1. Beweegprogramma Diabetes
Mellitus type 2
Recente ontwikkelingen
Drs. Nathan Hutting
Vertegenwoordiger KNGF in de werkgroep ontwikkeling en deskundigheidsbevordering Beweegkuur
Het Centrum Fysiotherapie & Manuele therapie
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

2. Inhoud
• Standaard Beweeginterventie
• Richtlijn vs standaard
• Inhoud KNGF standaard beweeginterventie
Diabetes Mellitus type 2
• Enkele punten uit de standaard
• De BeweegKuur
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

3. Standaard Beweeginterventie
• Doelstelling: Zorgen dat mensen met een
chronische aandoening hun fysieke fitheid
verhogen en een actieve levensstijl
ontwikkelen en handhaven, die minimaal
voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond
Bewegen (NNGB)
• Doelgroep: Fysiotherapeuten die een
beweegprogramma voor personen met een
chronische aandoening willen aanbieden
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

4. Standaard Beweeginterventie
• KNGF-beweegprogramma Standaard
Beweeginterventie
• Verplicht scholingstraject
• Leefstijl bevorderen en fitheid verhogen
• Op basis van oude beweegprogramma´s
• Géén gedetailleerde invulling
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

5. Standaard Beweeginterventie
• Patiëntgroepen verschillen wat betreft:
– Achtergrond van de aandoeningen / specifieke
klachten en symptomen
– Specifieke beperkingen
– Medicatiegebruik en invloed medicatie
– Specifieke behandeldoelen
– Inspanningstesten
– Preventieve waarde van bewegen en te
verwachten trainingseffecten
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

6. Standaard Beweeginterventie
• Tot nu toe ontwikkeld:
– Coronaire hartaandoeningen
– COPD
– Diabetes Mellitus type 2
– Artrose
– Osteoporose
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

7. Richtlijn, protocol, standaard
Een richtlijn is een document met
aanbevelingen, adviezen en
handelingsinstructies ter ondersteuning van
de besluitvorming van professionals in de zorg
en patiënten, berustend op de resultaten van
wetenschappelijk onderzoek met daarop
gebaseerde discussie en aansluitende
meningsvorming, gericht op het expliciteren
van doeltreffend en doelmatig medisch
handelen. Haamstede-definitie 2004
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

8. Richtlijn, protocol, standaard
In protocollen wordt vooral aangegeven hoe
precies in de dagelijkse praktijk gehandeld
dient te worden, terwijl richtlijnen in meer
algemene zin, en voorzien van
wetenschappelijke onderbouwing, aangeven
wat er het best gedaan kan worden.
Van Everdingen e.a. 2004
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

9. Richtlijn, protocol, standaard
Ook kan er onderscheid gemaakt worden
tussen standaarden en richtlijnen. Een
standaard betekent de minimaal te bereiken
norm, waar dus niet van afgeweken mag
worden.
Van Everdingen e.a. 2004
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

10. KNGF-Standaard
Beweeginterventie Diabetes
Mellitus type 2
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

11. Ontwikkeling en implementatie
• Projectgroep Universiteit Maastricht,
Academisch Ziekenhuis Maastricht (AZM),
Koninklijk Nederlands Genootschap voor
Fysiotherapie (KNGF)
• Daarnaast voorgelegd aan experts
• De standaard verschijnt binnenkort…
• En zal worden aangeboden aan het ministerie
van VWS en onder de aandacht gebracht
worden bij zorgverzekeraas
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

12. SB Diabetes Mellitus type 2
• Doelgroep: Personen die het niet lukt
zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen
• Doel: Streven naar en in stand houden van
actieve leefstijl en vergroten van fitheid
• Opstellen beweegprogramma cfr. standaard
en scholing
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

13. SB Diabetes Mellitus type 2
• Inhoud
– Diabetes mellitus
– Belang van bewegen, inspanningsfysiologie,
trainingseffecten
– Schakel in de zorgketen
– Globale opzet beweegprogramma (intake,
uitvoering, evaluatie)
– Aanbevelingen en conclusies
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

14. Optimalisatie beweegprogramma
• Belastbaarheid / blessurerisico
• Vergroten fysieke belastbaarheid
• Wegnemen van drempels
• Opstellen beweegplan (co-morbiditeiten)
– Inzicht mogelijkheden bewegen
– Optrainen belasting / belastbaarheid
– Empowerment / self-efficacy
– Plezier in bewegen
– Groepsgewijze activiteiten
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

15. Optimalisatie beweegprogramma
• Energie-equivalent van de inspanning
• Duurtraining: minimaal 3 sessies met energie-
equivalent van 400 kcal per training
• Krachttraining: opvoeren naar 3 series van
8−10 hh op 70−80% van 1 RM.
• Minimaal 3 trainingssessies per week, max. 2
opeenvolgende inactieve dagen.
• Maatwerk!
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

16. Optimalisatie beweegprogramma
• Recent gediagnosticeerde DM2
– Vaak obesitas; duurtraining i.c.m.
energiebeperkend dieet
– Minimaal 1x per week krachttraining
• Langer bestaande DM2
– Frequent hoog cardiovasculair risicoprofiel; accent
op vergroten spiervermogen d.m.v. kracht- en
kortstondige intensieve intervalduurtraining
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

17. Optimalisatie beweegprogramma
• Oudere patiënt met DM2
– Met name krachtoefeningen (7-10), opbouw naar
3 sets van 8-10 hh op 50-80% 1RM
– Dieetinterventie (eiwit) (arts of dietist)
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

18. Beweegprogramma in de zorgketen
• Belang van preventie
• Rol van de fysiotherapeut
• Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie (DTF)
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

19. Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

20. Globale invulling beweegprogramma
• Medische gegevens
– Voorgeschiedenis (cardiovasculair / orthopedisch)
– Duur van de diabetes
– Complicaties
– HbA1c en nuchtere glucose waarde
– Stabiliteit van de bloedglucose regulatie
– Bloeddruk
– Medicatiegebruik / insulineschema´s
– Evt. resultaat inspannings EGC
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

21. Globale invulling beweegprogramma
• Intake en inleidend gesprek
– Uitleg
– Includeren / excluderen
– Specifiek gericht op ziektebeeld
– Fitheidstests
– Krachttests
– Meten BMI / buikomvang
– Vragenlijst NNGB, PAR-Q
– Bepalen beweegscore
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

22. Evaluatie en uitstroom
• Evaluatie na 3, 6 en evt. 9 maanden
• Terugvalpreventie
• Uitstroomcriteria
1. Trainingsdoelen zijn
• Bereikt
• Niet bereikt (cliënt kan deze zelf bereiken)
• Niet bereikt, maximaal haalbare is behaald
2. De cliënt weet welke vervolgstappen nodig zijn
om zijn/haar activiteiten te continueren en is op
de hoogte van regionaal beweegaanbod
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

23. Evaluatie en uitstroom
• Uitstroomcriteria (vervolg)
3. Beweegscore is tenminste 6, maar bij voorkeur
8.
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

24. Besluit:
De standaard beweeginterventie Diabetes
Mellitus type 2 geeft dus een globaal
raamwerk en achtergrondinformatie voor een
beweegprogramma voor personen met DM2.
Fysiotherapeuten moeten voor uitvoering van
een beweegprogramma aanvullend geschoold
zijn.
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

25. Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

26. De BeweegKuur
• Opzet
• Doel: Realiseren van gezondheidswinst door
middel van meer bewegen en gezonde
voeding voor personen met DM2 of een hoog
risico op DM2
• Partners
• Prototype
• Implementatie
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

27. Inclusiecriteria
• Mensen met een gestoorde glucosetolerantie
• Mensen met diabetes mellitus type 2
• Daarnaast:
– Gemotiveerd voor gedragsverandering
– Een inactieve leefstijl (niet voldoen aan NNGB)
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

28. Exclusiecriteria
• DM2 + drie of meer diabetes complicaties
(hart/vaatziekten, nefropathie, retinopathie,
neuropathie, diabetische ulcus)
• DM2 + ernstige polyfarmacie (>5
therapeutische klasses)
• DM2 + hypertensie graad 3 (RR>180/110 mmHG)
• Comorbiditeit die deelname onmogelijk maakt
• Cognitief disfunctioneren
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

29. Instroom
• Huisarts
• Leefstijladviseur
• Fysiotherapeut
• Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie (DTF)
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

30. Beweegprogramma´s
• Primaire doelen op korte en lange termijn
VERANTWOORD EN GEZOND ZELFSTANDIG
BEWEGEN EN ACTIEVE LEEFSTIJL
• Secundaire doelen op korte / middellange termijn
VERBETEREN BEÏNVLOEDBARE PARAMETERS
(glucosegehalte, BMI, middelomtrek, bloeddruk, cholesterolgehalte, roken)
• Secundaire doelen op lange termijn
– PREVENTIE ONTSTAAN DM2 (bij hoog risico)
– VERLAGEN KANS DIABETES COMPLICATIES
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

31. Verschillende beweegprogramma´s
• Zelfstandig Beweegprogramma
• Opstartprogramma
• Begeleid beweegprogramma
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

32. Indeling in beweegprogramma
1. Aanwezigheid van inspanningsbeperkingen
volgens inspannings-ECG
2. Aanwezigheid van nevenpathologie
3. Aanwezigheid van bewegingsgerelateerde
klachten
4. Aanwezigheid van een startdrempel voor
bewegen
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

33. Indeling in beweegprogramma
• Indien geen van criteria 1-4 aanwezig:
ZELFSTANDIG BEWEEGPROGRAMMA
• Startdrempel en/of inspanningsbeperking
tussen 90 en 100%: OPSTARTPROGRAMMA
• Inspanningsbeperking < 90% en/of
nevenpathologie en/of
bewegingsgerelateerde klachten:
BEGELEID BEWEEGPROGRAMMA
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

34. Aandachtspunten
• Beweegplan
• Gedragsverandering
• Voeding en gewichtsbeheersing
• Samenwerking in ketenzorg
• Lokale samenwerking
• Scholing
• Eigen verantwoordelijkheid
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

35. Rol van de fysiotherapeut
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

36. Samenwerking
• Huisarts
• Leefstijladviseur
• Fysiotherapeut met aanvullende scholing
• Diëtist
• Lokale sport- en beweegaanbieders
• Regionale ondersteuningsstructuren (ROS)
• Cardioloog, sportarts
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

37. Ontwikkeling en implementatie
• Voorbereidende fase t/m december 2007
• Implementatie prototype vanaf januari 2008
in zeven pilotregio´s
• 2009: verdere implementatie (voorlopig)
definitieve versie (uitbreiding pilotregio´s)
• Vergezeld met begeleidend evaluatief
onderzoek
• Doorontwikkelen BeweegKuur
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

38. Ontwikkeling en implementatie
• Periode 2009-2011 staat in teken van
voorbereiding landelijke implementatie.
• Indien de BeweegKuur per 1-1-2012 wordt
opgenomen in het basispakket dient deze
immers daadwerkelijk overal beschikbaar te
zijn.
• Tevens ontwikkelen BeweegKuur voor andere
doelgroep(en).
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012

39. Vragen ?
Blijf in beweging!
DANK VOOR UW AANDACHT.
Beweegprogramma Diabetes Mellitus Type 2 16-3-2012