3. A auga é un composto formado por partículas (átomos) de dous
elementos unidos entre sí: o osíxeno (O) e o hidróxeno (H).
Nunha pinga de
auga hai trillóns de
moléculas.
COMPOSICIÓN DA AUGA
EN VOLUME EN MASA
OSíXENO
33,3 %
88,81 %
HIDROXENO 66,6 %
11,19 %
MOLÉCULA DE AUGA
H2O
4. A auga non se atopa case
nunca en estado puro,
sempre leva disoltas, ou en
suspensión, substancias que
lle conceden características
diferentes.
5. A forza de atracción entre as moléculas superficiais
da auga (tensión superficial) crea unha película
invisible que mantén a forma das pingas.
6. A auga ten un gran poder disolvente.
Penetra no interior dos materiais, altera as súas
estruturas ou disólveos.
7. O xeo é menos denso (ten máis
volume) que a auga líquida e
por iso aboia nela.
Cando a auga se conxela
aumenta de volume
8. A densidade da auga é 1
1 litro= 1 quilo
aceite
O aceite é
menos denso
que a auga
auga
O ovo afúndese en auga dóce a aboia en auga con sal.
9. A auga pode
aparecer como
sólido, líquido
ou gas,
dependendo da
temperatura.
A calor fai que as
partículas que
forman a auga se
manteñan xuntas
ou se separen.
A a u g a é u n GAS ca n do a s
p a rtícula s a o a b sorb e ren
ca lor fa n se lixe ira s, p e rd e n
a co n exión e ntre e la s e
mó ve n se libre me n te .
10. A Terra é o único planeta que
permite a existencia da auga nos
seus tres estados: sólida (nevexeo), líquida, e gas (vapor de auga).
Outros planetas do sistema solar teñen
auga en estado gasoso (Venus) ou en
estado sólido (Marte)…
11. CICLO DA AUGA NA NATUREZA
PRECIPITACIÓN
EVAPOR
ACIÓN
ESCORRENTÍA
A facilidade que ten a auga para cambiar de estado con lixeiras variacións de temperatura fai
posible que circule na natureza nun ciclo pechado, que permite manter constantemente a
cantidade de auga que hai no planeta e a súa distribución polos distintos medios.
Cada día o sol evapora 1 billón de litros de auga.
12. ORIXE DA AUGA
•Impacto de
meteoritos e
cometas
•Enfriamento do
magma inicial
•Erupcións
volcánicas
13. ONDE HAI AUGA?
Na Terra hai aproximadamente 1.400
millóns de km3 de auga distribuídos
de forma irregular.
DISTRIBUCIÓN DA AUGA NA TERRA
Océa nos
97,4 %
Gla ciares
2,02 %
Auga s Subterráneas
0,57 %
Lagos e Ríos
0,01 %
Atmosfera
0,001 %
Seres vivos
0,0 0004 %
15. A AUGA DA ATMOSFERA
A atmosfera só contén a cenmilésima parte da auga do planeta,
pero esa pequena cantidade é a que, ao distribuírse pola
superficie, alimenta os ríos e os acuíferos e fai posible a vida.
16. O vapor de auga que hai no aire xeralmente
non se ve. Cando enfría condénsase e faise
visible en forma de NUBES, nas capas altas, e
NÉBOA, a nivel do chan. Se a temperatura
segue baixando deposítase en forma de
ORBALLO, e se se conxela forma a XEADA
17. As PRECIPITACIÓNS prodúcense
cando o peso das pingas que se
forman nas nubes é tan grande que
non se pode soster no aire e caen en
forma de CHUVIA, NEVE ou SARAIBA
18. A AUGA DOS OCÉANOS
O mar constitúe a maior parte da hidrosfera. Forma
grandes masas de auga salgada (océanos) que cobren o
70% da litosfera, entre as que emerxen os continentes.
Os océanos teñen unha profundidade media de 4.000 m.
Cada litro de auga de mar ten:
-35 gramos de sales minerais (cloruro sódico,
fosfatos, nitratos…)
-De 0 a 8,5 ml de osíxeno
-Pequenas cantidades de dióxido de carbono
-Ata cen elementos químicos diferentes.
19. IMPORTANCIA ECOLÓXICA DOS OCÉANOS
•Regulan o clima: transportan a calor e amortecen as
rigurosidades do clima
•Absorben o CO2 atmosférico.
•Son fonte de recursos (alimentos, minerais, enerxía)
•Utilízanse como vía de transporte
•Os movementos do mar favorecen o intercambio de
gases coa atmosfera.
•Os océanos son tamén o sumidoiro a onde van parar
unha gran cantidade de residuos procedentes dos
verquidos costeiros urbáns e industriais, das achegas
dos ríos, dos accidentes dos barcos...
20. A AUGA DA TERRA
OS RÍOS
Son correntes de auga que circulan por un álveo, cun caudal
máis ou menos permanente.
Os ríos devolven ao mar uns 37.000 billóns de litros de auga ao ano.
21. Os ríos son, porcentualmente, a parte menos importante da hidrosfera
(0,00015%), pero son elementos fundamentais desde o punto de vista
ecolóxico e social xa que a súa auga doce é un elemento imprecindible para
o desenvolvementos dos ecosistemas e das actividades humanas
(asentamentos, agricultura, industrias, enerxía...).
Cada ano chegan ao mar 20 millóns de tn de substancias diversas procedentes do
ríos.
22. AUGAS TORRENCIAIS
Son correntes de auga temporais,
sen alveo definido, que se
producen como consecuencia das
precipitacións.
Son axentes erosivos moi intensos
que poden danar gravemente os
terreos, especialmente se non teñen
vexetación.
23. OS LAGOS E LAGOAS
Son masas permanentes de auga que
se acumulan nas depresións do terreo.
25. As masas de xeo cobren arredor dun 10% da superficie da Terra.
Os casquetes glaciares constitúen a maior reserva
de auga doce do Planeta (30 millóns de km3).
26. As masas de xeo e neve das montañas son
reservas de auga para os ríos. Libérana de forma
gradual no desxeo ao subir as temperaturas.
28. OS HUMIDAIS
Son terreos que están asolagados de forma temporal ou permanente.
As zonas húmidas son importantes para manter a biodiversidade. Son
ecosistemas moi fráxiles cunha gran diversidade de flora e fauna.
As GÁNDARAS son
terreos húmidos que
conservan espazos con
pequenas lagoas.
As BRAÑAS ou
LAMEIROS son terreos
asolagados
temporalmente.
As TURBEIRAS son terreos
onde a vexetación (esfagnos,
brións, breixos...) acumula auga
e forma turba, un tipo de
carbón.
29. A AUGA DO SOLO
A auga é un importante compoñente
do solo. Circula por entre os materiais
en todos os sentidos e evapórase pola
acción do sol. Estes movementos son
os que fan posible o desenvolvemnto
dos vexetais.
30. IMPORTANCIA DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS:
Son as reservas de auga do subsolo e orixe de moitas correntes superficiais.
Manteñen o subministro de auga para os vexetais que están na superficie.
As augas subterráneas contamínanse facilmente con substancias que se
infiltran a través do solo.
31. A existencia de augas termais
prodúcese por unha infiltración de
augas superficiais que chega a
focos térmicos internos onde se
quenta para xurdir logo chegando
á superficie cunha temperatura
superior á do ambiente.
40. A AUGA E OS SERES VIVOS
A auga é unha substancia imprescindible para a vida:
-forma parte dos tecidos de todos os seres,
-é o medio de transporte para os materiais da nutrición
-é o elemento máis determinante da distribución da vida nos
distintos ecosistemas.
41. Os vexetais por medio fa fotosíntese
incorporan unha parte da molécula da
auga para formar materia orgánica.
Esa materia orgánica é a base sobre a
que se a maior parte da vida na Terra.
42.
43. O sangue é unha mestura de
auga, sales, azucres... na que
viaxan en suspensión distintos
tipos de células (hematíes,
leucocitos, trombocitos),
microorganismos, graxas...
ouriños
O líquido que protexe ao
feto durante o embarazo
está composto
esencialmente por auga.
sangue
44. Existen multitude de seres que viven na auga de xeito permanente ou temporal.
Para desenvolverse con éxito neste medio precisan dunhas adaptacións
específicas que afectan ás súas formas, as súas estruturas e á maneira de
realizar as súas funcións vitais.
Bránquias dun peixe
Para poder aproveitar o osixeno
disolto na auga teñen grandes
superficies en contacto con ela e
órganos especializados (as
galadas ou bránquias).
Algúns saen a coller o aire fora.
45. Moitos organismos acuáticos teñen estruturas
especializadas que aseguran a súa flotabilidade:
órganos de flotación, baixa densidade corporal…
Para desprazárense teñen formas hidrodinámicas e
están dotados de órganos de propulsión (aletas,
patas palmeadas...)
46. Algúns animais, sobre todo
anfibios e insectos, utilizan a
auga para reproducírense e
desenvolver ás súas crías.
47. USOS DA AUGA
A auga é un importante recurso. Ademais de ser imprescindible
para a vida, é unha fonte de enerxía e unha materia prima esencial
para o desenvolvemento das actividades humanas (transporte,
agricultura, industria…).
A falta de auga condiciona grandemente a evolución social e o
desenvolvemento económico dos países máis desfavorecidos
48. CONSUMO HUMANO
A auga é unha bebida necesaria.
Unha persoa adulta precisa de 2 a 4 litros
diarios para manter o corpo en condicións
axeitadas de funcionamento.
Podemos estar case dous
meses sen comer, pero só
se sobrevive uns poucos
días sen beber
49. O noso corpo procesa arredor de 2,5 a 3 litros diarios de auga
en condicións normais. Estas cantidades pódense duplicar ou
triplicar no caso de esforzo intenso, en condicións climáticas
calurosas ou no caso de enfermidades.
AUGA QUE ENTRA
NO CORPO:
Bebida: 1 a 1,5
litros
Incluída noutros
alimentos: 1 l
Metabólica: 0,3 a
0,5 l
AUGA QUE SAE DO
CORPO:
Ouriños: 1 a 1,5
litros
Excrementos: 0,1 l
Vías respiratorias:
0,8 l
Pel: 0,5 l
50. A auga para bebida procede de mananciais
naturais, de conducións públicas
sometidas a depuración ou de plantas
embotelladoras de augas minerais.
51. LIMPEZA E HIXIENE
Un dos maiores usos que se fai da
auga nas sociadades desenvolvidas é
para hixiene corporal e limpeza.
60. AGRICULTURA
O cultivo de especies vexetais
precisa de auga en cantidades
variables, segundo o tipo de
planta, o clima, o solo ou o
sistema de cultivo.
61. PESCA - MARISQUEO - ACUICULTURA
As masas de auga son ricos ecosistemas
nos que viven especies animais e vexetais
de grande interese, polo que son
amplamente explotados e cultivados.
62. MEDIO PARA O
TRANSPORTE
Os mares, ríos e lagos serviron
sempre de medios para o
desprazamentos de diferentes
tipos de embarcacións que
transportan persoas e
mercadorías ou como actividade
de lecer ou deportiva
63. FONTE DE ENERXÍA
A auga dos ríos e do mar emprégase para producir
enerxía aproveitando os seus movementos (correntes,
ondas), a calor almacenada ou facendo encoros.
67. INDUSTRIA
A auga pode ser
utilizada como materia
prima, como disolvente,
como refrixerante, para
transportar materiais ou
para limpeza
68. A auga é un
recurso
limitado e
irregularmente
repartido
69. DISPONIBILIDADE DE AUGA NA TERRA
O lugar máis seco do
Planeta é o norte de
Chile, onde só se
recollen 0,1 mm de
chuvia ao ano.
70. Os países desenvolvidos consumen
auga por enriba das súas
necesidades, mentras, un tercio da
poboación mundial sofre
restriccións e máis de 1.400 millóns
de persoas carecen de auga potable.
120 millóns de europeos
non teñen auga potable
ou carecen dun sistema
de saneamento axeitado.
71. CONSUMO DOMÉSTICO DE
AUGA EN DISTINTOS PAÍSES
CONSUMO DE AUGA NAS
PRINCIPAIS CIDADES GALEGAS
(LITROS POR HABITANTE E DÍA)
73. P OB
R LEMAS DA AUGA
A auga pode ser alterada facilmente cando se introduce nela
calquera forma de materia, enerxía ou microorganismos que a
converten an auga de mala calidade para usos posteriores ou
para cumplir a súa función ecolóxica.
74.
75. Protozoo da
malaria atacando
a un glóbulo
vermello
A auga, se está estancada ou contaminada,
pode ser trasmisora de enfermidades
Paludismo ou malaria máis de 200
millons de afectados e 2 millóns de mortos
anuais.
Cólera uns 800.000 casos ao ano.
Filariase: 250 millóns de persoas
afectadas.
Esquistosomiase 200 millóns de casos.
Tripanosomiase (enfermidade do sono),
Esc he ri ch ia co li, ba ct e ria ca usa nt e da dia r re a
que se a t opa na s a uga s cont a mina da s.
76. Usos urbanos
PROBLEMAS
ALTERNATIVAS
•Abastecemento insuficiente.
•Instalar mecanismos de baixo
consumo en billas e cisternas.
•Perdas por defectos nas
instalacións e derroche no
consumo.
•Contaminación por verquidos
fecais, residuos alimenticios,
deterxentes, produtos químicos...
•Axeitar os xardíns urbanos á
climatoloxía da zona para diminuír
os regos.
•Reutilizar as augas residuais
depuradas para limpeza de rúas e
rego de xardíns,.
•Facer unha recollida e
canalización independente das
augas de choiva e das residuais
que van polos sumidoiros.
77. Agricultura
PROBLEMAS
ALTERNATIVAS
•En xeral, a eficiencia dos
sistemas de rego é moi mala
(menor do 40%) xa que existen
moitas perdas por evaporación,
malas canalizacións, formas de
rego non axeitadas, horas de rego
a pleno sol...
•Cambio nos sistemas de rego
utilizando aqueles que consumen
menos auga coma o rego por
impulsos ou por goteo.
•Contaminan da auga con restos
de plaguicidas, pesticidas,
fertilizantes e abonos.
•Adaptar os cultivos a cada zona
segundo as condicións climáticas
e do solo.
•Reducir a utilización de
productos químicos perigosos
para o medio ambiente.
•Almacenar a auga da chuvia para
usala logo para regar
78. Industria
PROBLEMAS
ALTERNATIVAS
•Contaminación térmica.
•Instalar sistemas de
recirculación e baixo consumo.
•Contaminación química por
materia orgánica, metais
pesados, graxas, aceites,
residuos radioactivos...
As
máis contaminantes son as
petroquímicas, as papeleiras, as
siderúrxicas, as alimentarias, as
téxtiles e as mineiras.
•Instalar depuradoras específicas
para cada caso.
•Propoñer incentivos
económicos e fiscais polo aforro
de auga.
79. Enerxía
PROBLEMAS
ALTERNATIVAS
•Os encoros destrúen os vales
fluviais co conseguinte impacto
no medio natural (migración de
peixes, cambios na composición
química da auga, problemas de
eutrofización...)
•Utilizar fontes de enerxía menos
agresivas co medio
80. Navegación
PROBLEMAS
ALTERNATIVAS
•Verquidos de hidrocarburos e
outras substancias químicas
procedentes da limpeza dos
barcos e de accidentes.
•Maior seguridade nos barcos.
•Separación da costa do tráfico
marítimo con substancias
perigosas.
•Instalación de contedores para
resíduos nos portos.
81. A CONTAMINACIÓN DA AUGA
CONTAMINANTES
ORIXE
EFECTOS
•Aumento ou diminución da
temperatura
•Actividades industriais
•Desaxustes nos ciclos vitais dos organismos
•Diminución da concentración de osíxeno na
auga
•Partículas radioactivas
•Circuítos de refrixeración
das centrais nucleares,
residuos radioactivos
•Acumúlanse nos sedimentos e afectan as
comunidades dos medios onde se depositan
•Sólidos en suspensión (lodos,
areas, gravas, restos de
animais ou vexetais).
•Escorrentía (pola erosión do
solo) e augas residuais.
•Diminución da transparencia (que dificulta o
paso da luz), Modifican as características
organolépticas das augas (cor, olor e sabor) e
dificultan a mobilidade e a respiración dos
organismos acuáticos.
•Substancias químicas
biodegradables (nitratos,
fosfatos, carbohidratos,
metano, osíxeno, sulfhídrico...)
•Descomposición da materia
orgánica, vertidos de orixe
agrícola (fertilizantes),
gandeiro (xurros) e augas
residuais
•Acidifican moito o medio
•Favorecen o proceso de eutrofización.
•Substancias químicas non
biodegradables (metais
pesados, pesticidas, PCBs...)
•Augas residuais de orixe
industrial
•Vertidos da minería
•Provocan variacións no pH
•Algúns son tóxicos directamente (coma o
mercurio) ou por bioacumulación (coma o
chumbo). Tamén alteran o sabor, olor e cor
naturais da auga.
•Materia orgánica
•Descomposición de restos
de animais e vexetais
•Diminución na concentración de osíxeno
disolto que afecta ás especies aerobias
•Organismos patóxenos
(bacterias, protozoos,
vermes...)
•Augas residuais domésticas
•Produción de enfermidades: tifo, cólera,
gastroenterite, disentería, esquistosomiase
84. EUTROFIZACIÓN
Prodúcese nos lagos, nas augas estancadas e en algúns ríos
cando se introduce no seu ciclo natural unha cantidade
excesiva de nutrintes que provocan o seu desequilibrio.
2. O fitoplancto consume
o nitróxeno e produce un
incremento do osíxeno
superficial, que impide o
paso da luz e provoca a
morte do propio
fitoplancto e outros seres
acuáticos.
1. A auga recibe achegas dos
elementos químicos (fósforo e
nitróxeno procedentes de
fertilizantes agrícolas e augas
residuais domésticas,
industriais, agropecuarias...)
que provocan un gran
incremento do fitoplancto.
3. Coa falta de osíxeno
teñen lugar os procesos
de fermentación con
desprendemento de
metano (CH4), amoníaco
(NH3) e ácido sulfhídrico
(H2S), gases responsabeis
do mal olor característico
dunha auga podre.
95. Unha billa que pinga estraga
30 litros de auga cada día, se
ten un furado de 1 mm de
diámetro perde 150 l, se o
furado é de 2 mm perde 325 l
e se a abertura é de 5 mm
deixa fuxir 3.500 l de auga.
Cada persoa gasta
diariamente máis de
200 litros de auga,
150 úsanse no baño,
máis da metade sen
ningunha finalidade.
96. XOGA LIMPO
COA AUGA
Na lavadora: clasifica a roupa antes
de lavala, evita os prelavados, lava con
auga fría, enche a lavadora a tope.
No baño: non deixes pingar as billas e
pechaas mentres non uses a auga. Nun
lavado de dentes ou nun afeitado
pódense aforrar 10 litros de auga.
Ducharse na vez de bañarse permite
aforrar entre 70 e 90 litros de auga.
Tira o menos posible da cisterna ou
emprega un sistema para reducir a súa
capacidade. Comproba o seu bo
funcionamento. Unha cisterna que pinga
pode perder máis de 150 litros cada día.
Na cociña: usa o lavavaixelas so
cando estéa cheo. Aproveita as augas de
cocer verduras para regar as plantas.
Enche a cubeta do fregadeiro para lavar
a louza.
Evita o verquido de todo tipo de
produtos contaminantes: medicamentos,
pinturas, varnices, aceites, disolventes,
pesticidas, lixivias, ácidos fortes...
97. A a u g a é vid a
A a u g a é a fo rza q u e co n d u ce á e rra d ica ció n
d a p o b re za e a fa m e , in d isp e n sa b le p a ra a
sa ú d e e o b e n e sta r d a h u m a n id a d e .
De cla r a ció n d o FORO MU NDIAL DA AU GA, Xa p ón 20 0 3
98. A auga non é un ben comercial coma
os demais, senón un patrimonio a
protexer, defender e tratar como tal.
Directiva marco da Auga, considerando 1º
99. MONTAXE: Adela Leiro
Cobaboran: Xulio C. Iglesias
e Valeria Martínez
FOTOS: Adela Leiro, Internet,
arquivo Corel.
DEBUXOS: Mon Daporta
