Σχεδιάγραμμα ιστορίας Γ γυμνασίου

1. ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ 1820 – 1821
ΧΩΡΑ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΑΙΤΙΑ ΕΚΒΑΣΗ / ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Ισπανία
1808 Εναντίον των Γαλλικών στρατευμάτων
κατοχής
Πνίγηκε στο αίμα
1812 Εναντίον του Ναπολέοντα Η Ισπανική εθνοσυνέλευση ψήφισε το
πρώτο Ισπανικό σύνταγμα με
τολμηρές κοινωνικές και πολιτικές
μεταρρυθμίσεις
Διατηρήθηκε μέχρι το 1814
1820 Εναντίον του βασιλιά Φερδινάρδου. Απολυταρχική διακυβέρνηση Εξαναγκάστηκε ο βασιλιάς να αποδεχτεί το σύνταγμα του 1812
Πορτογαλία
1820 Εξέγερση του πορτογαλικού λαού
εναντίον των Βρετανικών στρατευμάτων
κατοχής
Διωγμοί από τους άγγλους κατακτητές
εναντίων των πορτογάλων
 Κατάλυση αγγλικής κατοχής και καθιέρωση φιλελεύθερου
πολιτεύματος.
 Αναγνωριση του συνταγματος απο το βασιλια Ιωαννη τον στ΄
Ιταλία
1820 Εξέγερση των Καρμπονάρων εναντίον
των βασιλιάδων της Νεάπολης και του
Πεδεμοντίου
Η ανάγκη για την ψήφιση
δημοκρατικού συντάγματος
Πνίγηκε στο αίμα με την παρέμβαση του αυστριακού στρατού. Οι
επαναστάτες έφυγαν για να συνεχίσουν τον αγώνα για ελευθερία
σε άλλες χώρες
ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΩΣ ΤΟ 1830
ΧΩΡΑ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΑΙΤΙΑ ΕΚΒΑΣΗ / ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Γαλλία
1830 Ιουλιανή
επανάσταση εναντίον του
βασιλιά Καρόλου Ι’
 Ο βασιλιάς ήθελε να αποδώσει κάποια προνόμια
στους αριστοκράτες και στον κλήρο, από αυτά που
είχαν πριν το 1789.
 Περιορισμός της ελευθερίας του τύπου
 Τροποποίηση εκλογικού νόμου προς το
συμφέρον του
 Ο βασιλιάς διέλυσε τη Βουλή, επέβαλε αυστηρή λογοκρισία.
 Ο λαός, ανάγκασε τον βασιλιά σε παραίτηση. Απαίτησε την
εγκαθίδρυση αβασίλευτης δημοκρατίας.
 Ευνοϊκότερο σύνταγμα για την αστική τάξη
 Αντικατάσταση της σημαίας με τη σημερινή τρίχρωμη
 Απομάκρυνση από την Ιερή Συμμαχία
 Παρακίνηση άλλων λαών σε επανάσταση
 Τελικά όμως οι φιλελεύθεροι αστοί πέτυχαν την άνοδο στον
θρόνο ενός μετριοπαθούς βασιλιά, του Λουδοβίκου-Φιλίππου
Ιταλία
1830 εξέγερση στη
Μοντένα των
Καρμπονάρων
 Συντριβή από τα αυστριακά στρατεύματα.
Διάλυση οργάνωση Καρμπονάρων
Βέλγιο
(Τμήμα των
Κάτω Χωρών)
Απόσχιση από την ένωση
με την Ολλανδία
 Ο βασιλιάς Γουλιέλμος Α’ ευνοούσε τα ολλανδικά
συμφέροντα σε βάρος των βελγικών
 Υπήρχαν θρησκευτικές διαφορές ανάμεσα
στους προτεστάντες Ολλανδούς και τους
καθολικούς Βέλγους
Ίδρυση ανεξάρτητου βασιλείου του Βελγίου το 1830
Πολωνία
Εθνικός χαρακτήρας η απελευθέρωση και η ανεξαρτησία από τη Ρωσία
που κατείχε πολωνικά εδάφη
απέτυχε, εξαιτίας:
 της επέμβασης ισχυρών ρωσικών δυνάμεων και
 των διαφωνιών μεταξύ των επαναστατών
Εγκαθιδρύθηκε ρωσικό αυταρχικό καθεστώς

2. ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΩΣ ΤΟ 1848
Γενικά αίτια
Οικονομικά και κοινωνικά αίτια: πτώση βιοτικού επιπέδου λαϊκών στρωμάτων σε πολλές περιοχές της Ευρώπης από τη δεκαετία του 1820 κοινωνική δυσαρέσκεια.
Εθνικά αίτια: ανάδυση εθνικών ιδεών δημιουργία ανεξάρτητων κρατών.
Πολιτικά αίτια: 1. διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις από τους πολίτες (φορολογία, στράτευση). 2. Δυσαρέσκεια στις αποφάσεις του συνεδρίου της Βιέννη
ΧΩΡΑ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΑΙΤΙΑ ΕΚΒΑΣΗ / ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Γαλλία
ριζοσπάστες δημοκρατικοί
Αντίδραση εργατικής και
αστικής τάξης στην
απολυταρχική
διακυβέρνηση του βασιλιά
απαιτούσαν κοινωνικές και πολιτικές
μεταρρυθμίσεις
Παραίτηση βασιλιάπαραχώρηση πολιτικών δικαιωμάτων
 οικονομικές ελαφρύνσεις
εκλογές
 Ανακήρυξη «δεύτερης δημοκρατίας»
Συντακτική συνέλευση με συμμετοχή σοσιαλιστών
Μετριοπαθείς φιλελεύθεροι
1848
Συλλαμβάνουν την ηγεσία των ριζοσπαστώνÞ
κοινωνικός πόλεμος
Ήττα ριζοσπαστών
εκλογή Λουδοβίκου ως προέδρου
αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων από εργάτες
κατάργηση ελευθεροτυπίας
Αυστρία
αυταρχικοί πρωθυπουργός Μέτερνιχ
και αυτοκράτορας Φερδινάνδος
αντιθέσεις όμως ανάμεσα σε φιλελεύθερους και δημοκρατικούς
 νέα επανάσταση καταπνίγηκε
Επανάσταση
των Ούγγρων
κήρυξαν την ανεξαρτησία
της Ουγγαρίας
Ανάγκη για ανεξαρτησία κυβέρνηση και νόμους καταπνίγηκε
Πρωσία
εξέγερση στο Βερολίνο παραχώρηση συντάγματος
δημιουργία γερμανικού κράτους
αντίδραση της Αυστρίας
Παρεμπόδιση στη δημιουργία ενιαίου γερμανικού κράτους
Άλλες εξεγέρσεις έγιναν σε Αυστρία, Ουγγαρία Πρωσία Ιταλία από το 1830 ως το 1848 χωρίς θεαματικά αποτελέσματα.
 Όλες οι εξεγέρσεις στρέφονταν εναντίον ξένων κατακτητών ή εναντίον απολυταρχικών καθεστώτων με στόχο την ψήφιση συντάγματος.
 Η Ιερή Συμμαχία κατέστειλε τα περισσότερα επαναστατικά κινήματα. Παρόμοιες συνθήκες είχε να αντιμετωπίσει και η ελληνική επανάσταση σε διεθνές επίπεδο.
Έθνος
Έθνος ονομάζουμε ένα σύνολο ανθρώπων οι οποίοι μοιράζονται μεταξύ
τους κοινά γνωρίσματα που τους διακρίνουν ως σύνολο από άλλα εθνικά
σύνολα. Συνήθως τέτοια κοινά γνωρίσματα θεωρούνται η γλώσσα, η θρησκεία,
οι κοινές παραδόσεις κ.λπ. Αυτός ο ορισμός όμως δεν είναι πάντοτε τόσο
προφανής όσο φαίνεται. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, οι Μουσουλμάνοι της
Θράκης ή οι εναπομείναντες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ανήκουν στο ελληνικό
έθνος; Επίσης, οι Ελβετοί, παρότι έχουν τρεις διαφορετικές γλώσσες, αποτελούν
ενιαίο έθνος; Οι λαοί της Λατινικής Αμερικής από την άλλη, αν και μοιράζονται
την ίδια γλώσσα και θρησκεία, αποτελούν, όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν και
αισθάνονται, διαφορετικά έθνη;
Το χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ορισμού του έθνους είναι ότι
παρουσιάζει τα εθνικά γνωρίσματα με τρόπο που προβάλλεται η αντικειμενική
διαπίστωσή τους ακόμη και από κάποιον τρίτο, που συνήθως είναι μια κρατική
εξουσία, προκειμένου να επιβάλει στην πράξη τους αντικειμενικούς εθνικούς
προσδιορισμούς στους πληθυσμούς που ελέγχει. Η ακραία αντικειμενική περί
έθνους θεωρία (ρομαντικής και γερμανικής καταγωγής) κατέληξε ιστορικά στον
υπερεθνικισμό, τον ρατσισμό και τον φασισμό. Το έθνος […] γίνεται αντιληπτό
ως μια πολιτιστική έννοια, η οποία μπορεί να προσδιοριστεί αποκλειστικά με
τρόπο αντικειμενικό, δηλαδή ανεξάρτητα από τις θελήσεις των ανθρώπων που
το απαρτίζουν.
Τι απουσιάζει, λοιπόν, σ’ αυτήν τη θεώρηση; Το υποκειμενικό στοιχείο,
το στοιχείο του αυτοπροσδιορισμού. Τι είδους εθνική ταυτότητα επιθυμούν οι
άνθρωποι να έχουν, πέρα από τα αντικειμενικά τους χαρακτηριστικά
(κληρονομικά ή πολιτιστικά); Επιθυμούν να είναι Έλληνες, Ελβετοί ή Αργεντινοί;
Το έθνος, έτσι, γίνεται αντιληπτό, όπως έλεγε ο Ρενάν, ως «καθημερινό
δημοψήφισμα». Αυτή η υποκειμενική αντίληψη για το έθνος προέρχεται από τον
Διαφωτισμό, διαδόθηκε με τη Γαλλική Επανάσταση και ταυτίζει τον λαό με το
έθνος -τη συναντάμε και στα ελληνικά συντάγματα μέχρι το 1952- πριν η
ρομαντική ιδέα διαχωρίσει τους δύο όρους. Έτσι, το έθνος ορίζεται όχι ως
πολιτιστική αλλά ως πολιτική έννοια σε συνάρτηση με τη δημοκρατία και την
ιδιότητα του πολίτη, ταυτόσημη με την έννοια του λαού, όπως ειπώθηκε. Με
αυτό τον τρόπο κατανοούν τον όρο, για παράδειγμα, οι πολίτες των ΗΠΑ.
Πηγή:
http://foundation.parliament.gr/VoulhFoundation/VoulhFoundationPortal/ima
ges/site_content/voulhFoundation/file/Ekpaideytika%20New/nazismos/0_4na
zismos.pdf

3. ΕΝΩΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ
Ένωση της Ιταλίας
Με σύμμαχο τη Γαλλία οι Ιταλοί νικούν τους αυστριακούς. Κατόπιν τα δουκάτα της Πάρμας, της Μοντένας, της
Τοσκάνης ενώνονται με τη Σαρδηνία και τις επαρχίες του Βατικανού και στη συνέχεια ο Ιταλός αγωνιστής
Γκαριμπάλντι απελευθερώνει τη Σικελία και τη Νεάπολη. Οι περιοχές αυτές ενώνονται και το 1861 σχηματίζεται
το Ιταλικό κράτος με πρωτεύουσα τη Ρώμη.
Ένωση της Γερμανίας
Η Πρωσία και η Γερμανία ενώθηκαν τελωνιακά το 1834. Κατόπιν στη Φρανκφούρτη συγκλήθηκε η Εθνοσυνέλευση
για να αποφασιστεί η ένωση ή μη των κρατιδίων της Γερμανίας, Τελικά αυτό δεν έγινε σε κείνη τη φάση αλλά το
1867 δημιουργήθηκε η «Συνομοσπονδία της Βόρειας Γερμανίας», με τις ενέργειες του πρωθυπουργού
Μπίσμαρκ, ενός ικανότατου πολιτικού της Γερμανίας την εποχή αυτή. Κατόπιν προκάλεσε πόλεμο με τη Γαλλία που
ήταν ανίσχυρη την εποχή αυτή και τη νίκησε. Ανακηρύχτηκε έτσι η «Γερμανική Αυτοκρατορία», η οποία έγινε
πανίσχυρη ευρωπαϊκή δύναμη. Ο Μπίσμαρκ, για την αποφασιστικότητα και τη δύναμη που έδειξε ονομάστηκε
Σιδερένιος Καγκελάριος
ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 19ου αι. ΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου αι.
Από τα μέσα του 19ου αι. η Ιερή Συμμαχία παύει πια να εξυπηρετεί τις μεγάλες δυνάμεις και η καθεμιά αρχίζει να
ενεργεί με γνώμονα το δικό της συμφέρον μόνο. Αποτέλεσμα αυτής της στάσης ήταν εκτός από το Γαλλογερμανικό
πόλεμο και ο Κριμαϊκός πόλεμος, που στόχο είχε την άσκηση επιρροής στα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
και γενικότερα στην ανατολική Μεσόγειο.
Αντίπαλοι ήταν η Ρωσία και οι δυτικές δυνάμεις που φάνηκαν να συμμαχούν με την Τουρκία. Αφορμή στάθηκε η
διαφωνία ανάμεσα σε Ορθόδοξους και Καθολικούς για την προστασία των Αγίων Τόπων. Οι συγκρούσεις
μεταφέρθηκαν στην Κριμαία και έληξαν με την ήττα της Ρωσίας και την υπογραφή συμφωνίας (συνθήκη του
Παρισιού ) που κατοχύρωνε την ακεραιότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ακολούθησε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, που είχε ως αποτέλεσμα (συνθήκη του Αγίου Στεφάνου) τη δημιουργία
της μεγάλης Βουλγαρίας ως ανεξάρτητου κράτους με την προστασία της Ρωσίας.
Στο τέλος του 19ου αι. αρχίζουν να διαφαίνονται οι συνασπισμοί που θα πρωταγωνιστήσουν στον πρώτο παγκόσμιο
πόλεμο.
Αποικιακή εξάπλωση
Όπως είδαμε η αναζήτηση νέων αγορών έφερε τις μεγάλες δυνάμεις να προσπαθούν να επεκτείνουν την κυριαρχία
τους σε ανεκμετάλλευτες ως τότε ηπείρους (ιμπεριαλισμός) και τη δημιουργία αποικιών .Έτσι στο β μισό του 19ου
αι. τα 9/10 της Αφρικής είναι υπό ευρωπαϊκό έλεγχο, το ίδιο ισχύει και για τη Νοτιοανατολική Ασία. Οι χώρες με τις
περισσότερες αποικίες είναι η Αγγλία και η Γαλλία. Ακολουθούν η Ισπανία, Πορτογαλία και Ολλανδία. Οι αποικίες
δεν αναπτύσσονται, χρησιμεύουν μόνο ως αντικείμενο εκμετάλλευσης για τις πρώτες ύλες τους και τις αγορές τους.
Μόνο μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι εξεγέρσεις τους αρχίζουν να έχουν αποτελέσματα. Το 1970 ονομάζεται
Έτος Ανεξαρτησίας, από κει και μετά ο αποικισμός περιορίζεται σε καθεστώς οικονομικής εξάρτησης.
Δημογραφικές μεταβολές και κοινωνικοί μετασχηματισμοί
Βασικές κοινωνικές μεταβολές της εποχής αυτής είναι:
 Αλματώδης αύξηση του πληθυσμού στην Ευρώπη.
 Δημιουργία μεγάλων βιομηχανιών στα αστικά κέντρα με αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού στις πόλεις
και ερήμωση της υπαίθρου.
 Μείωση των ημερομισθίων των εργατών με αποτέλεσμα τις συχνές διαμαρτυρίες και την πάλη αστικής και
εργατικής τάξης.
 Εμφάνιση του συνδικαλιστικού κινήματος και συσπείρωση των εργατών, οργάνωση σε συνδικάτα για τη
διεκδίκηση των αιτημάτων τους.
Οικονομικές – κοινωνικές θεωρίες, γράμματα, επιστήμη και τέχνη το 19ο αι.
 Την εποχή αυτή αναπτύσσονται οι πρώτες σοσιαλιστικές θεωρίες που απαιτούν ένα κόσμο πιο δίκαιο για την
εργατική τάξη με τη συμμετοχή της στην οργάνωση και τη διάθεση της παράγωγής. Σημαντικότεροι θεωρητικοί του
σοσιαλισμού ήταν οι Γερμανοί Μαρξ και Ένγκελς στη θεωρία των οποίων στηρίχτηκε το εργατικό κίνημα από τα
τέλη του 19ου αι.
 Σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα ήταν η ενοποίηση του μαγνητισμού και του ηλεκτρισμού και η χρήση
τους σε πολλές εφευρέσεις. Στην ιατρική και τη βιολογία γίνεται μεγάλη πρόοδος στον τομέα της έρευνας.
 Σημαντικότερα λογοτεχνικά ρεύματα είναι ο ρομαντισμός και ο ρεαλισμός
 Κυριότερο καλλιτεχνικό ρεύμα είναι ο ιμπρεσιονισμός στη ζωγραφική.