1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์
กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์

2. จัดทำโดย
นำงสำวจิรำวดี ไชยคำภำ
เลขที่ 11 ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 5/4
เสนอ
คุณครูสฤษศักดิ์ ชิ้นเขมจำรี

4.  (21 ตุลาคม พ.ศ. 2417 - 7 สิงหาคม พ.ศ. 2463) ทรงเป็นต้นราชสกุล
รพีพัฒน์ เป็นพระราชโอรสองค์ที่ 14 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัว และองค์ที่ 2 ในเจ้าจอมมารดาตลับ เกตุทัต โดยมีพระเชษฐภคินี
คือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอัจฉรพรรณีรัชกัญญา ทรงเป็นผู้
วางรากฐานด้านกฎหมายในเมืองไทย จนได้รับพระสมัญญานามว่า "พระ
บิดาแห่งกฎหมายไทย"
ประวัติ

5. ทางด้านชีวิตส่วนพระองค์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรด
เกล้าฯ ให้ทรงเสกสมรสกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงอรพัทธ์
ประไพ พระธิดาองค์ใหญ่ใน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี
กรมพระจักรพรรดิพงศ์ แต่ทรงมีชีวิตร่วมกันเพียงไม่นานก็หย่าขาดจากกัน
หลังจากนั้นกทรงรับหม่อมอ่อนเป็นชายา หลังจากนั้นทรงมีหม่อมอีก 2
พระองค์ คือ หม่อมแดงและหม่อมราชวงศ์สอางค์ ปราโมช สิ้นพระชนม์ ณ
กรุงปารีส เมื่อวันที่ 7 สิงหาคมพ.ศ. 2463 พระชนมายุ 45 ปี

6. พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์เป็นพระราชโอรสองค์ที่ 14 ในพระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระองค์ที่ 2 ในเจ้าจอมมารดาตลับ ประสูติเมื่อ
วันพุธ ขึ้น 11 ค่่า เดือน 11 ปีจอ จุลศักราช 1236 ตรงกับวันที่ 21 ตุลาคม
พ.ศ. 2417 ต่อมาทรงได้รับพระราชทานนามจากพระราชบิดาว่า "รพีพัฒน
ศักดิ์" เมื่อทรงพระเยาว์พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ทรงได้รับการอภิบาลจาก
เจ้าจอมมารดาตลับ หม่อมราชวงศ์วงศ์ พึ่งบุญ และพระยาเวียงในนฤบาล
(หรั่ง เกตุทัต)
ประสูติ

7. เมื่อเจริญวัยขึ้นพระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ทรงเข้าศึกษาวิชาภาษาไทย
เบื้องต้นกับพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) โดยใช้เก๋งกรงนก
ภายในพระบรมมหาราชวังเป็นที่ทรงพระอักษรเมื่อทรงศึกษาวิชาภาษาไทย
จบแล้ว ก็ทรงเข้าศึกษาต่อที่ส่านักของบาบู รามซามี โดยใช้โรงเรียนทหาร
มหาดเล็กเป็นที่ถวายพระอักษรจนกระทั่งถึงปี พ.ศ. 2426 ต่อมา
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้เข้าศึกษาใน
โรงเรียนสวนกุหลาบ
การศึกษา

8. ในการส่งพระราชโอรสไปศึกษายังต่างประเทศของพระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์เป็นพระราชโอรสกลุ่มแรกที่
ทรงไปศึกษาต่อในทวีปยุโรป เมื่อ พ.ศ. 2428 พร้อมกัน 4 พระองค์ คือ
• พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์ (กรมพระจันทบุรีนฤนาถ)
• พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ (กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์)
• พระองค์เจ้าประวิตรวัฒโนดม (กรมหลวงปราจิณกิติบดี)
• พระองค์เจ้าจิรประวัติวรเดช (กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช)

9. แต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชด่าริให้ทรงแยกกัน
เรียน โดยพระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ พระองค์โปรดเกล้าฯ เสด็จไปศึกษาที่
กรุงเอดินบะระ ประเทศสกอตแลนด์ โดยให้หมอเกาวัน เป็นผู้จัดการศึกษา
ในการนี้เป็นเพียงการศึกษาเบื้องต้น จึงมีเพียงครูชาวต่างชาติมาถวายพระ
อักษรที่ต่าหนักครึ่งวัน และหม่อมเจ้าเพิ่ม ลดาวัลย์ถวายการสอนภาษาไทย
อีกครึ่งวัน

10. พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ ทรงศึกษาวิชาภาษาละติน วิชาภาษาอังกฤษ และ
วิชาภาษาฝรั่งเศสอยู่ 2 ปีจึงเสด็จนิวัติประเทศไทย จนถึงปี พ.ศ. 2431 จึง
เสด็จไปศึกษาต่อในชั้นมัธยมอยู่ ณ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ และ
ต่อมาปี พ.ศ. 2434 ทรงเลือกศึกษาวิชากฎหมายต่อที่วิทยาลัยไครส์ตเชิช
ในมหาวิทยาลัยอ๊อกซฟอร์ด จนกระทั่งปี พ.ศ. 2337 ทรงสามารถสอบไล่ได้
ตามหลักสูตรชั้นปริญญาเกียรตินิยมจากนั้นจึงเสด็จกลับประเทศไทย ด้วย
พระอัจฉริยภาพที่มีมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ จึงได้รับพระสมญาว่า เฉลียว
ฉลาดรพี

11. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงจัดให้ตั้งพระราชพิธีโสกันต์
พระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 3 พระองค์พร้อมกันคือ พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์
พระองค์เจ้าจิรประวัติวรเดชและพระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ เป็นการสมโภช
3 วัน ตั้งแต่วันอังคารที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2427 ถึงวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ.
2427 แล้วจึงประกอบพระราชพิธีโสกันต์ในวันที่ 26 ธันวาคมพ.ศ. 2427
โดยโปรดให้ทรงเครื่องต้นทั้ง 3 พระองค์
พระราชพิธีโสกันต์

12. หลังจากพระราชพิธีโสกันต์ผ่านพ้นไปแล้วพระเจ้าลูกยาเธอที่จะเสด็จไป
ศึกษาต่อยังต่างประเทศ จึงได้ผนวชพร้อมกันตามโบราณราชประเพณี โดยมี
ก่าหนดการที่ส่าคัญดังนี้
7 พฤษภาคม พ.ศ. 2428 - การพิธีสมโภชพระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 4 พระองค์ที่
จะทรงสมโภช
8 พฤษภาคม พ.ศ. 2428 - พิธีผนวชพระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 4 พระองค์ โดยมี
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ ใน
คืนวันนี้พระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 4 พระองค์ ทรงจ่าวัดที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
ผนวช

13. • 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2428 - พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวทรงน่าเสด็จพระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 4 พระองค์ส่งต่อไปยังวัดบวร
นิเวศวิหาร
• 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2428 - พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 4 พระองค์ไปจ่าวัดที่วัด
นิเวศน์ธรรมประวัติ บางปะอิน
• 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2428 - พระเจ้าลูกยาเธอทั้ง 4 พระองค์ได้เสด็จ
กลับพระนคร


14. พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ ทรงเริ่มรับราชการในส่านักราชเลขาธิการ และ
ได้รับแต่งตั้งให้เป็นองคมนตรี ทรงประกอบพระกรณียกิจ อันเป็น
คุณประโยชน์โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อวงการกฎหมายไทยและศาลสถิต
ยุติธรรม ทรงด่ารงต่าแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม และสภานายกในกอง
ข้าหลวงพิเศษ จัดการปรับปรุงศาลยุติธรรมสู่ระบบใหม่ จัดตั้งศาลมณฑล
และศาลจังหวัด ทั่วประเทศ, ทรงเป็นประธานกรรมการตรวจช่าระกฎหมาย
ประมวลขึ้นเป็นกฎหมายอาญาฉบับ ร.ศ. 127 (พ.ศ. 2451) , ทรงตั้ง
โรงเรียนกฎหมายเพื่อเปิดการสอน
รับราชการ

15. กฎหมาย ทรงรวบรวมและแต่งต่าราค่าอธิบายกฎหมายลักษณะต่างๆ
มากมาย และทรงสอนวิชากฎหมายด้วยพระองค์เอง, ทรงเป็นกรรมการ
ตรวจตัดสินความฎีกาซึ่งเทียบได้กับศาลฎีกาในปัจจุบัน, เมื่อ พ.ศ. 2443
ทรงตั้งกองพิมพ์ลายมือขึ้น ส่าหรับตรวจลายพิมพ์นิ้วมือผู้ต้องหาในคดีอาญา
ต่าแหน่งสุดท้ายทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ ทรงปรับปรุงกิจการ
กรมทะเบียนที่ดิน

16. ในปี พ.ศ. 2462 พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ประชวรด้วยพระโรคที่ต่อม
ลูกหมากและมีการแทรกซ้อนต่อไปยังพระวักกะ (ไต) จึงทรงขอลาพัก
ราชการในวันที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2462 เพื่อรักษาพระองค์แต่อาการยัง
ไม่ทุเลา ต่อมาจึงเสด็จไปรักษาพระองค์ที่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส แต่พระ
โรคที่พระวักกะก็ยังทวีความรุนแรงยิ่งขึ้นเกินที่แพทย์จะเยียวยาได้
จนกระทั่งถึงวันที่ 7 สิงหาคม พ.ศ. 2463 เวลาประมาณ 21 นาฬิกาพระ
เจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์
สิ้นพระชนม์ สิริพระชันษา 45 ปี 9 เดือน 17 วัน
สิ้นพระชนม์

17. พระศพของพระองค์ได้รับการถวายพระเพลิงที่กรุงปารีส หลังจากนั้น หม่อม
เจ้าไขแสงรพี รพีพัฒน์เสด็จไปรับและอัญเชิญพระอัฐของกรมหลวงราชบุรี
ดิเรกฤทธิ์มาถึงประเทศไทยในวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2463ในคราวนั้นเจ้า
เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)หวนระลึกถึงรับสั่งของกรมหลวงราชบุรีดิเรก
ฤทธิ์ได้ตรัสไว้ก่อนที่เสด็จไปรักษาพระองค์ที่ประเทศฝรั่งเศส

18. จบกำรนำเสนอ