1. Alatan
-
alatan mengukur kebiasaannya digunakan bersama alatatan menanda. Fungsi alatan
menanda ialah untuk menghasilkan garisan ataupun titik rujukan sebagai panduan untuk
kerja-kerja memotong dan melubang. Antara alatan-alatan menanda yang kerap digunakan
adalah seperti beriku
i.Pensil tukang, penggarit dan pisau penanda
Menandakan garisan sebagai panduan untuk kerja-kerja memotong dan melubang
ii.Sesiku serong boleh laras
Digunakan untuk mendakan garisan atau menguji permukaan yang bersudut selain
daripada 90º. Sesiku jenis ini mempunyai panjang bilah yang boleh dilaraskan.
iii. Tolok penanda
Digunakan untuk memindahkan ukuran dan menanda ketebalan kayu bagi kerja-kerja
membuat tanggam. Ketebalan ditanda dengan membuat garisan selari pada ira kayu
iv.Pembahagi bersengat
Digunakan untuk menanda lengkuk atau bulatan pada permukaan kayu atau papan
Panjang kaki dan sudut bukaan kaki pada pembahagi bersengat boleh dilaraskan pada skru
pelaras
Timbang air
Digunakan untuk menentukan keseimbangan aras dan kepunggakan. Diperbuat daripada
kayu atau logam lurus. Pada badannya terdapat silinder yang mengandungi cecair spirit
atau air untuk menentukan keseimbangan aras sesuatu permukaan
Alatan mengapit dan menyangga
Digunakan untuk mengapit, memegang dan mencengkam benda kerja semasa kerja-kerja,
memotong, mengikir, melubang, dan mencantum.Antara alatan mengapit dan menyangga
yang kerap digunakan ialah
i.Ragum meja
Terdapat dua jenis iaitu diperbuat daripada kayu ataupun logam.
Ragum jenis ini dipasang pada meja kerja dan digunakan untuk mengapit dan memegang
benda kerja bagi tujuan memotong, melubang, mengikir dan lain-lain. Semasa prosess
mengapit benda kerja perlu di alas dengan kepingan papan nipis bagi mengelakkan
kerosakan pada permukaan benda kerja.
ii.

2. Apit G dan apit F
Kegunaan utama kedua-dua jenis apit ini ialah untuk memegang bahan kerja yang dicatum
menggunakan proses menglu. Saiz apit adalah bergantung kepada jarak bukaan
maksimum rahangnya. Sama seperti ragum meja, kepingan papan nipis atau kayu reja
perlu digunakan sebagai lapik untuk melindungi permukaannya benda kerja daripada rosak
atau calar
iii.Apit panjang
Digunakan bagi proses menglu atau memasang tanggam untuk tingkap, pintu dan lain-lain
bahan kerja yang panjang atau lebar. Saiz apit ditentukan oleh jarak bukaan maksimum
rahang. Rahang tetap pada apit panjang mempunyai skru pelaras kedudukan dan rahang
boleh laras pula mempunyai skru pengunci keddudukan
iv.Apit rencong
Mempunyai kedua-dua rahang yang boleh dilaraskan. Digunakan bagi proses pemasangan
tanggam atau glu pada pepenjuru bahan kerja (bingkai gambar)
. v.Ragum kakak tua
Digunakan untuk mencengkam bagi tujuan mencabut paku, memotong dawai dan
sebagainya. Terdiri daripada bahagian lengan, rivet, rahang dan kuku.
c) Alatan memotong
Dalamkerja kayu, pelbagai jenis gergaji digunakan untuk tujuan memotong bahan kerja
mengikut saiz dan bilangan yang dikehendaki. Jenis-jenis gergaji yang sering digunakan
adalah seperti berikut:
i.Gergaji kerat
Gergaji kerat dikhaskan untuk memotong bahan kerja (kayu atau papan) melintangi arah ira.
Saiz gergaji ini ditentukan oleh panjang bilah dan bilangan gigi bagi setiap 25 sentimeter panjang.
Ciri-ciri penting pada gergaji kerat ialah sudut cakar pada matanya adalah 75º. Semasa
menggunakan gergaji kerat, kerja menggergaji perlu dilakukan pada sudut 60º dari permukaan
benda kerja
ii.Gergaji belah
Berbeza dengan gergaji kerat, gergaji belah digunakan untuk memotong (membelah) bahan
kerja selari dengan arah ira. Saiz gergaji belah juga ditentukan oleh panjang bilah dan
bilangan gigi bagi setiap 25 sentimeter panjang. Sudut cakar bagi mata gergaji belah ialah
90º dan kerja menggergaji perlu dilakukan pada sudut 45º dari permukaan benda kerja.
iii.Gergaji puting
Digunakan untuk memotong kayu bersaiz kecil atau membentuk tanggam Saiz

3. gergaji putting ditentukan oleh panjang bilah nya. Terdapat jalur logam pada bahagian atas
bilah untuk meluruskan bilah gergaji bagi memastikan hasil potongan yang tepat. Semasa
memotong kedudukan gergaji mestilah sentiasa selari dengan permukaan benda kerja
(sudut 0º daripada permukaan).
iv.Gergaji lengkung halus
Bilah gergaji yang kecil serta jarak diantara bingkai dan mata gergaji yang luas embolehkan
gergaji ini digunakan untuk menggergaji bentuk kengkuk pada permukaan benda kerja.
Saiz bagi gergaji lengkung halus ditentukan oleh jarak dari mata ke bingkai.
Sebagai langkah penjagaan, setelah digunakan mata gergaji perlulah dibersihkan, ditajamkan dan
diminyakkan untuk memastikannya tidak berkarat dan boleh digunakan lagi pada masa akan
datang.
e) Alatan menukul dan mengetuk
Antara alatan-alatan yang sering digunakan untuk kerja-kerja menukul dan mengetuk
adalah seperti berikut:
i.Tukul kuku kambing
Kepala tukul diperbuat daripada keluli manakala hulu daripada kayu atau keluli disalut
getah. Digunakan untuk menukul paku bersaiz sederhana atau besar serta mencabut paku.
Sekiranya digunakan untuk mencabut paku, bahan kerja perlu dialas dengan reja kayu
untuk mengelakkan permukaan bahan kerja rosak. Saiz tukul kuku kambing adalah
berdasarkan berat kepalanya
ii.Tukul Warrington
Sesuai digunakan untuk menukul paku bersaiz kecil dan sederhana. Juga digunakan untuk
menukul paku di ruangan yang sempit.
iii.Ganding kayu
Digunakan untuk mengetuk pahat dan memperkemaskan kerja-kerja pemasangan
tanggam. Terdapat dalam dua jenis iaitu kepala berbentuk segi empat atau silinder. Kepala
gandin diperbuat daripada kayu keras daripada jenis beechwood tree
v.Pembenam paku
Digunakan bersama tukul untuk membenamkan paku panel pada permukaan kayu supaya
permukaan benda kerja lebih kemas. Saiznya adalah bergantung kepada diameter titik
benam (1.6-4.0mm)
.

4. .
g) Alatan memutar dan melubang
Secara umumnya kedua-dua alat ini digunakan untuk menyediakan ruang dan memandu
skru bagi tujuan untuk mencantumkan benda kerja. Alatan-alatan yang terdapat dalam
kategori ini ialah seperti pada rajah 4.35.
.
Pemutar skru mata rata dan mata philip
Pemutar skru mata rata digunakan untuk memutarkan (mengetatkan atau melonggar) skru
mata rata manakala pemutar skru mata philip digunakan untuk memutarkan skru berkepala
philip.
ii.Gerumit
Digunakan untuk membuat lubang pada permukaan kayu bagi memandu mata skru dan
mata gerudi
iii.Gerudi tangan
Digunakan untuk membuat lubang yang berdiameter tidak melebihi 8mm. Digunakan
berpasangan dengan mata gerudi pintal. Selain daripada digunakan untuk menggerudi
permukaan kayu boleh juga digunakan untuk menggerudi permukaan logam.
iv.Gerudi engkol
Digunakan bersama mata gerudi pulas (lebih besar daripada mata gerudi pintal) untuk
membuat lubang pada permukaan kayu sahaja. Saiz ditentukan berdasarkan pada jarak
hayunan pemegang
h) Alatan mengikir dan menajam
Selain daripada fungsi untuk mengikir permukaan benda kerja bagi tujuan kemasan,kikir
juga digunakan untuk tujuan menajamkan mata alatan tangan dalam kerja kayu. Sebagai
contoh mata pahat, mata gergaji dan mata ketam, jenis-jenis kikir yang biasa digunakan
adalah seperti berikut:
i.Kikir rata
Digunakan untuk kerja-kerja kemasan pada permukaan kayu atau untuk menajamkan mata
alatan.Diklasifikasikan mengikut gred kasar, sederhana, halus & sangat halus berdasarkan
gigi yang terdapat pada permukaannya. Pada permukaan kikir, giginya dipotong samaada
secara silang intan, selari, parut atau lengkung.
ii.Kikir separuh bulat
Digunakan untuk mengikir secara kasar pada permukaan kayu dan juga untuk mengikir
lengkuk pada kayu

5. iii. Kikir ekor tikus
Digunakan untuk mengikir lubang atau lengkung pada kayu juga untuk mengikir sisa-sisa
potongan paip pvc/logam. Giginya dipotong secara lurus atau bersilang.
iv.Kikir segi tiga
Digunakan untuk mengikir pepenjuru bersudut atau mengikir sudut-sudut dalam yang tajam.
Selain daripada itu digunakan juga untuk menajamkan mata gergaji. Mata kikir jenis ini
dipotong secara silang.
v.Kikir segi empat
Digunakan untuk mengikir alur atau lurah berbentuk segi empat (parit tanggam). Digunakan
juga untuk membesarkan lubang berbentuk segi empat.
Alatan Kerja Paip
i.Alatan Mengukur dan Menanda
Dalam kerja paip alatan mengukur digunakan untuk mengukur panjang bahan kerja yang
diperlukan seperti panjang paip. Unit yang digunakan ialah imperial atau metrik. Imperial
ialah piawaian ukuran yang menggunakan unit inci (inch), kaki (ft), dan pound (lb) manakala
piawaian ukuran metrik menggunakan unit sentimeter (cm), meter (M), dan gram (g).
Peralatan mengukur yang biasa digunakan pula adalah seperti pembaris keluli, sesiku L,
dan pita ukur. Bahan-bahan yang telah diukur kemudiannya akan ditandakan
menggunakan alatan menanda seperti penggarit dan pensil tukang.
ii.Alatan Memotong
Dalam kerja paip,peralatan memotong digunakan untuk memotong bahan kerja
terutamanya paip besi galvani atau PVC. Contoh-contoh peralatan memotong adalah
seperti pada rajah 8.4.
Diantara alatan-alatan di atas,gergaji besi dan pemotong paip beroda adalah yang paling
kerap digunakan untuk memotong paip besi galvani manakala gergaji besi, gergaji mini dan
pemotong paip PVC digunakan untuk memotong paip jenis PVC.
iii.Alatan Melulas
Setelah kerja-kerja memotong dilakukan pada paip atau bahan kerja, kebiasaannya
terdapat gerigis pada permukaan yang dipotong.Untuk memastikan bahan kerja berada
dalam keadaan kemas dan selamat, sisa-sisa pemotongan atau gerigis tersebut perlulah
dihilangkan dengan menggunakan alatan melulas. Untuk tujuan ini alatan seperti kikir
ekor tikus dan kikir rata akan digunakan.Kikir rata digunakan untuk meratakan atau
membuang gerigis pada permukaan luar bahan kerja manakala kikir ekor tikus diguanakan
untuk membuang gerigis pada permukaan dalam paip.

6. iv.Alatan Mengapit dan Menyangga
Peralatan mengapit dan menyangga pula digunakan untuk memegang benda kerja semasa
proses memotong, membenang dan melulas. Alatan utama yang kerap digunakan dalam
kategori ini ialah ragum paip Yoke. Selain daripada itu peralatan seperti sepana boleh laras,
perengkuh paip dan pelbagai jenis playar juga tergolong dalam kategori ini kerana
digunakan untuk memegang, mencengkam dan memutarkan benda kerja (batang paip
atau bahan pepasang) semasa kerja pemasangan dan penyelenggaraan sistem
perpaipan domestik
.
8.8 perengkuh paip adalah alatan yang sangat
diperlukan dalam kerja paip domestik. Perengkuh paip digunakan untuk kerja-kerja
melonggar atau mengetatkan logam berbentuk bulat atau nat bersegi. Sama seperti sepana
boleh laras, bukaan rahang perengkuh paip boleh dilaraskan mengikut saiz bahan kerja.
Bagi kerja-kerja penyambungan paip, sepasang perengkuh paip perlu digunakan bersama
atau digunakan berpasangan dengan sepanar boleh laras untuk mendapatkansambungan
yang kemas dan ketat seperti pada rajah 8.9 di bawah.
Rajah 8.9: Penggunaan perengkuh paip
v. Alatan Membenang
Alatan membenang digunakan untuk membentuk benang pada permukaan luar paip besi
galvani (GI) supaya dapat disambungkan dengan aksesori lain dalam sistem perpaipan
domestik. Peralatan untuk membenang dan kaedah membenang ditunjukkan pada rajah di
bawah.pemegang (stock handle) acu
5.2
ALATAN TANGAN
Terdapat beberapa jenis alatan tangan yang digunakan dalam kerja
-
kerja amali logam yang
dikelaskan mengikut fungsi
-
fungsinya. Antaranya ialah alatan mengukur dan menanda, alatan memegang,
mengapit dan menyangga, alatan mengetuk dan menukul, alatan membentu
k dan membengkok, alatan
memotong dan melubang, alatan mengimpal, serta alatan kerja kemasan. Kebanyakan
alatan
-
alatan ini
disesuaikan supaya sepadan dengan ciri
-
ciri fizikal bahan logam yang keras dan mulur.
i.
Alatan Mengukur dan Menanda
Sama seperti dalam
kerja kayu, a
latan mengukur digunakan untuk mengukur panjang, lebar

7. ,
dan
juga tebal bahan logam yang digunakan. Setelah diukur, bahan
-
bahan tersebut ditandakan dengan
menggunakan alat penanda sebagai panduan untuk peringkat kerja seterusnya seperti
memoton
g,
melubang, mencantum dan sebagainya. Rajah 5.2 di bawah menunjukkan alatan
-
alatan yang
digunakan untuk kerja
-
kerja mengukur
.
Rajah 5.2: Alatan
-
alatan mengukur kerja logam.
Fungsi dan cara penggunaan bagi pembaris keluli, pita
ukur dan
sesiku L adalah sama seperti yang
telah diterangkan dalam topik alatan mengukur kerja kayu (unit 2). Angkup vernier pula
digunakan
untuk mengambil ukuran bahan kerja dengan lebih tepat iaitu sehingga dua titik perpuluhan
(0.01
m
m)
. Contoh penggunaan
dan c
ara pembacaan skalanya
adalah
seperti pada rajah 5.3
.
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
3
Rajah 5.3: Contoh penggunaan dan cara pembacaan angkup vernier.
Rajah 5.4 di bawah pula menunjukkan senarai alatan tangan
dan bahan yang digunakan untuk
tujuan menanda benda kerja.
Rajah
5.4: Alatan dan bahan menanda kerja logam.
Skala imperial
(
inch
)
Skala metrik
(
cm
)

8. 1
.
3
cm
=
13
mm
a
.
Laraskan rahang angkup sehingga mengapit objek
yang hendak diukur
putarkan skru pengunci sehingga menghasilkan
bunyi “klik’
b
.
ambil ukuran pada skala metrik bagi objek tersebut
(=
13
mm
)
21
bahagian
1
.
3
cm
=
13
mm
c
.
ambil ukuran pada skala vernier
(
dengan merujuk
sengatan pada skala vernier yang sepadan dengan
sengatan pada skala metrik
d
.
oleh kerana
1
bahagian pada skala vernier mewakili nilai
0
.
02
mm
(
dinyatakan pada angkup
).
Darabkan
21
dengan
0
.
02

9. mm
21
x
0
.
02
=
0
.
42
mm
e
.
tambahkan nilai pada skala metrik dan skala vernier
13
mm
+
0
.
42
mm
=
13
.
42
mm
.
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
4
a.
Penebuk pusat
Alatan yang diperbuat daripada keluli yang digunakan bersama dengan tukul untuk
menanda titik
rujukan bagi kerja
-
kerja melubang seperti pada rajah 5.5 di bawah.
Rajah 5.5:
Fungsi dan cara
penggunaan penebuk pusat.
.
b.
Penggarit
Digunakan untuk mengguriskan permukaan logam sebagai panduan untuk kerja
-
kerja memotong
dan sebagainya.
Rajah 5.
6
: Fungsi dan cara penggunaan
penggarit
.

10. c.
Kapur kejuruteraan
Kapur kejuruteraan digunakan untuk
menghasilkan kesan putih pada permukaan logam sebagai
panduan untuk kerja
-
kerja seperti mengimpal, memotong dan sebagainya.
Rajah 5.7: Fungsi dan cara penggunaan kapur kejuruteraan
.
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
5
ii.
Alatan
Memegang dan Mencengkam
Digunakan untuk menetapkan objek pada
suatu kedudukan supaya mudah untuk dikerjakan. Selain
daripada itu digunakan untuk memegang objek terutamanya yang susah untuk dipegang
dengan
menggunakan tangan atau semasa objek tersebut berada d
alam keadaan panas. Kebolehan
alatan
-
alatan ini untuk memeg
ang dan mencengkam
sesuatu objek boleh
disesuaikan dengan
kepelbagaiaan saiz dan bentuk bahan kerja. Antara alatan
-
alatan yang digunakan dalam kerja
-
kerja
memegang dan mencengkan adalah sep
e
rti pada rajah 5.8 di bawah
.
Rajah 5.8: Alatan
-
alatan memegang
dan mencengkam.
a.
Playar gabung
, playar ragum, dan p
layar cengkam seribu
Playar gabung d
igunakan unt
uk memegang benda kerja supaya
aktiviti seperti memotong dawai,
membengkok kepingan

11. logam
, dan memegang objek panas dapat d
ilakukan dengan mudah.
Playar
cengkam seribu pula m
empunyai fungsi yang sama seperti playar gabung tetapi
mempunyai rahang boleh laras yang dapat digunakan untuk memegang dan mencengkam
objek
yang pelbagai saiz.
Rajah 5.9: Fungsi playar gabung dan playar cengkam seribu.
b.
Playar munc
ung tirus
Muncung yang tirus pada playar jenis ini digunakan bagi memegang bahan
-
bahan kecil seperti
skru,
nat, dawai dan lain
-
lain. Muncungnya yang tirus pula boleh digunakan untuk memegang
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
6
dan mengambil objek yang berada pada tempat yang sempit. Contoh p
enggunaan playar
muncung tirus adalah seperti pada rajah 5.10.
Rajah 5.10: Fungsi playar gabung untuk memegang objek kecil seperti dawai.
Rajah 5.11 di bawah menunjukaan playar ragum dan salah satu fungsinya.
Pada pendapat
anda
,
apakah ciri
-
ciri istimewa yang terdapat pada plajar jenis ini dan apakah perbezaan dari segi fungsi
diantara playar ragum dengan playar
-
playar yang lain.
Rajah 5.11: Playar ragum dan salah satu fungsinya.
iii.
Alatan
Mengetuk dan membentuk
Alatan me
getuk yang selalu digunakan dalam kerja logam ialah tukul pein bebola
iaitu alatan
digunakan untuk membentuk atau mengubah bentuk sesuatu bahan logam
dan juga untuk
mengetuk pahat logam semasa kerja
-
kerja memahat. Pein bebola (bahagian hemisfera) yang

12. terd
apat pada tukul
ini pula digunakan untuk kerja
-
kerja mengetuk rivet.
playar muncung tirus
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
7
Rajah 5.1
2
:
Tukul bonggol bulat dan fungsi
-
fungsinya.
Selain daripada tukul pein bebola
,
gandin getah juga kerap digunakan dalam kerja logam untuk
membentuk logam lembut seperti aluminium dan zink.
Rajah 5.1
3
:
Gandin getah dan contoh penggunaannya.
iv.
Alatan
Memotong
Rajah 5.14: Alatan
-
alatan memotong.
a.
Gergaji besi
Digunakan untuk memotong logam. Terdapat dalam dua jenis iaitu jenis bingkai tetap dan
jenis
bingkai boleh laras.
Jenis bingkai boleh laras adalah seperti yang ditunjukkan pada rajah 5.14.
T
erdapat tiga jenis mata gergaji besi yang dibezakan dengan
jumlah
bilangan gigi
pada
mata
gergaji per
-
inci dan juga jenis bahan yang sesuai digergaji seperti pada jadual
5.1 Manakala
kaedah menggergaji logam yang betul adalah seperti pada rajah 5.15.
mengubah bentuk logam
memahat
membentuk rivet
Kerja,Kayu,Logam,danPaip

13. |
8
Jadual 5.1: Saiz mata gergaji dan kegunaannya.
Bilangan gigi per
-
inci
Kegunaan
18
Memotong logam tumpat
24
Memotong paip
32
Memotong logam nipis
Rajah 5.15: Cara menggunakan gergaji besi.
b.
Pahat logam
Digunakan untuk memotong
, menarah dan
membuang logam.
Diperbuat daripada keluli yang
dikeraskan pada bahagian matanya
serta
ditempa mengikut bentuk dan saiz yang tertentu.
Terdapat
tiga
jenis pahat beserta kegunannya yang berbeza iaitu:
Pahat rata
Mata pahat berbentuk lebar (lebih lebar daripada badan) dan
nipis.
Digunakan untuk
memotong, menebuk dan menarah logam.
Rajah 5.16: Pahat rata dan contoh kegunaannya
.
Pahat rata lintang
Mata pahat berbentuk
tirus dan kecil.
Digunakan untuk memotong
lurah atau menarah logam
sebelum pahat rata digunakan.
Rajah
5.17: Pahat rata lintang
dan contoh kegunaannya
.
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
9

14. Pahat
mata bentuk berlian
Mata pahat ini tirus dan berbentuk
seperti
berlian
.
Digunakan untuk menatal dan
membersihkan bucu atau pepenjuru lubang pada logam.
Rajah 5.18: Pahat
mata bentuk berlian dan contoh kegunaannya.
c.
Gunting logam
Gunting logam banyak digunakan untuk kerja
-
kerja menggunting logam lembut sepert zink dam
aluminium.
Rajah 5.1
9
:
Gunting logam
dan contoh kegunaannya.
v.
Spanar
Rajah 5.
20
: Jenis
-
jenis sp
anar
.
gunting logam
Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
10
a.
Spanar hujung terbuka, spanar gelang dan spanar gabung
Spanar hujung terbuka dan spanar gelang digunakan untuk melnonggar dan mengetatkan
bolt
dan
nat kepada heksagon. Kedua
-
duanya mempunyai saiz yang pelbagai dan ditentukan oleh
jarak rahang bagi sapanar hujung terbuka dan diameter gelang bagi sapanar gelang.
Walaubagaimanapun sapanar hujung terbuka lebih sesuai digunakan untuk memutarkan
bolt dan
n
at di kawasan yang terhad dan sempit, manakala spanar gelang digunakan untuk kerja
-
kerja
memutar

15. kan
yang memerlukan cengkaman yang kukuh. Spanar gabung pula menggabungkan
kedu
-
dua jenis ciri
-
ciri tersebut.
Rajah 5
.21
: Kegunaan spanar hujung terbuka dan
spanar gelang
.
b.
Spanar
noleh laras
Juga digunakan untuk melonggar
atau
mengetatkan bolt dan nat. Kelebihan spanar
boleh laras
ialah jarak bukaan rahangnya yang boleh dilarask
an. Saiz bagi spanar jenis ini b
ergantung
kepada jarak bukaan maksimum
rahangnya.
Rajah 5
.2
2
:
Bah
a
gian spanar boleh laras dan contoh kegunaannya
.
vi.
Kikir
Dalam kerja
logam,
kikir digunakan dalam kerja kemasan untuk menipis dan melicinkan pe
rmukaan
logam serta membuang ge
rigis kesan daripada kerja
-
kerja memotong. Bagi tujuan menipis dan
melicinkan permukaan, proses mengikir dilakukan pada tiga peringkat. Peringkat pertama
menggunakan kikir kasar untuk mengikir dengan kuantiti yang banyak dan cepat pada
permukaan
logam. Per
ingkat kedua dengan menggunakan kikir gigi sederhana kasar untuk menghilangkan
kesan
-
kesan proses mengikir peringkat pertama. Proses yang terakhir dengan menggunakan kikir

16. Kerja,Kayu,Logam,danPaip
|
11
gigi halus untuk melicinkan dan mengemaskan permukaan benda kerja. Jenis
-
jenis kikir
adalah
seperti pada rajah
-
rajah di bawah.
Rajah 5.2
3
: Jenis
-
jenis kikir logam
.
.
Rajah 5.2
4
: Jenis
-
jenis potongan pada permukaan kikir logam