SlideShare a Scribd company logo
1 of 69
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң жа а білімді ме геру саба ың ң ғ
Саба ты та ырыбы:қ ң қ ауіпсіздік техникасыны ережелері.Қ ң Жылулы оз алыс. Броундық қ ғ қ
оз алыс. Диффузия.қ ғ
Ма саты:қ Білімділік: молекулалы физика мен термодинамиканы негізгі ма саты, жылулық ң қ қ
ж не броунды оз алыстар туралы т сінік алыптастыру.ә қ қ ғ ү қ
I. Дамытушылы : оз алыстарды сипаттай білу, диффузияны пайдасы мен зиянын ажыратақ қ ғ ң
білуге машы тандыру. да дысын дамыту.қ ғ
II. Т рбиелік:ә з бетімен ізденугеө т рбиелеу.ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө кестелер, сызбалар, марганцовка, су, ыдыс.
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.Қ ң
- аспаптармен ж мыс істегендегі са ты шаралары;ұ қ қ
- й жа дайында т жірибе орындау ережелері;ү ғ ә
- Таби атты ба ылау шараларын ж ргізу ережелері;ғ қ ү
- Компьютермен ж мыс ережесі.ұ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ
А. Зат б лшектеріні оз алысы мен рекеттесуі туралы а идаларды айталау.ө ң қ ғ ә қ ғ қ
. Молекулалы физика нені зерттейді?Ә қ
Б. Термодинамика нені зерттейді?
В. Макроскопиялы шамалар.қ
І . Жа а та ырыпты ме геру:(Ма ынаны ажырату)Ү ң қ ң ғ
А. Т сіндіру – т сіну:ү ү
1. Жылу туралы не білемін?
2. Жылутек туралы теориялар (сызба)
3. Жылулы оз алыс, броунды оз алыс , диффузияқ қ ғ қ қ ғ
К рсетілім (марганцовка, су, ыдыс, ант, т з, бояу)ө қ ұ
. Пысы тау – бекіту: (Ә қ
«5 жолды ле »ө ң
Жылу. Броунды оз алыс.қ қ ғ Диффузия
. йге тапсырма:Ү Ү §1. «Екі т рлі т сіндірме к нделік»ү ү ү
«Диффузияны …………мен ……………………»ң
пайдасы зияны
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
Не білдік Не йрендікү
Жылулы теория, броунды оз алысқ қ қ ғ здігінен білім алуӨ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Температура. Температураны лшеу т сілдері. Термометрлерө ә
Ма саты:қ
I. Білімділік: температураны физикалы м нін ындыру, температуралы шкалалар, олардың қ ә ұғ қ ң
арасында ы байланыс, термометрлер туралы білім жина тау.ғ қ
II. Дамытушылы : температура ымыны ма ынасын талдай білу, ал ан білімдерін олданақ ұғ ң ғ ғ қ
алу да дыларын дамыту.ғ
III. Т рбиелік: здігінен берілген та ырыппен ж мыс істей білуге йрету.ә ө қ ұ ү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, ватман а аз.қ ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
«Галереяда ой шарлау» - Диффузияны пайдасы мен зияны.ң
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ
Температура туралы не білемін?
«ББ »Ү (ауызша)
І . Жа а та ырыпты ме геру:Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну:(Ма ынаныү ү ғ
ажырату)
1. Температура, жылу алмасу,
термометр « зара о ыту»Ө қ .
2. Температуралы шкалаларқ
(сызба).
3. Абсолют н л температураө
(сызба).
4. Температураны физикалың қ
м ні.ә
5. термометрлер
. Пысы тау – бекіту.(ОйӘ қ тол аныс)ғ
№1 (3,4,7,8)
. йге тапсырма.Ү Ү
Термометрде сынапты (спиртті) пайдалануды ерекшелігі ж не оны кемшілігің ә ң «Еркін жазу»
(жеке пара а аз а жазу)қ қ ғ ғ
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды.Ү Қ
Кері байланыс пара ын толтыру:ғ
Не білдім Нені йрендімү Не білгім келеді
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ішкі энергия. Ішкі энергияны згертуө
т сілдері.ә
Ма саты:қ
I. Білімділік: ішкі энергия, оны згерту т сілдері туралыө ә
білім жина тауқ
II. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын,қ қ ң қ
шы армашылы абілеттерін дамыту.ғ қ қ
III. Т рбиелік: ыптылы а, ынтыма тасты а т рбиелеу.ә ұқ ққ қ ққ ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө спирт шамы, су, колба,
а аш, сызбалар.ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінінқ ң
саба а аудару.ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү й тапсырмасын жинап алуү .
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :ң қ ң қ
( ызы ушылы ты ояту)Қ ғ қ
- Кинетикалы ж не потенциалды энергия дегеніміз не? Формулалары алай жазылады?қ ә қ қ
- Ж мыс пен энергия арасында ы байланысты алай т сіндіресі дер?ұ ғ қ ү ң
- Энергияны айналу ж не са талу за ыны ма ынасы андай? Энергияны т рленісінең ә қ ң ң ғ қ ң ү
мысалдар келтірі дер.ң
І . Жа а та ырыпты ме геру:Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (Ма ынаны ажырату)ү ү ғ (сызба)
1. Денені ішкі энергиясы.ң
2. Дене температурасы мен ішкі энергия байланысы.
3. Ішкі энергияны згерту т сілдері (колба - 2, ты ын – 2, су, спирт шамы, штатив, насос, а ашө ә ғ ғ
ты ын, сым).ғ
. Пысы тауӘ қ
І топ: Тәжірибе – 1: Шаммен темір сымды қыздырамыз. Не байқадық?
Қорытынды: Жылу беру арқылы ішкі энергияны өзгертуге болады. Температура артқан сайын,
кинетикалық энергияда артады.
ІІ топ: Тәжірибе – 2: Қантты үгітеміз
Қорытынды: Үгіту үшін жұмыс істейміз, сонда қанттың молекулаларының ара қашықтығы алшақтайды.
Сонда потенциалдық энергия артады, яғни ішкі энергияда артады.
ІІІ топ: Тәжірибе – 3: Қаламсапты екі алақанның ортасына қойын уқалаңдар, беттеріңе тигізіңдер. Не
байқадыңдар?
Қорытынды; Жұмыс істеу арқылы температура арттырамыз, сонда ішкі энергияда өзгереді, артады.
ІV топ: Тәжірибе – 4: Тиынды партаға үйкелегенде не байқалады?
Ендеше, дененің ішкі энергиясын өзгертудің екі тәсілі бар: жұмыс істеу арқылы; жылу берілу арқылы.
І, ІІІ топ: Ішкі энергияны ж мыс істеу ар ылы згерту мысалдары.ұ қ ө
ІІ, І топ: Ішкі энергияны жылу беру ар ылы згерту мысалдары.Ү қ ө
. йге тапсырма:Ү Ү § 3,4, 5 (1), № 2 ЭТ
І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды.Ү Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу ткізгіштік. Конвекция. С улелену.ө ә
Ма саты:қ
Білімділік: жылу ткізгіштікті ,ө ң конвекция ж не с улелену процестеріні физикалы ма ынасын,ә ә ң қ ғ
оларды тіршіліктегі ма ызын ыну.ң ң ұғ
Дамытушылы : Физикалы былыстарды ба ылау мен т сінуді, з бетінше зерттеулер ж ргізудіқ қ құ қ ү ө ү
алыптастыру.қ
Т рбиелік: здіктерінен орытынды жасау а машы тандыру.ә ө қ ғ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, спирт шамы, алюминий ж не темір сымдар, асы ,ә қ қ
колба, су, стакан, пластилин, са шегелер.ұ қ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру.Ү
Жаппай ауызша с рау:ұ
1. Денені ішкі энергиясын згертуді андай т сілдері бар? Оларды сипатта дар.ң ө ң қ ә ң
2. Энергия т рленісіне мысал келтіріп, жауаптары ды негізде дер.ү ң ң
3. Жылу берілу процесін МКТ т р ысынан т сіндірі дер.ұ ғ ү ң
Неліктен жылу батареялары, желдеткіш, кондиционерлер б лмені т менгі жа ына орналасады?ө ң ө ғ
Б лмені жо ары жа ы немі жылы, ал т менгі б лігі о ан ара анда сал ын болып т ру себебіө ң ғ ғ ү ө ө ғ қ ғ қ ұ
неде? К н энергиясы Жерге, отты ызуы пешті асында т р ан адам а алай беріледі?ү ң қ ң қ ұ ғ ғ қ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ
К рсетілім:ө ысты су а салын ан асы ты ызуы. Неліктен асы т менгі жа ынан ызады?қ ғ ғ қ қ ң қ қ қ ө ғ қ
(тал ылау),қ
І . Жа а та ырыпты ме геруҮ ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (Ма ынаны ажырату)ү ү ғ
1. К рсетілім:ө сым а шегелер пластилинмен бекітілген, осы сымды отты жалынына стаймыз.ғ ң ұ
Неліктен уелі от а жа ын орналас ан шегелер лайды?ә қ қ қ құ
2. Ішкі энергияны берілу процесі зат к йіне байланысты болатынды ын тал ылау.ң ү ғ қ
3. Неліктен бірдей жа дайда ы денелерді кейбірі суы , кейбірі жылы сезіледі?ғ ғ ң қ Жылу
ткізгіштікті денелерді тегіне байланыстылы ын тал ылау.ө ң ң ғ қ
К рсетілім:ө 1) отты жалынына рт рлі сымдарды стап, айсысыны тез ызатынды ынң ә ү ұ қ ң қ ғ
аны тау. 2) темір ж не а аш тая шалар а ж а а азды орап, кезекпен от а стау, білінгенқ ә ғ қ ғ ұқ қ ғ қ ұ
былысты т сіндіру, ой т жырымдау.құ ү ұ
4. ойыл ан с ра тарды Архимед за ына с йеніп т сіндіру.Қ ғ ұ қ ң ү ү
5. Конвекция, оны рт рлі к йдегі заттарда ж руі. Т рлері, олданысы.ң ә ү ү ү ү қ
6. С улелену, оны ар ындылы ы неден т уелділігін тал ылау.ә ң қ қ ғ ә қ
7. Жа сы с уле ж т ыштар ж не шы ар ыштар.қ ә ұ қ ә ғ ғ
8. С улеленуді т рмыста білінуі, пайдасы мен зияны ж не ор ану амалдары.ә ң ұ ә қ ғ
. Пысы тау – бекітуӘ қ
Заттар Жылуды жа сық
ткізедіө
Жылуды нашар
ткізедіө
Себебін МКТ
т р ысынан т сіндіруұ ғ ү
Осы асиетіні пайдасы,қ ң
олданысық
. йге тапсырмаҮ Ү § 5, №2 жатты у.ғ а аздан екі орапша жасап, біреуіне су ямыз. ОлардыҚ ғ қ құ
кезекпен от а стап, не бол анын ба ылаймыз ж не былысты т сіндіреміз (жазбаша)қ ұ ғ қ ә құ ү
І. Ба алауҮ ғ ІІ. орытынды:Ү Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң білім, икем ж не да ды сапасын жетілдіру саба ыә ғ ғ
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу былысыны тірі организмдегі ролі. Таби атта ы ж не техникада ықұ ң ғ ғ ә ғ
жылу берілу. Конвекцияны ролі. Суы кездегі адамң қ
Ма саты:қ І. Білімділік: жылу берілу процестері туралы білімдерін ж йелеу.ү
ІІ. Дамытушылы : о ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ
шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ
ІІІ. Т рбиелік: таби ат а ылыми к з арасты алыптастыру рдісін жал астыру.ә ғ қ ғ ө қ қ ү ғ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө кесте, ватман а аз.қ ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ткен та ырыптарды ж йелеу.Ө қ ү
А. «Жылу берілуді т рлері» кестесін толтыру ж не ор ауң ү ә қ ғ
Жылу
берілудің
т рлеріү
Физикалық
ма ынасығ
(аны тамасы)қ
андайҚ
денелерде
білінеді
ар ындылы ыҚ қ ғ
неден т уелдіә
Ерекшелігі Пайдасы Зияны
Жылу
ткізгіштікө
Конвекция
С улеленуә
ІІІ. Та ырып бойынша о ушыларды жобалы ж мыстарын ор ау -қ қ ң қ ұ қ ғ топты ж мысқ ұ
(Слайдтар, суреттер)
- 1 топ. Жылу былысыны тірі организмдегі роліқұ ң
ойылатын с ра тар:Қ ұ қ
- стар суы кездері ж ндерін рпитіп алуы неліктен?Құ қ ү ү
- Сабанды раларда к к ністерді сітіп алудан са тау шін олданады.ұ ө ө ү қ ү қ
- ар астында ыстайтын а дар мен старҚ қ ң құ
- Та ы мысалдар келтірі дерғ ң
- 2 – топ. Конвекцияны ролің
ойылатын с ра тар:Қ ұ қ
- Желдеткіш неге т мен орналаспайды?ө
- Жылу б лмеде алай таралады?ө қ
- ралар неге йді еденінен т мен?Ұ ү ң ө
- Та ы мысалдар.ғ
3 – топ. Суы кездегі адамқ
ойылатын с ра тар:Қ ұ қ
- суы тан ор ану шараларық қ ғ
- андай киім кию керек?қ
- егер далада боран а кез болса , андай са ты олдану керек?ғ қ қ қ қ қ
. йге тапсырмаҮ Ү : § 8,
І. Ба алау.Ү ғ
ФИЗИКА - 8
Саба ты т рі: араласқ ң ү
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу м лшері. Затты меншікті жылу сыйымдылы ы. Жылу м лшерініө ң ғ ө ң
бірліктері. Денені ыздыру а ажетті немесе ол суы анда б лінетін жылу м лшеріқ ғ қ ғ ө ө
Ма саты:қ
І. Білімділік: «жылу м лшері» ымыны ма ынасын, оны андай факторлардан т уелдіө ұғ ң ғ ң қ ә
болатынды ын ындыру, денені ыздыру а ажетті немесе ол суы анда б лінетін жылу м лшеріғ ұғ қ ғ қ ғ ө ө
формуласын орыту.қ
ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін олдана білу біліктілігін, есеп шы ара білу да дысынқ қ қ ғ ғ
дамыту.
ІІІ. Т рбиелік:ә здіктерінен орытынды жасау а машы тандыру.ө қ ғ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер: сызбаө ө
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү жинап алу.
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ
Жылу берілу кезіндегі ішкі энергияны лшеуге бола ма?ө
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Ж мыс ж не жылу м лшері ымдары.ұ ә ө ұғ
2. Жылу м лшері неден т уелді? (тал ылау) – сызба.ө ә қ
3. Меншікті жылу сыйымдылы ы (ма ынасын ажырату,ғ ғ
белгісі, кестесі, бірлігі)
4. Жылу м лшеріні формуласын орыту, бірліктері.ө ң қ
5. «Магиялы шб рыш» ру.қ ү ұ құ
Осы шб рышты к мегіменү ұ ң ө
меншікті жылу
сыйымдылы ыны , массанығ ң ң
ж не температураларә
айырмасыны формулаларынң
шы арып алу ж не шамаларғ ә
арасында ы байланыстығ
ай ындау керек.қ
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
Есеп шы ару:ғ
№ 6 жатты у (1,2,5,8,9)ғ
«Магиялы шб рышты» олдана білу.қ ү ұ қ
. йге тапсырма:Ү Ү § 9,10 , № 6 (3,4,10)
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытындыҮ Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң зертханалық
Саба ты та ырыбы:қ ң қ № 1 зертханалы ж мыс « р т рлі температурада ы судық ұ Ә ү ғ
араластыр анда ы жылу м лшерін салыстыру»ғ ғ ө
Ма саты:қ
І. Білімділік: жылу балансы туралы т сінік беру,ү
ІІ. Дамытушылы : О ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ
шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ
ІІІ. Т рбиелік: Іскерлікке, ыптылы а, ынтыма тасты а т рбиелеу.ә ұқ ққ қ ққ ә
рал – жабды тар:Құ қ калориметрлер, мензурка, термометр, стакан, ыздыр ыш не электр ш йнек.қ ғ ә
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.Қ ң
ІІІ. Ж мысты ма саты ж не рал – жабды тармен таныстыру, ж мысты орындау барысынаұ ң қ ә құ қ ұ
н с ау беру.ұ қ
І .Ү Ж мысты орындау барысы:ұ
А. Жылу балансы туралы т сінік: ысты суды берген жылу м лшері суы суды ал ан жылуү қ ң ө қ ң ғ
м лшеріне те болуы керек, біра практикада бас аша – жылу м лшеріні біраз б лігі ыдыстыө ң қ қ ө ң ө
ж не ауаны жылыту а ж мсалады.ә ғ ұ
.Ә Ж птасып орындау.ұ
Б. Кестеге лшеу н тижелерін ж не есептеулерді енгізу.ө ә ә
В. Ысты суды берген жылу м лшері мен суы суды ал ан жылу м лшерін саалыстыру,қ ң ө қ ң ғ ө
орытынды жасау.қ
Д. лшеу ателігін есептеуӨ қ
Е. Орындал ан ж мыс бойынша есеп тапсыру.ғ ұ
осымша:Қ
ызы ты т жірибеҚ қ ә
Суды а аз орапшада айнату а бола ма?қ ғ қ қ ғ
Жауабы: Жылу бірден электрплитадан немесе спиртшамны жалынынан су а беріледі. а азң ғ Қ ғ
орапты температурасы жану температурасына жетіп лгермейдіқ ң ү
. йге тапсырма:Ү Ү осымша есептер жина ынан есеп №қ ғ
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Отынны энергиясы. Отынны меншікті жану жылуы.ң ң
Ма саты:қ
І. Білімділік: отынны энергиясы ымыны ма ынасын ашуң ұғ ң ғ
ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін есептер шы аруда олдана білугеқ қ ғ қ
да дыландыру.ғ
ІІІ. Т рбиелік: ал ан білімдеріні практикалы ма ызын т сіне білуге йрету.ә ғ ң қ ң ү ү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ
Денені ыздыру а ажетті энергия айдан алынады?қ ғ қ қ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Жану кезіндегі ішкі энергия згерісі химиялы реакция есебінен ж реді.ө қ ү
2. Отынны жануын сипаттау.ң
3. Отынны т рлері, меншікті жану жылуы – ма ынасы, та басы, бірлігі, кестесі.ң ү ғ ң
4. Кез келген массада ы отынны жан анда ы б летін жылу м лшерініғ ң ғ ғ ө ө ң
формуласы + «Магиялы шб рыш» к мегімен ал ан шамаларды формуласынқ ү ұ ө қ ғ ң
ж не бірлігін шы арып алу.ә ғ
5. О шаулан ан ж йе.қ ғ ү
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
Есеп шы аруғ
№ 7 жатты у (1,4,8)ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 11, №7 (3,5,6,7) « аза станны отын – энергетикалы кешені»Қ қ ң қ
атты хабарлама жасау а дайындалу (2 апта уа ыт беріледі)ғ қ
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ кері байланыс пара ы.ғ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Механикалы ж не жылу процестеріндегі энергиянық ә ң
айналу ж не са талу за ы.ә қ ң
Ма саты:қ
І. Білімділік: энергияны айналуы мен са талуы туралы білімдерін толы тыру.ң қ қ
ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін есептер шы аруда олдана білугеқ қ ғ қ
да дыландыру.ғ
ІІІ. Т рбиелік: ал ан білімдеріні практикалы ма ызын т сіне білуге йрету.ә ғ ң қ ң ү ү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
1. Жылу м лшері дегеніміз не?ө
2. Жылу м лшері неге т уелді? Мысалдармен т сіндір.ө ә ү
3. Ішкі энергия мен жылу м лшерін андай лшем бірліктермен лшейді?ө қ ө ө
4. Затты меншікті жылу сыйымдылы ы нені к рсетеді?ң ғ ө
5. Затты меншікті жылу сыйымдылы ыны бірлігі андай?Дененің ғ ң қ
суыт анда ы жо алт ан жылу м лшерін ай формуламен есептеуге болады?қ ғ ғ қ ө қ
6. йге берілген есептерді шы арылуын т сіндіру.Ү ң ғ ү
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ
Жан ан отынны энергиясы суды ішкі энергиясына айналды, отыннығ ң ң ң
энергиясынан та ы андай энергия алу а болады?ғ қ ғ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
Энергияны са талу за ы:ң қ ң
Энергия жо алмайды ж не жо тан пайда болмайды. Ол тек бір денеден екіншіғ ә қ
денеге беріледі немесе бірдей м лшерде бір т рден екінші т рге айналады.ө ү ү
Толы энергия:қ
UÅEUWE êï ++=+=
Егер денелер ж йесіне сырт ы к штер рекет етпесе ж не орша ан ортамен жылуү қ ү ә ә қ ғ
алмасу болмас, онда ол т йы тал ан ж не жылулы о шаулан ан болады.ұ қ ғ ә қ қ ғ
Энергияны са талу ж не айналу за ы:ң қ ә ң
Т йы тал ан ж не жылулы о шаулан ан денелер ж йесіні толы энергиясы-осыұ қ ғ ә қ қ ғ ү ң қ
ж йеде болатын кез келген згерістер кезінде са талады.ү ө қ
. Пысы тау – бекітуӘ қ
Есеп шы аруғ
№ 7 жатты у (1,4,8)ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 12
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң практикалық
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Практикалы ж мыс «Денені ыздыру шін ажетті немесеқ ұ қ ү қ
оны суыт анда б лінетін жылу м лшерін есептеу. Затты меншікті жылуқ ө ө ң
сыйымдылы ын аны тау»ғ қ
Ма саты:қ
1. О ушыларды «Жылу былыстары» тарауы бойынша ал ан теориялық ң құ ғ қ
білімдерін есеп шы аруда олдана білу біліктіліктерін алыптастыру.ғ қ қ
2. О ушыларды з бетімен ылыми ой орытындыларын жасай білугеқ ң ө ғ қ
да дыландыру.ғ
3. Жауапкершілікке, тияна талы а, е бек орлы а т рбиелеу.қ ққ ң қ ққ ә
Саба а ажетті рал-жабды тар:ққ қ құ қ карточкалар.
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. Есептер шы ару.ғ
1. Массасы 1 кг ор асында 100қ ғ 0
С- а ыздыру шін 13000 Дж жылу м лшеріқ қ ү ө
ж мсалды. ор асынны меншікті жылу сыйымдылы ын аны та дар. Оныұ Қ ғ ң ғ қ ң
кестедегі м нмен салыстыры дар.ә ң
андай айырмашылы бар? Сыйымдылы ты есептей білуді т рмыста андайҚ қ қ ң ұ қ
пайдасы болуы м мкін? Мысалы:ү
2. 150
С-та суды 1000
С- а ыздыр анда, оны ішкі энергиясы 178,8 кДж-ге артты.қ қ ғ ң
Суды массасын аны та дар.ң қ ң
3. 1000
С-та 5 л айна ан су орша ан ауа а 1680 кДж энергиясын бере отырып,қ ғ қ ғ ғ
андай температура а дейін сал ындайды?қ ғ қ
4. 100 кг антрацит толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө
5. ара анды к міріні 100 кг-ы толы жан анда б лінетін жылу м лшерінҚ ғ ө ң қ ғ ө ө
аны та дар.қ ң
Кестедегі берілген параметрлер бойынша андай к мірді жылуды жа сық ө ң қ
б летіндігін салыстыры дар.ө ң
6. Сыйымдылы ы 5 л ыдыс бензинмен толтырыл ан. Толы жануы кезінде 23ғ ғ қ 107
Дж энергияны алу шін осы бензин м лшері жеткілікті бола ма?ү ө
Бензинді т рмыста отын ретінде пайдалануды неге тиімсіз екенінұ ң
т жырымда.ұ
7. 440107
Дж энергияны алу шін арашы ана та ндірілетін таби и газдыү Қ ғ қ ө ғ ң
андай м лшерін жа у керек?қ ө ғ
Таби и газ бен ара к мірді айсысы к п жылу береді?ғ қ ө ң қ ө
8. Массасы 200 г керосин толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө
ІІІ. орытындылау.Қ
ІV. Ба алау.ғ
V. йге тапсырма:Ү айталау.қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Затты агрегатты к йлері. атты денелерді бал уы ж нең қ ү Қ ң қ ә
атаюы.қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: зат к йлеріні згеруі, бал у ( атаю)процестері жайлы теориялыү ң ө қ қ қ
білім беру
ІІ. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын, шы армашылы абілетін дамытуқ қ ң қ ғ қ қ
ІІІ. Т рбиелік:ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, кесте
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
1. Зат к йлері туралы білімдерін еске т сіру – «Сызбаны толы тыр ж неү ү қ ә
байланысты аны та»қ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Затты агрегатты к йлерің қ ү
2. Бал у – атаю, бал у – атаю температуралары, кесте (сызба).қ қ қ қ
3. Ішкі энергияны згерісі – график.ң ө
4. Меншікті бал у жылуы, кесте.қ
5.Формула
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
1. Есеп шы ару мысалдары.ғ
2. Есеп шы ару № 9 (2,5,7)ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 13,14. № 9 (4,6)
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды: кері байланыс пара ы.Ү Қ ғ
ЗАТ
?
?
?
буланады
атадық
бал идық
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Бал у ж не атаю температуралары.Бал у ж не атаюқ ә қ қ ә қ
кезіндегі ішкі энергияны згеруі. Меншікті бал у жылуы.ң ө қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: зат к йлеріні згеруі, бал у ( атаю)процестері, осы процесс кезіндегіү ң ө қ қ
энергия згерісі жайлы теориялы білім беруө қ
ІІ. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын, шы армашылы абілетін дамытуқ қ ң қ ғ қ қ
ІІІ. Т рбиелік:ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, кесте
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
1. Зат к йлері туралы білімдерін еске т сіру – «Сызбаны толы тыр ж неү ү қ ә
байланысты аны та»қ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң
Зат бал итын температураны бал у температурасы деп атайды.қ қ
Затты с йы к йден атты к йге ту процесін атаю немесе кристалдану депң ұ қ ү қ ү ө қ
атаймыз. Зат атаятын температураны атаю температурасы деп атаймыз.қ қ
Аморфты атты денелерді рылымы кристалдар а емес, с йы тардық ң құ ғ ұ қ ң
рылымына сас болады. Аморфты денелерде б лшектерді аттамасындақұ ұқ ө ң қ
жа ын реттілік бай алады.қ қ
Бал у кезінде отынны энергиясы негеқ ң
ж мсалатынын график ар ылы т сіндіру.ұ қ ү
1 кг кристалл затты бал у температурасында с йы ақ ұ ққ
айналдыру шін ж мсалатын Q жылу м лшерін осыү ұ ө
заттты меншікті бал у жылуы деп атайды ж не λң қ ә
деп белгілейді.
m
Q
=λ .
Бал у температурасында с йы к йдегі затты ішкі энергиясы, массасы осындайқ ұ қ ү ң
атты к йдегі затты ішкі энергиясынан арты ..қ ү ң қ
Затты m массасын бал ыту а ажет жылу м лшерің қ ғ қ ө mQ λ= .
Массасы m зат атай анда осындай жылу м лшері б лінеді.қ ғ ө ө
АВ учаскесі шін:ү ( )11 ÒTcmQ áàë −=
ІV. Есептер шы ару.ғ 9-ж. №1, №2, №3, №4.
V. орытындылау.Қ
VІ. йге тапсырма:§§Ү 13,14. 9-ж. №5, №6, №7, №8.
VІІ. Ба алау.ғ
Саба ты типі: практикалық ң қ
Саба ты та ырыбық ң қ : М зды меншікті жылуын аны тау.ұ ң қ
Ж мысты ма сатыұ ң қ : жылу балансыны те деуін пайдаланып, м зды меншіктің ң ұ ң
бал у жылуын аны тау.қ қ
ЗА
Т
?
?
?
буланады
атадық
бал идық
ФИЗИКА - 8
Приборлар мен материалдар: таразы, термометр, калориметр, м з кесегі, с згішұ ү
а аз, шайнекқ ғ
Ж мысты барысы:ұ ң
1. Калориметрді ішкі ыдысын таразы а тартып лше дер: mң ғ ө ң k.
2. О ан су йы дар, содан кейін суы бар калориметрді лше дер:ғ құ ң ө ң êñó mmm −=
3. Суы бар калориметрді ішкі ыдысын сырт ысыны ішіне орналастырып, судың қ ң ң
tсу температурасын лше дер.ө ң
4. М з кесегін сор ыш а азбен алдын ала р атып алып, содан кейін оны су аұ ғ қ ғ құ ғ ғ
салы дар.ң
5. Суды термометрмен араластыра отырып, калориметрдегі е т мен tң ө
температураны белгіле дер.ң
6. Калориметрді айтадан лше дер ж не су а салын ан м зды mқ ө ң ә ғ ғ ұ ң м зұ массасын
аны та дар.қ ң
7. лшеулер мен есептеулер н тижелерін кестеге жазы дар.Ө ә ң
mk, кг mсу, кг tсy= tк t mсу
8. Q1+Q2= Q3+Q4 жылу балансыны те деуінен м зды меншікті бал у жылуынң ң ұ ң қ
аны та дар, м нда ы Qқ ң ұ ғ 1-калориметр стаканыны берген жылуы, Qң 2-суды бергенң
жылуы, Q3-м з ерігенде калоримтерге берген жылу м лшері, Qұ ө 4-м зды су аұ ң ғ
берген жылу м лшері.ө
9. орытынды.Қ
10. Ба алау.ғ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Булану ж не конденсация. аны ан ж не аны па ан булар.ә Қ ққ ә қ қ ғ
Ма саты:қ
І. Білімділік: булану ж не конденсация процестері туралы ымдарын ылыми т р ыданә ұғ ғ ұ ғ
ке ейту.ң
ІІ. Дамытушылы : Физикалы былыстарды ба ылау мен т сінуді, з бетінше зерттеулерқ қ құ қ ү ө
ж ргізуді алыптастыру.ү қ
ІІІ. Т рбиелік:ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар,
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
й есебіні шы арылуын тексеру.Ү ң ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ «Топтастыру»
І . Жа а та ырыптыҮ ң қ ме геруң .
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаныү ү ғ ажырату):
1. Сызба бойынша гіме.әң
2. Булану процесіні ерекшеліктерің
3. Конденсация, оны ерекшеліктерің
4. Кебу, оны ерекшеліктері.ң
5. Бу мен с йы ты динамикалы к йі.ұ қ ң қ ү
1. 6. аны ан бу ж не аны па ан бу.Қ ққ ә қ қ ғ аны ан ж не аны па ан бу.Қ ққ ә қ қ ғ Егер с йыұ қ
йыл ан ыдысты ты ыз жабатын болса , онда с йы ты азаюы тез арада то тайды.құ ғ ғ қ ұ қ ң қ
Температура згермеген жа дайда буланумен атар конденсация ж ріп отырады ж неө ғ қ ү ә
бірін-бірі те гереді. Ал аш ы кезде с йы буланады да, оны стіндегі буды ты ызды ың ғ қ ұ қ ң ү ң ғ ғ
арта бастайды. Ал с йы а айта оралатын молекулаларды саны да артады. С йыұ ққ қ ң ұ қ
бетінен шы ып кеткен молекулалар санымен, сол уа ыт ішінде с йы а айтып оралатынғ қ ұ ққ қ
бу молекулаларыны саны те болдаы.ң ң з с йы ымен динамикалы тепе-те діктеө ұ ғ қ ң
болатын буды аны ан бу деп атайдық ққ .
аны ан буды ысымы.Қ ққ ң қ Температура т ра ты бол ан жа дайда аны анұ қ ғ ғ қ ққ будың
ысымы оны алатын к лемі байланысты болмайды.қ ң ө С йы зіні буымен тепе-ұ қ ө ң
те дікте бол ан жа дайда, к лемге т уелсіз бу ысымы аны ан бу ысымы делінеді.ң ғ ғ ө ә қ қ ққ қ
аны ан буды ысымы к лемге т уелсіз бол анды тан температура а т уелді болады.Қ ққ ң қ ө ә ғ қ ғ ә
аны ан буды ысымы тек температура а т уелді емес, бу молекулаларыныҚ ққ ң қ ғ ә ң
шо ырына(ты ызды ына) да т уелді болады. С йы т гел буланып бол анда, одан ріғ ғ ғ ә ұ қ ү ғ ә
ыздыр анда аны ан бу температура а тура пропорционал болып седі.қ ғ қ ққ ғ ө
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ
1.№5 эксперименттік тапсырманы орындау.
2. Венн диаграммасын ру « аны ан ж не аны па ан булар»құ қ ққ ә қ қ ғ
. йге тапсырма:Ү Ү § 15,16
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
Булан
у
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ауаны ыл алдылы ы. Ыл алдылы ты аны тау ралдары. З/ж: Ауаның ғ ғ ғ қ қ құ ң
ыл алды ын аны тауғ ғ қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: ауа ыл алдылы ы туралы ым алыптастыруғ ғ ұғ қ
ІІ. Дамытушылы : О ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ
шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ
ІІІ. Т рбиелік: йымшылды а, тымды жауап беруге т рбиелеуә ұ ққ ұ ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, психрометр макеті, психрометрлік кесте
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
Сызба бойынша с рауұ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң
1. Салыстырмалы ыл алдылығ қ 100%
2. Шы н ктесі -қ ү 100% ж не бу аны ан к йге ткендегі температура.ә қ ққ ү ө
3. Гигрометр, психрометр.
4. Ыл алдылы ты ма ызығ қ ң ң
І . Пысы тау – бекітуҮ қ
2. Проблемалы с ра тар:қ ұ қ
1.Жер бетіні анша б лігін су алып жатыр?ң қ ө
2.Ауада ы су буы аны ан ба, лде аны па ан ба?ғ қ ққ ә қ қ ғ
3. Ауада ы су буыны ма ызы андай?ғ ң ң қ
4. Ауа ыл алдылы ыны ма ызы туралы не білеміз?ғ ғ ң ң
5. Психрометр олда болма ан жа дайда ыл алдылы ты алай аны тау а болады?қ ғ ғ ғ қ қ қ ғ
Жауаптары:
1. Жер бетінің
4
3 б лігін су алып жатыр.ө
2. Атмосфералы ауаны зі т рлі газдарды ж не су буыны оспасы болып саналады.қ ң ө ү ң ә ң қ
Ауада ы су буыны аны удан аншалы ты алыс екенін к рсететін шама салыстырмалығ ң қ ғ қ қ ө
ыл алдылы . Ауада ы су буы аны ан бу а жатпайды.ғ қ ғ қ ққ ғ
3. Су буы аны ан бу а айналатын температура шы н ктесі делінеді. Ауа шы н ктесінеқ ққ ғ қ ү қ ү
дейін сал ында анда буды конденсациясы басталады; т ман пайда болады, щы т седі. Шық ғ ң ұ қ ү қ
н ктесі су буыны парциал ысымын, салыстырмалы ыл алдылы ты аны тау а м мкіндік береді.ү ң қ ғ қ қ ғ ү
4. Адам терісіні бетіндегі ыл алды буланып кебу шамасы ауа а байланысты болады. Адамң ғ ң ғ
денесіні температурасын т ра ты стап т ру шін ыл алды булануыны ма ызы те зор. Ауаң ұ қ ұ ұ ү ғ ң ң ң ө
райын к ні б рын болжау а болады. Атмосферада ы су буыны м лшері 1 %-ке жуы , б л шамаү ұ ғ ғ ң ө қ ұ
атмосферада былыстарда айтарлы тай згерістер тудырады. Б йымды са тауда дақұ қ ө ұ қ
ыл алдылы ты білу ма ызды.ғ қ ң
5. Психрометр болма ан жа дайда екі термометрді к мегімен аспапты алай жасап алу ағ ғ ң ө қ ғ
болады? (топты ж мыс – о ушылар жоба рады – « лемді шарлау»)қ ұ қ құ Ә
І. Зертханалы ж мыс орындау:Ү қ ұ Сынып б лмесі ішіндегі ауаны ыл алдылы ын аны тау.ө ң ғ ғ қ
ІІ. йге тапсырма:Ү Ү §17, «Екі т рлі т сіндірме к нделігі»ү ү ү
Ыл алдылы тығ қ ң Ыл алдылы тығ қ
пайдасы зияны Азайту Арттыру
ІІІ. Ба алау. орытындыҮ ғ Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ айнау. Меншікті булану жылуы.Қ
Ма саты:қ
І. Білімділік: айнау процесіні ылыми ма ынасын ындыру.қ ң ғ ғ ұғ
ІІ. Дамытушылы :булану кезіндегі б лінетін жылу м лшеріні формуласынқ ө ө ң
олдана білуге да дыландыру, есептер шы ару ар ылы айнау ж не булануқ ғ ғ қ қ ә
процестеріні ерекшеліктері мен асиеттерін т сініп – сезіне білу абілеттерінң қ ү қ
дамыту.
ІІІ. Т рбиелік: орша ан ортада ы былыстар а ба ылау ж ргізу ар ылыә қ ғ ғ құ ғ қ ү қ
бай ампазды да дысын алыптастыру.қ қ ғ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, ыздыр ыш, су йыл ан ыдыс.қ ғ құ ғ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү сызба бойынша с рауұ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
айнау туралы не білемін? – ой оз ауҚ қ ғ
І . Жа а та ырыпты ме геруҮ ң қ ң .
А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ « зара о ыту»Ө қ
Білінетін былысқұ Т сіндірмесіү
Ыдысты жо ар ы жа ында т манң ғ ғ ғ ұ
пайда болады
Булану к шейедіү
Су бетінде к піршік пайда боладыө Еріген ауа к піршіктері ыз анда суданө қ ғ
б лініп шы адыө ғ
К піршік лшемі лкейедіө ө ү Су буымен толады
К піршік ыдыс абыр асынан ажырап,ө қ ғ
жо ары к теріледі.ғ ө
Ы ыстырушы к ш артадығ ү
Ызыл естіледі, су айнайды.қ К піршіктер су бетінде жарыладыө
айнау кезінде с йы тыҚ ұ қ ң
температурасы згермейдіө
К піршіктер саныны азаюынаө ң
байланысты
айнау температурасыҚ С йы ты айнайтын температурасыұ қ ң қ
Меншікті булану жылуы 1 кг с йы ты айнау температурасындаұ қ қ
бу а айналдыру а ажетті жылуғ ғ қ
м лшеріө
Булану жылуы
. Пысы тау – бекітуӘ қ
№ 11 (7,8)
. йге тапсырма:Ү Ү § 18, № 11 (1-4)
І. Ба алау.Ү ғ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі: араласқ ң
Саба ты та ырыбы:қ ң қ айнау температурасыны атмосфералы ысым а т уелділігіҚ ң қ қ ғ ә
Ма саты:қ
1. айнау температурасыны атмосфералы ысым а т уелділігін ындыру; ысымдыҚ ң қ қ ғ ә ұғ қ
т мендету не жо арылату ар ылы температураны реттеуді практикалы ма ызын т сіндіру.ө ғ қ ң қ ң ү
2. О ушыларды ылыми д ниетанымын алыптастыру, з бетімен ылыми ойқ ң ғ ү қ ө ғ
орытындыларын жасау а жетелеу.қ ғ
3. Жауапкершілікке, тияна тылы а т рбиелеу.қ ққ ә
І. йымдастыруҰ
ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ
ІІІ. Жа а сабаң қ
1. айнау температурасы атмосфералы ысым а т уелді.Қ қ қ ғ ә
- алыпты ысымда айнау температурасы 100С.Қ қ қ
- алыпты ысымнан т мен - айнау температурасы 100С – тан т мен.Қ қ ө қ ө
- алыпты ысымнан жо ары - айнау температурасы 100С – тан жо ары.Қ қ ғ қ ғ
2. 2. Т менгі ысымда айнау ант нерк сібінде олданылады.ө қ қ қ ө ә қ
3. 3. Жо ары ысымда айнау – автоклавта олданылады.ғ қ қ қ
І . БекітуҮ
1. Есеп шы аруғ
Массасы 1,2 кг суды айнату шін анша жылу м лшері ажет. Суды бастап ық ү қ ө қ ң қ
температурасы °18 С. Суды менікті жылу сыйымдылы ы 4200ң ғ
Ñêã
Äæ
°
.
2. Осындай энергияны б ліп щы ару шін анша а ащ отын жа у керек? Жылу м лшеріө ғ ү қ ғ ғ ө
4,1 * 5
10 Дж. А ащ отынны меншіктіжану жылуығ ң
6
1010 ∗ Дж/кг.
3. Су андай ысымда 19қ қ 0
С – де айнайды?қ
4. 160
С температурада 4 м3
ауада 40 г су буы бар. Салыстырмалы ыл алдылы ты табы дар.ғ қ ң
5. 150
С темперадурада, к лемі 120 мө 3
б лмедегі салыстырмалы ыл алдылы 60 %. Б лмеө ғ қ ө
ауасында ы су буыны массасы табы дар. аны ан буды ысымы 12,8 мм.сын.ба .теғ ң ң Қ ққ ң қ ғ ң
2. ызы ты с ра тарҚ қ ұ қ
1.К сеу зын болса ол к ймес – андай физикалы былыс жасырыл ан?ө ұ қ ү қ қ құ ғ
( жылу тгізгіштік)ө
2.Темірді ыз анда со – ма алында андай физикалы былыс к рсетілген ( атты дененіқ ғ қ қ қ қ құ ө қ ң
бал уы)қ
3.То ан тонын ма тайды – неліктен (тон жылуды нашар ткізеді)ңғ қ ө
4.Уайым т бі те із батасы да кетесі , т уекел т бі айы мінесі де кетесі – андайү ң ң ң ә ү қ қ ң ң қ
физикалы былыс (Архимед за ы)қ құ ң
5.Жа сы кісіні ашуы шайы орамал кепкенше – (кебу)қ ң
6.Терек исай ан жа ына жы ылады (к шті сері)қ ғ ғ ғ ү ң ә
7. азан отпен, адал рекетпен ызады – (жылулы оз алыс, ішкі энергияны геруі)Қ ә қ қ қ ғ ң ө
8.Тонны жылуы тігісінен емес ж нінен (жылу ткізгіштік)ң ү ө
9.Ескі м з ерігіш, жа а дос жерігіш – (жылу берілу)ұ ң
10. армен бір ж ргенде неге сы ырлайды? ( ар атты дене. сынады)Қ ү қ Қ қ
11.Шынды ты іздеген табады (отын энергиясы)қ
12.Азы сыз адам алыс а бармас (энергияны са талу за ы)қ қ ң қ ң
орытынды:Қ
йге тапсырма:Ү «Таби атты тосын мінезі» та ырыбына байланысты осымша деректер жазуғ ң қ қ
ж не та ырыпты о у.ә қ қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң білім тексеру
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ба ылау ж мысы № 1қ ұ
Ма саты:қ
І. Білімділік: та ырып бойынша о ушыларды білім де гейін тексеруқ қ ң ң
ІІ. Дамытушылы : білім, икем ж не да ды сапасын жетілдіруқ ә ғ
ІІІ. Т рбиелік: здігінен ж мыс істеуге баулу.ә ө ұ
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. Ба ылау ж мысын орындауқ ұ
Н с а Іұ қ
1
Массасы 5 кг темір тікү - тан - а дейін ыздырылды. Оны ыздыру а ж мсал анқ қ қ ғ ұ ғ
жылу м лшерін есепте дер.ө ң
2
Бидон ағ керосин сыяды. Керосин толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө
3 Саз балшы тан жасал ан ыдыс ысты айма тарда с т німдерін са тау шін жиіқ ғ қ қ ү ө қ ү
олданылады. Осыны себебін т сіндірі дер.қ ң ү ң
4
температурада берілген 100 г алайыны бал ыту шін анша жылу м лшері керек?қ қ ү қ ө
Н с а ІІұ қ
1
Отынны меншікті жану жылуың . Осы отынны 50 кг толы жан анда аншаң қ ғ қ
жылу б лінеді?ө
2
Т ртб рышты бассейнні ені 40 м, зынды ы 100 м, тере дігі 2 м. Бассейндегі суө ұ ң ұ ғ ң тан
- а дейін ыздырылды.Суды ал ан жылу м лшерін есепте дер.қ қ ң ғ ө ң
3 Тетікті егеумен егеген кезде тетік ызды, ал деуден кейін сал ындады. Осы екі жа дайдақ өң қ ғ
ішкі энергия згерісі ай т сілмен ж зеге асырылды.ө қ ә ү
4
температурада алын ан 200 г суды айнау тмпературасына жеткізіп, бу а айналдыруғ қ ғ
шін анша жылу м лшері ж мсалады?ү қ ө ұ
ІІІ. йге тапсырма:Ү
Б лмені к леміө ң ө . Б лме ауасыө - тан - а дейін ыздырылды.Онық қ
ыздыру а ж мсал ан жылу м лшерін есепте дер.қ ғ ұ ғ ө ң
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң жа а білімді игеру саба ың ғ
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Термодинамиканы І за ы. Газ бен буды л ай анда ы ж мысы.ң ң ң ұ ғ ғ ғ ұ
Ма саты:қ
І. Білімділік: термодинамиканы І за ыны ма ынасын ындыру, энергияны айналуы ж нең ң ң ғ ұғ ң ә
са талуы туралы білімдерін толы тыру.қ қ
ІІ. Дамытушылы :О ушыларды ылыми д ниетанымын дамыту, лемні физикалы бейнесініқ қ ң ғ ү ә ң қ ң
бірт тасты ы жайлы к з арасты алыптастыру;ұ ғ ө қ қ
ІІІ. Т рбиелік: белсенділікке, ашы ойын айта білуге баулу.ә қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар «Слайд «Энергияны айналу ж не са талу за ы –ң ә қ ң
таби атты іргелі за ы», сурет.ғ ң ң
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
«Энергияны айналуы ж не са талуы» туралы білімдері мен т сініктерін орта а салуң ә қ ү ғ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ
1. Термодинамика нені зерттейді, оны за дары туралы, І за ыны ма ынасы.ң ң ң ң ғ
2. «М гі двигатель», тарихы, ма ызы, жасау м мкін еместігі.әң ң ү
3. Термодинамикалы параметрлер, процестер.қ
За ның ң
аталуы
Изопроцестер Т ра тыұ қ
шама
Термодинамиканы Ің
за ыны т рің ң ү
Осы т уелділіктіә ң
графигі
Бойль –
Мариотт за ың
Изотермиялық Т Q=A (A=pΔV) Изотерма
Гей – Люссак
за ың
Изобаралық P Q=A+ΔU Изобара
Шарль за ың Изохоралық V Q=ΔU (A=0) Изохора
Адиабаталық ΔU= - A (Q=0) Адиабата
. Пысы тау – бекіту (ой тол аныс): есептер шы ару (Демкович)Ә қ ғ ғ
№ 680. Изохоралы процесс кезінде газ а 60 МДж жылу берілді. Оны ішкі энергиясыны згерісіқ ғ ң ң ө
неге те ?ң
№ 681. Адиабаталы поцесс кезінде газ 200 МДж ж мыс ат арды. Оны ішкі энергиясынық ұ қ ң ң
згерісі неге те ? Газ сал ындады ма, лде жылыды ма?ө ң қ ә
№ 683. Изотермиялы процесс жа дайында ы газды ж мыс істеуі нені есебінен болады?қ ғ ғ ң ұ ң
№ 685. Изобаралы процесте 8,0 МПа ысымда ы газды к леміқ қ ғ ң ө - ке артты. Осы кезде о анғ
6,0 МДж жылу берілді. Газды ішкі энергиясы згерді ме? анша а? Газ сал ындады ма, лдең ө Қ ғ қ ә
жылыды ма?
. йге тапсырмаҮ Ү : § 19,20
І. Ба алау ж не орытынды.Ү ғ ә қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу процестеріні айтымсызды ы. Термодинамиканы ІІ за ы. азіргің қ ғ ң ң Қ
физикада ы термодинамиканы ролі.ғ ң
Ма саты:қ
І. Білімділік: жылу процестеріні айтымсызды ын, оны ылымда ы ма ызын ындыру;ң қ ғ ң ғ ғ ң ұғ
термодинамиканы азіргі адам міріндегі ж не жалпы адамзат м дениетін дамытуда ы ролінң қ ө ә ә ғ
ашу
ІІ. Дамытушылы : та ырып бойынша т йінді м селелер ою ар ылы о ушыларды ойын оз ау.қ қ ү ә қ қ қ ң қ ғ
ІІІ. Т рбиелік: саба та ы белсенділік рдісін досты арым – атынас негізінде жетелеу.ә қ ғ ү қ қ қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:сызбалар, кестеө ө
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеруҮ : та ырып бойынша ауызша с рауқ ұ
- Термодинамика нені зерттейді? Оны І за ыны ма ынасы андай?ң ң ң ғ қ
- Газ процестеріні т рлері, оларды ерекшеліктерің ү ң («ВЕНН» диаграммасы)
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң
Сызба бойынша т сіндіру:ү
Кез келген машина сырттан ал ан жылу есебінен немесе ішкі энергиясыны кемуі есебіненғ ң
сырт ы денелерге арсы ж мыс істей алады.қ қ ұ
1850 ж. Р. Клаузиус: жылу алмасу жолымен энергияны сал ын денеден не рлым жылың қ ғұ
денеге туі оны бірден-бір н тижесі болатын процесті болуы м мкін емес.ө ң ә ң ү
Термодинамиканы ІІ за ын к бінесе былайша т жырымдайды: екінші т рдегі «м гілікң ң ө ұ ү әң
двигатель м мкін емес.ү
Жылу машиналары деп ж йені ішкі энергиясыны бір б лігінү ң ң ө
механикалы энергия а айналдыратын ж не соны есебінен ж мысқ ғ ә ң ұ
істейтін рыл ыларды айтады.құ ғ
арапайым жылу оз алт ышты ж мыс істеу принципі:Қ қ ғ қ ң ұ
V. Пысы тау.қ
1. айтымды, айтымсыз процестерге мысалдар келтірі дер.Қ қ ң
2. Термодинамиканы ІІ за ын т жырымда дар.ң ң ұ ң
3. Жылу оз алт ыштары деген не?қ ғ қ
4. Кез келген жылу оз алт ышыны негізгі б ліктерін ата.қ ғ қ ң ө
5. Барлы жылу оз алт ыштарыны ж мыс істеу принципі андай?қ қ ғ қ ң ұ қ
. йге тапсырма: §Ү Ү
І. Ба алау.Ү ғ
І. орытындыҮ Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты та ырыбық ң қ : Жылу оз алт ыштары. Жылу оз алт ыштарыны пайдалы сер коэфқ ғ қ қ ғ қ ң ә фи-
циенті. Іштен жанатын оз алт ыш. (Бу ж не газ турбиналары. Реактивті оз алт ыштар.қ ғ қ ә қ ғ қ
То азыт ыш машиналар).ң қ
Ма саты:қ жылу оз алт ыштары ж не іштенқ ғ қ ә жанатын оз алт ыш ж не оны рылысы менқ ғ қ ә ң құ
ж мыс істеу принциптерін ындыру; жылу оз алт ыштарыны пайдалы сер коэффициентінұ ұғ қ ғ қ ң ә
есептеу формуласын орыту ж не физикалы ма ынасын ындыру; о ушыларды теориялы –қ ә қ ғ ұғ қ ң қ
мірлік білімдерін олдана отырып, техника дамуында ы жылу оз алт ыштарыны ма ызы,ө қ ғ қ ғ қ ң ң
орша ан орта а сері туралы білімдерін ке ейту ж не лемдегі экологиялы м селесі бойыншақ ғ ғ ә ң ә ә қ ә
т йінді м селелер ою ар ылы о ушыларды ойын оз ау;ү ә қ қ қ ң қ ғ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сурет, модель
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ
1. Термодинамиканы ІІ за ыны физикалы ма ынасы неде? М гілік двигатель алу м мкін бе?ң ң ң қ ғ әң ү
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруң қ ң
Жылу оз алт ыштары деген не. Оларды ж мыс істеу принциптеріқ ғ қ ң ұ
1. ІЖ – отын оз алт ыш ішіндегі цилиндрде жанады.Қ қ ғ қ
1а. рылысы: поршень (цилиндр бойымен оз алады), а па шалар 1 ж не 2, шатун менҚұ қ ғ қ қ қ ә
кривошип, иінді білік, маховик, шам (сурет)
1 . Ж мыс істеу принципі:ә ұ
- жан ыш оспа жанады да, газ т зіледі;ғ қ ү
- газ поршеньге ысым т сіріп, оз алыс а келтіреді;қ ү қ ғ қ
- поршень т мен жылжи отырып, шатун мен кривошип к мегімен иінді білікті айналыс а т сіредіө ө қ ү
де, механикалы ж мыс ат арылады.қ ұ қ
2. Т рт тактілі оз алт ыштар (сурет ж не модель бойынша)ө қ ғ қ ә
3. Дизельді іштен жанатын оз алт ышты арты шылы ы – жан ыш оспа орнына атмосфералық ғ қ ң қ ғ ғ қ қ
ауа сорылады.
4. Бу немесе газ турбиналарында газ ар ылы оз алт ыш білігі поршеньсіз, иінді біліксіз ж неқ қ ғ қ ә
шатунсыз айналады.
4а. Ж мыс б лігі – ротор (білік, диск, ала шалар), соплолар (57 – сурет).ұ ө қ қ
4 . Арты шылы ы – жылдам айналады, ы шам, уатты, П К – і жо ары.ә қ ғ қ қ Ә ғ
4б. Кемшіліктері – инерциялы, кері ж ріс жо .ү қ
4в. Газ турбинасыны олданысы – жылу ж не АЭС – да энергия ндіру, к ліктерде.ң қ ә ө ө
5. Реактивті Ж – ішкі жану камерасы, сопло (камера шетіндегі тесік)Қ
5а. Турбо – компрессорлы реактивті оз алт ыш – газ турбинасы мен компрессоры бар.қ ғ қ
6. То азыт ыш машиналар – сырт ы энергия к зі – электр желісімен ж мыс істейді.ң қ қ ө ұ
6а. рылысы – компрессор (1), конденсатор (2), буландыр ыш (3), кран (4).Құ ғ
6 . Суыт ыш ж йесі – фреон немесе аммиак – ж мысты дене.ә қ ү ұ қ
6б. Ж мыс циклі:ұ
- Фреон компрессор ар ылы конденсаторда сы ылады; с йылады;қ ғ ұ
сы ылу кезінде ауа а жылу б леді;ғ ғ ө
- С йы фреон кран ар ылы буландыр ыш а теді; айнайды; буланады, о ан керекті энергияұ қ қ ғ қ ө қ ғ
камера абыр асынан, азы – т ліктен, ауадан алынады;қ ғ қ ү
- Айдалып шы ан бу компрессор абына т седі де, цикл айталанады.ққ қ ү қ
6в. Электр энергиясы есебінен сал ын денеден ыз ан денеге жылуды ту процесі іске асады.қ қ ғ ң ө
2. П К – ішкі энергияны механикалы энергия а айналдыруды тиімділік шамасы.Ә қ ғ ң
3. Машинаны е лкен П К – і (идеал процесс ж не жылу жо алу болма ан жа дайда )ң ң ү Ә ә ғ ғ ғ
І . Тапсырмалар орындау Сурет салу: 56,57,59Ү
. йге тапсырма: § 23,24,25. Та ырып со ында ы с ра тар бойынша дайындалу.Ү Ү қ ң ғ ұ қ
І. Ба алау. ІІ. орытынды:Ү ғ Ү Қ
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң практикалық
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу оз алт ыштарыны энергетика дамуында ы р лі. Адам міріндегіқ ғ қ ң ғ ө ө
ма ызы. Экологиялы м селелер ж не орша ан ортаны ор ауң қ ә ә қ ғ қ ғ
Ма саты:қ «Жылу оз алт ыштары» та ырыптары бойынша білімдерін жина тау; жылу озқ ғ қ қ қ қ -
алт ыштарыны энергетиканы дамуында ы р лi ж не жылу машиналарын пайдалануда ығ қ ң ң ғ ө ә ғ
экологиялы м селелер, жылу оз алт ыштары ж не оны адам міріндегі ма ызы, жылуқ ә қ ғ қ ә ң ө ң
машиналарын пайдалануда ы экологиялы м селелерге талдау жасау а йрету, ойлауғ қ ә ғ ү
абілеттерін дамыту.қ материалистік – диалектикалы к з арасын алыптастыру, белсенділікке,қ ө қ қ
ашы ойын айта білуге баулу.қ
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сурет, сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү
1. Та ырып со ында ы с ра тар а сал ан суреттеріне с йене отырып, жауап беру:қ ң ғ ұ қ ғ ғ ү
2. «М гілік оз алт ыш» туралы суреттері мен ж мыстарын ор ауәң қ ғ қ ұ қ ғ
ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ
Атап ткен ж мыстарда ы машина андай аз шы ынмен к п ж мыс ат ара алады? орша анө ұ ғ қ ғ ө ұ қ Қ ғ
орта а зиянды сері андай? (тал ылау )ғ ә қ қ
І .Ү Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң
1. Сызба бойынша айталау.қ
2. Жылу оз алт ыштарыны халы шаруашылы ында ы ма ызы.қ ғ қ ң қ ғ ғ ң
3. Жылу машиналарын олдануда ы экологиялы м селелер ж не таби атты ор ау м селелеріқ ғ қ ә ә ғ қ ғ ә
( абзацтар а б ліп, сурет сал ызу):ғ ө ғ
1) Жану німіні зиянды алды тарыны сері;ө ң қ қ ң ә
2) Жануарлар, сімдіктер мен адамдар а тиетін зардаптар;ө ғ
3) К мір ыш ыл газы концентрациясыны артуы;ө қ қ ң
4) ыш ыл жауындар;Қ қ
5) Ауаны ластануын т мендету ж не оны толы жою а ба ыттал ан ж мыстар;ң ө ә қ ғ ғ ғ ұ
. Пысы тауӘ қ
Ж мыстарын ор ауұ қ ғ
Жоба руда мынаны ескері іздер:құ ң
1. Жобаны р анда ы ма саты ыз андай болды?құ ғ ғ қ ң қ
2. Осы жоба ызды пайдасы андай болады деп ойлайсыздар? Ол экономикалы ж нең ң қ қ ә
экологиялы жа ынан тиімді бола ма? Осыны негізде іздер.қ ғ ң
3. Жобаны іске асыру шін андай рекет істейсіздер?ү қ ә
4. Кемшілікті т зету жолдарын а аз а т сірі іздер ( зі із ала ан т рде: сызба, сурет немесеү қ ғ ғ ү ң ө ң қ ғ ү
м тін т рінде).ә ү
5. Жоба ызды сынып алдында ор ау шін ойлары ызды жина тап, ретімен а аз аң қ ғ ү ң қ қ ғ ғ
т сірі іздер.ү ң
Жолдасы ызбен ке есіп, орта шешімге келгеннен кейін жобаны сызбасын кім сызады, кімң ң қ ң
орта ойды ор айтыны туралы міндеттерді б лісіп алы ыздар.қ қ ғ ө ң
. йге тапсырма:Ү Ү жоба «Жылу оз алт ыштарыны зиянды серін азайту жолдары»қ ғ қ ң ә
І. Ба алау.Ү ғ
3
4
ФИЗИКА - 8
Саба та ырыбы:қ қ Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалы жа дайлар.ғ ғ ә ғ қ ғ
Саба ма саты:қ қ О ушылар а Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалы жа дайларқ ғ ғ ғ ә ғ қ ғ
туралы т сінік алыптастыру.ү қ
1. О ушыларды ылыми д иетанымын алыптастыру, з бетінше ылыми ойқ ң ғ ү қ ө ғ
орытындыларын жасай білуге жетелеу.қ
2. Жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ ққ ң
Саба дісі:қ ә жоба ор ау, баяндауқ ғ
Саба а керекті рал-жабды тар:ққ құ қ компьютер, видеопроектор, слайдтар.
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. О ушыларды жоба ж мыстарына осымша с ра тарқ ң ұ қ ұ қ
1. То азыту ондыр ылары дегеніміз не?ң қ ғ
2. То азыту рыл ыларыны рылысы ж не ж мыс істеу принциптері андай?ң құ ғ ң құ ә ұ қ
3. То азыту рыл ылары алай пайдаланылады?ң құ ғ қ
4. Жылу двигательдеріні П К-і дегеніміз не?ң Ә
5. Жылу двигательдеріні П К-н т мен болуы себебі неде?ң Ә ө
6. Жылу машиналарын энергетика мен к лікке ке інен пайдалануды айналада ы орта шінө ң ң ғ ү
андай кері салдары бар?қ
7. Жылу машиналарыны ж мысы кезінде атмосфераны ызуы несімен ауіпті?ң ұ ң қ қ
8. Жылу машиналары ауа а андай зиянды заттарды таратады?ғ қ
9. ыш ыл жауын деген не ж не ол таби ат а алай ы пал етеді?Қ қ ә ғ қ қ қ
ІІІ. Жа а саба (о ушыларды баяндамалары – жеке а азда)ң қ қ ң қ ғ
Айды физикалы параметрлері:ң қ
• Айды диаметрі -3200 000 мң Айды массасы - 5ң 1022 кг.
• Жер мен Айды ашы ты ы -380000 км. Температурасы: к ндіз +130ң қ қ ғ ү 0
С, т нде -170ү 0
С
IV. С ра тар ар ылы та ырыпты мазм нын ашуұ қ қ қ ң ұ
• Ай беті андай затпен жабыл ан? Оны асиеттері андай?қ ғ ң қ қ
• Ай бетіні рамын алай аны тайды?ң құ қ қ
• Ай кратерлері алай т зіледі?қ ү
• Неліктен Марста температураны т уліктік ауыт улары Жерге ара анда к рт згереді?ң ә қ қ ғ ү ө
• Шолпанда ы «жылыжай эффектісіні » м ні андай?ғ ң ә қ
. Есеп шы аруҮ ғ
№ 5
Берілгені:
Т/к: η - ?
Формула : Есептеу:
Жауабы:
V. йге тапсырма: :Ү §27. Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалығ ғ ә ғ қ
жа дайлар.ғ
VІ. Ба алау. орытындылау.ғ Қ
К ннен ашы ты ы 108ү қ қ ғ
млн. ша ырым.қ
Жерден с л кіші.ә
К нді 225 т уліктеү ә
айналып теді.ө
Беткі температурасы
5000
С
Диаметрі Жерден екі есе кіші.
К нді 687 т улікте айналыпү ә
теді.ө
Екі серігі бар: Фобос ж неә
Деймос.
Жазда температурасы
к ндіз+200С. ыста т нде -125Сү Қ ү
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі: практикалық ң қ
Саба ты та ырыбы: Затты агрегатты к йлері згерген кездегі жылу м лшерін есептеуқ ң қ ң қ ү ө ө
Ма саты:қ бал у ж не атаю, булану ж не конденсациялану процестері туралы білімдерін толы тыру, бекіту; заттық ә қ ә қ ң
агрегатты к йлері згерген кезіндегі энергияны есептей білуге йрету, есептеу ж не графикті о и білу да дысынқ ү ө ү ә қ ғ
дамыту; тымды ойлау а т рбиелеу.ұ ғ ә
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, суреттер
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү Бал у, атаю, булану, процестері шін жылу м лшеріні формулаларын жазқ қ ү ө ң
ІІІ. Есептер шы аруғ
1. Графиктік есептер шы аруғ (Лукашик)
№ 846 Суретте массалары бірдей
бал ытыл ан екі ор асынқ ғ қ ғ
кесегіні рт рлі температурадаң ә ү
атаю графигі берілген.. айқ Қ
график жылы температура ағ
с йкес келеді?ә
№ 853 Суретте ор асынны бал у ж не атаюқ ғ ң қ ә қ
кезіндегі температура згерісі берілген.ө
AB,BC,CD,GH аралы тары андай к йге с йкесқ қ ү ә
келеді? GH аралы ыны к рт т мен т су себебіғ ң ү ө ү
не? ор асынны бал у ж не атаюҚ ғ ң қ ә қ
температуралары неге те ?ң
№
854
Ыдыста ы м здығ ұ ң
температурасы
Ыдысты бірдей уа ытқ
аралы ында бірдей жылуғ
м лшерін б летін ыздыр ышө ө қ ғ
плита стіне ой ан. Мынаү қ ғ
графиктерді айсысың қ
айтыл ан жа дай а с йкесғ ғ ғ ә
келеді? ал ан графиктердіҚ ғ ң
атесін к рсеті дер.қ ө ң
№ 856 Затты бал у – атаю графигі бойынша жауап бер:ң қ қ
График ай зат шін рыл ан?қ ү құ ғ
-
температурадан атаю температурасына дейінқ
анша уа ыт тті?қ қ ө
- атаю процесі анша уа ыт а созылды?Қ қ қ қ
- ДЕ аралы ы не туралы айтады?ғ
- Берілген температурада массасы арты бас а зат алынса, А,В,С,Д,Е н ктелеріқ қ ү
бір – біріне атысты алай орналасар еді?қ қ
№ 866 № 871 № 873
Бал ыту температурасынқ да ығ
10 г алтынды бал ық ту а аншағ қ
жылу м лшері керек?ө
Массасы 4 т темірді бастап ың қ
температурасы . Оны бал-
ыту а анша жылу м лшеріқ ғ қ ө
керек?
лшемі 2*5*10 см ор асын та ташасынӨ қ ғ қ -
ден бал у температурасына дейін суытыпқ
атайт анда анша жылу м лшері б лінеді?қ қ қ ө ө
І . зіндік ж мыс (де гейлік тапсырмалар) (Лукашик)Ү Ө ұ ң
№
787 Сыйымдылы ы 3 л термосты айна ан сумен толтырды. Бір к ннен кейін температурағ қ ғ ү - а т мендеді.қ ө
Суды ішкі энергиясыны згерімін табы дар.ң ң ө ң
№
830
Массасы 2 кг бензин мен массасы 3 кг спиртті араластырып жа анда анша жылу б лінеді?ққ қ ө
№
870 температурада алын ан 0,5 кг мырыш білеушені бал ыту а анша жылу м лшері керек?ғ қ ғ қ ө
№
906 Бастап ы температурасық суды 0,5 литрі айнап буланып кетті. анша жылу м лшері зая кетті?ң қ Қ ө
І . зіндік ж мыс орындауҮ Ө ұ
1 Термосты шыны баллоны ос абаттан т рады. Осы екі абатты аралы ы не себепті ауамен толтырылады?ң қ қ ұ қ ң ғ
2 Ш л сімдіктеріні жапыра тары детте ою к міс т різдес тікенек жамыл ысы бар. М ны сімдік бойында ыө ө ң қ ә қ ү ә ғ ұ ң ө ғ
суды булануына анша атысы бар?ң қ қ
3 Сурет бойынша есеп растыры дар ж не оны шы ары дарқұ ң ә ғ ң
ФИЗИКА - 8
.Ү йге тапсырма:Ү
ФИЗИКА - 8
Саба ты типі:қ ң жа а білімді ме геруң ң
Саба та ырыбы:қ қ Денелерді электрленуі. Электр заряды. Электр зарядыны са талу за ы.ң ң қ ң
Электроскоп. ткізгіш ж не ткізбейтіндер.Ө ә ө
Саба ма саты:қ қ
1. Электр заряды, электр зарядыны т рлері, электр зарядыны са талу за ы, денелердің ү ң қ ң ң
электрленгенін аны тайтын ралдар, ткізгіштер ж не ткізбейтіндер туралы т сінік беру.қ құ ө ә ө ү
2. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларын жасай алу а жетелеу.қ ө ғ қ ғ
3. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ қ ққ ң
Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ
Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, видеопроектор, шыны, пластмасса, эбонит
тая шалар, шар, газет, жіпқ
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. Жа а саба .ң қ
1. Бір-бірімен жанас анда денелерді зара серлесу былысын денелерді электрленуі, солқ ң ө ә құ ң
кезде туындайтын к штерді электр к штері деп атайды.ү ү
К рсетілетін т жірибелер:ө ә
Тара , а аз и ымдары, шыны ж не эбонит тая шаларқ қ ғ қ қ ә қ
2. Денелерді электрлік зара рекеттесу асиетін сипаттайтын физикалы шама электр зарядың ө ә қ қ
деп аталады.
3. Электр зарядтары – аттас, р аттасә
4. Электр зарядыны са талу за ы:ң қ ң т йы ж йеде денелерді электрлену былыстарыныұ қ ү ң құ ң
барлы ында да электр зарядтарыны осындысы са талады.qғ ң қ қ 1+q2+...+qn=const
5. Денелерді электрленгенін білуге арнал ан рал – электроскоп., электрометр.ң ғ құ
6. Бос электр зарядтары оз ала алатын заттардық ғ ткізгіштерө деп атайды.
7. Жартылай ткізгіштерге:ө германий, кремний, селен т.б. жатады.
8. Электр зарядтары еркін оз ала алмайтын заттардық ғ о шаула ыштар немесе диэлектриктерқ ғ
деп атайды. Олар а: шыны, фарфор, кварц, плексиглас, резе ке, дистильденген су, керосин, рғ ң ә
т рлі майлар, газдар жатады.ү
9. ВИДЕО ар ылы денелерді электрленуі туралы т жірибелер к рсету.қ ң ә ө
IV. Пысы тау.қ
3. К дімгі рленген балаларды шарын газетпен ыс ылап, б лме т бесіне апарып жіберіп алуә ү ң қ ө ө қ
керек. Шар т беде за уа ыт т рады. Неге? (шар электрленеді)ө ұ қ қ ұ
4. рленіп жіпке байлан ан 2 шарды газетпен йкеп - йкеп жа ындатпаймыз. Олар бір - бірінеҮ ғ ү ү қ
тебеді, неліктен? (аттас зарядтар тебіледі)
5. Бір шарды газетпен йкелеп, ал екіншісін ж нмен йкеп оларды бір - біріне жа ындатайы .ү ү ү қ қ
Олар бірін - бірі тебеді. Неліктен? ( р аттас зарядтар бір - бірін тартады)ә
V. орытындылау.Қ
VІ. Ба алау. йге тапсырмағ Ү : Денелерді электрленуі. Электр заряды. Электр зарядыны са талуң ң қ
за ы. Электроскоп. ткізгіш ж не ткізбейтіндер. №5 –эксперименттік тапсырма.ң Ө ә ө
Саба т ріқ ү : аралас.
Саба та ырыбы:қ қ Электр зарядтарыны зара рекеттесуі. Кулон за ы. Атомдарды рылысы.ң ө ә ң ң құ
Электрон. Элементар заряд.
ФИЗИКА - 8
Саба ма саты:қ қ Атом рылысы, электрон, элементар заряд, Кулонны ж ргізген т жірибесініқұ ң ү ә ң
м ні, Кулон за ы туралы т сінік беру. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларынә ң ү қ ө ғ қ
жасай алу а жетелеу. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.ғ қ қ ққ ң
Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ
Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, электронды о улы , электрометр, газет, темір сымқ қ қ
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. ткен та ырып бойынша с ра тар:Ө қ ұ қ
1. Денені электрленгенін алай аны таймыз?ң қ қ
2. «Электр» атауы айдан шы ан?қ ққ
3. андай жа дайда электрлену теді?Қ ғ ө
4. Электрленген дене деп андай денені айтады?қ
5. Электрлік бір аттас ж не р аттас зарядтар алай зара рекеттеседі?ә ә қ ө ә
6. Электр зарядыны са талу за ы алай т жырымдалады?ң қ ң қ ұ
7. Электроскопты не шін пайдаланады?ү
8. Заттар электр зарядын ткізу абілетіне арай нешеге б лінеді?ө қ қ ө
ІІІ. Жа а саба .ң қ
Еске т сіру:ү Барлы денелер молекулалардан т рады. Молекулалар атомдар а б лінеді.қ ұ ғ ө
1. Т тас ал анда, атомдар мен молекулалар электрлік бейтарап болады.ұ ғ
2. Электрометр ар ылы зарядтарлы б лінетіндігі туралы т жірибе к рсетуқ ң ө ә ө (+ ВИДЕО)
3. Электр зарядыны б ліну шегі бар.ң ө ЭЛЕКТРОН рі арай б лінбейтін е аз теріс заряды барӘ қ ө ң
б лшек. Электронны электр заряды элементар заряд . е=-1,6ө ң 10-19
Кл. Электрон массасы me≈9,1▪10-
31
кг. Кез келген б лшекті не денені зарядтарыны модулі электрон зарядыны модуліне те :ө ң ң ң ң ң |
q|=Ne N – б тін сан.ү е-электрон заряды.
4.Атомны планетарлы моделі (Резерфорд).ң қ Атомны центрінде о зарядтал ан ядроң ң ғ
болады. Ядроны т ірегінде одан алыс ашы ты та лкен жылдамды пен теріс зарядтың өң қ қ қ ү қ
электрондар оз алып ж реді.Атом м лшері ≈10қ ғ ү ө -10
м.
5.Ядро рамы:құ О зарядтал ан – б лшек –ң ғ ө протон. Протон заряды электрон зарядына те .ң
Протон массасы электрон массасынан 1840 есе лкен.Бейтарап б лшектер –ү ө нейтрондар.Ядро
заряды: qя=+Ze.Z-Менделеевті периодты ж йесіндегі элементті реттік номері.ң қ ү ң
6. ИОН ДЕГЕН НЕ? Егер атомнан элеткрондарды бір б лігі шы арылса, атом о ион депң ө ғ ң
аталады. Егер атом а жа а электрондар келіп осылса, онда атом теріс заряд а ие болып, теріс ионғ ң қ қ
деп аталады.
7. Н КТЕЛІК ЗАРЯДҮ лшемдері зара рекеттесетін денелерді ара ашы ты ынан бірнеше есеө ө ә ң қ қ ғ
кіші болатын денеде орналас ан заряд.қ
8. Кулон т жірибесі: иілмелі таразыә
SI ж йесінде Кулон за ы былай жазылады:ү ң 2
21
04
1
r
qq
F
⋅
⋅=
πε
Зарядты зара рекеттесу к штеріні орта а байланыстылы ын к рсететін Кулон за ы:ң ө ә ү ң ғ ғ ө ң
2
21
04
1
r
qq
F
επε
⋅
⋅=
; ХЖ - де 10.
IV. Пысы тау.қ
V. Жатты у ж мысын орындау. В. И. Лукашик:ғ ұ №976, №977, №985, №989.
V. орытындылау.Қ
VІ. йге тапсырма:Ү В. И. Лукашик: №979, №980, №984, №983.§
Саба ты т рі: араласқ ң ү
Саба та ырыбы:қ қ Электр рісі. Электр рісіні кернеулігі.ө ө ң
Саба ма саты:қ қ
1. О ушылар а электр рісі, электр рісіні кернеулігі туралы т сінік беру.қ ғ ө ө ң ү
2. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларын жасай алу а жетелеу.қ ө ғ қ ғ
3. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ қ ққ ң
Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ
Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, слайдтар, видеопроектор.
ФИЗИКА - 8
Саба барысы:қ
І. йымдастыру кезе і.Ұ ң
ІІ. ткен та ырып бойынша с ра тар:Ө қ ұ қ
1. Кулонны иірілмелі таразымен ж ргізген т жірибесіні м ні неде?ң ү ә ң ә
2. Кулон за ын т жырымда дар ж не осы за ды аны тайтын формуланы жазы дар.ң ұ ң ә ң қ ң
3. андай зарядты н ктелік деп атайды?Қ ү
4. Есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ
ІІІ. Жа а саба .ң қ
Электр рісі материяны айры ша бір т рі. Ол тек зарядтал ан денелерді рекетінен анаө ң қ ү ғ ң ә ғ
бай алады.қ (Видеофильм ар ылы т жірибе к рсету).қ ә ө
Зарядтал ан денелерді айналасында электр рісіні рекеті к штірек, ал олардан алыста анғ ң ө ң ә ү ғ
сайын ріс лсірейді.ө ә
Заряд бірлігіне рекет ететін к шке теә ү ң
q
F
атынасы электр рісіні к штік сипаттамасы болыпқ ө ң ү
табылады ж не осы н ктедегі электр рісіні кернеулігі деп аталады.ә ү ө ң
q
F
E =
2
0
r
qk
E
ε
⋅
= 2
0
0
4 r
q
E
πεε
=
Электр рісіні к ш сызы тары деп рістегі о зарядтал ан б лшекке рекет ететін к штіө ң ү қ ө ң ғ ө ә ү ң
ба ытын к рсететін сызы тарды айтады.ғ ө қ
V. Есептер шы ару.ғ
№ 14 (5)
Берілгені: Формула Есептеу:
№ 14 (6)
Берілгені: формула
Есептеу
V. орытындылау.Қ
VІ. Ба алау.ғ
VІІ. йге тапсырма:Ү . § Электр рісі. Электр рісіні кернеулігі.ө ө ң
Саба ты типі:қ ң аралас
Саба ты та ырыбы:қ ң қ Таби атта ы электр былысы. ндірісте ж не т рмыста электрленудіғ ғ құ Ө ә ұ
есепке алу ж не олдануә қ
Ма сатық : электрлік к ш туралы ма л маттарды тере дету, есте алдыру, жете ме гертуү ғ ұ ң қ ң
ма сатында есептер шы ара білуге йрету; уа ытты немдеуге, на тылы а, шапша есептеугеқ ғ ү қ ү қ ққ ң
йретуү
К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар
Саба ты барысы:қ ң
І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ
ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ
1. Н ктелік заряд деген не?ү
2. Кулон т жірибесі туралы не білесі дер?ә ң
ФИЗИКА - 8
3. Кулон за ыны формуласын жаз (ң ң
4. Электр зарядыны та басы, бірлігі андай?ң ң қ
5. ХЖ - де
6.
ІІІ. й есебін тексеру № 14(1)Ү
І . Тапсырмалар орындауҮ
1. Суретті сипатта «К рнекілік» стратегиясыө
2. Суретте не салын ан, оны толы тыр ж не баяндап айтып бер.ғ қ ә
3. Электрленуді ту ызатын иыншылы тары ж не оны болдырмау жолдары – І топ (Суреттерң ғ қ қ ә
ар ылы « лемді шарлау»)қ Ә
4. Электрленуді тигізетін пайдасы ж не оны олдану ( – ІІ топ (Суреттер ар ылы « лемдің ә қ қ Ә
шарлау»)
5. Найза ай деген не? Одан са тану шаралары – ІІІ топ (Суреттер ар ылы « лемді шарлау»)ғ қ қ Ә
. йге тапсырмаҮ Ү : § 31, № 14 (7)
І. Ба алау.Ү ғ
ІІ. орытынды:Ү Қ
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018
8 сынып физика жоспар 2017-2018

More Related Content

More from ajnamkulilimanova

париждегI орыс жарығы.
париждегI  орыс  жарығы.париждегI  орыс  жарығы.
париждегI орыс жарығы.ajnamkulilimanova
 
сабак жоспары 10 сынып
сабак жоспары 10 сынып сабак жоспары 10 сынып
сабак жоспары 10 сынып ajnamkulilimanova
 
жай механизмдер
жай механизмдержай механизмдер
жай механизмдерajnamkulilimanova
 
оқу жоспарына сілтеме
оқу жоспарына сілтемеоқу жоспарына сілтеме
оқу жоспарына сілтемеajnamkulilimanova
 
өткізгіштерді тізбектей және параллель қосу
өткізгіштерді тізбектей және параллель қосуөткізгіштерді тізбектей және параллель қосу
өткізгіштерді тізбектей және параллель қосуajnamkulilimanova
 
слайд защита илиманова
слайд  защита илимановаслайд  защита илиманова
слайд защита илимановаajnamkulilimanova
 
табиғат және адам
табиғат және адам табиғат және адам
табиғат және адам ajnamkulilimanova
 
сапалық және мәтіндік есептер шығару 7
сапалық және мәтіндік есептер шығару 7сапалық және мәтіндік есептер шығару 7
сапалық және мәтіндік есептер шығару 7ajnamkulilimanova
 
қиял физикаға әкелді
қиял физикаға әкелдіқиял физикаға әкелді
қиял физикаға әкелдіajnamkulilimanova
 
технический тест беннета
технический тест беннета технический тест беннета
технический тест беннета ajnamkulilimanova
 
ТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕР
ТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕРТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕР
ТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕРajnamkulilimanova
 
голографиялық интерферометр әдісі
голографиялық интерферометр әдісіголографиялық интерферометр әдісі
голографиялық интерферометр әдісіajnamkulilimanova
 
аскын откізгіштер
аскын откізгіштераскын откізгіштер
аскын откізгіштерajnamkulilimanova
 

More from ajnamkulilimanova (15)

париждегI орыс жарығы.
париждегI  орыс  жарығы.париждегI  орыс  жарығы.
париждегI орыс жарығы.
 
сабак жоспары 10 сынып
сабак жоспары 10 сынып сабак жоспары 10 сынып
сабак жоспары 10 сынып
 
жай механизмдер
жай механизмдержай механизмдер
жай механизмдер
 
оқу жоспарына сілтеме
оқу жоспарына сілтемеоқу жоспарына сілтеме
оқу жоспарына сілтеме
 
өткізгіштерді тізбектей және параллель қосу
өткізгіштерді тізбектей және параллель қосуөткізгіштерді тізбектей және параллель қосу
өткізгіштерді тізбектей және параллель қосу
 
слайд защита илиманова
слайд  защита илимановаслайд  защита илиманова
слайд защита илиманова
 
табиғат және адам
табиғат және адам табиғат және адам
табиғат және адам
 
сапалық және мәтіндік есептер шығару 7
сапалық және мәтіндік есептер шығару 7сапалық және мәтіндік есептер шығару 7
сапалық және мәтіндік есептер шығару 7
 
қиял физикаға әкелді
қиял физикаға әкелдіқиял физикаға әкелді
қиял физикаға әкелді
 
жұлдызды аспан
жұлдызды аспанжұлдызды аспан
жұлдызды аспан
 
технический тест беннета
технический тест беннета технический тест беннета
технический тест беннета
 
ТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕР
ТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕРТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕР
ТҰРАҚТЫ МАГНИТТЕР
 
голографиялық интерферометр әдісі
голографиялық интерферометр әдісіголографиялық интерферометр әдісі
голографиялық интерферометр әдісі
 
аскын откізгіштер
аскын откізгіштераскын откізгіштер
аскын откізгіштер
 
әлем
әлемәлем
әлем
 

8 сынып физика жоспар 2017-2018

  • 1. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң жа а білімді ме геру саба ың ң ғ Саба ты та ырыбы:қ ң қ ауіпсіздік техникасыны ережелері.Қ ң Жылулы оз алыс. Броундық қ ғ қ оз алыс. Диффузия.қ ғ Ма саты:қ Білімділік: молекулалы физика мен термодинамиканы негізгі ма саты, жылулық ң қ қ ж не броунды оз алыстар туралы т сінік алыптастыру.ә қ қ ғ ү қ I. Дамытушылы : оз алыстарды сипаттай білу, диффузияны пайдасы мен зиянын ажыратақ қ ғ ң білуге машы тандыру. да дысын дамыту.қ ғ II. Т рбиелік:ә з бетімен ізденугеө т рбиелеу.ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө кестелер, сызбалар, марганцовка, су, ыдыс. Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.Қ ң - аспаптармен ж мыс істегендегі са ты шаралары;ұ қ қ - й жа дайында т жірибе орындау ережелері;ү ғ ә - Таби атты ба ылау шараларын ж ргізу ережелері;ғ қ ү - Компьютермен ж мыс ережесі.ұ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ А. Зат б лшектеріні оз алысы мен рекеттесуі туралы а идаларды айталау.ө ң қ ғ ә қ ғ қ . Молекулалы физика нені зерттейді?Ә қ Б. Термодинамика нені зерттейді? В. Макроскопиялы шамалар.қ І . Жа а та ырыпты ме геру:(Ма ынаны ажырату)Ү ң қ ң ғ А. Т сіндіру – т сіну:ү ү 1. Жылу туралы не білемін? 2. Жылутек туралы теориялар (сызба) 3. Жылулы оз алыс, броунды оз алыс , диффузияқ қ ғ қ қ ғ К рсетілім (марганцовка, су, ыдыс, ант, т з, бояу)ө қ ұ . Пысы тау – бекіту: (Ә қ «5 жолды ле »ө ң Жылу. Броунды оз алыс.қ қ ғ Диффузия . йге тапсырма:Ү Ү §1. «Екі т рлі т сіндірме к нделік»ү ү ү «Диффузияны …………мен ……………………»ң пайдасы зияны І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды:Ү Қ Не білдік Не йрендікү Жылулы теория, броунды оз алысқ қ қ ғ здігінен білім алуӨ
  • 2. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Температура. Температураны лшеу т сілдері. Термометрлерө ә Ма саты:қ I. Білімділік: температураны физикалы м нін ындыру, температуралы шкалалар, олардың қ ә ұғ қ ң арасында ы байланыс, термометрлер туралы білім жина тау.ғ қ II. Дамытушылы : температура ымыны ма ынасын талдай білу, ал ан білімдерін олданақ ұғ ң ғ ғ қ алу да дыларын дамыту.ғ III. Т рбиелік: здігінен берілген та ырыппен ж мыс істей білуге йрету.ә ө қ ұ ү К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, ватман а аз.қ ғ Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү «Галереяда ой шарлау» - Диффузияны пайдасы мен зияны.ң ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ Температура туралы не білемін? «ББ »Ү (ауызша) І . Жа а та ырыпты ме геру:Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну:(Ма ынаныү ү ғ ажырату) 1. Температура, жылу алмасу, термометр « зара о ыту»Ө қ . 2. Температуралы шкалаларқ (сызба). 3. Абсолют н л температураө (сызба). 4. Температураны физикалың қ м ні.ә 5. термометрлер . Пысы тау – бекіту.(ОйӘ қ тол аныс)ғ №1 (3,4,7,8) . йге тапсырма.Ү Ү Термометрде сынапты (спиртті) пайдалануды ерекшелігі ж не оны кемшілігің ә ң «Еркін жазу» (жеке пара а аз а жазу)қ қ ғ ғ І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды.Ү Қ Кері байланыс пара ын толтыру:ғ Не білдім Нені йрендімү Не білгім келеді
  • 3. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ішкі энергия. Ішкі энергияны згертуө т сілдері.ә Ма саты:қ I. Білімділік: ішкі энергия, оны згерту т сілдері туралыө ә білім жина тауқ II. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын,қ қ ң қ шы армашылы абілеттерін дамыту.ғ қ қ III. Т рбиелік: ыптылы а, ынтыма тасты а т рбиелеу.ә ұқ ққ қ ққ ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө спирт шамы, су, колба, а аш, сызбалар.ғ Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінінқ ң саба а аудару.ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү й тапсырмасын жинап алуү . ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды :ң қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту)Қ ғ қ - Кинетикалы ж не потенциалды энергия дегеніміз не? Формулалары алай жазылады?қ ә қ қ - Ж мыс пен энергия арасында ы байланысты алай т сіндіресі дер?ұ ғ қ ү ң - Энергияны айналу ж не са талу за ыны ма ынасы андай? Энергияны т рленісінең ә қ ң ң ғ қ ң ү мысалдар келтірі дер.ң І . Жа а та ырыпты ме геру:Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (Ма ынаны ажырату)ү ү ғ (сызба) 1. Денені ішкі энергиясы.ң 2. Дене температурасы мен ішкі энергия байланысы. 3. Ішкі энергияны згерту т сілдері (колба - 2, ты ын – 2, су, спирт шамы, штатив, насос, а ашө ә ғ ғ ты ын, сым).ғ . Пысы тауӘ қ І топ: Тәжірибе – 1: Шаммен темір сымды қыздырамыз. Не байқадық? Қорытынды: Жылу беру арқылы ішкі энергияны өзгертуге болады. Температура артқан сайын, кинетикалық энергияда артады. ІІ топ: Тәжірибе – 2: Қантты үгітеміз Қорытынды: Үгіту үшін жұмыс істейміз, сонда қанттың молекулаларының ара қашықтығы алшақтайды. Сонда потенциалдық энергия артады, яғни ішкі энергияда артады. ІІІ топ: Тәжірибе – 3: Қаламсапты екі алақанның ортасына қойын уқалаңдар, беттеріңе тигізіңдер. Не байқадыңдар? Қорытынды; Жұмыс істеу арқылы температура арттырамыз, сонда ішкі энергияда өзгереді, артады. ІV топ: Тәжірибе – 4: Тиынды партаға үйкелегенде не байқалады? Ендеше, дененің ішкі энергиясын өзгертудің екі тәсілі бар: жұмыс істеу арқылы; жылу берілу арқылы. І, ІІІ топ: Ішкі энергияны ж мыс істеу ар ылы згерту мысалдары.ұ қ ө ІІ, І топ: Ішкі энергияны жылу беру ар ылы згерту мысалдары.Ү қ ө . йге тапсырма:Ү Ү § 3,4, 5 (1), № 2 ЭТ І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды.Ү Қ
  • 4. ФИЗИКА - 8 Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу ткізгіштік. Конвекция. С улелену.ө ә Ма саты:қ Білімділік: жылу ткізгіштікті ,ө ң конвекция ж не с улелену процестеріні физикалы ма ынасын,ә ә ң қ ғ оларды тіршіліктегі ма ызын ыну.ң ң ұғ Дамытушылы : Физикалы былыстарды ба ылау мен т сінуді, з бетінше зерттеулер ж ргізудіқ қ құ қ ү ө ү алыптастыру.қ Т рбиелік: здіктерінен орытынды жасау а машы тандыру.ә ө қ ғ қ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, спирт шамы, алюминий ж не темір сымдар, асы ,ә қ қ колба, су, стакан, пластилин, са шегелер.ұ қ Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң Амандасу, о ушыларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру.Ү Жаппай ауызша с рау:ұ 1. Денені ішкі энергиясын згертуді андай т сілдері бар? Оларды сипатта дар.ң ө ң қ ә ң 2. Энергия т рленісіне мысал келтіріп, жауаптары ды негізде дер.ү ң ң 3. Жылу берілу процесін МКТ т р ысынан т сіндірі дер.ұ ғ ү ң Неліктен жылу батареялары, желдеткіш, кондиционерлер б лмені т менгі жа ына орналасады?ө ң ө ғ Б лмені жо ары жа ы немі жылы, ал т менгі б лігі о ан ара анда сал ын болып т ру себебіө ң ғ ғ ү ө ө ғ қ ғ қ ұ неде? К н энергиясы Жерге, отты ызуы пешті асында т р ан адам а алай беріледі?ү ң қ ң қ ұ ғ ғ қ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту)ң қ ң қ Қ ғ қ К рсетілім:ө ысты су а салын ан асы ты ызуы. Неліктен асы т менгі жа ынан ызады?қ ғ ғ қ қ ң қ қ қ ө ғ қ (тал ылау),қ І . Жа а та ырыпты ме геруҮ ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (Ма ынаны ажырату)ү ү ғ 1. К рсетілім:ө сым а шегелер пластилинмен бекітілген, осы сымды отты жалынына стаймыз.ғ ң ұ Неліктен уелі от а жа ын орналас ан шегелер лайды?ә қ қ қ құ 2. Ішкі энергияны берілу процесі зат к йіне байланысты болатынды ын тал ылау.ң ү ғ қ 3. Неліктен бірдей жа дайда ы денелерді кейбірі суы , кейбірі жылы сезіледі?ғ ғ ң қ Жылу ткізгіштікті денелерді тегіне байланыстылы ын тал ылау.ө ң ң ғ қ К рсетілім:ө 1) отты жалынына рт рлі сымдарды стап, айсысыны тез ызатынды ынң ә ү ұ қ ң қ ғ аны тау. 2) темір ж не а аш тая шалар а ж а а азды орап, кезекпен от а стау, білінгенқ ә ғ қ ғ ұқ қ ғ қ ұ былысты т сіндіру, ой т жырымдау.құ ү ұ 4. ойыл ан с ра тарды Архимед за ына с йеніп т сіндіру.Қ ғ ұ қ ң ү ү 5. Конвекция, оны рт рлі к йдегі заттарда ж руі. Т рлері, олданысы.ң ә ү ү ү ү қ 6. С улелену, оны ар ындылы ы неден т уелділігін тал ылау.ә ң қ қ ғ ә қ 7. Жа сы с уле ж т ыштар ж не шы ар ыштар.қ ә ұ қ ә ғ ғ 8. С улеленуді т рмыста білінуі, пайдасы мен зияны ж не ор ану амалдары.ә ң ұ ә қ ғ . Пысы тау – бекітуӘ қ Заттар Жылуды жа сық ткізедіө Жылуды нашар ткізедіө Себебін МКТ т р ысынан т сіндіруұ ғ ү Осы асиетіні пайдасы,қ ң олданысық . йге тапсырмаҮ Ү § 5, №2 жатты у.ғ а аздан екі орапша жасап, біреуіне су ямыз. ОлардыҚ ғ қ құ кезекпен от а стап, не бол анын ба ылаймыз ж не былысты т сіндіреміз (жазбаша)қ ұ ғ қ ә құ ү І. Ба алауҮ ғ ІІ. орытынды:Ү Қ
  • 5. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң білім, икем ж не да ды сапасын жетілдіру саба ыә ғ ғ Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу былысыны тірі организмдегі ролі. Таби атта ы ж не техникада ықұ ң ғ ғ ә ғ жылу берілу. Конвекцияны ролі. Суы кездегі адамң қ Ма саты:қ І. Білімділік: жылу берілу процестері туралы білімдерін ж йелеу.ү ІІ. Дамытушылы : о ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ ІІІ. Т рбиелік: таби ат а ылыми к з арасты алыптастыру рдісін жал астыру.ә ғ қ ғ ө қ қ ү ғ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө кесте, ватман а аз.қ ғ Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. ткен та ырыптарды ж йелеу.Ө қ ү А. «Жылу берілуді т рлері» кестесін толтыру ж не ор ауң ү ә қ ғ Жылу берілудің т рлеріү Физикалық ма ынасығ (аны тамасы)қ андайҚ денелерде білінеді ар ындылы ыҚ қ ғ неден т уелдіә Ерекшелігі Пайдасы Зияны Жылу ткізгіштікө Конвекция С улеленуә ІІІ. Та ырып бойынша о ушыларды жобалы ж мыстарын ор ау -қ қ ң қ ұ қ ғ топты ж мысқ ұ (Слайдтар, суреттер) - 1 топ. Жылу былысыны тірі организмдегі роліқұ ң ойылатын с ра тар:Қ ұ қ - стар суы кездері ж ндерін рпитіп алуы неліктен?Құ қ ү ү - Сабанды раларда к к ністерді сітіп алудан са тау шін олданады.ұ ө ө ү қ ү қ - ар астында ыстайтын а дар мен старҚ қ ң құ - Та ы мысалдар келтірі дерғ ң - 2 – топ. Конвекцияны ролің ойылатын с ра тар:Қ ұ қ - Желдеткіш неге т мен орналаспайды?ө - Жылу б лмеде алай таралады?ө қ - ралар неге йді еденінен т мен?Ұ ү ң ө - Та ы мысалдар.ғ 3 – топ. Суы кездегі адамқ ойылатын с ра тар:Қ ұ қ - суы тан ор ану шараларық қ ғ - андай киім кию керек?қ - егер далада боран а кез болса , андай са ты олдану керек?ғ қ қ қ қ қ . йге тапсырмаҮ Ү : § 8, І. Ба алау.Ү ғ
  • 6. ФИЗИКА - 8 Саба ты т рі: араласқ ң ү Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу м лшері. Затты меншікті жылу сыйымдылы ы. Жылу м лшерініө ң ғ ө ң бірліктері. Денені ыздыру а ажетті немесе ол суы анда б лінетін жылу м лшеріқ ғ қ ғ ө ө Ма саты:қ І. Білімділік: «жылу м лшері» ымыны ма ынасын, оны андай факторлардан т уелдіө ұғ ң ғ ң қ ә болатынды ын ындыру, денені ыздыру а ажетті немесе ол суы анда б лінетін жылу м лшеріғ ұғ қ ғ қ ғ ө ө формуласын орыту.қ ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін олдана білу біліктілігін, есеп шы ара білу да дысынқ қ қ ғ ғ дамыту. ІІІ. Т рбиелік:ә здіктерінен орытынды жасау а машы тандыру.ө қ ғ қ К рнекіліктер мен к рсетілімдер: сызбаө ө Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү жинап алу. ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ Жылу берілу кезіндегі ішкі энергияны лшеуге бола ма?ө І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ 1. Ж мыс ж не жылу м лшері ымдары.ұ ә ө ұғ 2. Жылу м лшері неден т уелді? (тал ылау) – сызба.ө ә қ 3. Меншікті жылу сыйымдылы ы (ма ынасын ажырату,ғ ғ белгісі, кестесі, бірлігі) 4. Жылу м лшеріні формуласын орыту, бірліктері.ө ң қ 5. «Магиялы шб рыш» ру.қ ү ұ құ Осы шб рышты к мегіменү ұ ң ө меншікті жылу сыйымдылы ыны , массанығ ң ң ж не температураларә айырмасыны формулаларынң шы арып алу ж не шамаларғ ә арасында ы байланыстығ ай ындау керек.қ . Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ Есеп шы ару:ғ № 6 жатты у (1,2,5,8,9)ғ «Магиялы шб рышты» олдана білу.қ ү ұ қ . йге тапсырма:Ү Ү § 9,10 , № 6 (3,4,10) І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытындыҮ Қ
  • 7. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң зертханалық Саба ты та ырыбы:қ ң қ № 1 зертханалы ж мыс « р т рлі температурада ы судық ұ Ә ү ғ араластыр анда ы жылу м лшерін салыстыру»ғ ғ ө Ма саты:қ І. Білімділік: жылу балансы туралы т сінік беру,ү ІІ. Дамытушылы : О ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ ІІІ. Т рбиелік: Іскерлікке, ыптылы а, ынтыма тасты а т рбиелеу.ә ұқ ққ қ ққ ә рал – жабды тар:Құ қ калориметрлер, мензурка, термометр, стакан, ыздыр ыш не электр ш йнек.қ ғ ә Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.Қ ң ІІІ. Ж мысты ма саты ж не рал – жабды тармен таныстыру, ж мысты орындау барысынаұ ң қ ә құ қ ұ н с ау беру.ұ қ І .Ү Ж мысты орындау барысы:ұ А. Жылу балансы туралы т сінік: ысты суды берген жылу м лшері суы суды ал ан жылуү қ ң ө қ ң ғ м лшеріне те болуы керек, біра практикада бас аша – жылу м лшеріні біраз б лігі ыдыстыө ң қ қ ө ң ө ж не ауаны жылыту а ж мсалады.ә ғ ұ .Ә Ж птасып орындау.ұ Б. Кестеге лшеу н тижелерін ж не есептеулерді енгізу.ө ә ә В. Ысты суды берген жылу м лшері мен суы суды ал ан жылу м лшерін саалыстыру,қ ң ө қ ң ғ ө орытынды жасау.қ Д. лшеу ателігін есептеуӨ қ Е. Орындал ан ж мыс бойынша есеп тапсыру.ғ ұ осымша:Қ ызы ты т жірибеҚ қ ә Суды а аз орапшада айнату а бола ма?қ ғ қ қ ғ Жауабы: Жылу бірден электрплитадан немесе спиртшамны жалынынан су а беріледі. а азң ғ Қ ғ орапты температурасы жану температурасына жетіп лгермейдіқ ң ү . йге тапсырма:Ү Ү осымша есептер жина ынан есеп №қ ғ І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды:Ү Қ
  • 8. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Отынны энергиясы. Отынны меншікті жану жылуы.ң ң Ма саты:қ І. Білімділік: отынны энергиясы ымыны ма ынасын ашуң ұғ ң ғ ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін есептер шы аруда олдана білугеқ қ ғ қ да дыландыру.ғ ІІІ. Т рбиелік: ал ан білімдеріні практикалы ма ызын т сіне білуге йрету.ә ғ ң қ ң ү ү К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ Денені ыздыру а ажетті энергия айдан алынады?қ ғ қ қ І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ 1. Жану кезіндегі ішкі энергия згерісі химиялы реакция есебінен ж реді.ө қ ү 2. Отынны жануын сипаттау.ң 3. Отынны т рлері, меншікті жану жылуы – ма ынасы, та басы, бірлігі, кестесі.ң ү ғ ң 4. Кез келген массада ы отынны жан анда ы б летін жылу м лшерініғ ң ғ ғ ө ө ң формуласы + «Магиялы шб рыш» к мегімен ал ан шамаларды формуласынқ ү ұ ө қ ғ ң ж не бірлігін шы арып алу.ә ғ 5. О шаулан ан ж йе.қ ғ ү . Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ Есеп шы аруғ № 7 жатты у (1,4,8)ғ . йге тапсырма:Ү Ү § 11, №7 (3,5,6,7) « аза станны отын – энергетикалы кешені»Қ қ ң қ атты хабарлама жасау а дайындалу (2 апта уа ыт беріледі)ғ қ І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды:Ү Қ кері байланыс пара ы.ғ
  • 9. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Механикалы ж не жылу процестеріндегі энергиянық ә ң айналу ж не са талу за ы.ә қ ң Ма саты:қ І. Білімділік: энергияны айналуы мен са талуы туралы білімдерін толы тыру.ң қ қ ІІ. Дамытушылы : теориялы білімін есептер шы аруда олдана білугеқ қ ғ қ да дыландыру.ғ ІІІ. Т рбиелік: ал ан білімдеріні практикалы ма ызын т сіне білуге йрету.ә ғ ң қ ң ү ү К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү 1. Жылу м лшері дегеніміз не?ө 2. Жылу м лшері неге т уелді? Мысалдармен т сіндір.ө ә ү 3. Ішкі энергия мен жылу м лшерін андай лшем бірліктермен лшейді?ө қ ө ө 4. Затты меншікті жылу сыйымдылы ы нені к рсетеді?ң ғ ө 5. Затты меншікті жылу сыйымдылы ыны бірлігі андай?Дененің ғ ң қ суыт анда ы жо алт ан жылу м лшерін ай формуламен есептеуге болады?қ ғ ғ қ ө қ 6. йге берілген есептерді шы арылуын т сіндіру.Ү ң ғ ү ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ Жан ан отынны энергиясы суды ішкі энергиясына айналды, отыннығ ң ң ң энергиясынан та ы андай энергия алу а болады?ғ қ ғ І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң Энергияны са талу за ы:ң қ ң Энергия жо алмайды ж не жо тан пайда болмайды. Ол тек бір денеден екіншіғ ә қ денеге беріледі немесе бірдей м лшерде бір т рден екінші т рге айналады.ө ү ү Толы энергия:қ UÅEUWE êï ++=+= Егер денелер ж йесіне сырт ы к штер рекет етпесе ж не орша ан ортамен жылуү қ ү ә ә қ ғ алмасу болмас, онда ол т йы тал ан ж не жылулы о шаулан ан болады.ұ қ ғ ә қ қ ғ Энергияны са талу ж не айналу за ы:ң қ ә ң Т йы тал ан ж не жылулы о шаулан ан денелер ж йесіні толы энергиясы-осыұ қ ғ ә қ қ ғ ү ң қ ж йеде болатын кез келген згерістер кезінде са талады.ү ө қ . Пысы тау – бекітуӘ қ Есеп шы аруғ № 7 жатты у (1,4,8)ғ . йге тапсырма:Ү Ү § 12 І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды:Ү Қ
  • 10. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң практикалық Саба ты та ырыбы:қ ң қ Практикалы ж мыс «Денені ыздыру шін ажетті немесеқ ұ қ ү қ оны суыт анда б лінетін жылу м лшерін есептеу. Затты меншікті жылуқ ө ө ң сыйымдылы ын аны тау»ғ қ Ма саты:қ 1. О ушыларды «Жылу былыстары» тарауы бойынша ал ан теориялық ң құ ғ қ білімдерін есеп шы аруда олдана білу біліктіліктерін алыптастыру.ғ қ қ 2. О ушыларды з бетімен ылыми ой орытындыларын жасай білугеқ ң ө ғ қ да дыландыру.ғ 3. Жауапкершілікке, тияна талы а, е бек орлы а т рбиелеу.қ ққ ң қ ққ ә Саба а ажетті рал-жабды тар:ққ қ құ қ карточкалар. Саба барысы:қ І. йымдастыру кезе і.Ұ ң ІІ. Есептер шы ару.ғ 1. Массасы 1 кг ор асында 100қ ғ 0 С- а ыздыру шін 13000 Дж жылу м лшеріқ қ ү ө ж мсалды. ор асынны меншікті жылу сыйымдылы ын аны та дар. Оныұ Қ ғ ң ғ қ ң кестедегі м нмен салыстыры дар.ә ң андай айырмашылы бар? Сыйымдылы ты есептей білуді т рмыста андайҚ қ қ ң ұ қ пайдасы болуы м мкін? Мысалы:ү 2. 150 С-та суды 1000 С- а ыздыр анда, оны ішкі энергиясы 178,8 кДж-ге артты.қ қ ғ ң Суды массасын аны та дар.ң қ ң 3. 1000 С-та 5 л айна ан су орша ан ауа а 1680 кДж энергиясын бере отырып,қ ғ қ ғ ғ андай температура а дейін сал ындайды?қ ғ қ 4. 100 кг антрацит толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө 5. ара анды к міріні 100 кг-ы толы жан анда б лінетін жылу м лшерінҚ ғ ө ң қ ғ ө ө аны та дар.қ ң Кестедегі берілген параметрлер бойынша андай к мірді жылуды жа сық ө ң қ б летіндігін салыстыры дар.ө ң 6. Сыйымдылы ы 5 л ыдыс бензинмен толтырыл ан. Толы жануы кезінде 23ғ ғ қ 107 Дж энергияны алу шін осы бензин м лшері жеткілікті бола ма?ү ө Бензинді т рмыста отын ретінде пайдалануды неге тиімсіз екенінұ ң т жырымда.ұ 7. 440107 Дж энергияны алу шін арашы ана та ндірілетін таби и газдыү Қ ғ қ ө ғ ң андай м лшерін жа у керек?қ ө ғ Таби и газ бен ара к мірді айсысы к п жылу береді?ғ қ ө ң қ ө 8. Массасы 200 г керосин толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө ІІІ. орытындылау.Қ ІV. Ба алау.ғ V. йге тапсырма:Ү айталау.қ
  • 11. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Затты агрегатты к йлері. атты денелерді бал уы ж нең қ ү Қ ң қ ә атаюы.қ Ма саты:қ І. Білімділік: зат к йлеріні згеруі, бал у ( атаю)процестері жайлы теориялыү ң ө қ қ қ білім беру ІІ. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын, шы армашылы абілетін дамытуқ қ ң қ ғ қ қ ІІІ. Т рбиелік:ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, кесте Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ 1. Зат к йлері туралы білімдерін еске т сіру – «Сызбаны толы тыр ж неү ү қ ә байланысты аны та»қ І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ 1. Затты агрегатты к йлерің қ ү 2. Бал у – атаю, бал у – атаю температуралары, кесте (сызба).қ қ қ қ 3. Ішкі энергияны згерісі – график.ң ө 4. Меншікті бал у жылуы, кесте.қ 5.Формула . Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ 1. Есеп шы ару мысалдары.ғ 2. Есеп шы ару № 9 (2,5,7)ғ . йге тапсырма:Ү Ү § 13,14. № 9 (4,6) І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды: кері байланыс пара ы.Ү Қ ғ ЗАТ ? ? ? буланады атадық бал идық
  • 12. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Бал у ж не атаю температуралары.Бал у ж не атаюқ ә қ қ ә қ кезіндегі ішкі энергияны згеруі. Меншікті бал у жылуы.ң ө қ Ма саты:қ І. Білімділік: зат к йлеріні згеруі, бал у ( атаю)процестері, осы процесс кезіндегіү ң ө қ қ энергия згерісі жайлы теориялы білім беруө қ ІІ. Дамытушылы : о ушыларды а ыл – ойын, шы армашылы абілетін дамытуқ қ ң қ ғ қ қ ІІІ. Т рбиелік:ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, кесте Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү 1. Зат к йлері туралы білімдерін еске т сіру – «Сызбаны толы тыр ж неү ү қ ә байланысты аны та»қ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң Зат бал итын температураны бал у температурасы деп атайды.қ қ Затты с йы к йден атты к йге ту процесін атаю немесе кристалдану депң ұ қ ү қ ү ө қ атаймыз. Зат атаятын температураны атаю температурасы деп атаймыз.қ қ Аморфты атты денелерді рылымы кристалдар а емес, с йы тардық ң құ ғ ұ қ ң рылымына сас болады. Аморфты денелерде б лшектерді аттамасындақұ ұқ ө ң қ жа ын реттілік бай алады.қ қ Бал у кезінде отынны энергиясы негеқ ң ж мсалатынын график ар ылы т сіндіру.ұ қ ү 1 кг кристалл затты бал у температурасында с йы ақ ұ ққ айналдыру шін ж мсалатын Q жылу м лшерін осыү ұ ө заттты меншікті бал у жылуы деп атайды ж не λң қ ә деп белгілейді. m Q =λ . Бал у температурасында с йы к йдегі затты ішкі энергиясы, массасы осындайқ ұ қ ү ң атты к йдегі затты ішкі энергиясынан арты ..қ ү ң қ Затты m массасын бал ыту а ажет жылу м лшерің қ ғ қ ө mQ λ= . Массасы m зат атай анда осындай жылу м лшері б лінеді.қ ғ ө ө АВ учаскесі шін:ү ( )11 ÒTcmQ áàë −= ІV. Есептер шы ару.ғ 9-ж. №1, №2, №3, №4. V. орытындылау.Қ VІ. йге тапсырма:§§Ү 13,14. 9-ж. №5, №6, №7, №8. VІІ. Ба алау.ғ Саба ты типі: практикалық ң қ Саба ты та ырыбық ң қ : М зды меншікті жылуын аны тау.ұ ң қ Ж мысты ма сатыұ ң қ : жылу балансыны те деуін пайдаланып, м зды меншіктің ң ұ ң бал у жылуын аны тау.қ қ ЗА Т ? ? ? буланады атадық бал идық
  • 13. ФИЗИКА - 8 Приборлар мен материалдар: таразы, термометр, калориметр, м з кесегі, с згішұ ү а аз, шайнекқ ғ Ж мысты барысы:ұ ң 1. Калориметрді ішкі ыдысын таразы а тартып лше дер: mң ғ ө ң k. 2. О ан су йы дар, содан кейін суы бар калориметрді лше дер:ғ құ ң ө ң êñó mmm −= 3. Суы бар калориметрді ішкі ыдысын сырт ысыны ішіне орналастырып, судың қ ң ң tсу температурасын лше дер.ө ң 4. М з кесегін сор ыш а азбен алдын ала р атып алып, содан кейін оны су аұ ғ қ ғ құ ғ ғ салы дар.ң 5. Суды термометрмен араластыра отырып, калориметрдегі е т мен tң ө температураны белгіле дер.ң 6. Калориметрді айтадан лше дер ж не су а салын ан м зды mқ ө ң ә ғ ғ ұ ң м зұ массасын аны та дар.қ ң 7. лшеулер мен есептеулер н тижелерін кестеге жазы дар.Ө ә ң mk, кг mсу, кг tсy= tк t mсу 8. Q1+Q2= Q3+Q4 жылу балансыны те деуінен м зды меншікті бал у жылуынң ң ұ ң қ аны та дар, м нда ы Qқ ң ұ ғ 1-калориметр стаканыны берген жылуы, Qң 2-суды бергенң жылуы, Q3-м з ерігенде калоримтерге берген жылу м лшері, Qұ ө 4-м зды су аұ ң ғ берген жылу м лшері.ө 9. орытынды.Қ 10. Ба алау.ғ
  • 14. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Булану ж не конденсация. аны ан ж не аны па ан булар.ә Қ ққ ә қ қ ғ Ма саты:қ І. Білімділік: булану ж не конденсация процестері туралы ымдарын ылыми т р ыданә ұғ ғ ұ ғ ке ейту.ң ІІ. Дамытушылы : Физикалы былыстарды ба ылау мен т сінуді, з бетінше зерттеулерқ қ құ қ ү ө ж ргізуді алыптастыру.ү қ ІІІ. Т рбиелік:ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар, Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү й есебіні шы арылуын тексеру.Ү ң ғ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайынды ( ызы ушылы ты ояту).ң қ ң қ қ ғ қ «Топтастыру» І . Жа а та ырыптыҮ ң қ ме геруң . А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаныү ү ғ ажырату): 1. Сызба бойынша гіме.әң 2. Булану процесіні ерекшеліктерің 3. Конденсация, оны ерекшеліктерің 4. Кебу, оны ерекшеліктері.ң 5. Бу мен с йы ты динамикалы к йі.ұ қ ң қ ү 1. 6. аны ан бу ж не аны па ан бу.Қ ққ ә қ қ ғ аны ан ж не аны па ан бу.Қ ққ ә қ қ ғ Егер с йыұ қ йыл ан ыдысты ты ыз жабатын болса , онда с йы ты азаюы тез арада то тайды.құ ғ ғ қ ұ қ ң қ Температура згермеген жа дайда буланумен атар конденсация ж ріп отырады ж неө ғ қ ү ә бірін-бірі те гереді. Ал аш ы кезде с йы буланады да, оны стіндегі буды ты ызды ың ғ қ ұ қ ң ү ң ғ ғ арта бастайды. Ал с йы а айта оралатын молекулаларды саны да артады. С йыұ ққ қ ң ұ қ бетінен шы ып кеткен молекулалар санымен, сол уа ыт ішінде с йы а айтып оралатынғ қ ұ ққ қ бу молекулаларыны саны те болдаы.ң ң з с йы ымен динамикалы тепе-те діктеө ұ ғ қ ң болатын буды аны ан бу деп атайдық ққ . аны ан буды ысымы.Қ ққ ң қ Температура т ра ты бол ан жа дайда аны анұ қ ғ ғ қ ққ будың ысымы оны алатын к лемі байланысты болмайды.қ ң ө С йы зіні буымен тепе-ұ қ ө ң те дікте бол ан жа дайда, к лемге т уелсіз бу ысымы аны ан бу ысымы делінеді.ң ғ ғ ө ә қ қ ққ қ аны ан буды ысымы к лемге т уелсіз бол анды тан температура а т уелді болады.Қ ққ ң қ ө ә ғ қ ғ ә аны ан буды ысымы тек температура а т уелді емес, бу молекулаларыныҚ ққ ң қ ғ ә ң шо ырына(ты ызды ына) да т уелді болады. С йы т гел буланып бол анда, одан ріғ ғ ғ ә ұ қ ү ғ ә ыздыр анда аны ан бу температура а тура пропорционал болып седі.қ ғ қ ққ ғ ө . Пысы тау – бекіту (ой тол аныс):Ә қ ғ 1.№5 эксперименттік тапсырманы орындау. 2. Венн диаграммасын ру « аны ан ж не аны па ан булар»құ қ ққ ә қ қ ғ . йге тапсырма:Ү Ү § 15,16 І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды:Ү Қ Булан у
  • 15. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ауаны ыл алдылы ы. Ыл алдылы ты аны тау ралдары. З/ж: Ауаның ғ ғ ғ қ қ құ ң ыл алды ын аны тауғ ғ қ Ма саты:қ І. Білімділік: ауа ыл алдылы ы туралы ым алыптастыруғ ғ ұғ қ ІІ. Дамытушылы : О ушыларды ойыл ан т йінді м селелерді шы армашылы т р ысынанқ қ қ ғ ү ә ғ қ ұ ғ шешуге, зерттеушілік да дысын алыптастыру а ба ыттау.ғ қ ғ ғ ІІІ. Т рбиелік: йымшылды а, тымды жауап беруге т рбиелеуә ұ ққ ұ ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, психрометр макеті, психрометрлік кесте Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү Сызба бойынша с рауұ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң 1. Салыстырмалы ыл алдылығ қ 100% 2. Шы н ктесі -қ ү 100% ж не бу аны ан к йге ткендегі температура.ә қ ққ ү ө 3. Гигрометр, психрометр. 4. Ыл алдылы ты ма ызығ қ ң ң І . Пысы тау – бекітуҮ қ 2. Проблемалы с ра тар:қ ұ қ 1.Жер бетіні анша б лігін су алып жатыр?ң қ ө 2.Ауада ы су буы аны ан ба, лде аны па ан ба?ғ қ ққ ә қ қ ғ 3. Ауада ы су буыны ма ызы андай?ғ ң ң қ 4. Ауа ыл алдылы ыны ма ызы туралы не білеміз?ғ ғ ң ң 5. Психрометр олда болма ан жа дайда ыл алдылы ты алай аны тау а болады?қ ғ ғ ғ қ қ қ ғ Жауаптары: 1. Жер бетінің 4 3 б лігін су алып жатыр.ө 2. Атмосфералы ауаны зі т рлі газдарды ж не су буыны оспасы болып саналады.қ ң ө ү ң ә ң қ Ауада ы су буыны аны удан аншалы ты алыс екенін к рсететін шама салыстырмалығ ң қ ғ қ қ ө ыл алдылы . Ауада ы су буы аны ан бу а жатпайды.ғ қ ғ қ ққ ғ 3. Су буы аны ан бу а айналатын температура шы н ктесі делінеді. Ауа шы н ктесінеқ ққ ғ қ ү қ ү дейін сал ында анда буды конденсациясы басталады; т ман пайда болады, щы т седі. Шық ғ ң ұ қ ү қ н ктесі су буыны парциал ысымын, салыстырмалы ыл алдылы ты аны тау а м мкіндік береді.ү ң қ ғ қ қ ғ ү 4. Адам терісіні бетіндегі ыл алды буланып кебу шамасы ауа а байланысты болады. Адамң ғ ң ғ денесіні температурасын т ра ты стап т ру шін ыл алды булануыны ма ызы те зор. Ауаң ұ қ ұ ұ ү ғ ң ң ң ө райын к ні б рын болжау а болады. Атмосферада ы су буыны м лшері 1 %-ке жуы , б л шамаү ұ ғ ғ ң ө қ ұ атмосферада былыстарда айтарлы тай згерістер тудырады. Б йымды са тауда дақұ қ ө ұ қ ыл алдылы ты білу ма ызды.ғ қ ң 5. Психрометр болма ан жа дайда екі термометрді к мегімен аспапты алай жасап алу ағ ғ ң ө қ ғ болады? (топты ж мыс – о ушылар жоба рады – « лемді шарлау»)қ ұ қ құ Ә І. Зертханалы ж мыс орындау:Ү қ ұ Сынып б лмесі ішіндегі ауаны ыл алдылы ын аны тау.ө ң ғ ғ қ ІІ. йге тапсырма:Ү Ү §17, «Екі т рлі т сіндірме к нделігі»ү ү ү Ыл алдылы тығ қ ң Ыл алдылы тығ қ пайдасы зияны Азайту Арттыру ІІІ. Ба алау. орытындыҮ ғ Қ
  • 16. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ айнау. Меншікті булану жылуы.Қ Ма саты:қ І. Білімділік: айнау процесіні ылыми ма ынасын ындыру.қ ң ғ ғ ұғ ІІ. Дамытушылы :булану кезіндегі б лінетін жылу м лшеріні формуласынқ ө ө ң олдана білуге да дыландыру, есептер шы ару ар ылы айнау ж не булануқ ғ ғ қ қ ә процестеріні ерекшеліктері мен асиеттерін т сініп – сезіне білу абілеттерінң қ ү қ дамыту. ІІІ. Т рбиелік: орша ан ортада ы былыстар а ба ылау ж ргізу ар ылыә қ ғ ғ құ ғ қ ү қ бай ампазды да дысын алыптастыру.қ қ ғ қ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, ыздыр ыш, су йыл ан ыдыс.қ ғ құ ғ Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү сызба бойынша с рауұ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ айнау туралы не білемін? – ой оз ауҚ қ ғ І . Жа а та ырыпты ме геруҮ ң қ ң . А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ « зара о ыту»Ө қ Білінетін былысқұ Т сіндірмесіү Ыдысты жо ар ы жа ында т манң ғ ғ ғ ұ пайда болады Булану к шейедіү Су бетінде к піршік пайда боладыө Еріген ауа к піршіктері ыз анда суданө қ ғ б лініп шы адыө ғ К піршік лшемі лкейедіө ө ү Су буымен толады К піршік ыдыс абыр асынан ажырап,ө қ ғ жо ары к теріледі.ғ ө Ы ыстырушы к ш артадығ ү Ызыл естіледі, су айнайды.қ К піршіктер су бетінде жарыладыө айнау кезінде с йы тыҚ ұ қ ң температурасы згермейдіө К піршіктер саныны азаюынаө ң байланысты айнау температурасыҚ С йы ты айнайтын температурасыұ қ ң қ Меншікті булану жылуы 1 кг с йы ты айнау температурасындаұ қ қ бу а айналдыру а ажетті жылуғ ғ қ м лшеріө Булану жылуы . Пысы тау – бекітуӘ қ № 11 (7,8) . йге тапсырма:Ү Ү § 18, № 11 (1-4) І. Ба алау.Ү ғ
  • 17. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі: араласқ ң Саба ты та ырыбы:қ ң қ айнау температурасыны атмосфералы ысым а т уелділігіҚ ң қ қ ғ ә Ма саты:қ 1. айнау температурасыны атмосфералы ысым а т уелділігін ындыру; ысымдыҚ ң қ қ ғ ә ұғ қ т мендету не жо арылату ар ылы температураны реттеуді практикалы ма ызын т сіндіру.ө ғ қ ң қ ң ү 2. О ушыларды ылыми д ниетанымын алыптастыру, з бетімен ылыми ойқ ң ғ ү қ ө ғ орытындыларын жасау а жетелеу.қ ғ 3. Жауапкершілікке, тияна тылы а т рбиелеу.қ ққ ә І. йымдастыруҰ ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ ІІІ. Жа а сабаң қ 1. айнау температурасы атмосфералы ысым а т уелді.Қ қ қ ғ ә - алыпты ысымда айнау температурасы 100С.Қ қ қ - алыпты ысымнан т мен - айнау температурасы 100С – тан т мен.Қ қ ө қ ө - алыпты ысымнан жо ары - айнау температурасы 100С – тан жо ары.Қ қ ғ қ ғ 2. 2. Т менгі ысымда айнау ант нерк сібінде олданылады.ө қ қ қ ө ә қ 3. 3. Жо ары ысымда айнау – автоклавта олданылады.ғ қ қ қ І . БекітуҮ 1. Есеп шы аруғ Массасы 1,2 кг суды айнату шін анша жылу м лшері ажет. Суды бастап ық ү қ ө қ ң қ температурасы °18 С. Суды менікті жылу сыйымдылы ы 4200ң ғ Ñêã Äæ ° . 2. Осындай энергияны б ліп щы ару шін анша а ащ отын жа у керек? Жылу м лшеріө ғ ү қ ғ ғ ө 4,1 * 5 10 Дж. А ащ отынны меншіктіжану жылуығ ң 6 1010 ∗ Дж/кг. 3. Су андай ысымда 19қ қ 0 С – де айнайды?қ 4. 160 С температурада 4 м3 ауада 40 г су буы бар. Салыстырмалы ыл алдылы ты табы дар.ғ қ ң 5. 150 С темперадурада, к лемі 120 мө 3 б лмедегі салыстырмалы ыл алдылы 60 %. Б лмеө ғ қ ө ауасында ы су буыны массасы табы дар. аны ан буды ысымы 12,8 мм.сын.ба .теғ ң ң Қ ққ ң қ ғ ң 2. ызы ты с ра тарҚ қ ұ қ 1.К сеу зын болса ол к ймес – андай физикалы былыс жасырыл ан?ө ұ қ ү қ қ құ ғ ( жылу тгізгіштік)ө 2.Темірді ыз анда со – ма алында андай физикалы былыс к рсетілген ( атты дененіқ ғ қ қ қ қ құ ө қ ң бал уы)қ 3.То ан тонын ма тайды – неліктен (тон жылуды нашар ткізеді)ңғ қ ө 4.Уайым т бі те із батасы да кетесі , т уекел т бі айы мінесі де кетесі – андайү ң ң ң ә ү қ қ ң ң қ физикалы былыс (Архимед за ы)қ құ ң 5.Жа сы кісіні ашуы шайы орамал кепкенше – (кебу)қ ң 6.Терек исай ан жа ына жы ылады (к шті сері)қ ғ ғ ғ ү ң ә 7. азан отпен, адал рекетпен ызады – (жылулы оз алыс, ішкі энергияны геруі)Қ ә қ қ қ ғ ң ө 8.Тонны жылуы тігісінен емес ж нінен (жылу ткізгіштік)ң ү ө 9.Ескі м з ерігіш, жа а дос жерігіш – (жылу берілу)ұ ң 10. армен бір ж ргенде неге сы ырлайды? ( ар атты дене. сынады)Қ ү қ Қ қ 11.Шынды ты іздеген табады (отын энергиясы)қ 12.Азы сыз адам алыс а бармас (энергияны са талу за ы)қ қ ң қ ң орытынды:Қ йге тапсырма:Ү «Таби атты тосын мінезі» та ырыбына байланысты осымша деректер жазуғ ң қ қ ж не та ырыпты о у.ә қ қ
  • 18. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң білім тексеру Саба ты та ырыбы:қ ң қ Ба ылау ж мысы № 1қ ұ Ма саты:қ І. Білімділік: та ырып бойынша о ушыларды білім де гейін тексеруқ қ ң ң ІІ. Дамытушылы : білім, икем ж не да ды сапасын жетілдіруқ ә ғ ІІІ. Т рбиелік: здігінен ж мыс істеуге баулу.ә ө ұ Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. Ба ылау ж мысын орындауқ ұ Н с а Іұ қ 1 Массасы 5 кг темір тікү - тан - а дейін ыздырылды. Оны ыздыру а ж мсал анқ қ қ ғ ұ ғ жылу м лшерін есепте дер.ө ң 2 Бидон ағ керосин сыяды. Керосин толы жан анда анша жылу м лшері б лінеді?қ ғ қ ө ө 3 Саз балшы тан жасал ан ыдыс ысты айма тарда с т німдерін са тау шін жиіқ ғ қ қ ү ө қ ү олданылады. Осыны себебін т сіндірі дер.қ ң ү ң 4 температурада берілген 100 г алайыны бал ыту шін анша жылу м лшері керек?қ қ ү қ ө Н с а ІІұ қ 1 Отынны меншікті жану жылуың . Осы отынны 50 кг толы жан анда аншаң қ ғ қ жылу б лінеді?ө 2 Т ртб рышты бассейнні ені 40 м, зынды ы 100 м, тере дігі 2 м. Бассейндегі суө ұ ң ұ ғ ң тан - а дейін ыздырылды.Суды ал ан жылу м лшерін есепте дер.қ қ ң ғ ө ң 3 Тетікті егеумен егеген кезде тетік ызды, ал деуден кейін сал ындады. Осы екі жа дайдақ өң қ ғ ішкі энергия згерісі ай т сілмен ж зеге асырылды.ө қ ә ү 4 температурада алын ан 200 г суды айнау тмпературасына жеткізіп, бу а айналдыруғ қ ғ шін анша жылу м лшері ж мсалады?ү қ ө ұ ІІІ. йге тапсырма:Ү Б лмені к леміө ң ө . Б лме ауасыө - тан - а дейін ыздырылды.Онық қ ыздыру а ж мсал ан жылу м лшерін есепте дер.қ ғ ұ ғ ө ң
  • 19. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң жа а білімді игеру саба ың ғ Саба ты та ырыбы:қ ң қ Термодинамиканы І за ы. Газ бен буды л ай анда ы ж мысы.ң ң ң ұ ғ ғ ғ ұ Ма саты:қ І. Білімділік: термодинамиканы І за ыны ма ынасын ындыру, энергияны айналуы ж нең ң ң ғ ұғ ң ә са талуы туралы білімдерін толы тыру.қ қ ІІ. Дамытушылы :О ушыларды ылыми д ниетанымын дамыту, лемні физикалы бейнесініқ қ ң ғ ү ә ң қ ң бірт тасты ы жайлы к з арасты алыптастыру;ұ ғ ө қ қ ІІІ. Т рбиелік: белсенділікке, ашы ойын айта білуге баулу.ә қ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар «Слайд «Энергияны айналу ж не са талу за ы –ң ә қ ң таби атты іргелі за ы», сурет.ғ ң ң Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ «Энергияны айналуы ж не са талуы» туралы білімдері мен т сініктерін орта а салуң ә қ ү ғ І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң А. Т сіндіру – т сіну (ма ынаны ажырату):ү ү ғ 1. Термодинамика нені зерттейді, оны за дары туралы, І за ыны ма ынасы.ң ң ң ң ғ 2. «М гі двигатель», тарихы, ма ызы, жасау м мкін еместігі.әң ң ү 3. Термодинамикалы параметрлер, процестер.қ За ның ң аталуы Изопроцестер Т ра тыұ қ шама Термодинамиканы Ің за ыны т рің ң ү Осы т уелділіктіә ң графигі Бойль – Мариотт за ың Изотермиялық Т Q=A (A=pΔV) Изотерма Гей – Люссак за ың Изобаралық P Q=A+ΔU Изобара Шарль за ың Изохоралық V Q=ΔU (A=0) Изохора Адиабаталық ΔU= - A (Q=0) Адиабата . Пысы тау – бекіту (ой тол аныс): есептер шы ару (Демкович)Ә қ ғ ғ № 680. Изохоралы процесс кезінде газ а 60 МДж жылу берілді. Оны ішкі энергиясыны згерісіқ ғ ң ң ө неге те ?ң № 681. Адиабаталы поцесс кезінде газ 200 МДж ж мыс ат арды. Оны ішкі энергиясынық ұ қ ң ң згерісі неге те ? Газ сал ындады ма, лде жылыды ма?ө ң қ ә № 683. Изотермиялы процесс жа дайында ы газды ж мыс істеуі нені есебінен болады?қ ғ ғ ң ұ ң № 685. Изобаралы процесте 8,0 МПа ысымда ы газды к леміқ қ ғ ң ө - ке артты. Осы кезде о анғ 6,0 МДж жылу берілді. Газды ішкі энергиясы згерді ме? анша а? Газ сал ындады ма, лдең ө Қ ғ қ ә жылыды ма? . йге тапсырмаҮ Ү : § 19,20 І. Ба алау ж не орытынды.Ү ғ ә қ
  • 20. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу процестеріні айтымсызды ы. Термодинамиканы ІІ за ы. азіргің қ ғ ң ң Қ физикада ы термодинамиканы ролі.ғ ң Ма саты:қ І. Білімділік: жылу процестеріні айтымсызды ын, оны ылымда ы ма ызын ындыру;ң қ ғ ң ғ ғ ң ұғ термодинамиканы азіргі адам міріндегі ж не жалпы адамзат м дениетін дамытуда ы ролінң қ ө ә ә ғ ашу ІІ. Дамытушылы : та ырып бойынша т йінді м селелер ою ар ылы о ушыларды ойын оз ау.қ қ ү ә қ қ қ ң қ ғ ІІІ. Т рбиелік: саба та ы белсенділік рдісін досты арым – атынас негізінде жетелеу.ә қ ғ ү қ қ қ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:сызбалар, кестеө ө Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеруҮ : та ырып бойынша ауызша с рауқ ұ - Термодинамика нені зерттейді? Оны І за ыны ма ынасы андай?ң ң ң ғ қ - Газ процестеріні т рлері, оларды ерекшеліктерің ү ң («ВЕНН» диаграммасы) ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ І . Жа а та ырыпты ме геру.Ү ң қ ң Сызба бойынша т сіндіру:ү Кез келген машина сырттан ал ан жылу есебінен немесе ішкі энергиясыны кемуі есебіненғ ң сырт ы денелерге арсы ж мыс істей алады.қ қ ұ 1850 ж. Р. Клаузиус: жылу алмасу жолымен энергияны сал ын денеден не рлым жылың қ ғұ денеге туі оны бірден-бір н тижесі болатын процесті болуы м мкін емес.ө ң ә ң ү Термодинамиканы ІІ за ын к бінесе былайша т жырымдайды: екінші т рдегі «м гілікң ң ө ұ ү әң двигатель м мкін емес.ү Жылу машиналары деп ж йені ішкі энергиясыны бір б лігінү ң ң ө механикалы энергия а айналдыратын ж не соны есебінен ж мысқ ғ ә ң ұ істейтін рыл ыларды айтады.құ ғ арапайым жылу оз алт ышты ж мыс істеу принципі:Қ қ ғ қ ң ұ V. Пысы тау.қ 1. айтымды, айтымсыз процестерге мысалдар келтірі дер.Қ қ ң 2. Термодинамиканы ІІ за ын т жырымда дар.ң ң ұ ң 3. Жылу оз алт ыштары деген не?қ ғ қ 4. Кез келген жылу оз алт ышыны негізгі б ліктерін ата.қ ғ қ ң ө 5. Барлы жылу оз алт ыштарыны ж мыс істеу принципі андай?қ қ ғ қ ң ұ қ . йге тапсырма: §Ү Ү І. Ба алау.Ү ғ І. орытындыҮ Қ
  • 21. ФИЗИКА - 8 Саба ты та ырыбық ң қ : Жылу оз алт ыштары. Жылу оз алт ыштарыны пайдалы сер коэфқ ғ қ қ ғ қ ң ә фи- циенті. Іштен жанатын оз алт ыш. (Бу ж не газ турбиналары. Реактивті оз алт ыштар.қ ғ қ ә қ ғ қ То азыт ыш машиналар).ң қ Ма саты:қ жылу оз алт ыштары ж не іштенқ ғ қ ә жанатын оз алт ыш ж не оны рылысы менқ ғ қ ә ң құ ж мыс істеу принциптерін ындыру; жылу оз алт ыштарыны пайдалы сер коэффициентінұ ұғ қ ғ қ ң ә есептеу формуласын орыту ж не физикалы ма ынасын ындыру; о ушыларды теориялы –қ ә қ ғ ұғ қ ң қ мірлік білімдерін олдана отырып, техника дамуында ы жылу оз алт ыштарыны ма ызы,ө қ ғ қ ғ қ ң ң орша ан орта а сері туралы білімдерін ке ейту ж не лемдегі экологиялы м селесі бойыншақ ғ ғ ә ң ә ә қ ә т йінді м селелер ою ар ылы о ушыларды ойын оз ау;ү ә қ қ қ ң қ ғ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сурет, модель Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ 1. Термодинамиканы ІІ за ыны физикалы ма ынасы неде? М гілік двигатель алу м мкін бе?ң ң ң қ ғ әң ү ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруң қ ң Жылу оз алт ыштары деген не. Оларды ж мыс істеу принциптеріқ ғ қ ң ұ 1. ІЖ – отын оз алт ыш ішіндегі цилиндрде жанады.Қ қ ғ қ 1а. рылысы: поршень (цилиндр бойымен оз алады), а па шалар 1 ж не 2, шатун менҚұ қ ғ қ қ қ ә кривошип, иінді білік, маховик, шам (сурет) 1 . Ж мыс істеу принципі:ә ұ - жан ыш оспа жанады да, газ т зіледі;ғ қ ү - газ поршеньге ысым т сіріп, оз алыс а келтіреді;қ ү қ ғ қ - поршень т мен жылжи отырып, шатун мен кривошип к мегімен иінді білікті айналыс а т сіредіө ө қ ү де, механикалы ж мыс ат арылады.қ ұ қ 2. Т рт тактілі оз алт ыштар (сурет ж не модель бойынша)ө қ ғ қ ә 3. Дизельді іштен жанатын оз алт ышты арты шылы ы – жан ыш оспа орнына атмосфералық ғ қ ң қ ғ ғ қ қ ауа сорылады. 4. Бу немесе газ турбиналарында газ ар ылы оз алт ыш білігі поршеньсіз, иінді біліксіз ж неқ қ ғ қ ә шатунсыз айналады. 4а. Ж мыс б лігі – ротор (білік, диск, ала шалар), соплолар (57 – сурет).ұ ө қ қ 4 . Арты шылы ы – жылдам айналады, ы шам, уатты, П К – і жо ары.ә қ ғ қ қ Ә ғ 4б. Кемшіліктері – инерциялы, кері ж ріс жо .ү қ 4в. Газ турбинасыны олданысы – жылу ж не АЭС – да энергия ндіру, к ліктерде.ң қ ә ө ө 5. Реактивті Ж – ішкі жану камерасы, сопло (камера шетіндегі тесік)Қ 5а. Турбо – компрессорлы реактивті оз алт ыш – газ турбинасы мен компрессоры бар.қ ғ қ 6. То азыт ыш машиналар – сырт ы энергия к зі – электр желісімен ж мыс істейді.ң қ қ ө ұ 6а. рылысы – компрессор (1), конденсатор (2), буландыр ыш (3), кран (4).Құ ғ 6 . Суыт ыш ж йесі – фреон немесе аммиак – ж мысты дене.ә қ ү ұ қ 6б. Ж мыс циклі:ұ - Фреон компрессор ар ылы конденсаторда сы ылады; с йылады;қ ғ ұ сы ылу кезінде ауа а жылу б леді;ғ ғ ө - С йы фреон кран ар ылы буландыр ыш а теді; айнайды; буланады, о ан керекті энергияұ қ қ ғ қ ө қ ғ камера абыр асынан, азы – т ліктен, ауадан алынады;қ ғ қ ү - Айдалып шы ан бу компрессор абына т седі де, цикл айталанады.ққ қ ү қ 6в. Электр энергиясы есебінен сал ын денеден ыз ан денеге жылуды ту процесі іске асады.қ қ ғ ң ө 2. П К – ішкі энергияны механикалы энергия а айналдыруды тиімділік шамасы.Ә қ ғ ң 3. Машинаны е лкен П К – і (идеал процесс ж не жылу жо алу болма ан жа дайда )ң ң ү Ә ә ғ ғ ғ І . Тапсырмалар орындау Сурет салу: 56,57,59Ү . йге тапсырма: § 23,24,25. Та ырып со ында ы с ра тар бойынша дайындалу.Ү Ү қ ң ғ ұ қ І. Ба алау. ІІ. орытынды:Ү ғ Ү Қ
  • 22. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң практикалық Саба ты та ырыбы:қ ң қ Жылу оз алт ыштарыны энергетика дамуында ы р лі. Адам міріндегіқ ғ қ ң ғ ө ө ма ызы. Экологиялы м селелер ж не орша ан ортаны ор ауң қ ә ә қ ғ қ ғ Ма саты:қ «Жылу оз алт ыштары» та ырыптары бойынша білімдерін жина тау; жылу озқ ғ қ қ қ қ - алт ыштарыны энергетиканы дамуында ы р лi ж не жылу машиналарын пайдалануда ығ қ ң ң ғ ө ә ғ экологиялы м селелер, жылу оз алт ыштары ж не оны адам міріндегі ма ызы, жылуқ ә қ ғ қ ә ң ө ң машиналарын пайдалануда ы экологиялы м селелерге талдау жасау а йрету, ойлауғ қ ә ғ ү абілеттерін дамыту.қ материалистік – диалектикалы к з арасын алыптастыру, белсенділікке,қ ө қ қ ашы ойын айта білуге баулу.қ К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сурет, сызбалар Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү 1. Та ырып со ында ы с ра тар а сал ан суреттеріне с йене отырып, жауап беру:қ ң ғ ұ қ ғ ғ ү 2. «М гілік оз алт ыш» туралы суреттері мен ж мыстарын ор ауәң қ ғ қ ұ қ ғ ІІІ. Жа а та ырыпты ме геруге дайындың қ ң қ ( ызы ушылы ты ояту).қ ғ қ Атап ткен ж мыстарда ы машина андай аз шы ынмен к п ж мыс ат ара алады? орша анө ұ ғ қ ғ ө ұ қ Қ ғ орта а зиянды сері андай? (тал ылау )ғ ә қ қ І .Ү Жа а та ырыпты ме геру.ң қ ң 1. Сызба бойынша айталау.қ 2. Жылу оз алт ыштарыны халы шаруашылы ында ы ма ызы.қ ғ қ ң қ ғ ғ ң 3. Жылу машиналарын олдануда ы экологиялы м селелер ж не таби атты ор ау м селелеріқ ғ қ ә ә ғ қ ғ ә ( абзацтар а б ліп, сурет сал ызу):ғ ө ғ 1) Жану німіні зиянды алды тарыны сері;ө ң қ қ ң ә 2) Жануарлар, сімдіктер мен адамдар а тиетін зардаптар;ө ғ 3) К мір ыш ыл газы концентрациясыны артуы;ө қ қ ң 4) ыш ыл жауындар;Қ қ 5) Ауаны ластануын т мендету ж не оны толы жою а ба ыттал ан ж мыстар;ң ө ә қ ғ ғ ғ ұ . Пысы тауӘ қ Ж мыстарын ор ауұ қ ғ Жоба руда мынаны ескері іздер:құ ң 1. Жобаны р анда ы ма саты ыз андай болды?құ ғ ғ қ ң қ 2. Осы жоба ызды пайдасы андай болады деп ойлайсыздар? Ол экономикалы ж нең ң қ қ ә экологиялы жа ынан тиімді бола ма? Осыны негізде іздер.қ ғ ң 3. Жобаны іске асыру шін андай рекет істейсіздер?ү қ ә 4. Кемшілікті т зету жолдарын а аз а т сірі іздер ( зі із ала ан т рде: сызба, сурет немесеү қ ғ ғ ү ң ө ң қ ғ ү м тін т рінде).ә ү 5. Жоба ызды сынып алдында ор ау шін ойлары ызды жина тап, ретімен а аз аң қ ғ ү ң қ қ ғ ғ т сірі іздер.ү ң Жолдасы ызбен ке есіп, орта шешімге келгеннен кейін жобаны сызбасын кім сызады, кімң ң қ ң орта ойды ор айтыны туралы міндеттерді б лісіп алы ыздар.қ қ ғ ө ң . йге тапсырма:Ү Ү жоба «Жылу оз алт ыштарыны зиянды серін азайту жолдары»қ ғ қ ң ә І. Ба алау.Ү ғ 3 4
  • 23. ФИЗИКА - 8 Саба та ырыбы:қ қ Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалы жа дайлар.ғ ғ ә ғ қ ғ Саба ма саты:қ қ О ушылар а Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалы жа дайларқ ғ ғ ғ ә ғ қ ғ туралы т сінік алыптастыру.ү қ 1. О ушыларды ылыми д иетанымын алыптастыру, з бетінше ылыми ойқ ң ғ ү қ ө ғ орытындыларын жасай білуге жетелеу.қ 2. Жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ ққ ң Саба дісі:қ ә жоба ор ау, баяндауқ ғ Саба а керекті рал-жабды тар:ққ құ қ компьютер, видеопроектор, слайдтар. Саба барысы:қ І. йымдастыру кезе і.Ұ ң ІІ. О ушыларды жоба ж мыстарына осымша с ра тарқ ң ұ қ ұ қ 1. То азыту ондыр ылары дегеніміз не?ң қ ғ 2. То азыту рыл ыларыны рылысы ж не ж мыс істеу принциптері андай?ң құ ғ ң құ ә ұ қ 3. То азыту рыл ылары алай пайдаланылады?ң құ ғ қ 4. Жылу двигательдеріні П К-і дегеніміз не?ң Ә 5. Жылу двигательдеріні П К-н т мен болуы себебі неде?ң Ә ө 6. Жылу машиналарын энергетика мен к лікке ке інен пайдалануды айналада ы орта шінө ң ң ғ ү андай кері салдары бар?қ 7. Жылу машиналарыны ж мысы кезінде атмосфераны ызуы несімен ауіпті?ң ұ ң қ қ 8. Жылу машиналары ауа а андай зиянды заттарды таратады?ғ қ 9. ыш ыл жауын деген не ж не ол таби ат а алай ы пал етеді?Қ қ ә ғ қ қ қ ІІІ. Жа а саба (о ушыларды баяндамалары – жеке а азда)ң қ қ ң қ ғ Айды физикалы параметрлері:ң қ • Айды диаметрі -3200 000 мң Айды массасы - 5ң 1022 кг. • Жер мен Айды ашы ты ы -380000 км. Температурасы: к ндіз +130ң қ қ ғ ү 0 С, т нде -170ү 0 С IV. С ра тар ар ылы та ырыпты мазм нын ашуұ қ қ қ ң ұ • Ай беті андай затпен жабыл ан? Оны асиеттері андай?қ ғ ң қ қ • Ай бетіні рамын алай аны тайды?ң құ қ қ • Ай кратерлері алай т зіледі?қ ү • Неліктен Марста температураны т уліктік ауыт улары Жерге ара анда к рт згереді?ң ә қ қ ғ ү ө • Шолпанда ы «жылыжай эффектісіні » м ні андай?ғ ң ә қ . Есеп шы аруҮ ғ № 5 Берілгені: Т/к: η - ? Формула : Есептеу: Жауабы: V. йге тапсырма: :Ү §27. Айда ы, Шолпанда ы ж не Марста ы термодинамикалығ ғ ә ғ қ жа дайлар.ғ VІ. Ба алау. орытындылау.ғ Қ К ннен ашы ты ы 108ү қ қ ғ млн. ша ырым.қ Жерден с л кіші.ә К нді 225 т уліктеү ә айналып теді.ө Беткі температурасы 5000 С Диаметрі Жерден екі есе кіші. К нді 687 т улікте айналыпү ә теді.ө Екі серігі бар: Фобос ж неә Деймос. Жазда температурасы к ндіз+200С. ыста т нде -125Сү Қ ү
  • 24. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі: практикалық ң қ Саба ты та ырыбы: Затты агрегатты к йлері згерген кездегі жылу м лшерін есептеуқ ң қ ң қ ү ө ө Ма саты:қ бал у ж не атаю, булану ж не конденсациялану процестері туралы білімдерін толы тыру, бекіту; заттық ә қ ә қ ң агрегатты к йлері згерген кезіндегі энергияны есептей білуге йрету, есептеу ж не графикті о и білу да дысынқ ү ө ү ә қ ғ дамыту; тымды ойлау а т рбиелеу.ұ ғ ә К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызба, суреттер Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. й тапсырмасын тексеру:Ү Бал у, атаю, булану, процестері шін жылу м лшеріні формулаларын жазқ қ ү ө ң ІІІ. Есептер шы аруғ 1. Графиктік есептер шы аруғ (Лукашик) № 846 Суретте массалары бірдей бал ытыл ан екі ор асынқ ғ қ ғ кесегіні рт рлі температурадаң ә ү атаю графигі берілген.. айқ Қ график жылы температура ағ с йкес келеді?ә № 853 Суретте ор асынны бал у ж не атаюқ ғ ң қ ә қ кезіндегі температура згерісі берілген.ө AB,BC,CD,GH аралы тары андай к йге с йкесқ қ ү ә келеді? GH аралы ыны к рт т мен т су себебіғ ң ү ө ү не? ор асынны бал у ж не атаюҚ ғ ң қ ә қ температуралары неге те ?ң № 854 Ыдыста ы м здығ ұ ң температурасы Ыдысты бірдей уа ытқ аралы ында бірдей жылуғ м лшерін б летін ыздыр ышө ө қ ғ плита стіне ой ан. Мынаү қ ғ графиктерді айсысың қ айтыл ан жа дай а с йкесғ ғ ғ ә келеді? ал ан графиктердіҚ ғ ң атесін к рсеті дер.қ ө ң № 856 Затты бал у – атаю графигі бойынша жауап бер:ң қ қ График ай зат шін рыл ан?қ ү құ ғ - температурадан атаю температурасына дейінқ анша уа ыт тті?қ қ ө - атаю процесі анша уа ыт а созылды?Қ қ қ қ - ДЕ аралы ы не туралы айтады?ғ - Берілген температурада массасы арты бас а зат алынса, А,В,С,Д,Е н ктелеріқ қ ү бір – біріне атысты алай орналасар еді?қ қ № 866 № 871 № 873 Бал ыту температурасынқ да ығ 10 г алтынды бал ық ту а аншағ қ жылу м лшері керек?ө Массасы 4 т темірді бастап ың қ температурасы . Оны бал- ыту а анша жылу м лшеріқ ғ қ ө керек? лшемі 2*5*10 см ор асын та ташасынӨ қ ғ қ - ден бал у температурасына дейін суытыпқ атайт анда анша жылу м лшері б лінеді?қ қ қ ө ө І . зіндік ж мыс (де гейлік тапсырмалар) (Лукашик)Ү Ө ұ ң № 787 Сыйымдылы ы 3 л термосты айна ан сумен толтырды. Бір к ннен кейін температурағ қ ғ ү - а т мендеді.қ ө Суды ішкі энергиясыны згерімін табы дар.ң ң ө ң № 830 Массасы 2 кг бензин мен массасы 3 кг спиртті араластырып жа анда анша жылу б лінеді?ққ қ ө № 870 температурада алын ан 0,5 кг мырыш білеушені бал ыту а анша жылу м лшері керек?ғ қ ғ қ ө № 906 Бастап ы температурасық суды 0,5 литрі айнап буланып кетті. анша жылу м лшері зая кетті?ң қ Қ ө І . зіндік ж мыс орындауҮ Ө ұ 1 Термосты шыны баллоны ос абаттан т рады. Осы екі абатты аралы ы не себепті ауамен толтырылады?ң қ қ ұ қ ң ғ 2 Ш л сімдіктеріні жапыра тары детте ою к міс т різдес тікенек жамыл ысы бар. М ны сімдік бойында ыө ө ң қ ә қ ү ә ғ ұ ң ө ғ суды булануына анша атысы бар?ң қ қ 3 Сурет бойынша есеп растыры дар ж не оны шы ары дарқұ ң ә ғ ң
  • 25. ФИЗИКА - 8 .Ү йге тапсырма:Ү
  • 26. ФИЗИКА - 8 Саба ты типі:қ ң жа а білімді ме геруң ң Саба та ырыбы:қ қ Денелерді электрленуі. Электр заряды. Электр зарядыны са талу за ы.ң ң қ ң Электроскоп. ткізгіш ж не ткізбейтіндер.Ө ә ө Саба ма саты:қ қ 1. Электр заряды, электр зарядыны т рлері, электр зарядыны са талу за ы, денелердің ү ң қ ң ң электрленгенін аны тайтын ралдар, ткізгіштер ж не ткізбейтіндер туралы т сінік беру.қ құ ө ә ө ү 2. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларын жасай алу а жетелеу.қ ө ғ қ ғ 3. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ қ ққ ң Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, видеопроектор, шыны, пластмасса, эбонит тая шалар, шар, газет, жіпқ Саба барысы:қ І. йымдастыру кезе і.Ұ ң ІІ. Жа а саба .ң қ 1. Бір-бірімен жанас анда денелерді зара серлесу былысын денелерді электрленуі, солқ ң ө ә құ ң кезде туындайтын к штерді электр к штері деп атайды.ү ү К рсетілетін т жірибелер:ө ә Тара , а аз и ымдары, шыны ж не эбонит тая шаларқ қ ғ қ қ ә қ 2. Денелерді электрлік зара рекеттесу асиетін сипаттайтын физикалы шама электр зарядың ө ә қ қ деп аталады. 3. Электр зарядтары – аттас, р аттасә 4. Электр зарядыны са талу за ы:ң қ ң т йы ж йеде денелерді электрлену былыстарыныұ қ ү ң құ ң барлы ында да электр зарядтарыны осындысы са талады.qғ ң қ қ 1+q2+...+qn=const 5. Денелерді электрленгенін білуге арнал ан рал – электроскоп., электрометр.ң ғ құ 6. Бос электр зарядтары оз ала алатын заттардық ғ ткізгіштерө деп атайды. 7. Жартылай ткізгіштерге:ө германий, кремний, селен т.б. жатады. 8. Электр зарядтары еркін оз ала алмайтын заттардық ғ о шаула ыштар немесе диэлектриктерқ ғ деп атайды. Олар а: шыны, фарфор, кварц, плексиглас, резе ке, дистильденген су, керосин, рғ ң ә т рлі майлар, газдар жатады.ү 9. ВИДЕО ар ылы денелерді электрленуі туралы т жірибелер к рсету.қ ң ә ө IV. Пысы тау.қ 3. К дімгі рленген балаларды шарын газетпен ыс ылап, б лме т бесіне апарып жіберіп алуә ү ң қ ө ө қ керек. Шар т беде за уа ыт т рады. Неге? (шар электрленеді)ө ұ қ қ ұ 4. рленіп жіпке байлан ан 2 шарды газетпен йкеп - йкеп жа ындатпаймыз. Олар бір - бірінеҮ ғ ү ү қ тебеді, неліктен? (аттас зарядтар тебіледі) 5. Бір шарды газетпен йкелеп, ал екіншісін ж нмен йкеп оларды бір - біріне жа ындатайы .ү ү ү қ қ Олар бірін - бірі тебеді. Неліктен? ( р аттас зарядтар бір - бірін тартады)ә V. орытындылау.Қ VІ. Ба алау. йге тапсырмағ Ү : Денелерді электрленуі. Электр заряды. Электр зарядыны са талуң ң қ за ы. Электроскоп. ткізгіш ж не ткізбейтіндер. №5 –эксперименттік тапсырма.ң Ө ә ө Саба т ріқ ү : аралас. Саба та ырыбы:қ қ Электр зарядтарыны зара рекеттесуі. Кулон за ы. Атомдарды рылысы.ң ө ә ң ң құ Электрон. Элементар заряд.
  • 27. ФИЗИКА - 8 Саба ма саты:қ қ Атом рылысы, электрон, элементар заряд, Кулонны ж ргізген т жірибесініқұ ң ү ә ң м ні, Кулон за ы туралы т сінік беру. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларынә ң ү қ ө ғ қ жасай алу а жетелеу. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.ғ қ қ ққ ң Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, электронды о улы , электрометр, газет, темір сымқ қ қ Саба барысы:қ І. йымдастыру кезе і.Ұ ң ІІ. ткен та ырып бойынша с ра тар:Ө қ ұ қ 1. Денені электрленгенін алай аны таймыз?ң қ қ 2. «Электр» атауы айдан шы ан?қ ққ 3. андай жа дайда электрлену теді?Қ ғ ө 4. Электрленген дене деп андай денені айтады?қ 5. Электрлік бір аттас ж не р аттас зарядтар алай зара рекеттеседі?ә ә қ ө ә 6. Электр зарядыны са талу за ы алай т жырымдалады?ң қ ң қ ұ 7. Электроскопты не шін пайдаланады?ү 8. Заттар электр зарядын ткізу абілетіне арай нешеге б лінеді?ө қ қ ө ІІІ. Жа а саба .ң қ Еске т сіру:ү Барлы денелер молекулалардан т рады. Молекулалар атомдар а б лінеді.қ ұ ғ ө 1. Т тас ал анда, атомдар мен молекулалар электрлік бейтарап болады.ұ ғ 2. Электрометр ар ылы зарядтарлы б лінетіндігі туралы т жірибе к рсетуқ ң ө ә ө (+ ВИДЕО) 3. Электр зарядыны б ліну шегі бар.ң ө ЭЛЕКТРОН рі арай б лінбейтін е аз теріс заряды барӘ қ ө ң б лшек. Электронны электр заряды элементар заряд . е=-1,6ө ң 10-19 Кл. Электрон массасы me≈9,1▪10- 31 кг. Кез келген б лшекті не денені зарядтарыны модулі электрон зарядыны модуліне те :ө ң ң ң ң ң | q|=Ne N – б тін сан.ү е-электрон заряды. 4.Атомны планетарлы моделі (Резерфорд).ң қ Атомны центрінде о зарядтал ан ядроң ң ғ болады. Ядроны т ірегінде одан алыс ашы ты та лкен жылдамды пен теріс зарядтың өң қ қ қ ү қ электрондар оз алып ж реді.Атом м лшері ≈10қ ғ ү ө -10 м. 5.Ядро рамы:құ О зарядтал ан – б лшек –ң ғ ө протон. Протон заряды электрон зарядына те .ң Протон массасы электрон массасынан 1840 есе лкен.Бейтарап б лшектер –ү ө нейтрондар.Ядро заряды: qя=+Ze.Z-Менделеевті периодты ж йесіндегі элементті реттік номері.ң қ ү ң 6. ИОН ДЕГЕН НЕ? Егер атомнан элеткрондарды бір б лігі шы арылса, атом о ион депң ө ғ ң аталады. Егер атом а жа а электрондар келіп осылса, онда атом теріс заряд а ие болып, теріс ионғ ң қ қ деп аталады. 7. Н КТЕЛІК ЗАРЯДҮ лшемдері зара рекеттесетін денелерді ара ашы ты ынан бірнеше есеө ө ә ң қ қ ғ кіші болатын денеде орналас ан заряд.қ 8. Кулон т жірибесі: иілмелі таразыә SI ж йесінде Кулон за ы былай жазылады:ү ң 2 21 04 1 r qq F ⋅ ⋅= πε Зарядты зара рекеттесу к штеріні орта а байланыстылы ын к рсететін Кулон за ы:ң ө ә ү ң ғ ғ ө ң 2 21 04 1 r qq F επε ⋅ ⋅= ; ХЖ - де 10. IV. Пысы тау.қ V. Жатты у ж мысын орындау. В. И. Лукашик:ғ ұ №976, №977, №985, №989. V. орытындылау.Қ VІ. йге тапсырма:Ү В. И. Лукашик: №979, №980, №984, №983.§ Саба ты т рі: араласқ ң ү Саба та ырыбы:қ қ Электр рісі. Электр рісіні кернеулігі.ө ө ң Саба ма саты:қ қ 1. О ушылар а электр рісі, электр рісіні кернеулігі туралы т сінік беру.қ ғ ө ө ң ү 2. О ушыларды з бетінше ылыми ой орытындыларын жасай алу а жетелеу.қ ө ғ қ ғ 3. О ушыларды жауапкершілікке, тияна тылы а, е бекке баулу.қ қ ққ ң Саба дісі:қ ә баяндау, с ра -жауап.ұ қ Саба а керек рал-жабды тарққ құ қ : компьютер, слайдтар, видеопроектор.
  • 28. ФИЗИКА - 8 Саба барысы:қ І. йымдастыру кезе і.Ұ ң ІІ. ткен та ырып бойынша с ра тар:Ө қ ұ қ 1. Кулонны иірілмелі таразымен ж ргізген т жірибесіні м ні неде?ң ү ә ң ә 2. Кулон за ын т жырымда дар ж не осы за ды аны тайтын формуланы жазы дар.ң ұ ң ә ң қ ң 3. андай зарядты н ктелік деп атайды?Қ ү 4. Есептерді шы арылуын тексеру.ң ғ ІІІ. Жа а саба .ң қ Электр рісі материяны айры ша бір т рі. Ол тек зарядтал ан денелерді рекетінен анаө ң қ ү ғ ң ә ғ бай алады.қ (Видеофильм ар ылы т жірибе к рсету).қ ә ө Зарядтал ан денелерді айналасында электр рісіні рекеті к штірек, ал олардан алыста анғ ң ө ң ә ү ғ сайын ріс лсірейді.ө ә Заряд бірлігіне рекет ететін к шке теә ү ң q F атынасы электр рісіні к штік сипаттамасы болыпқ ө ң ү табылады ж не осы н ктедегі электр рісіні кернеулігі деп аталады.ә ү ө ң q F E = 2 0 r qk E ε ⋅ = 2 0 0 4 r q E πεε = Электр рісіні к ш сызы тары деп рістегі о зарядтал ан б лшекке рекет ететін к штіө ң ү қ ө ң ғ ө ә ү ң ба ытын к рсететін сызы тарды айтады.ғ ө қ V. Есептер шы ару.ғ № 14 (5) Берілгені: Формула Есептеу: № 14 (6) Берілгені: формула Есептеу V. орытындылау.Қ VІ. Ба алау.ғ VІІ. йге тапсырма:Ү . § Электр рісі. Электр рісіні кернеулігі.ө ө ң Саба ты типі:қ ң аралас Саба ты та ырыбы:қ ң қ Таби атта ы электр былысы. ндірісте ж не т рмыста электрленудіғ ғ құ Ө ә ұ есепке алу ж не олдануә қ Ма сатық : электрлік к ш туралы ма л маттарды тере дету, есте алдыру, жете ме гертуү ғ ұ ң қ ң ма сатында есептер шы ара білуге йрету; уа ытты немдеуге, на тылы а, шапша есептеугеқ ғ ү қ ү қ ққ ң йретуү К рнекіліктер мен к рсетілімдер:ө ө сызбалар Саба ты барысы:қ ң І. йымдастыру кезе і:Ұ ң О ушылармен амандасу, оларды зейінін саба а аудару.қ ң ққ ІІ. ткен та ырыпты пысы тауӨ қ қ 1. Н ктелік заряд деген не?ү 2. Кулон т жірибесі туралы не білесі дер?ә ң
  • 29. ФИЗИКА - 8 3. Кулон за ыны формуласын жаз (ң ң 4. Электр зарядыны та басы, бірлігі андай?ң ң қ 5. ХЖ - де 6. ІІІ. й есебін тексеру № 14(1)Ү І . Тапсырмалар орындауҮ 1. Суретті сипатта «К рнекілік» стратегиясыө 2. Суретте не салын ан, оны толы тыр ж не баяндап айтып бер.ғ қ ә 3. Электрленуді ту ызатын иыншылы тары ж не оны болдырмау жолдары – І топ (Суреттерң ғ қ қ ә ар ылы « лемді шарлау»)қ Ә 4. Электрленуді тигізетін пайдасы ж не оны олдану ( – ІІ топ (Суреттер ар ылы « лемдің ә қ қ Ә шарлау») 5. Найза ай деген не? Одан са тану шаралары – ІІІ топ (Суреттер ар ылы « лемді шарлау»)ғ қ қ Ә . йге тапсырмаҮ Ү : § 31, № 14 (7) І. Ба алау.Ү ғ ІІ. орытынды:Ү Қ