24 Ustalanie i podział wyniku finansowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Piotr Szczypa
Ustalanie i podział wyniku finansowego
341[02].Z5.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

1
Recenzenci:
mgr Krystyna Kielan
mgr Lidia Pszkit
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska
Konsultacja:
mgr Andrzej Zych
Korekta:
mgr Joanna Fundowicz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z5.04
Ustalanie i podział wyniku finansowego w modułowym programie nauczania dla zawodu
technik ekonomista
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Wynik finansowy i jego elementy 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 7
4.1.3. Ćwiczenia 7
4.1.4. Sprawdzian postępów 8
4.2. Ustalanie wyniku finansowego metodą statystyczną 9
4.2.3. Ćwiczenia 10
4.3. Przychody i koszty uzyskania przychodów w ujęciu bilansowym
i podatkowym
13
4.4. Księgowe ustalanie wyniku finansowego 18
4.5. Rozliczenie wyniku finansowego 21
5. Sprawdzian osiągnięć 24
6. Literatura 28

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie ustalania
i podziału wyniku finansowego.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania, „pigułkę” wiadomości teoretycznych niezbędnych do opanowania
treści jednostki modułowej,
− zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści,
− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas lekcji i że pozyskałeś wiedzę i umiejętności
z zakresu tej jednostki modułowej,
− literaturę uzupełniającą.
Poradnik ten poświęcony jest problematyce ustalania i podziału wyniku finansowego
jednostek gospodarczych. Każda jednostka zainteresowana jest poznaniem rezultatu swojej
działalności, zatem chce ustalić czy w danym okresie osiągnęła zysk, czy stratę. Ponadto
ważna jest analiza poszczególnych elementów kształtujących wynik finansowy.
Materiał nauczania został podzielony na pięć części, których kolejność umożliwi Ci
stopniowe zdobywanie nowych wiadomości i umiejętności związanych z zakresem
tematycznym niniejszego poradnika. Na wstępie została przedstawiona definicja wyniku
finansowego oraz elementy kształtujące wynik finansowy w zależności od rodzaju
działalności jednostki. Następnie przedstawiono procedurę ustalania wyniku finansowego
metodą statystyczną oraz księgową. Zwrócono również uwagę na problematykę przychodów
i kosztów w ujęciu bilansowym i podatkowym w aspekcie ustalania obowiązkowych obciążeń
wyniku finansowego. Końcową część materiału nauczania poświęcono rozliczaniu wyniku
finansowego.
Przykładowe ćwiczenia pozwolą Ci zrozumieć i przyswoić wiedzę w praktyce. Na końcu
każdego tematu znajdują się pytania sprawdzające. Pozwolą Ci one zweryfikować Twoją
wiedzę. Jeżeli okaże się, że czegoś jeszcze nie pamiętasz lub nie rozumiesz, zawsze możesz
wrócić do rozdziału „Materiał nauczania” i tam znajdziesz odpowiedź na pytania, które
sprawiły Ci kłopot.
Przykładowy sprawdzian osiągnięć może okazać się świetnym treningiem przed
zaplanowanym przez nauczyciela sprawdzianem, a część teoretyczna pozwoli Ci sprawdzić
Twoje umiejętności z zakresu ustalania i podziału wyniku finansowego. W razie
jakichkolwiek wątpliwości zwróć się o pomoc do nauczyciela.

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:
− rozróżniać formy prawnoorganizacyjne jednostek gospodarczych,
− określać uregulowania prawne dotyczące prowadzenia rachunkowości,
− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu rachunkowości,
− rozróżniać składniki aktywów trwałych,
− rozróżniać składniki aktywów obrotowych,
− podawać przykłady majątku i źródeł finansowania majątku dla różnych jednostek
gospodarczych,
− wskazywać zakres działalności jednostek produkcyjnych, handlowych, usługowych,
− definiować pojęcie kosztu,
− odróżniać koszt od nakładu, wydatku i straty nadzwyczajnej,
− klasyfikować koszty działalności operacyjnej według różnych kryteriów,
− definiować pojęcie przychodu,
− odróżniać przychody od wpływów i zysków nadzwyczajnych,
− klasyfikować przychody według obszarów działalności jednostek gospodarczych,
− rozróżniać konta wynikowe od innych rodzajów kont księgowych,
− dokonywać ewidencji na kontach syntetycznych i analitycznych związanych z całokształtem
działalności jednostek produkcyjnych,
działalności jednostek handlowych,
działalności jednostek usługowych,
− obsługiwać komputer jako narzędzie pracy,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− zdefiniować pojęcie wyniku finansowego,
− wskazać elementy kształtujące wynik finansowy,
− rozróżnić składniki kształtujące wynik finansowy w zależności od rodzaju działalności
jednostki,
− ustalić wynik finansowy metodą statystyczną,
− rozróżnić przychody według prawa bilansowego i podatkowego,
− rozróżnić koszty według prawa bilansowego i podatkowego,
− ustalić obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego,
− zastosować wariant porównawczy ustalania wyniku finansowego,
− zastosować wariant kalkulacyjny ustalania wyniku finansowego,
− dokonać przeniesienia obrotów kont wynikowych na wynik finansowy w wariancie
kalkulacyjnym i porównawczym,
− zinterpretować salda konta „Wynik finansowy”,
− dokonać podziału wyniku finansowego,
− dokonać ewidencji na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego”,
− współpracować w grupie,
− poszukać specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Wynik finansowy i jego elementy
4.1.1. Materiał nauczania
Każda jednostka gospodarcza zainteresowana jest tym, aby ustalić, czy w danym okresie
jej działalność przyniosła zysk, czy stratę. W celu ustalenia wielkości zysku lub straty należy
obliczyć wynik finansowy.
Wynik finansowy jest to wyrażony w mierniku pieniężnym rezultat działalności jednostki
gospodarczej osiągnięty w pewnym okresie.
Dzięki obliczeniu wyniku finansowego właściciel (właściciele), pracownicy dowiedzą
się, czy ich decyzje, praca w danym okresie przyczyniły się do osiągnięcia zysku, czy też
przyniosły stratę. W wyniku zestawienia ze sobą z jednej strony wartości przychodów (P)
i zysków nadzwyczajnych (ZN), a z drugiej strony kosztów uzyskania przychodów (K) i strat
nadzwyczajnych (SN), mogą powstać trzy sytuacje:
1. P + ZN > K + SN (wówczas jest zysk brutto).
2. P + ZN < K + SN (wówczas jest strata).
3. P + ZN = K +SN (wówczas wynik = 0).
Jeżeli przedsiębiorstwo osiągnęła zysk brutto (wynik finansowy brutto), wówczas od tego
zysku musi odprowadzić podatek dochodowy. Dopiero po uwzględnieniu podatku
dochodowego uzyskuje się zysk netto (wynik finansowy netto).
Zysk netto (wynik finansowy netto) = zysk brutto (wynik finansowy brutto) – podatek
dochodowy.
W celu ustalenia zysku lub straty należy określić wartości wszystkich elementów
kształtujących wynik finansowy. Elementy składowe wyniku finansowego mogą się różnić
zwłaszcza w obszarze działalności operacyjnej właściwej jednostek, gdyż przychody i koszty
tego obszaru są zależne od rodzaju działalności przedsiębiorstwa (zobacz tabela 1, 2, 3).
Tabela 1. Zasadnicze elementy kształtujące wynik finansowy w jednostkach produkcyjnych
Elementy wpływające in minus na wynik finansowy
Elementy wpływające in plus na wynik
finansowy
Koszty uzyskania przychodów:
− koszty sprzedanych wyrobów gotowych lub
suma kosztów rodzajowych skorygowana
o różnice stanu produktów
− wartość sprzedanych materiałów
− koszty ogólnego zarządu
− koszty sprzedaży
− pozostałe koszty operacyjne
− koszty finansowe
Przychody:
− przychody ze sprzedaży wyrobów
gotowych
− przychody ze sprzedaży materiałów
− pozostałe przychody operacyjne
− przychody finansowe
Straty nadzwyczajne
Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
(np. podatek dochodowy)
Wynik
finansowy
Zyski nadzwyczajne
Źródło: opracowanie własne.

7
Tabela 2. Zasadnicze elementy kształtujące wynik finansowy w jednostkach handlowych
finansowy
− wartość sprzedanych towarów
Przychody:
− przychody ze sprzedaży towarów
Straty nadzwyczajne
Wynik
finansowy
Zyski nadzwyczajne
Tabela 3. Zasadnicze elementy kształtujące wynik finansowy w jednostkach usługowych
finansowy
− koszty sprzedanych usług
− wartość sprzedanych materiałów
Przychody:
− przychody ze sprzedaży usług
− przychody ze sprzedaży materiałów
Straty nadzwyczajne
Wynik
finansowy
Zyski nadzwyczajne
Wynik finansowy można ustalić według dwóch wariantów: wariantu kalkulacyjnego lub
wariantu porównawczego.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest wynik finansowy?
2. O czym informuje wynik finansowy?
3. Jakie elementy kształtują wynik finansowy in plus i in minus w jednostkach
produkcyjnych?
4. Jakie elementy kształtują wynik finansowy in plus i in minus w jednostkach handlowych?
5. Jakie elementy kształtują wynik finansowy in plus i in minus w jednostkach usługowych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaznacz, czy dana informacja jest prawdziwa (P), czy fałszywa (F).
P F
1. Wynik finansowy zawsze będzie zyskiem.
2. W celu ustalenia wartości zysku netto należy od zysku brutto odjąć
obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego.

8
3. Zyski nadzwyczajne są jednym z elementów kształtujących wynik finansowy.
4. Przy obliczaniu wyniku finansowego nie uwzględnia się przychodów
finansowych.
5. Wynik finansowy może przyjąć wartość równą zero.
6. Zysk brutto jest to wynik finansowy przed opodatkowaniem.
7. Wynik finansowy może poznać tylko kierownik jednostki.
8. Jeżeli jednostka poniesie stratę, to należy od jej wartości obliczyć i zapłacić
podatek dochodowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące elementów kształtujących
wynik finansowy,
2) przeczytać uważnie wszystkie zdania,
3) zaznaczyć znakiem √ P – jeżeli zdanie wyraża informację prawdziwą lub F – w przypadku,
gdy zdanie wyraża informację fałszywą.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Dla dowolnej jednostki gospodarczej określ elementy kształtujące jej wynik finansowy
oraz podaj ich przykłady.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat elementów kształtujących
wynik finansowy,
2) określić zakres działalności wybranej jednostki gospodarczej,
3) opracować w dowolnej formie przy wykorzystaniu odpowiedniego oprogramowania
materiały/prezentację na temat elementów kształtujących wynik finansowy w wybranej
przez Ciebie jednostce uwzględniając konkretne przykłady,
4) przedstawić nauczycielowi i kolegom wypracowane rezultaty pracy (dokonać prezentacji).
− stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki,
4.1.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) zdefiniować pojęcie wyniku finansowego?
2) określić elementy kształtujące in minus wynik finansowy?
3) określić elementy kształtujące in plus wynik finansowy?
4) rozróżnić elementy kształtujące wynik finansowy w zależności
od rodzaju działalności jednostki?
5) podać przykłady elementów kształtujących wynik finansowy
w różnych jednostkach gospodarczych?

9
4.2. Ustalanie wyniku finansowego metodą statystyczną
Wszystkie operacje gospodarcze, które będą skutkowały powstaniem przychodu, kosztu,
straty nadzwyczajnej lub zysku nadzwyczajnego, mają wpływ na wielkość wyniku
finansowego przedsiębiorstwa.
Przychody i zyski nadzwyczajne powodują zwiększenie wartości wyniku finansowego
(zwiększenie wartości zysku lub zmniejszenie straty). Natomiast koszty i straty nadzwyczajne
powodują zmniejszenie wartości wyniku finansowego (zmniejszenie wartości zysku lub
zwiększenie straty). Ponadto w zależności od tego, jaki to był przychód, koszt (z którego
obszaru działalności przedsiębiorstwa), będzie on wpływał na wielkość poszczególnych
wyników:
− ze sprzedaży,
− z działalności operacyjnej,
− z działalności gospodarczej.
Wynik finansowy można ustalić według dwóch wariantów: wariantu kalkulacyjnego lub
wariantu porównawczego.
Wariant kalkulacyjny może znajdować zastosowanie wówczas, gdy w danej jednostce
gospodarczej ponoszone koszty są ewidencjonowane tylko według typów działalności (zespół
5) lub jednocześnie w układzie rodzajowym i według typów działalności (zespół 4 i 5),
Wariant porównawczy można stosować wtedy, gdy w jednostce gospodarczej ponoszone
koszty są ewidencjonowane tylko w układzie rodzajowym (zespół 4) lub jednocześnie
w układzie rodzajowym i według typów działalności (zespół 4 i 5).
Wpływ przychodów, kosztów, zysków nadzwyczajnych, strat nadzwyczajnych oraz
obowiązkowych obciążeń na poszczególne wyniki cząstkowe oraz na wynik finansowy netto
w zależności od wariantu ustalania wyniku finansowego został przedstawiony w tabeli 4 i 5.
Tabela 4. Etapy i wyniki cząstkowe ustalania wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym
Etap Działanie Elementy składowe wyniku finansowego i wyniki cząstkowe
+ Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych, usług, towarów i materiałów
- Koszty sprzedanych wyrobów gotowych, usług, towarów i materiałówI
= Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
- Koszty sprzedaży
- Koszty ogólnego zarząduII
= Zysk (strata) ze sprzedaży
+ Pozostałe przychody operacyjne
- Pozostałe koszty operacyjneIII
= Zysk (strata) z działalności operacyjnej
+ Przychody finansowe
- Koszty finansoweIV
= Zysk (strata) z działalności gospodarczej
+ Zyski nadzwyczajne
- Straty nadzwyczajneV
= Zysk (strata) brutto
- Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
VI
= Zysk (strata) netto

10
Tabela 5. Etapy i wyniki cząstkowe ustalania wyniku finansowego w wariancie porównawczym
Etap Działanie Elementy składowe wyniku finansowego i wyniki cząstkowe
+ Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i usług
+/- Zmiana stanu produktów
+ Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów
-
Koszty układu rodzajowego:
− zużycie materiałów i energii
− usługi obce
− podatki i opłaty
− wynagrodzenia
− ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
− amortyzacja
− pozostałe koszty rodzajowe
- Wartość sprzedanych towarów i materiałów
I
= Zysk (strata) ze sprzedaży
+ Pozostałe przychody operacyjne
- Pozostałe koszty operacyjneII
= Zysk (strata) z działalności operacyjnej
+ Przychody finansowe
- Koszty finansoweIII
= Zysk (strata) z działalności gospodarczej
+ Zyski nadzwyczajne
- Straty nadzwyczajneIV
= Zysk (strata) brutto
- Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
V
= Zysk (strata) netto
1. Które przychody i koszty wpływają na wynik ze sprzedaży w zależności od przyjętej
metody ustalania wyniku finansowego?
2. Jakie przychody i koszty wpływają na wynik z działalności operacyjnej?
3. Jakie przychody i koszty wpływają na wynik z działalności gospodarczej?
4. Jakie elementy składowe kształtują wynik finansowy brutto?
5. Jak ustala się wynik finansowy netto?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W przedsiębiorstwie „Świderek” produkującym makaron miały miejsce różne operacje
gospodarcze, które wpłynęły na wielkość wyniku finansowego. Zestawienie tych operacji
wraz z kwotami i nazwami przychodów, kosztów lub ze wskazaniem, że jest to strata
nadzwyczajna lub zysk nadzwyczajny, ujęto w tabeli. Ponadto wiadomo, że:
− wartość kosztów ogólnego zarządu wynosi 250 zł.
− wartość kosztów sprzedaży wynosi 50 zł.

11
Operacje gospodarcze Kwota (zł)
Nazwa przychodu/ kosztu (lub
strata nadzwyczajna/zysk
nadzwyczajny)
1. Sprzedano 300 kg makaronu świderki po 2 zł za kilogram 600 Sprzedaż produktów
2. Wydano z magazynu sprzedane 300 kg makaronu świderki
o jednostkowym koszcie wytworzenia 1,20 zł za kilogram
360 Koszty sprzedanych produktów
3. Zapłacono odsetki od kredytu bankowego 80 Koszty finansowe
4. Sprzedano innemu przedsiębiorstwu komputer – wartość
po której sprzedano (bez podatku VAT)
1 800
Pozostałe przychody
operacyjne
5. Wyksięgowano wartość netto sprzedanego komputera 1 900 Pozostałe koszty operacyjne
6. Bank naliczył odsetki od środków zgromadzonych na
koncie przedsiębiorstwa
120 Przychody finansowe
7. Sprzedano 1 000 kg makaronu nitki po 2,50 zł za kilogram 2 500 Sprzedaż produktów
8. Wydano z magazynu 1 000 kg sprzedanego makaronu nitki
po jednostkowym koszcie wytworzenia 1,60 zł
1 600 Koszty sprzedanych produktów
9. W wyniku pożaru uległa zniszczeniu część niesprzedanego
makaronu
140 Strata nadzwyczajna
10. Odszkodowanie z zakładu ubezpieczeniowego za
makaron, który uległ zniszczeniu
130 Zysk nadzwyczajny
11. Sprzedano 100 kg mąki po 0,80 zł za kilogram 80 Sprzedaż materiałów
12. Wydano sprzedaną mąkę odbiorcy 100 kg po cenie
zakupu 0,76 zł za kilogram
76
Wartość sprzedanych
materiałów
13. Ustalono wartość zaliczki na podatek dochodowy
Należy przyjąć aktualną stawkę podatku
dochodowego od osób prawnych
Na podstawie podanych informacji ustal wyniki cząstkowe oraz wynik finansowy
w wariancie kalkulacyjnym.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ustalania wyniku
finansowego metodą statystyczną,
2) wybrać formę rozwiązania ćwiczenia (wykorzystując np. arkusz kalkulacyjny, edytor
tekstu),
3) obliczyć wynik brutto ze sprzedaży, wynik ze sprzedaży, wynik z działalności
operacyjnej, wynik z działalności gospodarczej oraz wynik finansowy brutto i netto,
4) rozwiązanie ćwiczenia wydrukować.
− stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w edytor tekstu, arkusz
kalkulacyjny,
− kalkulator,
Ćwiczenie 2
Jesteś właścicielem Hurtowni Odzieży „Modniś”. Dla poszczególnych pozycji
przychodów, kosztów oraz zysków i strat nadzwyczajnych ustal odpowiednie treści operacji
gospodarczych, jakie mogły zaistnieć, a także określ ich kwoty. Następnie wpisz kwoty
w odpowiednie miejsca na schemacie i ustal wyniki cząstkowe oraz wynik finansowy netto.
W celu obliczenia podatku dochodowego, przyjmij aktualnie obowiązującą stawkę podatku
dochodowego od osób prawnych.

12
Operacje gospodarcze Kwota (zł)
Nazwa przychodu/ kosztu (lub
strata nadzwyczajna/zysk
nadzwyczajny)
Sprzedaż towarów
Wartość sprzedanych towarów
Pozostałe przychody operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Straty nadzwyczajne
Zyski nadzwyczajne
Wartość kosztów ogólnego zarządu ........................ zł.
Wartość kosztów sprzedaży ......................... zł.
2) wybrać formę rozwiązania ćwiczenia (wykorzystując np. arkusz kalkulacyjny, edytor
tekstu),
3) ustalić i zapisać treści operacji gospodarczych do wskazanych w tabeli nazw przychodów,
kosztów oraz zysków i strat nadzwyczajnych,
4) ustalić i zapisać wartości poszczególnych operacji gospodarczych oraz kosztów ogólnego
zarządu i kosztów sprzedaży za przyjęty przez Ciebie okres sprawozdawczy,
operacyjnej, wynik z działalności gospodarczej, oraz wynik finansowy brutto i netto
w wariancie kalkulacyjnym,
kalkulacyjny,
− kalkulator,
Ćwiczenie 3
Ustal niezbędne wartości dla elementów kształtujących wynik finansowy w dowolnym
przedsiębiorstwie i na tej podstawie ustal wyniki cząstkowe oraz wynik finansowy brutto
i netto w wariancie porównawczym.
2) określić rodzaj przedsiębiorstwa,
3) określić elementy kształtujące wynik finansowy w wybranej jednostce,
4) ustalić wartości wyszczególnionych elementów kształtujących wynik finansowy
w przyjętym przez Ciebie okresie sprawozdawczym,
5) wybrać formę rozwiązania ćwiczenia (wykorzystując np. arkusz kalkulacyjny, edytor tekstu),

13
operacyjnej, wynik z działalności gospodarczej, oraz wynik finansowy brutto i netto,
kalkulacyjny,
− kalkulator,
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) ustalić wynik ze sprzedaży metodą statystyczną w wariancie kalkulacyjnym
oraz porównawczym?
2) ustalić wynik z działalności operacyjnej metodą statystyczną w wariancie
kalkulacyjnym oraz porównawczym?
3) ustalić wynik z działalności gospodarczej metodą statystyczną w wariancie
kalkulacyjnym oraz porównawczym?
4) ustalić wynik finansowy brutto metodą statystyczną w wariancie kalkulacyjnym
oraz porównawczym?
5) ustalić wynik finansowy netto metodą statystyczną w wariancie kalkulacyjnym
oraz porównawczym?
4.3. Przychody i koszty uzyskania przychodów w prawie
bilansowym i podatkowym
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega dodatni wynik finansowy ustalony
zgodnie z przepisami Ustawy o podatku dochodowym, a nie według przepisów Ustawy
o rachunkowości. Zatem księgowe ustalenie wyniku finansowego brutto nie gwarantuje
otrzymania podstawy opodatkowania spełniającej uwarunkowania Ustawy o podatku
dochodowym. Dzieje się tak, gdyż nie wszystkie koszty i przychody ewidencjonowane przez
jednostki są kosztami i przychodami w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
Zasadnicze różnice w rozumieniu kosztów i przychodów w ujęciu księgowym
i podatkowym wynikają z odmienności stosowanych zasad ich ujmowania, a mianowicie:
− zasady memoriałowej,
− zasady kasowej.
Według prawa bilansowego zgodnie z Ustawą o rachunkowości, koszty i przychody
ujmuje się zgodnie z zasadą memoriałową. Natomiast prawo podatkowe, co do niektórych
kosztów i przychodów stosuje zasadę kasową. Dlatego w celu doprowadzenia wyniku
finansowego brutto do podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym należy skorygować
go o tak zwane różnice kosztów i przychodów (różnice, które wynikają z odmienności
interpretowania momentu powstania dla jednostki kosztów i przychodów w prawie
bilansowym i podatkowym). Różnice te mogą mieć charakter:
− różnic trwałych,
− różnic przejściowych.
Charakterystyka i przykłady różnic trwałych i przejściowych zostały ujęte w tabeli 6.

14
Tabela 6. Charakterystyka i przykłady różnic trwałych i przejściowych
Charakter
różnic
Charakterystyka Przykłady dotyczące kosztów i przychodów
Różnice
trwałe
Różnice trwałe polegają na tym, iż dany
rodzaj kosztu lub przychodu będzie
stanowił koszt i przychód w prawie
bilansowym ale nigdy nie zostanie
zakwalifikowany do tych kategorii
w prawie podatkowym (nie będzie
kosztem ani przychodem według Ustawy
o podatku dochodowym)
− zapłacone odsetki od zaległości wobec urzędów
skarbowych, ZUS
− zapłacone kary wobec odbiorców z tytułu wad,
usterek w sprzedanych towarach, wyrobach,
usługach
− koszty reprezentacji i reklamy przekraczające limit
wynoszący 0,25% przychodów
− otrzymane odsetki z tytułu nadpłaconych podatków
Różnice
przejściowe
Różnice przejściowe wynikają
z odmienności stosowania zasady
memoriałowej i kasowej. Najczęściej
koszty i przychody uznane z punktu
widzenia prawa bilansowego nie
stanowią jeszcze w danym okresie kosztu
i przychodu w prawie podatkowym ale
będą stanowić w okresach przyszłych
− odsetki od zobowiązań jednostki
− nadwyżka ujemnych różnic księgowych nad
dodatnimi, związana z wyceną bilansową
rozrachunków
− wyższa księgowa niż podatkowa amortyzacja
środków trwałych, wynikająca z różnych stawek
podatkowych i bilansowych
– odsetki z tytułu nieterminowej spłaty należności
Różnice o charakterze przejściowym z punktu widzenia skutków podatkowych dzielą się na:
− dodatnie różnice przejściowe,
− ujemne różnice przejściowe.
Charakterystyka dodatnich i ujemnych różnic przejściowych dotyczących składników
aktywów i pasywów wraz z przykładami została zaprezentowana w tabeli 7.
Tabela 7. Charakterystyka i przykłady dodatnich i ujemnych różnic przejściowych
Rodzaj różnic
przejściowych
Charakterystyka Przykłady
Dodatnie
różnice
przejściowe
Dodatnie różnice przejściowe
spowodują w przyszłości zwiększenie
podstawy opodatkowania, jeżeli
składnik aktywów (jego wartość
bilansowa) zostanie zrealizowany lub
składnik pasywów spłacony
(rozliczony).
W składnikach aktywów powstają gdy
ich wartość bilansowa przewyższa
wartość podatkową.
W składnikach pasywów powstają gdy
ich wartość bilansowa jest niższa od
wartości podatkowej.
Ujemne
różnice
przejściowe
Ujemne różnice przejściowe spowodują
w przyszłości zmniejszenie podstawy
opodatkowania, jeżeli składnik aktywów
(jego wartość bilansowa) zostanie
zrealizowany lub składnik pasywów
spłacony (rozliczony).
W składnikach aktywów powstają gdy
ich wartość bilansowa jest niższa od
W składnikach pasywów powstają gdy
ich wartość bilansowa jest wyższa od
− jeżeli do amortyzacji poszczególnych środków
trwałych przyjęto księgowe stawki amortyzacyjne
wyższe od podatkowych, to zachodzą ujemne różnice
przejściowe (w sytuacji odwrotnej – dodatnie różnice
przejściowe)
− jeżeli od części należności od odbiorców naliczono
odsetki za zwłokę, to są to dodatnie różnice
przejściowe, a drugą część należności objęto odpisami
aktualizującymi z perspektywą podatkowego
uprawdopodobnienia ich nieściągalności, to są to
ujemne różnice przejściowe
− jeżeli od wyrażonych w walucie obcej zobowiązań z
tytułu zakupów zarachowano na dzień bilansowy
niezrealizowane różnice kursowe dodatnie, to
powstają dodatnie różnice kursowe, a w przypadku
ujemnych różnic kursowych – ujemne różnice
przejściowe
− krótkoterminowe aktywa finansowe ujęte
w księgach rachunkowych – w ciągu okresu
sprawozdawczego – w cenach nabycia, na dzień
bilansowy wyceniono w cenach rynkowych; powstają
dodatnie różnice przejściowe (przy wyższych cenach
rynkowych) lub ujemne różnice przejściowe przy
niższych cenach rynkowych)
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Koc S., Fołta T., Godlewska J., Bilans 2004, Wyd. Infor, Warszawa
2005, s. 420–422.

15
Podstawa opodatkowania ustalana na podstawie księgowego wyniku finansowego brutto
powinna zostać ustalona według formuły obliczeniowej przedstawionej w tabeli 8.
Tabela 8. Ustalanie podstawy opodatkowania
Formuła obliczeniowa:
Wynik finansowy brutto
+/-
Różnice trwałe
+/-
Różnice przejściowe
=
Podstawa opodatkowania
Podatek dochodowy, który wpływa in minus na wynik finansowy danego okresu
sprawozdawczego obejmuje:
− część bieżącą – jest to podatek wykazany w deklaracji podatkowej za dany okres
sprawozdawczy,
− część odroczoną – jest to część podatku wykazywana w rachunku zysków i strat, stanowi
ona różnicę między stanem rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku na koniec
i początek okresu sprawozdawczego (z wyłączeniem rezerw i aktywów wpływających na
kapitał własny).
Ustawa o rachunkowości narzuca na jednostki obowiązek tworzenia na dzień bilansowy
rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Rezerwa ta stanowi iloczyn wartości
różnic przejściowych i stawki podatku dochodowego w roku powstania obowiązku
podatkowego. Natomiast aktywa z tytułu odroczonego podatku ustala się jako iloczyn
wartości ujemnych różnic przejściowych i stawki podatku dochodowego obowiązującej
w roku, w którym wpłyną one na obniżenie podatku dochodowego.
Typowe operacje gospodarcze dotyczące podatku dochodowego i różnic przejściowych
ujęto w tabeli 9.
Tabela 9. Zasady ewidencji typowych operacji dotyczących różnic przejściowych
w podatku dochodowym, jak i samego podatku dochodowego
Dekretacja
Operacja gospodarcza
Wn Ma
Zaksięgowanie podatku dochodowego bieżącego, zgodnego
z bieżącą deklaracją podatkową
Podatek dochodowy i inne
obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego
Inne rozrachunki
publicznoprawne
Utworzenie rezerwy na odroczony podatek w związku
z dodatnimi różnicami przejściowymi dotyczącymi aktywów
i pasywów, które w następnych okresach sprawozdawczych
zwiększą podstawę opodatkowania
wyniku finansowego
Rezerwy
Rozwiązanie nadmiernej rezerwy po ustaleniu jej wysokości od
stanu dodatnich różnic przejściowych na kolejny dzień
bilansowy
Rezerwy
Podatek dochodowy
i inne obowiązkowe
obciążenia wyniku
finansowego
Aktywa z tytułu odroczonego podatku powstałe
w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi dotyczącymi
aktywów i pasywów, które w następnych okresach
sprawozdawczych zmniejszą podstawę opodatkowania
Rozliczenia
międzyokresowe
Podatek dochodowy
i inne obowiązkowe
obciążenia wyniku
finansowego
Odpisanie nadmiernego aktywu z tytułu odroczonego podatku
po ustaleniu jego stanu dotyczącego rzeczywistych ujemnych
różnic przejściowych na kolejny dzień bilansowy
wyniku finansowego
Rozliczenia
międzyokresowe

16
1. Jakie są przyczyny rozbieżności interpretowania kosztów i przychodów w prawie
bilansowym i podatkowym?
2. Co to są różnice trwałe w kontekście ustalania podstawy opodatkowania podatkiem
dochodowym?
3. Co to są różnice przejściowe w kontekście ustalania podstawy opodatkowania podatkiem
dochodowym?
4. Jakie są typowe przykłady dodatnich i ujemnych różnic przejściowych?
5. Jaki wpływ mają dodatnie i ujemne przejściowe różnice dotyczące składników aktywów
i pasywów?
6. Jaka jest procedura ustalenia podstawy opodatkowania zgodnej z prawem podatkowym
wychodząc od wyniku finansowego brutto ustalonego metodą księgową?
7. Jakie są zasady ewidencji podatku dochodowego i skutków przejściowych różnic
w związku z ustaleniem podstawy opodatkowania?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W spółce z o.o. na koniec danego okresu sporządzono listę zawierającą różnice
wynikające z interpretacji przychodów i kosztów uzyskania przychodów w prawie
bilansowym i podatkowym:
a) zapłacone odsetki od zaległości podatkowych wobec urzędu skarbowego 600 zł,
b) wyższa księgowa niż podatkowa wartość amortyzacji samochodu osobowego 400 zł,
c) naliczone a nie otrzymane odsetki od odbiorcy, który powinien dwa miesiące temu
uregulować płatność za nabyte wyroby 550 zł,
d) zapłacone kary z tytułu wykrytych wad w sprzedanych wyrobach 1 000 zł,
e) przekazana darowizna na rzecz żłobka 1 200 zł,
f) wartość wydatków na reprezentację i reklamę przekraczająca obowiązujący w prawie
limit 900 zł,
g) dodatnie różnice kursowe związane z wyceną bilansową rozrachunków z kontrahentami
z Unii Europejskiej 750 zł.
Wartość wyniku finansowego brutto na podstawie ewidencji księgowej wynosi 78 000 zł.
Na podstawie przedstawionych informacji:
1) dokonaj podziału wykazanych różnic na różnice dotyczące przychodów i kosztów oraz na
różnice trwałe i przejściowe,
2) ustal wysokość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym,
3) oblicz wysokość podatku dochodowego,
4) dokonaj na kontach teowych ewidencji różnic i podatku.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ustalania podatku
dochodowego,
2) dokonać podziału różnic na trwałe i przejściowe dotyczące kosztów i przychodów,
3) ustalić wartość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym,
4) ustalić wartość aktualnej stawki procentowej podatku dochodowego dla osób prawnych
(na przykład w Internecie),

17
5) obliczyć wysokość podatku,
6) dokonać na kontach teowych niezbędnych księgowań dotyczących różnic i podatku
formułując treści operacji gospodarczych.
− komputer z dostępem do Internetu,
− kalkulator,
Ćwiczenie 2
Na podstawie danych zawartych w tabeli ustal wartość dodatniej i ujemnej różnicy
przejściowej i na ich podstawie oblicz rezerwę z tytułu odroczonego podatku oraz aktywa
z tytułu odroczonego podatku.
Środek trwały Dotychczasowa amortyzacja
według stawki bilansowej (zł)
Dotychczasowa amortyzacja
według stawki podatkowej (zł)
Maszyna GX 34 30 000 28 000
Maszyna BB 15 15 000 18 000
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ustalania różnic
przejściowych w zakresie podatku dochodowego,
2) obliczyć wartość dodatniej i ujemnej różnicy przejściowej,
3) obliczyć wartość rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
4) obliczyć wartość aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
− kalkulator,
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) wskazać przyczyny powstawania rozbieżności w uznawaniu przychodów
i kosztów uzyskania przychodów w prawie bilansowym i podatkowym?
2) rozróżnić trwałe i przejściowe różnice w ustalaniu podstawy opodatkowania
podatkiem dochodowym?
3) ustalić dodatnie i ujemne różnice przejściowe dotyczące podstawy
opodatkowania podatkiem dochodowym?
4) ustalić podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym?
5) obliczyć wysokość podatku dochodowego?
6) dokonać ewidencji typowych operacji dotyczących podatku dochodowego?

18
4.4. Księgowe ustalanie wyniku finansowego
Do ewidencji i ustalania wyniku finansowego jest stosowane konto „Wynik finansowy”.
Na konto „Wynik finansowy”, niezależnie od wariantu, przenosi się (przeksięgowuje się):
− na stronę Winien – wartość sprzedanych materiałów i towarów, pozostałe koszty
operacyjne, koszty finansowe, straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego (np. podatek dochodowy),
− na stronę Ma – przychody ze sprzedaży produktów, materiałów i towarów, pozostałe
przychody operacyjne, przychody finansowe oraz zyski nadzwyczajne.
Ponadto do ustalenia wyniku finansowego w wariancie porównawczym przeksięgowuje
się na stronę Winien konta „Wynik finansowy” obroty wszystkich kosztów układu
rodzajowego. Należy także ustalić wartość kosztu własnego sprzedanych produktów, który
kształtują następujące koszty:
− koszty sprzedanych produktów,
− koszty ogólnego zarządu,
− koszty sprzedaży.
Wszystkie koszty zaliczane do kosztu własnego sprzedanych produktów przeksięgowane
zostają na stronę Winien konta „Rozliczenie kosztów rodzajowych”. Różnica jaka powstanie
na tym koncie (po porównaniu obrotów obu stron) zostaje przeksięgowana na konto „Wynik
finansowy” po odpowiedniej stronie. Różnica ta nazywa się zmianą stanu produktów. Jeżeli
obroty strony Winien na koncie „Rozliczenie kosztów rodzajowych” są większe, to różnica ta
wyraża zwiększenie stanu produktów, które powiększa przychody ze sprzedaży, natomiast
w sytuacji odwrotnej stanowi ona zmniejszenie stanu produktów, które pomniejsza przychody
ze sprzedaży. Zasady ewidencji zmierzające do ustalenia wyniku finansowego w wariancie
porównawczym przedstawiono w tabeli 10.
Tabela 10. Zasady ewidencji wyniku finansowego w wariancie porównawczym
Dekretacja
Wn Ma
PK – przeksięgowanie kosztu sprzedanych produktów w celu
ustalenia zmiany stanu produktów
Rozliczenie kosztów
rodzajowych
Koszty sprzedanych
produktów
PK – przeksięgowanie kosztów ogólnego zarządu w celu
ustalenia zmiany stanu produktów
rodzajowych
Koszty ogólnego
zarządu
PK – przeksięgowanie kosztów sprzedaży w celu ustalenia
zmiany stanu produktów
rodzajowych
Koszty sprzedaży
zmniejszenie stanu produktów
(zostają zmniejszone przychody ze
sprzedaży produktów)
Wynik finansowy
rodzajowych
PK – Przeksięgowanie
salda konta
„Rozliczenie kosztów
rodzajowych”
(możliwy jest jeden z
dwóch wariantów):
zwiększenie stanu produktów
(zostają zwiększone przychody ze
sprzedaży produktów)
rodzajowych
Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie kosztów zużycia materiałów i energii Wynik finansowy
Zużycie materiałów
i energii
PK – przeksięgowanie kosztów usługi obce Wynik finansowy Usługi obce
PK – przeksięgowanie kosztów podatki i opłaty Wynik finansowy Podatki i opłaty
PK – przeksięgowanie kosztów wynagrodzeń Wynik finansowy Wynagrodzenia
PK – przeksięgowanie kosztów ubezpieczenia społeczne
i inne świadczenia
Wynik finansowy
Ubezpieczenia
społeczne i inne
świadczenia
PK – przeksięgowanie kosztów amortyzacji Wynik finansowy Amortyzacja

19
Dekretacja
Wn Ma
PK – przeksięgowanie pozostałych kosztów rodzajowych Wynik finansowy
Pozostałe koszty
rodzajowe
PK – przeksięgowanie wartości sprzedanych materiałów
i towarów
Wynik finansowy
Sprzedaż materiałów
i towarów
PK – przeksięgowanie pozostałych kosztów operacyjnych Wynik finansowy
Pozostałe koszty
operacyjne
PK – przeksięgowanie kosztów finansowych Wynik finansowy Koszty finansowe
PK – przeksięgowanie strat nadzwyczajnych Wynik finansowy Straty nadzwyczajne
PK – przeksięgowanie obowiązkowych obciążeń wyniku
finansowego
Wynik finansowy
Podatek dochodowy
i inne obowiązkowe
obciążenia wyniku
finansowego
PK – przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży produktów Sprzedaż produktów Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży materiałów
i towarów
i towarów
Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie pozostałych przychodów operacyjnych
operacyjne
Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie przychodów finansowych Przychody finansowe Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie zysków nadzwyczajnych Zyski nadzwyczajne Wynik finansowy
Przy ustalaniu wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym nie ustala się zmiany
stanu produktów, gdyż koszty układu rodzajowego nie są przeksięgowywane na konto
„Wynik finansowy”. Koszty te zostają przeksięgowane na konto „Rozliczenie kosztów
rodzajowych” na stronę Winien w celu wyrównania obrotów tego konta i jednocześnie
zamknięcia wszystkich kont układu rodzajowego.
Zasady ewidencji zmierzające do ustalenia wyniku finansowego w wariancie
kalkulacyjnym przedstawiono w tabeli 11.
Tabela 11. Zasady ewidencji wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym
Dekretacja
Wn Ma
PK – przeksięgowanie kosztów ogólnego zarządu Wynik finansowy
Koszty ogólnego
zarządu
PK – przeksięgowanie kosztów sprzedaży Wynik finansowy Koszty sprzedaży
PK – przeksięgowanie kosztu sprzedanych produktów Wynik finansowy
Koszty sprzedanych
produktów
PK – przeksięgowanie wartości sprzedanych materiałów
i towarów
Wynik finansowy
i towarów
PK – przeksięgowanie pozostałych kosztów operacyjnych Wynik finansowy
Pozostałe koszty
operacyjne
PK – przeksięgowanie kosztów finansowych Wynik finansowy Koszty finansowe
PK – przeksięgowanie strat nadzwyczajnych Wynik finansowy Straty nadzwyczajne
PK – przeksięgowanie obowiązkowych obciążeń wyniku
finansowego
Wynik finansowy
Podatek dochodowy
i inne obowiązkowe
obciążenia wyniku
finansowego
PK – przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży produktów Sprzedaż produktów Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży materiałów
i towarów
i towarów
Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie pozostałych przychodów operacyjnych
operacyjne
Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie przychodów finansowych Przychody finansowe Wynik finansowy
PK – przeksięgowanie zysków nadzwyczajnych Zyski nadzwyczajne Wynik finansowy

20
Na koniec roku obrotowego konto „Wynik finansowy” może wykazywać saldo Winien
(debetowe) – oznaczające stratę netto za dany rok, lub saldo Ma (kredytowe), które oznacza
zysk netto pozostający do dyspozycji jednostki gospodarczej.
1. Jakie konta, z których zespołów uczestniczą w księgowym ustalaniu wyniku finansowego
w wariancie porównawczym?
2. Jakie konta, z których zespołów uczestniczą w księgowym ustalaniu wyniku finansowego
w wariancie kalkulacyjnym?
3. Jakie są różnice w ewidencyjnym ustalaniu wyniku finansowego między wariantem
porównawczym a kalkulacyjnym?
4. Jak ustala się zmianę stanu produktów i jak wpływa na wynik finansowy?
5. Jakie są zasady ewidencji na koncie „Wynik finansowy”?
6. Co oznacza saldo Winien, a co saldo Ma konta „Wynik finansowy”?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykorzystując rozwiązania ćwiczenia 1 z rozdziału 5.16 wcześniejszej jednostki
modułowej „Prowadzenie ewidencji księgowej” dokonaj niezbędnych księgowań w celu
ustalenia wyniku finansowego, kolejno:
a) w wariancie porównawczym dla jednostki produkcyjnej,
b) w wariancie kalkulacyjnym dla jednostki handlowej,
c) w wariancie kalkulacyjnym dla jednostki usługowej.
Dokonując przeniesienia obrotów kont wynikowych wystaw polecenia księgowania.
Ponadto dla każdej jednostki ustal wysokość podatku dochodowego, dokonaj w tym zakresie
niezbędnych księgowań i sporządź deklarację podatkową.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat księgowego ustalania
wyniku finansowego,
2) odszukać zachowane rozwiązania ćwiczenia 1 z rozdziału 5.16 wcześniejszej jednostki
modułowej „Prowadzenie ewidencji księgowej”,
3) wystawić PK i dokonać stosownej ewidencji w celu ustalenia wyniku finansowego
w wariancie porównawczym dla jednostki produkcyjnej,
w wariancie kalkulacyjnym dla jednostki handlowej,
w wariancie kalkulacyjnym dla jednostki usługowej,
6) dla każdej jednostki ustalić wartości różnic trwałych i przejściowych dotyczących
ustalania podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym,
7) obliczyć podatek dochodowy dla każdej jednostki,
8) wystawić PK i dokonać odpowiednich księgowań dotyczących podatku dochodowego,
9) sporządzić deklarację podatkową dla każdej jednostki (na druku papierowym lub
w formie elektronicznej i wydrukować je).
10) zachować rozwiązania ćwiczenia.

21
− stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK i dostępem do drukarki,
− plan kont,
− druki PK,
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) rozróżnić zasady ewidencji ustalania wyniku finansowego
w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym?
2) dokonać ewidencji w celu ustalenia wyniku finansowego
w wariancie porównawczym?
3) dokonać ewidencji w celu ustalenia wyniku finansowego
w wariancie kalkulacyjnym?
4) zinterpretować salda konta „Wynik finansowy”?
5) sporządzić deklarację podatkową dotyczącą podatku dochodowego?
4.5. Rozliczenie wyniku finansowego
Ustalony za poprzedni rok obrotowy wynik finansowy netto podlega rozliczeniu.
Kierunek i możliwości rozliczenia wyniku finansowego zależą od tego, czy jest to zysk netto,
czy strata netto.
Rozliczenie zysku netto może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny. Zysk netto
może być przekazany między innymi na:
− podwyższenie kapitałów (funduszy) podstawowych,
− zasilenie kapitałów (funduszy) rezerwowych,
− zasilenie kapitałów (funduszy) zapasowych,
− zasilenie funduszy specjalnych,
− wypłatę dywidend dla akcjonariuszy,
− wypłatę nagród i premii dla pracowników.
Strata netto powinna być pokryta z dochodów w kolejnych latach podatkowych.
W przypadku braku takiej możliwości strata netto pomniejsza wartość kapitału (funduszu)
zapasowego.
Do ewidencji rozliczenia zysku netto oraz straty netto służy konto o nazwie „Rozliczenie
wyniku finansowego”. Po stronie Winien tego konta dokonuje się: przeniesienia straty netto z
roku ubiegłego oraz przeksięgowań dotyczących rozliczenia zysku netto. Natomiast po
stronie Ma konta „Rozliczenie wyniku finansowego” dokonuje się przeniesienia zysku netto
oraz pokrycia straty netto. Typowe księgowania na koncie „Rozliczenie wyniku
finansowego” przedstawiono w tabeli 12.

22
Tabela 12. Zasady ewidencji typowych księgowań na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego”
Dekretacja
Wn Ma
PK – przeksięgowanie zysku
netto z roku ubiegłego
Wynik finansowy
Rozliczenie wyniku
finansowego
Przeksięgowanie osiągniętego
wyniku finansowego (jedna
z dwóch możliwych sytuacji)
PK – przeksięgowanie straty
netto z roku ubiegłego
Rozliczenie wyniku
finansowego
Wynik finansowy
PK – pokrycie straty netto Kapitał zapasowy
Rozliczenie wyniku
finansowego
PK – przeznaczenie części zysku netto na zwiększenie kapitałów
zapasowych
Rozliczenie wyniku
finansowego
Kapitał zapasowy
PK – przeznaczenie części zysku netto na zasilenie funduszy
specjalnych
Rozliczenie wyniku
finansowego
Fundusze specjalne
PK – przeznaczenie części zysku netto na wypłatę nagród
i premii dla pracowników
Rozliczenie wyniku
finansowego
Rozrachunki z tytułu
wynagrodzeń
PK – przeznaczenie części zysku netto na wypłatę dywidend dla
akcjonariuszy, na rzecz udziałowców lub innych jednostek
Rozliczenie wyniku
finansowego
Pozostałe rozrachunki
Konto „Rozliczenie wyniku finansowego” może wykazywać saldo Winien (debetowe) –
oznaczające nie podzielony zysk netto za ubiegły rok obrotowy lub saldo Ma (kredytowe) –
oznaczające nie pokrytą stratę netto za rok poprzedni.
1. Na jakie cele jednostka może przekazać wypracowany zysk netto?
2. W jaki sposób jednostka pokrywa stratę netto?
3. Jakie są zasady ewidencji na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego”?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dla dowolnej spółki z o.o., która osiągnęła zysk netto w wysokości 300 000 zł
zaproponuj tytuły i kwoty dotyczące rozliczenia wypracowanego zysku z roku ubiegłego
i dokonaj odpowiednich księgowań na kontach teowych lub w programie FK.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podziału wyniku
finansowego,
2) ustalić tytuły podziału zysku,
3) przypisać do danych tytułów wartości,
4) dokonać ewidencji przeniesienia zysku i rozliczenia na kontach teowych lub
w programie FK.
− stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,
− kalkulator,

23
Ćwiczenie 2
Na podstawie rozwiązania ćwiczenia 1 z rozdziału 4.4 „Księgowe ustalanie wyniku
finansowego” zaproponuj tytuły rozliczenia wyniku finansowego netto dla każdej jednostki
i dokonaj stosownych ewidencji na kontach w nowym roku obrotowym.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podziału wyniku
finansowego,
2) odszukać rozwiązania ćwiczenia 1 z rozdziału 4.4 „Księgowe ustalanie wyniku
finansowego”,
3) dla każdej jednostki dokonać ewidencji przeksięgowania wyniku finansowego netto
z roku ubiegłego,
4) dla każdej jednostki ustalić tytuły i wartości podziału wyniku finansowego netto,
5) dokonać ewidencji podziału wyniku finansowego dla każdej jednostki.
− stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,
− kalkulator,
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) określić kierunki podziału zysku netto?
2) określić źródła pokrycia straty?
3) dokonać ewidencji przeksięgowania zysku lub straty z roku ubiegłego?
4) dokonać typowych ewidencji na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego”?

24
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test pisemny zawiera 12 pytań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu ustalania
i podziału wyniku finansowego.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną
odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź skreślić
i zaznaczyć kółkiem odpowiedź poprawną.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 25 minut.
Powodzenia!

25
Zestaw pytań testowych
1. Wynik finansowy wyraża rezultat działalności jednostki:
a) wyrażony w jednostkach naturalnych w pewnym okresie,
b) wyrażony w jednostkach pieniężnych w pewnym okresie,
c) wyrażony w jednostkach pieniężnych zawsze za okres roku,
d) wyrażony w jednostkach naturalnych zawsze za okres roku.
2. Który z wymienionych składników nie stanowi elementu kształtującego wynik finansowy:
a) przychody finansowe,
b) przychody ze sprzedaży towarów,
c) wartość sprzedanych towarów,
d) zapasy towarów.
3. Na wielkość wyniku z działalności operacyjnej wpływają bezpośrednio::
a) pozostałe przychody i koszty operacyjne,
b) przychody i koszty finansowe,
c) zyski i straty nadzwyczajne,
d) obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego.
4. Wynik z działalności gospodarczej nie uwzględnia:
a) przychodów i kosztów finansowych,
b) zysków i strat nadzwyczajnych,
c) pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych,
d) kosztów ogólnego zarządu.
5. Wynik finansowy zgodnie z Ustawą o rachunkowości można ustalić w wariancie:
a) stałym i zmiennym,
b) złożonym i prostym,
c) kalkulacyjnym i porównawczym,
d) kalkulacyjnym i doliczeniowym.
6. Obroty którego konta nie są przeksięgowywane na „Wynik finansowy” w wariancie
kalkulacyjnym:
a) „sprzedaż materiałów”,
b) „zużycie materiałów i energii”,
c) „wartość sprzedanych materiałów”,
d) „przychody finansowe”.
7. Wynik finansowy ustalony w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym w danej
jednostce:
a) będzie taki sam w obu wariantach,
b) w wariancie porównawczym będzie większy,
c) w wariancie kalkulacyjnym będzie większy,
d) zawsze w obu wariantach wyniesie 0.

26
8. Jeżeli wartość amortyzacji bilansowej środków trwałych jest wyższa od amortyzacji
podatkowej, to w związku z ustaleniem podstawy opodatkowania podatkiem
dochodowym powstaną:
a) ujemne różnice trwałe,
b) dodatnie różnice trwałe,
c) ujemne różnice przejściowe,
d) dodatnie różnice przejściowe.
9. Bieżący podatek dochodowy należy zaksięgować:
a) po stronie Winien konta „Inne rozrachunki publicznoprawne” i po stronie Ma konta
„Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”,
b) po stronie Winien konta „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego” i po stronie Ma konta „Inne rozrachunki publicznoprawne”,
c) po stronie Winien konta „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego” i po stronie Ma konta „Rachunki bankowe”,
d) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Podatek
dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”.
10. Zmniejszenie stanu produktów przy ewidencji wyniku finansowego w wariancie
porównawczym należy zaksięgować:
a) po stronie Winien konta „Wynik finansowy” i po stronie Ma konta „Rozliczenie
kosztów rodzajowych”,
b) po stronie Winien konta „Rozliczenie kosztów rodzajowych” i po stronie Ma konta
„Wynik finansowy”,
c) po stronie Winien konta „Wynik finansowy” i po stronie Ma konta „Rozliczenie
wyniku finansowego”,
d) po stronie Winien konta „Rozliczenie wyniku finansowego” i po stronie Ma konta
„Wynik finansowy”.
11. Księgowe przeniesienie straty netto z roku ubiegłego należy zaksięgować:
a) po stronie Winien konta „Rozliczenie kosztów rodzajowych” i po stronie Ma konta
„Wynik finansowy”,
b) po stronie Winien konta „Wynik finansowy” i po stronie Ma konta „Rozliczenie
kosztów rodzajowych”,
c) po stronie Winien konta „Wynik finansowy” i po stronie Ma konta „Rozliczenie
wyniku finansowego”,
d) po stronie Winien konta „Rozliczenie wyniku finansowego” i po stronie Ma konta
„Wynik finansowy”.
12. Przeznaczenie części zysku netto na wypłatę premii dla pracowników należy
zaksięgować:
a) po stronie Winien konta „Rozliczenie wyniku finansowego” i po stronie Ma konta
„Inne rozrachunki z pracownikami”,
b) po stronie Winien konta „Inne rozrachunki z pracownikami” i po stronie Ma konta
„Rozliczenie wyniku finansowego”,
c) po stronie Winien konta „Rozliczenie wyniku finansowego” i po stronie Ma konta
„Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”,
d) po stronie Winien konta „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” i po stronie Ma kont
„Rozliczenie wyniku finansowego”.

27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...........................................................................................................................
Ustalanie i podział wyniku finansowego
Zakreśl poprawną odpowiedź
Nr zadania
Odpowiedź
Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
Razem

28
6. LITERATURA
1. Bartel T., Chałupczak J., Potulska E., Stec K.: Rachunkowość przedsiębiorstw – zbiór
zadań, Wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002
2. Gierusz B., Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, Wyd. Ośrodek Doradztwa
i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002
3. Jakubiszyn L., Krzyżanowska T., Piotrowska B., Zbiór zadań do rachunkowości, Wyd.
Biuro rachunkowe, Wrocław 2002
4. Koc S., Fołta T., Godlewska J., Bilans 2004, Wyd. Infor, Warszawa 2005
5. Matuszewicz J., Rachunkowość od podstaw, WSiP, Warszawa 2001
6. Ossowska M., Szczypa P., Rachunkowość – zagadnienia podstawowe, Wyd. Wyższa
Szkoła Integracji Europejskiej, Szczecin 2004
7. Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, red. nauk. B. Micherda,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
8. Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red. K. Sawickiego, PWE, Warszawa 2005
9. Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red. K. Winiarskiej, Wyd. Dom
wydawniczy ABC, Warszawa 2001
10. Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw handlowych. Obrót krajowy
i międzynarodowy, praca zbiorowa pod red. T. Martyniuk, Wyd. Difin, Warszawa 2004
11. Rachunkowość. Zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości. Część I
i Część II, pod red. T. Kiziukiewicz, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław
2001
12. Rachunkowość w biznesie, praca zbiorowa pod red. K. Czubakowskiej, PWE, Warszawa
2005
13. Szczypa P., Zasady rachunkowości. Teoria, przykłady i zadania, Wyd. CeDeWu
Sp. z o.o., Warszawa 2005
14. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (jednolity tekst DzU z 2002 r. Nr 76,
poz. 694 ze zm.)
15. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (jednolity
tekst DzU z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)
Literatura powinna być na bieżąco aktualizowana.

24 Ustalanie i podział wyniku finansowego

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 24 Ustalanie i podział wyniku finansowego

Similar to 24 Ustalanie i podział wyniku finansowego (20)

More from Lukas Pobocha

More from Lukas Pobocha (20)

24 Ustalanie i podział wyniku finansowego