Araling Panlipunan 10 SIM

1. Lipunan
Layunin:
Nabibigyang kahulugan ang lipunan
Natutukoy ang mga istrukturang panlipunan
Naipaliliwanag ang kahulugan ng kultura

2. Lipunan
Ang lipunan ay tumutukoy sa mga
taong samasamang naninirahan sa isang
organisadong komunidad na may iisang
batas, tradisyon, at pagpapahalaga

3. Lipunan ayon sa mga Sosyologo
“Ang lipunan ay isang buhay na organismo kung
saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain.
Ito ay patuloy na kumikilos at nagbabago.
Binubuo ang lipunan ng magkakaiba subalit
magkakaugnay na pangkat at institusyon. Ang
maayos na lipunan ay makakamit kung ang
bawat pangkat at institusyon ay gagampanan
nang maayos ang kanilang tungkulin.”
Emile Durkheim

4. Lipunan ayon sa mga Sosyologo
“Ang lipunan ay kakikitaan ng
tunggalian ng kapangyarihan. Ito ay
nabubuo dahil sa pag-aagawan ng
mga tao sa limitadong
pinagkukunangyaman upang
matugunan ang kanilang
pangangailangan.”
Karl Marx

5. Lipunan ayon sa mga Sosyologo
“Ang lipunan ay binubuo ng tao na may
magkakawing na ugnayan at tungkulin.
Nauunawaan at higit na nakikilala ng tao
ang kaniyang sarili sa pamamagitan ng
pakikisalamuha sa iba pang miyembro ng
lipunan. Makakamit ang kaayusang
panlipunan sa pamamagitan ng maayos na
interaksiyon ng mga mamamayan.”
Charles Cooley

6. Ipagpalagay na ang lipunan ay tulad ng
isang barya na may dalawang mukha: ang
isang mukha ay tumutukoy sa mga
istruktura ng lipunan at ang isa
naman ay tumutukoy sa kultura.

7. Istrukturang Panlipunan
Institusyon
Social groups
Status (social status)
Gampanin (roles).

8. Istrukturang Panlipunan
1.Institusyon-ay organisadong sistema ng ugnayan sa
isang lipunan
Pamilya
Relihiyon
Edukasyon
ekonomiya
pamahalaan

9. May mga isyu at hamong panlipunang nag-ugat dahil
sa kabiguan ng isang institusyon na maipagkaloob
ang mga inaasahan mula rito. Halimbawa, ang mataas
na bilang ng mga mamamayang walang trabaho ay
maaaring dulot ng kakulangan ng kaalaman at
kakayahan na bunga ng kabiguan ng paaralan na
magkaloob ng mataas na kalidad ng edukasyon.

10. Istrukturang Panlipunan
2. Social Group ay tumutukoy sa dalawa o
higit pang taong may magkakatulad na
katangian na nagkakaroon ng ugnayan sa
bawat isa at bumubuo ng isang ugnayang
panlipunan.

11. Istrukturang Panlipunan
2. Social Group
 Ang primary group ay tumutukoy sa malapit at impormal na
ugnayan ng mga indibiduwal. Kadalasan, ito ay mayroon lamang
maliit na bilang. Halimbawa: pamilya at kaibigan
 Ang secondary group ay binubuo ng mga indibiduwal na may
pormal na ugnayan sa isa’t isa. Karaniwang nakatuon sa
pagtupad sa isang gawain ang ganitong uri ng ugnayang
panlipunan.Halimbawa: employer at manggagawa

12. Nagkakaroon ng hindi magandang ugnayan ang mga
bumubuo sa isang social group na nagdudulot ng
ilang isyu at hamong panlipunan. Halimbawa ang
malawakang pagwewelga ng ilang manggagawa ay
isang isyung panlipunan na dulot ng pagkakaroon ng
hindi magandang ugnayan ng mga manggagawa at
may-ari ng kumpanya

13. Istrukturang Panlipunan
3. Status - tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang
indibiduwal sa lipunan. Ang ating pagkakakilanlan o identidad ay
naiimpluwensiyahan ng ating status.
 Ascribed Status
 Achieved Status

14. Dalawang uri ng status
Ascribed Status
 Nakatalaga sa isang indibiduwal
simula nang siya ay ipinanganak
 Hindi ito kontrolado ng isang
indibiduwal
 Halimbawa: Kasarian
 Si Jaja ay ipinanganak na babae.
Achieved Status
 Nakatalaga sa isang indibiduwal
sa bisa ng kaniyang pagsusumikap
 Maaaring mabago ng isang
indibiduwal ang kaniyang achieved
status
 Halimbawa: Pagiging isang Guro
 Si Nho-nho ay naging guro dahil
sa kaniyang pagsusumikap

15. May mga isyu at hamong panlipunan na may kaugnayan sa
status ng tao sa lipunan. Karaniwan, nagkakaroon ng mas
malawak na pagkakataon sa magandang kalidad ng
edukasyon ang mga taong ipinanganak na mayaman kung
ikukumpara sa mga mahihirap. Sa kabila nito, mayroon din
namang mga mahihirap na naging tuntungan ang ganitong
kalagayan upang lalong magsumikap para mabago ang
estado sa buhay.

16. Istrukturang Panlipunan
4. Gampanin o Roles - Tumutukoy ang mga
ito sa mga karapatan, obligasyon, at mga
inaasahan ng lipunan na kaakibat ng
posisyon ng indibiduwal.

17. Sinasabing ang mga gampaning ito ang nagiging
batayan din ng kilos ng isang tao sa lipunang
kanyang ginagalawan. Halimbawa, bilang isang mag-
aaral inaasahang gagampanan mo ang mga tungkulin
ng isang mabuting mag-aaral at inaasahan mo rin na
gagampanan ng iyong guro ang kaniyang mga
tungkulin tulad ng pagtuturo nang mahusay at
pagbibigay ng pagsusulit sa klase.

18. Ang hindi pagganap sa mga inaasahang gampanin ng isang
indibiduwal o isang grupo ay maaaring magdulot ng ilang isyu at
hamong panlipunan. Halimbawa, ang isang mamamayan ay may
tungkuling dapat gampanan sa lipunan. Kung ito ay hindi
magagampanan nang maayos, magdudulot ito ng ilang isyu at
hamong panlipunan. Tungkulin ng mga mamamayan na sumunod sa
batas ng pagtatapon ng basura. Ang hindi pagsunod sa batas na ito
ay makapagdudulot ng ilang mga suliraning pangkapaligiran tulad
ng polusyon na banta sa kalusugan ng mga mamamayan

19. Kultura
 Ang kultura ay isang kumplikadong sistema ng ugnayan na
nagbibigay-kahulugan sa paraan ng pamumuhay ng isang grupong
panlipunan o isang lipunan sa kabuuan
 Ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at paraan ng pamumuhay
na naglalarawan sa isang lipunan. Samakatuwid ang ginagawa
natin sa ating pang-araw-araw na pamumuhay mula paggising
hanggang bago matulog ay bahagi ng ating kultura.

20. Dalawang Uri ng Kultura
1. Materyal na Kultura
Binubuo ito ng mga gusali, likhang-sining, kagamitan,
at iba pang bagay na nakikita at nahahawakan at
gawa o nilikha ng tao. (Panopio, 2007) Ang mga
bagay na ito ay may kahulugan at mahalaga sa pag-
unawa ng kultura ng isang lipunan.

21. Dalawang Uri ng Kultura
2. Hindi Materyal na Kultura
Kabilang dito ang batas, gawi, ideya, paniniwala, at
norms ng isang grupo ng tao. Hindi tulad ng
materyal na kultura, hindi ito nahahawakan subalit
ito ay maaaring makita o maobserbahan. Ito ay
bahagi ng pangaraw-araw na pamumuhay ng tao at
sistemang panlipunan.

22. Mga Elemento ng Kultura
Paniniwala Pagpapahalaga
Norms Simbolo

23. Mga Elemento ng Kultura
1. Paniniwala (Beliefs)
Ito ay tumutukoy ito sa mga kahulugan
at paliwanag tungkol sa pinaniniwalaan
at tinatanggap na totoo.

24. Maituturing itong batayan ng pagpapahalaga ng
isang grupo o lipunan sa kabuuan. Nakakaapekto sa
mga isyu at hamong panlipunan ang paniniwala ng
isang indibiduwal o pangkat ng tao.Halimbawa, ang
isang lipunang naniniwala sa pagkakapantay-pantay
ng mga tao anoman ang kasarian ay magbibigay ng
mga oportunidad para sa pag-unlad ng tao anuman
ang kasarian nito.

25. Mga Elemento ng Kultura
2. Pagpapahalaga (Values)
Ang pagpapahalaga ay hindi maaaring maihiwalay sa paniniwala
ng isang lipunan. Maituturing itong batayan ng isang grupo o ng
lipunan sa kabuuan kung ano ang katanggap-tanggap at kung ano
ang hindi. Batayan ito kung ano ang tama at mali, maganda at
kung ano ang nararapat at hindi nararapat.

26. Bagama’t may iba’t ibang pagpapahalaga ang
bawat lipunan, marami sa pagpapahalaga ay
kanilang pinagsasaluhan. Kapag ang isang
situwasyon o gawain ay labag sa mga
pagpapahalaga, itinuturing ito na isyu o hamong
panlipunan

27. Mga Elemento ng Kultura
3. Norms
Tumutukoy ito sa mga asal, kilos, o gawi na binuo at
nagsisilbing pamantayan sa isang lipunan. Ang mga
norm ang nagsisilbing batayan ng mga ugali, aksyon,
at pakikitungo ng isang indibiduwal sa lipunang
kaniyang kinabibilangan

28. Uri ng Norms
Ang folkways ay ang pangkalahatang batayan ng
kilos ng mga tao sa isang grupo o sa isang
lipunan sa kabuuan.
Ang mores ay tumutukoy sa mas mahigpit na
batayan ng pagkilos. Ang paglabag sa mga mores
ay magdudulot ng mga legal na parusa

29. Ang kawalan ng batayan ng pagkilos sa isang
lipunan ay maaaring magdulot ng kaguluhan.
Halimbawa, ang mga batas trapiko ay inilaan upang
magkaroon ng kaayusan at kaligtasan ang mga tao
sa lansangan. Batayan ito ng pagkilos ng mga tao.
Ang hindi pagsunod sa mga batas na ito ay may
kaukulang kaparusahan

30. Mga Elemento ng Kultura
4. Simbolo (Symbols)
Ang simbolo ay ang paglalapat ng kahulugan sa
isang bagay ng mga taong gumagamit dito. (White,
1949) Kung walang simbolo, walang magaganap na
komunikasyon at hindi rin magiging posible ang
interaksiyon ng mga tao sa lipunan

31. Ang mga halimbawa ng simbolo ay wika, mga
pagkumpas (gestures), at iba pang bagay na
nauunawan ng mga miyembro ng isang
lipunan.Halimbawa, isang gawi ng mga Pilipino ang
pagmamano. Ang gawing ito ay sumisimbolo sa
isang paraan ng pagpapakita ng paggalang ng mga
Pilipino sa mga nakatatanda

32. Ang Sociological Imagination
Sa pag-aaral ng mga hamon at isyung panlipunan, mahalaga
ang pagunawa sa mga istrukturang bumubuo rito maging
ang kulturang naglalarawan sa isang lipunan. Mahalaga
ring makita ng bawat isa ang kaugnayan ng istrukturang
panlipunan at kultura sa pagkakaroon ng mga suliranin at
isyung panlipunan

33. Ayon kay C.Wright Mills (1959), mahalagang malinang
ang isang kakayahang makita ang kaugnayan ng mga
personal na karanasan ng isang tao at ang lipunang
kanyang ginagalawan. Tinawag niya itong
Sociological Imagination. Kapag nalinang sa atin ang
abilidad na ito, masusuri natin ang koneksiyon at
interseksiyon ng mga isyung personal at isyung
panlipunan.

34. Isyung Personal
Ang mga isyung personal ay sinasabing nagaganap
sa pagitan ng isang tao at ilang malalapit sa kanya.
Ang solusyon sa isang isyung personal ay nasa
kamay ng indibiduwal. Maituturing ang isyung ito
na pribadong bagay na nararapat solusyunan sa
pribadong paraan.

35. Isyung Panlipunan
Ang isyung panlipunan ay isang pampublikong
bagay. Karaniwang kaugnay ito ng krisis o
suliranin sa mga institusyong panlipunan. Mga
suliranin ito na nakakaapekto hindi lamang sa
isang tao kundi sa lipunan sa kabuuan.

36. Isyung Personal at Isyung Panlipunan
Mahalagang malaman mo na sa kabila ng pagkakaiba ng isyung personal
at isyung panlipunan, ang dalawang ito ay magkaugnay. Isang halimbawa
nito ay ang mga hamon at isyung pangkapaligiran. Ang makalat na
bakuran ay isang halimbawa ng isyung personal subalit kung ang isang
barangay o bayan ay magiging makalat dulot ng kawalan ng maayos na
sistema ng pagtatapon ng basura, ito ay maituturing na isyung
panlipunan. Idagdag pa rito ang masamang epekto sa kalusugan at
ekonomiya ng isang lugar kung ito ay mabaho, makalat, at walang maayos
na sistema ng pagtatapon ng basura.

37. Isyung Personal at Isyung Panlipunan
Mayroon din namang ilang pangyayari na
maituturing na isyung panlipunan subalit makikita
ang epekto sa personal na buhay ng isang tao. Ang
mga digmaan ay maituturing na isyung panlipunan
subalit hindi maikakaila ang epekto nito maging sa
personal na buhay ng mga tao sa lipunang puno ng
kaguluhan at karahasan.

38. Sanggunian:
 Araling Panlipunan Curriculum Guide
 Araling Panlipunan 10 Kontemporaryung Isyu
(Kagamitan ng Mag-aaral) pahina 13-24

39. May-akda:
MEJICANO F. QUINSAY, JR.
Teacher II/Araling Panlipunan
Baquilan Resettlement
High School
Botolan, Zambales