsmif;txuf&Gm tdrfajc 40 73 i&efYacsmif;&Gm tdrfajc 50 74 opfwHk;em;&Gm tdrfajc 60 75 yef;a&Tatmifz&Gm tdrfajc 20 76 a&TvScdkif&Gm tdrfajc 20
  • 21. pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& aom tdrfajc 77 wref;om;&Gm tdrfajc 30 78 cs'dk;&D&Gm tdrfajc 15 79 omatmif&Gm tdrfajc 30 80 avmif;ywf&Gm tdrfajc 30 81 0ufusdef;&Gm tdrfajc 100 82 Muufusdef;&Gm tdrfajc 40 83 uRJoabmuf txuf&Gm tdrfajc 45 84 uRJoabmuf atmuf&Gm tdrfajc 60 85 ausmufwef;&Gm tdrfajc 50 86 pdrfhawmjyif&Gm tdrfajc 40 87 a*:'l&txuf&Gm tdrfajc 25 88 a*:'l& atmuf&Gm tdrfajc 65 pOf &Gmtrnf zsufqD;cHcJh& xdkuJhodkU &Gmaygif; udk;q,fhudk;&Gm&Sd &cdkif&Gmrsm;rSm ukvm; ,kwfwdkY &uf&ufpufpuf owfjzwfjcif;udk cHMu&avonf/ xkdxdk aom &Gmrsm;rS ouf&SdqdkvQif acG;wpfaumifawmif tjyifudk rxGuf EdkifbJ aoyGJ0ifcJhMu&onf/ xdkYtjyif &GmvHk;uRwfukvm;wdkUowfjzwf cH&í tdrfajctvdkuf pepfwusaumufcH&SmazGr&&Sdaom aus;&Gmrsm; rSmvnf; tvGefrsm;jym;onfudk awGU&ygonf/ ¤if;aus;&Gmrsm;rSm............... aom tdrfajc 89 uRef;ayguf&Gm tdrfajc 35 90 w&drf;&Gm tdrfajc 150 91 wifom&&Gm tdrfajc 25 92 oJacsmif;&Gm tdrfajc 65 93 iSufaysmhacsmif;&Gm tdrfajc 45 94 ig;pHabmf&Gm tdrfajc 80 95 vufzGJus&Gm tdrfajc 20 96 ausmufacsmif;&Gm tdrfajc 50 97 &Jatmifacsmif;&Gm tdrfajc 70 98 a&aemufig;om;&Gm tdrfajc 20 99 rD;ausmif;acsmif;&Gm tdrfajc 15 pOf &Gmtrnf 1 abmf'kvm atmuf&Gm 2 'kdif;ydkif&Gm 3 ckdifOD;z&Gm 4 omMoatmif&Gmopf 5 wyfacsmif;acswDpm;&Gm 6 rdrif;om z&Gm 7 a&T'kdif&Gm 8 awmifykwf&Gm 9 vrHkYukdif;&Gm 10 a0vm a*gif;wHk;&Gm 11 ovlacsmif;&Gm 12 &JabmfOD;&Gm 13 oJeD&Gm 14 aMumifckd;&Gm pOf &Gmtrnf 15 ig;&HUacsmif;&Gm 16 rD;acsmif;ckwf&Gm 17 opfwHk;em;&Gm 18 rdIif;p&D&Gm 19 bJ½kyfvTm&Gm 20 ausmufjyifvS&Gm 21 armifqdyf&Gm 22 zuf0ef;acsmif;&Gm 23 *g&mjyif&Gm 24 0ufusdef;acs&Gm 25 pHum;yif&if;&Gm 26 ijzLacsmif;&Gm 27 ewfausmuf&Gm 28 NydKifacsmif;&Gm 29 Muifazmf&Gm pOf &Gmtrnf 30 atmifvSjzL&Gm 31 oabFmvS&Gm 32 rD;wkduf&Gm 33 eHomawmif&Gm 34 uGrf;awmif&Gm 35 a*:'l&oJacsmif;&Gm 36 qiftkd;&Gm 37 ausmufacsmif;acs&Gm 38 j*pfacsmif;atmuf&Gm 39 opfoD;yiftv,fjyif&Gm 40 avmif;'HkapwDjyif&Gm 41 [efpm;r&Gm 42 ig;cl&acsmif;0&Gm 43 usmacgif;axmif&Gm 44 armifvHk;z&Gm 45 Muuf½dk;jyif&Gm 46 ief;acsmif;&Gm 47 yGifhjzLacsmif;&Gm 48 yGifhjzLaacsmif;&Gmacs 49 cspfpHz&Gm 50 aeylcH&Gmopf 51 aeylcH&Gma[mif; 52 armifESroJacsmif;&Gm 53 acsmif;ajrmuf&Gm 54 ovlacsmif;&Gm 55 &Gmopfau&Gm 56 r*FvmBuD;aus;&Gm 57 ausmufavSum;&Gm 58 pyfcsukef;&Gm 59 oJjzLukef;&Gm
  • 22. ukvm;udk ,HkMu? oem;Mu? ukvm;qkdifu 0,fpm;Mu? ukvm;a&mif;aomypönf;udk 0,foHk;MurnfqdkvQif xkdxufqdk;aom tjzpfodkY a&muf&OD;rnf[k ,HkMunfrdygonf/ tb,faMumifhqdkaomf txufyg (1942)ta&;tcif;wGif &ckdifvlrsdK;rsm;om towfcH& onf/ &cdkifjynf aysmufroGm;ao;yg/ ukvm;rsm; ¤if;tcsdefu pD;yGm;a&; tm;raumif;ao;yg/ aemifjzpfvmrnfhta&;tcif;&Sdvm vQif ukvm;rsm;onf pD;yGm;a&;tm;aumif;vmygu &ckdifjynfyg aysmufoGm;Ekdifonf[k ordkif;jyKpkolu oHk;oyfxm;onf/ tcktcg b*FgvDrsm;rSm ppftmPm&SifwdkU aqmifrrI aMumifh jynfwGif;wGif pD;yGm;a&;tiftm;awmifhwif;MuG,f0vmonfh tjyif jynfy&Sd tdktdkifpDuJhokdUaom rlpviftoif;MuD;rsm;rS e,fajrvk wdkufyGJ qufvufqifETJ&ef aiGa':vm oef;axmifESifhcsDumoHk;pGJaeMujyD jzpfonf/ vTwfawmftwGif;wGifvnf; jynfcdkifjzdK;ygwDrS rJtEdkif& wufvmaom udk,fhudk,fudk ]½dk[if*sm} [k w&m;0if aMunmum trwfvkyfaeol oHk;OD;&SdaejyD jzpfonf/ xkdUjyif urÇmhtiftm;MuD; owif;Xmersm;wGif acgif;MuD;ydkif;tjzpf tcsdefra&G;azmfjyEdkifpGrf;&Sdae ovdk EdkifiHwumwuúodkvfrsm;ESifh ukvor*¾tzGJUcsKyfwGifyg ]½dk[if*sm} vDq,fpmwrf;rsm; a[majymyGJrsm;udkyg wcrf;wem;jzifh wifoGif; jyKvkyfaeMujyD jzpfonf/ xdkUaMumifh ]½dk[if*sm} Zmpfjrpfudk wl;onfh aqG;aEG;jiif;cHkyGJrsm;udk EdkifiHwumordkif;okawoDwdkUjzifh ppfwrf; xkwfaeMujyDjzpfonf/ / pOf &Gmtrnf 60 rif;usdK;acsmif;&Gm 61 &Dzkef;jyif&Gm 62 cGqHkjyif&Gm 63 opfykwfacsmif;&Gm 64 uif;acsmif;&Gm 65 twGif;uif;acsmif;&Gm 66 uHjyif&Gm 67 usD;uef;jzL&Gm 68 arSmf0if&Gm 69 j*if;acsmif;&Gm 70 vif;bm;ukef;&Gm 71 aZmfrwuf&Gm 72 ig;cl&awmif&Gm 73 csD;pm;&Gm 74 tayguf0&Gm 75 vmvD&Gm 76 pdefyef;&Gm 77 wHk;acsmif;txuf&Gm 78 wHk;acsmif;atmuf&Gm 79 um'D&Gm 80 tkef;yif&if;&Gm 81 'dk;wef;&Gm 82 unifwef;&Gm 83 tv,foHausmf&Gma[mif; 84 Muefacsmif;&Gm 85 o*Feuf&Gm 86 ausmif;awmif&Gm 87 wyfxkd;jyif&Gm 88 jrif;vGwfacsmif;&Gm 89 NrDacsmif;&Gm pOf &Gmtrnf 90 a&Smufukdif;&Gm 91 ausmufyef;'l&Gm 92 aAm"dudkif;&Gm 93 a&Tarmif&Gm 94 twGif;jyif&Gm 95 BuHwef;acsmif;&Gm 96 tif;'ifBuD;&Gm 97 tif;'ifacs&Gm 98 o0if;acsmif;&Gm 99 udk;wefaumuf&Gmacs 100 qif0yf&Gm 101 atmifvSz&Gm 102 azmufusDacsmif;&Gm 103 aygufawmjyif&Gm 104 odsefcgvD&Gm 105 ukef;wef;&Gm 106 'Hk;ydkuf&Gm 107 y'if;&Gm 108 a&wGif;uRef;&Gm 109 cs&m;wef;&G 110 0g;cs&Gm 111 anmifyifBuD;txuf&Gm 112 anmifyifBuD;atmuf&Gm 113 'guf&Gm 114 vSydk;acgif&Gm pkpkaygif; (114)&GmwdkYonf tdrfajc pm&if;udk twdtusr&onfh ukvm;rsm; owfjzwfcH&aom&Gmrsm; jzpfMuonf/
  • 23. xkdif;EkdifiH? r[Da'g wuúodkvfü rwfv(9) &ufu jyKvkyfcJhaom &ckdiforkdif;qkdif&m EkdifiHwum ynm&Sif rsm; &Sif;vif;yGJwGif jrefrmEkdifiHü ½dk[if*sm r&Sd aMumif;ESifh ½dk[if*sm[kqkdol rsm;onf b*FgvDrsm;om jzpf aMumif; wdusckdifrmpGm&Sif; vif; ajymMum;cJhMuonf/ ½kd[if*smvdkY udk,fhukd,fukdqdkaeolawG[m b*FgvDawGygyJ/ 'gawGudk ukdvdkeDacwfrSwfwrf;awGrSm rSwfwrf;wifxm;ygw,f/ ½dk[if*smqdkwm &cdkifrSm r&Sdygbl;}[k tcdkiftrmajymqdkcJhonf/ xdkuJhokdU ppfwrf;xkwfyGJrsm;pGmteufrS xdkif;EdkifiHwGif jyKvkyfcJhonfh ta&;MuD;onfh ]b*FgvD} wdkU ZmpfjrpfudkazmfjyD; vDq,fjzD;jzef; rIrsm;udk azmfxkwfEdkifcJhonfh urÇmMuD;tm; rsufpif;cwfcJhonfh taMumif;udk avhvmEdkif&ef xyfrHaumufEkwf azmfjyvdkufygw,f/
  • 24. tqkdyg&Sif;vif;yGJwGif &ckdiforkdif;qkdif&mEkdifiHwumynm&Sif rsm;jzpfMuonfh jyifopfEkdifiHtm&Savhvma&;XmerS Dr.Jacques P.Leider e,fomvefEkdifiH [kduf*l;a'o? 'wfcsfbmompum; tod trSwfjyKtoif; nd§EdIif;aqmif&Gufa&;rSL; vkduf'if;wuúodkvfrS ygarmu© Dr. Stephan Van Galen ? *syefEkdifiH? uef'gwuúokdvfEkdifiH wumavhvma&;XmerS orkdif;ygarmu©a'gufwmat;csrf;wdkYu &ckdif orkdif;ESifhpyfvsOf;í wufa&muf&Sif;vif;cJhMujcif;jzpfonf/ jyifopfEdkifiHtm&Savhvma&;XmerS Dr Jacques P.Leider u &cdkifbk&ifhEkdifiHawmfudk jrefrmbk&ifhEkdifiHrS odrf;ydkufcJhpOfu &ckdif jynf orkdif;qkdif&mtajctaersm;ESifh EkdifiHa&;qkdif&moabmw&m; aphaqmfcsufrsm;? bmoma&; aphaqmfcsufrsm;? pD;yGm;a&; aphaqmfcsuf rsm;udk tao;pdwf&Sif;vif;cJhonf/ 1785 ckESpfrS 1825 ckESpfrsm;twGif; &ckdifudk jrefrmrsm; odrf;ydkuftkyfcsKyfcJhpOfu &ckdifjynf pD;yGm;a&;? EdkifiHa&;? vlrIa&; tajctaersm;rSm rlvtaetxm;rS rsm;pGm,dk,Gif;oGm;cJh&aMumif;? xdkpOfu jrefrmvufatmufcHb0 &ckdifjynfwGif txufwef;vTm&ckdif rsm;tm; e,fESif'Pfay;jcif;? jrefrm-&ckdifyl;wGJtkyfcsKyfjcif;rsm;vnf; &SdcJhaMumif;? 1795 ckESpfrS 1810ckESpfrsm;twGif; jrefrmwdkYu &ckdifwkdYtay: tcGeftcwkd;jr§ifhaumufcHjcif;? t"r®apcdkif;rIrsm;jyKvkyf jcif;? jrefrmbk&ifppfyGJrsm;twGuf &ckdifjynfolwkdYu pm;eyf&du©mrsm; axmufyHh&jcif;? &ckdifjynfwGif;odkY jrefrmrsm;0ifa&muftajccsaexdkif jcif;rsm; jzpfyGm;cJhaMumif;? 1787 ckESpfrS 1815 ckESpfrsm;umvwGif jrefrmbk&iftkyfpkd;rIudk &ckdifawmfvSefa&;orm;rsm;u awmfvSef ykefuefrIt&Sdefjrifhvmjcif;? wkdufyGJrsm;aMumifh &ckdifrsm; b*Fvm;awmifykdif; okdY tvkH;t&if;ESifh a&TUajymif;tajccsaexdkifvmchJaMumif;? 1815ckESpf rsm;twGif; &cdkifjynftaetxm;rSm pD;yGm;a&;toGifodkY ul;ajymif; vmcJhNyD;? ,if;umvü &cdkifwdkYtaeESifh jrefrmbk&iftkyfcsKyfrIukd xdcdkufapEdkifavmufonfh Ncdrf;ajcmufxdk;ESufrIukd jyKvkyfEdkifpGrf;r&SdcJh aMumif;wkdY jzpfysufcJhaMumif; tus,fw0ifh &Sif;vif;ajymMum;cJhonf/ xdkYaemuf ygarmu© Dr. Stephan Van Galen u 15&mpkrS 18 &mpktwGif; &cdkifa'oESifh b*Fvm;tMum; qufqHa&;tajctae rsm;ESifh pyfvsOf;í ½Sif;vif;&mwGif 1635 ckESpfwGif &cdkifbk&ifEdkifiH MoZmtmPm xdyfqkH;okdY a&muf&SdvmcJhaMumif;? &cdkifbk&ifrsm; MoZmtmPmBuD;xGm;vmonfESifhtrQ b*Fvm;a'owGif &cdkifukef oG,fa&;rSmvnf; vGefpGmaumif;rGefvmcJhNyD;? tcGeftmPmrsm; wdk; wufrsm;jym;vmcJhovdk wpfcsdefwnf;rSm b*Fvm;a'oü &cdkifESifh 'wfcsfwdkY ul;oef;a&mif;0,frIrsm;&SdcJhaMumif;? okdYaomf 1638ckESpf aemufykdif;umvrsm;wGif tcGefb@m&&SdrI avsmhenf;vmjcif;aMumifh b*Fvm;ta&SUawmifbufa'owGif &cdkifwdkUxdef;csKyfrIavsmh&JvmcJh &jcif;jzpfaMumif;? &cdkifjynfpD;yGm;a&;onf 1666ckESpfwGifppfwaumif;
  • 25. ukd vufvTwfcJh&NyD; aemufykdif;wGif tm;raumif;awmhaMumif;? &cdkif a'orS 'wfcsfukefonfrsm;xGufcGmoGm;jcif;u &cdkifpD;yGm;a&;tay: oufa&mufrI &SdapcJhaMumif;wkdYudk ygarmu© Dr.Stephan Van Galen u &Sif;vif;cJhonf/ ordkif;aygarmu© a'gufwmat;csrf;u ]&cdkife,fpyfjzwf ausmf ajymif;a&TUaexkdifaom vlrsKd;pktMurf;zufrI} acgif;pOfjzifh a[majymcJh&mwGif 1826 ckESpfrS 1975 ckESpftwGif; e,fpyfjzwf ausmfajymif;a&TUaexkdifrI tajctaersm;? 1879 ckESpfrSpíppfwaumif; om;rsm; ajymif;a&TUaexkdifrIrsm;? armifawmESifh bl;oD;awmif NrdKUe,frsm;wGif ppfwaumif;om; tajcpkduf0ifvmolrsm;u trsm;pk jzpfvmjcif;? 1871 ckESpfrS 1911 ckESpftwGif; b*FgvDtpövmrf bmom0ifOD;a&onf 58255rS 178647 OD;a&txd wdk;yGm;vmjcif;? aemufydkif; &cdkif&Gmrsm;ukd rl*sm[pfolykefrsm;u zsufqD;um a'ocH &cdkifwkdYtm; owfjzwfcJhjcif;ESifhtwl rl*sm[pfygwDawmif;qdkcsuf rsm;? bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;wGif b*FgvDrsm;u 94 &mcdkifEIef;? 84 &mcdkifEIef;wdkYjzifh vltrsm;pkjzpfaejcif;wkdYudk acwfNyKdif ordkif; jzpfpOfrsm;ESifhwuG &Sif;vif;oGm;cJhonf/ ½dk[if*smESifhywfoufíordkif;ygarmu©a'gufwmat;csrf; u ]uRefawmftaotcsmajymEdkifwmuawmh ,ck ½kd[if*smvdkYudk,fh ukd,fukdqdkaeolawG[m b*FgvDawGygyJ/ 'gawGudk ukdvdkeDacwf rSwfwrf;awGrSm rSwfwrf;wifxm;ygw,f/ ½dk[if*smqdkwm &cdkifrSm r&Sdygbl;}[k tcdkiftrmajymqdkcJhonf/ wufa&mufvmMuolrsm;u &cdkifordkif;ESifhqufpyfí¤if;wkdY odvdkonfrsm;ukd ar;jref;cJhMu&m ½dk[if*smemrnfukd rnfolu rnfonfhtcsdefu pwiftokH;jyKcJhovJqdkonfhtar;ESifh ywfoufí ]uRefawmf t&ifwkef;uvnf; ajymzl;ygw,f/ ½kd[if*smqdkwJh pum; vkH;ukd 1951 ckESpfrSm bl;oD;awmifu Mr. Abdul Gaffa u wDxGifcJhwm jzpfygw,f/ trSefuawmh olu 'Dpum;vkH;ukdRoshang or Rohan u,lwmyg/ 'Dpum;&yf[m b*FgvDpum;&yfjzpfNyD; &cdkifawGudk ac:wJhpum;&yfyg} [ka'gufwmat;csrf;uajzMum;onf/ b*FgvDtwGuf aqmif&Gufa&;om;ay;ol OD;aX;vGifOD;u ]½dk[if*sm ESifh b*FgvD} ac:a0:rIESifhpyfvsOf;í ar;jref;csuftm; a'gufwmat;csrf;u ]OD;aX;vGifOD; ajymMum;onfh pum;&yfyg ½kd[if(Rohan)qdkonfrSm b*FgvDwkdUu olwkdYudk,folwkdY ac:qkdcJhonfh trnfr[kwfbJ? b*FgvDrsm;u a'ocH&cdkifawGukd ac:onfh pum; vkH;om jzpfaMumif;? Rohan pum;vkH;onf aemufrS0ifa&mufvmonfh w&m;r0if cdk;0iftajccsaexkdifolrsm;ukd rqdkvkdaMumif;} &Sif;vif;cJh onf/ qufvufí orkdif;ynm&Sifrsm;u jyefvnf&Sif;vif;ajzMum; &mwGif yk*Hacwfü jrefrmwdkYu &ckdifjynfudk odrf;ydkuftEkdif,lcJhrIESifh pyfvsOf;onfhar;cGef;udk jyifopfEkdifiH? tm&Savhvma&;XmerS Dr. Jacques P.Leider u oufaotaxmuftxm; r&SdaMumif;[kjyefvnf ajzMum;cJhonf/ ygarmu© Dr. Stephan Van Galen uvnf; ]½dk[if*smqkdwJh toHk;tEIef;uawmh rawGUrdygbl;/ 'gayr,fh 17 &mpkavmufrSm awmh rGwfpviftkyfpk ajrmufOD;rSm &SdaeygNyD/ tJ'DacwfrSm vlawGu udk,fhudk,fudk ½dk[if*smvkdY rowfrSwfMuygbl;}[k ½dk[if*sm toHk; tEIef;oHk;pGJrIar;cGef;ESifh pyfvsOf;í ajzMum;cJhovkd ]&ckdifrSm rGwfpvif bk&if&SdcJhygovm;}qdkonfhtar;udkvnf; ¤if;u]17 &mpkudk avhvm wJh uRefawmfh&JUpmwrf;t& &ckdifrSm rGwfpvifbk&if r&Sdygbl;} [k jyefvnfajzMum;cJhonf/ &Sif;vif;ar;jref;ajzMum;jcif;rsm; NyD;qHk;aomtcg jrefrmjynf wGif ½dk[if*smr&Sd? ½dk[if*smtrnfcHolrsm;rSm b*FgvDrsm;omjzpfaMumif; &Sif;vif;csuftay: xyfrHapm'uwufjcif;rsm;r&SdawmhbJ oabm aygufem;vnfauseyfoGm;MuaMumif; wufa&mufvmolrsm;u qkdonf/
  • 26. tmz*efepöwef? tD&wfwkdUvdk EdkifiHrsm;upGefU cGmNyD;? e,fy,fopf&SmaecsdefwGif vlOD;a& tiftm;aygufuGJaeonfh b*Fvm;a'h&SfESifhwpfqufwnf;jzpfonfh bl;oD;awmif? armifawma'oonf ,if;wkdUtwGuf wjznf;jznf; rsufpdusp&m jzpfvm. . .
  • 27. &cdkifa'otwGif; b*FgvD 'ku©onfpcef;rsm;ESifharmifawm? bl;oD;awmifa'orSm wjznf;jznf;eJY wdk;yGm;vmonfh b*FgvDvlOD;a& yrmPonf &ckdifjynfe,f&JUvHkNcHKa&;udkomru jrefrmEkdifiH&JUtrsdK; om; vHkNcHKa&;udkyg xdckdufvmEdkifaMumif; &ckdifjynfe,f tajcpkduf vHkNcHKa&;t&m&SdawGu wpfnDwpfnGwfwnf; ajymMum;onf/ &cdkifjynfe,f? ppfawGNrdKU ywf0ef;usifrSm zGifhvSpfxm;onfh b*FgvD 'ku©onfpcef; 11 ck[m &cdkifurf;½dk;wef; wpfavQmufvHk;rSm zGifhvSpfxm;onfhtwGuf jrefrmEkdifiH&JU taemufbufu vlOD;a& aygufuGJrI jzpfaeonfh b*Fvm;a'h&SfEkdifiHESifh tNrJwap ul;vl; qufqHrI&Sdonf/ a&vrf;c&D;jzifhoGm;vQif tcsdefwpf&ufom Mumjrifhonfh ppfawGESifh b*Fvm;a'h&SfESpfEkdifiHMum;u vrf;yef;qufoG,fa&;aMumifh ppfawGNrdKUywf0ef;usifu oauújyif? 'g;ykdif? abm'l ponfh b*FgvD 'ku©onf pcef;rsm;wGif zGifhvSpfxm;onfh qkdifcef;tcsdKUwGif b*Fvm; a'h&SfEkdifiHxkwf vloHk;ukefypönf;rsm;udk awGUEkdifayonf/ ]ppfawGurf;½dk;wef;wpfavQmufvHk;rSmu b*FgvD'ku©onf pcef;awGav/ olwdkYrSm avS&Sdw,f/ 'Dawmh b*Fvm;a'h&Sfudk oGm;Ekdif w,f/ vmEkdifw,f/ olwdkY'Dvkd oGm;aewmod&ufeJY uRefawmfwdkYrzrf; Ekdifbl;/ bmaMumifhvJqkdawmh uRefawmfwdkYrSm a&wyf tiftm;enf; w,fav} [k p&z wyfzGJU0if udkzdk;vHk;u yifv,fvdIif;rsm; ½dkufcwf aeonfhppfawGurf;½dk;wpfavQmufvHk;udk Munfh&if; ajymonf/ NyD;cJhonfh 2007 ckESpfrS pwifum ppfawGNrdKUudk wm0ef xrf;aqmif&ef a&muf&Sdvmonfh ppfzufa&;&m vHkNcHKa&;wyfzGJU0if udkzdk;vHk;onf ppfawGNrdKU0ef;usifu b*FgvD'ku©onfpcef;rsm;wGif wpfOD; wnf; tajcpkdufvIyf&Sm;ae&onfh axmufvSrf;a&;wpfOD;jzpfonf/ ]olwkdYu uRefawmfhudk ,Hkw,f/ ppfwyfudk,Hkw,f/ &J eJY epu udk r,Hkbl;/ uRefawmfhowif;ay;awGu b*Fvm;a'h&Sfub,f ESpfa,muf a&mufaew,fajymw,f/ uRefawmfvdkuf&Smw,f/ rawGU bl;/ olwdkY rSm uGef,ufaumif;aumif;&Sdw,f}[k ,if;u qkdonf/ NyD;chJonfh jynfaxmifpk vTwfawmftpnf;ta0;u jynfxJ a&;0efBuD; XmeatmufwGif avaMumif;&JwyfzGJU? a&aMumif;&JwyfzGJU? urÇmhvSnfhc&D;oGm;rsm; xdef;odrf;apmifha&SmufulnDa&; &JwyfzGJUESifh ta0;ajy;vrf;rsm; xdef;odrf;apmifha&Smufa&;&JwyfzGJUrsm;ukd ppfwyf xHk;pHtwkdif; zGJUpnf;yHkrsm; wkd;jr§ifhzGJUpnf;vkdufaomfvnf; rkdif 400 ausmf&Snfvsm;onfh jrefrmhtaemufbuf&ckdifjynfe,f urf;½dk;wef; vHkNcHKa&;twGuf tusdK;xl;vmjcif;r&SdaMumif; &ckdifwkdif;&if;om; wdk;wufa&;ygwD OuúXa'gufwmat;armifu qkdonf/ ]]jyóemu &cdkifjynfe,ftpkd;&tzJGUeJY qdkifw,f/'ku©onf pcef;awGu b*FgvDawGxGufoGm;NyD;a&mqkdNyD;? urf;½dk;wef;ukdzGifhay;
  • 28. xm;w,f/xGufoGm;wJholvnf;&Sdygw,f/ 'gayr,fh b*Fvm;a'h&Sfu ae0ifvmolu ydkrsm;wJhtjyif? r½dk;rom;vkyfcsifolawGvnf;ygaumif; ygvmEdkifw,fav}} [kokH;oyfjyonf/ NyD;cJhonfh 2012 atmufwkdbmvu pwifum b*FgvD'ku© onf pcef;rsm;wGif 1982ckESpf jrefrmEdkifiHom;jzpfrI Oya't& vlOD; a&ppfwrf;aumufjcif; vkyfief;rsm;ukd vkyfaqmifae&mwGifvnf; vkdtyfcsufrsm;pGm&SdaeaMumif; od&onf/ ]]uRefawmfwkdUtac: qGJ? wif? ppfayghav/ vkyfwmu aumif;w,f/ [aewmu 'DtdrfrSm b,folaew,f/ tukefvlaph rwfwyf&yfjyqdkNyD; Munfhwmr[kwfbJ? tJh'Dtdrfuwpfa,mufvm? b,folawGaevJ pm&if;ay;qkdawmhig;a,mufyJaewmudkq,fa,muf pm&if;ay;vdkY&w,fav}}[kppfawG NrdKUe,fpyfa'ouGyfuJa&;XmecsKyf Mum;pcef;wGif wm0efusaeonfh vufaxmufv0urSL; wm0ef,l xm;ol udkawZmxG#fu qdkonf/ aygufawm? ajrykH? rif;jym;ESifh ppfawGNrKdUe,fpyf b*FgvD 'ku©onfpcef;rsm;wGif 1982ckESpf jrefrmEdkifiHom;jzpfrIOya't& vlOD;a&ppfwrf;aumuf,ljcif;rsm; aqmif&GufcJhol ukdawZmxG#fu ]]uRefawmfu 'Dvkd qGJ? wif? ppfukd rBudKufayr,fh uRefawmfwkdYrSm aemufwpfenf; a&G;p&mr&Sdbl;/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh uRefawmfwkdUrSm vltiftm;enf;w,f?ydkufqHr&Sdbl;}}[k ,if;uqkdonf/ NyD;cJhonfhq,fpkESpfrsm;u tm&Sta&SUtv,fydkif;wGif tajc pkdufNyD; wif;usyfonfh tpövmrfbmoma&; pnf;urf;rsm;yg0ifonfh &Sm&D,mOya'udk jyXmef;um tpGef;a&mufvlUtzGJUtpnf;wpf&yfudk xlaxmifaeolrsm;onf tar&duefEdkifiH tMurf;zufESdrfESif;a&; rl0g'aMumifh ,if;wkdU cHuwkwfrsm;jzpfonfh tmz*efepöwef? tD&wfwkdUvdk EdkifiHrsm;upGefUcGmNyD;? e,fy,fopf&SmaecsdefwGif vlOD;a& tiftm;aygufuGJaeonfh b*Fvm;a'h&SfESifh wpfqufwnf;jzpfonfh bl;oD;awmif? armifawma'oonf ,if;wkdUtwGuf wjznf;jznf; rsufpdusp&m jzpfvmaMumif; bl;oD;awmiftajcpdkuf (cr&-352) &JU wyf&if;rSL;jzpfol 'k-AkdvfrSL;BuD; ausmfpdef0if;u qkdonf/ ]]NyD;cJhwJh ta&;tcif;twGif;u 'Dbufa'oawGuaexGuf ajy;oGm;olawGudk b*Fvm;tajcpkduf RSO eJY ARNO tzGJUawGu b*Fvm;ajrmufykdif;rSm oifwef;ay;aew,fqkdwmaocsmw,f}} [k ,if;u taemufydkif;wkdif;ppfXmecsKyfuvmonfh owif;tcsuf tvufrsm;ukd okH;oyf&if; ajymMum;onf/ NyD;cJhonfh 2012ckESpfukefykdif;u b*Fvm;a'h&SFtajcpkduf ½dk[if*smaoG;pnf;nDnGwfa&;toif; (RSO)u bl;oD;awmif? armifawm a'ou b*Fvm;a'h&SfokdY a&muf&Sdvmonfh b*FgvDrGwfpvifrsm;ukd armifawma'o ajrmufydkif;&Sdaus;&Gmrsm; tkyfcsKyfa&;,EÅ&m; ysuf
  • 29. jym;ap&ef taESmifht,Sufay;rnfh ½dk[if*smuvyf[k trnfay;xm; onfh tMurf;zuftzGJUwpfzGJUudkzGJUpnf;vkdufaMumif; armifawm tajc pdkufaxmufvSrf;a&;tzGJUtpnf;rsm;uqkdonf/ ]]e,fpyfNcHpnf;½dk;umaewJh ppftif*sifeD,mwyf&if;ukd 0if wdkufNyD;? vlzrf;oGm;wm? &ckdif&GmawGukd 0ifwkdufwmawG[m 'DtzGJU&JU vufcsufvkdU okH;oyfxm;Muw,f}}[k armifawmtajcpkduf&Jaxmuf vSrf;a&;wpfOD;jzpfolukdnGefY0if;u qkdonf/ bl;oD;awmif? armifawma'otwGif;rSm&SdwJh pkpkaygif; vlOD;a&&JU 95 &mcdkifEIef;ywf0ef;usif[m b*FgvDrGwfpvifawGjzpf onfhtwGuf &ckdif? Arm? NrKd? ouf? 'dkif;eufpwJhwdkif;&ifom;aus;&Gm awGrSm tajccsaexdkifMuaom armifawma'oajrmufydkif;onfrdk;wGif; umvwGiftkyfcsKyf? axmufyHhrItcuftcJrsm; &Sdjcif;aMumifh tqdkyg tzGJUtpnf;&JU wkdufcdkufrIrsm;onf rdk;wGif;umvwGifydkrdk jzpfyGm;vm EdkifaMumif; udknGefU0if;u qufvufajymMum;onf/ ppfawGNrdKUwGif 11ck? rif;jym;NrdKUe,fwGif 2ck? ajrykHNrdKUwGif 3ck? aygufawmNrKdUwGif 4ck? ajrmufOD;NrKdUe,fwGif 3ck ponfjzifh b*FgvD'ku©onfpcef; 20ausmf&Sdonfh &ckdifjynfe,fwGif ,if;wdkY twGuf EkdifiHom;jzpfrIqkdif&m pdppfa&;? axmufyHha&;ESifhjyefvnf ae&mcsxm;a&;ponfhudpö&yfrsm;rSm oufwrf;ESpfESpfausmfom&Sdao; onfh 'Drdkua&pDtpdk;&twGuf pdefac:&yfrsm;jzpfayonf/ rMumcifu xkwfjyefvkdufonfh &ckdifjynfe,f y#dyu© avhvmqef;ppf oHk;oyfa&;aumfr&Sif tBuHjyKcsufrsm;wGif &ckdif jynfe,ftwGif;&Sdonfh wyfrawmf? &J? v0uESifhepuwyfzGJUrsm;udk acwfrDvufeufwyfqif&efvkdaMumif; w&m;Oya'pdk;rdk;a&;udk txl; tav;ay;&efvkdaMumif; azmfjyxm;onfudk awGU&aomfvnf; ,if;udpö &yfrsm;udk jynfaxmifpktpdk;&u atmifjrifpGm taumiftxnfazmfEkdif jcif; &Sd? r&Sdukdvnf; apmifhMunfh&ef vkdtyfayonf/ rnfodkYyifqkdapumrl jrefrmEkdifiHtaemufwHcg; &ckdif jynfe,frSm rjrif&ao;onfh tarSmif&dyfrsm;pGm zHk;aeonfu jrif&ay onf/ ppfawGNrdKU ywf0ef;usifu b*FgvD'ku©onfpcef;rsm;wGif;odkY oGm;a&muf owif;axmufvSrf;&onfh udkzdk;vHk;u ]uRefawmfh twGuf pdefac:rIu a[m'Dyifv,fjyifBuD;yJ} [k qkdavonf/ (jrefrmEdkifiHom;wdkUtwGuf aoG;at;raeoifhonfh yGifh[ aeaom taemufwHcg;taMumif;udk a&;om;xm;onfh tifwmeuf ay:rS owif;aqmif;yg;wpfyk'fudk rl&if;twdkif; azmfjyvdkufygw,f/ rl&if;aqmif;yg;&SiftrnfeJU acgif;pOfudk &SmrawGUwJhtwGuf pdwf raumif;jzpf&ygw,f/ -zsmyHke'D)/ /
  • 30.
  • 31. uRefru uk&ftmefusrf; ESifh tjcm;bmoma&;pmtkyfawGudk avhvmoHk;oyfMunfhwJhtcg tJ'g [m vlom;awGtwGuf b,fvdkrS rjzpfEkdifwJh? rjzpfoifhwJh[mawGyJvkdY xifygw,f/ wrefawmfrkd[mruf&JU twåKyÜwdåudk zwfMunfhvQif omref vlawG (pdwfyHkrSef&Sdol? pdwfa&m*g r&Sdol? pdwfusef;rma&;aumif;aeol awG) twGuf b,fvdkrS awG;Munfh uRefrtaeESifh bmoma&;½Iaxmifhtjrifu qef;ppfMunfh vQif tpövmrfbmomukd bmomvdkYawmif r,lqygbl;/ EdkifiHa&;0g' wpfckrQomjzpfNyD; vlawGukdt"r®xdef;csKyfxm;wm jzpfygw,f/
  • 32. aemifw& 0rf;enf;rdygw,f/ t,f*sm;ZD;&m;½kyfoHu tMurf;zuf0g' orm; usyfrjynfhwJh armfv0Dq&m Al-Qaradhiwi &JU tMurf;zuf0g' vrf;nTefcsufawGESifh ol&JU uRefrtay: aoG;½l;aoG;wef; wkdufcdkufrI awGukd MunfhMunfhkvkdufyg/ EdkYeHYawmif rpifao;wJh rGwfpvifuav; av;awGudk ajr§mufay;aewmukd awGUMu&rSmyg/ tJh'Duav;awGukd OD;aESmufrJh rsufuef;,kHMunfwwfatmifESifh tMurf;zuf0g'ukdacgif; xJ pGJNrJoGm;atmif oHrIdESifh½kdufoGif;aewmyg/ uRefr 'Dvdkajym&wm[m tpövmrfu ]rdef;rawG[m csKdUwJh tm;enf;olawG} vdkYqdkxm;vdkY 'gukd ckcHacsywmyg/ tpövmrfu r,kHMunfolrSeforQudk owfypf&r,fvdkY nTefMum;w,f/ uRefru 'gudk vufrcHbl;/ 'gaMumifh tckvdk acsy&ygw,f/ uRefru tpövmrfbmomukd wkdufcdkufwm r[kwfygbl;/ trSefw&m;twGuf a0zefqef;ppfwmoufoufygyJ/ qdk;wmwpfcku uRefrwdkY[m tpövmrf 0g' BuD;xGm;a&;twGuf taESmifht,Suf? twm;tqD;vdkY oabmxm; cH&wmygyJ/ wu,fuawmh a0zefqef;ppfrIudk wdkufcdkufrIvdkY ajym aeMuwmyg/ uRefru tpövmrfqdkwJh pum;vkH;&JUt"dyÜg,fudk t"du vkdYudk r&wJhvkyf&yfawGudk vkyfcJholqdkwmukd jrifEkdifygw,f/ Oyrm rkd[mrufu Asmaabint Marwam (tpörm;bifhrm;0rf) qdkwJh trsdK;orD;udk owfjzwfcJhyHkudk avhvmMunfhvkdufyg/ rkd[mruf udk,fwkdifESifh olUaemufvkdufawGu tJ'DtrsdK;orD;&JUudk,fcE¨mudkwppD jzpfatmif qGJNzJMuw,f/ wd&dpämefwpfaumifudk owfovdkrsdK; t½dk;awGukdwpfacsmif; NyD; wpfacsmif; qGJEIwfypfvkdufMuw,f/ vludk trJzsufovdk zsufvdkY tNyD;rSm Allah Akabaar (tv’m[ft&SifawmfjrwfomvQif tBuD; us,fqHk; tjrifhjrwfqHk;) vkdY atmf[pfMuw,f/ ukd,fhpdwfeJU tcefY roifhwmav;wpfck? udk,fESifh pdwfoabmxm;av; rwkdufqkdifwm&Sd wmav;wpfckwnf;ESifh tJ'Dvkd&uf&ufpufpuf owf&ufMuowJh/ tJ'DvkdowfMuwmudkvnf; bmr[kwfwJh arharhaysmufaysmufudpö? tao;tzGJUudpöav;vdk oabmxm;EkdifMuowJh/ tJ'gyJ wrefawmf rkd[mrufqkdwm/ rdk[mruf&JU tJh'Dvdkvkyf&yfawGukd usrf;pmxJrSmzwfvkduf&NyD; wJhtcg uRefrwpfcgu rGwfpvifwpfa,mufjzpfcJhzl;wmudk tvGefyJ
  • 33. avhvmaewmyg/ tJh'Dpum;vkH;u tEIwfvu©PmaqmifaewJh pum;vkH;yg/ tMurf;zufaom? a'go? trkef;w&m;awGESifh jynfh ESufaeaom? ukd,fhtcsif;csif;vnf; &ufpuf,kwfrm umrjyKusifh aom qdkwJht&mtm;vkH;ukd ukd,fpm;jyKwJhpum;vkH;yg/ pdwfynmt& vlwpfa,muf&JUb0rSm tEIwfvu©Pmaqmif wJhpdwf,kwfawGESifh zkH;vTrf;aecJhvQif ol[m tzsuform; pdwf"mwf&Sd aom? rqifrjcifESifh pdwf*PmrNidrfjzpfwwfwJhoabm? t&m&mukd bmaumif;usKd;rSrjzpfapbJ tqkd;ukdom OD;wnfvkyfwwfaom vl wpfa,muftjzpf ay:vGifvmygr,f/ tu,fírsm; ol[mtaygif; vu©PmaqmifwJhpdwfaumif;&SdcJhvQif tjyKoabmaqmifaom?aumif; usKd;jyKaomtvkyfawG vkyfwwfaom? aumif;usKd;jyKaom? aysmf&TifwJh pum;awGajymwwfaomoltjzpf ay:vGifvmygr,f/ tpövmrf bmom[m tEIwfvu©PmaqmifwJhpum;awGESifhtwl usqkH;oGm;rSm jzpfygw,f/ tpövmrf[m tEIwfvu©PmawGukd xkwfvkyfjzefYjzL; aecJhygw,f/ tpövmrfvlYtzGJYtpnf;awGudk avhvmMunfhvQif tJh'D tEIwfvu©PmaqmifwJh vlawG&JUvkyf&yfawGudk ay:vGifxif&Sm;pGm awGUEdkifygw,f/ uRefrtaeESifh bmoma&;½Iaxmifhtjrifu qef;ppfMunfh vQif tpövmrfbmomukd bmomvdkYawmif r,lqygbl;/ EdkifiHa&;0g' wpfckrQomjzpfNyD; vlawGukd t"r®xdef;csKyfxm;wmjzpfygw,f/b,f 0g'yJjzpfjzpf rdrd0g'ukd r,kHMunfoljzpf&if owfjzwfypf&r,fvdkYajym wm[m bmomw&m;r[kwfygbl;/ tJh'g[m t<uif;rJhtmPm&Sifpepf wkdU&JUvkyf&yfom jzpfygw,f/ uk&ftmefusrf;xJu wpfydk'frSm tdrf axmifa&; azmufjyefol a,mufsm;a&m? rdef;rukdyg Budrf'Pftcsuf 100pD ½dkuf&r,f? oem;n§mwmzdkY rvkdbl;vdkY ajymxm;ygw,f/ vufpm;acswJhykHpHESifh tjypfay;wm[m bmomw&m;[kwfyg&JUvm;/ ,kHMunfukd;uG,frIqkdwm cGifhvTwfrI? n§mwmrI? udk,fcsif;pmrIawGyJ &Sd&ygr,f/ tpövmrfESifhEIdif;pmvQif c&pf,mefu Nidrf;csrf;a&;vrf;pOf ykdusw,fvkdY jrifygw,f/ a,½Iu "m;rudkifygbl;/ acgif;vJ rjzwf ygbl;/ t,lrwlolukdvnf; pGyfpGJjypfwifrI rvkyfygbl;/ jyóemu awmh tpövmrfbmomomvQifyg/ rdk[mrufpum;ukd ,kHpm;rdvQifawmh vlYavmuBuD;[m tr,fbkwf&JU olYcsnfcifvdkjzpfvmNyD; aemufqkH;rSm tdkprmbifvm'if vkdyJ tpGef;a&mufvmrSmyg/ wrefawmfrdk[mruf&JU b0ukdzwfMunfh vQif cifAsm;bmawGawGY&rvJ/ vk,ufwkdufcdkufrIawG&,f? olrdef;r awG trsm;BuD;,lwJhtaMumif;&,fyJawGY&ygr,f/ wcsKdUtcsufawGqdk vQif cifAsm;]zsm;}oGm;r,f/ ]]rdef;rawG&JU edAÁmef[m olra,mufsm;&JU ajcz0g;atmufrSm&Sdw,f}} qdkjyD; rdk[mrufu ajymcJhw,fav/ rGwfpvifwpfa,muf&JUb0[m b,favmufawmifaMumufzdkYaumif; ygovJ/ rGwfpvifawG&JU b0udk ajymif;vJypfr,fqdk&if olwkdU&JU OD;aESmuf (todÚmPf)udk zGifhay;&rSmyg/ b0ukd Ncdrf;ajcmufaewJh uifqmqJvfawGudk OD;aPSmufuae cGJpdyfNyD; xkwfypf&ygr,f/ tpövmrf[m uifqmqJvf awG jzpfygw,f/ (azmfjyyg tawG; tjrifrsm;onf rlpvifwpfOD; jzpfcJhol tm&yf-tar&duef ujym; pdwfa&m*gukynm&Sif 0gzmqlvfwef&JU t,f[m,uf wDAGD ½kyfoHvdkif; (qdkufy&yf) rS xkwfvTifhajymMum;csufrsm; udk jrefrmbmom jyefqdkxm; jcif;jzpfygonf/ -zsmykHe'D)
  • 34. tkdtkdifpDonf vlrsdK;wHk;owfjzwfrIudk vkyfaqmifcJhaomrnfonfh tpövmrfEdkifiHrqdk tumtuG,fjyK&eftzGJUtiftm;udk rMumcPtoHk;csMuonf/ xdkUtwl tkdtkdifpD taejzifh &ckdifjynfe,fudk rGwfpvifrsm; atmifjrifpGmodrf;ydkufEkdifa&;twGuf pDrHudef;cs aqmif&Gufaejcif;om...
  • 35. tpövmrfEkdifiHrsm; yl;aygif;aqmif&Gufa&;tzGJU (OIC) udk tpövmrf bmom0ifEkdifiHaygif; (57)EdkifiH (trSefrSm tpövmrfbmom 0if (56) EdkifiHESifh ygvufpwkdif;wdkY jzpfonf) jzifh zGJUpnf;xm;onf/ wpfcgwpf&HwGif ¤if;tzGJU0ifEkdifiH ta&twGuf rsm;jym;rIaMumifh tkdtkdifpDonf vlUtcGifhta&;rSpí pD;yGm;a&;tqHk;? ynma&;rSpí tMurf;zuf0g'tqHk; udpö&yfwkdif;eD;yg;wGif rGwfpvifr[kwfaom urÇmtkyfpkudk qefYusifaom pkpnf;nDnGwfonfh tpövmrfwyfOD;udk ykdrdkwkd;wufaumif;rGefvmatmif tqifhjr§ifhwifh&if; (txl;ojzifh ukvor*¾tzGJUBuD;twGif;wGif) jyif;xefNyD; trsm;tm;jzifh rvkdvm; tyfaom vTrf;rdk;rI &Sdaeonf/ okdYaomf tkdtkdifpDt"dutaMumif;&if;rSm tkdtkdifpDtae jzifh b*FgvDrGwfpvifrsm; (The Bengali Muslims) onf &cdkifajrudk ydkifqkdifolrsm;jzpfaMumif; aumufcsufqGJMurnfjzpfaomaMumifh jzpf onf/ (¤if;tzGJUtpnf;taejzifh xdkodkYaumufcsufqGJcJh? aumufcsuf qGJqJyifjzpfonf/) xkdYjyif tkdtkdifpDtzGJUonf &ckdifvlrsdK;wdkY pum;oHrsm;udk todtrSwfjyKrnf r[kwfaomaMumifh jzpfonf/ tkdtkdifpDtzGJUorkdif;aMumif;wpfavQmufwGif Ekduf*sD;&D;,m;ESifh tD*spfEkdifiHwkdYrS c&pf,mefrsm;udk tpkvkduftNyHKvdkufowfjzwfrIrsm;? xdkif;awmifydkif;rS Ak'¨bmom0if(5000)udk owfjzwfcJhrI? ql'ef EdkifiHu usL;vGefcJhaom rsdK;wHk;owfjzwfrI ponfwkdYESifhywfoufí tkdtkdifpDu b,fwkef;urS r½IwfcscJhbl;ay/ trSefrSm tkdtkdifpDonf vlrsdK;wHk;owfjzwfrI (genocide)udk vkyfaqmifcJhaomtpövmrfEdkifiH (ql'efEkdifiH)? rGwfpvifr[kwfolrsm; (Non muslims) udk zdESdyftMurf;zufcJhMuaom tpövmrfEkdifiHrsm; (Ekduf*sD;&D;,m;?tD*spf? tD&ef? ygupöwef?b*Fvm;a'h&SfpaomEkdifiHrsm;)? *sL; vlrsdK;rsm;udk rsdK;wHk;owfjzwf&ef Ncdrf;ajcmufaeaomtpövmrfEkdifiH rsm; (tD&ef? [ufZbkdvm? [m;rm;pf EkdifiHrsm;) paom rnfonfh tpövmrfEdkifiHrqdk tumtuG,fjyK&ef tzGJUtiftm;udk rMumcP toHk;csMuonf/ xdkUtwl tkdtkdifpDtaejzifh &ckdifjynfe,fudk rGwfpvifrsm; atmifjrifpGm odrf;ydkufEkdifa&;twGuf pDrHudef;cs aqmif&Gufaejcif;om jzpfonf/ &ckdifjynfe,fudk odrf;ykdufEkdifa&;BudK;yrf;rIudk tkdtkdifpDu ppfa&;t&aomfvnf;aumif;? aiGaMu;t&aomfvnf;aumif;axmufyHh ay;vsuf&Sdonf/ xdkrQomru rSefuefaomtcsufrsm;[kqkdMuaom taMumif;t&mrsm;udk vkyfBuHzefwD;Muonf/ Ak'¨bmom0ifrsm;udk qefYusifaomt,ltqrsm;jzifh aoG;xdk;vHIUaqmfMuonf/ trSefw&m; ESifh ywfoufí BudK;udkifrI? yHkoP²mefysuf,Gif;atmif vkyfaqmifrIwkdY tay: tajccHí trkef;w&m;jynfhaeaoma'gopdwfESifh aygufuGJrIwkdY udk rD;avmif&mavyifhvnf; vkyfaqmifMuao;onf/ tkdtkdifpDtzGJUESifh ywfoufaom &,fp&mjyufvHk;uvnf; rw&m;&musaeí tvGefpdwfqkd;zG,f&m jzpfonf/ jrefrmtpdk;&u ]½dk[if*sm} [kac:Muaom b*FgvDvlrsdK;rsm;twGuf EkdifiHom;jzpfcGifh tygt0iftajccHusaomEkdifiHom;tcGifhta&;udk jiif;qkdaepOfwGif ¤if;tkdtkdifpDtzGJU0ifEkdifiHrsm;taejzifh (olwkdYwGif vlYtcGifhta&;[lí
  • 36. &SdcJhonfqkdOD;awmh) rGwfpvifr[kwfol EkdifiHom;rsm;tay: onf;cH EkdifrIvnf; r&Sd? av;pm;rIvnf; ewdå? jynfolYtcGifhta&;ESifh vUltcGifhta&;qkdvQif a0;vma0;yif jzpfawmhonf/ avSmifajymif csifzG,fjzpfaomtcsufrSm &ckdifjynfe,fESifh e,fedrdwfxdpyfaeaom EkdifiHjzpfonfh b*Fvm;a'h&SfEkdifiHwGif rGwfpvifvlrsm;pku Ak'¨ bmom0ifvlenf;pktay: BuD;rm;pGm cGJjcm;qufqHrI? onf;rcHEkdifrI ESifh tMurf;zufrI [laom udpö&yfrsm;udk tkdtkdifpDtzGJUtaejzifh t&dyft>rufrQyif rajymqdk? rxdef;uGyf? rajz&Sif;ay;cJhbl;ay/ tu,fí aqmf'Dtma&;bD;,m;? tD&ef? *gZmESifh tjcm; aom tvm;wlae&mrsm;wGif Ak'¨bmomausmif;wpfausmif; odkYr[kwf w&m;pcef;wpfck odkYr[kwf [dE´Lbk&m;ausmif; odkYr[kwf a,m* usiphfOwfpcfkuk dzGifh&ef BudK;pm;cJhrnfqdkvQif tvsiftjrefypfrSwfxm; wkdufckdufcH&vQif cH&rnf/ odkYr[kwf rzGifhjzpfatmif ydwfyifwm;jrpf jcif;cH&ayrnf/ (vuf&Sd) &ckdiftajctaewGif t,ltqrsm;? qHk;jzwf rIrsm;udkay;csifaomEkdifiHrsm;rSm þEkdifiHrsm; wu,f[kwfygovm;/ &,fp&myif aumif;aeao;awmh/ (trSefrSm) ¤if;EkdifiHrsm;udk (þ &ckdifudpöwGif) rnfonfhae&murS 0ifrygapoifhay/ ¤if;wdkYonf twdwf? ypöKyÜefESifh tem*wfwnf;[laom umvoHk;yg;vHk;wGif 'ku© rsdK;pHkudk zefwD;jzpfay:apcJhzl;olrsm;yif jzpfaeonf/ tkdtkdifpDtzGJU0if EkdifiHwpfckpDu rGwfpvifr[kwfolEkdifiHom; tcsif;csif;tay: (,ck&ckdiftajctaexuf) ydkrkdqkd;0g;pGm jyKrlcJhzl; onfcsnf;yif/ xdkYaemuf jrefrmEkdifiHwGif xkdokdY qkd;0g;pGmjyKrlaqmif &Gufaeonf[k pGyfpGJMuonf/ ,if;EkdifiHwpfckpDonf rGwfpvifr[kwf onfhjynfolrsm;tay: tuGufususpDrHí pGJNrJpGmusifhoHk;jzpfaom zdESdyfonfh rl0g'rsm;? cGJjcm;onfh rl0g'rsm;? tvm;wlOya'rsm;ESifh tjyKtrlrsm; &Sdaeonf[laomtcsufrSm v,fjyifwGif qifoGm;ovdk uGufuGufuGif;uGif; xif&Sm;ay:vGifodomaeayNyD/ ,if;EkdifiHwpfckpDonf bmoma&;vGwfvyfcGifh &SdrIwGif tqdk;qHk;tqifhü &Sdaeonf/ ,if;EkdifiHwpfckpDonf rGwfpvif r[kwfonfh jynfolrsm;tay: onf;rcHEkdifqHk;? cGJjcm;qufqHrI t&SdqHk;? xd&SaygufuGJvG,fqHk;aomEdkifiHtjzpf &Sdaeonf/ ,if; EkdifiHwdkUwGif rdrdESifh *kdPf;*P rwlnDaom rGwfpvifbmom0ifrsm; tay:yif xkdodkYaom oabmxm;rsm; &SdMuonf/ (¤if;EkdifiHrsm;rS usL;vGefcJhaom)bmoma&;ESifh vlUtcGifhta&; csdK;azmufrIrsm;wGif atmufygvkyf&yfrsm;yg0ifonf/ tpövmrfbmomudk pGefYypfoGm;rItwGuf ao'Pftygt0if jyif;xefMurf;wrf;aom jypf'Pfay;jcif;rsm; jyKvkyfMucJhMuonf/ rGwfpvif r[kwfolrsm;taejzifh rGwfpvifrsm; rESpfoufonfhpum; wpfckudk ([kwfr[kwfraocsmíaomfvnf;aumif;? r&ifhusufao;í aomfvnf;aumif;) rnfrQao;i,fayghyg;onfjzpfap xdka&;om; ajymqkdonfh rGwfpvif r[kwfolrsm;u wpfckckajymcJhaMumif; pGyfpGJ vkyfBuH zefwD;jyD; aumvm[vowif;vTifhum owfjzwfjcif;? ajcvuft*Fgrsm; ysufpD;usdK;yJhoGm;atmifvkyfjcif;? tEÅ&m,fjyKjcif;? rGwfpvif r[kwfolrsm; c&pf,mefbk&m;ausmif;rsm;? [dE´Lbk&m; ausmif;rsm;ESifh Ak'¨bmombkef;BuD;ausmif;rsm;udk zsufqD;jcif;? ¤if; zsufqD;cH&aom taqmuftHkrsm;udk topfjyefaqmufcGifh ray;jcif;? rGwfpvif r[kwfonfh jynfolrsm;udk &mrm'efOyk*fapmifhjcif;uJhodkYaom rGwfpvifbmoma&;tvkyfrsm; vkyfaqmif&ef twif;t"r® wGef;tm; ay;jcif; wdkUudk jyKvkyfMuonf/ tkdtkdifpDtzGJU0ifrsm;onf (bmoma&;tcGifhta&;ESifh vGwf vyfcGifhrsm;[laomudpö&yfrsm;wGif)pnf;rsOf;rsm;[lívnf; r&Sd? uRrf; usifrIvnf; r&Sd? pm&dwåaumif;rI[lí r&Sday/ xdkEkdifiHrsm;onfolwdkY av;pm;rIr&Sdaom jrefrmEkdifiH Ak'¨bmom0ifjynfolrsm;? Ak'¨bmom ,Ofaus;rIESifhAk'¨bmomudk tEÅ&m,fjyKzsufqD;rIomjyKMurnf jzpfonf/
  • 37.
  • 38. tmz*efepöwefEkdifiHonf tpövmrfbmom0ifEkdifiHjzpfonf/ EdkifiH t"durlwpfcsufrSm ]rnfonfhOya'urS tpövmrf bmom rlrsm;? jyXmef;csufrsm;udk Mum;0ifpGufzufaESmifh,Sufjcif; r&Sdap&} [lí jzpfonf/ EkdifiHom;rsm;onf wpfyg;ol cHpm;csufrsm;udk pmemem;vnfvufcHrI r&Sdonfh? tvGefUtvGefzdESdyfcsKyfcs,fuefYowfrI &Sdonfh ¤if;wdkY tpövmrfbmom (Islam) [lonfh trSwfwHqdyfrSvGJí usef,HkMunfudk;uG,frItm;vHk;udk tpGef;a&muf0g'DyDyD onf;nnf; rcHEkdifMuay/ &,fp&maumif;aeonfrSm tmz*efepöwefEkdifiHonf Ak'¨ bmom tapmqHk;pnfyifxGef;um;cJh&m yifrae&mBuD;wpfckjzpfcJhonf [laomtcsufyif jzpfonf/ &mpkESpfrsm;pGmMumNyD;aemufrSmrGwfpvif ppfatmifEkdifolrsm; (Muslim Conquerors) u Ak'¨,Ofaus;rIukdzsufqD; cJhNyD;? Ak'¨bmom0ifrsm;ukd tNyD;wkdifokwfoifacsrIef;cJhMuonf/ (,cktcg)tmz*efepöwefEdkifiHwGif Ak'¨bmom0ifr&Sdawmhyg/ (2001) ckESpfwGif bmoma&;t& onf;nnf;rcHEdkifonfh tpGef;a&muf wmvDbefrsm;u vGefcJhaomESpfaygif; (1500)u ausmufawmif urf;yg;apmif;ukdxGif;í wnfaqmufxm;aom urÇmYÓPfawmf tjrifhqkH; Ak'¨½kyfyGm;awmfBuD;ukd zsufqD;ypfcJhMuonf/ tD*spfEdkifiHonf tpövmrfbmomukd EdkifiHawmfbmomtjzpf todtrSwfjyKaom tm&yfEdkifiHwpfEdkifiH (An Arab Republic)jzpfonf/ tD*spfEdkifiHwGif vlOD;a&oef;(90)&Sdonfhteuf (10) &mcdkifEIef;cefY (9)oef;rSmawmh aumhywpfc&pf,mefbmom0ifrsm; (Coptic Christians) jzpfonf/ tpövmrfbmomray:rD &mpkESpfaygif;rsm;pGmuyif ¤if; c&pf,mefbmom0ifrsm; &SdvmcJhonf/ (,cktcg)EdkifiHawmfbmomjzpf
  • 39. aom tpövmrfbmomu EdkifiHawmfOya'rsm;pGmukd txl;vTrf;rdk;ae onf/ ¤if;Oya'rsm;onf tD*spfEdkifiHrS bmomrwlol vlenf;pkukd zdESdyf&ef &nf&G,fjy|mef;xm;jcif;om jzpfonf/ c&pf,mefrsm;ukd OD;wnfvkyfaqmifaomtMurf;zufrIrsm;rSm rsm;pGmwdk;yGm;rsm;jym;vm aeonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm; tdrfrsm;? qdkifrsm;ESifh oD;ESHrsm; rD;½IdUcH&jcif;? c&pf,mefbk&m;ausmif;rsm; rD;½IdUcH&jcif;? zsufqD;cH& jcif;? tokH;rjyK&ef ydwfyifwm;jrpfcH&jcif;wkdYrSm &SdcJh? &SdqJyifjzpfonf/ Edkuf*sD;&D;,m;EdkifiHonfvnf; tpövmrfESifhc&pf,mefbmom tMum; nDwlnDrQpnf;jcm;uGJjym;aeonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm; aexikd&fm awmiyfidk ;fon fomrefavmuDtkyfcsKyfrIykHpHtwkdif; tkycfsKyf aomfvnf; ajrmufykdif;wGifrl tpövmrfOya'ukd wif;MuyfpGmjy|mef; xm;onf/ ajrmufykdif;wGif tpövmrfbmomrS wpfjcm;bmomodkY ajymif;vJrIonf w&m;r0ifaMumif; owfrSwfNyD; bmomajymif;olrsm; ukd ao'Pfay;cH&onf/ bdkudk[m&rf (Boko Harem) (]taemufwkdif;ynma&;onf tjypf&Sdonf}[laomt"dyÜm,f&onf) [kac:aom tpGef;a&muftxl; tMurf;zufvufeufudkiftzGJUwpfzGJUvnf; &Sdaeonf/ ¤if;vufeuf ukdiftzGJUonf c&pf,mefbmom0iftrsm;pkyg0ifonfh vlaygif; wpfaomif;cefYukd owfjzwfcJhNyD; wpfcgwpf&H rdrdwdkYtcGifhta&; qkH;½IH;rIESifhywfoufí xkwfazmfajymqkdvdkaom tjcm;rGwfpvifrsm; udkvnf; ¤if;wkdYu owfjzwfMuonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm; twGif;wGif pkaygif;0wfjyK qkawmif;aeMupOf c&pf,mefbk&m;ausmif; rsm;ukd tjyifrS aomhcwfydwfqkdYum rD;½IdUrIrsm;udk Mudrfzefrsm;pGmjyKvkyf cJhjcif;aMumifh vltaotaysmufrSm aMumufcref;vdvdrsm;jym;cJhonf/ tif'dkeD;&Sm;EdkifiHonf rGwfpvifbmom0ifEkdifiH tm;vHk; teuf vlOD;a& trsm;qHk;&SdaomEkdifiH jzpfonf/ vlOD;a& (250)oef; &Sdonfhteuf (83)&mcdkifEIef;cefYrSm rGwfpvifrsm; jzpfMuonf/ vlenf;pk c&pf,mefbmom0ifrsm;? Ak'¨bmom0ifrsm;tay: jyif;xefaom tMurf;zufrI(acgif;jzwfrI) tygt0if BuD;rm;aomcGJjcm;qufqHrIESifh tMurf;zufrIrsm;udk jyKcJhjyKqJyifjzpfonf/ rGwfpviftmrm'D;,m; *dkPf;cGJ0ifrsm;udkvnf; *dkPf;BuD;0if yifrrGwfpvifrsm;u wdwdårsm; Heretics tjzpf ,lqNyD; rGwfpviftjzpf todtrSwfrjyKbJ
  • 40. c&pf,mefbmom0ifrsm;ESifh Ak'¨bmom0ifrsm;uJhodkYyif BuD;rm;aom cGJjcm;qufqHjcif;? tMurf;zufjcif;wdkYudk cHMu&onf/ 1960 jynfhESpfrsm;wGif w½kwfEkdifiHu BuD;Muyfvrf;nTefrI jyKaom uGefjrLepfrsm; qlyltHk<urIjzpfvmrnfudk pdk;&drfaMumufvefYNyD; tif'dkeD;&Sm;rGwfpvifrsm;u w½kwfvlrsdK; Ak'¨bmom0iftrsm;qHk; yg0ifaom (5)odef;ESifh (10)odef;Mum;ta&twGuf&Sdonfh vlrsm;udk owfjzwf&ef xdkodkYuGefjrLepf tHk<urIjzpfvmEdkifonf[laom,lqcsuf udk toHk;csoGm;cJhonf/ 1980 jynfhESpfrsm;wGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHonf ta&SUwDarmudk odrf;ydkufEkdifap&ef vGwfvyfaomta&SUwDarmuRef;&Sd c&pf,mefrsm;tay: &ufpufMurf;MuKwfNyD; vl½dkif;acwfqefaom ppfyGJwpfyGJudk qifETJcJhMuonf/ tif'kdeD;&Sm;rGwfpvifppfom;rsm;onf wDarmuRef;om;rsm;udk owfjzwfrIESifhywfoufí pdwfpEkd;paemifh rjzpfcJhMuay/ tpövmrfrpf tMurf;zufwyfzGJU0ifrsm; tD&efEkdifiHwGif pwifcJhNyD; tD&efEkdifiH bmomuGJudk;uG,fol vlenf;pkwGif vlOD;a& trsm;qHk; jzpfonfh bm[mtDbmomudk todtrSwf rjyKcJhay/ ¤if; bmomudk;uG,f,HkMunfolrsm;rSmvnf; jyif;xefpGmn§if;yef;ESdyfpufcH &onf/ bm[mtDbmom0ifrsm;onf zrf;rdefY rxkwfbJ zrf;qD;jcif;? rSm;,Gif;axmifcsrI? uGyfrsufrI? odrf;ydkufzsufqD;rI? tqifhjrifhynma&; wufa&mufavhvmoif,lcGifhudk jiif;qkdrIwdkYukd cH&cJh? cH&qJ? cH&vwHåUyif jzpfonf/ 1979 ckESpf tpövmrfawmfvSefa&;uwnf;u tD&efEkdifiH om; bm[mtDbmom0ifrsm; tdrfrsm;udk zsufqD;jcif;? wuúokdvf wufcGifh? tpdk;&tvkyfrsm; vkyfcGifhwkdYudk ydwfyifwm;jrpfjcif;wkdY yHkrSef jzpfaeonf/ bmoma&; ,HkMunfrIaMumifh vlaygif;rsm;pGmudk axmifcs tjypf'Pfay;zl;onf/ xkdYjyif tD&efEkdifiHonf rGwfpvifr[kwfaom tjcm;bmomw&m;tm;vHk;udk aMumufp&maumif;avmufatmifyif onf;cHEkdifrIr&SdaMumif;awGU&onf/ tD&efEkdifiH tpövmrfacgif;aqmif rsm;ESifh tpdk;&tBuD;tuJrsm;taejzifh tjcm;bmomrsm; tjcm;vlrsdK; rsm;udk vHk;0acsrIef;okwfoif&Sif;vif;&ef aqmfMoonfh EkdifiHwumokdY aMunmcsufrsm;xkwfjyef&efvnf; pdwfuoduatmifh rjzpfMuay/ tD&efEkdifiHonf tjcm;bmomodkY ouf0if,HkMunful;ajymif;oGm;ol rsm;ukd owfjzwfonf/ rdef;rvsmrsm;udk &uf&ufpufpufypfrSwfxm; zrf;qD;í ao'Pfay;wwfonf/ rav;&Sm;EkdifiH&Sd bmoma&;vGwfvyfcGifh tajctaerSm tjiif;yGm;zG,f udpöwpf&yfwpfck jzpfonf/ tpövmrfbmomonf rav;&Sm;EkdifiHawmf w&m;0ifEkdifiHawmfbmom jzpfonf/ odkYaomf EkdifiHawmfvlOD;a& xuf0ufeD;yg; (trsm;pkrSm w½kwfvlrsdK;?tdEd´, vlrsdK;rsm;jzpfNyD; xdkif;vlrsdK;? jrefrmEkdifiHom;rsm;ESifh tif'dkeD;&Sm;EkdifiH om;rsm;yg0ifonf)rSm rGwfpvifrsm; r[kwfMuay/ rav;&Sm;EkdifiH? 'ku©onfpcef;rsm;wGif a&muf&SdaexkdifcJhzl;ol jrefrmvlrsdK;rsm; ajymqdkcsufrSm rav;-rGwfpvifrsm; vufxJwGif tvGefwZGwfxdk; waZmufuef; Murf;MuKwf&ufpufpGm onf;nnf;rcHbJ jyKrl qufqH cJhrIrsm;&Sdonf[líyif jzpfonf/ rav;&Sm;EkdifiHwGif blrdykwå&[kac:aom rl0g'wpfck&SdNyD; xkdrl0g't& vkyfief;wkdif;wGif rav;-rGwfpvif zufpyfvkyfudkifrnfh olwpfOD; xm;&Sd&ef vdkonf/ w½kwfvlrsdK; r*¾Zif;xkwfa0ol odkY r[kwf tarT;wkdifxkwfvkyfol okdYr[kwf tdEd´,vlrsdK; pm;aomuf ukefxkwfvkyfol odkYr[kwf pmtkyfykdif&Sifwpfa,mufyif ,if;vkyfief; taMumif; euef;wpfvHk;rS em;rvnfol rGwfpvif vkyfazmfukdifzuf
  • 41. wpfOD;udk vufcH&onf/ xdkzufpyfvkyfudkifol rGwfpvifrSm vdk vnf; rvkdtyfay/ rsm;aomtm;jzifh xkdrGwfpvifonf rxDrJhjrif jyKwwfNyD; vuf0g;BuD;tkyfvkdolwpfOD;yif jzpfwwfonf/ rav;&Sm;EdkifiHwGif rGwfpvifr[kwfol wpfOD;aovQif xdkol aoolrSwfwrf;wGif rGwfpvifwpfOD;tjzpf topfac:a0: rSwfwrf;jyKjcif;jzifh xdkaool om;orD;rsm;onfvnf; rGwfpvif rsm;jzpfaMumif; aMunmEkdifayrnf/ tpövmrfbmomrS wjcm;bmom odkY ul;ajymif;&ef BudK;pm;jcif; tEÅ&m,frSm wkdif;odjynfodurÇmodjzpf NyD; bmomajymif;&efvnf; &GHUaMumufMuonf/ xkwfazmfajymMum;csuf pm&if;rsm;t& wl&uDEkdifiH vlOD;a& 99%onf rGwfpvifrsm; jzpfMuonf/ ¤if;wdkYteuf vlrsm;pkrSm qGefeDtpövmrfbmomudk ,HkMunfudk;uG,fMuonf/ atmfwkdrifydkif,mwGif rGwfpvifr[kwfol &mckdifEIef;rSm ,ckxuf tqrsm;pGm ydkrsm;cJhonf/ vlOD;a& twefoifh tiftm;BuD;aom vlenf;pk (10% 30%) rSm tvuf0D*dkPf;cGJ (The ALevi sect) eD;uyfqufpyfrI&SdMuolrsm; jzpfMuonf/ usefvlOD;a&rSm tjcm; bmom0ifrsm; jzpfMuonf/ txl;ojzifh c&pf,mefbmom*dkPf;cJGrsm; (*&datmfodka'ghpf? tmar;eD;,ef; tayghpawmhvpf) qD;&D;,m;atmfodka'ghpf? acsmv'D; ,rf;uufovpf ta&SUykdif; bk&m;ausmif;? *sL;bmom (Judaism)? a,ZD'kdifbmomwkdY jzpfMuNyD; bmomrJhrsm;vnf; &SdMuonf/ vl enf;pkbmom0ifrsm;u rdrdwdkY bmoma&;,HkMunfrIaMumifh tpdk;& ykdif;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;wGif tvkyftukdif r&&Sdatmif wrif &nf&G,fvsuf ydwfyifwm;jrpfjcif; cHae&aMumif; nnf;nLwwfMu onf/ c&pf,mefbmom0ifrsm;? bm[mtDom bmom0ifrsm;ESifh rGwfpvifbmom0iftcsdKUonf vlrItzGJUtpnf; oHo,jzpfrI? r,HkMunfrIwkYdudk BuHKawGUcHpm;aeMu&onf/ tpGef;a&muf tpövmrfppfaoG;<ursm;uvnf; [Db½l;ESifh tm&yfbmompum;ajymqkdolrsm;udk qefYusifonfh cHpm;csufrsm;(anti semitic sentiments )udk ydkrdkwdk;yGm;vmum qufvufazmfjyvmMuonf/ xdkYtjyif tpövmrfbmomrS tjcm;bmomodkY ul;ajymif;vkdolrsm;rSm vnf; wpfcgwpf&H vlrIa&;aESmifh,Suf[efYwm;rI (social harassment) ESifh aqGrsdK;rsm;? tdrfeD;csif;rsm;rS tMurf;zufowfjzwfrIwdkYudk wpfcg wpf&H BuHKawGUae&onf/ aqmf'Dtm;a&;bD;,m;EkdifiHonf tpövmrfbmomudk tajc cHaom bk&ifpepfjzifh tkyfcsKyfonfhEkdifiH (Islamic Therocratic monarchy) jzpfonf/ tpövmrfbmomonf EkdifiHawmfbmomjzpfonf/ EkdifiHOya't& aqmf'DEkdifiHom;tm;vHk; rGwfpvifbmom0if jzpf&rnf[k owfrSwfxm;onf/ odkYaomf rGwfpvifr[kwfol EdkifiHjcm;om;tvkyform;rsm;udk rGwfqvifrsm;tMum; vma&muf aexdkif tvkyfvkyfudkifcGifh jyKxm;onf/ tcsdKUaomae&mrsm;odkY oGm;a&mufcGifh rjyKxm;ay/ ]aqmf'Drlwm0D;} odkYr[kwf ]aumif;*kPfudkjzefY? raumif; *kPfudk wefYonfh aumfrwD} (The Saudi Mutaween or Committee for Propagation of Virtue and the Prevention of Vice) [k ac:aom bmoma&;&JwyfzGJU (The Religious police) u rGwfpvifr[kwfaom bmomw&m;rsm;ESifhqkdifonfh yGJvrf;obifrsm;udk wm;jrpfNyD; trsdK;orD; rsm; tjyKtrlrsm;? t0wftpm;rsm;? taygif;tazmfrsm;ESihfywfouf í jyif;jyif;xefxef uefYowfxm;onf/ trsdK;om;rsm;ESifh trsdK;orD;rsm;a&maESmrIESifhywfoufonfh
  • 42. Oya'rsm;udkvnf; jyXmef;xm;onf/ aqmf'Drsm;onf ao'Pf (trsm;tm;jzifh vly&dowfa&SUwGif "m;&Snfjzifh acgif;jzwfowfjcif;) udk rMumcP toHk;jyKMuonf/ aqmf'DykdifaiGrsm;onf tpövmrf tMurf;zuf0g'(The Islamic Terrorism) ESifh a&S;½dk;pGJtpövmrf0g'(The Islamic fundam entalism)wdkYudk rsm;pGm rD;avmif&m avyifhvkyfaqmif vQuf&Sdonf/ ygupöwefEdkifiH&Sd bmoma&;vGwfvyfcGifhonf &Sm&D,m Oya'(Sharia Law) ESifh jy'g;wpfvrf; oHwpfvrf; jzpfvmonf/ tv’mt&Sif(Allah) udk tremy ajymqkda&;om;rIqkdif&mOya'rsm; (Blashpemy Laws) u vGwfvyfpGm ajymqkdcGifhudk vnfrsdKwufeif; vkdufovdk jzpfaeonf/ tpövmrfbmomudk qefYusifajymqkdrI? tpövmrfbmom okdYr[kwf tpövmrfbmom wrefawmfrsm;udk qefYusifwkdufcdkufa&;om;xkwfa0rIrsm;udk wm;jrpfxm;onf/ ygupö wefEkdifiH jypfrIqkdif&mOya' (Penal Code)t& wrefawmfrkd[mruf (Prophet Muhammad) trnfemrudk ½Iwfcsapmfum;ol rnfoludkrqkd ao'PfcsrSwf&ef ,cktcg owfrSwfjyXmef;xm;NyD; jzpfonf/ þjypfrIqkdif&m Oya't& udk&rf&fusrf; (The Quran) udk rav;rpm;jyKrltwGuf axmif'PfwpfoufwpfuRef;? bmoma&;t& aoG;<uaygufuGJrIudk jzpfap&ef wrifwum &nf&G,fvsuf wpfyg; ol bmoma&;,HkMunfrIrsm;udk apmfum;rItwGuf axmif'Pf(10) ESpf txdcsrSwf&ef owfrSwfjyXmef;xm;NyD;jzpfonf/ ygupöweftpdk;& u tmruf'D rGwfqvif*dkPf;tm; (The Ahmadi Muslim sect) bmoma&;yGJvrf;obifrsm;udk w&m;0ifwm;jrpfjcif; rjyKaomfvnf; ¤if;rGwfpvif*kdPf; bmoma&;tavhtxrsm;udk Oya't& jyif; xefpGm uefYowfxm;onf/ 1974 ckESpf zGJUpnf;yHktajccHOya' jyif qifcsufwpfckwGif tmruf'Drsm; (Ahmadis) onf rGwfpvif bmom0if r[kwfaom vlenf;pkjzpfaMumif; aMunmcJhonf/ taMumif;rSm tpkd;&oabmt& ¤if;tmruf'Drsm;onf rkd[mrufudk tpövmrfbmom aemufqHk;wrefawmftjzpf vufrcH aomaMumifh[k qkdonf/ odkYaomf tmruf'Drsm;url rdrdwdkYudk,fudk rGwfpvifrsm;[k xifrSwfMuqJ/ tpövmrfbmoma&; tavhtxrsm; udk vkyfaqmifMuqJyif jzpfonf/ 1948 ckESpfwGif trdefYpmtrSwf(20) (Ordinance XX) t& tpdk;&u tydk'f-298(*)udk jypfrIqkdif&m Oya'wGif xyfavmif;aygif;xnfhNyD; tmruf'Drsm;udk olwdkYudk,folwkdY rGwfpvif[kac:jcif;? rGwfpviftjzpf jyKrlaexkdifjcif;? ¤if;wdkY ,HkMunfudk;uG,frItaMumif; a[majymomoemjyKjcif;? tjcm;olrsm; udk tmruf'Dbmoma&; ,HkMunfrIudk vufcHvmatmif zdwfac:rI? rGwfpvifrsm;bmoma&;qkdif&m cHpm;csufrsm;udk apmfum;jcif;wkdYudk wm;jrpfydwfyifcJhonf/ 1947ckESpfwGif EkdifiHtaejzifh oD;jcm;cGJxGufvGwfvyfa&;& vmuwnf;u ygupöwefEkdifiH c&pf,mefbmom0if? [dE´Lbmom 0ifESifh Ak'¨bmom0ifrsm;rSmvnf; tMurf;zufrI? zsufqD;rI? rSm;,Gif; zrf;qD;rIwdkY wpfaeYwpfjcm; ydkrdkwdk;yGm;vmNyD; ydkrdkqdk;&Gmaomtajctae odkY a&muf&SdaeNyDjzpfonf/ ,ckb*Fvm;a'h&Sf[laomEdkifiHonf ,cif&mpkESpfaygif;rsm; pGmu Ak'¨bmom xGef;um;jyefYyGm;cJh&m ae&mXmewpfck jzpfcJhonf/ ,cktcg vufusefAk'¨bmom0ifrsm;rSm EkdifiHvlOD;a& 0.7% om &SdNyD; vsifjrefpGm usqif;vsuf&Sdonf/ (13)&mpk tapmykdif;wGif tdEd´,EkdifiHudk rGwfpvifrsm; usL;ausmfwkdufcdkufcJhMuonf/ rGwf pvifrsm;tkyfpdk;rIu [dE´Lbmom0ifrsm;ESifh Ak'¨bmom0ifrsm;udk
  • 43. aESmifh,SufowfjzwfrIrsm; us,fus,fjyefYjyefY jzpfapcJhonf/ ¤if; bmom0ifrsm; bk&m;ausmif;rsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm;ESifh tjcm; ta&;ygaomae&mrsm;udk tBuD;tus,f zsufqD;rIwdkY jyKcJhMuonf/ Ak'¨bmom0if&[ef;awmfrsm;udk owfjzwfcJhMuonf/ Ak'¨ bmom0ifrsm;ESifh [dE´Lbmom0ifrsm;udk tpövmrfbmomokdY twif; t"r® ul;ajymif;ap&ef tMurf;zufenf;rsm;udk toHk;jyKcJhMuonf/ þokdYtMurf;zufowfjzwfrIrcH&bJ toufcsrf;om&m&cJhonfh Ak'¨ bmom0iftrsm;pkrSmvnf; ab;uif;vHkNcHK&m&Sm&if; ppfwaumif; awmifukef;a'ookdY ajymif;a&TUcJhMuonf/ 1948 ckESpfwGif NAdwdoQ tdEd´, (British India) udk vGwfvyfa&;ay;aomtcg rGwfpvif vlxku udk,fydkifEdkifiH awmif;qdkcJhMuonf/ udk,fydkifEkdifiHudkvnf; ¤if;wdkYudk ay;cJhNyD; ygupöwefEkdifiH[k topfzGJUpnf;cJhonf/ ¤if;ygupöwefEkdifiHwGif rkdif(1000)uGma0;aom a'oBuD;ESpfck yg0icfohJ n/f þEidk iftH opuf kdbmoma&;ouofujfzi hft"ydmÜ , fowf rSwfNyD; rGwfpvifEdkifiH [líyif orkwfcJhMuonf/ [dE´Lbmom0if? Ak'¨bmom0ifESifhtjcm; rGwfpvif r[kwfol oef;aygif;rsm;pGmudk ESifxkwfvQif ESifxkwf? ESifrxkwfjzpfvQif owfypfvkdufMuonf/ tdEd´,EkdifiHrS [dE´Lbmom0ifrsm;uvnf; rGwfpvifoef;aygif;rsm;pGm udk ESifxkwfjcif;jzifh wHkYjyefcJhonf/ (1971)ckESpfwGif ta&SUygupöwef (East Pakistan)u ygupöwef vufatmufrS vGwfvyfa&;udk wdkufckduf,lcJhonf/ (4) vwm aoG;acsmif;pD;ppfyGJ jzpfyGm;cJhNyD;aemuf ta&SU ygupöwefonf b*Fvm;a'h&SfEkdifiH [lí jzpfvmcJhonf/ rGwfpvif ygupöwefEkdifiHom;rsm;u rGwfpvifb*FgvDrsm;tay: vlrsdK;a&; cGJjcm;rI? vlwGifus,fvkyfrIwdkYaMumifh ppfjzpfyGm;cJhjcif;jzpfonf/ ESpf zufpvHk;u ppfyGJudk toHk;csí ¤if;y#dyu©ESifhvm;vm;rS rouf qkdifaom b*Fvm;a'h&SfEkdifiH&Sd [dE´Lbmom0ifESifh Ak'¨bmom0ifoef; aygif;rsm;pGmudk owfjzwfcJhMuonf/ ,ckvwfwavm tajctaewGif b*Fvm;a'h&SfvlrsdK;rsm;onf urÇmwGif bmoma&;t& onf;rcHEkdif qHk;? aygufuGJ tMurf;zufvG,fqHk;aom rGwfpvifrsm; jzpfvmaeMuonf/ Ak'¨bmom0if? [dE´Lbmom0ifESifh c&pf,mefbmom0if vlenf;pkrsm;rSm tMurf;zufrI? rD;½dIUrI? ajrvkrI? t"r®bmomajymif; ckdif;rIwdkYudk 'DvdIif;yrm wpfvHk;NyD; wpfvHk; vmt½dkufcHaeMu&&Sm onf/ rGwfpvifr[kwfolrsm; (rGwfpvifr[kwfaomuav;rsm;tyg t0if)udk tpövmrfbmom odkYr[kwf rkd[mrufESifhywfoufí a0zef onf? tremrajymqdkonf[kqkdum vGJrSm;pGmpGyfpGJvsufao'Pfay;cJh Muonf/ tdEd´,EkdifiHonf rdrdudk,fudkumuG,f&ef b*Fvm;a'h&SfEkdifiH ESifhpyfaeaom &Snfvsm;onfh e,fedrdwfwpfavQmufwGif rkdifaygif; (1790) &Snfvsm;aom oHrPdql;BudK;rsm;jzifh cHwyfozG,f um&H xm;onfh NcHpnf;½dk;udk wnfaqmufxm;NyD; jzpfonf/ &nf&G,fcsufrSm tpövmrftpGef;a&mufrsm;rS tdEd´,vlrsdK;rsm; tvkyftudkifudk vk,lMurnfh a&TUajymif;tvkyform;rsm;? ]½dk[if *sm qkdolrsm;} odkYr[kwf tjcm;aomrGwfpvifrsm;wnf;[laom xdef;rEkdifodrf;r&jzpfonfh vdIif;wHydk;rsm; tdEd´,jynfwGif;odkY r0if a&mufEkdifapa&; umuG,f&ef jzpfonf/ ¤if;NcHpnf;½dk;onfurÇmht&Snf vsm;qHk;aom e,ferdwfNcHpnf;½dk;BuD;yif jzpfayonf/ þrnfaom EdkifiHrsm;u jrefrmEkdifiHwGif okdYr[kwf tjcm;EkdifiHwpfEkdifiHwGif rnf onfu trSefw&m;jzpfrnf? rnfonfu trSefw&m;jzpfonf[k rnfodkY tqHk;tjzwfay;Ekdifygrnfenf;/ (rl&if;aqmif;yg;&Sif tar&duef pma&;q&m orkdif;okawoD Rick Heizman - Organization of Islamic Cooperation –OIC udk bmomjyef qkdygonf/ bmomjyefqkdol- &J&ifhol&Jaumif;)/ /
  • 44. rsm;jym;pGmaom vrf;ab;wkdYwGif vlt½kd;rsm; jyefYusJaeqJjzpfonf/ xkdvlowfuGif;jyifrsm;wGif aoG;pGef;ae....
  • 45. Hindu Genocide in East Pakistan By Shrin andan Vyas þaqmif;yg;onf(1971)ckESpfwGif ta&SUygupöwefü [dE´Lbmom0if 2.5 oef;cefY tokwfoifcH&rItaMumif;ukd avhvm wifjyxm;jcif; jzpfygonf/ þaqmif;yg;onf b*Fvm;a'h&SfEdkifiH tpkd;&pDrHudef;Xme? NAdwefeD;um;pG,fpkHusrf;? txufvTwfawmftrwft,f'Gwfuae'D tar&duefjynfaxmifpk txufvTwfawmfw&m;pD&ifa&;aumfrwDokdY tpD&ifcHpm? e,l;0dcfr*¾Zif;? e,l;a,mufwkdif;rfpf owif;pmtp&Sdonf wdkYu ay;xm;aom owif;tcsuftvufrsm;ukd ukd;um;ygonf/ (1971)ckESpfwGif ta&SUygupöwefü [dE´Lbmom0ifoef;csDum towfcH&jcif;udk jyo&eftwGuf þowif;tcsuftvufESifhtajccH *Pef;ocsFmynmwkdYtm; tokH;jyKxm;ygonf/ This article deals with slaughter of about 2.5millon Hindus in East Pakistan in 1971.This article refers to information provided by Dept. of Planning of Government to Bangladesh, Encyclopedia Britannica , SentorEdward Kenneydy's report to the U.S.Edward Kennedy's report to the U.S. Senate Judiciary Committee, Newsweek,New York Times ,etc. This information and elementary math are used to show that indeed millions of Hindus were killed in East Pakistan in 1941. ,cifu ta&SUygupöwefjzpfaom b*Fvm;a'h&SfEdkifiHwGif (1971)ckESpf? ppfwyf zdESdyfrIaMumifh 'ku©onf(10)oef; tdEd´,EdkifiH twGif;odkY 0ifa&mufrI jzpfapcJhonfukd trsm;odMuygonf/ urÇm ay:wGif us,fus,fjyefYjyefY av;pm;vufcHMuonfh u,fq,fa&;ESifh owif;Xmersm;u aoqkH;olta&twGufukd (3)oef;[k qdkonf/ okdY&mwGif xkdpm&if;tif;rsm;ukdMunfhvQif ay:vGifxif&Sm;vmonfh tcsufrSm-ta&SUygupöwef [dE´Lbmom0ifxkBuD;wpfckvkH;onf (1971)ckESpfu (9)vMum zdESdyfrItwGif;ü ygupöwefppfwyf ypfrSwfjzpfonfqkdaom tcsufjzpf/ b*Fvm;a'h&Sftpkd;&ESifh tar&dueftpkd;&wdkY xkwfjyefcsuf rsm;rS &&Sdaompm&if;tif;rsm;ukd tokH;jyKí þaqmif;yg;u b*F vm;a'h&SfEdkifiHrS 'ku©onfrsm;teuf vlOD;a&(80)%rSm [dE´Lbmom 0ifrsm;jzpfNyD; towfcH&ol(3)oef;teuf (80)%rSmvnf; [dE´L bmom0ifrsm;yifjzpfaMumif; oufaojyrnf jzpfygonf/ odkYygí(1971) ckEpS uf ta&SUygupöwefa'owGif jzpfyGm;cJhaomudpö&yfrsm;rSm [dE´L bmom0if 'ku©onfwdkY jyóemwpfckjzpfNyD; [dE´Lbmom0ifrsm;tm; rsKd;jzKwfowfjzwfrIwpfck jzpfygonf/ NAdwef;eD;um; pG,fpkHusrf; (pm&if;tif;rsm;twGuf)? b*Fvm; a'&h fS EdkifiHtpkd;&pDrHudef;Xme? e,l;pf0dcfr*¾Zif;? e,l;a,mufwdkif;rfpf owif;pm? txufvTwfawmftrwft,f'Gwfuae'D tar&duef jynfaxmifpk txufvTwfawmfw&m;pD&ifa&;aumfrwDodkY tpD&ifcHpm
  • 46. 10 References -Encyclopedia Britannica ,Bangla Desh Government _ Ministry of Planning (For statistics), Newsweek ,New York Times ,Senator Edward Kennedy's report to the U.S Senate Judiciary Committee. ygupöwefEdkifiHwGif (1970)ckESpf? 'DZifbmvwGif t0grD tzGJUcsKyfu trwfae&m (169)ae&m teuf (167)udk tEdkif&NyD; ta&SU ygupöwefa'owGif vlxkrJ (80%)ausmf &&Sdonf/ ocsmFenf;t& qdkvQif t0grDtzGJUcsKyfonf ygupöweftrsKd;om;nDvmcHwGif trsm;pk &&Sdonf(pkpkaygif; 313 ae&mwGif 167)/ (1) ordkif;aMumif;t& ta&SUygupöwefonf pkpkaygif; o,HZmw (36%)udkom cGJa0cHpm;cGifh&SdNyD; ygupöwefjynfaxmifpk z,f'&,ftpkd;&wGif ae&m(20%)udkom &onf/ (2) vlaygif; (2500000) ausmf aoqkH;cJhaom (1970) Edk0ifbmvwGif aMumufrufzG,f qdkifuvkH;rkefwdkif;tNyD; ta&SU ygupöwefa'otay: ygupöweftpkd;& tom;a&mifcGJjcm;rIu ta&SUygupöwefvlxktm; olpdrf;jyifjyifuJhodkU pdwfcHpm;rIudk jzpfay: aponf/ ta&SUESifhtaemuf ygupöwefEdkifiHa&;orm;rsm;tMum; uGJjym;jcm;em;rIonf tjynfjynfqkdif&m ta&;tcif;wpf&yftjzpfodkY ½kwfjcnf;wdk;wufoGm;cJhonf/ (1971)ckESpf? rwfv (25)&ufaeYwGif or®w,m,mceftrdefUjzifh ygupöwefppfwyfonf tMurf;zuf ppfqifa&;wpf&yfudk pwifcJh&m (1971) ckESpf? 'DZifbmv(17)&ufaeY wGif tdE´d,ppfwyfxH aemufqkH;vufeufcs&onfhtcsdefxd MumjrihfcJhonf/ ygupöwefppfwyf þtMurf;zufrIppfqifa&;u b*F vm;a'h&Sf 'ku©onf(10)oef;? tdEd´,e,fjcm;udk jzwfausmf0ifa&mufrI jzpfapcJhNyD; (txufvTwfawmftrwf tuf'Gwfuae'D tar&duef jynfaxmifpktxufvTwfawmf w&m;pD&ifa&;aumfrwDodkY tpD&ifcHpm tnTef;-3) u,fq,fa&;Xmetrsm;pk tpD&ifcHpmrsm;ESifh b*Fvm; a'h&Sftpdk;& w&m;0ifcefYrSef;csuftay: tajccHwGufcsufrIt& (3)oef; towfcH&aponf/ (tnTef; -4?5) okdY&mwGif 'ku©onfrsm;ESifhaoqHk;olrsm;tm; rnfonfh ae&mwGifrQ bmoma&;t& cGJjcm;azmfjyrI r&Sday/ tdEd´,owif;rD'D,m wdkYrS tpD&ifcHpmrsm;wGif þodYkaomowif;tcsuftvufrsdK;udk razmfjy bJ usefae&pfonfudk awGU&onf/ þokdYaom owif;xkwfjyefrIwkdYu ta&SUygupöwefa'owGif jzpfyGm;cJhonfh [dE´Lbmom0ifwdkYtm; rsdK;jzKwf owfjzwfrIwnf;[laom ydkrdk,kwfrmaumufuspfaom trSefw&m;udk a,bk,stm;jzifh urÇmhjrifuGif;rS txl;ojzifh tdEd´,EdkifiHom;wdkY jrifuGif;rS zHk;uG,fxm;ovdk jzpfaecJhayonf/ [dE´Lbmom0ifwkdYonf ygupöwefppfwyf txl;a&G;cs,f xm;aom ypfrSwfjzpfonf/ (1971) ckESpf? Ekd0ifbmv(1)&uf aeYpGJ wyfxm;onfh oltpD&ifcHpmtESpfcsKyfwGif txufvTwfawmftrwf tuf'Gufuae'Du a&;om;xm;onfrSm (tnTef;-6) ]tar&duef
  • 47. jynfaxmifpk uGif;qif;aumuf,laom tpD&ifcHpmrsm;? ra&rwGufEkdif onfhowif;orm;wdkY udk,fawGUrsufjrifrSwfwrf;rsm;? urÇmhbPf uJhodkYaom tjynfjynfqkdif&mtzGJUtpnf;rsm; tpD&ifcHpmrsm;ESifh qyfaumfrwDu xyfrHí &&SdorQ owif;tcsuftvufrsm; tm;vHk; wdkYu ta&SUba*Fg(ta&SUygupöwef)ukd qGJn§pfcsKyfudkifaeaom taMumuf w&m;vTrf;rdk;apjcif;jzifh tkyfpdk;rIudk oufaojyrSwfwrf;jyKvQuf&Sdonf/ tjyif;xefqHk;xdcdkuf&olwdkYrSm [dE´LvlUtokduft0ef;0ifrsm; jzpfayonf/ olwdkY ajr,mrsm;ESifh aps;qkdifae&mrsm; vk,uf odrf;ydkufcH&onf/ pepfwusowfjzwfokwfoifjcif; cH&onf/ tcsdKU ae&mrsm;ü ([dE´L twdkaumuf) ]tdyfcsf} trSwftom;udk t0ga&mif aq;jzifh a&;cs,fxm;cJhMuonf/ ppfOay'udk taMumif;jyKí þ vkyf&yftm;vHk;udk (ygupöwefEkdifiHNrdKUawmf) tpövmrfbufrSw&m; 0ifcGifhjyKjcif;? trdefYay;jcif;ESifh pDrHaqmif&Gufjcif;jyKonf/ (vlowfuGif;rsm;pmtkyfa&;ol) ylvpfZmqk&Sifowif;orm; qpf'eD&Sef;b*fonf (1971)ckESpf ppfwyfzdESdyfrIumvESifh (1971) ckESpf b*Fvm;a'h&SfppfyGJ umvtwGif;wGif e,l;a,mufwkdif;rf owif;pm (ta&SUb*Fvm; NrdKUawmf) 'gumNrdKUtajcpdkuf owif; axmufjzpfonf/ ol rlydkifowif; ]epfqif rjrifcsifa,mifaqmif aeaom ygupöwefokwfoifrIBuD;} wGif rpöwm&Sef;bwfu a&;om; xm;onfrSm ]ppfudk uRefawmfBuHKcJhNyD; tdEd´,ppfom;rsm;udk vGwf ajrmufa&;twGuf u,fwif&Sifrsm;tjzpf vlxk 0rf;ajrmuf0rf; omBudKqkdrIukd udk,fwkdif jrifawGUcGifh&cJhonf/ aemufydkif;wGif EkdifiH tESHYudk vrf;&Sdoí vSnfhvnfMunfh½Iaomtcg ygupöwefwdkY orkdif;wGifrnfhvkyf&yfrsm;udk vwfvwfqwfqwfBuD; awGU&awmh onf/ wpfNrdKUNyD; wpfNrdKUawGU&onfrSm vSHpGyfrsm;? usnfqHrsm;ESifh wif;ykwfwdkYjzifh vlrsm;udk owfjzwfcJhaom okwfoifowfjzwfonfh ae&mrsm; jzpfonf/ tcsdKUNrdKUrsm;wGif okwfoifowfjzwfrIrsm;udk aeYpOf tpDtpOfjzifh jyKvkyfcJhonf/ xdktcsdefonf ppfNyD;qHk;NyD;aemuf wpfvtMum (1972) ckESpf Zefe0g&DvwGif jzpfonf/ rsm;jym;pGmaomvrf;ab;wkdYwGif vlt½kd;rsm; jyefYusJaeqJ jzpfonf/ xkdvlowfuGif;jyifrsm;wGif aoG;pGef;aeaomt0wfrsm;? vlwkdYqHyifaxG;rsm;rSm NcHKykwfrsm;ü NidwG,fvQuf&Sdaeayao;onf/ em;vnfoabmaygufEdkifpGrf; enf; yg;ao;aomi,f&G,fvSonfh uav;i,frsm;onf t½dk;acgif;rsm;jzifh twkjrif twwfoifum pdwful;,Ofupm;enf;rsm;udk upm;vsuf &dSMuonf/ tjcm;usef&pfaomtrSwftom;wdkYrSm rGwfpvifppfwyf txl;jyK ypfrSwfrsm;jzpfaom [dE´Lbmom0ifwkdY aetdrfrsm;wGif ygupöwefwkdYu a&;okwfcJhaom t0ga&mif ]tdyfcsf}pmvHk;rsm; jzpf onf/ (tnTef;-7) wpfcku (1971)ckESpf? Ekd0ifbmv(1)&ufaeY rwkdifrDjzpfNyD; tjcm;wpfcku (1972) ckESpf? Zefe0g&Dvu jzpfonfh vGwfvyfaom avhvmcsufESpfcku ta&SUygupöwefa'orS [dE´Lbmom0ifwdkY
  • 48. tdrfrsm;udk t0ga&mif ]tdyfcsf} pmvHk;rsm;jzifh trSwftom;jyKcJhMuNyD; [dE´Lbmom0ifrsm;onf ygupöwefppfwyf txl;jyK ypfrSwfjzpf aMumif; twnfjyKxm;ayonf/ tajctaerSm (1939)ckESpfrS (1944)ckESpftxd emZDwdkYu *sL;vlrsdK;wdkYtm; ypfrSwfxm;vsuf ESdyfuGyfrIESifh rarQmfvifhbJ qifwlaeaMumif;awGU&NyD; &v'frSmvnf; qifwlaeayonf/ b*Fvm;a'h&SfEdkifiHrS 'ku©onftrsm;pkrSm [dE´Lbmom0if rsm; jzpfonf/ txufvTwfawmftrwftuf'Gyfuae'Du ol tpD&ifcHpmwGif (1971)ckESpf? b*Fvm;a'h&SfEkdifiHrS xGufvmaom 'ku©onfrsm;ESifh ywfoufí atmufygtwkdif; tao;pdwf tcsuf tvufrsm;udk azmfjyxm;onf/ (1971)ckESpf atmufwkdbm (25) &ufaeYwGif ta&SUygupöwefa'orS 'ku©onf(9.5)oef; tdEd´, EkdifiHokdY jzwfausmf0ifa&mufcJhNyD; jzpfonf/ (1971)ckESpf atmuf wkdbmvwGif ysrf;rQvl0ifEIef;rSm wpf&ufvQif 'ku©onf 106453 OD; jzpfonf/ (tnTef;-3) xkdYaMumifh (1971)ckESpf? 'DZifbmv (3) &ufwGif jzpfyGm;aom b*Fvm;a'h&fSppfyGJtpü pkpkaygif; 'ku©onf ta&twGufrSm (10)oef;cefY jzpfonf/ (tnTef;-5) txufvTwfawmftrwfuae'Du xyfrHí azmfjyonfrSm tdEd´,tpdk;&onf tqifajyaomae&mrsm;ü [dE´Lbmom0ifrsm;ESifh rGwfpvifrsm;twGuf oD;jcm;'ku©onfpcef;rsm; wnfaxmifay;xm; &m [dE´L'ku©onfpcef;rsm;onf [dE´Lbmom0if trsm;pk&Sd&ma'o rsm;ü wnf&SdNyD; tvm;wlyif rGwfpvifpcef;rsm;onf rGwfpvif trsm;pk&Sd&ma'orsm;wGif wnf&dSonf/ 'ku©onfwdkY todkuft0ef; tvkdufudk,fpm;jyKrIrSm [dE´Lbmom0if (80%)? rGwfpvif(15%) ESifh c&pf,mefbmom0ifESifh tjcm;olrsm;(5%)jzpfonf/ (tnTef;-8) þtcsufu 'ku©onf (10)oef;teuf (8)oef;onf [dE´Lbmom0ifrsm;jzpfonf[k qkdvkdayonf/ (tnTef;-8) þtcsufudk axmufcHaomtjcm;tcsufrSm txufvTwf awmftrwf uae'Du 'ku©onfpcef;rsm; wm0efcHu,fq,fa&; t&m&Sd tBuD;tuJrsm;pGmtm; rnfonhft&monf csufcsif; tvdktyf qHk;jzpfonfudk ar;jref;aomtcg olwdkYajzqkdcsufu ]rD;oN*dKvf&ef ae&mrsm;}[lí jzpfonf/ ([dE´Lbmom0ifrsm; aoqHk;aomfrD;oN*dKvf avh&Sdonf)/ aysmufqHk;aeaom[dE´L bmom0if2.5 oef;? tzGJUtpnf; trsm;tjym;u ygupöwefppfwyf vlrqefaomzdESdyfrIonf b*FgvD(3)oef;ukd owfjzwfypfcJhaMumif; jyqkdMuonf/ þcefYrSef; csufudk b*Fvm;a'h&SfEkdifiHtpdk;&uyif ay;xm;jcif;jzpfonf/ (tnTef; -5) okdY&mwGif udk;uG,f&mbmomtvkduf aoqHk;olwdkYtm; cGJjcm;&ef rSm tvG,fwul rjzpfEkdifay/ ( Burma Democratic Concern (BDC)) wGif azmfjyxm;aom bmomjyefaqmif;yg;tm; aumufEkwfazmfjyjcif; jzpfygonf/-zsmyHke'D)
  • 49. olr vufonf;udk teDa&mifjc,forItwGuf tif;qufydk;rTm;awG xnfhxm;aomtdwfxJodkY olrvufudk xnfhNyD; 'Pfay;wm....
  • 50. olronf rsufESmzHk;pGyfudk cRwf&efqHk;jzwfvkdufonfhtwGuf tpGef;a&muftpövmrfrpfaumifpDtzGJU owfjzwf&ef Ncdrf;ajcmufrI awGudk cH&ygw,f/ wu,fawmh olr av;ESpft&G,fuwnf;u rdcifjzpfolu t"r® twif;tusyf 0wfckdif;ojzifhom 0wfqifae& wmjzpfNyD; rdrdoabmt& pdwfBudKufvGwfvyfpGm a&G;cs,fxm;aom udpör[kwfyg/ olronf &Jpcef;okdYoGm;NyD; acgif;NcHKvTmonf rdcif qHk;jzwfcsufomjzpfNyD; rdrdqHk;jzwfcsuf r[kwfyg/ acgif;pGyfcRwf vkduf&ojzifh rdrdb0wpfavQmufwGif vGwfvyfrIudk yxrOD;qHk; tBudrf cHpm;vkduf&ygonf[k aMunmcJhygonf/ ¤if;tjyif tmPm ykdifawGESifh ukd&rf&fusrf;pmwGif b,fae&mwGifrS acgif;NcHKvTrf;xm;&ef nTefMum;csuftykd'f wpfydk'fyif r&Sd[k jiif;qdk axmuf jycJhygonf/ onfhtwGuf olr vlrItodkif;t0ef;wGif vnf; tBuD;tus,f a0zef cH&ygonf/ orl zciuf olUtdrfukdcJrsm;ESifh vma&muf ypfayguf wdkufcdkufcJhygonf/ (Oya'u cGifhjyKxm;avvm;? 'gu a&m tMurf;zufrIvkdURubby mirror wdkY ½HIUcsEkdifMurvm;)/ ukvor*¾vufatmufcH vlU tcGifhta&;tzGJU (WFUNA) tzGJUwGif vkyftm;ay;aeaom olru acgif;NcHKvTmonf tpövmrf ray:xGef;rDuwnf;u (tpövmrfbmomonf c&pfouú&mZf 600 ausmfwGif pwif ay:xGef;ygonf) tm&yfa,mufsm;? rdef;rrsm;u &moDOwktajctaet& 0wfqifcJhaom a&S;"avh0wfpm;qif,ifrIom jzpfygonf/ tpövmrftrsdK;orD;tcGifhta&;twGuf avhvmrIrsm; vkyfNyD; umZHu rdrdbmaMumifh acgif;NrD;NcHKvTm jzKwf&onfh taMumif;&if;udk &Sif;vif;cJhygonf/ rdrdbmawGajymif;vJcJh&onfudk &Sif;jycJhygonf/ (uRefr acgif;NcHKvTmcRwfvkdufwmeJY vGwfvyfrIudk cHpm;&ygonf/) vlwpfOD;wpfa,mufonf jywif;aygufwpfckwnf;uom MunfhwwfwJhtusifh&aecJhr,fqdk&if ,if;xufydkqkd;0g;pGm wjcm; jywif;aygufawG &SdrSef;yifrodawmhcJh&if xdkolwdkY[m 'Dwif;MuyfrI? rsufuef;qefrI w&m;aotrdefYatmuf oifBudKufovdk ac:a0:vkduf yg/ olwdkY[m oem;zG,f&m &Sifoef&yfwnfae&ygawmhw,f/ uRefr ,HkMunfcsuf[m cufcufcJcJ&yfwnfcJh&NyD; uRefr vkyfEkdifcGifh abmiftjyif a&mufaecJhygonf/ rdbawG uGm&Sif;xm;wJhtcuftcJeJY rdcifbmoma&; tvGeftuRHtpGef;a&mufrIawGu uav;i,f wpfa,muftwGuf ausmfvGef&ef tvGefcufcJcJhygonf/ uRefronf trSefw&m;udk ,HkMunfoljzpfaomfvnf;uRefr rSm a&G;cs,fykdifcGifhr&SdcJhyg/ taru uRefri,fi,ft&G,fuwnf;u twif;tMuyf acgif;pGyf 0wfckdif;ygawmhonf/ acgif;NrD;NcHKae&jcif; onf cH,lcsufESifh ay;qyfrI&Sd&ef tvGefvkdygonf/ odkYaomfuRefrrSm a&G;cs,fykdifcGifhr&cJhyg/ 'Da&G;cs,frI[m tvGefcufcJNyD; rwfapmuf onfhawmifudk wuf&ouJhodkY tvGefcufcufcJcJ qHk;jzwf,l&ygonf/ rdrd cH,lcsuf? rdrd,HkMunfrI(trSefw&m;) rdrdqifjcifwHkw&m;u wpfzufESifh'DvdkqHk;jzwfa&G;cs,fvkdufvQif &ifqkdif&r,fh aemufquf wGJwkefUjyefrIawGudk pOf;pm;csifhcsdef&aomtcuftcJrSm tvGefcufcJaom
  • 51. qHk;jzwfcsuf jzpfygonf/ acgif;NcHKvTm pwif0wf&aom yxrESpfrSm uRefracgif;udk EkdifvGeftdwfxJrSm ydwfavSmifxm;cH&ovkd tae& txkdif& tvGefcufygonf/ em;xJrS NiD;oHwpfck Mum;ae&ygonf/ wpfcgwpfcgwGif vnfyif;rS wG,ftyfjyKwfNyD; rdrdvnfacsmif;udk xkd;azmufoGm;av rvm;qdkjyD; aMumufvefYpdwfvnf; rMumcP jzpfwwfcJhygonf/ 'gaMumifh rdciftvpfwGif &Hzef&Hcgacgif;pGyf jzKwfcJhygonf/ wpf&ufwGif rdcifawGUjrifoGm;vkdY wpfoufwm rarhEdkifavmufatmif aemifusOfatmif t½dkufcH&ygawmhonf/ tJ'Dt½dkuftESufcH&NyD; ESpfaygif; 30 tMumwGif acgif;pGyf jzKwf&ef qHk;jzwfcsufcsvdkufaomtcg wkdufyGJwpfck BuHK&ygawmh onf/ tpGef;a&muftpövmrftzGJUawG tBuD;tus,fa'goxGufMuyg awmhonf/ acgif;NrD;NcHK emrnfausmfpma&;q&mru 'Dvkdvkyfwm tonf;uRJcwfcH&onfES,f jzpfoGm;Muygonf/ uRefrudk apmfum; wmawG? vkyfBuHowfypf&ef Ncdrf;ajcmufwmawG cH&ygawmhonf/ tajymif;tvJvkyf&wm tawmfav; emusif&ygonf/ uRefr tar&du udka&mufvmawmh yxrOD;qHk; uRefr pdwfauseyfonftxd a&ul; ypfvkdufygawmhonf/ ESpfaygif;rsm;pGm a&ul;cGifh r&cJhwm tvGef 0rf;enf;p&mwpfck jzpfonf/ a&ul;uefuyif jyefrwufcsifatmif cHpm;vm&ygonf/ aemuf&ufawGrSm aeYpOf nwkdif; ESpfem&DMum a&ul;aerdygawmhonf/ ESpfaygif;rsm;pGm uGsefrtaejzifh wpfudk,f vHk; vTrf;NcHKxm;cJh&wmaMumifh tom;ta&awG[m aea&mifjcnf vkdtyfoavmufr&onfhtwGuf azG;pGwfaeNyD; Adkufwmrif'D"mwf csdKUwJhrI cHpm;ae&ygonf/ tusdK;quftjzpf rMumcP jyif;jyif; xefxef zsm;emwwfygonf/ tm;enf;rI? pdwfykdif;qkdif&m yifyef; EGrf;e,frIawG cHpm;&ygonf/ uRefronf aea&mifatmufrSm aeylpmvIHNyD; wif;epf upm;ygawmhonf/ aumif;uifjymBuD;atmuf tjzLa&mif wif;epf 0wfpHkjzifh upm;ygonf/ vGwfvyfrIt&omudk pum;jzifh azmfjy&ef pum;vHk;yif &Smr&cJhyg/ 'DaemufwGifawmh rdef;rom;wpfOD;&JU pdwful;tdyfruf jzpfaom vufonf;udk t&Snfxm;NyD; eDeD&J&J vufonf;qkd;aq;av;awG jc,forI jyKygawmhonf/ onfvkd vufonf; qdk;&wmESifh uRefrb0twuG ftrwS &fp&mwpcfku kdajy; ow&drydgawmoh n/f t&D euf kdtvnfoGm;pOfu trsdK;orD;wpfa,muf ESifh BuHKcJh&wmu olr vufonf;udk teDa&mifjc,forItwGuf tif;qufydk;rTm;awG xnfhxm;aom tdwfxJodkY olrvufudk xnfhNyD; 'Pfay;wmudk cH&ygonf/ uRefr vufonf; qdk;onfh tBudrfwkdif; xkdtrsdK;orD;BuD; 0rf;enf;cHpm;&rIudk ajy;jrifa,mif rdaeygonf/ tckawmh uRefronf vGwfvyfcGifh&cJhygNyD/ bk&m;ocif onf uRefr acgif;ay:u qHyiftwGuf jyóem rjzpfaeygbl;/ bk&m;ocifonf 'DqHyiftwGufESifh oli&JrSm uRefrudk rD;avmif wdkufoGif;rnf rxifyg/ bk&m;ocifonf uRefrwdkYxifxm;onfxuf ydkNyD; *½kPmydkBuD;rm;um oem;n§mwmwwfygonf/ ¤if;tjyif vlaumif;wpfa,mufjzpfa&;onf teufa&mifNcHKvTmxuf ydkrkdta&; BuD;aomudpö jzpfygawmhonf/ bk&m;ocifonf uRefrwdkY aus;Zl; emrawmfudk &Sif;&Sif;odjrifjcif;twGuf uRefrwdkY ay;qyf&aomjypfrI usL;vGefoluJhodkY ay;qyfwmcH&rIrsdK;udk olvkdvm;rnfrxifyg/ 'DvIyf&Sm;rI(acgif;NrD;NcHKjzKwfodrf;a&;vIyf&Sm;rI)udk wkduf ckduf a0zefaeMuonfxuf a&S;acwfOD;ykdif;u todtjrifacgif;yg;aom a&S;tm&yf vlYtzGJUtpnf;&JU "avh½dk;&mESifh ydwfavSmifcHae&rIrSm vGwfajrmufatmifvkyfjcif;jzpfwmrdkY tm;ay;oifhygonf/ trsdK; orD;rsm;onfom rdrdwdkY bm0wfoifhonfudk vGwfvyfpGm qHk;jzwfcGifh ay;&ygrnf/ (bmomjyefol-rsdK;qufarmfuGef;)/ /