Οι σημειώσεις της παρουσίασης του 28ου κεφαλαίου της Γεωγραφίας της Ε' τάξης Περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση και την ανάπτυξη του κεφαλαίου στην ιστοσελίδα της "Σχολικής Αποθήκης" στο link: http://educationalstorageegeo.weebly.com/28-omicroniota-904lambdalambdaetanuepsilonsigmaf-941nualphasigmaf-lambdaalpha972sigmaf-muepsilon-iotasigmatauomicronrho943alpha.html

1. Ενότητα Γ’
Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας
9ος Κύκλος
1Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος

2. 3η Ενότητας
“Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας”
2
● Τους κατοίκους της
● Τον πληθυσμό της
● Την γεωγραφική
κατανομή του πληθυσμού
της
● Τα μεγάλα αστικά κέντρα
● Τις πόλεις
● Τη διοικητική οργάνωση
● Τις περιφέρειες
● Τους νομούς
● Την αγροτική παραγωγή
● Την κτηνοτροφική
παραγωγή και την αλιεία
● Τη δασική παραγωγή και τον
ορυκτό πλούτο
● Τη βιομηχανική παραγωγή
● Τις υπηρεσίες
● Τις συγκοινωνίες
● Τις χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης
● Τη σημασία της Ευρωπαϊκής
Ένωσης
Στην ενότητα αυτή θα μάθετε για:
Το video να προβληθεί δυο φορές, την πρώτη χωρίς υπότιτλους και την δεύτερη με
υπότιτλους, ανάμεσα στις προβολές μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Με τι θα ασχοληθούμε σε αυτή την ενότητα; (με τους Έλληνες)
● Ποια θέματα σχετικά με τους Έλληνες θα μας απασχολήσουν ( η ιστορία τους,
η καθημερινότητα, η διοίκηση και η οικονομία, η Ευρωπαϊκή Ένωση)
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν επαναλαμβάνονται μετά την δεύτερη προβολή.
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα κεφάλαια της ενότητας

3. 3η Ενότητα
“Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας”
● τους κατοίκους της
● τον πληθυσμό της
● Την γεωγραφική
κατανομή του πληθυσμού
της
● Τα μεγάλα αστικά κέντρα
● Τις πόλεις
● Τη διοικητική οργάνωση
● Τις περιφέρειες
● Τους νομούς
Στην ενότητα αυτή θα μάθετε για:
● Την αγροτική παραγωγή
● Την κτηνοτροφική
παραγωγή και την αλιεία
● Τη δασική παραγωγή και τον
ορυκτό πλούτο
● Τη βιομηχανική παραγωγή
● Τις υπηρεσίες
● Τις συγκοινωνίες
● Τις χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης
● Τη σημασία της Ευρωπαϊκής
Ένωσης
3
Σε αυτήν την ενότητα λοιπόν, 4 είναι τα βασικά θέματα που θα μας απασχολήσουν
● Το πρώτο έχει να κάνει με την ιστορία, τον πληθυσμό και την ζωή των
Ελλήνων
● Το δεύτερο έχει να κάνει με την διοικητική διαίρεση της Ελλάδας
● Το τρίτο με την οικονομία και
● Το τέταρτο με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση

4. 9ος Κύκλος: Οι
Έλληνες
Κεφάλαια κύκλου:
● 28ο: Οι Έλληνες: Ένας λαός με
μεγάλη και συνεχή ιστορία
● 29ο: Ο πληθυσμός της
Ελλάδας
● 30ο: Η γεωγραφική κατανομή
του πληθυσμού της Ελλάδας
● 31ο: Τα μεγάλα αστικά κέντρα
της Ελλάδας
● 32ο: Οι πόλεις της Ελλάδας
4
Τα videos παίζουν δύο φορές, την πρώτη χωρίς υπότιτλους και την δεύτερη με
υπότιτλους.
Ερωτήσεις (σχετικές με το video - προοργνανωτή)
● Πού βρισκόμαστε;
● Που θα “γίνονται” τα μαθήματα;
● Ποιο είναι το θέμα της τρίτης ενότητας του βιβλίου;
● Ποιος μπορεί να μας πει κάποια από τα θέματα που θα μας απασχολήσουν σε
αυτόν τον κύκλο;
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα κεφάλαια του κύκλου

5. Κεφάλαιο 28ο: Οι Έλληνες
Ένας λαός με μεγάλη και συνεχή ιστορία
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε για:
● Την ιστορία της ελληνικής
φυλής
● Για τα αθάνατα μνημεία του
ελληνικού πολιτισμού
● Γιατί πρέπει να προστατεύουμε
τα μνημεία του πολιτισμού μας
5Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης -
Δάσκαλος
Ερωτήσεις σχετικές με το video - προοργανωτή
● Στην τηλεόραση, όσο μιλάει η Έλλη, παρουσιάζονται τρεις σκηνές από
διαφορετικές καταστάσεις. Τι δείχνουν αυτές οι σκηνές (Τελετή αφής της
Ολυμπιακής Φλόγας, Χορευτές χασάπικου, Έναρξη Ολυμπιακών Αγώνων
Αθήνας 2004)
● Ποιο τραγούδι χορεύουν οι χορευτές; (Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ)
● Ξέρει κανείς ποιος το έγραψε;
● Τι θα μελετήσουμε σε αυτό το κεφάλαιο; (Δεκτές όλες οι απαντήσεις που
σχετίζονται με την εισαγωγή, π.χ. Εξέλιξη ελληνικού πολιτισμού, επεκτάσεις
του κράτους κλπ)
Αυτό το μάθημα σχετίζεται με την ιστορία και έτσι θα δούμε (κλικ)

6. Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτα ανδρειωμένη
χαίρε, ω χαίρε, Λευτεριά.
Ύμνος στην Ελευθερία
Διονύσιος Σολωμός
Οι Έλληνες - Ένας λαός με μεγάλη και συνεχή ιστορία
Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, εκεί που πάει
να σκύψει με το σουγιά στο κόκαλο, με το
λουρί στο σβέρκο. Να τη, πετιέται αποξαρχής
κι αντρειεύει και θεριεύει και καμακώνει το
θεριό με το καμάκι του ήλιου.
Λιανοτράγουδα, Γιάννης Ρίτσος
Οι παραπάνω στίχοι των δύο μεγάλων Ελλήνων ποιητών, Σολωμού και Ρίτσου, μιλάνε για την
αθάνατη ελληνική φυλή. Ας συζητήσουμε μαζί για την πορεία του Ελληνισμού μέσα στην
ανθρώπινη ιστορία. Ας βρούμε το αισιόδοξο μήνυμα, το οποίο και οι δύο ποιητές μας αναφέρουν
ως ελπίδα σε κάθε δύσκολη στιγμή της φυλής μας.
6
Σημ. Οι φράσεις “Ύμνος στην Ελευθερία” και “Διονύσιος Σολωμός” όπως και οι
φράσεις “Λιανοτράγουδα” και “Γιάννης Ρίτσος” είναι links που οδηγούν σε άρθρα στην
Βικιπαίδεια, οι δυο πρώτες, και σε δυο διαφορετικές εκτελέσεις του τραγουδιού στο
YouTube, οι δυο επόμενες.
Ερώτηση: Ποιός το ξέρει αυτό το ποίημα;
Ερώτηση: Εδώ βλέπουμε μόνο τους τέσσερις πρώτους στίχους, μια στροφή, ξέρει
κανείς πόσες στροφές ή στίχους έχει όλο το ποίημα;
Απάντηση: Είναι ο μεγαλύτερος εθνικός ύμνος στον κόσμο σε μέγεθος, αποτελούμενος
από 158 στροφές ή 632 στίχους.
Ανοίγουμε το πρώτο λινκ και διαβάζουμε μερικά στοιχεία για τον Εθνικό Ύμνο
Ανοίγουμε το δεύτερο λινκ, διαβάζουμε τις 5 πρώτες στροφές κάνοντας μια σχετική
ανάλυση με ερωτήσεις του τύπου, “τι να εννοεί εδώ ο ποιητής”
Ερώτηση: Πολύ ωραία, το πρώτο ποιήμα το ξέρατε, αυτό το έχει ακούσει κανείς;
Βάζουμε την εκτέλεση της Δημητριάδη και στη συνέχεια του Μουσικού Γυμνασίου
Ερώτηση: Ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό των δυο παραπάνω ποιημάτων;
Απάντηση: Το ιδανικό της ελευθερίας
Οι Έλληνες στην πορεία τους μέσα στο χρόνο κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης
ιστορίας συνάντησαν πολλές δυσκολίες, όπως κατακτήσεις από εχθρικούς λαούς(π.χ.
Πέρσες, Τούρκοι) και εσωτερικές διενέξεις (εμφύλιοι πόλεμοι), αλλά κατάφεραν να
διατηρηθεί η συνεχής και διαχρονική παρουσία της ελληνικής φυλής και να είναι
πάντα πρωτοπόροι στην εξέλιξη των γεγονότων. Βλέπουμε λοιπόν, και στα δύο
ποιήματα ότι το ιδανικό της ελευθερίας βρίσκεται βαθιά ριζωμένο στις ψυχές των
Ελλήνων και τους κάνει να υπερνικούν όλες τις δυσκολίες και με περίσσειο θάρρος
και αντρεία να γράφουν χρυσές σελίδες στην ανθρώπινη ιστορία

7. Η γεωγραφική θέση της χώρας μας
(σταυροδρόμι τριών ηπείρων), το κλίμα
(εύκρατο μεσογειακό), η θάλασσα, η ανάπτυξη
του εμπορίου οδήγησαν τους Έλληνες να
αποκτήσουν – ανάμεσα στα άλλα – ανοιχτή
σκέψη και μεγάλη δημιουργικότητα. Πολλά και
αξιόλογα γραπτά και υλικά μνημεία
μαρτυρούν τη συνεχή παρουσία τους στην
ανθρώπινη ιστορία και τον καθοριστικό ρόλο
που διαδραμάτισαν στη διαμόρφωσή της.
Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που συνάντησαν
στην ιστορική τους πορεία (πολλοί κατακτητές,
εσωτερικές διενέξεις κ.ά.), οι Έλληνες
κατάφερναν να είναι πάντα πρωτοπόροι στην
εξέλιξη των επιστημών και στη δημιουργία
μνημείων, τα οποία σήμερα θαυμάζουν όλοι οι
άνθρωποι.
Συζητήστε και βρείτε στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού, τα οποία η σημερινή κοινωνία
χρησιμοποιεί, για να αναδεικνύει τις ανθρώπινες αξίες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα από
αυτά;
7
Ερώτηση: Πέρα από το αθλητικό μέρος, ποιες ήταν οι αξίες των Ολυμπιακών
Αγώνων;
Στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού που υπάρχουν ακόμα και στις μέρες μας και
αποτελούν βάση όλων των κοινωνιών είναι η ειρηνική συμβίωση και η ευγενής
άμιλλα, (ανταγωνισμός) που εκφράζονται με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Επίσης
στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού είναι η δημοκρατία, η φιλοσοφία, οι επιστήμες, το
θέατρο, κλπ
Κάνουμε κλικ στο πρώτο λίνκ για να δείξουμε κάποια από το υλικά μνημεία (της
περιοχής μας) και στο δεύτερο για τα γραπτά (ανάλογα με τον χρόνο που έχουμε)

8. Από το 13ο αιώνα π.Χ. οι Έλληνες άρχισαν να
ταξιδεύουν στις περιοχές της Μεσογείου
αναπτύσσοντας την επικοινωνία με άλλους λαούς.
Δημιούργησαν αξιόλογες αποικίες σε όλα σχεδόν τα
παράλια του τότε γνωστού κόσμου, ενώ με την
εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου πορεύτηκαν
μέχρι την Ινδία. Στη συνέχεια με τη δημιουργία της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κυριάρχησαν στην περιοχή
της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης θεμελιώνοντας το
σημερινό Ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Η πατρίδα μας, η οποία έχει μεγάλη ιστορία, στο
πέρασμα των χρόνων δέχτηκε επιθέσεις από
διάφορους λαούς (Πέρσες, Ρωμαίους και άλλους)
και χρειάστηκαν σκληροί αγώνες για την
απελευθέρωσή της. Οι Έλληνες όμως στη
μακραίωνη ιστορία τους διατήρησαν τη γλώσσα,
τα ήθη και τα έθιμά τους και κατάφεραν να
αφομοιώσουν τις επιδράσεις που δέχτηκαν από
άλλους λαούς. Έτσι δημιούργησαν το σημερινό
ελληνικό πολιτισμό.
Ας βρούμε τα στοιχεία που επέδρασαν και υπάρχουν σήμερα στις παραδόσεις και στη γλώσσα μας
και τα οποία απορροφήθηκαν από τη δύναμη του ελληνικού πολιτισμού χωρίς ο ίδιος να χάσει το
χαρακτήρα του.
8
Ερώτηση: Τι είδους επιδράσεις δέχθηκαν από άλλους λαούς; π.χ. Από τους
Τούρκους ή από τους Ιταλούς.
Απάντηση: Μουσική, θέατρο, ζωγραφική, αρχιτεκτονική, μαγειρική, επιστήμες,
παραδόσεις (Άγιος Βασίλης, Άγιος Βαλεντίνος, κλπ)
Λέξεις πχ
● Κοτέτσι - ορνιθώνας, κουνάβι, μουντός, πέστροφα, ρούχο - ένδυμα, σανός,
βρικόλακας, ντιβάνι. (σλαβικές)
● Καπετάνιος - Πλοίαρχος, κάλτσα, καπέλο, φανέλα, βαρέλι, καρέκλα, λουκέτο -
κλειδαριά, μπουκάλι - φιάλη, πιάτο, μπριζόλα, σαλάτα, κουμπάρος (ιταλικές)
● Λουκουμάς, μεζές - ορεκτικό, πιλάφι - ρύζι, χαλβάς, καπάκι, κουβάς - κάδος,
παπούτσι - υπόδημα, τσέπη, καρπούζι, μανάβης - οπωροπώλης , κέφι -
ευδιαθεσία, τζάκι - εστία (τουρκικές)
● Άλγεβρα - μαθηματικά, αλκοόλ - οινόπνευμα, ζενίθ, καφές, μαγαζί -
κατάστημα, μπάμια - ιβίσκος ο εδώδιμος, μούμια, σκάκι, φέσι, κεχριμπάρι -
ήλεκτρον (αραβικές)

9. … και λίγα αρχαία !
Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί, υπογραμμίστε λέξεις που αναγνωρίζετε και συζητήστε για το
νόημά του. Βρείτε κοινά στοιχεία της αρχαίας γλώσσας με τη σημερινή. Τι συμπεραίνετε;
“Ἔστι δέ ψιλά τά ἄνω χωρία καί ἐφρώδη καί χιόνος μεστά τοῦ χειμῶνος, κάτω δέ δρυμεῖς καί
φυτείαις διείληπται παντοδαπαῖς” (Στράβων, Γεωγραφικά, VI.2)
Γνωστές λέξεις Άγνωστες λέξεις
«Είναι γυμνά τα πάνω μέρη του βουνού και γεμάτα τέφρα και το χειμώνα είναι γεμάτα χιόνι, αλλά τα
κάτω μέρη του έχουν σκεπαστεί με δάση και φυτείες κάθε είδους».
9
Το απόσπασμα του αρχαίου κειμένου αναφέρεται σε μία περιγραφή της Αίτνας από
το μεγαλύτερο γεωγράφο της αρχαιότητας, τον Στράβωνα (1ος αιώνας π.Χ.-1ος
αιώνας μ.Χ.). Η απόδοσή του στη νεοελληνική είναι: «Είναι γυμνά τα πάνω μέρη
του βουνού και γεμάτα τέφρα και το χειμώνα είναι γεμάτα χιόνι, αλλά τα κάτω
μέρη του έχουν σκεπαστεί με δάση και φυτείες κάθε είδους». Ο δάσκαλος θα
βοηθήσει τους μαθητές του να εντοπίσουν λέξεις του κειμένου, που παραμένουν οι
ίδιες και σήμερα, καθώς και λέξεις παραλλαγμένες, ώστε να διαπιστώσουν τη
συνέχεια της γλώσσας μας.
Λέξεις που πιθανόν να αναγνωριστούν και έχουν ίδια ή παρόμοια σημασία είναι οι:
Ψιλά, άνω, τεφρώδη; χιόνος, μεστά; χειμώνος, κάτω, φυτείαις,
Το συμπέρασμα είναι ότι η ελληνική γλώσσα έχει συνέχεια γιατί οι Έλληνες είμαστε
από τους λίγους λαούς που παρουσιάζουν συνεχή παρουσία από τα αρχαία χρόνια

10. Παρατηρήστε τους χάρτες της εικόνας 28.1 και
συζητήστε γιατί η πατρίδα μας παρουσίαζε αυτές
τις μεταβολές στην έκτασή της. Βρείτε τους
πολιτιστικούς παράγοντες εκείνους, οι οποίοι είναι
απαραίτητοι για να διατηρηθεί η πατρίδα μας και
να μεγαλουργήσει και στο μέλλον.
Γεωγραφικό γλωσσάριο
Γραπτά μνημεία: κάθε ιστορικό και λογοτεχνικό κείμενο,
θρησκευτικοί ύμνοι, βιβλία, καθώς επίσης και κείμενα της
παράδοσής μας.
Υλικά μνημεία: κάθε υλικό κατασκεύασμα του ανθρώπου,
όπως ναοί, αγάλματα, παλάτια, ψηφιδωτά κ.α.
10
Χάρτες
Οι μεταβολές οφείλονται στους πολέμους που έγιναν για να φτάσει στα σημερινά της
σύνορα
Πολιτιστικοί παράγοντες
Απάντηση: Θα πρέπει να διατηρήσει όλα τα μνημεία, υλικά και γραπτά. Στοιχεία της
πολιτιστικής αυτής κληρονομιάς είναι τα ιστορικά, τα θρησκευτικά, τα αρχαιολογικά,
μνημεία, τα μνημεία καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, τα αγάλματα, τα ψηφιδωτά καθώς
και όλα τα υλικά και πνευματικά στοιχεία του παραδοσιακού πολιτισμού όπως τα ήθη
και τα έθιμα κ.ά.
Γλωσσάριο:
Οι νέες έννοιες που μάθαμε σήμερα είναι τα Γραπτά Μνημεία και τα Υλικά Μνημεία
Δίσκος Φαιστού. (κλικ στην εικόνα για να ανοίξει σχετικό άρθρο της Βικιπαίδεια)
Ερωτήσεις:
● Τι είδους μνημείο είναι αυτό; Γραπτό ή Υλικό;
● Τι γράφει επάνω;
Δήλος:(κλικ στην εικόνα για να ανοίξει σχετικό άρθρο της Βικιπαίδεια)
● Που βρίσκονται αυτά τα λιοντάρια;
● Ξέρετε τίποτα για την Δήλο;

12. Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων
Οι προσπάθειες για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων
στη σύγχρονη εποχή κορυφώθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα με
την αποφασιστική συμβολή του Γάλλου βαρώνου Πιέρ ντε
Κουμπερτέν και του Έλληνα Δημητρίου Βικέλα. Οι πρώτοι
σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες τελέσθηκαν με μεγάλη λαμπρότητα
το 1896 στην Αθήνα στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Στην Ολυμπία έχει σήμερα την έδρα της η Διεθνής Ολυμπιακή
Ακαδημία. Η αφή της φλόγας γίνεται στο βωμό του ναού της Ήρας
στην Ολυμπία. Η φλόγα ανάβει με τη συγκέντρωση των ηλιακών
ακτίνων σε μεταλλικό κοίλο κάτοπτρο. Η διαδικασία αυτή αποτελεί
μέρος ενός σύνθετου τελετουργικού, το οποίο περιλαμβάνει την
επίκληση και τον ύμνο στον Απόλλωνα.
Η πρωθιέρεια κρατώντας την αναμμένη δάδα εισέρχεται στο
στάδιο και στη συνέχεια την παραδίδει στον πρώτο δρομέα, για να
ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της έως τα πέρατα της γης.
11
Ομαδική δραστηριότητα (προαιρετική)
Χωρισμένοι σε τρεις ομάδες συλλέγουμε
στοιχεία, που χαρακτηρίζου την ιστορία της
φυλής μας.
● Η πρώτη ομάδα καταγράφει φράσεις
χαρακτηριστικές, που είπαν ξακουστοί
πρόγονοι μας, όπως το «Μολών λαβέ», το
«Εν τούτω νίκα» κ.λ.π.
● Η δεύτερη ομάδα βρίσκει φωτογραφίες
ιστορικών μνημείων, που υπάρχουν και
σήμερα και δηλώνουν το μεγαλείο του
ελληνικού πολιτισμού.
● Η τρίτη ομάδα βρίσκει πληροφορίες για
τις αποικίες, που έφτιαξαν οι Έλληνες σε
όλα τα μέρη του κόσμου αποδεικνύοντας
το πνεύμα και τις ικανότητες τους
Ομαδική δραστηριότητα
● Πρώτη ομάδα - Ενδεικτικές φράσεις: “Μολών λαβέ” (Λεωνίδας), “Εν τούτω
νίκα” (Μέγας Κωνσταντίνος), “Αιέν αριστεύειν” (Όμηρος), “Τα πάντα ρει”
(Ηράκλειτος), “Γηρασκω δ’ αεί πολλά διδασκόμενος” (Σόλωνας), “Ή ταν ή επί
τας” (Σπαρτιάτισσες), “Μέτρον άριστον” (Κλεόβουλος ο Ρόδιος), “Γνώθι
σαυτόν” (Χίλων)
● Δεύτερη ομάδα - Φωτογραφίες από Μινωικά ανάκτορα Κνωσού και Φαιστού,
αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, Ευπαλίνειο όρυγμα Σάμου, Μυκήνες, Δελφοί,
Παρθενώνας, Λευκός Πύργος, ναός Αφαίας Αθηνάς (Αίγινα) αρχαιολογικός
χώρος Ολυμπίας, ναός Ποσειδώνα (Σούνιο) μακεδονικοί τάφοι Βεργίνας,
Παναθηναϊκό Στάδιο, Τύμβος Μαραθώνα κλπ.
● Τρίτη ομάδα - Αποικίες: Μασσαλία, Συρακούσες, Νίκαια, Κρότωνας, Κύμη,
Κερασούντα, Τραπεζούντα, Ολβία, Μεσημβρία, Έφεσος, Μίλητος κ.ά., αλλά
και αργότερα σε όλο τον κόσμο (Αμερική, Αυστραλία, Νότια Αφρική, Καναδάς,
Γερμανία, χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης κ.ά.
Ολυμπιακοί αγώνες
Μετά το κλικ και την ανάγνωση του κειμένου κλικ στην πρώτη κλακέτα για προβολή
του video (5 λεπτά διάρκεια)

13. 13Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητες
Θυμηθείτε από την Ιστορία της Δ΄ τάξης τις αποικίες που ίδρυσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Ποιες ήταν αυτές και
σε ποια παράλια είχαν εξαπλωθεί;
Δραστηριότητα 1η
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
...............................................................................
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
...............................................................................
Από την ιστορία της Δ’ τάξης θυμόμαστε ότι οι αρχαίοι Έλληνες ίδρυσαν πολλές αποικίες. Έτσι
● Οι Αιολείς από τη Θεσσαλία πλέοντας στο Αιγαίο έφτασαν στη Λέσβο, την Τένεδο και την απέναντι
πλευρά της Μικράς Ασίας (Σμύρνη).
● Οι Ίωνες, ξεκινώντας από την Αττική, κατευθύνθηκαν προς τη Σάμο και τη Χίο και από εκεί πέρασαν
στη Μικρά Ασία (Έφεσος, Μίλητος).
● Οι Δωριείς ξεκίνησαν από την Πελοπόννησο και έκαναν αποικίες στην Κρήτη, στη Ρόδο και μετά στη
Μικρά Ασίας (Αλικαρνασσός)
Στη συνέχεια ιδρύθηκαν πολλές αποικίες
● στα παράλια της Μεσογείου θάλασσας (Καρχηδόνα, Ημεροσκοπείο, Εμπορείο, Μασσαλία)
● και του Ευξείνου Πόντους (Ολβία, Μεσημβρία, Βυζάντιο). Οι πιο πολλές δημιουργήθηκαν
● στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία, μάλιστα η περιοχή ονομάστηκε Μεγάλη Ελλάδα (Κύμη, Τάρας,
Σύβαρη, Κρότωνας. Συρακούσες)
Δραστηριότητα 1η
Από την ιστορία της Δ’ τάξης θυμόμαστε ότι οι αρχαίοι Έλληνες ίδρυσαν πολλές
αποικίες. Έτσι,
● Οι Αιολείς από τη Θεσσαλία πλέοντας στο Αιγαίο έφτασαν στη Λέσβο, την
Τένεδο και την απέναντι πλευρά της Μικράς Ασίας (Σμύρνη).
● Οι Ίωνες, ξεκινώντας από την Αττική, κατευθύνθηκαν προς τη Σάμο και τη Χίο
και από εκεί πέρασαν στη Μικρά Ασία (Έφεσος, Μίλητος).
● Οι Δωριείς ξεκίνησαν από την Πελοπόννησο και έκαναν αποικίες στην Κρήτη,
στη Ρόδο και μετά στη Μικρά Ασίας (Αλικαρνασσός)
Στη συνέχεια ιδρύθηκαν πολλές αποικίες
● στα παράλια της Μεσογείου θάλασσας (Καρχηδόνα, Ημεροσκοπείο,
Εμπορείο, Μασσαλία)
● και του Ευξείνου Πόντους (Ολβία, Μεσημβρία, Βυζάντιο). Οι πιο πολλές
δημιουργήθηκαν
● στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία, μάλιστα η περιοχή ονομάστηκε Μεγάλη
Ελλάδα (Κύμη, Τάρας, Σύβαρη, Κρότωνας. Συρακούσες)
Δραστηριότητα 2η
Όταν ο πληθυσμός σε μια πόλη της αρχαίας Ελλάδας αυξανόταν, τα προϊόντα της γης
δεν έφταναν να θρέψουν όλους τους κατοίκους. Έτσι κάποιοι αποφάσιζαν να
εγκαταλείψουν την πόλη τους και να ιδρύσουν αποικίες. Στις αποικίες τους οι Έλληνες

14. προόδευσαν Έχτισαν ναούς και έκαναν μεγάλα δημόσια έργα. Γνώρισαν άλλους
λαούς και ανέπτυξαν με αυτούς σχέσεις, πήραν στοιχεία από τον πολιτισμό τους και
ταυτόχρονα διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου.
Ταυτόχρονα ενισχύθηκε το εμπόριο με ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ των αποικιών
και της μητρόπολης, γεγονός που ενίσχυσε σημαντικά την οικονομία των πόλεων της
αρχαίας Ελλάδας.

15. 15Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητες
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
Δραστηριότητα 2η
Ποια ήταν η σημασία της ίδρυσης των παραπάνω ελληνικών αποικιών σε σχέση με την οικονομία και τον
πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας;
Όταν ο πληθυσμός σε μια πόλη της αρχαίας Ελλάδας αυξανόταν, τα προϊόντα της γης δεν έφταναν να
θρέψουν όλους τους κατοίκους. Έτσι κάποιοι αποφάσιζαν να εγκαταλείψουν την πόλη τους και να ιδρύσουν
αποικίες. Στις αποικίες τους οι Έλληνες προόδευσαν Έχτισαν ναούς και έκαναν μεγάλα δημόσια έργα.
Γνώρισαν άλλους λαούς και ανέπτυξαν με αυτούς σχέσεις, πήραν στοιχεία από τον πολιτισμό τους και
ταυτόχρονα διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Ταυτόχρονα ενισχύθηκε
το εμπόριο με ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ των αποικιών και της μητρόπολης, γεγονός που ενίσχυσε
σημαντικά την οικονομία των πόλεων της αρχαίας Ελλάδας.
Δραστηριότητα 1η
Από την ιστορία της Δ’ τάξης θυμόμαστε ότι οι αρχαίοι Έλληνες ίδρυσαν πολλές
αποικίες. Έτσι,
● Οι Αιολείς από τη Θεσσαλία πλέοντας στο Αιγαίο έφτασαν στη Λέσβο, την
Τένεδο και την απέναντι πλευρά της Μικράς Ασίας (Σμύρνη).
● Οι Ίωνες, ξεκινώντας από την Αττική, κατευθύνθηκαν προς τη Σάμο και τη Χίο
και από εκεί πέρασαν στη Μικρά Ασία (Έφεσος, Μίλητος).
● Οι Δωριείς ξεκίνησαν από την Πελοπόννησο και έκαναν αποικίες στην Κρήτη,
στη Ρόδο και μετά στη Μικρά Ασίας (Αλικαρνασσός)
Στη συνέχεια ιδρύθηκαν πολλές αποικίες
● στα παράλια της Μεσογείου θάλασσας (Καρχηδόνα, Ημεροσκοπείο,
Εμπορείο, Μασσαλία)
● και του Ευξείνου Πόντους (Ολβία, Μεσημβρία, Βυζάντιο). Οι πιο πολλές
δημιουργήθηκαν
● στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία, μάλιστα η περιοχή ονομάστηκε Μεγάλη
Ελλάδα (Κύμη, Τάρας, Σύβαρη, Κρότωνας. Συρακούσες)
Δραστηριότητα 2η
Όταν ο πληθυσμός σε μια πόλη της αρχαίας Ελλάδας αυξανόταν, τα προϊόντα της γης
δεν έφταναν να θρέψουν όλους τους κατοίκους. Έτσι κάποιοι αποφάσιζαν να
εγκαταλείψουν την πόλη τους και να ιδρύσουν αποικίες. Στις αποικίες τους οι Έλληνες

16. προόδευσαν Έχτισαν ναούς και έκαναν μεγάλα δημόσια έργα. Γνώρισαν άλλους
λαούς και ανέπτυξαν με αυτούς σχέσεις, πήραν στοιχεία από τον πολιτισμό τους και
ταυτόχρονα διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου.
Ταυτόχρονα ενισχύθηκε το εμπόριο με ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ των αποικιών
και της μητρόπολης, γεγονός που ενίσχυσε σημαντικά την οικονομία των πόλεων της
αρχαίας Ελλάδας.

17. 14Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητες
Το Ευαγγέλιο και ολόκληρη η Καινή Διαθήκη
γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα. Μπορείτε να
εξηγήσετε γιατί;
Δραστηριότητα 4η
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
............................................................................
Δραστηριότητα 3η
Μελετήστε το παρακάτω ποίημα και βρείτε στοιχεία
που φανερώνουν την ένδοξη ιστορία της πατρίδας
μας.
Ελλάδα, που τα πόδια σου
σκύβουν και τα φιλούνε
άγγελοι του Παράδεισου
και κόρες τ’ ουρανού,
Ελλάδα μου, σ’ τ’ ορκίζομαι
την ακριβή τιμή σου
θα την υπερασπίζομαι
με σώμα και με νου.
Ποτέ μου δεν θα ανεχτώ
κανείς να σε προσβάλει,
να σ’ αναγκάσει κάποτε
να σκύψεις το κεφάλι.
Περήφανη θε να σε κοιτώ,
να στέκεις αντρειωμένη,
Ελλάδα μου πανέμορφη,
πατρίδα τιμημένη.
Μ. Ταστσόγλου
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
.....................................................................................
Στοιχεία από το ποίημα φανερώνουν την ένδοξη
ιστορία της πατρίδας μας είναι:
● Τα πόδια σκύβουν και τα φιλούνε αγγέλοι του
Παράδεισου και κόρες τ’ ουρανού
● Την ακριβή τιμή σου
● Περήφανη θε να σε κοιτώ
● Να στέκεις αντρειωμένη
Το Ευαγγέλιο και ολόκληρη η Καινή Διαθήκη
γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα, αν και αρχικά
ήταν στην αραμαϊκή, γιατί τα ελληνικά ήταν η πιο
διαδεδομένη γλώσσα και η γλώσσα επικοινωνίας
μεταξύ των λαών της εποχής και είχε επικρατήσει ως
η παγκόσμια γλώσσα σε όλα σχεδόν τα διαμερίσματα
της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Δραστηριότητα 3η
Στοιχεία από το ποίημα φανερώνουν την ένδοξη ιστορία της πατρίδας μας είναι:
● Τα πόδια σκύβουν και τα φιλούνε αγγέλοι του Παράδεισου και κόρες τ’
ουρανού
● Την ακριβή τιμή σου
● Περήφανη θε να σε κοιτώ
● Να στέκεις αντρειωμένη
Δραστηριότητα 4η
Το Ευαγγέλιο και ολόκληρη η Καινή Διαθήκη γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα, αν
και αρχικά ήταν στην αραμαϊκή, γιατί τα ελληνικά ήταν η πιο διαδεδομένη γλώσσα και
η γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των λαών της εποχής και είχε επικρατήσει ως η
παγκόσμια γλώσσα σε όλα σχεδόν τα διαμερίσματα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

18. Ώρα για διάβασμα.
Καλή
συνέχεια!!!
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος