1. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη
1
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
α. Ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επανάστασης.
o Εξασφάλισε στο έθνος, ύστερα από πολλούς αιώνες δουλείας, ανεξάρτητη εθνική εστία
και προϋποθέσεις για ανάπτυξη δημοκρατικών θεσμών. •
o Ήταν προϊόν εθνικού κινήματος. •
o Ως εθνικό κίνημα συγγένευε με εθνικά κινήματα Ιταλίας, Γαλλίας και Βορείου Αμερικής. •
o Αποσκοπούσε στην απελευθέρωση του έθνους και στη συγκρότηση ανεξάρτητου κράτους
αλλά και στη σύσταση αντιπροσωπευτικής και ευνομούμενης πολιτείας. Ήταν δηλαδή
κίνημα εθνικό και πολιτικό.
β. Οργάνωση και έκρηξη της Επανάστασης.
o Οργανώθηκε από την Φιλική Εταιρεία (μυστική οργάνωση, Οδησσός 1814).
Ιδρυτές Εμμ. Ξάνθος, Νικ. Σκουφάς, Αθ. Τσακάλωφ. Μόνον έναν από τρείς στόχους πέτυχε,
κατήχησε πλήθος Ελλήνων. •
o Ι. Καποδίστριας, υπουργός Εξωτερικών Ρωσίας, αρνήθηκε αρχηγία της, επειδή έκρινε ότι
περιστάσεις δεν ευνοούσαν επιτυχία εγχειρήματος. •
o Ανάθεση ηγεσίας της στον Αλ. Υψηλάντη, Έλληνα αξιωματικό του Τσάρου. • Έναρξη και
αποτυχία Επαναστάσεως στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Φεβρ.1821). •
o Επαναστατικές εστίες σε πολλά μέρη οθωμανικής επικράτειας.
γ. Η Επανάσταση στις Ηγεμονίες.
o Ο Αλ. Υψηλάντης διαβαίνει τον Προύθο και συνεργάζεται με τον ηγεμόνα Μιχαήλ Σούτσο.
(Φεβρ. 1821). Την προηγούμενη μέρα η πρώτη μάχη Ελλήνων και Τούρκων στο Γαλάτσι. •
o Στους θρόνους των Ηγεμονιών (Μολδαβίας καιΒλαχίας) ήσαν Ελληνες Φαναριώτες, οι
οποίοι είχαν στις υπηρεσίες τους πολλούς άλλους Έλληνες. •
o Συγκρότηση Ιερού Λόχου •
o Αρχική συνεννόηση Υψηλάντη - Βλαδιμηρέσκου, παρασπονδία και φόνος δευτέρου.
o Μάχη στο Δραγατσάνι (7 Ιουνίου 1821). Ολέθριες οι συνέπειες. •
o Μάχη στο Σκουλένι (17 Ιουνίου 1821). Θάνατος Αθ. Καρπενησιώτη
o Ανατίναξη μονής Σέκου από τον Γ. Ολύμπιο και σύλληψη Φαρμάκη (Σεπ. 1821) •
o Αποτυχία Μονής Σέκου από Γ. Ολύμπιο και σύλληψη Φαρμάκη (Σεπ. 1821). •
o Αποτυχία Επανάστασης στις Ηγεμονίες λόγω έλλειψης σοβαρού πολεμικού σχεδίου.
δ. Εδραίωση της Επανάστασης.
o Επαναστατικές εστίες σε όλες τις ελληνικές περιοχές (1821-1824): Πελοπόννησος, Στερεά
Ελλάδα, Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρος, Κρήτη, Νησιά Αιγαίου
ε. Οι πρώτες αντιδράσεις στην Επανάσταση
o Άγρια αντίδραση Σουλτάνου: απαγχονισμός πατριάρχη Γρηγορίου Ε ́ και σφαγή πολλών
επιφανών Ελλήνων •
o Συμπάθεια χριστιανικού κόσμου - ανάπτυξη φιλελληνικού κινήματος •

2. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη
o Πρώτη αντίδραση Μεγάλων Δυνάμεων Ευρώπης: αρνητική, ως απειλή νομιμότητας και
2
σταθερότητας. Ο Ι. Καποδίστριας απέτρεψε τα χειρότερα. •
o Ηγεσία Ελλήνων διακήρυξε ότι αγώνας τους ήταν νόμιμη επανάσταση εναντίον παρανόμου
ηγεμόνος. •
o Φιλελεύθερες θέσεις (στελεχών Φιλικής Εταιρείας) απευθύνονταν προς φιλελεύθερη δια-
νόηση Ευρώπης.
o Συντηρητικές θέσεις (προκρίτων, ιεραρχών, καπεταναίων) πρόβαλλαν την Επανάσταση
ως εξέγερση συνετών νοικοκυραίων και όχι ριζοσπαστών. •
o 1823. Ρήγμα στις σχέσεις Μεγ. Δυνάμεων λόγω Ελληνικού Ζητήματος. Αγγλία αναγνωρίζει
Έλληνες ως εμπόλεμο έθνος. Προσανατολισμός Μεγ. Δυνάμεων στη δημιουργία μικρού
Ελληνικού κράτους. Αγγλογαλλικός ανταγωνισμός για την Ελλάδα.
στ. Η εξέλιξη της Επανάστασης
o Επικράτηση επαναστατών στη νότια Ελλάδα
α) λόγω μεγάλης απόστασης από τουρκικά στρατιωτικά κέντρα - εθνικής ομοιογένειας. β)
επειδή η ανταρσία του Αλή πασά στην Ήπειρο ανάγκασε τους Τούρκους να αποσύρουν
ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις από τη νότια Ελλάδα. γ) Πρώτες μεγάλες στρατιωτικές
επιτυχίες Ελλήνων (υπό ηγεσία Κολοκοτρώνη) σημειώθηκαν στην Πελοπόννησο. Καθοριστική
η νίκη στα Δερβενάκια. •
o Καταστολή Επανάστασης στη βόρεια Ελλάδα λόγω εγγύτητας με Κων/πολη. •
o Καταστροφή της Χίου (Απρ. 1822) μετά από κίνημα στη Σάμο με αρχηγό τον Λυκ.
Λογοθέτη. •
o Πυρπόληση ναυαρχίδας Καρά Αλή στον Τσεσμέ από Κ. Κανάρη (6-7 Ιουλ. 1822). •
o Μάχη στο Κεφαλόβρυσο της Ευρυτανίας, θάνατος Μ. Μπότσαρη (Αύγ. 1823).
o Συστηματική καταστροφή Πελοποννήσου από αιγυπτιακά στρατεύματα Ιμπραήμ πασά.
Κίνδυνος καταστολής Επανάστασης (1825). •
o Δεύτερη πολιορκία και έξοδος Μεσολογγίου (10/11 Απρ. 1826). •
o Νίκη του Γ. Καραισκάκη στην Αράχοβα (24 Νοεμ. 1826).
ζ. Η πολιτική συγκρότηση των επαναστατημένων Ελλήνων.
o Συγκρότηση τοπικών επαναστατικών συμβουλίων αντιπρόσωποι στις τρεις πρώτες τοπικές
γερουσίες Πελοποννησιακή Γερουσία - Άρειος Πάγος - Γερουσία της Δυτικής Χέρσου
Ελλάδος. •
o Οξεία διαμάχη Δ. Υψηλάντη και πολλών Φιλικών με προκρίτους Πελοποννήσου για άσκηση
και νομή εξουσίας. Ολιγαρχικοί και Δημοκρατικοί. •
o Τοπικοί άρχοντες (εξουσία στο παρελθόν) στην πράξη διαδέχονται εκπροσώπους
οθωμανικής εξουσίας ως αντιπρόσωποι του έθνους στις εθνοσυνελεύσεις της
Επανάστασης. •
o Α ́ Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου (1821-1822): Ψήφιση πρώτου δημοκρατικού συντάγματος
της χώρας. •

3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη
o Επικράτηση Επανάστασης στη νότια Ελλάδα λύση Ελληνικού Ζητήματος , προϋποθέσεις για
3
ανάπτυξη Μεγάλης Ιδέας. •
o Διαμάχες για έλεγχο εξουσίας προκαλούν βίαιες εμφύλιες συγκρούσεις με δυσμενή
αντίκτυπο στη διεξαγωγή του πολέμου. 1) Επίμονες εκκλήσεις προς χριστιανικές δυνάμεις
Ευρώπης για βοήθεια Ελλήνων επαναστατών.
η. Η έκβαση της Επανάστασης.
o Ανέφικτη η απόκτηση δημοκρατικού πολιτεύματος. •
o Λύση εφικτή ως προς μορφή ανεξαρτησίας και εδαφική έκταση. •
o Υπαγωγή σε καθεστώς εγγύησης των Μ. Δυνάμεων, εποπτεία χώρας και μέλλοντος της. •
o Ανάγκη πρόσκλησης Ευρωπαίου ηγεμόνα να βασιλεύσει με σύνταγμα στην Ελλάδα,
δυνατότητα ξένων επεμβάσεων. •
o Ελληνική επικράτεια: Πελοπόννησος, Στερεά, Κυκλάδες. Εκτός ιστορικές χώρες (Θεσσαλία,
Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη). •
o Το πολίτευμα των Ελλήνων διαμορφώνεται τελικά από τους φυσικούς ηγέτες του τόπου
(πρόκριτους, αρχιερείς και καπετάνιους) με τη συνδρομή των λογίων. •
o Συγκεντρωτικό και πατερναλιστικό, δυνάμει αντιπροσωπευτικό, σύστημα παρέλαβε ο
Ι.Καποδίστριας, όταν έφθασε στην Ελλάδα το 1828, ύστερα από πρόσκληση Γ ΄’
Εθνοσυνέλευσης και συναίνεση Μ. Δυνάμεων. •
o Ανέφικτο πλήρες δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα. • Αναπόδραστη ανάγκη η
υπαγωγή της Ελλάδος σε καθεστώς εγγύησης εδαφικής ακεραιότητας, εθνικής
ανεξαρτησίας και μοναρχίας (προικοδότηση από τρείς Μεγάλες Δυνάμεις: Βρετανία,
Γαλλία, Ρωσία). •
o Η έκταση Ελλάδος περιορίστηκε σε εδαφικά σύνορα που περιλάμβαναν τη Στερεά, την
Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες. •
o Προϊόν καιρών και πολιτικών συνθηκών το μοναρχικό πολίτευμα που επιλέχτηκε.
Πολίτευμα όχι αντίθετο προς εκπεφρασμένη διά αντιπροσώπων του βούληση ελληνικού
λαού. Λαός αντίθετος στην απουσία συντάγματος. •
o Πρώτος ηγεμόνας Ελλήνων, Όθων, γίνεται δεκτός ως Μεσσίας, με ανακούφιση και
ενθουσιασμό.