Lezing bij afscheidssymposium voor Joke Bruil (van jeugdzorgorgansiatie Yorneo) naar een idee van Martie Mol waarin een gedicht van Annie M.G. Schmidt gebruikt wordt om een en ander te zeggen wordt over het belang van het innerlijk gesprek van de therapeut (c.f. Peter Rober).

1. 29 oktober 2014
Beren in de kelder
Annie MG Schmidt
en de ontwikkeling van de medewerker
Albert Neeleman

2. Verantwoording vooraf
Gebruik gemaakt van:
Gedicht van Annie M.G.
Schmidt
Lezing van Martie Mol
Voor bewerking naar onze
setting het boek ‘Gezinstherapie
in de praktijk’ van Peter Rober

3. Wat is dat mevrouw van Gelder?
Wat is dat mevrouw van Gelder,
Houdt u beren in de kelder?
Bruine beren in de kelder van ‘t
perceel?
Als het nou konijntjes waren
Of een aantal ooievaren,
Maar ‘t zijn echte bruine beren en
zoveel!

4. Kijk ‘s hier meneer Verhagen,
Moet ik U permissie vragen?
Houdt U bij uw eigen zaken,
alstublief!
Kom vooral geen stap meer
nader,
‘t zijn de beren van mijn vader,
En ik heb ze alle zeven even
lief!

5. Nou ik kan U dit vertellen:
Ik ga de politie bellen
En de brandweer!
En de generale staf!
Hoor ‘s hier, meneer Verhagen,
Als U dat probeert te wagen
Stuur ik alle zeven beren op U af!

6. Als U even hier wilt kommen,
Zal ‘k ze voor U laten brommen:
Grrrr! Grrrr! Grrrr Grrrr! Hau! Hau! Grrrr!
Hoort U dat meneer Verhagen?
Hebt U verder nog iets te vragen?
O welnee, mevrouw van Gelder, nou niet
meer…

7. Goedendag, mevrouw van Gelder,
Wat zijn uw gordijntjes helder,
Veel genoegen met de beertjes in
uw huis!
Wel tot ziens meneer Verhagen,
Prettige vakantiedagen,
En de hartelijke groeten bij U thuis
Grrrrrrr!

8. employees

9. 1.Bruine beren in de kelder
 Beren hebben we allemaal: niet te
verdragen/verteren angsten, trauma’s,
wanhoop, schuld, schaamte, walging,
verdriet, haat, geweldservaringen, etc.
 Therapie is vaak het cliënten (helpen)
erkennen, voelen, dragen en verdragen
van wat niet te behappen was
 Belangrijke vraag: hoe maken we onze
benadering dan helpend/therapeutisch?

10. De zorg voor bruine beren
Taak van therapeut:
Luisteren naar de verhalen die verteld
worden en ruimte maken voor wat nog niet
gezegd is (in de kelder verborgen blijft)
- Luisteren
- Vragen stellen
- Ensceneren
- Het betrekken van het bredere systeem

11. Luisteren!
 Luisteren
- Met oren: naar de woorden en het verhaal
- Met ogen: lichaamstaal
- Met het hart: de gevoelens en belevingen
die in ons worden opgeroepen
In gezinnen:
luisteren naar degene die spreekt, maar ook
‘luisteren’ naar de andere gezinsleden

12. Gezinstherapeutisch gereedschap
 Vragen stellen (info verzamelen of andere
doelen; open/gesloten; verdiepend of
verbredend)
 Ensceneren (‘daar-en-toen’ maar vooral
ook ‘hier-en-nu’ benutten om zicht te
krijgen en te werken aan gezinsdynamiek)
 Verbinden met bredere context vanuit groot
vertrouwen van de helende krachten van
natuurlijke systemen

13. 2.Houdt U bij uw eigen zaken
 Mevrouw van Gelder belast meneer
Verhagen. Hij vreest overlast en gevaar en
durft b.v. zijn fiets niet uit de kelder te halen
 Cliënten willen dat wij de omstandigheden
leefbaarder maken: minder beren, betere
tralies, een ander hok
 Wij zijn beperkt en gebonden aan regels,
structuur en grenzen
 Wij hebben onze eigen beren!

14. De beren van de therapeut
 In analytische termen worden de beren
getoond door verbaliseren, ageren,
projectieve identificatie en spelen
 Therapeut is onderdeel van het
therapeutisch proces en kan er slechts
gedeeltelijk buiten staan
 De eigen beren van de therapeut zullen
geregeld aanslaan op wat er gebeurt in
het therapeutische contact

15. 3.‘t zijn de beren van mijn vader
 Onze cliënten zitten opgescheept met een
erfenis. Dat doen ze alleen omdat het hen
gevraagd of opgedragen is door de ouders,
aan wie ze dat niet konden weigeren.
 We proberen een context te bieden waarin de
banden tussen kind en ouders, hoe verstoord
ook, gerepareerd kunnen raken.
 Het gebeurt regelmatig dat wij zelf geraakt
worden in wat er in de gezinnen waar we mee
werken gebeurd is en plaats vindt.

16. Erfenissen van de therapeut
 Waarom kiezen therapeuten dit beroep? Wat
heeft dat met hun eigen beren te maken?
 Erikson: In treating them we treat ourselves.
 Het anderen helpen kan helpen om de eigen
issues het hoofd te bieden. Het grote leed bij
cliënten en hun gezinnen relativeert de eigen
gevoeligheden
 Erfenis, bv. wie als kind geparentificeerd was,
zet het beschikbaar zijn voor anderen door.

17. 4.Ik ga de politie bellen
 Therapeut is emotioneel gevaarlijk beroep.
 Als de beren los zijn, zijn we bang,
geschokt, overmand en daardoor onvrij
om te reageren. We zijn onze ‘reflective
space’ kwijt.
 We hebben tijd nodig om ons te herstellen
en zijn eerst met onszelf bezig. Het zijn
onze eigen beren die we op dat moment
tegen komen, i.p.v. die van onze cliënten!

18. 5. Grrr! Grrr! Grrr Grrr! Hau! Hau! Grrrr!
 Laten de beren zich temmen?
 Op zoek naar houvast en bescherming zijn
protocollen handig en nuttig.
 Maar het is belangrijk ook te leren dat het
niet erg is je eigen beren tegen te komen,
als je er nadien maar wat mee doet!
 Het (helpen) containen van de beren van
anderen vraagt dat we continu bezig zijn
met wat er in onszelf gebeurt (onze eigen
beertjes thuis).

19. De persoon van de therapeut
 Is van belang wegens
- Preverbale communicatie
- Creativiteit
- Zorg voor de therapeutische relatie
- Vermijding van kolonisering of onderdrukking
 Heeft een innerlijk gesprek tussen onder
meer een ervarend zelf en een
professioneel zelf

20. Het innerlijke gesprek van de therapeut
 4 soorten overwegingen in innerlijk
gesprek bij ervaren therapeuten:
- Begrijpen van het verhaal
- Inschatten van het proces van cliënten
- De eigen ervaring van de therapeut
- Beheren van het therapeutische proces

21. 6.Veel genoegen met de beertjes in uw huis
 Therapie is in de 1e plaats een ontmoeting
van levende personen.
 In dit geval druipt (therapeut?) meneer
Verhagen af
 Door oefening en supervisie kan hij (en
andere therapeuten) getraind worden
explicieter gebruik te maken van het
innerlijke gesprek en doelbewust mentale
ruimte maken voor reflecties en
therapeutische en ethische keuzes