Боловсрол, шинжлэх ухааны Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн 2012 оны санхүүгийн тайлангийн тодруулга, тэмдэглэл

1. БОЛОВСРОЛ, ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ТӨСВИЙН ЕРӨНХИЙЛЭН
ЗАХИРАГЧИЙН 2012 ОНЫ САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН
ТОДРУУЛГА, ТЭМДЭГЛЭЛ
1. Тайлагнагч байгууллага
Энэхүү Санхүүгийн нэгтгэсэн тайлангаар Боловсрол, шинжлэх ухааны
салбарын төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн байдал, үйл
ажиллагааны үр дүнг толилуулж байна.
Төсвийн тухай хуулийн 8.9.5 дугаар зүйлийн дагуу Санхүүгийн нэгтгэсэн
тайланг Боловсрол, шинжлэх ухааны сайдын нягтлан бодогч 2013 оны
4-р сарын 03-ны дотор бэлтгэж, Үндэсний Аудитын газар 2013 оны 4-р
сарын 05-ны дотор хүргүүллээ.
Санхүүгийн тайлагналын хугацаа нь 2012 оны 1 дүгээр сарын 1-нээс
эхлэн 2012 оны 12-р сарын 31-ээр дуусгавар болсон.
2. Толилуулгын суурь
Улсын Секторын Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Хорооноос
бэлтгэн гаргасан Улсын Секторын Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын
Стандарт (УСНББОУС)-ын дагуу санхүүгийн тайланг бэлтгэлээ.
Стандартад шаардсан зарчмын дагуу нягтлан бодох бүртгэлийн аккруэл
суурийг хэрэглэсэн болно.
4. Төсвийн үйл явц
Монгол Улсын Засгийн газар төсвийн гүйцэтгэлийг нягтлан бодох
бүртгэлийн мөнгөн суурийг ашиглан гаргадаг. Төсвийн ерөнхийлөн
захирагчийн төсвийн багцад багтсан бүх төсөвт байгууллагын тайлант
жилийн төсөв, түүний зарцуулалтыг төсвийн гүйцэтгэлийн тайланд
тусгагдсан болно.
5. Нягтлан бодох бүртгэлийн зарчим
1. Орлого хүлээн зөвшөөрөлт
Арилжааны бус орлого болох татвар, хураамж, торгууль, шимтгэлийг
цуглуулсан үед нь орлогоор хүлээн зөвшөөрнө. Бараа, үйлчилгээг
төлбөртэйгээр олон нийтэд хүргэсэн үед арилжааны (хэрэгжсэн) орлогыг
хүлээн зөвшөөрнө. 2012 онд Төв төрийн сангаас төсвийн татаас,
санхүүжилтийн орлого төлөвлөгөөний дагуу бүрэн санхүүжигдсэн. Аймаг,
нийслэлийн төрийн сан дээр үлдэгдэл гараагүй болно.

2. 2. Зардал
Зардлыг гарсан үед нь хүлээн зөвшөөрнө. 2012 оны байгууллагуудын
харилцах дансны үлдэгдэлийг буцаан төвлөрүүлсэн дүнгээр мөнгөн
гүйлгээний тайлан болон санхүүгийн гүйцэтгэлийн тайланд 26030102 гэсэн
зардлын зүйлээр тайлагнасан бөгөөд төсвийн гүйцэтгэлийн тайланд
тохируулах бичилт хийн цэвэрлэж тайлагнасан. Энэ нь төсвийн
гүйцэтгэлийн тайланд зардал орлогоос зэрэг тохируулгадаж байгаа тул
төсвийн санхүүжилтийг мөн хэмжээгээр бууруулан тусгагдаж байна.
Боловсрол, шинжлэх ухаан, Сангийн сайдын хамтарсан 2009 оны 560/276
тушаалын дагуу 2012 оны санхүүгийн жилд БСШУ хэмнэлтийн дансанд
1073,0 сая төгрөг төвлөрсөн. Үүнийг Төсвийн тухай хуулийн дагуу
санхүүгийн жилд Төв төрийн сан татан төвлөрүүлсэн.
3. Нэгтгэл
Санхүүгийн тайланг нэгтгэх үйл явцыг Санхүүгийн тооцоолох
компаний “Plastic” программаар нэгтгэн тайлагнасан. Программд орсон
өөрчлөлтийг тухай бүр шинэчлэн тохируулсан. 2012 оны санхүүгийн нэгдсэн
тайланд Боловсрол шинжлэх ухааны сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний
нийт 1829 байгууллага /үүнээс 1501 улсын төсөвт байгууллага/ санхүүгийн
нэгтгэсэн үлдэгдэл, санхүүгийн үйл ажиллагааны үр дүн багтсан бөгөөд үүнд
төрийн 852, төрийн бус 195 нийт 919 хүүхдийн цэцэрлэг, төрийн 621, төрийн
бус 133 нийт 754 ерөнхий боловсролын сургууль, газар хөдлөлийн станц 9,
боловсрол, соёлын газар 31, хөгжим бүжгийн коллеж 2, шинжлэх ухааны 84
байгууллага, 9 их дээд сургууль, төсөл сан 10, шууд харьяа 6 байгууллага
нэгдгэгпсэн болно. Мөн БСШУСайдын багцын тайланг Plastic программын
тусламжтайгаар хаалт хийж шинээр БШУСайдын багцыг үүсгэн тайлагнасан
болно. БСШУсайдын багц эхний үлдэгдэлтэй бөгөөд мөнгөн гүйлгээ,
санхүүгийн гүйцэтгэл, төсвийн гүйцэтгэлийн тайланд Мэргэжилийн
боловсрол сургалтын байгууллага, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны
яамны тайлангуудыг нэгтгэж эцсийн үлдэгдэлгүй гаргасан. Харин
БШУСайдын багцын тайланг эхний үлдэгдэлгүй бөгөөд өөрийн эрхлэх
асуудлын хүрээний байгууллагуудыг бүрэн нэгтгэн тусгалаа. Программын
төрөл ангилалын төрийн өмчид үйлдвэрийн газар гэдэг ангилалд төрийн
өмчийн их дээд сургууль, Ээлт өргөө УҮГ, төсөл сангууд гэдэг ангилалд
Азийн хөгжлийн банк болон Дэлхийн банкнаас салбарт хэрэгжүүлж байгаа
төслийн нэгжүүдийг, төсөвт байгууллага гэсэн ангилалд Улсын Их Хурлаар
төсөв батлагддаг байгуулллагуудын тайланг нэгтгэсэн болно.
5. Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө
Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө нь дараах зүйлсээс бүрдэнэ:
Монгол банкин дахь Засгийн газрын төрийн сангийн нэгдсэн данс
дахь төсөвт байгууллагын харилцахын үлдэгдэл; Монгол банкинд байрших
мөнгөн хөрөнгө, их дээд сургуулиудын арилжааны банкинд байршдаг

3. харилцахын үлдэгдэл; Жижиг мөнгөн сангийн үлдэгдэл; Замд яваа мөнгөн
хөрөнгө; Их дээд сургуулиудын хадгаламж багтсан
Байгууллагуудын мөнгөн хөрөнгийн үлдэгдэлийг доорхи жагсаалтаар
тодрууллаа.
төгрөгөөр
№ Байгууллагын нэр Мөнгөн хөрөнгийн дүн
1 Їр дїнд тїргэн хїргэх тєсєл 1,372,071,982.59
2 Ахмадын сан 7,199,000.00
3 БСШУЯ-ны техник хяналт 501,421,462.00
4
Байгалийн шинжлэх ухааны эрдэм
шинжилгээний байгууллага
360,113,149.65
5 Боловсрол, соёлын газар 4,766,273.13
6
Боловсролын салбарын хєрєнгє
оруулалт, их засвар
646,838,005.00
7 Боловсролын салбарын шинчлэл 34,430,934.58
8 Боловсролын хямралын тєсєл 460,273,651.30
9
Дархан-Уул Ургалмал, газар
тариалангийн хїрээлэн
773,941,075.03
10 Дорнодын Багшийн коллеж 129,741,674.45
11 Дээд боловсролын шинэчлэл тєсєл 2,060,449,222.29
12 Ерєнхий боловсролын сургууль 2,025,833,680.92
13 Монгол улсын БИС 15,658,934,605.42
14 Монгол улсын их сургууль 14,406,154,244.87
15 СЄБ тєсєл-Дэлхийн банк 2,737,392,549.86
16 СБТТогтолцоо-Эргэлтийн сан 502,674,040.00
17 Соёл урлагийн их сургууль 3,414,734,004.54
18 Сургалтын тєрийн сан 154,270,712.27
19 Сургуулийн ємнєх боловсролын тєсєл 220,552,377.00
20 Хєдєє аж ахуйн их сургууль 2,868,940,967.19
21
Хєдєє аж ахуйн эрдэм шинжилгээний
байгууллага
191,779,284.51
22 Хїїхдийн цэцэрлэг 209,286,021.99
23 Ховд их сургууль 2,555,375,516.56
24 ШУТИС 20,522,197,645.03
25 Шинэ эрин Кембриж сургууль 515,197.90
26 Шинэ эхлэл сургууль 500,000.00
27 ЭМШУИС 7,611,794,005.96
28 Ээлт Єргєє УЇГ БЗАлба 129,916,641.68
НИЙТ ДҮН 79,562,097,925.72
6. Авлага
Авлага нь нэг жилийн дотор төлөгдөх худалдааны авлага, зээлийн
авлага болон урьдчилгаа, Засгийн газрын богино хугацаат авлагаас
бүрдэнэ. Авлагыг анх дүнгээр нь хүлээн зөвшөөрөх ба эргэлзээтэй дансны

4. хувьд цэвэр мөнгөн дүнгээр нь авлагыг бүртгэнэ. Авлага найдваргүй болсон
нь тодорхой болсон үед түүнийг данснаас хасна.
7. Бараа материал
Бараа материалын өртгийг эхэлж авсаныг эхэлж зарлагадах аргаар
тодорхойлно. Зээлийн зардлыг бараа материалын өртөгт оруулахгүй.
БСШУСайдын багцын тайланд бараа материалыг бараа материалын
тайлангийн шилжүүлсэн бүтцийн гэсэн мөрөнд тусган харуулсан .
БШУСайдын багцын байгууллагуудын хувьд бараа материалын тодруулга
тайлангийн шилжүүлэн авсан бүтцийн гэсэн мөрөнд тайлагналаа.
9. Үндсэн хөрөнгө
Үндсэн хөрөнгийг эхлэн өртгөөр нь хүлээн зөвшөөрнө. Зээлийн зардал нь
үндсэн хөрөнгийн өртөгт орохгүй. Үндсэн хөрөнгийг шулуун шугамын аргаар
элэгдүүлнэ. 2012 оны орон нутагт эрх шилжүүлэн хийгдсэн хөрөнгө
оруулалт их засварыг бүрэн тусгасан.
Дуусаагүй барилгыг гүйцэтгэлээр нь хүлээн зөвшөөрч шинээр
ашиглалтанд орсон үед барилга дансанд шилжүүлэн бүртгэнэ. Тоног
төхөөрөмжийн хоорондын тооцоог орон нутагт хүргүүлж үндсэн хөрөнгөд
орлого болгосон. БСШУСайдын багцын тайланд үндсэн хөрөнгийг үндсэн
хөрөнгийн тодруулга тайлангийн шилжүүлсэн бүтцийн гэсэн мөрөнд тусган
харуулсан . БШУСайдын багцын байгууллагуудын хувьд үндсэн хөрөнгийн
тодруулга тайлангийн шилжүүлэн авсан бүтцийн гэсэн мөрөнд тайлагналаа.
11.Биет бус хөрөнгө
Биет бус хөрөнгө гэдэг нь биет шинж чанаргүй
боловч ирээдүйд түүнээс өгөөж хүртэхийн тулд гаргасан зарлага юм. Энэ
төрөлд ихэвчлэн программ хангамжуудыг бүртгэсэн болно.
12.Өглөг
Өглөг нь нэг жилийн дотор барагдуулах ёстой Засгийн газрын дараах
өрүүдийг илэрхийлнэ:
 Дансны өглөг: Цалин хөлс болон бараа үйлчилгээний өглөг.
 Хүүгийн өглөг: Зээлийн хүүгийн өглөг.
 Хэрэгжээгүй орлого: Үйлчилгээг үзүүлэхээс өмнө урьдчилан
төлсөн төлбөр. Их дээд сургуулиудын болон гүнзгийрүүлсэн
сургалттай сургуулиудын төлбөрийг тайлагнасан болно.

5. Их дээд сургуулийн өглөгийг сургуулиудаар гаргаж тодрууллаа.
№ Сургуулийн нэр Эхний үлдэгдэл Эцсийн үлдэгдэл
1
Дархан-Уул Ургалмал, газар
тариалангийн хїрээлэн 115,749.00 6,762,816.40
2 Дорнодын Багшийн коллеж 390,266.00 12,996,178.00
3 Монгол улсын БИС 4,428,039,168.34 562,784,307.18
4 Монгол улсын их сургууль 8,229,782,955.61 4,187,036,381.08
5 Соёл урлагийн их сургууль 496,783,410.48 273,528,333.40
6 Хєдєє аж ахуйн их сургууль 734,596,289.94 1,232,735,309.28
7 Ховд их сургууль 364,041,036.71 71,046,906.51
8 ШУТИС 5,798,487,460.45 3,502,389,765.94
9 ЭМШУИС 27,025,109.66 7,362,608.88
ДҮН 20,079,261,446.19 9,856,642,606.67
Аймгийн дүнгээр өглөгийг доорхи жагсаалтаар тодрууллаа.
төгрөгөөр
№ Аймгийн нэр Эхний үлдэгдэл Эцсийн үлдэгдэл
1 Євєрхангай 4,930,025.00
2 Ємнєговь 7,258,574.08 19,409,025.36
3 Архангай 12,773,978.15 8,157,405.00
4 Баян-Єлгий 331,393.00 1,070,000.00
5 Баянхонгор 23,540,977.68 50,791,251.16
6 Булган 18,839,691.24 541,471.00
7 Говь-Алтай 42,620,460.62 16,869,551.39
8 Говьсїмбэр 1,890,409.29 6,724,692.26
9 Дархан-Уул 7,031,400.00 25,693,184.26
10 Дорноговь 196,976.00 479,951.00
11 Дорнод 11,719,655.88
12 Дундговь 817,436.00 1,236,970.00
13 Завхан 2,468,389.00 101,420.06
14 Орхон 25,852,292.35 20,048,971.58
15 Сїхбаатар 4,564,666.00 24,046,327.00
16 Сэлэнгэ 8,674,944.77 1,329,020.36
17 Тєв 12,603,076.38 10,190,030.19
18 Увс 5,430,486.00 21,473,333.00
19 Улаанбаатар 1,598,568,811.65 1,270,071,323.94
20 Хєвсгєл 7,863,201.39 148,819,359.32
21 Ховд 60,185,938.56 20,652,814.53
22 Хэнтий 19,453,092.00 1,290,784.15
ДҮН 1,877,615,875.04 1,648,996,885.56

6. 13.Богино хугацаат зээллэг
Богино хугацаат зээллэг нь нэг жилээс дээшгүй хугацааны дотор
санхүүгийн үй ажиллагаанд хэрэглэх зорилгоор гаргасан бонд болон өрөөс
бүрдэнэ. Богино хугацаат өр төлбөрийн үндсэн дүнгээр нь бүртгэнэ.
14.Урт хугацаат өр төлбөр
Урт хугацаат өр төлбөр гэдэг нь нэг жилээс дээш хугацаанд
барагдуулах үүрэг хариуцлага юм. Урт хугацаат өр төлбөрийг тухайн өрийг
төлөх ирээдүйн мөнгөн гүйлгээний өнөөгийн үнэ цэнийг илэрхийлэх үндсэн
дүнгээр нь бүртгэнэ. Урт хугацаат өр төлбөрийн тухайн нэг жилийн дотор
төлөх ёстой хэсгийг Санхүүгийн байдлын тайлангийн богино хугацаат
зээлийн хэсэгт харуулна.
15.Гадаад валютын бодлого
Гадаад валютаар гарсан ажил гүйлгээг ажил гүйлгээ гарсан өдрийн
валютын ханшийг ашиглан төгрөг рүү хөрвүүлнэ. Эдгээр ажил гүйлгээний
төлбөр тооцооны үед үүссэн валютын ханшийн зөрүүг тайланд хүлээн
зөвшөөрнө. Сургалтын төрийн сан болон их дээд сургуулиудын гадаад
валютын ханшийн зөрүүг тайлагнасан болно.