1. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң жа а білімді ме геру саба ың ң ғ
Саба ты та ырыбы:қ ң қ ауіпсіздік техникасыны ережелері.Қ ң Жылулы оз алыс. Броундық қ ғ қ
оз алыс. Диффузия.қ ғ
Ма саты:қ Білімділік: молекулалы физика мен термодинамиканы негізгі ма саты, жылулық ң қ қ
ж не броунды оз алыстар туралы т сінік алыптастыру.ә қ қ ғ ү қ
I. Дамытушылы : оз алыстарды сипаттай білу, диффузияны пайдасы мен зиянын ажыратақ қ ғ ң
білуге машы тандыру. да дысын дамыту.қ ғ
II. Т рбиелік:ә з бетімен ізденугеө т рбиелеу.ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө кестелер, сызбалар, марганцовка, су, ыдыс.
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.Қ ң
- аспаптармен ж мыс істегендегі са ты шаралары;ұ қ қ
- й жа дайында т жірибе орындау ережелері;ү ғ ә
- Таби атты ба ылау шараларын ж ргізу ережелері;ғ қ ү
- Компьютермен ж мыс ережесі.ұ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ
А. Зат б лшектеріні оз алысы мен рекеттесуі туралы а идаларды айталау.ө ң қ ғ ә қ ғ қ
. Молекулалы физика нені зерттейді?Ә қ
Б. Термодинамика нені зерттейді?
В. Макроскопиялы шамалар.қ
І . Жа а та ырыпты ме геру:(Ма ынаны ажырату)Ү ң қ ң ғ
А. Т сіндіру – т сіну:ү ү
1. Жылу туралы не білемін?
2. Жылутек туралы теориялар (сызба)
3. Жылулы оз алыс, броунды оз алыс , диффузияқ қ ғ қ қ ғ
К рсетілім (марганцовка, су, ыдыс, ант, т з, бояу)ө қ ұ
. Пысы тау – бекіту: (Ә қ
«5 жолды ле »ө ң
Жылу. Броунды оз алыс.қ қ ғ Диффузия
. йге тапсырма:Ү Ү §1. «Екі т рлі т сіндірме к нделік»ү ү ү
«Диффузияны …………мен ……………………»ң
пайдасы зияны
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
Не білдік Не йрендікү
Жылулы теория, броунды оз алысқ қ қ ғ здігінен білім алуӨ
2. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Температура. Температураны лшеу т сілдері. Термометрлерө ә
Ма саты:қ
I. Білімділік: температураны физикалы м нін ындыру, температуралы шкалалар, олардың қ ә ұғ қ ң
арасында ы байланыс, термометрлер туралы білім жина тау.ғ қ
II. Дамытушылы : температура ымыны ма ынасын талдай білу, ал ан білімдерін олданақ ұғ ң ғ ғ қ
алу да дыларын дамыту.ғ
III. Т рбиелік: здігінен берілген та ырыппен ж мыс істей білуге йрету.ә ө қ ұ ү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, ватман а аз.қ ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
«Галереяда ой шарлау» - Диффузияны пайдасы мен зияны.ң
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ
Температура туралы не білемін?
«ББ »Ү (ауызша)
І . Жа а та ырыпты ме геру:Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну:(Ма ынаныү ү ғ
ажырату)
1. Температура, жылу алмасу,
термометр « зара о ыту»Ө қ .
2. Температуралы шкалаларқ
(сызба).
3. Абсолют н л температураө
(сызба).
4. Температураны физикалың қ
м ні.ә
5. термометрлер
. Пысы тау – бекіту.(ОйӘ қ тол аныс)ғ
№1 (3,4,7,8)
. йге тапсырма.Ү Ү
Термометрде сынапты (спиртті) пайдалануды ерекшелігі ж не оны кемшілігің ә ң «Еркін жазу»
(жеке пара а аз а жазу)қ қ ғ ғ
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды.Ү Қ
Кері байланыс пара ын толтыру:ғ
Не білдім Нені йрендімү Не білгім келеді
3. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ішкі энергия. Ішкі энергияны згертуө
т сілдері.ә
Ма саты:қ
I. Білімділік: ішкі энергия, оны згерту т сілдері туралыө ә
білім жина тауқ
II. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын,қ қ ң қ
шы армашылы абілеттерін дамыту.ғ қ қ
III. Т рбиелік: ыптылы а, ынтыма тасты а т рбиелеу.ә ұқ ққ қ ққ ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө спирт шамы, су, колба,
а аш, сызбалар.ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінінқ ң
саба а аудару.ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү й тапсырмасын жинап алуү .
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :ң қ ң қ
( ызы ушылы ты ояту)Қ ғ қ
- Кинетикалы ж не потенциалды энергия дегеніміз не? Формулалары алай жазылады?қ ә қ қ
- Ж мыс пен энергия арасында ы байланысты алай т сіндіресі дер?ұ ғ қ ү ң
- Энергияны айналу ж не са талу за ыны ма ынасы андай? Энергияны т рленісінең ә қ ң ң ғ қ ң ү
мысалдар келтірі дер.ң
І . Жа а та ырыпты ме геру:Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (Ма ынаны ажырату)ү ү ғ (сызба)
1. Денені ішкі энергиясы.ң
2. Дене температурасы мен ішкі энергия байланысы.
3. Ішкі энергияны згерту т сілдері (колба - 2, ты ын – 2, су, спирт шамы, штатив, насос, а ашө ә ғ ғ
ты ын, сым).ғ
. Пысы тауӘ қ
І топ: Тәжірибе – 1: Шаммен темір сымды қыздырамыз. Не байқадық?
Қорытынды: Жылу беру арқылы ішкі энергияны өзгертуге болады. Температура артқан сайын,
кинетикалық энергияда артады.
ІІ топ: Тәжірибе – 2: Қантты үгітеміз
Қорытынды: Үгіту үшін жұмыс істейміз, сонда қанттың молекулаларының ара қашықтығы алшақтайды.
Сонда потенциалдық энергия артады, яғни ішкі энергияда артады.
ІІІ топ: Тәжірибе – 3: Қаламсапты екі алақанның ортасына қойын уқалаңдар, беттеріңе тигізіңдер. Не
байқадыңдар?
Қорытынды; Жұмыс істеу арқылы температура арттырамыз, сонда ішкі энергияда өзгереді, артады.
ІV топ: Тәжірибе – 4: Тиынды партаға үйкелегенде не байқалады?
Ендеше, дененің ішкі энергиясын өзгертудің екі тәсілі бар: жұмыс істеу арқылы; жылу берілу арқылы.
І, ІІІ топ: Ішкі энергияны ж мыс істеу ар ылы згерту мысалдары.ұ қ ө
ІІ, І топ: Ішкі энергияны жылу беру ар ылы згерту мысалдары.Ү қ ө
. йге тапсырма:Ү Ү § 3,4, 5 (1), № 2 ЭТ
І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды.Ү Қ
4. ФИЗИКА - 8
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу ткізгіштік. Конвекция. С улелену.ө ә
Ма саты:қ
Білімділік: жылу ткізгіштікті ,ө ң конвекция ж не с улелену процестеріні физикалы ма ынасын,ә ә ң қ ғ
оларды тіршіліктегі ма ызын ыну.ң ң ұғ
Дамытушылы : Физикалы былыстарды ба ылау мен т сінуді, з бетінше зерттеулер ж ргізудіқ қ құ қ ү ө ү
алыптастыру.қ
Т рбиелік: здіктерінен орытынды жасау а машы тандыру.ә ө қ ғ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, спирт шамы, алюминий ж не темір сымдар, асы ,ә қ қ
колба, су, стакан, пластилин, са шегелер.ұ қ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру.Ү
Жаппай ауызша с рау:ұ
1. Денені ішкі энергиясын згертуді андай т сілдері бар? Оларды сипатта дар.ң ө ң қ ә ң
2. Энергия т рленісіне мысал келтіріп, жауаптары ды негізде дер.ү ң ң
3. Жылу берілу процесін МКТ т р ысынан т сіндірі дер.ұ ғ ү ң
Неліктен жылу батареялары, желдеткіш, кондиционерлер б лмені т менгі жа ына орналасады?ө ң ө ғ
Б лмені жо ары жа ы немі жылы, ал т менгі б лігі о ан ара анда сал ын болып т ру себебіө ң ғ ғ ү ө ө ғ қ ғ қ ұ
неде? К н энергиясы Жерге, отты ызуы пешті асында т р ан адам а алай беріледі?ү ң қ ң қ ұ ғ ғ қ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ
К рсетілім:ө ысты су а салын ан асы ты ызуы. Неліктен асы т менгі жа ынан ызады?қ ғ ғ қ қ ң қ қ қ ө ғ қ
(тал ылау),қ
І . Жа а та ырыпты ме геруҮ ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (Ма ынаны ажырату)ү ү ғ
1. К рсетілім:ө сым а шегелер пластилинмен бекітілген, осы сымды отты жалынына стаймыз.ғ ң ұ
Неліктен уелі от а жа ын орналас ан шегелер лайды?ә қ қ қ құ
2. Ішкі энергияны берілу процесі зат к йіне байланысты болатынды ын тал ылау.ң ү ғ қ
3. Неліктен бірдей жа дайда ы денелерді кейбірі суы , кейбірі жылы сезіледі?ғ ғ ң қ Жылу
ткізгіштікті денелерді тегіне байланыстылы ын тал ылау.ө ң ң ғ қ
К рсетілім:ө 1) отты жалынына рт рлі сымдарды стап, айсысыны тез ызатынды ынң ә ү ұ қ ң қ ғ
аны тау. 2) темір ж не а аш тая шалар а ж а а азды орап, кезекпен от а стау, білінгенқ ә ғ қ ғ ұқ қ ғ қ ұ
былысты т сіндіру, ой т жырымдау.құ ү ұ
4. ойыл ан с ра тарды Архимед за ына с йеніп т сіндіру.Қ ғ ұ қ ң ү ү
5. Конвекция, оны рт рлі к йдегі заттарда ж руі. Т рлері, олданысы.ң ә ү ү ү ү қ
6. С улелену, оны ар ындылы ы неден т уелділігін тал ылау.ә ң қ қ ғ ә қ
7. Жа сы с уле ж т ыштар ж не шы ар ыштар.қ ә ұ қ ә ғ ғ
8. С улеленуді т рмыста білінуі, пайдасы мен зияны ж не ор ану амалдары.ә ң ұ ә қ ғ
. Пысы тау – бекітуӘ қ
Заттар Жылуды жа сық
ткізедіө
Жылуды нашар
ткізедіө
Себебін МКТ
т р ысынан т сіндіруұ ғ ү
Осы асиетіні пайдасы,қ ң
олданысық
. йге тапсырмаҮ Ү § 5, №2 жатты у.ғ а аздан екі орапша жасап, біреуіне су ямыз. ОлардыҚ ғ қ құ
кезекпен от а стап, не бол анын ба ылаймыз ж не былысты т сіндіреміз (жазбаша)қ ұ ғ қ ә құ ү
І. Ба алауҮ ғ ІІ. орытынды:Ү Қ
5. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң білім, икем ж не да ды сапасын жетілдіру саба ыә ғ ғ
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу былысыны тірі организмдегі ролі. Таби атта ы ж не техникада ықұ ң ғ ғ ә ғ
жылу берілу. Конвекцияны ролі. Суы кездегі адамң қ
Ма саты:қ І. Білімділік: жылу берілу процестері туралы білімдерін ж йелеу.ү
ІІ. Дамытушылы : о ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ
шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ
ІІІ. Т рбиелік: таби ат а ылыми к з арасты алыптастыру рдісін жал астыру.ә ғ қ ғ ө қ қ ү ғ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө кесте, ватман а аз.қ ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ткен та ырыптарды ж йелеу.Ө қ ү
А. «Жылу берілуді т рлері» кестесін толтыру ж не ор ауң ү ә қ ғ
Жылу
берілудің
т рлеріү
Физикалық
ма ынасығ
(аны тамасы)қ
андайҚ
денелерде
білінеді
ар ындылы ыҚ қ ғ
неден т уелдіә
Ерекшелігі Пайдасы Зияны
Жылу
ткізгіштікө
Конвекция
С улеленуә
ІІІ. Та ырып бойынша о ушыларды жобалы ж мыстарын ор ау -қ қ ң қ ұ қ ғ топты ж мысқ ұ
(Слайдтар, суреттер)
- 1 топ. Жылу былысыны тірі организмдегі роліқұ ң
ойылатын с ра тар:Қ ұ қ
- стар суы кездері ж ндерін рпитіп алуы неліктен?Құ қ ү ү
- Сабанды раларда к к ністерді сітіп алудан са тау шін олданады.ұ ө ө ү қ ү қ
- ар астында ыстайтын а дар мен старҚ қ ң құ
- Та ы мысалдар келтірі дерғ ң
- 2 – топ. Конвекцияны ролің
ойылатын с ра тар:Қ ұ қ
- Желдеткіш неге т мен орналаспайды?ө
- Жылу б лмеде алай таралады?ө қ
- ралар неге йді еденінен т мен?Ұ ү ң ө
- Та ы мысалдар.ғ
3 – топ. Суы кездегі адамқ
ойылатын с ра тар:Қ ұ қ
- суы тан ор ану шараларық қ ғ
- андай киім кию керек?қ
- егер далада боран а кез болса , андай са ты олдану керек?ғ қ қ қ қ қ
. йге тапсырмаҮ Ү : § 8,
І. Ба алау.Ү ғ
6. ФИЗИКА - 8
Саба ты т рі: араласқ ң ү
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу м лшері. Затты меншікті жылу сыйымдылы ы. Жылу м лшерініө ң ғ ө ң
бірліктері. Денені ыздыру а ажетті немесе ол суы анда б лінетін жылу м лшеріқ ғ қ ғ ө ө
Ма саты:қ
І. Білімділік: «жылу м лшері» ымыны ма ынасын, оны андай факторлардан т уелдіө ұғ ң ғ ң қ ә
болатынды ын ындыру, денені ыздыру а ажетті немесе ол суы анда б лінетін жылу м лшеріғ ұғ қ ғ қ ғ ө ө
формуласын орыту.қ
ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін олдана білу біліктілігін, есеп шы ара білу да дысынқ қ қ ғ ғ
дамыту.
ІІІ. Т рбиелік:ә здіктерінен орытынды жасау а машы тандыру.ө қ ғ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер: сызбаө ө
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү жинап алу.
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ
Жылу берілу кезіндегі ішкі энергияны лшеуге бола ма?ө
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Ж мыс ж не жылу м лшері ымдары.ұ ә ө ұғ
2. Жылу м лшері неден т уелді? (тал ылау) – сызба.ө ә қ
3. Меншікті жылу сыйымдылы ы (ма ынасын ажырату,ғ ғ
белгісі, кестесі, бірлігі)
4. Жылу м лшеріні формуласын орыту, бірліктері.ө ң қ
5. «Магиялы шб рыш» ру.қ ү ұ құ
Осы шб рышты к мегіменү ұ ң ө
меншікті жылу
сыйымдылы ыны , массанығ ң ң
ж не температураларә
айырмасыны формулаларынң
шы арып алу ж не шамаларғ ә
арасында ы байланыстығ
ай ындау керек.қ
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
Есеп шы ару:ғ
№ 6 жатты у (1,2,5,8,9)ғ
«Магиялы шб рышты» олдана білу.қ ү ұ қ
. йге тапсырма:Ү Ү § 9,10 , № 6 (3,4,10)
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытындыҮ Қ
7. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң зертханалық
Саба ты та ырыбы:қ ң қ № 1 зертханалы ж мыс « р т рлі температурада ы судық ұ Ә ү ғ
араластыр анда ы жылу м лшерін салыстыру»ғ ғ ө
Ма саты:қ
І. Білімділік: жылу балансы туралы т сінік беру,ү
ІІ. Дамытушылы : О ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ
шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ
ІІІ. Т рбиелік: Іскерлікке, ыптылы а, ынтыма тасты а т рбиелеу.ә ұқ ққ қ ққ ә
рал – жабды тар:Құ қ калориметрлер, мензурка, термометр, стакан, ыздыр ыш не электр ш йнек.қ ғ ә
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.Қ ң
ІІІ. Ж мысты ма саты ж не рал – жабды тармен таныстыру, ж мысты орындау барысынаұ ң қ ә құ қ ұ
н с ау беру.ұ қ
І .Ү Ж мысты орындау барысы:ұ
А. Жылу балансы туралы т сінік: ысты суды берген жылу м лшері суы суды ал ан жылуү қ ң ө қ ң ғ
м лшеріне те болуы керек, біра практикада бас аша – жылу м лшеріні біраз б лігі ыдыстыө ң қ қ ө ң ө
ж не ауаны жылыту а ж мсалады.ә ғ ұ
.Ә Ж птасып орындау.ұ
Б. Кестеге лшеу н тижелерін ж не есептеулерді енгізу.ө ә ә
В. Ысты суды берген жылу м лшері мен суы суды ал ан жылу м лшерін саалыстыру,қ ң ө қ ң ғ ө
орытынды жасау.қ
Д. лшеу ателігін есептеуӨ қ
Е. Орындал ан ж мыс бойынша есеп тапсыру.ғ ұ
осымша:Қ
ызы ты т жірибеҚ қ ә
Суды а аз орапшада айнату а бола ма?қ ғ қ қ ғ
Жауабы: Жылу бірден электрплитадан немесе спиртшамны жалынынан су а беріледі. а азң ғ Қ ғ
орапты температурасы жану температурасына жетіп лгермейдіқ ң ү
. йге тапсырма:Ү Ү осымша есептер жина ынан есеп №қ ғ
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
8. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Отынны энергиясы. Отынны меншікті жану жылуы.ң ң
Ма саты:қ
І. Білімділік: отынны энергиясы ымыны ма ынасын ашуң ұғ ң ғ
ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін есептер шы аруда олдана білугеқ қ ғ қ
да дыландыру.ғ
ІІІ. Т рбиелік: ал ан білімдеріні практикалы ма ызын т сіне білуге йрету.ә ғ ң қ ң ү ү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ
Денені ыздыру а ажетті энергия айдан алынады?қ ғ қ қ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Жану кезіндегі ішкі энергия згерісі химиялы реакция есебінен ж реді.ө қ ү
2. Отынны жануын сипаттау.ң
3. Отынны т рлері, меншікті жану жылуы – ма ынасы, та басы, бірлігі, кестесі.ң ү ғ ң
4. Кез келген массада ы отынны жан анда ы б летін жылу м лшерініғ ң ғ ғ ө ө ң
формуласы + «Магиялы шб рыш» к мегімен ал ан шамаларды формуласынқ ү ұ ө қ ғ ң
ж не бірлігін шы арып алу.ә ғ
5. О шаулан ан ж йе.қ ғ ү
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
Есеп шы аруғ
№ 7 жатты у (1,4,8)ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 11, №7 (3,5,6,7) « аза станны отын – энергетикалы кешені»Қ қ ң қ
атты хабарлама жасау а дайындалу (2 апта уа ыт беріледі)ғ қ
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ кері байланыс пара ы.ғ
9. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Механикалы ж не жылу процестеріндегі энергиянық ә ң
айналу ж не са талу за ы.ә қ ң
Ма саты:қ
І. Білімділік: энергияны айналуы мен са талуы туралы білімдерін толы тыру.ң қ қ
ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін есептер шы аруда олдана білугеқ қ ғ қ
да дыландыру.ғ
ІІІ. Т рбиелік: ал ан білімдеріні практикалы ма ызын т сіне білуге йрету.ә ғ ң қ ң ү ү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
1. Жылу м лшері дегеніміз не?ө
2. Жылу м лшері неге т уелді? Мысалдармен т сіндір.ө ә ү
3. Ішкі энергия мен жылу м лшерін андай лшем бірліктермен лшейді?ө қ ө ө
4. Затты меншікті жылу сыйымдылы ы нені к рсетеді?ң ғ ө
5. Затты меншікті жылу сыйымдылы ыны бірлігі андай?Дененің ғ ң қ
суыт анда ы жо алт ан жылу м лшерін ай формуламен есептеуге болады?қ ғ ғ қ ө қ
6. йге берілген есептерді шы арылуын т сіндіру.Ү ң ғ ү
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ
Жан ан отынны энергиясы суды ішкі энергиясына айналды, отыннығ ң ң ң
энергиясынан та ы андай энергия алу а болады?ғ қ ғ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
Энергияны са талу за ы:ң қ ң
Энергия жо алмайды ж не жо тан пайда болмайды. Ол тек бір денеден екіншіғ ә қ
денеге беріледі немесе бірдей м лшерде бір т рден екінші т рге айналады.ө ү ү
Толы энергия:қ
UÅEUWE êï ++=+=
Егер денелер ж йесіне сырт ы к штер рекет етпесе ж не орша ан ортамен жылуү қ ү ә ә қ ғ
алмасу болмас, онда ол т йы тал ан ж не жылулы о шаулан ан болады.ұ қ ғ ә қ қ ғ
Энергияны са талу ж не айналу за ы:ң қ ә ң
Т йы тал ан ж не жылулы о шаулан ан денелер ж йесіні толы энергиясы-осыұ қ ғ ә қ қ ғ ү ң қ
ж йеде болатын кез келген згерістер кезінде са талады.ү ө қ
. Пысы тау – бекітуӘ қ
Есеп шы аруғ
№ 7 жатты у (1,4,8)ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 12
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
10. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң практикалық
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Практикалы ж мыс «Денені ыздыру шін ажетті немесеқ ұ қ ү қ
оны суыт анда б лінетін жылу м лшерін есептеу. Затты меншікті жылуқ ө ө ң
сыйымдылы ын аны тау»ғ қ
Ма саты:қ
1. О ушыларды «Жылу былыстары» тарауы бойынша ал ан теориялық ң құ ғ қ
білімдерін есеп шы аруда олдана білу біліктіліктерін алыптастыру.ғ қ қ
2. О ушыларды з бетімен ылыми ой орытындыларын жасай білугеқ ң ө ғ қ
да дыландыру.ғ
3. Жауапкершілікке, тияна талы а, е бек орлы а т рбиелеу.қ ққ ң қ ққ ә
Саба а ажетті рал-жабды тар:ққ қ құ қ карточкалар.
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. Есептер шы ару.ғ
1. Массасы 1 кг ор асында 100қ ғ 0
С- а ыздыру шін 13000 Дж жылу м лшеріқ қ ү ө
ж мсалды. ор асынны меншікті жылу сыйымдылы ын аны та дар. Оныұ Қ ғ ң ғ қ ң
кестедегі м нмен салыстыры дар.ә ң
андай айырмашылы бар? Сыйымдылы ты есептей білуді т рмыста андайҚ қ қ ң ұ қ
пайдасы болуы м мкін? Мысалы:ү
2. 150
С-та суды 1000
С- а ыздыр анда, оны ішкі энергиясы 178,8 кДж-ге артты.қ қ ғ ң
Суды массасын аны та дар.ң қ ң
3. 1000
С-та 5 л айна ан су орша ан ауа а 1680 кДж энергиясын бере отырып,қ ғ қ ғ ғ
андай температура а дейін сал ындайды?қ ғ қ
4. 100 кг антрацит толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө
5. ара анды к міріні 100 кг-ы толы жан анда б лінетін жылу м лшерінҚ ғ ө ң қ ғ ө ө
аны та дар.қ ң
Кестедегі берілген параметрлер бойынша андай к мірді жылуды жа сық ө ң қ
б летіндігін салыстыры дар.ө ң
6. Сыйымдылы ы 5 л ыдыс бензинмен толтырыл ан. Толы жануы кезінде 23ғ ғ қ 107
Дж энергияны алу шін осы бензин м лшері жеткілікті бола ма?ү ө
Бензинді т рмыста отын ретінде пайдалануды неге тиімсіз екенінұ ң
т жырымда.ұ
7. 440107
Дж энергияны алу шін арашы ана та ндірілетін таби и газдыү Қ ғ қ ө ғ ң
андай м лшерін жа у керек?қ ө ғ
Таби и газ бен ара к мірді айсысы к п жылу береді?ғ қ ө ң қ ө
8. Массасы 200 г керосин толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө
ІІІ. орытындылау.Қ
ІV. Ба алау.ғ
V. йге тапсырма:Ү айталау.қ
11. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Затты агрегатты к йлері. атты денелерді бал уы ж нең қ ү Қ ң қ ә
атаюы.қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: зат к йлеріні згеруі, бал у ( атаю)процестері жайлы теориялыү ң ө қ қ қ
білім беру
ІІ. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын, шы армашылы абілетін дамытуқ қ ң қ ғ қ қ
ІІІ. Т рбиелік:ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, кесте
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
1. Зат к йлері туралы білімдерін еске т сіру – «Сызбаны толы тыр ж неү ү қ ә
байланысты аны та»қ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Затты агрегатты к йлерің қ ү
2. Бал у – атаю, бал у – атаю температуралары, кесте (сызба).қ қ қ қ
3. Ішкі энергияны згерісі – график.ң ө
4. Меншікті бал у жылуы, кесте.қ
5.Формула
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
1. Есеп шы ару мысалдары.ғ
2. Есеп шы ару № 9 (2,5,7)ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 13,14. № 9 (4,6)
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды: кері байланыс пара ы.Ү Қ ғ
ЗАТ
?
?
?
буланады
атадық
бал идық
12. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Бал у ж не атаю температуралары.Бал у ж не атаюқ ә қ қ ә қ
кезіндегі ішкі энергияны згеруі. Меншікті бал у жылуы.ң ө қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: зат к йлеріні згеруі, бал у ( атаю)процестері, осы процесс кезіндегіү ң ө қ қ
энергия згерісі жайлы теориялы білім беруө қ
ІІ. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын, шы армашылы абілетін дамытуқ қ ң қ ғ қ қ
ІІІ. Т рбиелік:ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, кесте
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
1. Зат к йлері туралы білімдерін еске т сіру – «Сызбаны толы тыр ж неү ү қ ә
байланысты аны та»қ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң
Зат бал итын температураны бал у температурасы деп атайды.қ қ
Затты с йы к йден атты к йге ту процесін атаю немесе кристалдану депң ұ қ ү қ ү ө қ
атаймыз. Зат атаятын температураны атаю температурасы деп атаймыз.қ қ
Аморфты атты денелерді рылымы кристалдар а емес, с йы тардық ң құ ғ ұ қ ң
рылымына сас болады. Аморфты денелерде б лшектерді аттамасындақұ ұқ ө ң қ
жа ын реттілік бай алады.қ қ
Бал у кезінде отынны энергиясы негеқ ң
ж мсалатынын график ар ылы т сіндіру.ұ қ ү
1 кг кристалл затты бал у температурасында с йы ақ ұ ққ
айналдыру шін ж мсалатын Q жылу м лшерін осыү ұ ө
заттты меншікті бал у жылуы деп атайды ж не λң қ ә
деп белгілейді.
m
Q
=λ .
Бал у температурасында с йы к йдегі затты ішкі энергиясы, массасы осындайқ ұ қ ү ң
атты к йдегі затты ішкі энергиясынан арты ..қ ү ң қ
Затты m массасын бал ыту а ажет жылу м лшерің қ ғ қ ө mQ λ= .
Массасы m зат атай анда осындай жылу м лшері б лінеді.қ ғ ө ө
АВ учаскесі шін:ү ( )11 ÒTcmQ áàë −=
ІV. Есептер шы ару.ғ 9-ж. №1, №2, №3, №4.
V. орытындылау.Қ
VІ. йге тапсырма:§§Ү 13,14. 9-ж. №5, №6, №7, №8.
VІІ. Ба алау.ғ
Саба ты типі: практикалық ң қ
Саба ты та ырыбық ң қ : М зды меншікті жылуын аны тау.ұ ң қ
Ж мысты ма сатыұ ң қ : жылу балансыны те деуін пайдаланып, м зды меншіктің ң ұ ң
бал у жылуын аны тау.қ қ
ЗА
Т
?
?
?
буланады
атадық
бал идық
13. ФИЗИКА - 8
Приборлар мен материалдар: таразы, термометр, калориметр, м з кесегі, с згішұ ү
а аз, шайнекқ ғ
Ж мысты барысы:ұ ң
1. Калориметрді ішкі ыдысын таразы а тартып лше дер: mң ғ ө ң k.
2. О ан су йы дар, содан кейін суы бар калориметрді лше дер:ғ құ ң ө ң êñó mmm −=
3. Суы бар калориметрді ішкі ыдысын сырт ысыны ішіне орналастырып, судың қ ң ң
tсу температурасын лше дер.ө ң
4. М з кесегін сор ыш а азбен алдын ала р атып алып, содан кейін оны су аұ ғ қ ғ құ ғ ғ
салы дар.ң
5. Суды термометрмен араластыра отырып, калориметрдегі е т мен tң ө
температураны белгіле дер.ң
6. Калориметрді айтадан лше дер ж не су а салын ан м зды mқ ө ң ә ғ ғ ұ ң м зұ массасын
аны та дар.қ ң
7. лшеулер мен есептеулер н тижелерін кестеге жазы дар.Ө ә ң
mk, кг mсу, кг tсy= tк t mсу
8. Q1+Q2= Q3+Q4 жылу балансыны те деуінен м зды меншікті бал у жылуынң ң ұ ң қ
аны та дар, м нда ы Qқ ң ұ ғ 1-калориметр стаканыны берген жылуы, Qң 2-суды бергенң
жылуы, Q3-м з ерігенде калоримтерге берген жылу м лшері, Qұ ө 4-м зды су аұ ң ғ
берген жылу м лшері.ө
9. орытынды.Қ
10. Ба алау.ғ
14. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Булану ж не конденсация. аны ан ж не аны па ан булар.ә Қ ққ ә қ қ ғ
Ма саты:қ
І. Білімділік: булану ж не конденсация процестері туралы ымдарын ылыми т р ыданә ұғ ғ ұ ғ
ке ейту.ң
ІІ. Дамытушылы : Физикалы былыстарды ба ылау мен т сінуді, з бетінше зерттеулерқ қ құ қ ү ө
ж ргізуді алыптастыру.ү қ
ІІІ. Т рбиелік:ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар,
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
й есебіні шы арылуын тексеру.Ү ң ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ «Топтастыру»
І . Жа а та ырыптыҮ ң қ ме геруң .
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаныү ү ғ ажырату):
1. Сызба бойынша гіме.әң
2. Булану процесіні ерекшеліктерің
3. Конденсация, оны ерекшеліктерің
4. Кебу, оны ерекшеліктері.ң
5. Бу мен с йы ты динамикалы к йі.ұ қ ң қ ү
1. 6. аны ан бу ж не аны па ан бу.Қ ққ ә қ қ ғ аны ан ж не аны па ан бу.Қ ққ ә қ қ ғ Егер с йыұ қ
йыл ан ыдысты ты ыз жабатын болса , онда с йы ты азаюы тез арада то тайды.құ ғ ғ қ ұ қ ң қ
Температура згермеген жа дайда буланумен атар конденсация ж ріп отырады ж неө ғ қ ү ә
бірін-бірі те гереді. Ал аш ы кезде с йы буланады да, оны стіндегі буды ты ызды ың ғ қ ұ қ ң ү ң ғ ғ
арта бастайды. Ал с йы а айта оралатын молекулаларды саны да артады. С йыұ ққ қ ң ұ қ
бетінен шы ып кеткен молекулалар санымен, сол уа ыт ішінде с йы а айтып оралатынғ қ ұ ққ қ
бу молекулаларыны саны те болдаы.ң ң з с йы ымен динамикалы тепе-те діктеө ұ ғ қ ң
болатын буды аны ан бу деп атайдық ққ .
аны ан буды ысымы.Қ ққ ң қ Температура т ра ты бол ан жа дайда аны анұ қ ғ ғ қ ққ будың
ысымы оны алатын к лемі байланысты болмайды.қ ң ө С йы зіні буымен тепе-ұ қ ө ң
те дікте бол ан жа дайда, к лемге т уелсіз бу ысымы аны ан бу ысымы делінеді.ң ғ ғ ө ә қ қ ққ қ
аны ан буды ысымы к лемге т уелсіз бол анды тан температура а т уелді болады.Қ ққ ң қ ө ә ғ қ ғ ә
аны ан буды ысымы тек температура а т уелді емес, бу молекулаларыныҚ ққ ң қ ғ ә ң
шо ырына(ты ызды ына) да т уелді болады. С йы т гел буланып бол анда, одан ріғ ғ ғ ә ұ қ ү ғ ә
ыздыр анда аны ан бу температура а тура пропорционал болып седі.қ ғ қ ққ ғ ө
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
1.№5 эксперименттік тапсырманы орындау.
2. Венн диаграммасын ру « аны ан ж не аны па ан булар»құ қ ққ ә қ қ ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 15,16
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
Булан
у
15. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ауаны ыл алдылы ы. Ыл алдылы ты аны тау ралдары. З/ж: Ауаның ғ ғ ғ қ қ құ ң
ыл алды ын аны тауғ ғ қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: ауа ыл алдылы ы туралы ым алыптастыруғ ғ ұғ қ
ІІ. Дамытушылы : О ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ
шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ
ІІІ. Т рбиелік: йымшылды а, тымды жауап беруге т рбиелеуә ұ ққ ұ ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, психрометр макеті, психрометрлік кесте
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
Сызба бойынша с рауұ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң
1. Салыстырмалы ыл алдылығ қ 100%
2. Шы н ктесі -қ ү 100% ж не бу аны ан к йге ткендегі температура.ә қ ққ ү ө
3. Гигрометр, психрометр.
4. Ыл алдылы ты ма ызығ қ ң ң
І . Пысы тау – бекітуҮ қ
2. Проблемалы с ра тар:қ ұ қ
1.Жер бетіні анша б лігін су алып жатыр?ң қ ө
2.Ауада ы су буы аны ан ба, лде аны па ан ба?ғ қ ққ ә қ қ ғ
3. Ауада ы су буыны ма ызы андай?ғ ң ң қ
4. Ауа ыл алдылы ыны ма ызы туралы не білеміз?ғ ғ ң ң
5. Психрометр олда болма ан жа дайда ыл алдылы ты алай аны тау а болады?қ ғ ғ ғ қ қ қ ғ
Жауаптары:
1. Жер бетінің
4
3 б лігін су алып жатыр.ө
2. Атмосфералы ауаны зі т рлі газдарды ж не су буыны оспасы болып саналады.қ ң ө ү ң ә ң қ
Ауада ы су буыны аны удан аншалы ты алыс екенін к рсететін шама салыстырмалығ ң қ ғ қ қ ө
ыл алдылы . Ауада ы су буы аны ан бу а жатпайды.ғ қ ғ қ ққ ғ
3. Су буы аны ан бу а айналатын температура шы н ктесі делінеді. Ауа шы н ктесінеқ ққ ғ қ ү қ ү
дейін сал ында анда буды конденсациясы басталады; т ман пайда болады, щы т седі. Шық ғ ң ұ қ ү қ
н ктесі су буыны парциал ысымын, салыстырмалы ыл алдылы ты аны тау а м мкіндік береді.ү ң қ ғ қ қ ғ ү
4. Адам терісіні бетіндегі ыл алды буланып кебу шамасы ауа а байланысты болады. Адамң ғ ң ғ
денесіні температурасын т ра ты стап т ру шін ыл алды булануыны ма ызы те зор. Ауаң ұ қ ұ ұ ү ғ ң ң ң ө
райын к ні б рын болжау а болады. Атмосферада ы су буыны м лшері 1 %-ке жуы , б л шамаү ұ ғ ғ ң ө қ ұ
атмосферада былыстарда айтарлы тай згерістер тудырады. Б йымды са тауда дақұ қ ө ұ қ
ыл алдылы ты білу ма ызды.ғ қ ң
5. Психрометр болма ан жа дайда екі термометрді к мегімен аспапты алай жасап алу ағ ғ ң ө қ ғ
болады? (топты ж мыс – о ушылар жоба рады – « лемді шарлау»)қ ұ қ құ Ә
І. Зертханалы ж мыс орындау:Ү қ ұ Сынып б лмесі ішіндегі ауаны ыл алдылы ын аны тау.ө ң ғ ғ қ
ІІ. йге тапсырма:Ү Ү §17, «Екі т рлі т сіндірме к нделігі»ү ү ү
Ыл алдылы тығ қ ң Ыл алдылы тығ қ
пайдасы зияны Азайту Арттыру
ІІІ. Ба алау. орытындыҮ ғ Қ
16. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ айнау. Меншікті булану жылуы.Қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: айнау процесіні ылыми ма ынасын ындыру.қ ң ғ ғ ұғ
ІІ. Дамытушылы :булану кезіндегі б лінетін жылу м лшеріні формуласынқ ө ө ң
олдана білуге да дыландыру, есептер шы ару ар ылы айнау ж не булануқ ғ ғ қ қ ә
процестеріні ерекшеліктері мен асиеттерін т сініп – сезіне білу абілеттерінң қ ү қ
дамыту.
ІІІ. Т рбиелік: орша ан ортада ы былыстар а ба ылау ж ргізу ар ылыә қ ғ ғ құ ғ қ ү қ
бай ампазды да дысын алыптастыру.қ қ ғ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, ыздыр ыш, су йыл ан ыдыс.қ ғ құ ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү сызба бойынша с рауұ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
айнау туралы не білемін? – ой оз ауҚ қ ғ
І . Жа а та ырыпты ме геруҮ ң қ ң .
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ « зара о ыту»Ө қ
Білінетін былысқұ Т сіндірмесіү
Ыдысты жо ар ы жа ында т манң ғ ғ ғ ұ
пайда болады
Булану к шейедіү
Су бетінде к піршік пайда боладыө Еріген ауа к піршіктері ыз анда суданө қ ғ
б лініп шы адыө ғ
К піршік лшемі лкейедіө ө ү Су буымен толады
К піршік ыдыс абыр асынан ажырап,ө қ ғ
жо ары к теріледі.ғ ө
Ы ыстырушы к ш артадығ ү
Ызыл естіледі, су айнайды.қ К піршіктер су бетінде жарыладыө
айнау кезінде с йы тыҚ ұ қ ң
температурасы згермейдіө
К піршіктер саныны азаюынаө ң
байланысты
айнау температурасыҚ С йы ты айнайтын температурасыұ қ ң қ
Меншікті булану жылуы 1 кг с йы ты айнау температурасындаұ қ қ
бу а айналдыру а ажетті жылуғ ғ қ
м лшеріө
Булану жылуы
. Пысы тау – бекітуӘ қ
№ 11 (7,8)
. йге тапсырма:Ү Ү § 18, № 11 (1-4)
І. Ба алау.Ү ғ
17. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі: араласқ ң
Саба ты та ырыбы:қ ң қ айнау температурасыны атмосфералы ысым а т уелділігіҚ ң қ қ ғ ә
Ма саты:қ
1. айнау температурасыны атмосфералы ысым а т уелділігін ындыру; ысымдыҚ ң қ қ ғ ә ұғ қ
т мендету не жо арылату ар ылы температураны реттеуді практикалы ма ызын т сіндіру.ө ғ қ ң қ ң ү
2. О ушыларды ылыми д ниетанымын алыптастыру, з бетімен ылыми ойқ ң ғ ү қ ө ғ
орытындыларын жасау а жетелеу.қ ғ
3. Жауапкершілікке, тияна тылы а т рбиелеу.қ ққ ә
І. йымдастыруҰ
ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ
ІІІ. Жа а сабаң қ
1. айнау температурасы атмосфералы ысым а т уелді.Қ қ қ ғ ә
- алыпты ысымда айнау температурасы 100С.Қ қ қ
- алыпты ысымнан т мен - айнау температурасы 100С – тан т мен.Қ қ ө қ ө
- алыпты ысымнан жо ары - айнау температурасы 100С – тан жо ары.Қ қ ғ қ ғ
2. 2. Т менгі ысымда айнау ант нерк сібінде олданылады.ө қ қ қ ө ә қ
3. 3. Жо ары ысымда айнау – автоклавта олданылады.ғ қ қ қ
І . БекітуҮ
1. Есеп шы аруғ
Массасы 1,2 кг суды айнату шін анша жылу м лшері ажет. Суды бастап ық ү қ ө қ ң қ
температурасы °18 С. Суды менікті жылу сыйымдылы ы 4200ң ғ
Ñêã
Äæ
°
.
2. Осындай энергияны б ліп щы ару шін анша а ащ отын жа у керек? Жылу м лшеріө ғ ү қ ғ ғ ө
4,1 * 5
10 Дж. А ащ отынны меншіктіжану жылуығ ң
6
1010 ∗ Дж/кг.
3. Су андай ысымда 19қ қ 0
С – де айнайды?қ
4. 160
С температурада 4 м3
ауада 40 г су буы бар. Салыстырмалы ыл алдылы ты табы дар.ғ қ ң
5. 150
С темперадурада, к лемі 120 мө 3
б лмедегі салыстырмалы ыл алдылы 60 %. Б лмеө ғ қ ө
ауасында ы су буыны массасы табы дар. аны ан буды ысымы 12,8 мм.сын.ба .теғ ң ң Қ ққ ң қ ғ ң
2. ызы ты с ра тарҚ қ ұ қ
1.К сеу зын болса ол к ймес – андай физикалы былыс жасырыл ан?ө ұ қ ү қ қ құ ғ
( жылу тгізгіштік)ө
2.Темірді ыз анда со – ма алында андай физикалы былыс к рсетілген ( атты дененіқ ғ қ қ қ қ құ ө қ ң
бал уы)қ
3.То ан тонын ма тайды – неліктен (тон жылуды нашар ткізеді)ңғ қ ө
4.Уайым т бі те із батасы да кетесі , т уекел т бі айы мінесі де кетесі – андайү ң ң ң ә ү қ қ ң ң қ
физикалы былыс (Архимед за ы)қ құ ң
5.Жа сы кісіні ашуы шайы орамал кепкенше – (кебу)қ ң
6.Терек исай ан жа ына жы ылады (к шті сері)қ ғ ғ ғ ү ң ә
7. азан отпен, адал рекетпен ызады – (жылулы оз алыс, ішкі энергияны геруі)Қ ә қ қ қ ғ ң ө
8.Тонны жылуы тігісінен емес ж нінен (жылу ткізгіштік)ң ү ө
9.Ескі м з ерігіш, жа а дос жерігіш – (жылу берілу)ұ ң
10. армен бір ж ргенде неге сы ырлайды? ( ар атты дене. сынады)Қ ү қ Қ қ
11.Шынды ты іздеген табады (отын энергиясы)қ
12.Азы сыз адам алыс а бармас (энергияны са талу за ы)қ қ ң қ ң
орытынды:Қ
йге тапсырма:Ү «Таби атты тосын мінезі» та ырыбына байланысты осымша деректер жазуғ ң қ қ
ж не та ырыпты о у.ә қ қ
18. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң білім тексеру
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ба ылау ж мысы № 1қ ұ
Ма саты:қ
І. Білімділік: та ырып бойынша о ушыларды білім де гейін тексеруқ қ ң ң
ІІ. Дамытушылы : білім, икем ж не да ды сапасын жетілдіруқ ә ғ
ІІІ. Т рбиелік: здігінен ж мыс істеуге баулу.ә ө ұ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. Ба ылау ж мысын орындауқ ұ
Н с а Іұ қ
1
Массасы 5 кг темір тікү - тан - а дейін ыздырылды. Оны ыздыру а ж мсал анқ қ қ ғ ұ ғ
жылу м лшерін есепте дер.ө ң
2
Бидон ағ керосин сыяды. Керосин толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө
3 Саз балшы тан жасал ан ыдыс ысты айма тарда с т німдерін са тау шін жиіқ ғ қ қ ү ө қ ү
олданылады. Осыны себебін т сіндірі дер.қ ң ү ң
4
температурада берілген 100 г алайыны бал ыту шін анша жылу м лшері керек?қ қ ү қ ө
Н с а ІІұ қ
1
Отынны меншікті жану жылуың . Осы отынны 50 кг толы жан анда аншаң қ ғ қ
жылу б лінеді?ө
2
Т ртб рышты бассейнні ені 40 м, зынды ы 100 м, тере дігі 2 м. Бассейндегі суө ұ ң ұ ғ ң тан
- а дейін ыздырылды.Суды ал ан жылу м лшерін есепте дер.қ қ ң ғ ө ң
3 Тетікті егеумен егеген кезде тетік ызды, ал деуден кейін сал ындады. Осы екі жа дайдақ өң қ ғ
ішкі энергия згерісі ай т сілмен ж зеге асырылды.ө қ ә ү
4
температурада алын ан 200 г суды айнау тмпературасына жеткізіп, бу а айналдыруғ қ ғ
шін анша жылу м лшері ж мсалады?ү қ ө ұ
ІІІ. йге тапсырма:Ү
Б лмені к леміө ң ө . Б лме ауасыө - тан - а дейін ыздырылды.Онық қ
ыздыру а ж мсал ан жылу м лшерін есепте дер.қ ғ ұ ғ ө ң
19. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң жа а білімді игеру саба ың ғ
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Термодинамиканы І за ы. Газ бен буды л ай анда ы ж мысы.ң ң ң ұ ғ ғ ғ ұ
Ма саты:қ
І. Білімділік: термодинамиканы І за ыны ма ынасын ындыру, энергияны айналуы ж нең ң ң ғ ұғ ң ә
са талуы туралы білімдерін толы тыру.қ қ
ІІ. Дамытушылы :О ушыларды ылыми д ниетанымын дамыту, лемні физикалы бейнесініқ қ ң ғ ү ә ң қ ң
бірт тасты ы жайлы к з арасты алыптастыру;ұ ғ ө қ қ
ІІІ. Т рбиелік: белсенділікке, ашы ойын айта білуге баулу.ә қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар «Слайд «Энергияны айналу ж не са талу за ы –ң ә қ ң
таби атты іргелі за ы», сурет.ғ ң ң
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
«Энергияны айналуы ж не са талуы» туралы білімдері мен т сініктерін орта а салуң ә қ ү ғ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Термодинамика нені зерттейді, оны за дары туралы, І за ыны ма ынасы.ң ң ң ң ғ
2. «М гі двигатель», тарихы, ма ызы, жасау м мкін еместігі.әң ң ү
3. Термодинамикалы параметрлер, процестер.қ
За ның ң
аталуы
Изопроцестер Т ра тыұ қ
шама
Термодинамиканы Ің
за ыны т рің ң ү
Осы т уелділіктіә ң
графигі
Бойль –
Мариотт за ың
Изотермиялық Т Q=A (A=pΔV) Изотерма
Гей – Люссак
за ың
Изобаралық P Q=A+ΔU Изобара
Шарль за ың Изохоралық V Q=ΔU (A=0) Изохора
Адиабаталық ΔU= - A (Q=0) Адиабата
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс): есептер шы ару (Демкович)Ә қ ғ ғ
№ 680. Изохоралы процесс кезінде газ а 60 МДж жылу берілді. Оны ішкі энергиясыны згерісіқ ғ ң ң ө
неге те ?ң
№ 681. Адиабаталы поцесс кезінде газ 200 МДж ж мыс ат арды. Оны ішкі энергиясынық ұ қ ң ң
згерісі неге те ? Газ сал ындады ма, лде жылыды ма?ө ң қ ә
№ 683. Изотермиялы процесс жа дайында ы газды ж мыс істеуі нені есебінен болады?қ ғ ғ ң ұ ң
№ 685. Изобаралы процесте 8,0 МПа ысымда ы газды к леміқ қ ғ ң ө - ке артты. Осы кезде о анғ
6,0 МДж жылу берілді. Газды ішкі энергиясы згерді ме? анша а? Газ сал ындады ма, лдең ө Қ ғ қ ә
жылыды ма?
. йге тапсырмаҮ Ү : § 19,20
І. Ба алау ж не орытынды.Ү ғ ә қ
20. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу процестеріні айтымсызды ы. Термодинамиканы ІІ за ы. азіргің қ ғ ң ң Қ
физикада ы термодинамиканы ролі.ғ ң
Ма саты:қ
І. Білімділік: жылу процестеріні айтымсызды ын, оны ылымда ы ма ызын ындыру;ң қ ғ ң ғ ғ ң ұғ
термодинамиканы азіргі адам міріндегі ж не жалпы адамзат м дениетін дамытуда ы ролінң қ ө ә ә ғ
ашу
ІІ. Дамытушылы : та ырып бойынша т йінді м селелер ою ар ылы о ушыларды ойын оз ау.қ қ ү ә қ қ қ ң қ ғ
ІІІ. Т рбиелік: саба та ы белсенділік рдісін досты арым – атынас негізінде жетелеу.ә қ ғ ү қ қ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:сызбалар, кестеө ө
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеруҮ : та ырып бойынша ауызша с рауқ ұ
- Термодинамика нені зерттейді? Оны І за ыны ма ынасы андай?ң ң ң ғ қ
- Газ процестеріні т рлері, оларды ерекшеліктерің ү ң («ВЕНН» диаграммасы)
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
Сызба бойынша т сіндіру:ү
Кез келген машина сырттан ал ан жылу есебінен немесе ішкі энергиясыны кемуі есебіненғ ң
сырт ы денелерге арсы ж мыс істей алады.қ қ ұ
1850 ж. Р. Клаузиус: жылу алмасу жолымен энергияны сал ын денеден не рлым жылың қ ғұ
денеге туі оны бірден-бір н тижесі болатын процесті болуы м мкін емес.ө ң ә ң ү
Термодинамиканы ІІ за ын к бінесе былайша т жырымдайды: екінші т рдегі «м гілікң ң ө ұ ү әң
двигатель м мкін емес.ү
Жылу машиналары деп ж йені ішкі энергиясыны бір б лігінү ң ң ө
механикалы энергия а айналдыратын ж не соны есебінен ж мысқ ғ ә ң ұ
істейтін рыл ыларды айтады.құ ғ
арапайым жылу оз алт ышты ж мыс істеу принципі:Қ қ ғ қ ң ұ
V. Пысы тау.қ
1. айтымды, айтымсыз процестерге мысалдар келтірі дер.Қ қ ң
2. Термодинамиканы ІІ за ын т жырымда дар.ң ң ұ ң
3. Жылу оз алт ыштары деген не?қ ғ қ
4. Кез келген жылу оз алт ышыны негізгі б ліктерін ата.қ ғ қ ң ө
5. Барлы жылу оз алт ыштарыны ж мыс істеу принципі андай?қ қ ғ қ ң ұ қ
. йге тапсырма: §Ү Ү
І. Ба алау.Ү ғ
І. орытындыҮ Қ
21. ФИЗИКА - 8
Саба ты та ырыбық ң қ : Жылу оз алт ыштары. Жылу оз алт ыштарыны пайдалы сер коэфқ ғ қ қ ғ қ ң ә фи-
циенті. Іштен жанатын оз алт ыш. (Бу ж не газ турбиналары. Реактивті оз алт ыштар.қ ғ қ ә қ ғ қ
То азыт ыш машиналар).ң қ
Ма саты:қ жылу оз алт ыштары ж не іштенқ ғ қ ә жанатын оз алт ыш ж не оны рылысы менқ ғ қ ә ң құ
ж мыс істеу принциптерін ындыру; жылу оз алт ыштарыны пайдалы сер коэффициентінұ ұғ қ ғ қ ң ә
есептеу формуласын орыту ж не физикалы ма ынасын ындыру; о ушыларды теориялы –қ ә қ ғ ұғ қ ң қ
мірлік білімдерін олдана отырып, техника дамуында ы жылу оз алт ыштарыны ма ызы,ө қ ғ қ ғ қ ң ң
орша ан орта а сері туралы білімдерін ке ейту ж не лемдегі экологиялы м селесі бойыншақ ғ ғ ә ң ә ә қ ә
т йінді м селелер ою ар ылы о ушыларды ойын оз ау;ү ә қ қ қ ң қ ғ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сурет, модель
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ
1. Термодинамиканы ІІ за ыны физикалы ма ынасы неде? М гілік двигатель алу м мкін бе?ң ң ң қ ғ әң ү
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруң қ ң
Жылу оз алт ыштары деген не. Оларды ж мыс істеу принциптеріқ ғ қ ң ұ
1. ІЖ – отын оз алт ыш ішіндегі цилиндрде жанады.Қ қ ғ қ
1а. рылысы: поршень (цилиндр бойымен оз алады), а па шалар 1 ж не 2, шатун менҚұ қ ғ қ қ қ ә
кривошип, иінді білік, маховик, шам (сурет)
1 . Ж мыс істеу принципі:ә ұ
- жан ыш оспа жанады да, газ т зіледі;ғ қ ү
- газ поршеньге ысым т сіріп, оз алыс а келтіреді;қ ү қ ғ қ
- поршень т мен жылжи отырып, шатун мен кривошип к мегімен иінді білікті айналыс а т сіредіө ө қ ү
де, механикалы ж мыс ат арылады.қ ұ қ
2. Т рт тактілі оз алт ыштар (сурет ж не модель бойынша)ө қ ғ қ ә
3. Дизельді іштен жанатын оз алт ышты арты шылы ы – жан ыш оспа орнына атмосфералық ғ қ ң қ ғ ғ қ қ
ауа сорылады.
4. Бу немесе газ турбиналарында газ ар ылы оз алт ыш білігі поршеньсіз, иінді біліксіз ж неқ қ ғ қ ә
шатунсыз айналады.
4а. Ж мыс б лігі – ротор (білік, диск, ала шалар), соплолар (57 – сурет).ұ ө қ қ
4 . Арты шылы ы – жылдам айналады, ы шам, уатты, П К – і жо ары.ә қ ғ қ қ Ә ғ
4б. Кемшіліктері – инерциялы, кері ж ріс жо .ү қ
4в. Газ турбинасыны олданысы – жылу ж не АЭС – да энергия ндіру, к ліктерде.ң қ ә ө ө
5. Реактивті Ж – ішкі жану камерасы, сопло (камера шетіндегі тесік)Қ
5а. Турбо – компрессорлы реактивті оз алт ыш – газ турбинасы мен компрессоры бар.қ ғ қ
6. То азыт ыш машиналар – сырт ы энергия к зі – электр желісімен ж мыс істейді.ң қ қ ө ұ
6а. рылысы – компрессор (1), конденсатор (2), буландыр ыш (3), кран (4).Құ ғ
6 . Суыт ыш ж йесі – фреон немесе аммиак – ж мысты дене.ә қ ү ұ қ
6б. Ж мыс циклі:ұ
- Фреон компрессор ар ылы конденсаторда сы ылады; с йылады;қ ғ ұ
сы ылу кезінде ауа а жылу б леді;ғ ғ ө
- С йы фреон кран ар ылы буландыр ыш а теді; айнайды; буланады, о ан керекті энергияұ қ қ ғ қ ө қ ғ
камера абыр асынан, азы – т ліктен, ауадан алынады;қ ғ қ ү
- Айдалып шы ан бу компрессор абына т седі де, цикл айталанады.ққ қ ү қ
6в. Электр энергиясы есебінен сал ын денеден ыз ан денеге жылуды ту процесі іске асады.қ қ ғ ң ө
2. П К – ішкі энергияны механикалы энергия а айналдыруды тиімділік шамасы.Ә қ ғ ң
3. Машинаны е лкен П К – і (идеал процесс ж не жылу жо алу болма ан жа дайда )ң ң ү Ә ә ғ ғ ғ
І . Тапсырмалар орындау Сурет салу: 56,57,59Ү
. йге тапсырма: § 23,24,25. Та ырып со ында ы с ра тар бойынша дайындалу.Ү Ү қ ң ғ ұ қ
І. Ба алау. ІІ. орытынды:Ү ғ Ү Қ
22. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң практикалық
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу оз алт ыштарыны энергетика дамуында ы р лі. Адам міріндегіқ ғ қ ң ғ ө ө
ма ызы. Экологиялы м селелер ж не орша ан ортаны ор ауң қ ә ә қ ғ қ ғ
Ма саты:қ «Жылу оз алт ыштары» та ырыптары бойынша білімдерін жина тау; жылу озқ ғ қ қ қ қ -
алт ыштарыны энергетиканы дамуында ы р лi ж не жылу машиналарын пайдалануда ығ қ ң ң ғ ө ә ғ
экологиялы м селелер, жылу оз алт ыштары ж не оны адам міріндегі ма ызы, жылуқ ә қ ғ қ ә ң ө ң
машиналарын пайдалануда ы экологиялы м селелерге талдау жасау а йрету, ойлауғ қ ә ғ ү
абілеттерін дамыту.қ материалистік – диалектикалы к з арасын алыптастыру, белсенділікке,қ ө қ қ
ашы ойын айта білуге баулу.қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сурет, сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
1. Та ырып со ында ы с ра тар а сал ан суреттеріне с йене отырып, жауап беру:қ ң ғ ұ қ ғ ғ ү
2. «М гілік оз алт ыш» туралы суреттері мен ж мыстарын ор ауәң қ ғ қ ұ қ ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
Атап ткен ж мыстарда ы машина андай аз шы ынмен к п ж мыс ат ара алады? орша анө ұ ғ қ ғ ө ұ қ Қ ғ
орта а зиянды сері андай? (тал ылау )ғ ә қ қ
І .Ү Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң
1. Сызба бойынша айталау.қ
2. Жылу оз алт ыштарыны халы шаруашылы ында ы ма ызы.қ ғ қ ң қ ғ ғ ң
3. Жылу машиналарын олдануда ы экологиялы м селелер ж не таби атты ор ау м селелеріқ ғ қ ә ә ғ қ ғ ә
( абзацтар а б ліп, сурет сал ызу):ғ ө ғ
1) Жану німіні зиянды алды тарыны сері;ө ң қ қ ң ә
2) Жануарлар, сімдіктер мен адамдар а тиетін зардаптар;ө ғ
3) К мір ыш ыл газы концентрациясыны артуы;ө қ қ ң
4) ыш ыл жауындар;Қ қ
5) Ауаны ластануын т мендету ж не оны толы жою а ба ыттал ан ж мыстар;ң ө ә қ ғ ғ ғ ұ
. Пысы тауӘ қ
Ж мыстарын ор ауұ қ ғ
Жоба руда мынаны ескері іздер:құ ң
1. Жобаны р анда ы ма саты ыз андай болды?құ ғ ғ қ ң қ
2. Осы жоба ызды пайдасы андай болады деп ойлайсыздар? Ол экономикалы ж нең ң қ қ ә
экологиялы жа ынан тиімді бола ма? Осыны негізде іздер.қ ғ ң
3. Жобаны іске асыру шін андай рекет істейсіздер?ү қ ә
4. Кемшілікті т зету жолдарын а аз а т сірі іздер ( зі із ала ан т рде: сызба, сурет немесеү қ ғ ғ ү ң ө ң қ ғ ү
м тін т рінде).ә ү
5. Жоба ызды сынып алдында ор ау шін ойлары ызды жина тап, ретімен а аз аң қ ғ ү ң қ қ ғ ғ
т сірі іздер.ү ң
Жолдасы ызбен ке есіп, орта шешімге келгеннен кейін жобаны сызбасын кім сызады, кімң ң қ ң
орта ойды ор айтыны туралы міндеттерді б лісіп алы ыздар.қ қ ғ ө ң
. йге тапсырма:Ү Ү жоба «Жылу оз алт ыштарыны зиянды серін азайту жолдары»қ ғ қ ң ә
І. Ба алау.Ү ғ
3
4
23. ФИЗИКА - 8
Саба та ырыбы:қ қ Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалы жа дайлар.ғ ғ ә ғ қ ғ
Саба ма саты:қ қ О ушылар а Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалы жа дайларқ ғ ғ ғ ә ғ қ ғ
туралы т сінік алыптастыру.ү қ
1. О ушыларды ылыми д иетанымын алыптастыру, з бетінше ылыми ойқ ң ғ ү қ ө ғ
орытындыларын жасай білуге жетелеу.қ
2. Жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ ққ ң
Саба дісі:қ ә жоба ор ау, баяндауқ ғ
Саба а керекті рал-жабды тар:ққ құ қ компьютер, видеопроектор, слайдтар.
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. О ушыларды жоба ж мыстарына осымша с ра тарқ ң ұ қ ұ қ
1. То азыту ондыр ылары дегеніміз не?ң қ ғ
2. То азыту рыл ыларыны рылысы ж не ж мыс істеу принциптері андай?ң құ ғ ң құ ә ұ қ
3. То азыту рыл ылары алай пайдаланылады?ң құ ғ қ
4. Жылу двигательдеріні П К-і дегеніміз не?ң Ә
5. Жылу двигательдеріні П К-н т мен болуы себебі неде?ң Ә ө
6. Жылу машиналарын энергетика мен к лікке ке інен пайдалануды айналада ы орта шінө ң ң ғ ү
андай кері салдары бар?қ
7. Жылу машиналарыны ж мысы кезінде атмосфераны ызуы несімен ауіпті?ң ұ ң қ қ
8. Жылу машиналары ауа а андай зиянды заттарды таратады?ғ қ
9. ыш ыл жауын деген не ж не ол таби ат а алай ы пал етеді?Қ қ ә ғ қ қ қ
ІІІ. Жа а саба (о ушыларды баяндамалары – жеке а азда)ң қ қ ң қ ғ
Айды физикалы параметрлері:ң қ
• Айды диаметрі -3200 000 мң Айды массасы - 5ң 1022 кг.
• Жер мен Айды ашы ты ы -380000 км. Температурасы: к ндіз +130ң қ қ ғ ү 0
С, т нде -170ү 0
С
IV. С ра тар ар ылы та ырыпты мазм нын ашуұ қ қ қ ң ұ
• Ай беті андай затпен жабыл ан? Оны асиеттері андай?қ ғ ң қ қ
• Ай бетіні рамын алай аны тайды?ң құ қ қ
• Ай кратерлері алай т зіледі?қ ү
• Неліктен Марста температураны т уліктік ауыт улары Жерге ара анда к рт згереді?ң ә қ қ ғ ү ө
• Шолпанда ы «жылыжай эффектісіні » м ні андай?ғ ң ә қ
. Есеп шы аруҮ ғ
№ 5
Берілгені:
Т/к: η - ?
Формула : Есептеу:
Жауабы:
V. йге тапсырма: :Ү §27. Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалығ ғ ә ғ қ
жа дайлар.ғ
VІ. Ба алау. орытындылау.ғ Қ
К ннен ашы ты ы 108ү қ қ ғ
млн. ша ырым.қ
Жерден с л кіші.ә
К нді 225 т уліктеү ә
айналып теді.ө
Беткі температурасы
5000
С
Диаметрі Жерден екі есе кіші.
К нді 687 т улікте айналыпү ә
теді.ө
Екі серігі бар: Фобос ж неә
Деймос.
Жазда температурасы
к ндіз+200С. ыста т нде -125Сү Қ ү
24. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі: практикалық ң қ
Саба ты та ырыбы: Затты агрегатты к йлері згерген кездегі жылу м лшерін есептеуқ ң қ ң қ ү ө ө
Ма саты:қ бал у ж не атаю, булану ж не конденсациялану процестері туралы білімдерін толы тыру, бекіту; заттық ә қ ә қ ң
агрегатты к йлері згерген кезіндегі энергияны есептей білуге йрету, есептеу ж не графикті о и білу да дысынқ ү ө ү ә қ ғ
дамыту; тымды ойлау а т рбиелеу.ұ ғ ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, суреттер
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү Бал у, атаю, булану, процестері шін жылу м лшеріні формулаларын жазқ қ ү ө ң
ІІІ. Есептер шы аруғ
1. Графиктік есептер шы аруғ (Лукашик)
№ 846 Суретте массалары бірдей
бал ытыл ан екі ор асынқ ғ қ ғ
кесегіні рт рлі температурадаң ә ү
атаю графигі берілген.. айқ Қ
график жылы температура ағ
с йкес келеді?ә
№ 853 Суретте ор асынны бал у ж не атаюқ ғ ң қ ә қ
кезіндегі температура згерісі берілген.ө
AB,BC,CD,GH аралы тары андай к йге с йкесқ қ ү ә
келеді? GH аралы ыны к рт т мен т су себебіғ ң ү ө ү
не? ор асынны бал у ж не атаюҚ ғ ң қ ә қ
температуралары неге те ?ң
№
854
Ыдыста ы м здығ ұ ң
температурасы
Ыдысты бірдей уа ытқ
аралы ында бірдей жылуғ
м лшерін б летін ыздыр ышө ө қ ғ
плита стіне ой ан. Мынаү қ ғ
графиктерді айсысың қ
айтыл ан жа дай а с йкесғ ғ ғ ә
келеді? ал ан графиктердіҚ ғ ң
атесін к рсеті дер.қ ө ң
№ 856 Затты бал у – атаю графигі бойынша жауап бер:ң қ қ
График ай зат шін рыл ан?қ ү құ ғ
-
температурадан атаю температурасына дейінқ
анша уа ыт тті?қ қ ө
- атаю процесі анша уа ыт а созылды?Қ қ қ қ
- ДЕ аралы ы не туралы айтады?ғ
- Берілген температурада массасы арты бас а зат алынса, А,В,С,Д,Е н ктелеріқ қ ү
бір – біріне атысты алай орналасар еді?қ қ
№ 866 № 871 № 873
Бал ыту температурасынқ да ығ
10 г алтынды бал ық ту а аншағ қ
жылу м лшері керек?ө
Массасы 4 т темірді бастап ың қ
температурасы . Оны бал-
ыту а анша жылу м лшеріқ ғ қ ө
керек?
лшемі 2*5*10 см ор асын та ташасынӨ қ ғ қ -
ден бал у температурасына дейін суытыпқ
атайт анда анша жылу м лшері б лінеді?қ қ қ ө ө
І . зіндік ж мыс (де гейлік тапсырмалар) (Лукашик)Ү Ө ұ ң
№
787 Сыйымдылы ы 3 л термосты айна ан сумен толтырды. Бір к ннен кейін температурағ қ ғ ү - а т мендеді.қ ө
Суды ішкі энергиясыны згерімін табы дар.ң ң ө ң
№
830
Массасы 2 кг бензин мен массасы 3 кг спиртті араластырып жа анда анша жылу б лінеді?ққ қ ө
№
870 температурада алын ан 0,5 кг мырыш білеушені бал ыту а анша жылу м лшері керек?ғ қ ғ қ ө
№
906 Бастап ы температурасық суды 0,5 литрі айнап буланып кетті. анша жылу м лшері зая кетті?ң қ Қ ө
І . зіндік ж мыс орындауҮ Ө ұ
1 Термосты шыны баллоны ос абаттан т рады. Осы екі абатты аралы ы не себепті ауамен толтырылады?ң қ қ ұ қ ң ғ
2 Ш л сімдіктеріні жапыра тары детте ою к міс т різдес тікенек жамыл ысы бар. М ны сімдік бойында ыө ө ң қ ә қ ү ә ғ ұ ң ө ғ
суды булануына анша атысы бар?ң қ қ
3 Сурет бойынша есеп растыры дар ж не оны шы ары дарқұ ң ә ғ ң
26. ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң жа а білімді ме геруң ң
Саба та ырыбы:қ қ Денелерді электрленуі. Электр заряды. Электр зарядыны са талу за ы.ң ң қ ң
Электроскоп. ткізгіш ж не ткізбейтіндер.Ө ә ө
Саба ма саты:қ қ
1. Электр заряды, электр зарядыны т рлері, электр зарядыны са талу за ы, денелердің ү ң қ ң ң
электрленгенін аны тайтын ралдар, ткізгіштер ж не ткізбейтіндер туралы т сінік беру.қ құ ө ә ө ү
2. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларын жасай алу а жетелеу.қ ө ғ қ ғ
3. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ қ ққ ң
Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ
Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, видеопроектор, шыны, пластмасса, эбонит
тая шалар, шар, газет, жіпқ
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. Жа а саба .ң қ
1. Бір-бірімен жанас анда денелерді зара серлесу былысын денелерді электрленуі, солқ ң ө ә құ ң
кезде туындайтын к штерді электр к штері деп атайды.ү ү
К рсетілетін т жірибелер:ө ә
Тара , а аз и ымдары, шыны ж не эбонит тая шаларқ қ ғ қ қ ә қ
2. Денелерді электрлік зара рекеттесу асиетін сипаттайтын физикалы шама электр зарядың ө ә қ қ
деп аталады.
3. Электр зарядтары – аттас, р аттасә
4. Электр зарядыны са талу за ы:ң қ ң т йы ж йеде денелерді электрлену былыстарыныұ қ ү ң құ ң
барлы ында да электр зарядтарыны осындысы са талады.qғ ң қ қ 1+q2+...+qn=const
5. Денелерді электрленгенін білуге арнал ан рал – электроскоп., электрометр.ң ғ құ
6. Бос электр зарядтары оз ала алатын заттардық ғ ткізгіштерө деп атайды.
7. Жартылай ткізгіштерге:ө германий, кремний, селен т.б. жатады.
8. Электр зарядтары еркін оз ала алмайтын заттардық ғ о шаула ыштар немесе диэлектриктерқ ғ
деп атайды. Олар а: шыны, фарфор, кварц, плексиглас, резе ке, дистильденген су, керосин, рғ ң ә
т рлі майлар, газдар жатады.ү
9. ВИДЕО ар ылы денелерді электрленуі туралы т жірибелер к рсету.қ ң ә ө
IV. Пысы тау.қ
3. К дімгі рленген балаларды шарын газетпен ыс ылап, б лме т бесіне апарып жіберіп алуә ү ң қ ө ө қ
керек. Шар т беде за уа ыт т рады. Неге? (шар электрленеді)ө ұ қ қ ұ
4. рленіп жіпке байлан ан 2 шарды газетпен йкеп - йкеп жа ындатпаймыз. Олар бір - бірінеҮ ғ ү ү қ
тебеді, неліктен? (аттас зарядтар тебіледі)
5. Бір шарды газетпен йкелеп, ал екіншісін ж нмен йкеп оларды бір - біріне жа ындатайы .ү ү ү қ қ
Олар бірін - бірі тебеді. Неліктен? ( р аттас зарядтар бір - бірін тартады)ә
V. орытындылау.Қ
VІ. Ба алау. йге тапсырмағ Ү : Денелерді электрленуі. Электр заряды. Электр зарядыны са талуң ң қ
за ы. Электроскоп. ткізгіш ж не ткізбейтіндер. №5 –эксперименттік тапсырма.ң Ө ә ө
Саба т ріқ ү : аралас.
Саба та ырыбы:қ қ Электр зарядтарыны зара рекеттесуі. Кулон за ы. Атомдарды рылысы.ң ө ә ң ң құ
Электрон. Элементар заряд.
27. ФИЗИКА - 8
Саба ма саты:қ қ Атом рылысы, электрон, элементар заряд, Кулонны ж ргізген т жірибесініқұ ң ү ә ң
м ні, Кулон за ы туралы т сінік беру. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларынә ң ү қ ө ғ қ
жасай алу а жетелеу. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.ғ қ қ ққ ң
Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ
Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, электронды о улы , электрометр, газет, темір сымқ қ қ
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. ткен та ырып бойынша с ра тар:Ө қ ұ қ
1. Денені электрленгенін алай аны таймыз?ң қ қ
2. «Электр» атауы айдан шы ан?қ ққ
3. андай жа дайда электрлену теді?Қ ғ ө
4. Электрленген дене деп андай денені айтады?қ
5. Электрлік бір аттас ж не р аттас зарядтар алай зара рекеттеседі?ә ә қ ө ә
6. Электр зарядыны са талу за ы алай т жырымдалады?ң қ ң қ ұ
7. Электроскопты не шін пайдаланады?ү
8. Заттар электр зарядын ткізу абілетіне арай нешеге б лінеді?ө қ қ ө
ІІІ. Жа а саба .ң қ
Еске т сіру:ү Барлы денелер молекулалардан т рады. Молекулалар атомдар а б лінеді.қ ұ ғ ө
1. Т тас ал анда, атомдар мен молекулалар электрлік бейтарап болады.ұ ғ
2. Электрометр ар ылы зарядтарлы б лінетіндігі туралы т жірибе к рсетуқ ң ө ә ө (+ ВИДЕО)
3. Электр зарядыны б ліну шегі бар.ң ө ЭЛЕКТРОН рі арай б лінбейтін е аз теріс заряды барӘ қ ө ң
б лшек. Электронны электр заряды элементар заряд . е=-1,6ө ң 10-19
Кл. Электрон массасы me≈9,1▪10-
31
кг. Кез келген б лшекті не денені зарядтарыны модулі электрон зарядыны модуліне те :ө ң ң ң ң ң |
q|=Ne N – б тін сан.ү е-электрон заряды.
4.Атомны планетарлы моделі (Резерфорд).ң қ Атомны центрінде о зарядтал ан ядроң ң ғ
болады. Ядроны т ірегінде одан алыс ашы ты та лкен жылдамды пен теріс зарядтың өң қ қ қ ү қ
электрондар оз алып ж реді.Атом м лшері ≈10қ ғ ү ө -10
м.
5.Ядро рамы:құ О зарядтал ан – б лшек –ң ғ ө протон. Протон заряды электрон зарядына те .ң
Протон массасы электрон массасынан 1840 есе лкен.Бейтарап б лшектер –ү ө нейтрондар.Ядро
заряды: qя=+Ze.Z-Менделеевті периодты ж йесіндегі элементті реттік номері.ң қ ү ң
6. ИОН ДЕГЕН НЕ? Егер атомнан элеткрондарды бір б лігі шы арылса, атом о ион депң ө ғ ң
аталады. Егер атом а жа а электрондар келіп осылса, онда атом теріс заряд а ие болып, теріс ионғ ң қ қ
деп аталады.
7. Н КТЕЛІК ЗАРЯДҮ лшемдері зара рекеттесетін денелерді ара ашы ты ынан бірнеше есеө ө ә ң қ қ ғ
кіші болатын денеде орналас ан заряд.қ
8. Кулон т жірибесі: иілмелі таразыә
SI ж йесінде Кулон за ы былай жазылады:ү ң 2
21
04
1
r
qq
F
⋅
⋅=
πε
Зарядты зара рекеттесу к штеріні орта а байланыстылы ын к рсететін Кулон за ы:ң ө ә ү ң ғ ғ ө ң
2
21
04
1
r
qq
F
επε
⋅
⋅=
; ХЖ - де 10.
IV. Пысы тау.қ
V. Жатты у ж мысын орындау. В. И. Лукашик:ғ ұ №976, №977, №985, №989.
V. орытындылау.Қ
VІ. йге тапсырма:Ү В. И. Лукашик: №979, №980, №984, №983.§
Саба ты т рі: араласқ ң ү
Саба та ырыбы:қ қ Электр рісі. Электр рісіні кернеулігі.ө ө ң
Саба ма саты:қ қ
1. О ушылар а электр рісі, электр рісіні кернеулігі туралы т сінік беру.қ ғ ө ө ң ү
2. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларын жасай алу а жетелеу.қ ө ғ қ ғ
3. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ қ ққ ң
Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ
Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, слайдтар, видеопроектор.
28. ФИЗИКА - 8
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. ткен та ырып бойынша с ра тар:Ө қ ұ қ
1. Кулонны иірілмелі таразымен ж ргізген т жірибесіні м ні неде?ң ү ә ң ә
2. Кулон за ын т жырымда дар ж не осы за ды аны тайтын формуланы жазы дар.ң ұ ң ә ң қ ң
3. андай зарядты н ктелік деп атайды?Қ ү
4. Есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ
ІІІ. Жа а саба .ң қ
Электр рісі материяны айры ша бір т рі. Ол тек зарядтал ан денелерді рекетінен анаө ң қ ү ғ ң ә ғ
бай алады.қ (Видеофильм ар ылы т жірибе к рсету).қ ә ө
Зарядтал ан денелерді айналасында электр рісіні рекеті к штірек, ал олардан алыста анғ ң ө ң ә ү ғ
сайын ріс лсірейді.ө ә
Заряд бірлігіне рекет ететін к шке теә ү ң
q
F
атынасы электр рісіні к штік сипаттамасы болыпқ ө ң ү
табылады ж не осы н ктедегі электр рісіні кернеулігі деп аталады.ә ү ө ң
q
F
E =
2
0
r
qk
E
ε
⋅
= 2
0
0
4 r
q
E
πεε
=
Электр рісіні к ш сызы тары деп рістегі о зарядтал ан б лшекке рекет ететін к штіө ң ү қ ө ң ғ ө ә ү ң
ба ытын к рсететін сызы тарды айтады.ғ ө қ
V. Есептер шы ару.ғ
№ 14 (5)
Берілгені: Формула Есептеу:
№ 14 (6)
Берілгені: формула
Есептеу
V. орытындылау.Қ
VІ. Ба алау.ғ
VІІ. йге тапсырма:Ү . § Электр рісі. Электр рісіні кернеулігі.ө ө ң
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Таби атта ы электр былысы. ндірісте ж не т рмыста электрленудіғ ғ құ Ө ә ұ
есепке алу ж не олдануә қ
Ма сатық : электрлік к ш туралы ма л маттарды тере дету, есте алдыру, жете ме гертуү ғ ұ ң қ ң
ма сатында есептер шы ара білуге йрету; уа ытты немдеуге, на тылы а, шапша есептеугеқ ғ ү қ ү қ ққ ң
йретуү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ
1. Н ктелік заряд деген не?ү
2. Кулон т жірибесі туралы не білесі дер?ә ң
29. ФИЗИКА - 8
3. Кулон за ыны формуласын жаз (ң ң
4. Электр зарядыны та басы, бірлігі андай?ң ң қ
5. ХЖ - де
6.
ІІІ. й есебін тексеру № 14(1)Ү
І . Тапсырмалар орындауҮ
1. Суретті сипатта «К рнекілік» стратегиясыө
2. Суретте не салын ан, оны толы тыр ж не баяндап айтып бер.ғ қ ә
3. Электрленуді ту ызатын иыншылы тары ж не оны болдырмау жолдары – І топ (Суреттерң ғ қ қ ә
ар ылы « лемді шарлау»)қ Ә
4. Электрленуді тигізетін пайдасы ж не оны олдану ( – ІІ топ (Суреттер ар ылы « лемдің ә қ қ Ә
шарлау»)
5. Найза ай деген не? Одан са тану шаралары – ІІІ топ (Суреттер ар ылы « лемді шарлау»)ғ қ қ Ә
. йге тапсырмаҮ Ү : § 31, № 14 (7)
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ