2. МАЗМҰНЫ
СОТ АКТІЛЕРІ
ҮЗІНДІЛЕР
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының
азаматтық жəне əкімшілік істер жөніндегі
қадағалау сот алқасының қаулылары............4
СОТ АКТІЛЕРІ
ҮЗІНДІЛЕР
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының
қылмыстық істер жөніндегі қадағалау
сот алқасының қаулылары............................10
ЖЕРГІЛІКТІ СОТТАРДА
Атырау облысының соттары 2010 жылғы
1 тоқсандағы сот төрелігін жүзеге асыру
нəтижесін қорытындылады...........................19
Озық технологияларды игеруде Атырау
облыстық соты соты алда келеді
СОТ ПРАКТИКАСЫНА СІЛТЕМЕ
.........................................................................21

3. СОДЕРЖАНИЕ
СУДЕБНЫЕ АКТЫ
ИЗВЛЕЧЕНИЯ
СУДЕБНЫЕ АКТЫ
ИЗВЛЕЧЕНИЯ
Постановления надзорной судебной коллегии
по гражданским и административным делам
Верховного Суда Республики Казахстан......22
Постановления надзорной судебной коллегии
по уголовным делам Верховного Суда
Республики Казахстан....................................11
АНАЛИЗ.ТОЛКОВАНИЕ.ВЫВОДЫ.
Применение некоторых норм уголовнопроцессуального кодекса Республики
Казахстан об обеспечении прав и свобод
граждан в уголовном процессе......................50
В МЕСТНЫХ СУДАХ
Суды Атырауской области подвели итоги
отправления правосудия за 1 квартал
2010 года.........................................................90
Электронная система правосудия
УКАЗАТЕЛЬ СУДЕБНОЙ ПРАКТИКИ
.........................................................................93

4. ҮЗІНДІЛЕР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ
АЗАМАТТЫҚ ЖƏНЕ ƏКІМШІЛІК ІСТЕР ЖӨНІНДЕГІ ҚАДАҒАЛАУ
СОТ АЛҚАСЫНАН
Еңбек жағдайларының өзгеруіне байланысты
қызметкер жұмысты жалғастырудан жазбаша түрде
бас тартқан кезде ғана еңбек шартын тоқтатуға жол беріледі
қаулы №4гп-122-10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
(үзінді)
Талапкер М. жауапкер «Шығыс Қазақстан облысының статистика жөніндегі
есептеу орталыгы» еншілес мемлекетгік кəсіпорнына бұрынғы жұмысына қайта
орналастыру жəне еріксіз бос жүрген уақытқа еңбекақы өндіру туралы талап
арызбен сотқа жүгінген.
Шығыс Қазақстан облысы Аякөз аудандық сотының шешімімен М.-ның
талап арызы қанағаттандырылып, бұрынғы жұмысына қайта орналастыруға,
жауапкерден талапкердің пайдасына бір жылғы орташа еңбекақысының жартысын
өндіруге шешім шығарылған.
Шығыс Қазақстан облыстық сотының азаматтық істер жөніндегі алқасының
қаулысымен сот шешімі бұзылып, М.- ның талап арызын қанағаттандырусыз
қалдыру туралы жаңа шешім қабылданған.
Талапкер М. сотқа берген өтінішінде өз ісіне қатысты материалдық құқық нормалары дұрыс қолданылмағанын жəне жауапкер «Шығыс Қазақстан облысының
статистика жөніндегі есептеу орталығы» еншілес мемлекеттік кəсіпорны өзіне
сырттай жалған тəртіптік шаралар қолданғанын, сол себепті апелляциялық
алқаның қаулысымен келіспейтінін көрсетіп, қаулының күшін жойып, бірінші
сатыдағы сот шешімін күшінде қалдыруды сұраған.
Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасы іс материалдарын зерттей келе,
өтініш төмендегі негіздерге байланысты қанағаттандырылуға жатады деген
тұжырымға келді.
АІЖК-нің 387-бабының 3-бөлігіне сəйкес, материалдық немесе іс жүргізу
құқығы нормаларының елеулі түрде бұзылуы соттың заңды күшіне енген шешімдерін, ұйғарымдарын, қаулыларын қадағалау тəртібімен қайта қарауга негіз болады, апелляциялық сатыдағы сот іс бойынша осындай кемшіліктерге жол берген.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 59-бабы 1-бөлігінің 2-тармағына
сəйкес, еңбек жағдайларының өзгеруіне байланысты қызметкер жұмысты
жалғастырудан жазбаша түрде бас тартқан кезде ғана еңбек шартын тоқтатуға
жол беріледі делінген.
М. «Шығыс Қазақстан облысының статистика жөніндегі есептеу орталығы»
еншілес мемлекеттік кəсіпорнының статистикалық ақпаратты қамту бөлімінің
4

5. ҮЗІНДІЛЕР
5
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
аудан бойынша маманы қызметінде 2005 жылдың 5 қаңтарынан бастап істеген,
бұл туралы еңбек шарты жасалған жəне шарт 2005 жылғы 30 желтоқсанға дейін
белгісіз мерзімге ұзартылған. 2009 жылдың 27 ақпанында оған сəуір айынан
бастап еңбек жағдайының өзгеретіндігі, осыған байланысты еңбек ақысының
0,5 мөлшерде төленетіндігі туралы Өскемен қаласынан телефонмен хабарлама
келген. М. хабарламаны толық түсінбегендіктен өзінің директоры А.-ға жазбаша
түрде түсіндірме беру туралы сұрау жіберген, бірақ оған жауап болмағандықтан
2009 жылғы 27 ақпанда ұсынысты факспен алып, 2009 жылғы 20 мамырда келісетіндігі туралы қолын қойған, алайда, екі күннен соң 2009 жылғы 22
мамырдағы №71 бұйрықпен еңбек жағдайының өзгеруіне байланысты жұмысты
жалғастырудан бас тартты деген негізбен онымен жеке еңбек шарты бұзылып,
жұмыстан шығарылғаны анықталған.
Апелляциялық сатыдағы сот іс бойынша қабылданған сот шешімін бұзып,
жаңа шешім қабылдауын, соттың істі шешу үшін маңызы бар мəн-жайлар
шеңберін дұрыс анықтамағанымен негіздеген.
Атап айтқанда, апелляциялық сатыдағы сот М. іссапарда болған кезде еңбек
жағдайының өзгеруіне байланысты келісім қағазға қол қоюдан бас тартқанын
жəне ол жөнінде бөлімнің мамандары тиісті акт жасағанын көрсеткен.
Бірақ апелляциялық алқаның мұндай тұжырымымен келісуге болмайды.
Себебі, жоғарыда көрсетілген баптарда, еңбек жағдайларының өзгеруіне байланысты қызметкер жұмысты жалғастырудан жазбаша түрде бас тартқан кезде
ғана еңбек шартын тоқтатуға жол беріледі деп нақты жазылған.
М. еңбек шартының заңсыз бұзылуы туралы Шығыс Қазақстан облыстық
бақылау жəне əлеуметтік қорғау департаментіне арыз жазған. Оның арызы
бойынша аталған департаменттің мемлекеттік еңбек инспекторы маусым айында жоспардан тыс тексеру жүргізіп, М.-ны жұмыстан шығарған кезде Еңбек
Кодексі 48-бабының 3-тармағы жəне 59-бабының 2-тармағы бұзылғандығын
анықтап, оны жұмыстан босату заңсыз екенін көрсеткен. Сондай-ақ М.-ға
сотқа арыздануға құқығы бар екендігін түсіндіріп, кəсіпорын директорына келешекте еңбек заңдарына қатысты заң бұзушылықты болдырмау жөнінде нұсқау
берген. Бұл туралы ресми түрде жазбаша хабарлаған.
Сонымен қатар, талапкер еңбек жағдайларының өзгеруіне байланысты
жұмысты жалғастырудан жазбаша түрде бас тартпаған, қайта 2009 жылғы 20
мамырдағы ұсынысқа келісетіндігін көрсетіп қолын қойған. Осы мəн-жайлар іс
құжаттарымен расталады. Кəсіпорынның əкімшілігі бұл құжатқа назар аудармай,
еңбек жағдайының өзгеруіне байланысты жұмысты жалғастырудан бас тартуына орай еңбек шартын бұзу туралы заңсыз бұйрық шығарған. Сондықтан осы негізбен М.-ны жұмыстан босату заңсыз деген бірінші сатыдағы соттың тұжырымы
дұрыс.
Сондай-ақ кəсіпорындағы штаттық кестенің өзгеретіндігі туралы директордың бұйрығы ешқайда жіберілмеген жəне бұл бұйрық аудандық статистика
бөліміне факспен 2009 жылғы 15 мамырда келіп, №62 кіріс хат болып тіркелген, бұл бұйрықпен М.-ның танысып қолын қоймағанын бірінші сатыдағы сот

6. ҮЗІНДІЛЕР
істі қарау барысында анықтаған. Алайда, апелляциялық сот алқасы бұл мəнжайларға заң тұрғысынан дұрыс баға бермеген. Бірінші сатыдағы сот іс бойынша жинақталған барлық дəлелдемелерге заң тұрғысынан баға беріп, М.-ны
жұмысқа қайта орналастыру туралы қорытындығына дұрыс келген.
Істің мүндай тұрғысында, апелляциялық алқаның қаулысы бұзылуға, бірінші сатыдағы сот шешімі күшінде қалдырылуға жатады.
АІЖК-нің 398-бабы 4-бөлімінің 4) тармағын басшылыққа алып, Жоғарғы
Соттың қадағалау сот алқасы Шығыс Қазақстан облыстық соты азаматтық істер
жөніндегі алқасының қаулысын бұзу, Аякөз аудандық сотының шешімін күшінде
қалдыру, талапкер М.-ның өтінішін қанағаттандыру туралы қаулы етті.
АК-нің 216-бабының талаптарына сəйкес, ортақ үлестік меншік
сатылғанда үлестік меншіктің өзге қатысушыларының
басым сатып алу құқығы бар
қаулы № 4гп-107-10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
(үзінді)
Т. мен О. бірлескен үлестік меншіктегі үлестерін сатып алу құқықтары
бұзылуы себепті, Алматы қаласы «Н» даңғылында орналасқан пəтерді сатып
алу-сату шартын жарамсыз деп тану туралы С.-ға, Н.-ға, Ж,-ға жəне жеке нотариус Т.-ға қарсы сотқа талап арыз берген. Сонымен қатар АК-нің 216-бабына
сəйкес, сатып алушының құқығы мен міндетін Т.-ға ауыстыру туралы қосымша
талап келтірген.
Алматы қаласы № 2 Алмалы аудандық сотының шешімімен талап арыз
қанағаттандырылып, С. мен Н.-ның арасындағы Алматы қаласы «Н» даңғылында
орналасқан пəтерді сатып алу-сату шарты жарамсыз деп танылған. Шарт
жасасқан тараптар бастапқы қалыпқа келтіріліп, С. Ж.-ға 1 200 000 теңге беріп,
Ж. оған пəтерді қайтаруға міндеттелген. Сатып алушы Ж.-ның құқықтары мен
міндеттерін Т.-ға ауыстыру жəне оның пайдасына 1 168 теңге мемлекеттік баж
өндіру туралы қаулы қабылданған.
Алматы қалалық соты азаматтық істер жөніндегі алқасының қаулысымен
бірінші сатыдағы соттың үкімі бұзылып, пəтерді сатып алу-сату шартын жарамсыз деп тану жəне сатып алушының құқығы мен міндеттерін Т.-ға ауыстыру
туралы бөлігінде өзгертіліп, Т.-ның талаптарын қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңа шешім қабылданған. Үйдің оттығына (котельный) қатысты мəмілені
жарамсыз деп тану бөлігі өзгеріссіз қалдырылған.
Алматы қалалық соты қадағалау алқасының қаулысымен апелляциялық
сатының қаулысы Т.-ның талаптарын қанағаттандырудан бас тарту туралы
бөлігінде өзгертіліп, бірінші сатыдағы сот шешімі күшінде қалдырылған.
6

7. ҮЗІНДІЛЕР
7
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Ж., С., сот алқасына берген өтініштерінде қадағалау алқасының қаулысымен
келіспей, оны бұзып, апелляциялық сатыдағы сот қаулысын күшінде қалдыруды
сұрайды.
С.-ның анасы А. сот алқасына берген арызында ұлының өзін алдағанын,
сол себепті оның атына берген сенімхатты қайтарып алғанын көрсете келіп,
бірінші сатыдағы сот шешімін күшінде қалдыруды сұрайды.
Өтініш беруші Ж.-ның пікірін, Т. мен қорғаушының өтінішке қарсы пікірлерін
тыңдап, азаматтық іс материалдарын зерттеп, Жоғарғы Соттың қадағалау сот
алқасы заңдылық мүддесі үшін өтініштегі дəлелдердің шегінен шығу қажет деген тұжырымға келді.
АІЖК-нің 387-бабына сəйкес, материалдық не іс жүргізу құқығы нормаларының елеулі бұзылуы заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарауға негіз болып
табылады. Сот сатылары осындай заң бұзушылықтарға жол берген.
А.(сатушы) мен Ж. (сатып алушы) пəтерді сатып алу-сату туралы мəміле
жасаған. Сатушының атынан мəмілені оның ұлы С., нотариус кепілдендірген
сенімхат негізінде жүзеге асырған.
Бірінші сатыдағы сот АК-нің 158-бабына сүйеніп, сатып алу-сату шартын
жарамсыз деп таныған.
Ал АК-нің 158-бабының 1-тармағына сəйкес, мазмұны заң талаптарына
сəйкес келмейтін, сондай-ақ құқықтық тəртіп пен адамгершілік негіздеріне көрінеу
қайшы келетін мақсатпен жасалған мəміле жарамсыз болып табылады.
Бұл ретте аталған шарт (мəміле) нысаны жəне мазмұны бойынша заңнама
талаптарына сəйкес жасалған, басқа тұлғалардың құқықтарын бұзбайды,
құқықтық тəртіп пен адамгершілік негіздеріне көрінеу қарсы келмейді. Пəтер иесі
сенімхат арқылы пəтерді иеліктен шығаруға келісім берген.
Бірінші сатыдағы жəне қадағалау сатысындағы соттардың үлестік меншік
болып саналатын жер учаскесі мен қосалқы шаруашылық құрылыстарда үлесі
бар басқа меншік иелерінің келісімін алмай мүлікті иеліктен шығару мəмілені
жарамсыз деп тануға негіз болып табылады деген тұжырымдары құқық нормаларына қайшы.
Істің мұндай тұрғысында, бірінші сатыдағы жəне қадағалау сатысындағы
соттардың шешімдері сатып алу-сату шартын жарамсыз деп тану, шарт
жасасқан тараптарды бастапқы қалыпқа келтіру туралы бөлігінде заңсыз жəне
негізсіз болып табылады, сондықтан осы бөлігінде бұзылуға жатады.
Мəмілені заңсыз деп тану үшін АК-нің 157-159-баптарында қарастырылған
негіздер болуы керек, қалалық соттың апелляциялық сатысы бірінші сатыдағы
соттың шешімін бұзғанда осындай негіздердің жоқтығын дұрыс көрсеткен. Ал
оттықты сату бөлігінде шартты жарамсыз деп таныған сот тұжырымымен келіскен. Алайда, бұл үшін де жеткілікті негіздер жоқ.
Даулы пəтерде 1995 жылға дейін Т., оның шешесі А., əкесі С., бауыры Н.
тұрған. 1995 жылы А. мен С. ажырасқан соң отбасы мүшелерінің арасында меншік бөлісі жасалып, тұрғын жəне басқа бөлмелерді қолдану тəртібі бекітілген.
Кейіннен отбасы мүшелерінің əрқайсысы тұрғын жайдың өзіне тиесілі бөлігін

8. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
ҮЗІНДІЛЕР
жекешелендіріп алған. Жекешелендіру шартына сəйкес, ортақ қолданыстағы
орындар бірлескен меншік болып белгіленген. Мемлекеттік актіге орай, жер учаскесі отбасы мүшелеріне ортақ үлестік меншік құқығы бойынша тиесілі болған.
АК-нің 227-бабына сəйкес, мемлекеттік қордың тұрғын үйлерінен сатып
алынған немесе жекешелендірілген тұрғын үйлер, егер олардың арасындағы
шартта басқаша қарастырылмаса, сатып алушы мен оның сол үйде тұрақты
тұратын отбасы мүшелерінің бірлескен меншігіне көшеді, Т. мен А.-ның атына
жасалған тұрғын жайларды жекешелендіру шартында мүлікті ортақ пайдалану
құқығы қарастырылған.
АК-нің 216-бабының талаптарына орай, үлестік меншік құқығындағы үлесті
бөгде адамға сату кезінде үлестік меншіктің қалған қатысушыларының сатып алуға басым құқығы болады. Аталған баптың 2 жəне 3-тармақтарында
сатушының өз үлесін сататыны жөнінде үлестік меншіктің басқа қатысушыларына
жазбаша нысанда хабарлауы қарастырылған. Заңның бұл талаптары
сақталмаған жағдайда, үлестік меншіктің кез келген қатысушысы үш айдың ішінде өзіне сатушының құқығы мен міндеттерін аударуды талап етуге құқылы.
Бұл ретте А. үлестік меншіктегі өз үлесін бөгде адамға сататыны туралы
үлестік меншіктің басқа қатысушыларына хабарлауға тиіс еді, бірақ ол ешкімге
хабарламағандықтан, Т. АК-нің 216-бабында белгіленген мерзімде сатушының
құқығы мен міндеттерін өзіне аудару жөнінде сотқа талап бергені жəне оның
талабын соттың қанағаттандырғаны заңды жəне негізді болып табылады. Сондай-ақ сатып алушы Ж. сатушы А.-ға төлеген соманы Т. Ж.-ға қайтарып беруге
тиіс. Қажет жағдайда, Ж. соманы өндіру туралы талабын жеке іс жүргізу арқылы
беруге құқылы.
Осы айтылғандардың негізінде жəне АІЖК-нің 398-бабы 4-бөлігінің 5)
тармақшасына сəйкес, Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасы № 2 Алмалы
аудандық сотының шешімі мен Алматы қалалық соты қадағалау алқасының
қаулысын пəтерді сатып алу-сату шартын жарамсыз деп тану, тараптарды
бастапқы қалыпқа келтіру туралы бөліктерінде бұзып, Алматы қалалық соты
апелляциялық алқасының қаулысын осы бөлігінде күшінде қалдыруға, Алматы қалалық соты апелляциялық алқасының қаулысын оттықты сатып алу-сату
туралы шартты жарамсыз деп тану туралы бөлігінде бұзып, талап арызды осы
бөлігінде қанағаттандырудан бас тартуға қаулы етті.
№2 Алмалы аудандық сотының шешімі мен Алматы қалалық соты қадағалау алқасының қаулысын басқа бөліктерінде өзгеріссіз қалдырды. Ж. С.-ның
өтінішін ішінара қанағаттандырды.
8

9. ҮЗІНДІЛЕР
Бірінші сатыдағы сот жазаны ƏҚБтК-нің Ерекше бөлігінің
тиісті бабының санкциясына сəйкес дұрыс тағайындаған
қаулы №4на-28-10
(үзінді)
2-269
9
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Хромтау аудандық сотының қаулысымен Б. Əкімшілік кұқық бұзушылық
туралы кодексінің (бұдан əрі -ƏҚБтК) 394-бабының 2-бөлігінде қарастырылған
əкімшілік құкық бұзушылықты жасағаны үшін кінəлі деп танылып, 2 тəулікке
əкімшілік қамауға алынып, Қазақстан Республикасының шегінен əкімшілік жолмен шығарылған.
Іс апелляциялық тəртіппен қаралмаған.
Қазақстан Республикасы Бас прокурорының орынбасарының наразылығында аудандық соттың шешімін өзгертіп, қосымша жаза ретінде Б.-ға берілген Республика шегінен əкімшілік жолмен шығарып жіберу туралы бөлігін алып
тастау бойынша мəселе қойылған.
Наразылықтың уəждерін қуаттаған прокурордың қорытындысын тыңдап
жəне іс материалдарын зерттеп, сот алқасы наразылықты келесі себептермен
қанағаттандырусыз қалдыру керек деп санайды.
Б. 2008 жылғы тамыз айында Қазақстан Республикасына жеке шаруасымен
келіп, Ақтөбе облысы Мартөк ауданында тіркелгені анықталған. Алайда, көшіқон карточкасында көрсетілген мақсаттарға қайшы Хромтау қаласына келіп,
құрылыс объектілерінде жұмыс жасаған. Аталған жағдайға байланысты, ƏҚБтКнің 394-бабының 2-бөлігінде қарастырылған кұқық бұзушылықты жасағаны үшін
жауапкершілікке тартылған.
ƏҚБтК-нің 394-бабының 2-бөлігінің санкциясында осы нысандағы құқық
бұзушылық əрекет қырықтан елуге дейінгі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде
айыппұл салуға немесе он бес тəулікке дейін əкімшілік қамауға алынып, Қазақстан
Республикасының шегінен əкімшілік жолмен шығарып жіберілуге əкеліп соғады
деп көрсетілген, яғни əкімшілік жолмен республика аумағынан шығарып жіберу
түріндегі жазаны алып тастау мүмкін емес.
Сонымен қатар, ƏҚБтК-нің 60-бабының 1-бөлігіне сəйкес, əкімшілік құқық
бұзушылық үшін жаза осы бөлімнің Ерекше бөлігінің бабында қарастырылған
шекте, Кодекстің ережелері сақтала отырып қолданылады. Бірінші сатыдағы сот
жазаны ƏҚБтК-нің Ерекше бөлігі бабының санкциясына сəйкес тағайындаған.
Б.-ның құқық бұзушылықты қасақана жасағандығы, оның елге оралуға
ниеті жоқтығын көрсетеді.
Сондықтан наразылықтың Б.-ға əкімшілік жаза тағайындау кезінде бірінші
сатыдағы сот ƏҚБтК-нің талаптарын сақтамаған деген уəжі негізсіз болып табылады.
Жоғарыда көрсетілгендердің негізінде, ƏҚБтК-нің 676-бабын басшылыққа
алып, Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасы
Ақтөбе облысы Хромтау аудандық сотының шешімін өзгеріссіз, прокурордың
наразылығын қанағаттандырусыз қалдыру туралы қаулы етті.

10. ҮЗІНДІЛЕР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ
ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТЕР ЖӨНІНДЕГІ ҚАДАҒАЛАУ СОТ АЛҚАСЫНАН
Қылмыстық істегі азаматтық талап арыз
қаралған кезде азаматтық жауапкер сот отырысына
шақырылмағандықтан сот үкімі бұзылды
қаулы №4уп-28-10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
(үзінді)
Ж., бұрын сотталған:
2008 жылғы 3 наурызда ҚК-нің 28-бабының 3-бөлігімен, 178-бабы 2-бөлігінің
«в» тармағымен 3 жыл 3 айға бас бостандығынан айыруға сотталып, ҚК-нің 63бабы қолданылып, шартты түрде 1 жылға сынақ мерзімі тағайындалған;
2008 жылғы 5 қарашада ҚК-нің 178-бабы 2-бөлігінің «а, б, в» тармақтарымен
4 жылға бас бостандығынан айыруға;
ҚК-нің 178-бабы 2-бөлігінің «а,в» тармақтарымен 5 жылға, 179-бабы 2-бөлігінің
«а,г» тармақтарымен 6 жылға, ҚК-нің 96-бабы 2-бөлігінің «ж,з» тармақтарымен
11 жылға, ҚК-нің 58-бабының 4-бөлігімен 11 жылға бас бостандығынан айыруға,
ҚК-нің 60-бабын қолдану арқылы түпкілікті жаза 11 жылға бас бостандығынан
айыруға, жазаны тəрбиелеу колониясының жалпы режимінде өтеуге сотталған.
Үкім бойынша Ж., алдын ала сөз байласқан адамдар тобы құрамында
қарақшылық жасап, қарақшылық барысында жəбірленуші Б.-ны қасақана
өлтіргендері жəне бөтеннің мүлкін ашық ұрлағандары үшін айыпты деп
танылған.
Азаматтық жауапкер С. қадағалау тəртібімен берген өтінішінде өзінің сот
мəжілісіне қатыспағанын, соның нəтижесінде заңды құқықтары бұзылғанын
көрсетіп, сол себепті сот қаулыларын азаматтық талап бөлігінде бұзуды
сұраған.
Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасы қылмыстық іс материалдарын зерттеп, үкімді азаматтық талап бөлігінде бұзу керек деген тоқтамға келді.
Сотталған Ж.-ның үкімде көрсетілген қылмыстарды жасағаны басты сот
талқылауында жан-жақты, объективті зерттелген дəлелдерге негізделген жəне
өтініште оның заңдылығы дауланбаған.
Алайда, азаматтық жауапкер С.-ның өтініште көрсеткен уəждері қосымша
зерттеуді қажет етеді.
Бірінші сот сатысының мəжілісіне қатысушылардың жеке құжаттары тексерілмегендіктен, бейтаныс азаматтың С.-ның атын жамылып азаматтық
жауапкер ретінде қатысуына жол берілген. Өйткені бейтаныс азамат С. туралы
жалған анкеталық мəліметтер (туған күні, айы, жылы, туған жері, жұмыс орны,
10

11. ҮЗІНДІЛЕР
тұратын жері) берген. Егер сот отырысына С.-ның өзі қатысса, мəліметтер оның
жеке құжаттарынан алынар еді.
Демек, қылмыстық істің ішіндегі азаматтық талап арызды қараған кезде С.
сотқа шақырылмаған, оған құқықтары түсіндірілмеген, ол талап арыздың жəне
сот үкімінің көшірмесін алмаған. Ең бастысы, оның азаматтық талапқа қатысты
түсініктеме беру жəне белгіленген уақытта сот үкіміне апелляциялық тəртіпте
шағым беру мүмкіндігі болмаған.
Басты сот талқылауының хаттамасында С.-ның сот отырысына қатысқаны
туралы көрсетілгенмен, нақты құжаттық мəліметтер, дəлелдер жоқ. Сондықтан
С.-ның өтініші заңды болып табылады жəне қанағаттандырылуға жатады.
Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасы ҚІЖК-нің 467-бабы 6-бөлігінің
4-тармағын, 468-бабын басшылыққа алып, Алматы облыстық сотының
сотталған Ж. жөніндегі үкімін азаматтық талап бөлігінде бұзып, қылмыстық
істі Талдықорған қаласындағы қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған
ауданаралық сотқа қайтадан қарауға жіберу жəне азаматтық жауапкер С.-ның
өтінішін қанағаттандыру туралы қаулы етті.
Қызметтік жағдайын пайдаланып, алдау жəне сенімге
қиянат келтіру жолымен бөтеннің мүлкін заңсыз иемдену
(алаяқтық), пара алу деп қате сараланған
қаулы №4уп-29-10
(үзінді)
11
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Қостанай облысы Жетіқара аудандық сотының үкімімен:
Х., бұрын сотталмаған, ҚК-нің 311-бабының 3-бөлігімен 5 жылға бас
бостандығынан айыруға, мүлкін тəркілеп, 5 жыл мерзімге дейін мемлекеттік
қызметте істеу құқығынан айырып, жазасын жалпы режимдегі түзеу колониясында өтеуге сотталған. Жазаны өтеу мерзімі 2008 жылғы 4 қаңтардан есептелген. Үкім Қостанай облыстық соты қылмыстық істер жөніндегі алқасының
қаулысымен өзгеріссіз қалдырылған.
Сотталған Х. жауапты мемлекеттік лауазым – селолық округ əкімі болып қызмет істеген кезде өзінің қызметтік жағдайын пайдаланып, үйін бұзып
алғаны туралы анықтама бергені үшін С.-дан 10 000 теңге пара алғаны үшін
айыпталған.
Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасы Бас прокурордың іс бойынша
келтірген наразылығының уəждерін, наразылықты қолдаған прокурордың,
қорғаушының пікірін тыңдап, іс материалдарын зерттеп, төмендегідей тұжырым
жасады.
Х,-ның заңсыз ақша алғаны сот отырысында жан-жақты, толық зерттелген
дəлелдермен бекітілген.

12. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
ҮЗІНДІЛЕР
Əйтседе сот Х.-ның əрекеттерін қате саралаған. Атап айтқанда, қылмыстық
заңды дұрыс қолданбауы салдарынан тағайындалған жазаның қылмыстың
ауырлығы мен сотталғанның жеке басына сəйкес келмеуіне жол берілген.
Сот Х.-ның əрекеттерін ҚК-нің 311-бабының 3-бөлігімен саралағанда
«Соттардың сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар жөніндегі
қылмыстық істерді қарау практикасы туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Сотының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы №18 нормативтік қаулысының талаптарын бұзып, селолық округ əкімінің қызметтік құзырына қатысты мəселелерді
анықтамаған.
С.-дан 10 000 теңге ақша алғаннан кейін Х. оған үйін бұзуға рұқсат беріп,
кейіннен үйдің бұзылып алынғанын ресми анықтамамен растаған. Анықтамада
тұрғын үйдің бұзылып, құрылыс материалдарының Қостанайға əкетілу фактісі
көрсетілген.
Мұндай анықтаманың заңдық күші жоқ, ол құрылысты иеленуге жəне
бұзуға құқық бермейді. Округ аумағындағы тұрғын үйлерді, иесіз жəне қауіпті
апаттық жағдайдағы құрылыстарды бұзу тəртібі мен шарттары «Қазақстан
Республикасындағы сəулет, қала құрылысы жəне құрылыс қызметі туралы»
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі Заңымен реттелген.
Аталған Заңның 26-бабына сəйкес, аудандық маңызы бар күрделі құрылыстарды
бөлшектеу мен бұзу жұмыстарын жүргізу туралы шешім қабылдау аудан
əкімшілігінің құзырына кіреді.
Мұнымен қоса, «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік
басқару жəне өзін-өзі басқару туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы
23 қаңтардағы №148 Заңына сəйкес, кенттердің аумағында құрылыстар салу,
апаттық жəне ескі үйлерді бұзуды ұйымдастыру аудан əкімдігінің құзырына жатады.
Адамдарды мертігу жəне қаза болудан сақтау үшін аудан əкімі орынбасарының селолық округтардың əкімдеріне мекен-жайлардағы жөндеуге келмейтін жартылай құлаған жəне пайдаланылмайтын ғимараттар мен үй-жайларды
бұзып алу жəне тоқтатып қою бойынша шаралар қолдануды тапсырғаны сотта
анықталған. Бірақ иесіз жəне қауіпті апаттық жағдайдағы құрылыстарды бұзуға
рұқсат ету үшін əкімдерге тиісті құқықтық жəне əкімшілік құзыр берілмеген.
Ал Х. аудан əкімі орынбасарының хатын басшылыққа алып, өзінің қызметтік
өкілеттігіне кірмейтін əрекеттер жасаған. Аталған үй əкімдіктің тұрмыстық меншігіне алынбағандықтан, əкімнің үйді бұзуға рұқсат беруі заңсыз болып табылады. Үй сот тəртібімен иесіз деп танылмаған. Жылжымайтын мүлікке құқықтарды
(ауыртпалықтарды) тіркеу туралы анықтамаға жəне оның техникалық сипаттамасына сəйкес, аталған үй ешкімнің атына тіркелмеген. Яғни, селолық
округ əкімінің үйді бұзуға рұқсат беруіне құқықтық негіздері мен өкілеттіктері
болмаған.
«Бөтеннің мүлкін заңсыз иемдену туралы сот практикасы туралы» Қазақстан
Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 11 шілдедегі №8 нормативтік қаулысының 20-тармағына сəйкес, лауазымды адамның не коммерциялық
12

13. ҮЗІНДІЛЕР
немесе өзге ұйымда басқару функциясын атқаратын адамның өз қызметтік
өкілеттіктерінің немесе өзінің қызметтік жағдайын пайдалану мүмкіндігінің болмауынан шын мəнісінде жүзеге асыра алмайтын əрекеттер жасағаны (əрекетсіздігі)
үшін ақша, бағалы қағаздар жəне басқа да материалдық құндылықтар алуы,
көрсетілген құндылықтарды иелену пиғылы болғанда, алаяқтық ретінде
дəрежеленуі тиіс.
Істің мұндай тұрғысында, Х.-ның əрекеттері ҚК-нің 177-бабы 2-бөлігінің
«в» тармағында қарастырылған қылмыс құрамына жатады, яғни ол қызметтік
жағдайын пайдаланып, алдау жəне сенімге қиянат келтіру жолымен бөтеннің
мүлкін ұрлаған.
Осы айтылғандардың негізінде, ҚІЖК-нің 467-бабы 6-бөлігінің 2-тармағын,
468-бабының 10-бөлігін басшылыққа алып, Жоғарғы Соттың қадағалау сот
алқасы Х.-ға қатысты аудандық соттың үкімін, облыстық соттың қаулысын
өзгертіп, оның əрекеттерін ҚК-нің 311-бабының 3-бөлігінен ҚК-нің 177-бабы 2бөлігінің «в» тармағына қайта дəрежелеуге жəне мүлкін тəркілеп, 2 жыл 2 ай 13
күнге бас бостандығынан айыруға қаулы етті.
Сот қаулыларын қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдырып, Қазақстан Республикасы Бас прокурорының наразылығын қанағаттандырды.
Сот алқабилердің қатысуымен қылмыстық іс қарағанда
ҚІЖК 575- бабы 1- бөлігінің талаптарын толық сақтаған
қаулы № 2а-26 - 10
(үзінді)
13
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Маңғыстау облыстық сотының 2009 жылғы 3 қарашадағы, алқабилердің
қатысумен шығарылған үкімімен:
У., бұрын сотталмаған,
ҚК-нің 24-бабының 3 бөлігі, 96-бабы 2 бөлігінің «и» тармағымен кінəлі деп
танылып, 10 жылға бас бостандығынан айыруға сотталған, жазаны қатаң режимді түзеу колониясында өтеу тағайындалған.
Үкім бойынша У. бұзақылық ниетпен, адамға құқыққа қарсы қасақана қаза
келтіруге оқталғаны үшін айыпты деп танылған.
Қорғаушы Н. апелляциялық шағымында сот үкімімен келіспей, У.-дың
төбелесу немесе адам өлтіру ниеті болмағанын, қолына пышақ ұстамағанын,
ешкімге пышақ жұмсамағанын, пышақ онымен бірге сотталған Ш.-ның қолында
болғандығын, Ш.өз қылмысын У.-ға жапқанын, төрағалық етушінің алқабилерге
арналған жолдау сөзінде заң талаптарының өрескел бұзылғандығын көрсете
келіп, үкімді бұзып, істі басқа сот құрамында қайта қарауға жолдауды сұраған.
Осы қылмыстық іс бойынша сотталған Ш.-ға қатысты сот үкіміне шағым немесе наразылық келтірілмеген.

14. ҮЗІНДІЛЕР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
Жоғарғы Соттың алқасы іс материалдарын зерттеп жəне шағымды талқылап
үкім өзгеріссіз қалдыруға жатады деген тоқтамға келді.
Алқабилердің қатысуымен қаралған сот үкімінің күшін жоюға немесе
өзгертуге негіз болып есептелетін мəн-жайлар ҚІЖК 575- бабының 1- бөлігінің
талаптарында толық көрсетілген. Атап айтқанда, істі аяқтау үшін айтарлықтай
маңызы болуы мүмкін жол берілетін дəлелдемелерді талқылаудан негізсіз
алып тастау, тараптардың дəлелдемелерді зерттеуінен негізсіз бас тарту, істің
аяқталуына əсер еткен дəлелдемелер ретінде пайдалануға жол беруге болмайтын іс жүзіндегі деректерді сот отырысында зерттеу жəне ҚІЖК 415- бабының
3- бөлігінде көрсетілген қылмыстық іс жүргізу заңын елеулі түрде бұзу.
Жоғарғы Сот алқасы осы қылмыстық іс бойынша бұндай мəн-жайлар орын
алмаған деп есептейді.
Сондай-ақ сотталған У.-ға ҚІЖК-нің 575- бабының 2-бөлігінің талаптарын
қолдануға, яғни онша ауыр емес қылмыстық заңды қолдануға жəне оның жасалған
əрекетінің дəрежеленуінің өзгеруіне сəйкес жазасын жеңілдетуге заңды негіздер
жоқ.
Сонымен қатар іс материалдарынан прокурордың, жəбірленушінің немесе
оның өкілінің дəлелдемелерді ұсыну құқығының шектелмегендігі көрінеді.
Төрағалық етуші ҚІЖК 362- бабына сəйкес, дəлелдемелерді зерттеу
аяқталғандығын жариялап, тараптардан сот тергеуіне толықтыру, талаппікір, өтініштер бар-жоғы жөнінде сұраған. Ондай талап-пікір жəне өтініштер
болмағандықтан, сот тергеуінің аяқталғандығын жариялаған.
Істің мұндай тұрғысында, қорғаушы апелляциялық шағымда келтірілген
уəждер алқабилердің қатысуымен шығарылған сот үкімін бұзуға немесе өзгертуге
негіз болып саналмайды, сондықтан шағым қанағаттандырусыз қалдыруға жатады.
Осы айтылғандардың негізінде, ҚІЖК-нің 411 б.1, 422, 423, 575- баптарын басшылыққа алып, Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі алқасы
Маңғыстау облыстық сотының У.-ға қатысты үкімін өзгеріссіз, апелляциялық
шағымды қанағаттандырусыз қалдыруға қаулы етті.
14

15. ҮЗІНДІЛЕР
Сот, сотталушы мен қорғаушының өтінішінен тыс,
сотталушының жағдайын ауырлататын негізбен
істі қайта тергеуге жіберген
қаулы № 2а-89-10
(үзінді)
15
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Оңтүстік Қазақстан облыстық сотының 2010 жылғы 20 қаңтардағы
қаулысымен:
ҚК-нің 179-бабы 3-бөлігінің «г» тармағымен, 96-бабы 2-бөлігінің «в,з»
тармақтарымен, 259-бабының 1-бөлігімен айыпталған Қ. жөніндегі қылмыстық іс
қосымша тергеуге жолданған.
Сот сотталушы мен қорғаушы істі алқабилердің қатысуымен қарау туралы
талап-тілек білдіргенін, алайда, олардың бұл құқықтары бұзылғанын, сондай-ақ
іс бойынша Н., А., Ш., Б. жөнінде тергеушінің қылмыстық іс қозғаудан бас тарту туралы қаулының заңдылығы тексеруді қажет ететіндігін, тергеу орны Қ.-ға
ҚК-нің 179-бабы 3-бөлігінің «г» тармағымен бұрын 2 рет адам тонағаны үшін
сотталған қылмыстық белгісімен айып таққанын, айыпталушының ҚК-нің 64бабының 1- бөлігі негізінде шартты түрде мерзімінен бұрын босатылғанын ескермегенін, ҚК-нің 259-бабының 1-бөлігімен Қ.-ға есірткі затты заңсыз сақтағаны
мен тасымалдағаны үшін ғана айып тағып, «сату мақсатынсыз», «заңсыз иемденген» қылмыстық белгісін тақпағандығын көрсетіп, сотталушы мен қорғаушының
талап-тілектері бойынша қылмыстық істі қосымша тергеуге жолдаған.
Сот қаулысына келтірген жеке наразылығында прокурор сотталушы мен
қорғаушы істі алқа билердің қатысуымен қарауы жəне куəлар Н., А., Ш., Б.ның жауапкершіліктерін анықтау туралы талап қойғандарын, алайда, сот өз
құзіретінен шығып, сотталушы мен қорғаушының өтінішінен тыс, сотталушының
жағдайын ауырлататын негізбен істі қайта тергеуге жібергенін көрсетіп, істі тергеуге қайтару туралы қаулыны бұзуды, істі мəні бойынша қарауға сотқа жолдауды сұраған.
Сотталушы Қ. шағымында, полиция қызметкерлері өзіне қысым
жасағандықтан кінəсін мойындағанын көрсетіп, істің ақ-қарасын ажыратуды
сұраған.
Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі алқасы іс құжаттарын тексеріп
жəне шағымдарды талқылап, жеке наразылық қанағаттандырылуға жатады деген тұжырым жасады.
Алқа билерінің қатысуымен істі қарау туралы сотталушы Қ. мен
қорғаушының өтініші басты сот талқылауына түскен, алайда, қорғаушының
алқа билерінің қатысуын қажет етпейтіндігі жөнінде қол таңбасы жəне қорғаушы
мен куəгерлердің қатысуымен сотталушыға құқықтары түсіндірілгені, бірақ ол
хаттамаға қол қоюдан бас тартқаны, алқа билердің қатысуынсыз қарау жөніндегі
сотталушының пікірі хаттамаға қосымша жазылғаны іске тіркелген.

16. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
ҮЗІНДІЛЕР
ҚІЖК-нің 546-бабының 3-бөлігіне сəйкес, айыпталушыға алдын ала тергеудің
аяқталғаны туралы хабарлаған жəне істің барлық материалдарын танысу үшін
ұсынған кезде, сондай-ақ келесі кезеңде, оның ішінде сотта істі алдын ала
тыңдауда, бірақ соттың басты сот талқылауын тағайындауына дейін оның істі
соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өтініш мəлімдеуге құқығы бар.
Алайда, осы баптың 6-бөлігіне сəйкес, айыпталушының алдын-ала тыңдауда
ісін соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өтінішінен бас тартуы алдын ала тыңдау барысында өтініш расталғаннан кейін қабылданбайды.
Бірақ 2010 жылғы 5 қаңтарда өткен алдын-ала тыңдауда ол мəселе
қаралмаған.
Сондай-ақ, іс бойынша Н., А., Ш., Б. жөнінде тергеушінің қылмыстық істі
қозғаудан бас тарту туралы қаулысының заңдылығын тексеру жөніндегі сот
шешімі қылмыстық қудалау жүргізуге негіз болатын мəн-жайлар анықталмай
асығыс қабылданған.
Сонымен қатар ҚІЖК-нің 303-бабы 1-бөлігінің 2-тармақшасына сəйкес,
сот тараптардың өтініші бойынша айыптау актiсiнде көрсетiлген айыптаудан
неғұрлым ауыр немесе елеулi түрде өзгеше айыптауға өзгерту қажеттiгi болған
жағдайларда істі қосымша тергеуге жiберуге құқылы жəне ҚІЖК-нің 320-бабының
2-бөлігіне сəйкес, егер бұл сотталушының жағдайын нашарлатпаса жəне оның
қорғауға деген құқығын бұзбаса, басты сот талқылауында айыптауды өзгертуге
жол берiледi. Осы баптың 3-бөлігіне сəйкес, егер басты сот талқылауы барысында алдын ала тыңдау сатысында бастапқы айыптауды негiзсiз өзгертуге байланысты айыптауды неғұрлым ауыр айыптау етiп өзгерту қажет болса, онда iсті
тағылған айыптау шегiнде қарау үшiн сот айыптаушы тараптың бұл жөнiндегi
өтiнiшi бойынша, процестің басқа қатысушыларының пікірін ескере отырып, iстi
жаңадан алдын ала тыңдау өткiзе алады.
Сот ҚК-нің 259- бабының 1- бөлігімен Қ.-ға есірткі затты заңсыз сақтағаны
мен тасымалдағаны үшін айып таққан, ал «сату мақсатынсыз», «заңсыз иемденген» қылмыстық белгісін тақпаған деген қорытынды жасаған. Алайда, тараптардан бұл туралы сотқа өтініш түспеген.
Сотталушы Қ. жөнінде қылмыстық істің бірінші сатыдағы сотта қаралуы
аяқталмаған жəне сот үкімі шықпаған, сондықтан Қ.-ның қылмыс жасамағаны
жөнінде шағымын аппелляциялық тəртіпте қарауға негіздер жоқ.
Осы айтылғандардың негізінде, ҚІЖК-нің 411-бабының 4-бөлігін, 422 жəне
423-баптарын басшылыққа алып, Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі
алқасы Оңтүстік Қазақстан облыстық сотының 2010 жылғы 20 қаңтардағы Қ.
жөніндегі қылмыстық істі қосымша тергеуге қайтару туралы қаулысын бұзып,
қылмыстық істі алдын-ала тыңдау сатысында қарау үшін Оңтүстік Қазақстан
облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотына жолдауға, прокурордың жеке наразылығын қанағаттандыруға, сотталушы Қ.ның шағымын қанағаттандырмауға қаулы етті.
16

17. ҮЗІНДІЛЕР
Қылмыстық кодекске енгізілген өзгерістерге орай,
қылмыстар жиынтығы мен үкімдер жиынтығы бойынша
тағайындалған жазаларды төмендетуге негіз бар
қаулы № 2а-19-10
(үзінді)
3-269
17
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Атырау облыстық сотының үкімімен:
Т., бұрын сотталған,
ҚК-нің 103-бабы 2-бөлігінің «к» тармағымен 7 жылға бас бостандығынан
айыруға, ҚК 178-бабы 2-бөлігінің «а, в, г» тармақтарымен мүлкін тəркілеп, 4
жылға бас бостандығынан айыруға;
ҚК-нің 58-бабы 3-бөлігінің негізінде, қылмыстардың жиынтығы бойынша жазаларды ішінара қосу жолымен 8 жылға бас бостандығынан айырып, мүлкін
тəркілеуге;
ҚК-нің 58-бабы 3 жəне 6-бөліктеріне сəйкес, Индер аудандық сотының
2009 жылдың 17 шілдесіндегі үкімімен тағайындалған жазасының 3 жылын ішінара қосып, түпкілікті 11 жылға бас бостандығынан айыруға сотталған.
ҚК-нің 13-бабы 2-бөлігінің «б» тармағына сəйкес, Т.-ның қылмыстық
əрекеттерінде қылмыстың қауіпті қайталануы танылған.
Үкім бойынша Т., бұрын кісі өлтірген адам бола тұра, алдын ала сөз байласып, қызметтік үй-жайға заңсыз кіріп, жəбірленуші С.-ның денсаулығына қасақана
ауыр зиян келтіргені, жəбірленушінің өмірі мен денсаулығына қауіпті емес күш
қолданып, бөтеннің мүлкін ашық тонағаны үшін айыпты деп танылған.
Сотталған Т. үкіммен келіспей, тергеу кезінде заңсыздықтардың орын
алғандығын, жəбірленуші С.-ның өміріне қауіп туғызбайтын күш қолданып, ұялы
телефоны мен 500 тенге ақшасын тартып алғандарын мойындайтындығын,
алайда, сотталған Х.-мен алдын ала сөз байласу болмағандығын, ҚК-нің 103бабының 2 бөлігімен тағылған айыпқа мүлдем келіспейтіндігін, оның əрекетінде
қылмыстың қауіпті қайталануын танудың негіссіз екендігін, сонымен қатар,
моральдық залалдың да ешқандай құжаттармен негізделмегендігін көрсете келіп,
үкімнің күшін жойып, оның қылмыстық əрекетін ҚК-нің 178 -бабы 2-бөлігінің «а,
г» тармақтарына қайта дəрежелеп, жазаның жеңіл түрін қолдануды, моральдық
залал мөлшерін нақты анықтап, тиісінше тең төлеуді қарастыруды сұрайды.
Мемлекеттік айыптаушы М. апелляциялық шағымға келтірген қарсылығында сотталғанның апелляциялық шағымын негізсіз деп танып, оны
қанағаттандырусыз, сот үкімін өзгеріссіз қалдыруды сұрайды.
Осы іс бойнша сотталған Х.-ға қатысты үкімге шағым немесе наразылық
келтірілмеген.
Апелляциялық шағымның уəждерін, прокурордың пікірін тыңдап, іс материалдарын зерттеп, Жоғарғы Сот алқасы Т.-ға қатысты сот үкімі өзгертілуге жатады деген тұжырым жасады.
Сотталған Т.-ның кінəсы жасаған қылмысына сəйкес, яғни жəбірленуші С.ның денсаулығына қасақана ауыр зиян келтіргені жəне бөтеннің мүлкін ашық

18. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
ҮЗІНДІЛЕР
тонағаны сот мəжілісінде зерттелген объективті дəлелдемелер жиынтығымен
жан-жақты бекітілген.
Атап айтқанда, жəбірленуші С.-ның алдын ала тергеу барысында жəне
басты сот талқылауында берген жауаптарымен, сотталған Т.-ның басты сот
талқылауында жəбірленушіні екі-үш рет темірмен соққанын, ұялы телефоны
мен 500 теңге ақшасын күш қолданып тартып алғандығын мойындауымен
расталған.
Сондай-ақ, Т.-ның сотталған Х.-мен алдын ала сөз байласпағаны,
жəбірленушінің денсаулығына қасақана зиян келтіргендігі жөніндегі айыпқа
келіспейтіндігі, өзінің əрекетінде қылмыстың қауіпті қайталануын танудың негізсіз екендігі, моральдық залалдың да ешқандай құжаттармен негізделмегендігі
жөніндегі уəждері негізсіз. Себебі, Т. сотталған Х.-мен бірігіп қылмыстық əрекет
жасап, жəбірленушіні тонаған. Содан кейін жəбірленуші С. сотталғаннның өміріне
немесе денсаулығына қауіп төндірмесе де, Т. оған əдейі пышақпен жарақат
салған. Жəбірленушіге салған жарақаттарының сипаты оның денсаулығына
қасақана ауыр зиян келтіруге бағытталғанын көрсетеді.
Сондықтан Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі алқасы Т.-ның кінəсі
толық дəлелденген деп есептейді.
Сонымен қатар бірінші сатыдағы сот Т.-ның əрекеттерінде қылмыстың
қауіпті қайталануын жəне жəбірленушің пайдасына моральдық залал өндіруді
заң талаптарына жəне іс материалдарына сəйкес дұрыс анықтап, ол жөнінде
үкімде нақты көрсеткен.
Алайда, алқа ҚК-нің 5- бабының талаптарын басшылыққа алып, Қылмыстық
кодекске өзгерістер енгізілуіне байланысты, яғни ҚК-нің 103- бабы 2-бөлігінің «к»
тармағында қарастырылған бұрын кісі өлтірген деген қылмыс сипатының жойылуына байланысты, Т.-ның қылмыстық əрекеттерін ҚК-нің 103- бабы 2-бөлігінің
«к» тармағынан ҚК-нің 103-бабының 1-бөлігіне аударып саралап, оған осы бап
санкциясына сəйкес жаза тағайындау қажет деп санайды.
Осыған орай, қылмыстар жиынтығы мен үкімдер жиынтығы бойынша
тағайындалған жазаларды да төмендетуге негіз бар.
Үкімнің қалған бөлігі өзгеріссіз қалдырылуға, апелляциялық шағым ішінара
қанағаттандырылуға жатады.
Осы айтылғандардың негізінде, ҚІЖК-нің 411 б.3, 422, 423-баптарын
басшылыққа алып, Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі алқасы
Атырау облыстық сотының Т. жөніндегі үкімін өзгертіп, оның қылмыстық
əрекетін ҚК-нің 103- бабы 2 -бөлігінің «к» тармағынан ҚК-нің 103- бабының
1 бөлігіне аударып дəрежелеп, осы бап бойынша 6 жылға бас бостандығынан
айыруға;
ҚК-нің 58-бабының 3-бөлігінің негізінде, қылмыстардың жиынтығы бойынша
жазаларды ішінара қосу жолымен, 7 жылға бас бостандығынан айырып, мүлкін
тəркілеуге;
ҚК-нің 58- бабының 3 жəне 6 бөліктеріне сəйкес, Индер аудандық сотының
2009 жылдың 17 шілдесіндегі үкімімен тағайындалған жазасының 3 жылын ішінара қосып, түпкілікті 10 жылға бас бостандығынан айыруға;
үкімнің өзге бөлігін өзгеріссіз қалдыруға, сотталғанның апелляциялық
шағымын ішінара қанағаттандыруға қаулы етті.
18

19. ЖЕРГІЛІКТІ СОТТАРДА
АТЫРАУ ОБЛЫСЫНЫҢ СОТТАРЫ 2010 ЖЫЛҒЫ 1 ТОҚСАНДА
СОТ ТӨРЕЛІГІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ НƏТИЖЕСІН ҚОРЫТЫНДЫЛАДЫ
19
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
2010 жылғы 12 сəуірде Атырау облыстық сотының жаңадан ашылған
ғимаратында облыс соттарының 2010 жылдың 1 тоқсанында сот төрелігін
жүзеге асыруын қорытындылауға арналған алқалы жиын болып өтті.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты басшылығының бастамасымен
ұйымдастырылған жиынға Қазақстан Республикасы Жоғары Сот Кеңесінің
Төрағасы О.Жұмабеков, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы
М.Əлімбеков, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы Сот əкімшілігі
жөніндегі комитетінің төрағасы Г.Ким, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы М.Қамназаров, Атырау облысы əкімінің орынбасары С.Нақпаев,
Атырау қаласының əкімі М.Есмұратов, Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Соты Аппарат басшысының орынбасары Б.Сақалов, облыстық жəне оған
теңестірілген соттардың төрағалары, Атырау облысының судьялары, бұқаралық
ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы М.Əлімбеков
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауындағы
сот- құқық қорғау жүйесін реформалау бойынша байыпты тапсырмаларды жүзеге
асыру, сот жүйесінің өзекті мəселелері туралы, атап айтқанда, қылмыскерлерді
жазалаудың негізгі түрі бас бостандығынан айыру болып қалып отырғандығы,
қылмыстық іс жүргізу заңнамасын жетілдіру жəне бас бостандығынан айыру
жазасының орнына баламалы жазалар қолдануды кеңінен қолдану жайында
сөз етті.
Атырау облысы əкімінің орынбасары С.Нақпаев облыс соттары мен
атқарушы органның бірлескен жұмысы туралы айтты.
Атырау облыстық сотының төрағасы Ж. Аланов Атырау облысы соттарының 2010 жылдың бірінші тоқсанында сот төрелігін жүзеге асыруының жағдайы
туралы баяндама жасады.
Одан кейін облыстық соттың «Сот істерінің анықтамалығы» ақпараттық
- электронды жүйесін таныстыру рəсімі өтті.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Аппарат басшысының орынбасары Б.Сақалов электронды жүйенің жұмыс істеу тəртібі туралы жан-жақты айтып,
жұмыс істеуін көрнекі түрде көрсетуді ұйымдастырды.
Кеңейтілген жиында соттардың жұмысының жариялылығын қамтамасыз
ету мақсатында сот əділдігін жүзеге асырудың электронды жүйесін барынша
қолдану, соттардың жұмысының материалдық-техникалық базасын күшейту
мəселелері көтерілді.
Атырау қалалық соты, Атырау қаласының №2, Атырау қаласының
мамандандырылған əкімшілік соттары, Атырау облысының қылмыстық істер
жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттарының төрағаларына төрт
қызметтік автокөліктің кілттері табыс етілді.
Сонымен қатар, Қазақтан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы
М.Əлімбеков Отан соғысының жəне сот жүйесінің ардагері У. Дощановқа, Атырау облыстық соты апелляциялық сот алқасының төрағасы Н.Мұхамеджанұлына,
Атырау қаласы №2 сотының судьясы А. Калимұқашеваға, Атырау облыстық
сотының бас маманы З. Хамидуллинаға, Атырау облыстық сотының қызметкері
Л.Ешмұратоваға қызметтік пəтерлердің кілттерін табыс етті.

20. ЖЕРГІЛІКТІ СОТТАРДА
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
Сот төрелігін жүзеге асырудың электронды
ақпараттық жүйесі
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты басшылығының еліміздің барлық облыстары мен Алматы, Астана қалалық соттары төрағаларын Атырау қала-сында
жинап, облыстық соттың жаңа ғимаратында алқалы жиын өткізуі тегін емес. Соңғы
үш жарым жылдың көлемінде мұнда əділ сот төрелігін жүзеге асырып, жемқорлықпен
ымырасыз күрес жүргізуде, соттардың материалдық-техникалық базасын жаңартып,
судьялар мен сот қызметкерлерінің əлеуметтік-тұрмыстық жағдайларын жақсарту
бағытында өзгелерге үлгі боларлық ауқымды істер тындырылды.
Сонымен бірге егеменді еліміздің тарихында бірінші болып облыс елді мекендерінде көшелерге сот ардагерлерінің есімдері беріліп, олардың тұрған, қызмет
істеген жерлеріне ескерткіш тақталар орнатылды. Соттардың спорт-сауықтыру
кешені, телестудиясы да тұңғыш рет Атырауда жұмыс жасай бастады. Биылғы
жылдың өзінде ғана 10 судья мен сот қызметкерлері жаңа пəтердің кілтін алып,
қоныс тойларын тойлады. Көп кешікпей шағын баспахана жұмыс жасайтын болады. Сот тарихын, кешегісі мен бүгінгі тыныс-тіршілігін көрсететін альбом-кітап
шығарылып, бейнефильм түсірілді. Үстіміздегі жылдың наурыз айында облыстық
соттың «Сот істерінің анықтамалығы» электронды ақпараттық жүйесі іске қосылып,
ол ел азаматтарының, жеке, заңды тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын
қорғауға, ақпараттар алмасуды жеңілдетуге қызмет ете бастады. Облыстық сот
сайтында орналасқан аталмыш анықтамалық жүйе арқылы мемлекеттік айыптаушы, іске қатысушы мен қорғаушы, басқа да мүдделі тұлғалар сот ісінің қозғалысы,
қаралу уақыты туралы мəліметтерді, іс жүргізу мерзімдері бұзылған істердің
электрондық мəтіндерін əлемнің кез келген нүктесінен ғаламтор арқылы ала алады. Ал енді өркениет талаптарына сай, ғылым мен техниканың соңғы жетістіктерімен жабдықталған жаңа ғимаратта сот төрелігін жоғары деңгейде атқаруға барлық
жағдай жасалған.
Облыстағы барлық соттар қазіргі заманғы озық технологиямен ең жоғары
дəрежеде қамтамасыз етілген. Жыл басынан бастап алыстағы аудандардағы
шағымданушыларды, Қылмыстық атқару жүйесінің Атырау облысы бойынша
басқармасының УГ-157/1 мекемесіндегі сотталғандарды бейнеконференц байланыс жүйесі арқылы қабылдау жүзеге асырылуда. Ғимаратта Төле би, Қазыбек би,
Əйтеке би, Бөкен би залдары бар. Екі залға бейне-конференц байланыс желісі
қосылған, соның арқасында облыстық сот ғимаратынан барлық соттармен тікелей байланысқа шығып, түрлі жиналыстар мен «дөңгелек үстелдерге», семинар
сабақтар мен тренингтерге қатысып, сот процестерін бақылауға мүмкіндік туып
отыр. Интерактивті оқу орталығы судьялардың біліктілігін арттырудағы жұмысты
анағұрлым жеңілдете түсті.
Осы мақсаттарға барлығы 100 млн.теңге қаражат пайдаланылған. Соның
ішінде 14 млн.теңге 18 шақырымға созылған кебель желісіне, 86 млн.теңге электр
қуатымен үздіксіз қамтамасыз етуге, 55 млн.теңге компьютерлер мен басқа да
техникалық жарақтарға жұмсалды.
Судьялардың V-сьезінде сөйлеген сөзінде Елбасы Н.Назарбаев республика
азаматтарының сот жүйесіне деген сенімін арттыруға, сот іс жүргізуін жаңарту жəне
жеңілдету, судьялардың сотта қателік жібермеуіне жəне заң бұзушылыққа жол
бермеуіне, сот ісін жүргізуде үздік инновациялық технологияларды пайдалануына,
сөйтіп толықтай «Электронды үкімет» жүйесі бойынша жұмыс жасауға көшу керектігіне айрықша тоқталған болатын.
Осынау асқаралы міндеттерді жүзеге асыруда Атырау облысы соттарында
қыруар жұмыс тындырылды деп сеніммен айтуға болады.
Атырау облыстық сотының баспасөз қызметі
20

21. СІЛТЕМЕ
СОТ ПРАКТИКАСЫНА СІЛТЕМЕ
(2010 жылғы сəуір)
030.001.000.
040.000.000.
Азаматтық жəне əкімшілік
істер жөніндегі қадағалау
сот алқасынан
Еңбек жағдайларының өзгеруіне байланысты қызметкер жұмысты жалғастырудан жазбаша түрде бас
тартқан кезде ғана еңбек шартын тоқтатуға жол беріледі
(үзінді)
030.001.000.
040.000.000.
Азаматтық жəне əкімшілік
істер жөніндегі қадағалау
сот алқасынан
АК-нің 216-бабының талаптарына
сəйкес, ортақ
үлестік меншік сатылғанда үлестік меншіктің өзге
қатысушыларының басым сатып алу құқығы бар
(үзінді)
030.001.000.
040.000.000.
Бірінші сатыдағы сот жазаны ƏҚБтК-нің Ерекше бөлігінің
Азаматтық жəне əкімшілік тиісті бабының санкциясына сəйкес дұрыс тағайындаған
істер жөніндегі қадағалау
(үзінді)
сот алқасынан
170.000.000.
Қылмыстық істегі азаматтық талап арыз қаралған
180.000.000.
кезде азаматтық жауапкер сот отырысына шақыҚылмыстық істер жөніндегі
рылмағандықтан сот үкімі бұзылды (үзінді)
қадағалау сот алқасынан
170.000.000.
180.000.000.
Қылмыстық істер жөніндегі
қадағалау сот алқасынан
Қызметтік жағдайын пайдаланып, алдау жəне сен сенімге қиянат келтіру жолымен бөтеннің (ала мүлкін заңсыз
иемдену (алаяқтық) пара алу деп қате сараланған
(үзінді)
170.000.000.
Сот, сотталуашы мен қорғаушының өтінішінен тыс,
180.000.000.
сотталушының жағдайын ауырлататын негізбен істі
Қылмыстық істер жөніндегі
қайта тергеуге жіберген (үзінді)
қадағалау сот алқасынан
170.000.000.
Қылмыстық кодекске енгізілген өзгерістер орай,
180.000.000.
қылмыстар жиынтығы мен үкімдер жиынтығы бойынша
Қылмыстық істер жөніндегі
тағайындалған жазалары төмендетуге негіз бар (үзінді)
қадағалау сот алқасынан
21
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
170.000.000.
Сот алқабилердің қатысуымен қылмыстық іс қарағанда
180.000.000.
ҚІЖК 575-бабының 1-бөлігінің талаптарын толық
Қылмыстық істер жөніндегі
сақтаған (үзінді)
қадағалау сот алқасынан

22. ИЗВЛЕЧЕНИЯ
В НАДЗОРНОЙ СУДЕБНОЙ КОЛЛЕГИИ ПО ГРАЖДАНСКИМ
И АДМИНИСТРАТИВНЫМ ДЕЛАМ ВЕРХОВНОГО СУДА
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
Отмена или изменение судебного акта само по себе не влечет
ответственности судьи, если при этом не были допущены
грубые нарушения закона, о которых указано
в судебном акте вышестоящей судебной инстанции
постановление № 4гп-71-10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
(извлечение)
Надзорная судебная коллегия Верховного Суда рассмотрела гражданские
дела ТОО МКО «Кредит Land» (далее-ТОО) к индивидуальным предпринимателям А.,Б.,К., М.,Н. и др. о взыскании долга по договорам займа, поступившее
по ходатайству М. об оспаривании частного постановления надзорной коллегии
Восточно-Казахстанского областного суда по вышеуказанным делам.
Постановлением надзорной коллегии областного суда изменено семь решений специализированного межрайонного экономического суда области от
10 февраля 2009 года.
По результатам рассмотрения надзорной коллегией в адрес судьи специализированного межрайонного экономического суда М. вынесено частное постановление о нарушении ею норм материального права.
Не соглашаясь с частным постановлением, судья М. обратилась с настоящим ходатайством, в котором просила отменить оспариваемый судебный акт
по мотивам его незаконности и необоснованности.
В соответствии со статьей 253 ГПК при выявлении в судебном заседании
случаев нарушения законности суд вправе вынести частное определение и направить его соответствующим организациям, должностным или иным лицам,
выполняющим управленческие функции.
Согласно пункту 40 нормативного постановления Верховного Суда «О применении судами некоторых норм гражданского процессуального законодательства» от 20 марта 2003 года №2 по аналогии со статьей 253 ГПК суд надзорной
инстанции вправе по установленным в судебном заседании фактам нарушения
законности вынести частное определение.
Между тем, частное определение (ошибочно названное частным постановлением) надзорной коллегии областного суда вынесено не в связи с нарушением законности, а по поводу неправильного толкования норм материального
права, в результате чего решение суда первой инстанции было изменено.
Как видно из материалов дел, микрокредитная организация обратилась к
вышеназванным индивидуальным предпринимателям с иском о досрочном погашении кредита в связи с имеющейся просрочкой платежей, которая составила у Н. - 95 дней, Ш. - 85 дней, К. - 83 дня, Б. - 101 день, М. -75 дней.
22

23. ИЗВЛЕЧЕНИЯ
23
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 4 / 2010
Суд первой инстанции взыскал с указанных лиц имеющуюся задолженность,
а в удовлетворении требований о досрочном погашении кредитной суммы отказал. Суд в обоснование своего решения об отказе в досрочном погашении
кредита указал, что просрочка платежей связана с неправильным, завышенным
размером годовых ставок вознаграждения. В соответствии со статьей 4 Закона
«О микрокредитных организациях» от 6 марта 2003 года договор о предоставлении микрокредита должен в обязательном порядке содержать сведения о размере ставок вознаграждения, в том числе размере годовой ставки вознаграждения по микрокредиту. Как указал суд, в решениях по делам, где ответчиками
проходят Н., М., С., К. в заключенных договорах не имеется сведений о размере
ставок вознаграждения. Не указаны они также и в графике погашения задолженности, поэтому неизвестно, на каких основаниях истец применяет ставки
вознаграждения и выводит по ним задолженность. Однако надзорная коллегия
областного суда, изменяя решение суда, не обсудила указанные доводы суда,
а ограничилась констатацией задолженности, с наличием которой не согласны
как ответчики, так и суд первой инстанции.
Таким образом, у надзорной коллегии не имелось законных оснований для
вынесения частного определения.
Кроме того, частное определение направлено в адрес должностного лица
для принятия мер к судье, в том числе и мер дисциплинарной ответственности.
Согласно пункту 3 статьи 39 Конституционного закона «О судебной системе
и статусе судей Республики Казахстан» отмена или изменение судебного акта
само по себе не влечет ответственности судьи, если при этом не были допущены грубые нарушения закона, о которых указано в судебном акте вышестоящей
судебной инстанции.
Под грубыми нарушениями закона в силу пункта 11 нормативного постановления Верховного Суда «О некоторых вопросах применения законодательства
о судебной власти в Республике Казахстан» от 14 мая 1998 года №1 следует понимать очевидное и существенное нарушение закона, которое было совершено
судьей преднамеренно или вследствие его недобросовестности, небрежности
или незнания закона. Факт грубого нарушения закона должен быть установлен
судом, отменившим или изменившим судебное решение по этому основанию, и
отражен в постановлении суда.
В постановлении надзорной коллегии областного суда указано, что обстоятельства дела судом установлены полно и правильно, но при вынесении решения судом неправильно применен материальный закон, в связи с чем, надзорная коллегия считает возможным, изменив решение суда, удовлетворить иск
в полном объеме, не передавая дело на новое рассмотрение. Следовательно,
при рассмотрении вышеуказанных гражданских дел судьей не были допущены
грубые нарушения требований закона.
При вынесении частного определения надзорной инстанцией областного
суда не были соблюдены нормы процессуального закона. В материалах дела

24. ИЗВЛЕЧЕНИЯ
подлинники частных определений отсутствуют. Не имеются они также и в надзорных производствах областного суда, истребованных Верховным Судом.
Изложенное подтверждает доводы заявителя о том, что частное определение было вынесено с нарушением норм процессуального закона, задним числом, после окончания судебного процесса, что недопустимо.
Из содержания частного определения не видно, по какому делу оно вынесено, хотя выносится по конкретному делу, и об этом должно быть объявлено
присутствующим.
С учетом изложенного, надзорная судебная коллегия Верховного Суда
частное постановление надзорной коллегии областного суда в адрес судьи М.
отменила, ее ходатайство удовлетворила.
Несоответствие выводов суда первой инстанции, изложенных в
решении, обстоятельствам дела, а также неправильное применение
норм материального права, в виде неправильного истолкования закона
являются основанием к отмене решения суда
постановление № 4гп-93-10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНІ 4 / 2010
(извлечение)
К. обратилась в суд с иском, мотивируя свои требования тем, что она состояла в гражданском браке с Ш., от которого имеет двоих детей. Ш. работал
с 24 апреля 2007 года экскаваторщиком в Управлении технологического транспорта УД АО «Арселор Миттал Темиртау» (далее - УТТ), на основании заключенного с работодателем индивидуального трудового договора. 22 апреля 2008
года Ш. погиб на рабочем месте при производстве ремонта принадлежащей
УТТ спецтехники, что входило в круг его обязанностей. Несмотря на это, после
проведённого спецрасследования ей был выдан акт, согласно которому
несчастный случай с Ш. произошёл на постороннем для него объекте в нерабочее время при выполнении работ по собственной инициативе, не связанных
с его функциональными обязанностями. Этим же актом несчастный случай квалифицирован как не связанный с производством, акт формы Н-1 не составлен.
С указанным актом специального расследования она не согласна, так как ремонт техники входил в обязанности Ш. по индивидуальному трудовому договору. Несчастный случай произошел на объекте, куда Ш. был направлен согласно
путевого листа и, кроме того, не установлено, что это действительно было в
обеденное время, так как по индивидуальному трудовому договору обеденное
время не было конкретно регламентировано. Просит признать акт специального расследования и действия УТТ, Департамента по контролю и социальной
защите по Карагандинской области незаконными, а также несчастный случай, и
обязать работодателя составить акт формы Н-1.
24