1. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТАНДАН
СУДАЛГАА 40 ЖИЛ
Монгол орны бэлчээрийн судалгаанд
хиймэл дагуулын мэдээ
ашигласан туршлагаас
М. Эрдэнэтуяа (Ph.D)
БОМТ-ийн ЗТС-ын
тэрг лэх мэргэжилтэн
Улаанбаатар хот
2010-12-09

2. АГУУЛГА
1. Хиймэл дагуулын мэдээгээр бэлчээрийн
т л в байдлыг судалсан т х
2. Олон жилийн мэдээг ашигласан жишээ
3. р д нг д
4. Газрын ажиглалтын мэдээтэй холбох
боломжууд
5. Д гнэлт, санал

3. Хиймэл дагуулын мэдээний хэрэглээ:
Хиймэл дагуулын мэдээ х лээн авах, боловсруулах т в
1
1970.12.05
ESSA-8, NOAA-4-8
APT (аналог)
гараар (фото зургийн
аргаар)
З вх н лний байршил, шилжилт х д лг н
2
1987-11-25-
1995
Олон б счлэлийн, тоон мэдээ: > NOAA9, NOAA10, NOAA11
PDP-11/34, NOVA-4, 2PAAC -> IDRISI, PCI
л, хур тунадас, цасан б рх л, ургамлан б рх л

4. Хиймэл дагуулын мэдээний хэрэглээ:
2007 оноос – одоо: 4
3 1995 – 2007:
NOAA цуврал, SEASTAR Антен 2.4м – X-суваг TERRA/AQUA
MODIS, L-суваг HRPT, 3.0м – FY-2C
Хиймэл дагуул: TERRA, AQUA,
NOAA15, NOAA17, NOAA18, FY-1D
& FY-2C (GMS)
Х лээн авагч: PC-QUORUM
Программ: QTRACK, SPARK, VxEos, PCI, ENVI, ERDAS Imagine
Б тээгдэх н: Байгалийн н цийн мониторинг: Газрын б рхэвчийн ангилал,
рчл лтийг тогтоох, бэлчээр, ургамалжилт, ой, гадаргын ус
Байгалийн гамшгийн мониторинг: ган, ц лжилт, цас, зуд,
ой хээрийн т ймэр, шороон шуурга г.м.

5. Судалгааны т х
М.Ганзориг “БНМАУ-ын жинхэнэ тал хээрийн ургамалжилтыг агаар-сансрын
тандан судалгааны мэдээлэл-хэмжилтийн иж б рдлийн тусламжтайгаар нэлэх
боломж” Техникийн ухаанаар Ph.D), Москва, 1985
Ц.Адъяас рэн, “Монгол орны тал хээрийн бэлчээрийн ургамлын т л в байдлыг
нэлэх зайнаас тандан судлах арга, технологи болосвруулах нь” (Техникийн
ухаанаар Ph.D), Улаанбаатар, 1989
М.Эрдэнэтуяа “Бэлчээрийн ургамлын т л в байдлыг нэлэх зайнаас тандах
аргаз й, технологи” (Газарз йн ухаанаар Ph.D), Улаанбаатар, 2004
М.Баясгалан “Монгол орны гангийн мониторинг” (Газарз йн ухаанаар Ph.D),
Улаанбаатар, 2005

6. NOAA хиймэл дагуулын мэдээний хэрэглээ:
1995 NDVI зураг
NASA-ийн тусламжаар 1.3м антен
Программ – SPARK
Дагуул – NOAA цувралууд
Б тээгдэх н – NDVI, цас, т ймэр,
шороон шуурга г.м.
БАЙНГЫН МОНИТОРИНГ
Цасны зураг Т ймрийн зураг Ургацын зураг
Шороон шуурганй зураг Гангийн зураг

7. 1. Бэлчээрийн мониторинг
хийх аргаз й, технологи
2. Гангийн мониторинг
3. FY-2, MODIS мэдээний
хэрэглээ

8. АШИГЛАСАН МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ
Хиймэл дагуулын мэдээ
NOAA/NDVI (NASA, Pathfinder)
Орон зайн ялгах адвар: 1 км, 8 км
адвар:
Цаг хугацаа:
хугацаа: 1982 – 2008
2008
10 хоног б р
MODIS/NDVI (NASA, БОМТ)
БОМТ)
Орон зайн ялгах адвар: 250 м
адвар:
Хугацаа:
Хугацаа: 2000 – 2008
2008
NDVI = (NIR–RED) / (NIR+ RED)
(NIR–

9. АШИГЛАСАН МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ
Уур амьсгалын мэдээ (УЦУХ)
УЦУХ)
Агаарын температур
Хугацаа:
Хугацаа: 1941 – 2001
Станцын тоо: 47
Хур тунадас
Хугацаа:
Хугацаа: 1941 – 2001
Станцын тоо: 47
Х д аж ахуйн цаг уурын мэдээ (УЦУХ)
УЦУХ)
Биомасс (ажиглалт)
ажиглалт)
Хугацаа:
Хугацаа: 1941 – 2001, 2006
2001,
Станцын тоо: 37 forest steppe
forest steppe
20 500
y = 0.0462x - 1.9843 y = 1.2634x - 74.039
18 2
R = 0.1178 R2 = 0.3578
Биомасс (загвараар тооцсон)
тооцсон) 16 400
biomass in the fence
simulated biomass
14
12 300
Хугацаа:
Хугацаа: 1941 – 2001 10
8 200
6
Тор 899 (0.5oC) 4
2
100
0 0
0 50 100 150 200 250 300 0 50 100 150 200 250 300
NDVI NDVI

10. БОЛОВСРУУЛАЛТЫН АРГАЗYЙ
Хиймэл Хам боловс-
дагуулын ба рд н
руулалт
ГМС мэдээ
Газрын
Цаг хугацааны NDVI
NOAA ажиглалтын нэлгээ (Хамгийн их утга)
мэдээ
Орон зайн
Landsat TM нэлгээ NDVI-ийн нэлгээ
(байгалийн мужаар)
Агаарын
температур
SPOT VGT Давхцуулах NDVI-ийн нэлгээ
(3 т вшнээр)
Хур тунадас
ГМС-ийн NDVI-ийн нэлгээ
зургууд Харьцуулах (зуншлагаар)
Биомасс
Биомассын
Хамаарлыг нэлгээ
Бусад тооцоолох
Технологи

11. ХИЙМЭЛ ДАГУУЛЫН МЭДЭЭ БОЛОВСРУУЛАЛТ
NDVI (ургамалжлын норм
(ургамалжлын илсон ялгаврын индекс)-ийн
индекс)
утгыг тооцоолох
NDVINOAA = (CH2 – CH1)/(CH2 + CH1)
NDVILANDSAT = (CH4 – CH3)/(CH4 + CH3)
NDVISPOT = (CH2 – CH1)/(CH2 + CH1)
Математик статистик арга
NDVIav (i,j,k) = ΣNDVI(i,j,k)/NY
NDVImin (i,j,k) = min[NDVI(i,j,k)]
NDVImax (i,j,k) = max[NDVI(i,j,k)]
max[NDVI(i,j,k)]
NDVIstdev (i,j,k) = stdev[NDVI(i,j,k)]
stdev[
Д рс мэдээний боловсруулалтын арга
Геометрийн заслага
Хугацаат цувааны анализын арга
Н дэн баримжааны тайлал
Хяналттай, хяналтг
Хяналттай, хяналтг й ангиллын арга
р л лтийг нэлэх
ГМС – д д н шинжилгээ хийх арга
Давхцуулах
Харьцуулах
Хамаарлыг тооцоолох
тооцоолох

12. ГАЗРЫН АЖИГЛАЛТЫН МЭДЭЭ БОЛОВСРУУЛАЛТ
Математик статистик арга
Олон жилийн дундаж
Норм илсон хазайц
Хандлага
Хамаарал
Зураг мэдээний боловсруулалтын арга
Цэгэн мэдээг интерполяцлах
ГМС-
ГМС-д тоон мэдээ болгон оруулах
Засварлах
Тайлбар мэдээг ГМС-д оруулах
ГМС-
Д рс болон тайлбар мэдээг холбох
ГМС – д д н шинжилгээ хийх арга
Хиймэл дагуулын мэдээтэй давхцуулах
да
Тодорхой мужаар таслах
Харьцуулах
Хамаарлыг тооцоолох
тооцоолох

13. Олон жилийн NOAA/NDVI мэдээгээр
NOAA/
NOAA/NDVI (GVI)
Орон зайн ялгах адвар:
адвар: 8 км
Хугацаа:
Хугацаа: 1982 – 2008, 10 хоног
2008,
NDVI рчл лт:
6-р сар: -1.67 8-р сар: -1.43
7-р сар: -1.83 9-р сар: -2.08
NDVI = (CH2 – CH1) / (CH2 + CH1)
(CH2 CH1 (CH2 CH1
0-255

14. r = 0.9619
r = 0.9619
Олон жилийн NOAA/NDVI мэдээгээр
Олон жилийн NOAA/NDVI мэдээгээр
NOAA/NDVI
Атлас
NDVI-ийн
NDVI-ийн
110
130
150
170
190
210
NDVI
110
130
150
170
190
210
NDVI
1 9 8 2 1 9 8 2
1 9 8 3 1 9 8 3
1 9 8 4 1 9 8 4
1 9 8 5 1 9 8 5
1 9 8 6 1 9 8 6
1 9 8 7 1 9 8 7
1 9 8 8 1 9 8 8
1 9 8 9 1 9 8 9
нд р уулын б с
Хээрийн б с
1 9 9 0 1 9 9 0
р
р
1 9 9 1 1 9 9 1
1 9 9 2 1 9 9 2
1 9 9 3 1 9 9 3
1 9 9 4
-1.40
1 9 9 4
-1.62
л лт, 1982-2001
л лт, 1982-2001
1 9 9 5 1 9 9 5
1 9 9 6 1 9 9 6
1 9 9 7 1 9 9 7
1 9 9 8 1 9 9 8
1 9 9 9 1 9 9 9
2 0 0 0 2 0 0 0
2 0 0 1 2 0 0 1
110
130
150
170
190
210
NDVI
110
130
150
170
190
210
NDVI
1 9 8 2 1 9 8 2
1 9 8 3 1 9 8 3
1 9 8 4 1 9 8 4
1 9 8 5 1 9 8 5
1 9 8 6 1 9 8 6
1 9 8 7 1 9 8 7
1 9 8 8 1 9 8 8
1 9 8 9 1 9 8 9
Уулын тайга
Ц лийн хээр
1 9 9 0 1 9 9 0
1 9 9 1 1 9 9 1
1 9 9 2 1 9 9 2
-1.68
1 9 9 3 1 9 9 3
1 9 9 4 1 9 9 4
-1.62
1 9 9 5 1 9 9 5
1 9 9 6 1 9 9 6
1 9 9 7 1 9 9 7
1 9 9 8 1 9 9 8
1 9 9 9 1 9 9 9
2 0 0 0 2 0 0 0
2 0 0 1 2 0 0 1
110
130
150
170
190
210
NDVI
110
130
150
170
190
210
NDVI
1 9 8 2 1 9 8 2
1 9 8 3 1 9 8 3
1 9 8 4 1 9 8 4
1 9 8 5 1 9 8 5
1 9 8 6 1 9 8 6
1 9 8 7 1 9 8 7
1 9 8 8 1 9 8 8
1 9 8 9 1 9 8 9
Ойт хээрийн б с
Ц лийн б с
1 9 9 0 1 9 9 0
1 9 9 1 1 9 9 1
1 9 9 2 1 9 9 2
-1.12
1 9 9 3 1 9 9 3
1 9 9 4 1 9 9 4
-1.16
1 9 9 5 1 9 9 5
1 9 9 6 1 9 9 6
1 9 9 7 1 9 9 7
1 9 9 8 1 9 9 8
1 9 9 9 1 9 9 9
2 0 0 0 2 0 0 0
2 0 0 1 2 0 0 1

15. Олон жилийн NOAA/NDVI мэдээгээр
NOAA/
NDVI-
NDVI-ийн р л лт, 1982-2008
лт, 1982-