Autizmot -III /5 Marija Meckaroska

1. Autizam

2. VOVED: Аутизаме нарушувањенаневролошкиотразвој, коесеодликувасонамаленаспособностзасоцијализација и комуникација и соограничено и повторливооднесување. Ситеовиезнацисеманифестираатпредтригодишнавозраст. Аутизмотделуванапроцесирањетоинформациивомозокот, сотоаштогоменуваначинотнакојштоневроните и нивнитесинапсисеповрзуваат и организираат. Какодоаѓадооваапојавасѐуштене е познато. Аутизмотимацврстагенетскаоснова, ногенетскиотсоставнааутизмот е сложен.Вореткислучаиаутизмот е поврзансофакторикоипредизвикуваатвроденималформации. Постојат и многуконтроверзнитеориизанекоипричинители, коиштоможатдапроизлезатодопкружувањето, какоштосетешкитеметали, пестицидитеиливакцините, коисепримаатворанотодетство. Аутизмотсепојавувакај 1-2 од 1000 луѓе. Родителитеобичногизабележуваатсимптомитевопрвитедвегодини. Симптомитеобичносеразвиваатпостепено, ноимаисклучоцикајнекоидецасоаутизам, коиотпрвосеразвиваатнормално, а потоанивниотразвојназадува. Иакопреземањетомеркивопогледнавоспитувањеилиучењезаспознавањенасветотуштевораниотпериододдетствотоможедаимпомогнедастанатспособнидасегрижатзасамитесебе, дакомуницираат и дасесоцијализираат, непостоилеккојштоделува 100 процентно. Немногудецасоаутизамсеосамостојуваат и живеатнезависнопостекнувањетополнолетство, иаконекоиоднивстануваатуспешни. Развиена е и културанааутистите, ворамкитенакојаштонекоибараатлек, додекапакдругиверуваатвотоа, декааутизмотнетребадасетретиракаконарушување, тукудасетолериракакоразлика.

3. Карактеристики Аутизмот е многупроменливонарушувањевопсихолошкиотразвој, коештонајпрвосепојавувазавременамногуранотодетствоиливомалкуподоцнежниотпериододдетството, и воглавнопродолжувасоистабрзинанаразвивање, безнамалувањенаинтензитетот. Очигледнитесимптомисепојавуваатпостепенопо 6-месечна возраст, веќеможатдасепотврдатод 2 до 3-годишна возраст, и имааттенденцијадапродолжуваатдасепојавуваатвозрелитегодини, ночестовопроменетаформа. Аутизмотнесеутврдувасосамоеденсимптом, тукусокарактеристичнататројкаодсимптоми: нарушувањавоспособностазасоцијализација, нарушувањавоспособностазакомуникација и ограничениинтереси и повторливооднесување. Има и другичестисимптоми, каконеобичниотначиннајадење, нотиенесепресуднипридијагностицирањето. Карактеристичнитесимптоминааутизмотсепојавуваатнизцелиотсвет, и натојначинштоаутиститенесеразликуваатдрастичноодостатокотоднаселението, приштоистотаканема и некојаостралинијапомеѓупоблагите и потешкитепатолошкислучаинааутизам.

4. Развојнаопштественониво Неспособностазавклопувањевоопштеството е тоа, покоештосеразликуваатаутизмот и сличнитенарушувањаодспектаротнааутизмотоддругитеболести, коисекарактеризираатсонарушувањаворазвојот. Луѓето, коиимаатаутизам, многутешкосевклопуваатвоопштествтото и честојанемааттааинтуицијазадругите, којаштопакдругителуѓејаземаатздравозаготово. Невообичаениотразвојвопогледнавклопувањевоопштествотостанувавоочливворанотодетство. Аутистичнитебебињаобрнуваатпомалкувниманиенаопштественитестимуланси, пореткосесмеат, пореткогигледаатдругитеоколунив и пореткоодговараатнанивнотоиме. Аутистичнитедечињапоочигледноотскокнуваатодопштественатанорма, напримерпореткоимаатдиректенконтакт, пореткосевртатнаповик и поверојатно е дакомуницираатсотоаштобијадвижелеракатанананекојдруг. Аутистичнитедецаод 3 до 5 годишнавозрастуштепомалкупокажуваатдекагоразбираатопштеството, тиеимприоѓаатнадругилуѓеспонтано, имитираат, реагираатнаемоции, комуницираатневербално и севртаткоганекојќегиповика. Но, сепактиеразвиваатповрзаностсонивниотпрвиченнегувател. Токмуспротивнонапопуларнотомислење, аутиститенеуживаатдабидатсами. Ночестосепокажувадеканааутиститеим е тешкодасеспријателат и дагоодржатпријателството. Занив, онаштопокажуваколкусеосамени е длабинатанапријателствата, а небројотнапријателикоигиимаат. Функционалнитепријателства, какоониекоиможедарезултираатсопоканизазабави, можатдаимаатогромновлијаниеврзквалитетотнанивниотживот.

5. Комуникација Околуеднатретинаодлицатасоаутизамнеразвиваатдоволноговорниспособностизадагизадоволатпотребитезадневнакомуникација. Уштевопрватагодинаодживототнадететоможатдасезабележатнеобичностивокомуникацијата, какозадоцнетпочетокнаобидитезазборување/мумлање, необичнигестикулации, необрнувањенавниманиенанадворешнитедразби и неогдоварањенаистите, како и начининаобидзакомуникацијасогласови, коиштонебиленаучениоднегувателот. Вовтората и третатагодинаодживотот, аутистичнитедецанемааттолкучестимумлања, испуштањанагласови, зборовииликомбинирањенаистите, и нивнитегестикулациисереткопроследенисозборови. Мала е веројатностадекааутистичнитедецаќегиизразатнивнитепобарувањаилидекаќегисподелатнивнитеискуства, тукупоголема е веројатностатиедекатиеедноставноќегиповтроуваатзборовитеналуѓетооколунив (ехолалија) илидекапогрешноќегиупотребатличнитезаменки.

6. Повторливооднесување Луѓетосоаутизампокажуваатповеќеформинаповторливоилиограниченооднесување, коештоскалатазаповторливооднесувањегокатегоризиранаследниовначин: Стереотипија - повторувачкидвижење, какоплескањесораце, правењезвуци, итн. Компулсивнооднесување - однесувањекоеследиправила, какоредењенаобјективоправалинија. Сличност - отпорконпромена, напримеринсистирањемебелотданесепреместува. Ритуалнооднесување - вклучуванепроменливашеманадневниактивности, каконапримернепроменетојадењеилиритуалнапресоблекување. Ова е тесноповрзанососличноста, и еднанезависнапроверканаскалатададепредлогзаспојувањенадватафактори. Ограниченооднесување - однесувањеограниченовопогледнаточканаконцентрирање, интересилиактивност, каконапримерпреокупираностсоединственателевизискапрограма, играчкаилиигра. Самоповредување -однесувањекоештовклучувадвижења, коијаповредуваатилиможатдананесатповреди, каконапримербоцкањевооко, гризењерака, удирањенаглава.

7. Другисимптоми Лицатасоаутизамможедаимаатсимптоми, коинесеповрзанисодијагнозатанокоиштопакможедаимаатнегативновлијаниеврзличностасоаутизамиливрзсемејствотонатааличност. Околу 0,5 % до 10 % одлицатасо НСА покажуваатнеобичниспособности, одспособностазазапамтувањенанепотребниинформациидоисклучителнореткитеспособностиназапрепастувачкитеаутистичнисаванти. Преголематаосетливост е нештоштогоимаат 90 % одаутистите, и некоијасметаатзаеднаодглавнитекарактеристикинааутизмот, и покрајтоаштонемасигурнидоказидекаабнормалноститевопогледнаосетливостасетие, покоиштоможатдасеразликувааутизмотоддругитенарушувањанаразвојот. Околу 60 % до 80 % одаутиститесесоочуваатсонеспособностзаконтрахирањенамускулите (хипотонија), неспособностзапланирањенамоторнитедвижења, и одењенапрсти. Забележанисе и необичнинавикивопогледнаисхранатакајтричетвртиниоддецатааутисти, и тоадотојстепен, штопоранооваоднесувањесесметалокакоиндикаторзапоставувањенадијагноза. Пребирливоста е најчестиотпроблем, ноима и случаинаритуалинајадење и одбивањенахрана, ноованикогашнепрерасналовонеисхранетост. Родителитенадецатадијагностициранисо НСА сеповеќеподстрес, отколкудругитеродители.

8. Причини Долговремесепретпоставувадекаимазаедничкапричинанагенетско, когнитивно и невронсконивозакарактеристичнататројкасимптомизааутизмот. Сложеностапоизлегуваодинтеракцијатамеѓуповеќегени, околината и епигенетскитефактори, коинегопроменуваатсоставотна ДНК, носенаследни и влијаатврзрепродукцијатанагените.ПричинатанеможедасепронајдевогенетскамутацијаспоредМенделовитезакони (наеденген), илипаквоабнормалностнаеденхромозом, какошто е синдромотМартина-Бела, и ниеденодгенетскитесиндромиповрзанисо НСА непокажалексплицитнодека е причинителна НСА. ПричинатанеможедасепронајдевогенетскамутацијаспоредМенделовитезакони (наеденген), илипаквоабнормалностнаеденхромозом, какошто е синдромотМартина-Бела, и ниеденодгенетскитесиндромиповрзанисо НСА непокажалексплицитнодека е причинителна НСА. Големделодаутистите, чииштосемејстванестрадаатодаутизам, можедасерезултатнанастанатахромозомскааберацијавогените, какоспонтанаделецијаилидупликацијанагенетскиматеријалзавременамејозата. Оттука, големделодслучаитенааутизамможедагибараатсвоитекоренивогенетскитепричини, коисенаследни, ноненаследени - тоазначидекамутацијата, којагопредизвикалааутизмот, не е присутнавородителскиотгеном.

9. Неколкудоказипокажуваатдекапричинителитенааутизмоттребадасебараатвоправецнанефункционалностнасинапсите. Некоиреткимутацииможедабидатпричинизааутизмотпорадитоаштопредизвикуваатпопречувањенанекоисинаптичкипатишта, какоштосемутациитеповрзанисоадхезијатанаклетките. Ситепознатитератогени (агенти, коипредизвикуваатвроденималформации), коисеповрзанисоризикзапојаванааутизам, дејствуваатсамовотекотнапрвите 8 неделипозачнувањетоназиготот, и ипокрајтоаштоованејаисклучуваможностадекааутизмотможедасепојавиподоцнавотекотнаразвојот, овасесепаксилнидоказизатоа, декааутизмотсепојавувамногурановоразвојот.Сепокажалодекафакторитенаопкружувањетогопричинуваатилијавлошуваатсостојбатанааутизмот, илипакможедасеважнизанекоиидниистражувања, а вонивсевбројуваатодреденивидовихрана, заразниболести, тешкиметали, разредувачи, издувнигасовиоддизелмотор, полихлориранифенили, фталатниестери и фенолиупотребенивопластичнипроизводи, пестициди, броминиранизаштитиодоган, алкохол, пушење, консумирањенанедозволенидроги, вакцини и пренаталенстрес. Можно е првиотпат, когародителитеќестанатсвеснизафактотдекадететоим е аутист, дабидеоколувреметозапрворедовновакцинирање, и овагииздигнатеориитедекавакцинитеилинивнитесредствазачувањесепричинителитенааутизмот. И покрајтоаштонемацврстинаучнидоказизадајаподдржатоваатеорија, како и фактотдекатеоријата е биолошкиневозможна, загриженостанародителитевоврскасоаутизмот е покачена, штопакдоведедосепочестислучаинаизбегнувањенаимунизацијатазавременадетството и сепочестислучаинаепидемиинасипаници.

10. Механизам Симптомитенааутизмотпроизлегуваатодпроменитенаразличнисистеминамозокот, коисеповрзанисопроцесотназреење. Не е башјаснокакосепојавувааутизмот. Неговиотмеханизамможедасеподелина 2 дела: патопсихологијатанаделовитенамозокот и процеситекоисеодвиваатвонего, којашто е поврзанасоаутизмот, и невропсихолошкитеврскимеѓуделовитенамозокот и нивнотомеѓусебнооднесувањата. Сепокажалодекаоднесувањатаимаатповеќебројнипатопсихологии. Патопсихологија Заразликаодмногудругиболестинамозокот, аутизмотнемаеденединственмеханизамнанитуеднониво - нитунамолекуларно, нитунаклеточно, нитунанивонасистемнаорганизмот, и несезнаедалиаутизмотвсушностпретставуванеколкунарушувањапредизвиканиодмутациинанеколкучестимолекуларнипатишта, илипак (какоинтелектуалнатанеспособност) е комбинацијаодповеќенарушувањасоразличнимеханизми.Меѓухипотезитезаклеточна и молекуларнаосновазапатолошкотопредвременопребрзорастењенамозокотсевбројуваат: Прекумеренбројнаневрони, коиштопредизвикуваатлокалнапрекумернаповрзливоствоклучнитеделовиодмозокот Нарушеномигрирањенаневронитевораниотпериододбременост Нарушеницентризастимулирањеилиспречување Неправилноформирањенасинапсите и дендритите, напримерпримодулацијананеурексинскиот и неуролигинскиотсистемодповрзувачкиклетки, илипаксолошорегулиранасинтезанасинаптичкиотпротеин.

11. Невропсихологија Дветенајголемикатегориинатеориизакогнитивниотразвојсеоднесуваатнаврскитепомеѓумозокот и однесувањетонааутистите. 1. Прватакатегорија е сконцентрирананатеориитезаспособностазаразбирањенаопштеството. Теоријатазасоживување и систематизирањеземазапретпоставкадекааутиститеможатдасистематизираат, т.е. тиесеспособнидаразвијатвнатрешниправиланафункционирањевослучајнарешавањеназадачавнатревомозокот, нонесетолкудобривосоживувањето, односнорешавањетозадачипредизвиканиоддругиагенти. 2.Втората категорија е сконцентрирананаобработувањенанесоцијалниилиопштиинформации. Сепретпоставувадеканефукционалностанаекзекутивнитефункцииделумно е резултатнанедостатокодработнамеморија, планирање, спречување и другивидовинаегзекутивнифункции. Тестирањатазаегзекутивнитепроцесинакоратанамозокот, какошто е движењенаокото, укажуваатнатоадекаимаподобрувањеоддетстводоадолесценција, ноникогашне е постигнатонормалнонивокакокајвозрасенчовек. Силнастрананатеоријата е можностазапредвидувањенастереотипнооднесување и малиотбројнаинтереси, нодвеслабиточкисефактотдека е многутешкодасеизмерат.

12. Lekuvawe I pokrajprimenatanacelanizaterapiskimetodi,zaseganemalekzaAutizmot. No sepak se pravat tie terapii so celda se otstranatfunkcionalniteporemetuvawakajdetetoiprodol`uvaweiizvr{uvawenasekojdenvnitenaviki. Se zapo~nuva so bihejvioralnataterapija so koja se postignuvapogolemasamostojnoskajdeteto. Lekoviisto taka se koristatzavremenale~ewetonaAutizmot. Odkoi se davaatlekoviprotivgr~evinamuskilite , antidepresivi, stimulatoriiantipsihoti~kilekovi. Vo ponovovremevolekuvaweto se koristii HBOT ( hiperbariernaoksigenacijavobarkomora), no iovaametoda ne e mnoguzastapena.

13. ЗАКЛУЧОК Како што видовме неодамнешното истражување открива врска помеѓу аутизмот и абнормалностите во мозокот. Ако причината за оштетувањето вијае на оние делови на мозокот одговорни за социјалната интеракција , социјалната комуникација и имагинација можно е тријадата на нарушување да се појави и на лицето ќе се ќе развие нарушување .Меѓутоа точните причини не се познати. Овие сугестии дека различноста на медицинските состојби можат да водат до оштетување на мозокот и ако критичните делови од мозокот се зафатени тогаш поединецот можно е да манифестира типични особености на атуризам

14. Koristenaliteratura: http://mk.wikipedia.org/ http://www.mnza.org.mk/autismmk/shtoeau.htm http://tvoebebe.com/POSEBNI-POTREBI/autizam http://www.autizam.org/ http://www.medicina.hr/clanci/Autizam.htm

15. Содржина 2 вовед 3-6 карактеристики 7 други симптоми 8-9 причини 10-11 механизам 12 лекување 13 заклучок 14 користена литература