Notes CTU

1. Oleh: Ust Razizi bin Tarmuji
razizi.uitm.edu.my

2. Topik –topik yang akan dipelajari
Definisi Zakat
Syarat zakat
Jenis zakat
Asas perakaunan zakat
Kaedah pengiraan zakat
razizi.uitm.edu.my

3. Definisi
 Bahasa: Berkat, tumbuh, bersih dan baik
 Istilah: mengeluarkan sebahagian harta yang wajib
kepada golongan yang berhak berdasarkan kaedah dan
syarat-syarat yang telah ditetapkan oleh syarak
razizi.uitm.edu.my

4. Dalil wajib zakat
 Ayat al-Quran:
Maksudnya: Dirikan Solat dan bayarlah zakat
(Al-Baqarah: 110)
razizi.uitm.edu.my

5. Ambillah sebahagian daripada harta mereka menjadi sedekah (zakat), supaya
dengannya engkau membersihkan mereka (daripada dosa) dan menyucikan
mereka…
(Al-Taubah: 103)
razizi.uitm.edu.my

6.  Hadis:
Sabda Rasulullah saw: Islam ditegakkan di atas lima
dasar: Syahadah bahawa tiada Tuhan selain dari Allah
dan Muhammad adalah RasulNya, mendirikan solat,
membayar zakat, berpuasa pada bulan Ramadhan dan
menunaikan haji bagi sesiapa yang berkemampuan.
(Mutaffaq Alaih)
razizi.uitm.edu.my

7. Hikmah diwajibkan zakat
1. Kesucian Rohani - Orang-orang yang mengeluarkan
zakat, jiwa mereka akan terdidik dengan baik, sifat rahim
dan penyayang akan terpupuk di sanubari mereka.
Keyakinan dan kepercayaan mereka kepada Allah
semakin teguh. Penerima zakat pula bebas dari sifat
dengki.
2. Merapatkan Jurang Perbezaan Di Antara Kaya Dan
Miskin
3. Mengurangkan Kadar Kemiskinan
4. Bekalan Di Akhirat
5. Meningkatkan ekonomi negara- menambah produktiviti
6. Mencipta peluang pekerjaan
razizi.uitm.edu.my

8. SYARAT-SYARAT UMUM WAJIB ZAKAT
1. Islam – hanya diwajibkan ke atas orang Islam sahaja
2. Sempurna milik – Milik yang sah dan bertanggungjawab ke atas
harta sepenuhnya serta boleh digunakan pada bila-bila masa.
Pinjaman, harta wakaf, dan harta haram tidak wajib, tidak tertakluk
atau memenuhi syarat ini.
3. Cukup nisab – kadar atau nilai minima yang menentukan harta itu
wajib dikeluarkan zakat atau sebaliknya.
4. Cukup haul – setahun mengikut bulan Qamariah iaitu 354 hari.
5. Harta berkembang – Harta yang berpotensi untuk berkembang
dan bertambah. Harta itu sendiri tidak dikenakan zakat namun hasil
dapatan daripadanya, pemilik mendapat faedah terus, seperti hasil
daripada sewaan rumah atau bangunan, hasil daripada pelbagai jenis
pengangkutan, hasil daripada ternakan binatang, hasil sampingan
seperti susu dari binatang ternakan, hasil daripada pengeluaran
madu.
razizi.uitm.edu.my

9. Asnaf-asnaf zakat
 Sesungguhnya sedekah-sedekah (zakat) itu hanyalah untuk orang-
orang fakir, dan orang-orang miskin, dan amil-amil Yang
mengurusnya, dan orang-orang muallaf Yang dijinakkan hatinya, dan
untuk hamba-hamba Yang hendak memerdekakan dirinya, dan orang-
orang Yang berhutang, dan untuk (dibelanjakan pada) jalan Allah, dan
orang-orang musafir (yang keputusan) Dalam perjalanan. (Ketetapan
hukum Yang demikian itu ialah) sebagai satu ketetapan (yang
datangnya) dari Allah. dan (ingatlah) Allah Maha Mengetahui, lagi
Maha Bijaksana.
Surah At-Taubah:60
razizi.uitm.edu.my

10. Asnaf zakat
1. Fakir: Seorang yang tidak mempunyai apa-apa harta atau pekerjaan atau
menerima pendapatan dari sumber-sumber lain yang jumlahnya tidak
sampai 50 peratus daripada keperluan harian dan keperluan tanggungannya
2. MiskinSeorang yang mempunyai pekerjaan atau hasil usaha atau
pendapatan dari sumber-sumber lain yang hanya memenuhi sebahagian
keperluan asasinya tetapi tidak mencukupi untuk menampung keperluan
harian dan juga menampung orang-orang dibawah tanggungannya.
3. Amil-Amil yang menguruskannya: iaitulah pegawai-pegawai yang
membantu pemerintah mengutip dan mengagihkan zakat.
4. Muallaf yang dijinakkan hatinya: Mereka orang yang baharu memeluk
islam yang dijangka dengan memberikan zakat kepada mereka akan
menguatkan lagi islam mereka.
5. Hamba-hamba yang hendak memerdekakan diri: iaitu hamba mukatab
( ‫المكاتب‬
) yang telah berakad dengan tuan yang memiliki mereka untuk
membayar secara ansuran.
6. Orang-orang yang berhutang: hutang untuk keperluan diri dan keluarga
7. Orang-orang yang berada pada fisabilillah: perang dan dakwah
8. Ibnu Sabil: Orang yang terputus bekalan dalam musafir yang diharuskan.
razizi.uitm.edu.my

11. JENIS-JENIS ZAKAT
1. Zakat fitrah – Zakat Badan yang diwajibkan kerana
tamat Bulan Ramadhan dan dikeluarkan mengikut
peraturan yang ditetapkan. Kadarnya kira-kira 3 kg
makanan ruji sesebuah negara.
2. Zakat harta benda – Satu pembayaran yang wajib
dikenakan apabila sesuatu harta itu mencapai
kadar dan tempoh yang telah ditetapkan oleh syarak.
razizi.uitm.edu.my

12. JENIS-JENIS HARTA WAJIB ZAKAT
1. Zakat emas dan perak
2. Zakat perniagaan
3. Zakat pendapatan
4. Zakat saham
5. Zakat simpanan
6. Zakat pertanian
7. Zakat maadin
8. Zakat ternakan
razizi.uitm.edu.my

13. ASAS PERAKAUNAN ZAKAT
 Asas penilaian berdasarkan harga semasa
 Tempoh setahun Qamariah perlu digunakan yang
tertakluk kepada tempoh haul – iaitu 354 hari dalam
setahun. Tahun Masihi 365 tahun biasa dan tahun lompat
366 hari. Cara pengiraan bermula 1.1.2009 hingga 20
Disember 2009.
 Tahun hasil pengeluaran
 Berdasarkan nisab yang telah ditetapkan sama ada 85 gram
emas atau 595 gram perak.
 Dikenakan ke atas pendapatan bersih bukan pendapatan
kasar – ditolak semua perbelanjaan yang perlu
 Bagi zakat pendapatan perlu ditolak keperluan asasi yang
munasabah mengikut perkiraan semasa atau setempat.
razizi.uitm.edu.my

14. Kadar Nisab terdahulu (Selangor)
Bil Tahun Kadar Nisab (RM)
1 1990 2,900
2 1995 2,700
3 1998 2,900
4 2000 3,200
5 2003 3,400
6 2007 6,100
7 2008 6,400
8 2009 7,900
9 2010 9,000
10 2011 10,650 (Sabah: RM 10,500)
11 2013 13,000 (Sabah: RM13,000)
Kadar nisab berdasarkan purata harga 85 g emas pada tahun tersebut
razizi.uitm.edu.my

15. PENGIRAAN ZAKAT
1. Zakat pendapatan
2. Zakat simpanan
3. Zakat perniagaan
4. Zakat emas dan perak
razizi.uitm.edu.my

16. 1. ZAKAT PENDAPATAN (al-mal al-mustafad)
 Harta pendapatan bermaksud semua jenis upah, imbuhan, bayaran atau hasil
yang diperolehi daripada kerja atau usaha yang dilakukan sama ada secara
tetap atau sekali sekali.
 Maka ia merangkumi gaji, upah,royalti, komisyen, hasil sewaan rumah dll.
 Cara kira zakat:-
 Campurkan semua pendapatan untuk tempoh setahun Hijrah.
 Tolakkan keperluan perbelanjaan asasi:
- Semua perkara yang melibatkan keperluan Dharuriyyah. Ini termasuk
makanan, minuman, pakaian, tempat tinggal, kesihatan, kos keselamatan dan
pendidikan.
- Ini merangkumi keperluan diri, isteri, anak-anak, ibubapa. Kesemua
tanggungan ini tidak terhad bilangannya dan tertakluk kepada hukum syarak
- Tolakkan pendapatan daripada pelbagai sumber yang dibenarkan seperti bagi
perbelanjaan menunaikan haji yang diwajibkan, iaitu haji yang pertama.
Penolakan untuk perbelanjaan mengubati diri dan tanggungan, termasuk juga
kedua ibubapa. Jumlah yang tinggal adalah pendapatan bersih.
razizi.uitm.edu.my

17. Contoh Pengiraan:-
1 Pendapatan setahun ( RM 5000 x 12) RM60,000
2. Bonus ( 2 bulan gaji) RM 10,000
3. Komisen agen takaful RM 5,000
Jumlah setahun Hijrah RM 75,000
1 Keperluan Diri RM 8,000
2 Isteri RM 5,000
3 Anak (seorang) RM 2,000
4 Potongan KWSP RM 7,500
Jumlah setahun Hijrah RM 22,500
Maka pendapatan bersih: RM 75,000- RM 22,500 = RM52500
Kadar Nisab semasa= RM 10,300 (Nisab semasa berdasarkan nilai 85 g emas
Maka, wajib bayar iaitu RM52500 x 2.5% = RM 1312.50
razizi.uitm.edu.my

18. 2. Zakat wang simpanan
Kaedah Kiraan Wang Simpanan Zakat:
 Simpanan Tetap
 Apabila sesuatu simpanan tetap itu telah genap setahun dan jumlahnya melebihi
daripada paras nisab (nilai 85 gram emas), maka
wajib dikeluarkan zakat sebanyak 2.5% daripada jumlah wang simpanan tersebut.
 Simpanan Biasa
 Ianya adalah dikira berdasarkan kepada jumlah baki terendah atau berakhir haul bagi
simpanan tersebut.
 Simpanan Dalam Satu Akaun
 Jika sesuatu simpanan itu telah genap setahun dan baki terendahnya (setelah ditolak
faedah yang ada dalam tempoh tersebut) adalah melebihi paras nisab, maka seseorang
itu wajib untuk mengeluarkan zakat atas wang simpanan.
 Simpanan Dalam Beberapa Akaun
 Jika seseorang itu mempunyai beberapa akaun simpanan, maka baki terendahnya dari
setiap akaun simpanan tersebut mestilah dicampurkan untuk mengira zakat walaupun
mungkin jika dikira satu-satu akaun, baki terendahnya tidak mencukupi nisab.
razizi.uitm.edu.my

19. Contoh
Tarikh Wang masuk Wang Keluar Baki
1.1.2006 RM 7,000.00 - RM 7,000.00
3.3.2006 RM 1,000.00 - RM 8,000.00
12.5.2006 RM 5,000.00 - RM 13,000.00
3.6.2006 RM 3,000.00 RM 10,000.00
28.6.2006 RM 1,000.00 - RM 11,000.00
14.8.2006 Inst. RM 500.00 - RM 11,500.00
2.9.2006 - RM 5,000.00 RM 6,500.00
10.10.2006 RM 2,000.00 - RM 8,500.00
3.12.2006 RM 1,000.00 - RM 9,500.00
razizi.uitm.edu.my

20. 3. Zakat Perniagaan
 Zakat perniagaan ialah zakat yang wajib dikeluarkan
hasil daripada harta perniagaan sama ada berasaskan
pembuatan, perlombongan, perikanan, perkapalan,
pembekalan, pertanian, perkhidmatan atau
sebagainya dengan tujuan diperniagakan, sama ada
dalam bentuk perniagaan persendirian, perniagaan
perkongsian sesama Islam atau dengan bukan Islam,
perniagaan semua jenis syarikat, koperasi atau
perniagaan saham dan sebagainya.
razizi.uitm.edu.my

21. Syarat wajib zakat perniagaan
 Islam.
 Sempurna Milik (kepunyaan mutlak).
 Genap setahun Perniagaan dijalankan (cukup haul).
 Cukup Nisab (bersamaan nilai 85 g emas)
 Niat untuk berniaga
 Perniagaan yg halal
 Harta yg produktif- yg boleh menjana keuntungan
razizi.uitm.edu.my

22. Terdapat 2 kaedah mengira zakat perniagaan.
 Kaedah Model Berkembang (Growth Model).
 Ia mengambil kira ekuiti pemilik entiti perniagaan tersebut, sumber-
sumber pembiayaan kewangan dan dibuat pelarasan sama ada
dicampur atau sebaliknya. Dalam istilah yang lebih ringkas ialah
modal dicampurkan dengan keuntungan.
 Ekuiti pemilik + liabiliti jangka panjang - aset tetap - aset bukan
semasa +/- pelarasan = harga perniagaan yang tertakluk kepada
pengiraan zakat.
 Kaedah Model Modal Kerja (Working Capital)
 Ia mengambil kira kedudukan harta semasa perniagaan, ditolak
dengan tanggungan semasa perniagaan dan dibuat pelarasan dengan
beberapa perkara yang berkaitan dengan zakat yang perlu diambil kira.
Pelarasan ini dibuat sama ada dengan mencampurkan item-item yang
telah dikenalpasti perlu ditambah atau membuat tolakan.
 Aset semasa - liabiliti semasa +/- pelarasan = harta perniagaan
yang tertakluk kepada pengiraan zakat.
razizi.uitm.edu.my

23. Kaedah II - Modal Berkembang (Growth Model)
Sila penuhkan maklumat berikut:
A. Ekuiti Pemilik RM
B. Campur: Liabiliti Jangka Panjang RM
C. Tolak: Aset Tetap RM
D. Totak: Aset Separuh Tetap RM
E. Jumlah ( A + B - C - D) RM
F. Peratusan (%) Milikan Muslim x A % RM
G. Nisab Senarai Nisab RM
H. Zakat yang wajib dibayar (2.5% x E) RM
razizi.uitm.edu.my
0
0
0
0
0
0
0
10300
0
Reset

24. Nota: Anda boleh memilih mana-mana kaedah yang sesuai dengan bentuk perniagaan (nature of business).
Jangan gunakan koma (,) untuk nilai RM. Contoh: 10000 bukan 10,000
Kaedah I - Modal Kerja (Working Capital) Sila penuhkan maklumat berikut:
A. Aset Semasa RM
B. Tolak: Liabiliti Semasa* RM
C. Jumlah ( A - B ) RM
* Jika liabiliti semasa > aset semasa, TIADA zakat dikenakan
D. Peratusan (%) Milikan Muslim x C % RM
E. Nisab Senarai Nisab RM
F. Zakat yang wajib dibayar (2.5% x D) RM
razizi.uitm.edu.my
0
0
0
0
0
10300
0
Reset

25. Pelarasan
 Pelarasan yang terlibat dalam pengiraan di atas adalah bersumberkan hujah dan asas seperti berikut:
 1. Ditolak Daripada Aset Semasa.
Semasa mengambil kira harta semasa berikut adalah perkara yang perlu dibuat pelarasan:
 Barang-barang Tidak Wajib Zakat
Hendaklah dikeluarkan seperti barang-barang dan hasil yang haram umpama riba, judi dan arak.
 Bukan Milik Sempurna
Bayaran deposit air, deposit telefon, elektrik dan lain-lain yang seumpamanya hendaklah ditolak
kerana ia tidak memenuhi syarat-syarat milik sempurna.
 Si Penghutang Kewangan
Wang yang dipinjamkan akan dikenakan zakat atas si peminjam berdasarkan bahawa ciri-ciri milik
sempurna aset tersebut berpindah ke si peminjam.
 Tiada Item Yang Dikenakan Zakat Dua Kali
Nilai dividen yang sudah dibayar zakat oleh syarikat yang dilaburkan akan ditolakkan.
 Aset Semasa Mestilah Yang Produktif
Hutang lapuk, stok lupus, penurunan nilai yang ketara & kekal hendaklah ditolak.
 Tabung-tabung Yang Bersifat Kebajikan
Tabung bagi tujuan kebajikan seumpama khairat, pendidikan yang terdapat dalam aset semasa akan
dikecualikan dari zakat.
 Bagi Kategori Inventori / Stok
Barangan akhir siap sahaja diambil kira; manakala stok bahan mentah serta kerja dalam proses tidak
diambil kira.
razizi.uitm.edu.my

26.  2. Dicampur Kepada Tanggungan Semasa
 Menurut pendapat Imam Syafie – Tidak ada syarat hutang dalam
menentukan sama ada harta tersebut layak nisab ataupun tidak.
Menurut pendapat Syafie hutang kewangan (bukan liabiliti
perdagangan) tidak menghalang kewajipan zakat.:
 Bagi memenuhi nisab, liabiliti semasa yang boleh ditolak adalah
yang ianya bersifat operasi sahaja termasuk:
 Pemiutang Perdagangan (Trade Creditors).
 Kos operasi (Operation Payables) seperti gaji, elektrik, telefon
 Cukai.
 Oleh yang demikian pelarasan adalah melibatkan item-item
yang tidak dibenarkan tolakan seperti berikut:
 Bukan berbentuk operasi perniagaan iaitu ‘financial loans’ dan
pengkelasan semula pinjaman berjangka.
 Dividen yang dicadangkan (Dividend Payable).
 ‘Overdraf’.
 Pajakan kewangan / modal (financial / capital lease).
razizi.uitm.edu.my

27. 4. Zakat emas dan perak
 Mata wang wajib dikenakan zakat kerana ia boleh
digunakan untuk bermuamalah sama dengan emas
dan perak. Wang sama ada berbentuk kertas, syiling
atau sebagainya setaraf dengan emas dan perak
sebagai satu kuasa membeli.
 Nisab zakat wang simpanan adalah berdasarkan nilai
semasa bagi nisab emas (85 gram) atau perak (595
gram).
 Barang kemas yang dipakai tidak dikenakan zakat.
Setakat mana? Pusat Zakat Selangor menjadikan adat
kebiasaan tidak lebih 800 gram emas.
razizi.uitm.edu.my

28.  Kaedah Kiraan Zakat Emas & Perak:
 Emas Perhiasan Wanita Emas perhiasan wanita ialah emas yang dibeli atau digunakan
sebagai perhiasan di badan. LZS (MAIS) mengambil kira kadar uruf emas bagi
pemakaian perhiasan tersebut. Jika kadar pemakaian itu tidak mencapai kadar
uruf, maka tidak wajiblah membayar zakat emas perhiasan tersebut. Kadar uruf emas di
negeri Selangor ialah sebanyak 800 gram manakala KL ialah 150 g

Contoh:
(Timbangan emas x harga semasa x 2.5%)
900 gram x RM50 = RM45000 x 2.5% = RM1125
 Emas Yang Disimpan
 Bermaksud emas yang selain daripada perhiasan wanita yang dipakai di badan samaada
dalam bentuk mata wang, simpanan, galian, peralatan rumah dan sebagainya.
 Ia dikenakan zakat sebanyak 2.5% daripada jumlah yang ada sekiranya kadar yang dimiliki
itu sama atau melebihi nisabnya iaitu 85 gram. Ia tidak sama dengan emas perhiasan yang
dipakai. Nisab emas yang tidak dipakai ialah sebanyak 85 gram
 Contoh:
Timbangan emas x harga semasa x 2.5%
90 gram x RM50 = RM4500 x 2.5% = RM112
 Perak
 Bagi logam perak, samaada dipakai sebagai barang perhiasan ataupun tidak (disimpan
sebagai perhiasan di rumah), maka pengiraannya adalah berdasarkan nilai barang perak
tersebut. Nisab bagi perak adalah sebanyak 595 gram atau lebih
 Contoh:
800 gram perak x RM0.90(segram) x 2.5% = RM18
razizi.uitm.edu.my