1. TRƯỜNG CĐ VĂN HÓA NGHỆ THUẬT VÀ DU LỊCH SÀI GÒN
BÁO CÁO THỰC TẬP TOUR
XUYÊN VIỆT
NĂM HỌC : 2007 – 2011

2. Một số công trình lớn đang hoàn thiện, chưa khánh thành là:
Ngôi điện Thích Ca hay điện Pháp Chủ là ngôi điện lớn 8 mái tôn
thở tượng đức Phật Thich Ca bằng đồng đúc nguyên khối có trọng lượng
100 tấn, cao 10m, được Công ty trách nhiệm hữu hạn thủ công mỹ nghệ
Đoàn Kết do nghệ nhân chính Nguyễn Trọng Hạnh đúc thành công ở
Yên Tiến, Ý Yên, Nam Định. Trong điện còn có tôn thờ bộ tượng Bát
Bộ Kim Cương bằng đồng và trang trí cặp Hạc bằng đồng lớn nhất nước.
Tháp chuông bát giác 3 tầng 24 mái treo quả đại hồng chung nặng
36 tấn đồng, cao 5,40m, đường kính 3,45m do nghệ nhân Nguyễn Văn
Sính ở phường Phường Đúc, thành phố Huế thực hiện. Ông Sính đã đúc
thành công 2 đại hồng chung lớn nhất nước (27 tấn và 36 tấn) cho chùa
Bái Đính, phá kỷ lục đại hồng chung chùa Cổ Lễ nặng 9 tấn.
Điện thờ và tượng Bồ tát Quán Thế Âm. Điện được xây bằng
những cột gỗ lim lớn với diện tích 800 m2 , đỉnh điện cao 15m, tượng Bồ
tát Quán Thế Âm ngàn mắt ngàn tay được đúc bằng đồng cao 11m, nặng
70 tấn.
Đoàn múa rồng

3. Cắt băng khánh thành
Tam quan nội được dựng bằng gỗ, trong đặt hai tượng Hộ Pháp bằng
đồng, mỗi tượng nặng 12 tấn.
Hành lang La Hán tôn thờ bộ tượng 500 vị La Hán bằng đá do các nghệ
nhân làng đá Ninh Vân (Ninh Bình) thực hiện tại xưởng đá của nghệ
nhân Phạm Ngọc Hoàn hơn 3 năm qua. Mỗi tượng cao từ 2m đến 2,5m,
nặng khoảng 2 tấn đến 2,5 tấn.
Ghi nhận các thành quả đã đạt được trong 3 năm 2006, 2007 và 2008,
Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam đã xác lập 5 kỷ lục chùa Bái Đính:
1. Pho tượng đức Phật Thích Ca bằng đồng cao và nặng nhất Việt Nam
(xác lập kỷ lục ngày 04-5-2006).
2. Bộ tượng Tam Thế Phật bằng đồng lớn nhất Việt Nam (xác lập kỷ lục
ngày 12-12-2007).
3. Đại hồng chung lớn nhất Việt Nam (xác lập kỷ lục ngày 12-12-2007).
4. Giếng nước lớn nhất Việt Nam (xác lập kỷ lục ngày 12-12-2007).
5. Lễ trồng cây Bồ Đề lớn nhất Việt Nam (xác lập kỷ lục naêm 2008).
Ngôi phạm vũ lớn nhất Việt Nam đang xây dựng giai đoạn 2. Nhiều
công trình kế tiếp sẽ được xác lập kỷ lục hoặc phá kỷ lục Phật giáo Việt
Nam. Rất mong chùa có một số công trình được ghi vào sách Guinness
thế giới.
Viện chủ ngôi chùa hiện nay là Hòa thượng Thích Thanh Tứ, đương
nhiệm Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội
Phật giáo Việt Nam.
Hằng ngày, các đoàn chư vị Tôn đức Tăng Ni, Phật tử và du khách gần
xa không ngớt đến lễ Phật, viếng chùa, chiêm bái những công trình kiến
trúc, điêu khắc và cảnh quan lớn đẹp của Phật giáo Việt Nam đầu thế kỷ
XXI.
Đặc biệt, vào ngày 06 tháng 6 năm 2009 tới đây, chùa sẽ tổ chức đại lễ
cung nghinh 6 viên ngọc Xá Lợi Phật và 3 viên ngọc Xá Lợi Thánh
Tăng từ Thái Lan và Tổ đình Giác Quang (TP. Hồ Chí Minh) về tôn thờ.

4. Chùa sẽ tổ chức đại lễ khánh thành vào lễ năm 2010, nhân dịp kỷ niệm
1.000 năm vua Lý Thái Tổ ban chiếu dời Đô và quyết định chuyển kinh
đô từ Hoa Lư ra Thăng Long.
Vào ngày 6-6-2009 nơi đây sẽ diễn ra lễ cung nghinh Ngọc Xá Lợi Phật
do một vị Sư Thái Lan trao tặng và GHPGVN tổ chức và sẽ được tôn trí
tại đây để mọi người đến chiêm bái.
Chùa Bái Đính đón ngọc xá lợi Phật
Dưới đây là chùm ảnh về lễ cung nghinh xá lợi ở chùa Bái Đính (Ninh
Bình) của phóng viên VietNamNet:
ĐỀN NHÀ TRẦN
Làng Tứ Mặc thuôc xả
Lộc Vượng ,ngoại thành Nam
Định cách trung tâm thành phố
3km .Dây là quê hương của nhà
Trần ,nới sinh ra Trần Hưng
Đạo vị anh hùng dận tộc khu du

5. lịch rộng vài chục hecta với đền Thiên Đương ,Cố Trạch thờ các vua Trầ
và Trần Hưng Đạo ,chù Tháp Phổ Minh …
Sử cũ cho biết vào năm 1239 ,nhà vua cho xây dưng hang cung ở
làng quê mình đẻ lúc thư nhàn cề thăm . Đến năn 1262 Thương Hoàng
đến chơi hành cung i73 Tứ Mặc mban yến tiệc cho dân và thăng làng Tứ
Mặc lên phù Thiên Trường ,dưng tíêp cung Trần Quang để cho các vua
đã nhường ngôi Thái Thượng Hoàng về ờ .Phía tâ cung đình là chù Phổ
Minh ,lại dựng một cung điện cung riêng cho các vua đương triều mỗi
khi về thăm Thái Thuợng Hòang thì nghỉ tại đó.700 năm trôi qua cung
diẹn cũ không còn nũa ,nay có ngôi đền Thiên Trương thờ 14 vi vua
Trần , đền Cố Trạch thờ Trần Hưng Đạo chùa Phổ Minh vói tháp Phổ
Minh nổi tiếng.
Chùa Phổ Minh
Chùa Phổ Minh ( Phổ Minh Tự ) là một
ngôi Chùa ở thôn Tức Mạc, nằm cách Thành
Phố Nam Định khoảng 5 km về phía Bắc,
vùng quê này là quê hương của các Vua Nhà
Trần. Chùa còn có tên là Chùa Tháp.
Lịch Sử
Theo biên niên sử, Chùa được xây dựng
vào năm 1262, ở phía Tây Cung Trùng Quang
của các Vua nhà Trần. Nhưng theo các minh
văn trên bia, trên chuông thì ngôi Chùa này đã
có từ thời nhà Lý. Có thể chùa đã được xây
dựng lại với quy mô rộng lớn từ năm 1262.
Tuy đã nhiều lần tu bổ nhưng Chùa vẫn còn giữ được nhiều dấu tích
nghệ thuật đời Trần.
Kiến Trúc
Tháp Phổ Minh Trong Tờ 100 Đồng

6. Cụm kiến trúc chính của Chùa
bao gồm 9 gian Tiền đường, 3 gian
Thiêu Hương, Toà Thượng Điện
cũng 3 gian nhưng rộng hơn, xếp
theo hình chữ " Công ". Bộ cửa gian
giữa nhà tiền đường gồm 4 cánh
bằng gỗ lim, to dày, chạm rồng, sóng nước, hoa lá và văn hoa hình học.
Hai cánh ở giữa chạm đôi rồng lớn chầu Mặt Trời trong khuôn hình lá
đề, được coi là một tác phẩm điêu khắc khá hoàn mỹ. Cũng như đôi sấu
đá trên thành bậc tam quan và đôi rồng trên thành bậc gian giữa tiền
đường, bộ cánh cửa này còn giữ được những dấu ấn của nghệ thuật
chạm khắc đời Trần.
Trong Chùa có bày tượng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn ( Tượng
nằm ); tượng Trúc Lâm tam tổ dưới bóng trúc; một số tượng Phật đẹp
lộng lẫy. Chuông lớn của Chùa có khắc bản văn " Phổ Minh Đỉnh Tự "
đúc năm 1796 - Chùa vốn có một vạc lớn, sử sách coi là một trong bốn
vật báu của Việt Nam ( An Nam tứ đại khí ) nay không còn.
Sau Thượng Điện, cách một sân hẹp là ngôi nhà dài 11 gian. Ở
giữa là 5 gian nhà Tổ, bên trái là 3 gian nhà Tăng và bên phải là 3 gian
Điện Thờ. Hai dãy hành lang nối tiền đường ở phía trước với ngôi nhà
11 gian ở phía sau làm thành một khung vuông bao quanh kiến trúc
Chùa.
Kiến trúc thời nhà Trần được bảo tồn khá nguyên vẹn ở đây là
Tháp Phổ Minh, dựng năm 1305. Tháp cao khoảng 17 m, gồm 14 tầng.
Nền Tháp và tầng thứ nhất xây bằng đá, những tầng còn lại phía trên xây
bằng gạch. Tầng nào cũng trổ 4 cửa vòm cuốn, giữa các tầng là gờ mái...
Tầng Tháp thứ nhất đặt trên bệ đá, có hai lớp cánh sen, lớp dưới chúc
xuống, lớp trên ngửa lên đỡ lấy Tháp hình vuông, mỗi cạnh rộng hơn 5
m. Bệ và tầng thứ nhất có những hình chạm nông trên mặt đá như hoa lá,
sóng nước, mây cuốn, đặc trưng cho phong cách trang trí thời nhà Trần.
Mặt ngoài những viên gạch các tầng trên được trang trí hình rồng.
Trong sân Chùa, ngoài ngôi tháp còn có hai nhà bia ở hai bên. Nhà
bia bên phải, che tấm bia năm 1916, nói về Tháp Phổ Minh, còn nhà bia
bên trái, có tấm bia năm 1668, nói về ngôi Chùa.

7. Tháp Phổ Minh
Một số công trình kiến trúc bài trí khác đã làm tô thêm vẻ đẹp của
Chùa Phổ Minh, như 3 gian tam quan khung gỗ, tường gạch, mái ngói
rêu phong, cổ kính với bức hoành phong đề 4 chữ lớn. " Đại Hùng Bảo
Điện " và thành bậc thềm ở chính giữa có chạm đôi sấu đá rất sống
động, hai hồ tròn thả sen nằm đăng đối hai bên lối đi dẫn vào Chùa.
Chùa Phổ Minh thuộc Phường Lộc Vượng, Thành Phố Nam Ðịnh,
cách Hà Nội khoảng 94km, cách trung tâm Thành Phố Nam Ðịnh 4km
về phía Tây Bắc. Ðây là nơi lễ bái tụng niệm của các quan lại, quý tộc
cao cấp nhà Trần, được bố trí theo kiểu nội công ngoại quốc và thể hiện
rất rõ dấu ấn sự hoà đồng của ba tôn giáo Nho - Phật - Lão, tam giáo
đồng nguyên.
Ngôi chùa nguyên được xây dựng từ thời Lý đã được vương triều
Trần mở rộng vào năm 1262.
Trong Chùa có nhà Thuỷ Tạ, có hồ sen, có nhiều cây cổ thụ sum
sê. Trước cửa chùa có đỉnh đồng nặng trên 7 tấn, có chuông lớn khắc
chữ " Phổ Minh Đỉnh Tự ". Chùa vốn có một vạc lớn ở trước cửa ( Vạc
Phổ Minh ), là một trong bốn báu vật " An Nam Tứ Đại Khí ", nay
không còn nữa.
Trong Chùa có tượng Trần Nhân Tông nhập Niết Bàn, tượng Trúc
Lâm tam tổ ( Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang ) và gần 60
tượng Phật, Thánh khác được sơn son thếp vàng rất đẹp. Qua nhiều lần
tu sửa đến nay quy mô của chùa đã bị thu hẹp nhiều so với trước. Tuy
vậy kiến trúc đời Trần ở đây còn lại khá nhiều : 96 chân tảng đá chạm
hoa sen, nhiều đôi sóc đá, hai đôi rồng chạm đá trước bái đường.
Ðặc biệt còn có cây Tháp được xây
dựng trước cửa bái đường vào năm 1305. Ðây là
loại Tháp hình hoa sen có 13 tầng cao 21m. Bệ
và tầng một xây bằng các phiến đá xanh trang trí
tinh vi, các tầng trên xây bằng gạch, trên cùng là
bút tháp bằng đá. Tháp có hình chóp, đáy vuông,
mỗi cạnh dài 5,2m. Các tầng Tháp đều có mái ở 4 cong phía. Trọng
lượng Tháp nặng khoảng 700 tấn trên một tiết diện nhỏ 30m² tại vùng
chiêm trũng nhưng vẫn đững vững suốt 7 thế kỷ qua.

8. Nhà Trần là một triều đại làm vẻ vang cho lịch sử dân tộc Việt
Nam với ba lần đại thắng quân Nguyên xâm lược vào thế kỷ XIII. Tổ
tiên nhà Trần vốn làm nghề chài lưới trên sông Châu chảy qua đất Nam
Định. Ở hữu ngạn sông Châu đã hình thành hương Tức Mạc, nay thuộc
Xã Lộc Vượng, cách Thành Phố Nam Định khoảng 5km về phía Bắc, là
nơi sinh của người anh hùng Trần Quốc Tuấn và cũng là đất tổ của nhà
Trần.
Khi vừa lên ngôi, Trần Thái Tông đã biến quê hương Tức Mạc của
mình thành một công trường lớn. Từ năm 1239 thợ thuyền được tuyển
chọn cùng với phu lính làm việc ròng rã mấy chục năm liền để xây dựng
những Lâu Đài, Cung Điện, Đền Miếu, Dinh Thự, Chùa chiền trên mảnh
đất này. Mùa xuân năm 1262 Trần Thánh Tông về hành cung Tức Mạc
ban yến lớn, hậu thưởng các hương lão và đổi hương Tức Mạc thành phủ
Thiên Trường.
Trong phủ Thiên Trường có hai cung điện được xây cất nguy nga
lộng lẫy là cung Trùng Quang và cung Trùng Hoa để vua nối ngôi ở khi
về chầu. Ngày nay hai cung điện đó đã bị chiến tranh tàn phá nhưng các
địa danh ở đây đều gắn liền với những sự tích xa xưa: cảnh nội cung
trước kia là sân trong phủ, cánh đồng cũ xưa là nơi giam giữ tù nhân
dùng vào việc xây cất cung điện. Các xóm làng ở quanh phủ như Liễu
Nhai xưa là vườn liễu; làng Lựu Phố xưa là vườn lựu; trường giảng văn,
bình thơ; làng Phường Bông xưa là nơi diễn ca múa nhạc của hoàng tộc.
Nằm ở phía Tây cung Trùng Quang, Chùa Phổ Minh vốn được xây
dựng từ thời Lý. Đến thời Trần, chùa đã được trùng tu và mở rộng cho
tương xứng với vị trí tôn quý của phủ Thiên Trường. Kiến trúc chính của
Chùa bao gồm chín gian tiền đường, ba gian thiêu hương và tòa thượng
điện, xếp theo hình chữ " Công ". Gian giữa nhà tiền đường có bộ cửa
gồm 4 cánh bằng gỗ lim, chạm rồng, sóng nước, hoa lá và hoa văn hình
học. Hai cánh ở giữa chạm đôi rồng lớn chầu mặt trời là tác phẩm điêu
khắc gỗ đời Trần còn lưu lại cho đến ngày nay.
Tam quan Chùa có ba gian bằng gỗ, tường xây gạch, mái lợp ngói
cổ, trên cửa có bốn chữ " Đại Hùng Bảo Điện ", dưới thềm đá ba cấp
làm thành bậc ở gian giữa, hai bên có đôi sấu đá chầu. Một con đường
nhỏ chạy thẳng giữa một ao tròn, dẫn đến bức tường " Bình phong " rồi
đến sân trước Chùa và hai nhà bia. Bia đá bên phải đề dòng chữ " Phổ

9. Minh Thiền Tự" khắc năm Mậu Thân 1668. Bia đá bên trái có dòng chữ
" Phổ Minh Bảo Tháp Từ Bi " khắc năm Bính Thìn 1916.
Trong Chùa ngoài hệ thống tượng Phật, Bồ - Tát,... được Thờ ở
chánh điện, có thờ tượng Trần Nhân Tông nhập niết bàn, tượng Thiền sư
Pháp Loa, Thiền sư Huyền Quang ở hậu điện. Chuông lớn của chùa có
khắc bản văn " Phổ Minh Đỉnh Tự " đúc năm Cảnh Thịnh thứ tư ( 1796
). Ngoài ra, xưa kia chùa còn có một vạc lớn được xem là một trong " Tứ
đại khí " của nước ta.
Sau thượng điện, cách một khoảng sân hẹp là tòa nhà mười một
gian kéo dài theo hình chữ " Nhất". Giữa là năm gian nhà tổ, bên trái là
ba gian nhà tăng, bên phải là ba gian điện thờ. Trong nhà tổ có pho
tượng Bà Chúa Mạc, người từng về tu ở chùa, tạc bằng đá trắng ngồi
trên tòa sen, dựa lưng vào bức nền có trang trí vòng ánh sáng với ba chữ
" Thường tịch quang ". Hai dãy hành lang nối liền nhà tiền đường và tòa
nhà 11 gian tạo thành vòng ngoài của chữ " Quốc ". Phía sau nhà tổ là
vườn Tháp, có Tháp Bà Chúa Mạc bằng đất nung.
Công trình kiến trúc quý giá mang phong cách đời Trần còn được
bảo tồn khá nguyên vẹn cho đến ngày nay là tháp Phổ Minh. Do công
trình này mà Chùa Phổ Minh còn được gọi là Chùa Tháp. Tháp dựng
vào khoảng năm 1305, niên hiệu Hưng Long thứ mười ba, đời vua Trần
Anh Tông. Tháp cao khoảng 21m, gồm 14 tầng, xây trên 12 bậc gạch,
càng lên cao càng thu hẹp dần và kết thúc bằng một chỏm nhọn hình bầu
rượu có nhiều cạnh.
Tầng trên đều trổ bốn cửa cuốn tò vò ra bốn phía. Lúc đầu 13 tầng
trên được xây bằng gạch trần màu đỏ sơn son, về sau một tín chủ đã bỏ
tiền trát vữa. Bệ thờ đặt trong lòng tầng Tháp thứ nhất. Trang trí trên
Tháp đơn giản song rất mỹ quan : Các lớp cánh sen và những hoa văn
dây uốn lượn quanh cửa tháp cùng với hình rồng uốn khúc, vờn mây
khắc họa trên các viên gạch ốp mặt ngoài trông rất ngoạn mục.

10. Cửa khẩu Hữu Nghị nằm cách thị trấn Đồng Đăng 4km về phía Đông Bắc, đây là
một trong những cửa khẩu quan trọng giữa nước ta và nước Trung Quốc dành cho
xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt là nông sản giữa hai nước, tuy so với các cửa khẩu
khác như :Móng Cái, Hà Khẩu…tầm vóc hữu nghị quan là khá nhỏ, nhưng đây là
cửa khẩu chính đưa du khách Việt Nam sang Trung Quốc du lịch. Hiện nay du
khách muốn sang Trung Quốc rất dễ dàng chỉ cần làm giấy thông hành có hoàn tất
trong ngày ta có thể sang Trung Quốc du lịch.

12. Động Tam Thanh nhắc đến động tam thanh không thể không nhớ tới câu ca dao
cổ:
Đồng đăng có phố kỳ lừa
Có nàng tô thị có chùa tam thanh.
Đồng đăng, kỳ lừa núi vọng phu, động Tam Thanh đều là những thắng cảnh đông
vui của Lạng Sơn, vẻ đẹp trong cảnh hang động kỳ thú Lạng Sơn người ta thường
nhắc tới bộ ba nhất thanh- nhị thanh- tam thanh. Động tam thanh được biết đến
trước tiên theo Phan Huy Ích(1782-1840) thì Động Tam Thanh vách đá lởm chởm,
trông xuống bên sông. Trước động có hồ, chùa ở lưng chừng núi, cảnh chí âm u
vắng vẻ. bên hữu động là núi vọng phu, trên đỉnh có moỏm đá nhu hình người đàn
bà đứng ngóng trông chờ chồng.
Chợ Đông Kinh là chợ lớn nhất lạng sơn, trước đây là một bãi đất trống dùng để
họp chợ phiên giữa người dân tộc thiểu số và người Việt đến năm 1890 chợ được
xây dựng khá nhỏ khoảng 500m2. đến năm 1998trong quy hoạch phát triển chung
của thị xã chợ đã được xây dựng tầm vóc như bây giờ. Nơi đây giờ là trung tâm
thương mại lớn của tỉnh Lạng Sơn chuyên mua bán sỉ và lẻ các mặt hang Trung
Quốc đặc biệt là các loại dược thảo.
Chợ Kỳ Lừa đã có từ hàng trăm năm nay, nằm ở trung tâm của TP Lạng Sơn là
một trung tâm buôn bán sầm uất của nhân dân trong vùng cũng như khách ngoài
tỉnh. Chợ Kỳ Lừa nổi tiếng từ xưa đến nay vì vậy, du khách đã đến đến Lạng Sơn
ai cũng muốn vào chợ vừa để biết vừa để chiêm ngưỡng và mua vài kỷ niệm trong
chuyến đi.
Khu di tích Đền Hùng thuộc thôn
Cổ Tích xã Hy Cương huyện
Phong Châu tỉnh Vĩnh Phúc. Ngày
xưa vùng đất này là trung tâm của
nước Văn Lang, nằm giữa hai
dòng sông giống như hai dãy hào
thiên nhiên khổng lồ bao bọc lấy
cố đố xưa, của các vua Hùng. Phía
Đông với các dãy núi non trùng
điệp. Đền Hùng là trung tâm tiêu
biểu về thời đại các vua Hùng còn
để lại trong hàng chục di chỉ khảo
cổ học, những di chỉ khảo cổ đó là

13. một minh chứng một thời đại với nghề luyện kim đồng thau và trồng lúa của một
nền văn minh nông nghiệp, đã từng tồn tại trước công nguyên hàng nghìn năm.
Khu di tích Đền Hùng gồm có 4 đền: Đền Hạ, Đền Trung, Đền Thượng, Đền
Giếng, một chùa và một Lăng Tổ.
Đền Hạ có vào khoảng TK 17, TK 18. ở đây có Chuông và chùa Thiên Quang
Thiên Tự. được xây dựng vào thời nhà Lê(1427-1573). Chùa Thiên Quang thờ phật
theo phái Đại Thừa, thước chùa có cây thiên tuế có khoảng 700 năm. Và vào ngày
19/9/1954 khi tới thăm Dền Hùng đã ngồi nghỉ dưới bóng cây này.
Đền Trung xuất hiện sớm nhất trên núi Hùng.
Đền Thượng xây dựng vào TK15. trong dịp đại trùng tu từ 1914- 1922, kiến trúc
chủ yếu là cột gỗ có đá kê và lợp ngói.
Lăng tổ được ghi vào thời gian nào chưa rõ, tới năm 1874 được xây dựng như kiểu
dáng ngày nay.
Đền Giếng kiến trúc có vào khoảng
TK18, đền nằm dưới chân núi Hùng
gồm 3 lớp nhà và hai nhà oản hai bên.
Tại đền Giếng chiều 18/9/1954 Bác
Hồ đã về nghỉ ở đây, hôm sau
19/9/1954 Bác đã gặp gỡ và nói
chuyện với cán bộ, chiến sĩ đại đoàn
quân Tiên Phong trước khi về tiếp
quản Thủ Đô. Lời Bác dặn đã trở
thành chân lý:
“ Các Vua Hùng đã có công dựng nước Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”
Hàng năm vào 10/3 âm lịch, tổ chức lễ hội rất lớn cho người dân Việt về đây tỏ
lòng kính hiếu Tổ Tiên, nhưng cũng là để nhân thêm lòng yêu thương con người,
và cũng chính vì thế mà có câu thơ:
“Dù ai đi ngược về xuôi.Nhớ ngày giỗ Tổ mùng 10 tháng 3.”
Khắp miền truyền mãi câu ca
Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”.

15. SAPA THƠ MỘNG
Sa Pa là một thị trấn và là khu nghỉ mát thuộc tỉnh Lào Cai, Việt Nam. Từ Hà Nội,
có thể đi bằng tàu hỏa hay ô tô đến thị xã Lào Cai (376 km). Tuy nhiên việc đi lại
bằng ô tô có thể gặp trở ngại về mùa mưa. Từ Lào Cai đến Sa Pa bằng ô tô hoặc xe
máy trên quãng đường khoảng 38 km. Sa Pa đồng thời cũng là tên gọi của một
huyện của tỉnh Lào Cai.

16. Nguồn gốc tên gọi
Tên Sa Pa có nguồn gốc từ tiếng Quan Thoại. Trong tiếng Quan Thoại phát âm là
SaPả hay SaPá tức "bãi cát" do ngày trước khi có thị trấn Sa Pa thì nơi đây chỉ có
một bãi cát mà dân cư bản địa thường họp chợ.
Từ hai chữ "Sa Pả", người phương Tây phát âm không dấu, thành SaPa và họ đã
viết bằng chữ Pháp hai chữ đó thành "ChaPa" và một thời gian rất dài sau đó người
ta dùng "ChaPa" như một từ tiếng Việt. Thị trấn Sa Pa trước đây có một mạch
nước đùn lên màu đỏ đục, nên dân địa phương gọi là "hùng hồ", tức "suối đỏ".
Lịch sử
Một biệt thự ở Sa Pa, với nền núi rừng ẩn hiện trong mây. Trước kia, Sa Pa là một
cao nguyên nhỏ mang tên Lồ Suối Tủng. Năm 1897, chính quyền thuộc địa Pháp
quyết định mở một cuộc điều tra về người dân tộc thiểu số miền núi vùng cao.
Những đoàn điều tra đầu tiên đến Lào Cai vào năm 1898. Mùa đông năm 1903,
trong khi tiến hành đo đạc xây dựng bản đồ, đoàn thám hiểm của Sở địa lý Đông
Dương đã khám phá ra cảnh quan cao nguyên Lồ Suối Tủng và làng Sa Pả. Sự kiện
này đánh dấu việc ra đời của thị trấn Sa Pa.
Năm 1905, người Pháp đã thu thập được những thông tin đầu tiên về địa lý, khí
hậu, thảm thực vật... Sa Pa bắt đầu được biết tới với không khí mát mẻ, trong lành
và cảnh quanh đẹp. Năm 1909, một khu điều dưỡng được xây dựng. Năm 1917,
một văn phòng du lịch được thành lập ở Sa Pa và một năm sau, người Pháp bắt đầu
xây đựng những biệt thự đầu tiên. Năm 1920, tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai
hoàn thành, Sa Pa được xem như thủ đô mùa hè của miền Bắc. Tổng cộng, người
Pháp đã xây dựng ở Sa Pa gần 300 biệt thự.
Sa Pa bị tàn phá nhiều trong Chiến tranh Đông Dương. Vào thập niên 1990, Sa Pa
được xây dựng, tái thiết trở lại. Nhiều khánh sạn, biệt thự mới được xây dựng. Từ
40 phòng nghỉ vào năm 1990, lên tới 300 vào năm 1995. Năm 2003, Sa Pa có
khoảng 60 khách sạn lớn nhỏ với 1.500 phòng. Lượng khách du lịch tới Sa Pa tăng
lên từ 2.000 khách vào năm 1991 đến 60.000 khách vào 2002.
Vị trí, địa hình, khí hậu
Vị trí
•Kinh độ: 103°52′00″ - 104°00′00″ Đông
•Vĩ độ: 22°08′00″ - 22°21′00″ Bắc
Địa hình
Sa Pa là một thị trấn nghỉ mát đẹp và thơ mộng, nằm ở độ cao 1.500-1.800 m so
với mực nước biển.
Khí hậu
Khí hậu Sa Pa mang sắc thái khí hậu á ôn đới và cận nhiệt đới. Sa Pa mát mẻ

17. quanh năm, nhiệt độ trung bình năm 15-18°C, mùa hè không nóng gắt như vùng
đồng bằng ven biển.
•Mùa hè, nhiệt độ khoảng 13-15°C (ban đêm) và 20-25°C (ban ngày).
•Mùa đông thường có mây mù bao phủ và rất lạnh, nhiệt độ có khi xuống dưới
0°C, thỉnh thoảng có tuyết rơi. Những du khách thích ngắm tuyết rơi có thể đến Sa
Pa vào mùa này.
Thời tiết ở Sa Pa một ngày có tới bốn mùa: sáng, chiều là thời tiết của mùa xuân,
thu. Buổi trưa là thời tiết của mùa hạ, thường có nắng nhẹ, trời quang mây nhưng
khí hậu vẫn dịu mát. Đêm đến trời lạnh là thời tiết của mùa đông. Từ tháng 5 đến
tháng 8 ở Sa Pa có mưa nhiều. Lượng mưa trung bình hàng năm đạt 1.800-2.200
mm.
Dân tộc
Đây là nơi sinh sống của dân cư bảy dân tộc Mông, Dao, Tày, Giáy, Xá Phó, Kinh
và Hoa.
Các dân tộc ở Sa Pa có những lễ hội văn hóa mang nét đặc trưng:
•Hội roóng pọc của người Giáy vào tháng giêng âm lịch.
•Hội sải sán (đạp núi) của người Mông.
•Lễ tết nhảy của người Dao diễn ra vào tháng tết hàng năm.
Những ngày phiên chợ ở Sa Pa nhộn nhịp vào tối thứ bảy kéo dài đến chủ nhật
hàng tuần. Chợ Sa Pa có sức hấp dẫn đặc biệt đối với du khách từ phương xa tới.
Người ta còn gọi nó là "chợ tình Sa Pa" vì ở đây nam nữ thanh niên có thể nhờ âm
thanh của khèn, sáo, đàn môi, kèn lá để tìm hay gặp gỡ bạn tình. Tại chợ Sa Pa có
thể mua các loại dược phẩm, lâm thổ sản quý hiếm, sản phẩm nhân tạo truyền
thống của các dân tộc như hàng thổ cẩm thủ công, các món ăn dân tộc, rượu ngô,
rượu sán lùng.
Phong cảnh, địa điểm du lịch
Vào thập niên 1940, người Pháp đã quy hoạch, xây dựng Sa Pa thành nơi nghỉ mát,
điều dưỡng khá lý tưởng. Ở đây có đầy đủ hệ thống thủy điện, trạm nước, dinh
toàn quyền, toà chánh sứ, sở than, kho bạc, kiểm lâm, hệ thống đường nhựa và đặc
biệt là hơn 200 biệt thự theo kiểu phương Tây ở ngay trung tâm thị trấn, nằm xen
giữa những cánh rừng đào và những rặng samu. Điều này làm cho thị trấn này
mang nhiều dáng dấp của một thành phố châu Âu.
Các dịch vụ du lịch của Sa pa được các du khách ngoại quốc đánh giá khá tốt. Một
số khách sạn ở Sapa như Violet, Royal, Vitoria,... được xây dựng khoảng 2004 đáp
ứng nhu cầu của du khách trong và ngoài nước khá tốt.
Về phía tây thị trấn Sa Pa là dãy núi Hoàng Liên Sơn, bốn mùa vào buổi sáng sớm

18. sương giăng mờ mịt. Nơi đây có đỉnh Phan Xi Păng cao 3.143 mét rất thích hợp
cho ngững người thích môn leo núi và là khu vực của nhiều loại động, thực vật quý
hiếm như cây hoàng liên, thông dầu v.v. Có 37 loài được ghi trong Sách đỏ Việt
Nam.
Sa Pa có nhiều cảnh đẹp tự nhiên như thác Bạc cao khoảng 200 m, cầu Mây là một
di tích lịch sử của người dân tộc, cổng Trời là điểm cao nhất mà đường bộ có thể đi
tới để đứng ngắm đỉnh Phanxipan, rừng Trúc, động Tả Phìn, bãi đá cổ Sa Pa nằm
trong thung lũng Mường Hoa.
Khu du lịch Hàm Rồng nằm ở trung tâm thị trấn SAPA, là một khu du lịch nổi
tiếng của SAPA cũng nhu của đất nước. Đến với khu du lịch Hàm Rồng quý du
khách sẽ được thăm quan vườn Lan ở đây có rất nhiều loại hoa đẹp, quý du khách
có thể chụp ảnh làm kỷ niệm, và sau khi thăm quan xong quý du khách sẽ đi tiếp
tới công viên Hoa, đi tiếp chúng ta sẽ lên đến một đỉnh cũng khá cao ở đây quý du
khách có thể nhìn thấy được toàn cảnh của trị trấn SAPA, quả nhiên là một cảnh
tượng khó thể diễn tả được hết bằng lời, đi tiếp chúng ta sẽ tham quan cổng trời 1,
2, sân mây đứng trên đây chúng ta cũng có thể nhìn thấy được toàn bộ cảnh của thị
trấn SAPA, sau đó chúng ta qua nhà trưng bày và trình diễn giao lưu văn hóa văn
nghệ. ở SAPA còn có phiên chợ tình của các dân tộc, được diễn ra vào thứ 7 hàng
tuần. rất tiếc là chúng tôi hôm đó đi gặp phải sự cố nên không đi xem được. Bên
cạnh khu du lịch Hàm Rồng còn có nhà thờ của khu vực ở đây và chợ đêm SAPA
ở chợ đây có bán những đồ do người dân tộc làm như: bóp, túi sách, những mặt
hàng thổ cẩm… Ai đến Sa Pa, không thể không leo núi Hàm Rồng mà trò chuyện
với đá, với cỏ cây, gió hoang và mây trời để tăng thêm nghị lực cho ngày mai lại
tiếp tục những cuộc hành trình mới đầy thú vị.

20. Cửa khẩu quốc tế Lào Cai là cửa khẩu
lớn, đây là nơi trao đổi hàng hóa giữa
nước ta và Trung Quốc. khi tôi tới đây tôi
nhìn xung quanh thấy mọi người ở đây
buôn bán rất tấp nập, lcú nào cũng có xe
cộ qua lại, thật là nhộn nhịp, tôi thấy
những người ở bên mình nói tiếng Trung
cũng rất giỏi vì họ thườngxuyên tiếp súc
với họ. khi qua đến bên đó tôi có cảm giác
khác so với ở bên mình, khác về đường xá,
nhà cửa bên đó họ xây rất đều và đẹp, con
người bên đó cũng rất dễ mến. Trung
Quốc quả là một nước mạnh, họ sản xuất
đủ mọi mặt hàng từ cao cấp đến hàng kém
chất lượng nhưng những mặt hàng của nó
cũng rất được nhiều nước nhập về.. Khu
cửa khẩu quốc tế Lào Cai thuộc Khu KTCK tỉnh Lào Cai được hình thành với diện
tích hơn 60 km2, bao gồm các phường, xã: Lào Cai, Cốc Lếu, Duyên Hải, Phố
Mới, Kim Tân, Vạn Hòa, Đồng Tuyển thuộc thành phố Lào Cai và thôn Na Mo xã
Bản Phiệt thuộc huyện Bảo Thắng. Hoạt động giao lưu kinh tế thương mại qua cửa
khẩu và đầu tư vào Khu KTCK không ngừng phát triển. Kim ngạch xuất nhập khẩu
năm 2006 tăng gấp 2,5 lần năm 2001. Cơ hội kinh doanh qua cửa khẩu Lào Cai và
đầu tư vào Khu KTCK Lào Cai ngày càng mở ra cho các doanh nghiệp trong và
ngoài nước.
Thứ nhất, về lợi thế cửa khẩu:
Cửa khẩu Lào Cai - Hà Khẩu nằm trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào
Cai - Hà Nội - Hải Phòng, là cửa ngõ quan trọng với hành trình ngắn nhất nối Việt
Nam, các nước trong khu vực qua cảng biển tới các tỉnh miền Tây Trung Quốc.
Cửa khẩu quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu là cửa khẩu có nhiều yếu tố thuận lợi trong
giao lưu kinh tế thương mại, là cửa khẩu hội đủ các loại hình vận tải đường bộ,
đường sắt, đường sông và nằm trong lòng thành phố tỉnh lỵ Lào Cai, huyện lỵ Hà
Khẩu có hệ thống hạ tầng và dịch vụ phát triển.
Hàng hóa qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu là những mặt hàng có tính bổ
trợ, phục vụ nhu cầu phát triển sản xuất của hai nước: Hàng xuất khẩu của Việt
Nam chủ yếu gồm hàng nông sản, thủy hải sản, quặng các loại; hàng nhập khẩu
của Việt Nam chủ yếu gồm các loại phân bón, hóa chất, các loại giống cây trồng và
máy móc thiết bị…
Thứ hai, tỉnh Lào Cai đã và đang đầu tư xây dựng Khu KTCK hoàn thiện về kết
cấu hạ tầng, thông thoáng về quản lý và đầy đủ về dịch vụ.
* Về quy hoạch đầu tư và ngành nghề khuyến khích đầu tư: tỉnh Lào Cai đã thực
hiện quy hoạch và di chuyển trung tâm hành chính tỉnh lỵ về đô thị mới ngoài Khu

21. KTCK, tạo quỹ đất, cơ chế cho phát triển thương mại, dịch vụ trong Khu KTCK.
Trong Khu KTCK đầu tư 4 cụm kinh tế trọng điểm:
- Khu cửa khẩu quốc tế Lào Cai diện tích 50 ha với các dự án: Trung tâm quản lý
cửa khẩu; Khu kiểm hóa với thiết bị hiện đại cung cấp dịch vụ tốt nhất cho hoạt
động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh; Trung tâm thương mại quốc tế cao 17 tầng
với 22.000m2 sàn đáp ứng nhu cầu văn phòng cho thuê, siêu thị, giới thiệu sản
phẩm hàng hóa.
- Khu thương mại Kim Thành diện tích 152 ha bố trí các kho hàng, chợ cửa khẩu,
dịch vụ phục vụ hoạt động XNK hàng hóa, vui chơi giải trí và áp dụng cơ chế bảo
thu

22. MIẾU VUA BÀ VÀ BÃI CỘC BẠCH ĐẰNG
Vị trí: Miếu Vua Bà thuộc xã Yên Giang, huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh.
Đặc điểm: Miếu thờ bà cụ theo tương truyền đã kể cho Trần Hưng Đạo về quy luật
lên xuống của nước triều, về con nước, địa thế lòng sông ở đây đồng thời mách
ông kết hợp chiến thuật hỏa công để đánh giặc và bà được sắc phong "Vua Bà".
Miếu Vua Bà được xây dựng từ thời Trần trên doi đất cổ, ngay cạnh bến đò cũ
ngày xưa
This image cannot currently be display ed.
và đã qua nhiều lần trùng tu sửa chữa. Tương
truyền rằng trong khi đi thị sát địa hình chuẩn bị bãi
cọc ngầm chống giặc, Trần Hưng Đạo đi qua bến
đò và trò chyện với một bà cụ bán hàng. Cụ đã kể
cho ông về quy luật lên xuống của nước triều, về
con nước, địa thế lòng sông ở đây đồng thời mách
ông kết hợp chiến thuật hoả công để đánh giặc. Sau
khi thắng trận, Trần Hưng Đạo đã quay lại bến đò
tìm bà cụ bán nước thì không thấy nữa, ông bèn xin nhà vua phong sắc cho bà là
"Vua Bà" và lập đền thờ tại đây. Lễ hội miếu vua Bà cùng diễn ra vào ngày 8/3 âm
lịch với lễ hội đền Trần Hưng Đạo (huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh).
Ðặc điểm: Bãi cọc này được sử dụng trong trận chiến chống quân Nguyên Mông
vào năm 1288. Bãi cọc bao gồm hàng trăm cọc bằng những thân cây gỗ lim cắm
sâu dưới bùn, dài từ 3 đến 5m và cách nhau khoảng 1m.
Từ quốc lộ 10, cách thị trấn Quảng Yên 2 km có một tấm biển lớn chỉ đường đi tới
khu di tích này, nằm ngay cạnh bờ đê sông Chanh.

23. This image cannot currently be display ed.
Vào năm 1953 ở khu đầm nước xã Yên Giang
huyện Yên Hưng, trong khi đắp đê người ta đã phát
hiện ra một bãi cọc lớn. ở đó có hàng trăm cọc làm
bằng các thân cây gỗ lim cắm sâu trong bùn dài từ
3m đến 5m, mỗi chiếc cách nhau khoảng 1m. Ðây
chỉ là một phần nhỏ trong một bãi cọc rộng lớn mà
tướng quân Trần Hưng Ðạo đã bố trí để làm cạm
bẫy ngầm dưới lòng sông Bạch Ðằng trong trận
thuỷ chiến chống quân Nguyên Mông xâm lược
vào
năm 1288.
Sau nhiều thế kỷ, lòng sông đã đổi
dòng và khúc sông cũ trở thành
đồng ruộng, đầm lầy vì thế nhiều bãi
cọc đã mất dấu tích. Hiện nay tại
đây còn giữ lại một khu di tích với
các cọc gỗ lim vẫn còn đang bị
ngâm trong lòng bùn nước suốt hơn
7 thế kỷ làm cho tất cả các du khách
đến thãm đều phải ngạc nhiên khâm
phục.

24. Quảng trường Ba Đình
Quảng trường Ba Đình là nơi diễn ra những sự kiện trọng đại của Thủ đô và cả
nước. Nơi đây vốn là khu vực cửa Tây của thành Hà Nội cổ. Đầu thời Pháp thuộc,
thực dân Pháp phá thành làm một vườn hoa nhỏ gọi là điểm tròn Pugininer. Đến
năm1945 mới có tên là vườn hoa Ba Đình. Chữ Ba Đình là để gợi nhớ dải đất Ba
Đình ở tỉnh Thanh Hoá, nơi đã nổ ra cuộc khởi nghĩa chống Pháp kéo dài từ
9/1886 đến 1/1887. Quảng trường cũng là nơi chứng kiến hàng chục vạn đồng bào
về dự lễ Độc lập ngày 2/9/1945. Ngày 9/9/1969, sáu ngày sau khi Hồ Chủ tịch qua
đời, cũng tại quảng trường này, lễ truy điệu Người đã được cử hành trọng thể.
Hàng vạn đồng bào Thủ đô và các địa phương cùng 34 đoàn đại biểu quốc tế đã tới
đây dự lễ.
Ngày nay mặt chính của quảng trường là lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trước lăng
là khoảng không gian rộng lớn với 320m chiều dài và 100m chiều rộng, đủ chỗ cho
20 vạn người dự mít tinh. Quảng trường có 168 ô cỏ bốn mùa xanh tươi. Chính
giữa là cột cờ cao 30m. Quảng trường Ba Đình đã trở thành không gian thiêng
liêng của Thủ đô Hà Nội.
Lăng Bác hoàn thành vào ngày 29/8/1975. Mặt chính của Lăng nhìn ra hướng đông
và là Quảng Trường Ba Đình. Lăng là nơi lưu giữ thi hài của Chủ Tịch Hồ Chí
Minh. Người đã được UNESCO trao tặng danh hiệu là danh nhân Văn Hóa Thế
Giới và anh hùng Giải Phóng Dân Tộc nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của
Người(1890- 1990). Khi chúng ta bước vào bên trong để tham quan hình ảnh của
Người thì trrong lòng của chúng ta cảm thấy rất bồi hồi xúc động trước hình ảnh
của Người. khi ra về chúng ta sẽ có kỷ niệm đặc biệt khó quên được hình ảnh của
Người.

26. This image cannot currently be display ed.
LĂNG CHỦ TỊCH VÀ QUẢNG
TRƯỜNG BA ĐÌNH
Sau hai năm xây dựng, ngày
19/8/1975 lăng Chủ tịch Hồ Chí
Minh khánh thành. Mặt chính
lăng nhìn ra hướng đông là Quảng
trường Ba Đình
. Lăng gồm ba lớp với chiểu
cao 21,6m .lớp dưới kết cấu bậc
nhiều cấp, có lễ đài dành cho
đoàn chủ tịch khi mít tinh. Phần
giữa là kết cấu trung tâm của
lăng, gồm phòng thi hài, hành
lang, cầu thang lên xuống. Phần trên là mái lăng được tạo dáng cách điệu
bông sen nở. mặt chính lăng có dòng chữ “Chủ tịch Hồ Chí Minh” bằng
đá hồng ngọc màu mận chín.
Lăng là nơi giữ thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người đã đuợc
UNESCO tặng danh hiệu Danh nhân Văn hóa thế giới và Anh hùng giải
phóng dân tộc nhân kỷ niệm 100 ngày sinh (1890 - 1990).
Công trình lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh là kết quả lao động sáng tạo
của nhiều nhà khoa học và công nhân hai nước Việt Nam – Liên Xô tỏ
lòng tôn kính Chủ tịch Hồ Chí Minh và là sản phẩm của tình hữu nghị
Việt – Xô.
Quảng trường Ba Đình dài 320m, rộng 100m, chia thành 240 ô cỏ xanh tươi
là hình tượng những chiếc chiếu trải trên sân đình ở các làng quê Việt Nam xưa, là
nơi nhân dân đến dự các buổi lễ trọng thể. Phía tây của Quảng trường là khu lưu
niệm Hồ Chủ Tịch. Tại đây còn có bảo tàng Hồ Chí Minh, ngôi nhà sàn là nơi ở
của Người, hồ cá, vườn cây, rặng dừa, những hàng rao dâm bụt… Tất cả đã đi vào
thơ ca Việt Nam.
Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, hay Lăng Hồ Chủ tịch, Lăng Bác, là nơi đặt thi
hài của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh được chính thức khởi
công ngày 2 tháng 9 năm 1973, tại vị trí của lễ đài cũ giữa Quảng trường Ba Đình,
nơi ông đã từng chủ trì các cuộc mít tinh lớn.
Lăng được khánh thành vào ngày 29 tháng 8 năm 1975. Lăng gồm 3 lớp với
chiều cao 21,6 mét, lớp dưới tạo dáng bậc thềm tam cấp, lớp giữa là kết cấu trung
tâm của lăng gồm phòng thi hài và những hành lang, những cầu thang lên xuống.
Quanh bốn mặt là những hàng cột vuông bằng đá hoa cương, lớp trên cùng là mái
lăng hình tam cấp. Ở mặt chính có dòng chữ: "Chủ tịch Hồ-Chí-Minh" bằng đá
hồng màu mận chín.

27. Trong di chúc, Hồ Chí Minh muốn được hỏa táng và đặt tro tại ba miền đất
nước. Tuy nhiên, theo nguyện vọng và tình cảm của nhân dân, Bộ Chính trị Ban
Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa III quyết định giữ gìn lâu
dài thi hài Hồ Chí Minh để sau này nhân dân cả nước, nhất là nhân dân miền Nam,
khách quốc tế có thể tới viếng ông.
Xây dựng lăng
Sau lễ lang Hồ Chí Minh, "Ban phụ trách qui hoạch A", trong đó có các ông
Nguyễn Lương Bằng, Trần Quốc Hoàn, Phùng Thế Tài, bắt đầu nghiên cứu qui
hoạch xây dựng Lăng Hồ Chủ tịch.[6]
Tháng 1 năm 1970, Chính phủ Liên Xô cử một đoàn cán bộ sang Việt Nam
bàn về thiết kế và thông báo sẽ giúp đỡ kỹ thuật trong thiết kế, xây dựng và trang
bị cho Lăng. Các chuyên gia Liên Xô chuẩn bị 5 phương án về bố trí cụm tổng thể
của Lăng. Sau thời gian ngắn, Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam
thông qua "Dự thảo nhiệm vụ thiết kế Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh" do các chuyên
gia Liên Xô và Việt Nam đưa ra. [6]
Tin tức về việc xây dựng Lăng Hồ Chủ tịch được lan truyền trong nhân dân,
nhiều người Việt Nam ở cả 2 miền Nam, Bắc và Việt kiều ở nước ngoài gửi thư về
đóng góp ý kiến. Theo nguyện vọng của nhân dân, Bộ Chính trị quyết định lùi việc
duyệt bản thiết kế sơ bộ đã được thông qua. Một đợt sáng tác mẫu thiết kế Lăng
được tổ chức, các mẫu được trưng bày và lấy ý kiến của nhân dân. Trong khoảng
thời gian từ tháng 5/1970 tới 8/1970, có 200 phương án thiết kế được gửi đến,
trong đó có 24 phương án được chọn lựa và đem trưng bày tại Hà Nội, Hải Phòng,
Thái Nguyên, Sơn La và Nghệ An. 745.487 lượt người đã tới thăm và 34.022
người tham gia ý kiến.[6] Kết thúc đợt triển lãm và lấy ý kiến, bản "thiết kế sơ bộ"
tổng hợp các ý kiến của nhân dân được mang sang Liên Xô. Sau 3 tuần làm việc,
phương án thiết kế sơ bộ của Việt Nam được Liên Xô chấp nhận.[6]
Lăng được thiết kế để có độ bền vững cao, chống được bom đạn và động đất
cường độ 7 richter. Ngoài ra còn có công trình bảo vệ đặc biệt chống lụt phòng khi
Hà Nội bị vỡ đê. Kính quan tài phải chịu được xung lực cơ học lớn. Lăng còn được
thiết kế thêm "buồng đặc biệt" để có thể giữ thi hài tại chỗ trong trường hợp có
chiến tranh.
Việc thiết kế hết 2 năm.
Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh là một công trình văn hóa, nghệ thuật lớn. Lăng
được xây dựng trên nền cũ của tòa lễ đài giữa Quảng trường Ba Đình, nơi Hồ Chí
Minh chủ trì các cuộc mít tinh lớn và đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Lăng được chính thức khởi công xây dựng vào
ngày 2 tháng 9 năm 1973.

28. Vật liệu xây dựng được mang về từ nhiều miền trên cả nước. Cát được lấy từ
suối Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình do người dân tộc Mường đem về; đá cuội được
chuyển từ các con suối vùng Sơn Dương, Chiêm Hoá, Ngòi Thìa, Tuyên Quang...;
đá chọn xây lăng từ khắp các nơi: đá Nhồi ở Thanh Hoá, đá Hoa (Chùa Thầy), đá
đỏ núi Non Nước...; đá dăm được đưa từ mỏ đá Hoàng Thi (Thác Bà, Yên Bái), cát
lấy từ Kim Bôi (Hòa Bình), Thanh Xuyên (Thái Nguyên). Nhân dân dọc dãy
Trường Sơn còn gửi ra 16 loại gỗ quí. Các loài cây từ khắp các miền được mang về
đây như: cây chò nâu ở Đền Hùng, hoa ban ở Điện Biên-Lai Châu, tre từ Cao
Bằng... Thanh thiếu niên còn tổ chức buổi tham gia lao động trong việc mài đá,
nhổ cỏ, trồng cây. Hệ thống điện phục vụ chiếu sáng, thiết kế xây lăng và bảo quản
thi hài Hồ Chí Minh do các chuyên gia Liên Xô đảm nhiệm. Liên Xô cũng gửi hai
vạn tấm đá hoa cương và cẩm thạch mài nhẵn để trang trí cho Lăng.
Miêu tả
Trên đỉnh lăng là hàng chữ "Chủ tịch Hồ Chí Minh" ghép bằng đá ngọc màu
đỏ thẫm của Cao Bằng[6]. Cửa lăng làm từ các cây gỗ quý từ Tây Nguyên. Tiền
sảnh ốp đá hoa cương vân đỏ hồng, làm nên cho dòng chữ "Không có gì quý hơn
Độc lập Tự do" và chữ ký của Hồ Chí Minh được dát bằng vàng. 200 bộ cửa trong
Lăng được làm từ các loại gỗ quí do nhân dân Nam Bộ, Tây Nguyên, Quảng Nam -
Đà Nẵng, và bộ đội Trường Sơn gửi ra, và do các nghệ nhân nghề mộc của Nam
Hà, Hà Bắc, và Nghệ An thực hiện. Cánh cửa vào phòng đặt thi hài do hai cha con
nghệ nhân ở làng Gia Hòa đóng.[6] Hai bên cửa chính là hai cây hoa đại. Phía trước
và phía sau lăng trồng 79 cây vạn tuế tượng trưng cho 79 năm trong cuộc đời của
Hồ Chủ tịch. Hai bên phía nam và bắc của lăng là hai rặng tre, loại cây biểu tượng
cho nước Việt Nam. Trước cửa lăng luôn có hai người lính đứng gác, 1 giờ đổi gác
một lần.
Chính giữa lăng là phòng đặt thi hài ốp đá cẩm thạch Hà Tây. Trên tường có
2 lá quốc kỳ và đảng kỳ lớn, ghép từ 4.000 miếng đá hồng ngọc Thanh Hóa, hình
búa liềm và sao vàng được ghép bằng đá cẩm vân màu vàng sáng.[6] Thi hài Chủ
tịch Hồ Chí Minh đặt trong hòm kính. Qua lớp kính trong suốt, thi hài Hồ Chí
Minh nằm trong bộ quần áo ka ki bạc màu, dưới chân có đặt một đôi dép cao su.
Trong những dịp có người viếng lăng, sẽ có bốn người lính đứng gác. Chiếc hòm
kính đặt thi hài là một công trình kỹ thuật và nghệ thuật do những người thợ bậc
thầy của hai nước Việt - Xô chế tác. Giường được chế tác bằng đồng, có dải hoa
văn bông sen được cách điệu, ba mặt giường lắp kính có độ chịu xung lực cao. Nóc
giường bằng kim loại, có hệ thống chiếu sáng và hệ thống điều hòa tự động.
Giường được đặt trên bệ đá, có hệ thống thang máy tự động.[6]
Lăng có hình vuông, mỗi cạnh 30 m, cửa quay sang phía Đông, hai phía
Nam và Bắc có hai lễ đài dài 65 m dành cho khách trong những dịp lễ lớn. Trước
lăng là Quảng trường Ba Đình với một đường dành cho lễ diễu binh, duyệt binh, và
một thảm cỏ dài 380 m chia thành 240 ô vuông cỏ xanh tươi suốt bốn mùa. Trước

29. mặt lăng là cột cờ, lá Quốc kỳ được kéo lên vào lúc 6 giờ sáng và hạ xuống lúc 9
giờ tối hàng ngày. Thẳng tiếp qua sân cỏ là đường Bắc Sơn, có trồng hoa hồng đỏ
và hoa đào. Tận cùng đường Bắc Sơn là đài Liệt sỹ.
Bên phía tây của quảng trường là khu lưu niệm Hồ Chí Minh. Tại đây có
Viện bảo tàng Hồ Chí Minh, ngôi nhà sàn Hồ Chí Minh. Lăng Chủ tịch Hồ Chí
Minh thường có nhiều đoàn khách ở các tỉnh thành phố và nước ngoài đến thăm
viếng.
Khách thăm quan
Hàng người vào lăng viếng
Đổi gác
Mỗi tuần có hơn 15000 người đến viếng thăm Lăng Chủ tịch Hồ Chí
[7]
Minh . Rất nhiều cá nhân và đoàn thể đến viếng lăng vào các ngày lễ, các ngày kỷ
niệm quan trọng của Việt Nam. Có thể cảm nhận được sự trang nghiêm của Lăng
Chủ tịch Hồ Chí Minh và cả sự sùng bái của những người dân bình thường viếng
thăm lăng[8].
Hoạt động
Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh mở cửa 5 ngày một tuần, vào các buổi sáng thứ
Ba, thứ Tư, thứ Năm, thứ Bảy và Chủ nhật. Mùa nóng (từ 1-4 đến 31-10): Từ 7h30
đến 10h30; mùa lạnh (từ 1-11 đến 31-3 năm sau): Từ 8h00 đến 11h00; ngày lễ, thứ

30. Bảy, Chủ nhật mở cửa thêm 30 phút. Hàng năm Lăng đóng cửa để làm nhiệm vụ tu
bổ định kỳ vào 2 tháng: tháng 10 và tháng 11.
Hiện nay phí vào cửa là miễn phí và khách viếng thăm phải tuân theo những
yêu cầu như ăn mặc chỉnh tề, không đem máy ảnh và giữ trật tự trong lăng.
Ban Quản lý
Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh là một cơ quan thuộc Chính phủ
Việt Nam có chức năng chỉ đạo, phối hợp các cơ quan, tổ chức có liên quan trong
việc giữ gìn nguyên vẹn, lâu dài và bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tư lệnh Bộ Tư lệnh bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh kiêm chức vụ Trưởng Ban
quản lý Lăng
Phủ Chủ tịch
Phủ Chủ tịch là toà nhà bốn tầng nhìn ra đường Hùng
Vương, được xây dựng năm 1901. Thời Pháp thuộc,
đây là nơi ở và làm việc của Toàn quyền Pháp ở Đông
Dương (có tên là Phủ Toàn quyền). Hiện nay, địa điểm
này là nơi các vị đứng đầu Nhà nước ta tiếp đón các
đoàn khách quan trọng nước ngoài và là nơi để các đại sứ các nước đến trình quốc
thư. Tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì nhiều cuộc họp Hội đồng Chính phủ.
Nhà sàn Bác Hồ
Nằm trong khuôn viên Phủ Chủ
tịch, thuộc quận Ba Đình, thành phố
Hà Nội.
Đây là ngôi nhà Bác ở và làm việc
từ năm 1958 đến khi qua đời. Trong
khu vườn rộng sau Phủ Chủ tịch, có
một con đường hẹp trải sỏi, hai bên
trồng xoài dẫn tới một ngôi nhà sàn
nhỏ nhắn bình dị, nằm giữa những
vòm cây. Hàng rào dâm bụt bao quanh
nhà, cổng vào kết bằng cành cây đan
xen nhau. Ðó là ngôi nhà Bác Hồ ở và
làm việc từ ngày 17/5/1958 cho tới
khi Người qua đời. Sau nhà là vườn quả với hàng trăm loài cây quý do các địa
phương đưa về trồng, như cây vú sữa của đồng bào miền Nam gửi biếu Bác năm

31. 1954, bưởi Phúc Trạch, Biên Hòa, Mê Linh; cam Hải Hưng, Xuân Mai, Vân Du,
Xã Ðoài; quýt Hương Cầm, Lý Nhân; táo Thiện Phiến, Ngọc Hồ; song mai Ðông
Mỹ; hồng Tiên Ðiền. Trong vườn còn có cả những loại cây từ nước ngoài như
ngàn hoa, cây bụt mọc quanh ao, cây cau vua gốc từ Caribê...
Tầng dưới nhà sàn là nơi Bác thường họp với Bộ Chính trị. Tầng trên là 2
phòng nhỏ, nơi Bác làm việc và phòng ngủ với những vật dụng đơn sơ giản dị.
Trước nhà là ao cá Bác nuôi, bên bờ ao là các loài hoa phong lan nở quanh
năm.Nhân dân ta từ mọi miền đất nước cũng như du khách quốc tế đến thủ đô Hà
Nội, ai cũng muốn đến viếng Lăng, thăm nhà ở của Bác và đi dạo quanh quảng
trường Ba Ðình lịch sử.
Trong khu vườn rộng sau Phủ Chủ tịch, có một con đường hẹp trải sỏi,
hai bên trồng xoài dẫn tới một ngôi nhà sàn nhỏ nhắn bình dị, nằm giữa
những vòm cây. Hàng rào dâm bụt bao quanh nhà, cổng vào kết bằng
cành cây đan xen nhau.
Nhân dân từ mọi miền đất nước cũng như
du khách quốc tế đến thủ đô Hà Nội, ai
cũng muốn đến viếng lăng, thăm nhà ở
của Bác và đi dạo quanh Quảng trường Ba
Đình lịch sử.
Sau nhà là vườn quả với hàng trăm
loài cây quý do các địa phương đưa về
trồng, như cây vú sữa của đồng bào miền
nam gửi biếu Bác năm 1954, bưởi Phúc Trạch, Biên Hòa, Mê Linh; cam
Hải Hưng, Xuân Mai, Vân Du, Xã Đoài; quýt Hương Cần, Lý Nhân; táo
Thiện Phiến, Ngọc Hồ; song mai Đông Mỹ; hồng Tiên Điền (quê hương
nhà thơ Nguyễn Du). Trong vườn còn có cả những loại cây từ nước ngoài
như ngàn hoa, cây bụt mọc quanh ao, cây cau vua gốc từ Caribê...
Ngôi nhà sàn, nơi ở và làm việc của Bác Hồ
gắn liền với những sự kiện lịch sử quan trọng
của đất nước, cùng với những đóng góp lớn
lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với cách
mạng Việt Nam.
Sau khi Bác Hồ qua đời, ngôi nhà sàn
trở thành một di sản văn hóa vô giá của dân
tộc, ngày 15/5/1975, ngôi nhà sàn Bác Hồ
được xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa đặc
biệt của quốc gia. Trải qua gần bốn thập kỷ,

32. từ sau ngày Bác Hồ ra đi đến nay, Di tích nhà sàn Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch đã đón
hơn 50 triệu lượt khách tham quan từ khắp mọi miền trên đất nước Việt Nam và
hơn 150 nước trên thế giới...
CHÙA MỘT CÔT
Chùa Một Cột có tên chữ là
Diên Hựu (phúc lành dài lâu) được xây
dựng vào năm 1049 thời vua Lý
Thái Tông. Tương truyền khi ấy vua
Lý Thái Tông đã cao tuổi mà chưa có
con trai nên nhà vua thường đến các
chùa để cầu tự. Một đêm ông chiêm bao
thấy Đức Phật Quan Âm hiện lên đài
hoa sen ở một hồ nước hình vuông
phía tây thành Thăng Long, tay bế đứa
con trai trao cho nhà vua. Ít lâu sau
hoàng hậu sinh con trai. Nhà vua cho
dựng chùa Một Cột có dáng dấp
như đã thấy trong giấc mơ để thờ
Phật Quan Âm. Đây là một công trình kiến trúc sáng tạo kết hợp không gian kiến
trúc có nhịp điệu cao thấp gồm điêu khắc đá, hội hoạ, chạm vẽ hành lang, mặt
nước là biểu tượng văn hoá, nghệ thuật cao, tính dân tộc đậm nét. Chùa đã bị huỷ
hoại,xây dựng lại nhỏ hơn với nguyên mẫu, nhắc lại ở đây một thời đã có một cụm
kiến trúc độc đáo.
Lần xây dựng thứ hai vào năm 1105, vua tu bổ chùa Diên Hựu: "Mùa thu
tháng 9 làm hai ngọn tháp chỏm trắng ở chùa Diên Hựu... Bấy giờ vua chữa lại
chùa đẹp hơn chùa cũ, đào hồ Liên Hoa Ðài gọi là hồ Linh Chiểu.Ngoài hồ có
hành lang chạm vẽ chung quanh, ngoài hành lang lại đào hồ". Bích trì đều bắc cầu
vồng để đi qua.Trước sân chùa xây Bảo Tháp. Trước khi vào chùa còn có một
phương đình bằng đá xanh cao 8 trượng (khoảng 26m) trước cổng chùa. Chùa là

33. một cụm kiến trúc bề thế, có ý tưởng độc đáo và thẩm mỹ đẹp đã bị chiến tranh tàn
phá, trở thành um tùm rậm rạp thời giặc Minh”. xây tiếp chùa Một Cột: "Mở cửa
chùa Diên Hựu tại vườn tây. Dấu vết theo quy mô thủa trước, lo toan Thánh ý ngày
nay. Ðảo hồ thơm Linh Chiểu, giữa hồ trồi lên cột đá.Trên cột đá có một cánh hoa
sen ngàn cánh xoè ra.Trên hoa dựng ngôi đền đỏ sẫm. Trong đền đặt pho tượng sắc
vàng, ngoài hồ có hành lang bao bọc. Ngoài hành lang lại có hồ Bích Trì, bắc cầu
cong đi lại, ở sân trước hai cầu bên tả hữu xây bảo tháp lưu ly...".Chùa một cột có
kiến truc` nhỏ ,nh ưng ki ến trưc độc đoá , được ạo dang nhu một bông sen cach`
điệu d ươi nước Đây là một công trình kiến trúc sáng tạo kết hợp không gian kiến
trúc có nhịp điệu cao thấp gồm điêu khắc đá, hội hoạ, chạm vẽ hành lang, mặt
nước là biểu tượng văn hoá, nghệ thuật cao,tính dân tộc đậm nét.Chùa đã bị huỷ
hoại, xây dựng lại nhỏ hơn so với nguyên mẫu, nhắc lại ở đây một thời đã co một
cụm di tích độc đáo.
Chùa được khởi công xây dựng vào mùa đông tháng mười âm lịch năm
1049.
Chùa chỉ có một gian
nằm trên một cột đá ở giữa
hồ Linh Chiểu nhỏ có trồng
hoa sen. Truyền thuyết kể
lại rằng, chùa được xây
dựng theo giấc mơ của vua
Lý Thái Tông (1028-1054)
và theo gợi ý thiết kế của
nhà sư Thiền Tuệ. Vào năm
1049, vua đã mơ thấy được
Phật bà Quan Âm ngồi trên
tòa sen dắt vua lên toà. Khi
tỉnh dậy, nhà vua kể chuyện đó lại với bày tôi và được nhà sư Thiền Tuệ khuyên
dựng chùa, dựng cột đá như trong chiêm bao, làm toà sen của Phật bà Quan Âm
đặt trên cột như đã thấy trong mộng và cho các nhà sư đi vòng xung quanh tụng
kinh cầu kéo dài sự phù hộ, vì thế chùa mang tên Diên Hựu.
Hằng năm cứ đến ngày 8 tháng 4 Âm lịch, vua lại tới chùa làm lễ tắm Phật.
Các nhà sư và nhân dân khắp Kinh thành Thăng Long cùng dự lễ. Sau lễ tắm Phật
là lễ phóng sinh, vua đứng trên một đài cao trước chùa thả một con chim bay đi, rồi
nhân dân cùng tung chim bay theo trong tiếng reo vui của một ngày hội lớn.
Đến năm 1105, vua Lý Nhân Tông cho sửa ngôi chùa và cho dựng trước sân
hai tháp lợp sứ trắng. Năm 1108, Nguyên phi Ỷ Lan sai bày tôi đúc một cái chuông
rất to, nặng den một vạn hai nghìn cân, đặt tên là "Giác thế chung" (Quả chuông
thức tỉnh người đời). Đây được xem là một trong tứ đại khí - bốn công trình lớn
của Việt Nam thời đó - là: tháp Báo Thiên, chuông Qui Điền, vạc Phổ Minh và

34. tượng Quỳnh Lâm. "Giác thế chung" đúc xong nặng quá không treo lên được, để
dưới mặt đất thì đánh không kêu. Người ta đành bỏ chuông xuống một thửa ruộng
sâu bên chùa Nhất Trụ, ruộng này có nhiều rùa, do đó có tên la Quy Điền chuông
(chuông ruộng rùa). Đến thế kỷ 15, giặc Minh xâm lược, chiếm thành Đông Quan
(Hà Nội). Năm 1426 Lê Lợi đem nghĩa quân Lam Sơn ra đánh, vây thành rất gấp.
Quân Minh thiếu thon vũ khí đạn dược, tướng Minh là Vương Thông bèn sai nguoi
đem phá chuông Quy Điền lấy đồng. Quân Minh thua tran, nhưng chuông Quy
Điền thì không còn nữa.
Văn bia tháp Sùng thiện diên linh (chùa Đọi, Hà Nam), năm 1121 viết: "Do
lòng sùng kính đức Phật và dốc lòng mộ đạo nhân quả (đạo Phật) nên hướng về
vườn Tây Cấm nổi danh (Ngôi vườn ở phía tây cấm thành Thăng Long đời Lý) mà
xây ngôi chùa sáng Diên Hựu theo dấu vết chế độ cũ, cùng với ý mưu mới của nhà
vua (ý nói: theo dấu vết lề lối xây dựng chùa đời Lý Thánh Tông, có thêm ý mới
của Lý Nhân Tông mà chữa lại chùa đẹp hơn trước)".
Đến thời nhà Trần, chùa đã không phải là ngôi chùa nhà Lý nữa vì sách cũ
đã ghi: Năm 1249, "...mùa xuân, tháng giêng, sửa lại chùa Diên Hựu, xuống chiếu
vẫn làm ở nền cũ...".
Chùa Một Cột được trùng tu vào khoảng những năm 1840-1850 và vào năm
1922. Đài Liên Hoa chúng ta thấy hiện nay được sửa chữa lại năm 1955 do kiến-
trúc-sư Nguyễn Bá Lăng đảm-nhiệm.
Thiền sư Huyền Quang (1254-1334) có một bài thơ về chùa Một Cột như
sau:
Toàn cảnh chùa Một Cột
Cạnh chùa Một Cột ngày nay còn có một ngôi chùa có cổng tam quan, với
ba chữ "Diên hựu tự", là một ngôi chùa mới được xây dựng khoảng đầu thế kỷ 18,
phụ vào với chùa Một Cột.
Kiến trúc

35. Không gian chung quanh
Theo tài liệu lịch sử, lối kiến trúc một cột có từ trước đời nhà Lý. Ở Hoa Lư,
Ninh Bình trong ngôi chùa con gái vua Đinh Tiên Hoàng, có một cây cột đá cao,
sáu cạnh, khắc bài kinh Lăng Nghiêm, đề niên hiệu thời Lê Hoàn (981–1005). Phía
trên cột là tòa sen chạm. Năm Long Thụy Thái Bình thứ năm đời Lý Thánh Tông
(1058) có xây điện Linh Quang ở Thăng Long, phía trước điện dựng lầu chuông,
một cột sáu cạnh hình bông sen. Như vậy, trước khi xây chùa Một Cột, lối kiến
trúc đó đã là một thực tế nghệ thuật cổ truyền.
Ngôi chùa có kết cấu bằng gỗ, trong chùa đặt tượng Phật bà Quan Âm để
thờ. Năm 1105, vua Lý Nhân Tông cho mở rộng kiến trúc khu chùa có thêm hồ
Linh Chiểu. Về sau, quy mô chùa Một Cột chỉ còn lại ngôi chùa nhỏ trên cột đá
như hình ảnh hiện nay. Thực dân Pháp trước khi rút khỏi Hà Nội đã cho nổ mìn
phá chùa. Tuy nhiên, chùa đã được trùng tu cơ bản như trước. Chùa Một Cột hiện
nay bao gồm đài Liên Hoa hình vuông, chiều dài mỗi cạnh 3 m, mái cong, dựng
trên cột cao 4 m (không kể phần chìm dưới đất), đường kính 1,20 m có cột đá là 2
khúc chồng lên nhau thành một khối. Tầng trên của cột là hệ thống những đòn gỗ
làm giá đỡ cho ngôi đài ở trên. Đài Liên Hoa có mái ngói, bốn góc uốn cong, trên
có lưỡng long triều nguyệt. Ngày nay không có những cánh sen trên cột đá như đã
nói đến trong bia văn thời nhà Lý, nhưng ngôi chùa dựng trên cột vươn lên khỏi
mặt nước vẫn là kiến trúc độc đáo, gợi hình tượng một bông sen vươn thẳng lên
khu ao hình vuông được bao bọc bởi hàng lan can làm bằng những viên gạch sành
tráng men xanh. Kiến trúc chùa xây dựng gần với kiến trúc nhà Hậu Lê.
Trong vườn chùa hiện có một cây bồ đề sum xuê từ đất Phật, do tổng thống
Rajendra Prasad tặng nhân dịp Chủ tịch Hồ Chí Minh qua thăm Ấn Độ năm 1958.
Bảo tàng Hồ Chí Minh
Nằm tại số 3 Ngọc Hà, quận Ba Đình, Hà Nội. Là nơi lưu giữ hiện vật, hình
ảnh, phản ánh cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chủ tịch. Bảo tàng Hồ Chí Minh nằm

36. ở khu vực quảng trường Ba Ðình, bên cạnh lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bảo tàng
khánh thành ngày 19/5/1990 nhân kỷ niệm lần thứ 100 ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí
Minh.
Giờ mở cửa: Mở cửa các ngày trong tuần trừ thứ Hai và thứ Sáu:
Sáng: 8:00 đến 11:00
Chiều: 13:30 đến 16:30 This image cannot currently be display ed.
Ðây là tòa nhà cao 20,5m gồm 4 tầng
với tổng diện tích sử dụng là 10.000m². Công
trình được thiết kế như một bông hoa sen
nở, tượng trưng cho phẩm chất thanh cao,
trong sáng của Hồ Chủ tịch.
Phần trưng bày của Bảo tàng rộng gần
2
4.000m giới thiệu hơn 117.274 hiện vật gốc,
hình ảnh phản ánh cuộc đời và sự
nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, gắn liền
với các sự kiện lịch sử quan trọng của Việt
Nam và thế giới từ cuối thế kỷ thứ 19 đến nay. Tại bảo tàng còn có khu triển lãm,
các kho lưu trữ, thư viện chuyên đề, hội trường lớn, các hội trường vừa và nhỏ
phục vụ tham quan, nghiên cứu, sinh hoạt khoa học và văn hóa.
Từ ngày mở cửa, bảo tàng đã đón hàng triệu lượt khách trong nước và quốc tế
đến tham quan
Bảo tàng Hồ Chí Minh là một công trình vǎn hoá lớn đươc xây dựng theo
nguyện vọng của toàn thể nhân dân Việt Nam để tưởng niệm vị lãnh tụ vô cùng
kính yêu của mình - Chủ tịch Hồ Chí Minh, anh hùng giải phóng dân tộc, nhà vǎn
hoá kiệt xuất. Công trình được khánh thành ngày 19/5/1990, đúng vào kỷ niệm 100
nǎm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây cũng là thể hiện lòng biết ơn và đời
đời ghi nhớ công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh và quyết tâm của nhân dân
Việt Nam kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Người , đoàn kết
phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và
giàu mạnh, hợp tác và hữu nghị với nhân dân thế giới.

37. .
Tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại gian mở đầu
Từ ngày khánh thành Bảo tàng đã đón tiếp hàng triệu lượt khách trong nước
và quốc tế đến thǎm quan, nghiên cứu và học tập. Với chức nǎng, nhiệm vụ của
một thiết chế vǎn hoá, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã trở thành một trung tâm nghiên
cứu, giới thiệu về cuộc đời của một vĩ nhân thế kỷ XX, một con người đã cống
hiến trọn vẹn cuộc đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải
phóng con người; một con người trọn vẹn trong tư tưởng, đạo đức và phong cách,
sống cao thượng và giàu lòng nhân ái. Như Nghị quyết của tổ chức Giáo dục khoa
học Liên Hợp Quốc (UNESCO) về kỷ niệm 100 nǎm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí
Minh nêu rõ:
"Chủ tịch Hồ Chí Minh là một biểu tượng kiệt xuất về quyết tâm của cả một
dân tộc, đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc vì hoà bình,
độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội... sự đóng góp quan trọng về nhiều mặt
của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong các lĩnh vực vǎn hoá, giáo dục và nghệ thuật là
kết tinh của truyền thống vǎn hoá hàng nghìn nǎm của nhân dân Việt Nam và
những tư tưởng của Người là hiện thân của những khát vọng của các dân tộc trong
việc khẳng định bản sắc dân tộc của mình và tiêu biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu
biết lẫn nhau."

38. ở Hồ Chí Minh sự nghiệp cách mạng gắn
liền với sự nghiệp vǎn hoá của Người. Sự nghiệp
vǎn hoá lớn nhất, quan trọng nhất của Chủ tịch
Hồ Chí Minh là Người đã huy động sức mạnh
của truyền thống vǎn hiến của dân tộc kết hợp
với tinh hoa vǎn hoá của thời đại, lãnh đạo thành
công sự nghiệp giải phóng dân tộc, trả lại địa vị
xứng đáng cho nền vǎn hoá Việt Nam và góp
phần vào nền vǎn hoá nhân loại. Tri thức sâu Phần trưng bày Chủ tịch Hồ
rộng và chất vǎn hoá trong con người Hồ Chí Chí Minh sáng lập Đảng Cộng
Minh đã làm cho Người có sức cuốn hút mạnh sản Việt Nam nǎm 1930 và
mẽ. Một nhà thơ của Châu Mỹ La tinh viết: phong trào cách mạng Việt
"Những ai muốn biết thế nào là một con người Nam 1930-1935
thực sự, vẻ đẹp của thế giới ở đâu, sự chiến thắng .
của chân lý trên trái đất ở đâu, ở đâu có mùa
xuân, xin hãy đến thǎm cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự tồn tại điển hình
của một anh hùng của thời đại chúng ta". Ngày nay ánh sáng vǎn hoá, ánh sáng
cách mạng của Người vẫn tiếp tục toả sáng. Thông qua hệ thống trưng bày tại bảo
tàng và di sản mà Người để lại, khách tham quan có thể cảm nhận sức cổ vũ to lớn
của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với việc xây dựng cuộc sống hiện tại và tương lai.
Nhận thức vai trò to lớn của vǎn hoá đối với sự phát triển, Đảng và nhà nước
Việt Nam đang có những chính sách cụ thể nhằm xây dựng và phát triển nền vǎn
hoá Việt Nam tiên tiến , đậm đà bản sắc dân tộc. Trong sự nghiệp ấy, với tư cách là
một công trình đặc biệt tưởng niệm nhà vǎn hóa lớn, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã,
đang và sẽ góp phần quan trọng. Bởi vì đây không chỉ là hình thức một công trình
kiến trúc mà thực sự là truyền thống và niềm tin của dân tộc vào tư tưởng của một
con người vĩ đại. Như giáo sư Trần Vǎn Giàu viết trong cuốn sổ vàng của Bảo
tàng: "Cụ Hồ là một nhà yêu nước, một nhà cách mạng, một nhà tư tưởng chính trị
và triết học lớn, Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh nói lên được tư tưởng chính trị và
triết học của cụ Hồ. Dân tộc Việt Nam tự hào có một vĩ nhân của nhân loại. Trong
tương lai vấn đề độc lập dân tộc nổi lên bao nhiêu thì tư tưởng cụ Hồ càng sáng tỏ
bấy nhiêu". Nhiều khách nước ngoài đánh giá cao tính giáo dục của Bảo tàng, một
vị khách viết : Bảo tàng tồn tại như một tượng đài : Hồ Chí Minh sống mãi.

39. Bảo tàng Hồ Chí Minh được xây dựng ở
phía sau Lǎng Chủ tịch Hồ Chí Minh mặt chính
hướng ra đường Hùng Vương, cách đường Hùng
Vương 260 mét. Bảo tàng cùng với Lǎng Chủ
tịch Hồ Chí Minh và khu di tích Phủ Chủ tịch tạo
thành một quần thể kiến trúc, lịch sử, vǎn hoá
tưởng niệm vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân
Việt Nam, chiến sĩ xuất sắc của phong trào giải
phóng dân tộc, phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế.
Toà nhà Bảo tàng Hồ Chí Minh là
một hình vuông đặt chéo góc mỗi cạnh khoảng
70 mét và mang hình dáng một bông sen.
Với diện tích sử dụng hơn một vạn mét vuông,
Bảo tàng Hồ Chí Minh
Bảo tàng Hồ Chí Minh có kho bảo quản hiện vật
đảm bảo mọi điều kiện kỹ thuật, có tầng trưng bầy, gian triển lãm. Bảo tàng còn có
thư viện chuyên đề phục vụ công tác nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, có hội
trường 400 chỗ ngồi để hội họp và chiếu phim tư liệu về Bác Hồ.
Tầng trưng bầy của Bảo tàng Hồ Chí Minh gồm 3 không gian chính: gian long
trọng, phần trưng bầy tiểu sử và phần trưng bầy các đề mục mở rộng.
Gian long trọng (gian mở đầu) là trung tâm của toà nhà, trang nghiêm và
giản dị. Tại đây có bức tượng đồng toàn thân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở tư thế đứng
giơ tay như chào mọi người đến thǎm. Bức tượng cao 3,50 mét, đặt trên bệ cao 60
centimet. Trên bức tường phía sau tượng là những bức phù điêu, khắc hoạ truyền
thống lịch sử và vǎn hoá của dân tộc Việt Nam.
Từ gian long trọng rẽ tay phải, chúng ta sẽ
thǎm phần trưng bầy tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí
Minh - Mở đầu cho phần trưng bầy tiểu sử là bức
bình phong chạm gỗ, bằng hình tượng nghệ thuật
thể hiện câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Các
vua Hùng đã có công dựng nước". Đối xứng qua
gian long trọng là bức bình phong thứ hai thể
hiện tư tưởng "Bác cháu ta phải cùng nhau giữ
nước". Phần chính tổ hợp không gian
Tiếp thu sự đổi mới trong trưng bầy bảo hình tượng
tàng, phần tiểu sử là một thể thống nhất gồm: đai về quê hương, gia đình
tiểu sử và các tổ hợp không gian hình tượng. của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Đai tiểu sử trưng bày các tài liệu hiện vật
phản ánh cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, gồm 8 chủ
đề:

40. Chủ đề I (1890-1910) giới thiệu quê hương, gia đình và thời niên thiếu của Chủ
tịch Hồ Chí Minh.
Chủ đề II (1911-1920) giới thiệu con đường Chủ tịch Hồ Chí Minh qua nhiều
nước, cuộc sống và quá trình nghiên cứu học tập tìm con đường giải phóng dân
tộc.
Chủ đề III (1920-1924) giới thiệu những hoạt động quốc tế của Chủ tịch Hồ Chí
Minh trên đất Pháp và Liên Xô, những cống hiến lý luận của Người về vấn đề dân
tộc và thuộc địa.
Chủ đề IV (1924-1930) giới thiệu công lao truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin, hoạt
động của Chủ tịch Hồ Chí Minh chuẩn bị về tư tưởng chính trị và tổ chức nhằm
sáng lập chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam.
Chủ đề V (1930-1945) giới thiệu hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh xây dựng
và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam, sáng lập mặt trận Việt Minh và Việt Nam
tuyên truyền giải phóng quân, trực tiếp lãnh đạo thành công cuộc cách mạng tháng
Tám nǎm 1945, sáng lập nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam A'. Chủ
đề còn giới thiệu cuộc sống gian khổ của Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc Người bị giam
cầm ở nhà tù đế quốc Anh ở Hồng Công và nhà tù của Quốc dân đảng ở Quảng
Tây.
Chủ đề VI (1945-1954) giới thiệu hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng
Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, thông qua sách lược đúng đắn và tài tình,
xây dựng và củng cố chính quyền non trẻ, tiếp đó lãnh đạo nhân dân Việt Nam tiến
hành cuộc kháng chiến anh dũng và chính nghĩa chống thực dân Pháp xâm lược.
Chủ đề VII (1954-1969) giới thiệu hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhiều
mặt đồng thời xây dựng miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất
nước nhà, xây dựng tình đoàn kết hữu nghị hợp tác với các nước xã hội chủ nghĩa
anh em và bè bạn thế giới.
Chủ đề VIII kết thúc bằng sự kiện đau thương: những ngày cả nước để tang Chủ
tịch Hồ Chí Minh và thế giới chia sẻ nỗi đau buồn với nhân dân ta.
Toàn cảnh đai trưng bày phần
nhân dân Việt Nam thực hiện di
chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh,

41. hoàn thành sự nghiệp giải phóng Chủ đề IX với tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh
miền Nam, thống nhất Tổ quốc sống mãi trong sự nghiệp của nhân dân Việt
Nam, giới thiệu sự nghiệp cách mạng của nhân
dân Việt Nam theo di huấn thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "đánh cho Mỹ
cút, đánh cho nguỵ nhào", giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Bắc Nam
sum họp, cùng nhau "đoàn kết phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hoà bình,
thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh".
Những tranh ảnh, tài liệu bút tích và hiện vật trên đai tiểu sử được gắn bó chặt chẽ
với giải pháp mỹ thuật đa dạng nhằm tǎng sức hấp dẫn và sự chú ý của người xem.
Theo vành đai tiểu sử, mọi người còn được xem 8 phim tư liệu lịch sử giới
thiệu những hình ảnh sống động trên những chặng đường hoạt động của Chủ tịch
Hồ Chí Minh.
Kết thúc của mỗi chủ đề là những biểu tượng mỹ thuật gợi người xem suy tư
về ý nghĩa của từng giai đoạn lịch sử, đó cũng là những điểm ghi dấu những mốc
quan trọng cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của cách mạng Việt Nam: tìm ra
đường lối cứu nước nǎm 1920, Đảng Cộng sản ra đời nǎm 1930, đất nước độc lập
nǎm 1945, chiến thắng Điện Biên Phủ oanh liệt nǎm 1954, những ngày đau thương
nǎm 1969. Giải phóng miền Nam nǎm 1975.
Các tổ hợp không gian hình tượng là một bộ phận không thể tách rời của phần
trưng bày tiểu sử.
Bằng hình tượng nghệ thuật khái quát, mang tính hoành tráng và sự kết hợp
với hiện vật gốc, hiện vật mô phỏng, hiện vật có tính nghệ thuật đem lại cho người
thǎm những hiểu biết và cảm xúc về mảnh đất Việt Nam gắn liền với từng giai
đoạn hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong chu trình tham quan,
chúng ta gặp 6 tổ hợp không gian hình tượng.
.
1. Quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh
2. Xô Viết Nghệ Tĩnh
3. Mảnh đất cách mạng (Pác Bó)
4. Mảnh đất chiến đấu (1945-1954).
5. Tang lễ (1969)
6. Nước Việt Nam thống nhất
Trên tầng trưng bày còn có phần các
chuyên đề và đề mục mở rộng (gọi tắt là các
chuyên đề) những chuyên đề này được trưng bày Báo Le Paria (Người cùng khổ)
ở 8 gian bao quanh phía sau đai tiểu sử với nội do Nguyễn Ái Quốc sáng lập
dung sau: nǎm 1922
Gian I: Tình hình thế giới và Việt Nam từ giữa thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
Gian II: Y' nghĩa của cách mạng Tháng Mười vĩ đại và ảnh hưởng đối với cách
mạng Việt Nam

42. Gian III: Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít
Gian IV: Sự hình thành và phát triển của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới.
Gian V: Việt Nam trong cuộc đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã
hội.
Gian VI: Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào cách mạng thế giới
Những chuyên đề trên giúp người xem hiểu biết thêm những phong trào và sự kiện
lớn của thế giới trên mỗi chặng đường hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ngoài ra còn có 2 chuyên đề có tính chất thời sự:
Gian VII: Bác Hồ với thế hệ trẻ
Gian VIII: Nước Việt Nam ngày nay
Bảo tàng Hồ Chí Minh được khánh thành trong dịp kỷ niệm 100 nǎm ngày
sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh dấu kết quả lao động của cán bộ khoa học, kỹ
thuật, mỹ thuật của nhiều ngành, kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa Việt Nam và
Liên Xô, là biểu tượng cao đẹp của tình hữu nghị Việt Nam - Liên Xô.
Bảo tàng trung ương V.I. Lê-nin ở Mát-scơ-va là cố vấn và là người cộng tác
của Bảo tàng Hồ Chí Minh về khoa học và phương pháp trưng bày bảo tàng;
Phương pháp hướng dẫn tham quan.
Bảo tàng Hồ Chí Minh khánh thành còn là kết quả đóng góp của nhiều
ngành, nhiều địa phương thể hiện tấm lòng của nhân dân cả nước đối với Chủ tịch
Hồ Chí Minh vô vàn kính yêu và sự quan tâm đến giáo dục tấm gương của Người
cho mọi thế hệ người Việt Nam mai sau.
Cùng với Bảo tàng Hồ Chí Minh ở Hà Nội, các di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh
trong cả nước và một số chi nhánh tạo thành một hệ thống thống nhất, phục vụ
đồng bào khắp mọi miền Tổ quốc.
Thành cổ loa và đền thờ An
Dương Vương là tòa thành cổ
vào bậc nhất Việt Nam được
vua Thục An Dương Vương
xây dựng từ TK 3 trước công
Nguyên để làm kinh đô nước
Âu Lạcthời đó. Trong khu vực

43. thành có đình Cổ Loa thờ công chúa Mỵ Châu, An Dương Vương rất mực yêu
thương con gái của mình, nhưng vì mất cảnh giác nên ông đã để nước mất nhà tan,
phải chăng Cổ Loa từ xưa ánh lên một chân lý:nước vững không chỉ có thành cao,
hào sâu, nước mạnh, vũ khí sắc bén mà cốt yếu là lòng dân. Xây thành trong lòng
dân vững vàng nhất. mất dân là mất nước.
Hồ Tây một tên tuổi nổi tiếng trong thơ This image cannot currently be display ed.
văn âm nhạc, năm ở phía Bắc Hà Nội,
xung quanh Hồ có rất nhiều Đền Chùa
và là trung tâm ăn uống của Hà Nội với
rất nhiều địa danh nổi tiếng như: bánh
tôm Hồ Tây, thịt cầy Nhật Tân, Ốc Tần
Thuốc Bắc…du khách đã đến đây mà
chưa một lần thưởng thứ các món ăn
nổi tiếng tại đây là một điều thiếu xót,
cảnh đẹp của Hồ Tây đã được rất nhiều
các thi nhân cảm hứng,có lẻ một trong
những bài thơ đặc sắc về Hồ Tây là bài
Phú:” lạ thay cảnh Tây Hồ”:
“Đây vui thật lạ cảnh Tây Hồ
Trước bờ khôn thiên khéo vẽ đồ
Mây lẫn nước xanh màu trúc ngọc
Nguyệt lòng hoa thắm vẽ in châu
…………………..
Tây Hồ giá ấy dễ đâu so”
Chùa Trấn Quốc nằm ở trên một hòn đảo nhỏ của hồ tây, là ngôi chùa cổ nhất
Việt Nam. Cảnh đẹp lâu đời này đã được truyền tụng qua ca dao:
“Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa ngàn sương
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ”
Tiếng chuông Trấn Vũ đây là nơi ngày xưa treo chiếc chuông đông của Khổng
Minh – tiêng của nó âm vang xa ngàn dặm.
Yên Thái là một địa danh nằm gần phủ tây Hồ, nơi đây người dân ngày xưa luôn
vang tiếng chày giã cối để làm giấy, một loại giấy đặc biệt để vẽ và viết các loại
chiếu chỉ. Địa điểm nơi đây, xưa nhu một hòn đảo nằm giữa Hồ Tây, cách hẳn với
đất liền, năm Vĩnh Tộ thứ hai, đời vua Thần Tôn nhà Lê, sau khi dân làng Yên Phụ
và Yên Phong đắp đê Cố Ngự để chắn ngang hồ, một số nhà thiện tín trong các
phường nhân đã góp thuyền thuê thợ đóng cọc rồi đổ dấu đất làm thành con đường
từ ngoài vào để đi cổng chùa. Chùa ở vào nơi phong cảnh đẹp, đáng có giá có giá

44. trị một danh lam, một cảnh thiền lâm thanh tịnh, nhiều du khách qua thăm đã có
những thơ văn cảm hoài, nhưng đều làm bằng Hán cănvà cũng một giọng thương
tiếc vẩn vơ cho một tàn tích của giai cấp phong kiến đã bị thời gian xóa nhòa,
cũng như bài thơ quốc văn:”Trấn Bắc hành cung” của nữ thi sĩ Thanh Quan vẫn
được nhiều người truyền tụng:
“Mấy tòa sen rói hơi hương ngự
Nằm thức mây phong nếp áo chầu
Sóng lớp phê hưng coi đã nhội
Chuông hồi kim cổ lắng càng mau”
Đền Quán Thánh được xây dựng từ thời vua Lý Thái Tổ(1010-1028). Trong đền có
thờ tượng Trấn Vũ bằng đồng, tượng nặng 3.600kg, cao 3,96m. cho đến nay tượng
đồng Thánh trấn Vũ là một trong những tượng đồng lớn và cổ xưa nhất còn xót lại
một cách hiếm hoi. Nhưng tiếc rằng tác giả của tác phẩm này đã không để lại tên
tuổi cho hậu thế chiêm ngưỡng.
Văn Miếu Quốc Tử Giám
Văn Miếu được xây dựng tháng 10 năm 1070, thờ Khổng Tử, các bậc Hiền triết
của Nho giáo và Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An, người thầy tiêu biểu đạo
cao, đức trọng của nền giáo dục Việt Nam. Năm 1076, nhà Quốc Tử Giám được
xây kề sau Văn Miếu, ban đầu là nơi học của các hoàng tử, sau mở rộng thu nhận
cả các học trò giỏi trong thiên hạ.
Văn Miếu có tường bao quanh xây bằng gạch. Bên trong có những lớp tường ngăn
ra làm 5 khu. Khu thứ nhất bắt đầu với cổng chính, trên cổng có chữ Văn Miếu,
dưới cổng là đôi rồng đá mang phong cách thời Lê sơ (thế kỷ 15). Lối đi ở giữa
dẫn đến cổng Ðại Trung Môn mở đầu cho khu thứ hai. Hai bên còn hai cổng nhỏ.
Vẫn lối đi ấy dẫn đến Khuê Văn Các (gác vẻ đẹp của sao khuê, chủ đề văn học).
Hai bên gác cũng có hai cổng nhỏ. Khu thứ ba là từ gác Khuê Văn tới Ðại Thành
Môn, ở giữa khu này có một hồ vuông gọi là Thiên Quang Tỉnh (giếng trời trong
sáng) có tường bao quanh.
Hai bên hồ là hai khu vườn bia tức nơi dựng các tấm bia ghi tên những người đỗ
tiến sĩ (năm 1993 với sự tài trợ một phần của tổ chức doanh nghiệp Mỹ, Ban Quản
lý Văn Miếu đã dựng được tám ngôi nhà che cho các bia này). Tiến sĩ là người đỗ
cao nhất trong kỳ thi Ðình. Ngày trước, người đi học sau khoảng 10 năm đèn sách
đủ vốn chữ để dự thi Hương tức khoa thi tổ chức liên tỉnh, cứ ba năm mở một
khoa. Ðạt điểm cao của kỳ thi này đạt học vị Cử nhân. Năm sau các ông Cử tới
kinh đô dự kỳ thi Hội. Những người đủ điểm chuẩn sẽ dự kỳ thi Ðình (thi Hội và
thi Ðình thực ra là hai giai đoạn của một cuộc thi). Trúng tuyển kỳ thi này được gọi
là Tiến sĩ. Ðỗ Tiến sĩ có thể được bổ làm quan. Hiện có 82 bia, xưa nhất là bia ghi
về khoa thi năm 1442, muộn nhất là bia khoa năm 1779. Ðó là những di vật quý

45. nhất của khu di tích. Bước qua cửa Ðại thành là tới khu thứ tư. Một cái sân rộng,
hai bên là dãy nhà Tả Vu, Hữu Vu, vốn dựng làm nơi thờ các danh nho. Cuối sân
là nhà Ðại bái và Hậu cung, kiến trúc đẹp và hoành tráng. Tại đây có một số hiện
vật quý: bên trái có chuông đúc năm 1768, bên phải có một tấm khánh đá, trên mặt
có khắc bài văn nói về công dụng của loại nhạc khí

47. Đền Ngọc Sơn
Vị trí: Nằm trên đảo Ngọc Sơn thuộc hồ Hoàn
Kiếm, thành phố Hà Nội.
Đặc điểm: Tuy là một ngôi đền kiến trúc mới xong
đền Ngọc Sơn lại là một điển hình về không gian và
tạo tác kiến trúc.
Đảo Ngọc Sơn xưa được gọi là Tượng Nhĩ (tai voi).
Vua Lý Thái Tổ dời đô ra Thăng Long đặt tên đảo là
Ngọc Tượng và đến đời Trần thì đảo được đổi tên là Ngọc Sơn. Tại đây đã có một
ngôi đền được dựng lên để thờ những người anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trong
kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Về sau lâu ngày ngôi đền bị sụp đổ. Đến
thời Vĩnh Hựu nhà Lê (1735 - 1739), chúa Trịnh Giang đã dựng cung Thuỵ Khánh
và đắp hai quả núi đất ở trên bờ phía đông đối diện với Ngọc Sơn gọi là núi Đào
Tai và Ngọc Bội. Cuối đời Lê, cung Thuỵ Khánh bị Lê Chiêu Thống phá huỷ. Một
nhà từ thiện tên là Tín Trai đã lập ra một ngôi chùa gọi là chùa Ngọc Sơn trên nền
cung Thuỵ Khánh cũ. Năm Thiệu Trị thứ ba (1843), một hội từ thiện đã bỏ gác
chuông, xây lại các gian điện chính, các dãy phòng hai bên, đưa tượng Văn Xương
đế quân vào thờ và đổi tên là đền Ngọc Sơn (Văn Xương là nhân vật đời Kiến Vũ,
năm 25 - 55 sau công nguyên bên Trung Quốc, sau khi chết được phong là thần
chủ về văn chương khoa cử).
Theo sách "Hà Thành linh tích cổ lục" thì ngay từ đời Lê, trên đảo Ngọc Sơn đã có
đền thờ Quan Công, người nổi tiếng trung nghĩa đời Tam Quốc (Trung Quốc). Khi
vua Lê và chúa Trịnh dùng hồ là nơi duyệt thuỷ quân thì đền được coi như một võ
miếu. Dân Hà thành đã đem tượng Đức thánh Trần thờ phối hưởng bên cạnh Quan
Công. Nhưng "Khâm định Việt sử thông giám cương mục" lại cho đó là tượng Lê
Lai, công thần khai quốc đời Lê đã xả thân cứu chúa.
Năm Tự Đức thứ mười tám (1865), nhà nho Nguyễn Văn Siêu đứng ra tu sửa lại
đền. Đền mới sửa được đắp thêm đất và xây kè đá xung quanh, xây đình Trấn Ba,
bắc một cây cầu từ bờ đông đi vào gọi là cầu Thê Húc. Trên núi Ngọc Bội cũ, ông
cho xây một tháp đá, đỉnh tháp hình ngọn bút lông, thân tháp có khắc ba chữ "Tả
Thanh Thiên" (viết lên trời xanh), ngày nay thường gọi đó là tháp Bút.
Tiếp đến là một cửa cuốn gọi là đài Nghiên, trên có đặt một cái nghiên mực bằng
đá hình nửa quả đào bổ đôi theo chiều dọc, có hình ba con ếch đội. Trên nghiên có
khắc một bài minh nói về công dụng của cái nghiên mực xét về phương diện triết
học. Người đời sau ca ngợi là: Nhất đài Phương Đình bút. Từ cổng ngoài đi vào có
hai bức tường hai bên, một bên là bảng rồng, một bên là bảng hổ, tượng trưng cho

48. hai bảng cao quý nêu tên những người thi đỗ, khiến cho các sĩ tử đi qua càng gắng
công học hành.
Tên cầu Thê Húc nghĩa là giữ lại ánh sáng đẹp của mặt trời. Cầu Thê Húc dẫn đến
cổng đền Ngọc Sơn. Đền chính gồm hai ngôi đền nối liền nhau, ngôi đền thứ nhất
về phía bắc thờ Trần Hưng Đạo và Văn Xương. Tượng Văn Xương đứng, tay cầm
bút được đặt ở hậu cung trên bệ đá cao khoảng 1m, hai bên có hai cầu thang bằng
đá. Phía nam có đình Trấn Ba (đình chắn song - ngụ ý là cột trụ đứng vững giữa
làn sóng không lành mạnh trong nền văn hoá đương thời). Đình hình vuông có tám
mái, mái hai tầng có 8 cột chống đỡ, bốn cột ngoài bằng đá, bốn cột trong bằng gỗ.
Các nhân vật được thờ trong đền ngoài Văn Xương Đế Quân, Lã Động Tân, Quan
Vân Trường, Trần Hưng Đạo, còn thờ cả phật A Di Đà. Điều này thể hiện quan
niệm Tam giáo đồng nguyên của người Việt.
Sự kết hợp giữa đền Ngọc Sơn và hồ Hoàn Kiếm đã tạo thành một tổng thể kiến
trúc Thiên - Nhân hợp nhất, tạo vẻ đẹp cổ kính, hài hoà, đăng đối cho đền và hồ,
gợi nên những cảm giác chan hoà giữa con người và thiên nhiên. Đền và hồ đã trở
thành những chứng tích gợi lại những kỷ niệm xưa về lịch sử dân tộc, thức tỉnh
niềm tự hào, yêu nước chính đáng cũng như tâm linh, ý thức mỗi người Việt Nam
trước sự trường tồn của dân tộc.