สื่อประกอบการบรรยายกฎหมายตั๋วเงิน หัวข้อ "หลักทั่วไปของสัญญาตั๋วเงิน (ส่วนท้าย) " สำนักวิชานิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย

1. กฎหมายตั๋วเงิน
(LAW OF NEGOTIABLE INSTRUMENTS)
-6-
อาจารย์ นุรัตน์ ปวนคามา
สานักวิชานิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

2. ขอบเขตการบรรยาย
•บททั่วไป ส่วนท้าย
•ตั๋วเงินปลอม มาตรา 1006 - 1008
•ตั๋วเงินถูกลัก ตั๋วเงินหาย มาตรา 1010 - 1011

3. ตั๋วเงินปลอม มาตรา 1006 -1008
•1. มีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อความในข้อสาคัญของตั๋วเงิน มาตรา 1007
•2. มีการปลอมลายมือชื่อของคู่สัญญาในตั๋วเงินหรือ มาตรา 1006+1008
มีการลงลายมือชื่อโดยบุคคลซึ่งเป็นเจ้าของลายมือชื่อ
ไม่ได้มอบหมายให้ลง

4. •หลัก
•เมื่อตั๋วเงินถูกเปลี่ยนแปลงข้อความที่เป็นสาระสาคัญโดยคู่สัญญา
รวมทั้งผู้ทรง ไม่ยินยอมพร้อมใจกันทุกคน
ผล: ทาให้ตั๋วนั้นเสียไปทั้งฉบับ
1.ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อความอันเป็นรายการสาคัญในตั๋วเงิน

5. ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อความอันเป็นรายการสาคัญในตั๋วเงิน
เงื่อนไข:
•1. เป็นการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อความอันเป็นสาระสาคัญในตั๋วเงิน
โดยที่กฎหมายลักษณะตั๋วเงินไม่ได้กาหนดให้แก้ไขเพิ่มเติมได้
•2. เป็นการแก้ไขโดยคู่สัญญาในตั๋วเงินไม่ได้ยินยอมด้วยกันทุกคน

6. •ข้อยกเว้น :
1.ตั๋วเงินนั้นยังคงใช้ได้กับบุคคล 3 จาพวกด้วยกัน คือ
•ก.ผู้ที่ทาการแก้ไขเปลี่ยนแปลง –โดยใช้ได้ตามข้อความที่แก้ไขเปลี่ยนแปลงนั้น
•ข. คู่สัญญาที่ยินยอมด้วยกับการแก้ไขเปลี่ยนแปลงนั้น ซึ่งก็ต้องผูกพันตาม
ข้อความที่แก้ไขเปลี่ยนแปลงด้วย
•ค. ผู้สลักหลังภายหลังที่มีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงแล้ว ซึ่งต้องรับผิดตามข้อความที่
แก้ไขเปลี่ยนแปลง
ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อความอันเป็นรายการสาคัญในตั๋วเงิน

7. 1
2
3 4 5
6
5,000 15,000 7 8
ผล: ตั๋วเงินเสียไปทั้งฉบับ ?

8. •ข้อยกเว้น :
2. กรณีเปลี่ยนแปลงไม่ประจักษ์ คือ ดูไม่ออก เพราะแก้ไขแนบเนียนจนดูไม่ออกว่ามีการแก้ไข
เปลี่ยนแปลง
ผล: ให้สิทธิผู้ทรงที่จะเรียกบุคคลอื่นนอกจากคน 3 จาพวกข้างต้น ให้ใช้เงินตามข้อความเดิมได้
ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อความอันเป็นรายการสาคัญในตั๋วเงิน

9. 1
2
3 4 5
6
5,000 50,000 7 8
กรณีมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงประจักษ์

10. 1
2
3 4 5
6
5,000 15,000 7 8
กรณีมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลง ไม่ ประจักษ์

11. •หลัก
•เมื่อตั๋วเงินนั้นมีลายมือชื่อปลอมหรือเป็นลายมือชื่อที่ลงไว้โดย
ปราศจากอานาจ ลายมือชื่อดังกล่าวนั้นเป็นอันใช้ไม่ได้
2.ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการปลอมลายมือชื่อหรือเป็นลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอานาจ

12. •ผล
•1. ลายมือชื่อปลอมนั้นไม่ผูกพันผู้เป็นเจ้าของลายมือชื่อที่แท้จริงให้ต้องรับผิด
ตามเนื้อความในตั๋วเงิน (ม. 1008 วรรคแรก) เว้นแต่ผู้เป็นเจ้าของ
ลายมือชื่ออยู่ในฐานะเป็นผู้ต้องตัดบทไม่ให้ยกเอาข้อลายมือชื่อปลอม/ข้อ
ลายมือชื่อที่ลงไว้โดยปราศจากอานาจขึ้นเป็นข้อต่อสู้
•2. ลายมือชื่อปลอมนั้นไม่กระทบถึงความสมบูรณ์ของลายมือชื่ออื่น ๆ ใน
ตั๋วเงินฉบับนั้น (ม. 1006)
2.ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการปลอมลายมือชื่อหรือเป็นลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอานาจ

13. 1
2
3 4
โม่ง 6
-ปลอมลายมือชื่อของ 4
-ลงลายมือชื่อ 4 โดยไม่มีอานาจ
7 8

14. •++ กฎหมายไม่ยินยอมให้ผู้หนึ่งผู้ใดอาศัยลายมือชื่อปลอมหรือลายมือชื่อที่ลงไว้
โดยปราศจากอานาจนั้น แสวงสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใด ...
•1.ห้ามแสวงสิทธิเพื่อยึดหน่วงตั๋วเงินเอาไว้
•2.ห้ามแสวงสิทธิเพื่อทาให้ตั๋วเงินหลุดพ้น
•3.ห้ามแสวงสิทธิเพื่อบังคับให้มีการใช้เงิน
2.ตั๋วเงินปลอมเพราะมีการปลอมลายมือชื่อหรือเป็นลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอานาจ

15. 1.ตกอยู่ภายใต้บังคับของม. 949 และม. 1009 (เป็นข้อยกเว้นที่จะแสวงสิทธิจากลายมือชื่อปลอมได้)
• ม. 949 เป็นกรณีที่บุคคลธรรมดาเป็นผู้จ่ายเงิน
ลูกหนี้ในตั๋วเงินใช้เงินแก่ผู้ทรงไปเมื่อตั๋วถึงกาหนด โดยปราศจากการฉ้อฉลหรือประมาทเลินเล่อ
อย่างร้ายแรง แม้ว่าลายมือชื่อผู้สลักหลังรายใดรายหนึ่งจะเป็นลายมือชื่อปลอมก็ตาม แต่การสลักหลังนั้น
ไม่ขาดสายก็ทาให้ผู้ที่ใช้เงินไปหลุดพ้นความรับผิดได้
• ม. 1009 เป็นกรณีที่ธนาคารเป็นผู้จ่ายเงิน
ถ้าธนาคารจ่ายเงินไปตามทางการค้าโดยปกติ สุจริต โดยไม่ได้ประมาทเลินเล่อ แม้ว่า
ลายมือชื่อผู้สลักหลังรายใดรายหนึ่งจะเป็นลายมือชื่อปลอม ธนาคารก็สามารถที่จะหักเงินในบัญชีของ
ผู้สั่งจ่ายได้
ข้อยกเว้นที่จะแสวงสิทธิจากลายมือชื่อปลอม/ลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอานาจได้

16. 2.คู่สัญญาฝ่ายซึ่งพึงถูกยึดหน่วงหรือบังคับใช้เงินอยู่ในฐานะ
เป็นผู้ต้องตัดบทมิให้ยกข้อลายมือชื่อปลอมหรือข้อลายมือชื่อ
ที่ลงโดยปราศจากอานาจขึ้นต่อสู้
ข้อยกเว้นที่จะแสวงสิทธิจากลายมือชื่อปลอม/ลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอานาจได้

17. 3. เมื่อเจ้าของลายมือชื่อได้ให้สัตยาบันแก่ลายมือชื่อที่ลง
โดยปราศจากอานาจ
ข้อยกเว้นที่จะแสวงสิทธิจากลายมือชื่อปลอม/ลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอานาจได้

18. ตั๋วเงินถูกลัก ตั๋วเงินหาย มาตรา 1010 -1011
•1. หน้าที่ของผู้ทรงตั๋วเงินเมื่อตั๋วเงินหายหรือถูกลัก
•2. ผลของการที่ผู้ทรงตั๋วบอกกล่าวหรือไม่บอกกล่าวเรื่องตั๋วเงินหายหรือถูกลัก
•3. สิทธิของผู้ทรงตั๋วเงินที่หายหรือถูกลัก

19. 1.หน้าที่ของผู้ทรงตั๋วเงินเมื่อตั๋วเงินหายหรือถูกลัก
หลัก :
เมื่อผู้ทรงตั๋วเงินซึ่งหายหรือถูกลักทราบเหตุแล้วในทันใดนั้นต้อง
บอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังผู้ออกตั๋วเงิน ผู้จ่าย ผู้สมอ้างยามประสงค์
ผู้รับรองเพื่อแก้หน้าและผู้รับ อาวัล ตามแต่มี เพื่อให้บอกปัดไม่ใช้เงินตาม
ตั๋วเงินนั้น

20. 2.ผลของการแจ้งและไม่แจ้งเรื่องตั๋วเงินหายหรือถูกลัก
•กรณีที่ผู้ทรงแจ้งแล้ว
•ลูกหนี้ผู้มีหน้าที่จ่ายเงินชอบที่จะงดการจ่ายเงิน
•ถ้าจ่ายไปก็เป็นการละเมิดต้องรับผิดต่อผู้ทรง
•กรณีเช็ค ม. 991(3)ให้สิทธิแก่ธนาคารที่จะไม่ใช้เงินตามเช็คเมื่อได้มีคาบอกกล่าวว่า
เช็คหาย/ถูกลักซึ่งจะใช้เงินก็ได้ หรือไม่ใช้ก็ได้ แต่ถ้าธนาคารใช้สิทธิจ่ายเงินไปโดยไม่
สุจริตหรือประมาทเลินเล่อ ธนาคารต้องรับผิดต่อเจ้าของเช็คที่แท้จริงฐานละเมิด และรับ
ผิดต่อผู้สั่งจ่ายในฐานผิดสัญญาฝากทรัพย์

21. 2.ผลของการแจ้งและไม่แจ้งเรื่องตั๋วเงินหายหรือถูกลัก
•กรณีที่ผู้ทรงไม่แจ้งให้ทราบ
ถ้าผู้จ่ายคือธนาคาร ใช้เงินไปตามตั๋วจะถือว่าผู้จ่ายหรือธนาคารประมาทเลินเล่อไม่ได้
เว้นแต่ ผู้ทรงจะพิสูจน์ได้ว่าผู้จ่ายหรือธนาคารทราบอยู่แล้วว่าตั๋วเงินหายหรือถูกลักไป
แล้วยังจ่ายเงินไปถือว่าเป็นการใช้สิทธิไม่สุจริต ต้องรับผิดฐานละเมิดต่อเจ้าของตั๋วที่แท้จริง

22. 3.สิทธิของผู้ทรงตั๋วเงินหายหรือถูกลักไป
•ถ้าตั๋วเงินหายไปแต่ก่อนเวลาล่วงเลยกาหนดใช้เงินท่านว่าบุคคล ซึ่งได้เป็นผู้ทรงตั๋วเงินนั้น
จะร้องขอไปยังผู้สั่งจ่ายให้ ๆ ตั๋วเงินเป็นเนื้อความเดียวกันแก่ตนใหม่ อีกฉบับหนึ่งก็ได้
และในการนี้ถ้าเขาประสงค์ก็วางประกันให้ไว้แก่ผู้สั่งจ่าย เพื่อไว้ทดแทนที่เขา หากจะต้อง
เสียหายแก่ผู้หนึ่งผู้ใดในกรณีที่ตั๋วเงินซึ่งว่าหายนั้นจะกลับหาได้
อนึ่งผู้สั่งจ่ายรับคาขอร้องดั่งว่ามานั้นแล้ว หากบอกปัดไม่ยอมให้ตั๋วเงินคู่ฉบับ เช่นนั้น
อาจจะถูกบังคับให้ออกให้ก็ได้

23. ข้อสังเกต
•ให้สิทธิผู้ทรงตั๋วเงินที่จะขอให้ผู้สั่งจ่ายให้ออกเช็คเนื้อความเดียวกันแก่ตนใหม่อีกฉบับ
หนึ่งได้ ซึ่งถ้าผู้สั่งจ่ายไม่ยอม ผู้ทรงชอบที่จะใช้สิทธิทางศาลเพื่อบังคับผู้สั่งจ่ายให้
ออกเช็คฉบับใหม่ได้
•เป็นบทกฎหมายที่เยียวยาผู้ทรงตั๋วเงินในกรณีที่ตั๋วเงินสูญหายไปก่อนที่จะล่วงเลย
กาหนดใช้เงิน

24. คาถาม ...?