Law education

1. CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM
Bài 2
1. Tổng quan về bộ máy nhà nước
- Khái niệm BMNN
- Cơ quan nhà nước
- Các thiết chế cơ bản trong BMNN của các quốc gia trên thế giới
2. Bộ máy nhà nước CHXHCNVN
- Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động
- Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Tài liệu:
- Giáo trình Pháp luật Đại cương, Bộ GD&ĐT, NXB Đại học Sư Phạm, in lần 5, năm 2018, trang 22 – 37
- Hiến pháp năm 2013

2. - Là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung ương xuống địa phương
- Được tổ chức theo nguyên tắc chung thống nhất, tạo thành cơ chế đồng bộ
 để thực hiện các nhiệm vụ và chức năng của Nhà nước.
(Nguyễn Cửu Việt, 2008, Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật, NXB Chính trị Quốc gia, HN,tr56)
Khái niệm BMNN

3. - Là một tổ chức mang tính quyền lực nhà nước,
- Được thành lập trên cơ sở pháp luật và được giao những nhiệm vụ, quyền hạn
nhất định
 để thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong phạm vi luật định.
Cơ quan nhà nước
Mỗi CQNN có vị trí, tính chất, chức năng và thẩm quyền khác nhau.

4. Kể tên CQNN
bạn biết nào?

5. Đặc điểm của cơ quan nhà nước
Không trực tiếp
sản xuất ra của
cải vật chất
Có quyền nhân
danh NN để
thực hiện quyền
lực NN
Thực hiện hoạt
động trong phạm
vi quyền lực nhất
định

6. Các thiết chế cơ bản trong bộ máy NN các quốc gia
- Nguyên thủ quốc gia
- Nghị viện
- Chính phủ
- Tòa án

7. Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam
Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động
Thống nhất,
phân công, phối
hợp, kiểm soát
(Đ.2 HP 2013)
NN được tổ
chức và h/đ
theo HP &PL
(Đ.2, Đ.8 HP
2013)
Bình đẳng và
đoàn kết dân
tộc
Nguyên tắc tập
trung dân chủ
Đảng lãnh đạo
(Đ.4 HP 2013)

8. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động BMNN CHXHCN VN
Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa
các cơ quan nhà nước trong thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.
- Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân;
- Nhân dân uỷ quyền và trao quyền lực cho Nhà nước để thực
hiện quản lý xã hội;
- Các CQNN phải phối hợp để đảm bảo tính thống nhất trong
hoạt động;
- Có cơ chế kiểm soát để tránh tình trạng lạm quyền và sai
quyền.
Quyền lực nhà nước
VN thống nhất ở đâu

9. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động BMNN CHXHCN VN
Nguyên tắc Đảng lãnh đạo
 Cơ sở pháp lý: Điều 4 Hiến pháp 2013.
 Đảng thực hiện vai trò lãnh đạo Nhà nước thông qua:
- Vạch ra đường lối, chính sách, kế hoạch phát triển KT-XH…
- Đào tạo, giới thiệu nhân sự vào vị trí chủ chốt trong BMNN
- Kiểm tra, giám sát hoạt động nhà nước
 Phương pháp lãnh đạo của Đảng: dân chủ, giáo dục, thuyết phục, tiên phong gương mẫu

10. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động BMNN CHXHCN VN
Nguyên tắc tập trung dân chủ
(Điều 8 Hiến pháp 2013)
NHÂN DÂN
Chủ thể của
quyền lực
nhà nước
Trao quyền
Cơ quan đại diện
quyền lực NN
Bầu cử
Các CQNN
Cơ chế làm việc của CQNN:
- Quyết định CQNN cấp trên có tính bắt buộc với CQNN cấp dưới
- Thiểu số phục tùng đa số
- Tôn trọng tính dân chủ
Thành
lập

11. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động BMNN CHXHCN VN
Nguyên tắc NN được tổ chức và hoạt động theo HP &PL
 Cơ sở pháp lý: K1 Đ.8 Hiến pháp 2013
 Nội dung:
- Tất cả CQNN phải được HP và pháp luật xác định rõ cách thành lập,
cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ…;
- CQNN và cán bộ NN phải tuân thủ pháp luật khi thực thi công quyền;
- Mọi vi phạm của CQNN, cán bộ NN đều phải xử lý nghiêm.

12. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động BMNN CHXHCN VN
Nguyên tắc bình đẳng và đoàn kết dân tộc
 Cơ sở pháp lý: Đ.5 Hiến pháp 2013
 Nội dung:
- Trong cơ quan dân cử phải có số lượng đại biểu dân tộc thiểu số theo tỉ lệ thích đáng;
- NN bồi dưỡng, đào tạo nguồn cán bộ, công chức là dân tộc thiểu số trong BMNN;
- NN thực hiện chính sách KT-XH phù hợp những địa bàn có nhiều dân tộc thiểu số.

13. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Nhà nước CHXHCNVN được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập quyền XHCN.
Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam gồm chế định Chủ tịch nước và 4 cơ quan:
- Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước
- Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước
- Viện kiểm sát nhân dân
- Tòa án

14. Bộ máy nhà nước CHXHCNVN
Quốc hội
Chính phủ
VKSND
tối cao
Chủ tịch nước
HĐND
cấp huyện
HĐND
cấp xã
TAND
tối cao
TAND
cấp cao
TAND
cấp tỉnh
VKSND
cấp cao
VKSND
cấp tỉnh
UBND
cấp tỉnh
UBND
cấp huyện
UBND
cấp xã
Bộ, Cơ quan
ngang Bộ
Sở
Phòng
Ban
TAND
cấp huyện
VKSND
cấp huyện
HĐND
cấp tỉnh
Chính
quyền
địa
phương

15. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
CHỦ TỊCH
NƯỚC
Là người đứng đầu nhà nước, là nguyên thủ quốc gia, thay mặt nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về mặt đối nội và đối ngoại (điều 86
HP2013)
- Lĩnh vực lập pháp: Ký ban hành Lệnh, Quyết định
- Lĩnh vực hành pháp: Cho nhập, thôi quốc tịch, đề nghị miễn, bãi nhiệm
các chức vụ trong BMNN
- Lĩnh vực tư pháp: Công bố quyết định đại xá của QH, ra quyết định đặc
xá, có quyền bầu, bãi nhiệm, miễn nhiệm đối với các chức danh quan
trọng trong ngành tư pháp.
- Lĩnh vực quốc phòng, an ninh: thống lĩnh các lực lượng vũ trang, cấp các
quân hàm, ban bố tình trạng chiến tranh, tổng động viên,…
- Lĩnh vực đối nội, đối ngoại: là đại diện cho nhân dân cả nước về lĩnh vực
đối nội và đối ngoại.

16. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Là cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân,
cơ quan quyền lực tối cao…, được nhân
dân trực tiếp bầu ra, nhiệm kỳ 5 năm, mỗi
năm họp 2 lần
Là cơ quan nhà nước duy nhất có quyền
lập hiến và lập pháp
Thực hiện quyền giám sát tối cao đối với
toàn bộ hoạt động của BMNN
Quyết định những vấn đề quan trọng của
NN
Bầu hoặc phê chuẩn các chức danh quan
trọng trong BMNN
Hệ thống
cơ quan
quyền lực
nhà nước
Quốc hội
UBTV
QH
Hội đồng
nhân dân
các cấp
(Đ.113 HP
2013)

17. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Hệ thống
các cơ
quan hành
chính nhà
nước
Ở trung ương: Chính phủ, các bộ và cơ quan ngang bộ
Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất
Ở địa phương: Ủy ban nhân dân các cấp
(Đ.114 Hiến Pháp 2013)
- Vị trí, tính chất pháp lý của Chính phủ: Đ.94 Hiến pháp 2013
- Cơ cấu tổ chức của Chính phủ: Đ.95 Hiến pháp 2013

18. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Hiện nay có bao nhiêu Bộ và cơ quan ngang Bộ?
Kể tên?

19. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Hệ thống
cơ quan xét xử
và kiểm sát
Hệ thống cơ quan xét xử gồm:
TAND tối cao và các Tòa án khác do Luật định
(Đ.102 HP 2013)
Hệ thống cơ quan kiểm sát:
VKSND tối cao và các VKS khác do Luật định
(Đ.107 HP 2013)
Nguyên tắc xét xử của tòa án:
- Nguyên tắc xét xử tập thể và quyết định theo đa số;
- Nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật;
- Nguyên tắc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật;
- Nguyên tắc xét xử công khai, trừ trường hợp luật định;
- Nguyên tắc đảm bảo quyền bào chữa của bị cáo.
Tòa án Quân sự và VKS Quân sự:
- Được tổ chức trong Quân đội ND Việt Nam.
- Gồm các cấp: Trung ương, Quân khu và tương đương, Khu vực.

20. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong BMNN CHXHCNVN
Chức năng của
VKSND
Thực hành quyền công tố
 Nhân danh quyền lực NN
để truy tố trách nhiệm hình sự
đối với người thực hiện hành vi
phạm tội
Kiểm sát hoạt động tư pháp
 kiểm tra, giám sát tuân thủ
pháp luật trong hoạt động tư
pháp (điều tra, xét xử, thi hành
án, tạm giữ, tạm giam)

21. Hết bài 2
Dặn lớp mình:
- Kiến thức trọng tâm bài:
+ Nắm được khái niệm BMNN;
+ Quyền và nghĩa vụ các CQNN trong BMNN CHXHCNVN;
+ Sơ đồ hóa được BMNN CHXHCN VN.
- Chuẩn bị cho buổi học tới: tìm hiểu về tập quán pháp, tiền lệ pháp và văn bản
quy phạm pháp luật (cho ví dụ từng loại).