SlideShare a Scribd company logo
International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0974-2832, RNI-RAJBIL 2009/29954; VoL. IV * ISSUE-39




                                                                                                                  April, 2012


Hkkjr d`’khiz/kku jk’Vª vkgs- izkphu Hkkjrh; lkekftd] lkaLd`frd]   “ksrh o “ksrdjhoxZ vkfFkZd ladVkr lkiMyk vkgs- l|fLFkrhrhy
vkfFkZd thoukr d`’khyk vuU; lk/kkj.k egRo vkgs- l|fLFkrhrgh        d`’khmRiknukrhy fu;kZr fujk”kktud vlyh rjh Hkfo’;dkGkr
Hkkjrkrhy 60 VDds yksdkaP;k miftfodsp]s jkstxkjfuehZrhps           Hkkjrke/;s fu;kZrkfHkew[k “ksrh dj.;kl Hkjiwj oko vlY;kps
rlsp dP;k ekykP;k mRiknukps egRoiq.kZ lk/ku “ksrh{ks=              vk<Gwu ;sr]s - lqifl) “kkL=K ek”ksydj ;kaP;k erk izek.ks]
                                                                                       z
vlY;kps vk<Grs- r}rp d`’kh{ks=krhy ifjorZukpk ifj.kke              izR;sd ns”kkus vkiY;k izxrhpk ekxZ fuoMyk vkgs- vki.k
“ksrdÚ;kaP;k lkekftd o vkfFkZd thoukoj gksrkuk vk<Grks-            vkiY;k izxrhpk ekxZ ckSf)d laink] vadhR; Kku]oukS’k/kh
lnjhy “kks/kfuca/kkr tkxfrdhdj.kkps Hkkjrh; d`’kh{ks=koj           vkf.k v/;kfRedrk ;koj y{k dsnhr d:u fuf”pr dsyk
                                                                                                         a z
>kysY;k lkekftd o vkfFkZd ifj.kkekps fo”ys’k.k dsys vkgs-          ikfgts- R;krwup Hkkjr uthdP;k dkGkr egklRrk cusy
            b-l-1991 e/;s Hkkjr ljdkjus ijdh; pyukaP;k             vkiY;k ns”kkrhy HkkSxksfyd o ihdi)rhrhy fofo/krk d`’kh
VapkbZP;k iz”ukyk rksM ns.;klkBh MkW- eueksguflax ;kaP;k
                         a                                         mRiknuklkBh tehu o gokeku o itZU;kph miyC/krk] taxyknh
usrRok[kkyh uO;k vkfFkZd /kksj.kkpk fLodkj dsyk- ;k vkfFkZd
     `                                                             {ks=krwu miyC/k gks.kkÚ;k oukS’k/kh] “ksretqjhpss ekQd nj ;keqGs
/kksj.kkr mnkjhdj.k] [kktxhdj.k vkf.k tkxfrdhdj.k ;k               Hkkjrh; d`’khmRiknu fu;kZrhlkBh iz;Ru dj.ks vko”;d vkgs-
rhu izfdz;kapk lekos”k gksrks- mnkjhdj.k Eg.kts vFkZO;oLFksps                  ;qjksi] vesfjdk ;k ,soth vkiY;k lHkksorkyP;k
fu;a=.k dj.kkjs fofo/k dk;ns jí dj.ks fdaok vf/kd lksis            vkf.k iwoZ o vkxz; vkf”k;krhy ns”kkcjkscj O;kikj ok<fo.;koj
                                                                                     s
dj.ks] [kktxhdj.k Eg.kts lkoZtfud {ks=krhy m|ksx vkf.k             Hkj fnyk ikfgts- QGs] Qys] HkkT;k] dkscMh] ekal] e/k] lks;kchu
                                                                                                             a
O;kikjh [kktxh laLFkkuk gLrkarfjr dj.ks o R;krhy ljdkjh            o dkr bR;knh Hkkjrh; inkFkkZyk tkxfrd cktkjisBr ekx.kh s
HkkaMoy lksMowu ?ks.ks] tkxfrdhdj.k Eg.kts vkarjjk’Vªh;            ok<r vkgs- Hkkjrh; “ksrhmRiknukyk ok<rh ekx.kh y{kkr ?ksmu
O;kikjh ok<fo.;klkBh vk;kr] fu;kZr dj R;kofjy osxosxGh             vkiY;k “ksrhph iqujZpuk dj.;koj o fu;kZrhlkBh vko”;d
ca/kus deh dj.ks] FkksMD;kr uO;k vkfFkZd /kksj.kkpk eqG elqnk      vl.kkÚ;k vkfFkZd o rkaf=d ckchoj Hkj ns.ks vko”;d vkgs-
Eg.kts jk’Vkraxr vk;krhl djkjk}kjs ekU;krk ns.ks gks;-
                   Z                                               tkxfrdhdj.kkP;k lan HkkZr Hkkjrh; “ksrh %&
tkxfrd O;kikj vkf.k Hkkjrh; “ksrh %&                                           tkxfrdhdj.kkP;k lanHkkZr Hkkjrh; fopkj dsY;kl
            Lokra«;iwoZ dkGkr Hkkjrkrwu pgk] rkx] lqrh dkiM        iq<hy ckch izd’kkZus tk.korkr-
bR;knh d`’kh mRiknukph eksB;k izek.kr fu;kZr gksr vls-             1- mRiknu {kerk %&
ijdh; pyu feGowu ns.;ke/;s ;k mRiknukpk eksBk gkrHkkj                           Hkkjrkrhy d`’kh mRiknuklkBh izfrgsDVjh mRiknu
gksrk- ijarw Hkkjrh; vFkZO;oLFksoj vkS|ksfxdj.kkpk izHkko iMw      {kerk brj ns”kkP;k brj ns”kkP;k rqyusr deh vlY;kps
ykxY;kuarj vkS|ksfxd mRiknukpk fgLlk fu;feri.ks ok<w               vk<Gwu ;sr-s rkanGkP;k ckcrhr 30-1] xgw 27-8] dkiwl 3-00]
ykxyk- rj d`’kh mRiknukpk fgLlk fu;feri.ks deh gksÅ                Hkqbex &8-6 v”kh mRiknu {kerk vk<Gwu ;sr-s rj vuqdes
                                                                       Z w                                                         z
ykxyk- tkxfrdhdj.kiqoZ dkGkpk fopkj dsY;kl lu 1970                 vesjhdk o phupk fopkj dsY;kl rkanG 70-4 p 62-3] xgw
                                                                                                                 w
&71 o 1980 &81 e/;s HkkjrkP;k ,dw.k fu;kZrh”kh d`’kh {ks=kph       & 28-2] 37-3] dkiwl & 6-9 o 8-4] Hkqbex & 28 o 33-3 vls
                                                                                                               Z w
VDdsokjh vuqdes 31-7 o 30-6 gksrh- rhp VDdsokjh 2001&
                     z                                             izfrgsDVjh mRiknu dsys tkrs-
02 e/;s vuqdes 13-5 o 12-8 i;Zr ?kVysyh vkgs- ,danfjr
                 z                      a                          ifj.kker % Hkkjrh; d`’kh mRiknukis{kk phu o vesjhdke/khy
tkxfrdhdj.kkP;k izfdz;pk fopkj dsY;kl fu;kZrhP;k n`’Vhus
                              s                                    d`’kh mRiknu tkxfrd cktkjisB LoLrkr miyC/k gksr-s
HkkjrklkBh rlsp fodlu”khy jk’VkalkBh ?kkrd Bjyk vkgs-              2- /kkj.k{ks=kPkk vkdkj o flpau %&
eqDr vk;kr o fu;kZrhpk ykHk izxr jk’Vkuk vf/kd gksrka                          Hkkjrkrhy 60 VDds turk gh “ksrh O;olk;ke/;s
vk<Grks- izxr jk’Vs R;kaP;k “ksrekykl eksB;k izek.kkr nsr          vlqu ljkljh izfr O;Drh tehu /kkj.kh gh 0-17 gsDVj vkgs-
vlysyh vuqnkus] rlsp ckgsjpk eky ;sm u;sr Eg.kwu vk;kr             rj vksyhrkps izek.k 33-6 VDds vkgs- vesfjdk ;k ns”kkr 2 ]
djyko.ks] R;kapk eky ckgsj fu;kZr Ogkok ;klkBh fu;kZrh             fpue/;s 68] baXyaM e/;s 4 VDds yksdla[;k “ksrhoj voyacu       w
vuqnkus ns.ks bR;knh ckchpk voyac djhr vkgs- ;keqGs Hkkjrh;        vkgs- tehu /kkjdrk vkf.k flapu ;k nksu ckchpk vuqdes fopkj
                                                                                                                            z
    SHODH, SAMIKSHA                                          AUR             MULYANKAN                                      135
International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0974-2832, RNI-RAJBIL 2009/29954; VoL. IV * ISSUE-39
dsY;kl vesfjdse/;s izfrO;Drh 64 gsDVj tehu o vksyhrkps                           3 mRiknu [kpkZulkj Hkkjrh; “ksrhekykyk ;ksX; Hkko feGr
                                                                                                     q
izek.k 12-5 VDds phu e/;s izfrgsDVj 10-00 o flapukps izek.k                      ulY;keqGs “ksrh{k= lksMu brj m|ksxkr dke dj.;kps izek.k
                                                                                                           q
39 VDds baXyaMe/;s 0-10 gsDVj o flapukps izek.k 1-7 VDds                         ok<r vkgs- “ksrdjh o “ksretqj “kgjkdMs LFkykarfjr gksr vkgs-
tikue/;s 0-04 gsDVj tehu /kkj.kk vlwu vksyhrkps izek.k 54-                       R;keqGs /kanÓklkBh vko”;d euq’;cGkph derjrk fuekZ.k
6 VDds vkgs lkjka”k:ikus vls Eg.krk ;sby dh] Hkkjrke/;s
                                           Z                                     >kyh vkgs-
“ksrh{ks=koj miftfodk dj.;kps izek.k vf/kd vkgs- /kkj.k{ks=kpk                   4 d`’khekykph mRiknu {kerk ok<fo.;klkBh egkxMs fc&fc;k.ks]
vkdkj deh vkgs o vksyhrkps izek.k gh deh vkgs-                                   [krs] vkS’k/kh o ra=Kkukpk okij ok<Y;keqGs Hkkjrh; “ksrdÚ;kapk
3 mRiknu [kpZ %&                                                                 mRiknu [kpkZr izPkaM ok< >kyh vkgs- ifj.keh Hkkjrh; “ksrdjh
            Hkkjrh; d`’khmRiknuklkBh ykx.kkjk mRiknu [kpZ                        lkodkjh o cWdkP;k dtZfoG[;kr lkiMr vkgs
                                                                                                   a
brj jk’VkP;k rqyusus vf/kd vkgs- R;keqGs brj jk’Vkrhy                            dtZcktkjhi.kkyk daVkGwu “ksrdjh vkRegR;spk ekxZ iRdjr
d`’khmRiknus Hkkjrh; cktkjisBr deh fdaerhr miyC/k >kyh
                               s                                                 vkgs-
vkgs- mnk- phue/hy dkiql gk Hkkjrh; dkilkis{kk mPp                               5 fu;kZr{ke d`’kh mRiknukyk QGs] Qqy]s Hkkthikyk bR;knh
ntkZpk vlwu R;koj izfdz;k d:u ,dw.k [kpZ] okgrwd [kpZ                            izk/kkU; feGr vlY;keqGs Hkkjrkrhy ihdlajpusr ifjorZu
bR;knh feGwu 1500 :i;s izfrfDoVay frferks- rj Hkkjrh;                            ?kMwu ;sr vkgs- l|fLFkrhr uxnh fids ?ks.;kdMs Hkkjrh;
dkilkpk mRiknu [kpZ 2500 :i;s izfrfDoaVy iMrks-                                  “ksrdÚ;kapk dy ok<ysyk vkgs- gh fLFkrh dk;e jkfgY;kl
            tkxfrdhdj.kkpk vFkok tkxfrd cktkjisBpk fopkj
                                                     s                           Hkfo’;dkGkr Hkkjrh;kauk vUuk/kkU; “ksrdÚ;kpk VapkbZpk lkeuk
djrkauk mijksDr ckch egRoiq.kZ vkgsr- tkxfrdhdj.k gh                             djkok ykxsy-
vifjgk;Z izfdz;k vlyh rjh jk’Vkraxr d`’kh {ks=k”kh fuxfMr
                                      Z                                          6 xzkeh.k m|ksx/ka|kyk pkyuk feGkoh ;k mís”kkus jkcfo.;kr
vkl.kkj;k ?kVdkapk fopkj d:u R;ke/;s eqyHkqr cny ?kMowu                          ;s.kkÚ;k /kksj.kkapk ifj.kke “ksrdÚ;kaoj gksr vkgs- cgqjk’Vh;
vk.k.ks gkp R;klkBh i;kZ;h ekxZ vkgs-                                            daiU;k “ksrdj;kauk iS”kkps vkfe’k nk[kowu “ksrtfeuh gMi
tkxfrdhdj.kP;k izokgkr mijksDr rhu ?kVdkpk ifj.kke                               djhr vkgs- [ksM;ke/;s xzkeh.k m|ksxkP;k ukok[kkyh] jktdkj.kh]
Hkkjrh; d`’kh{ks=koj >kY;kps vk<Grs-                                             O;kikjh o vkfFkZd n`’Vhus l{ke vl.kkÚ;k O;Drh “ksrtehu
1- mRiknu {kerk deh o mRiknu [kpZ vf/kd vlY;keqGs                                rkC;kr ?ksr vkgsr- Hkwfeghu vl.kÚ;kaph la[;k [ksM;ke/;s ok<r
tkxfrd cktkjisBr Hkkjrh; d`’khekykP;k fu;kZrhoj ifj.kke
                    s                                                            vkgs-
>kyk vkgs- 1995 uarj Hkkjrhe/;s d`’kh ekykph vkod ok<yh                                       FkksMD;kr tkxfrdhdj.kph izfdz;k vifjgk;Z vkgs-
rj fu;kZrhe&/;s ?kV >kyh vkgs- d`’khekykph vk;kr ok<Y;keqGs                      gh izfdz;k QDr vkfFkZd ?kVdk”kh fuxfMr jkfgyh ulwu frps
“ksrdÚ;kuk vkfFkZd leL;kauk lkeksjs tkos ykxr vkgs-                              ifj.kke lkekftd o lkaLd`frd ?kVdkaoj >kys vkgs- tkxfrd
2-ljkljh /kkj.k{ks=kpk deh vkdkj vlY;keqGs Hkkjrkrhy                             Li/ksr fVd.;klkBh Hkkjrh; d`’kh mRiknukayk vkfFkZd o rkaf=d
                                                                                       Z
“ksrdjh d`’kh{ks=krhy fodflr ra=Kku okij.;kP;k ckcrhr                            lgdk;kZph ;a=.kk mHkh d:u gk iz”u lksMfo.ks vko”;d vkgs-
mnkflu vk<Gwu ;srkr ifj.kkeh ijaijkxr “ksrhoj Hkj fnY;kewGs                      R;klkBh jktdh; bPNk”kDrhph xjt vkgs-
izfrgsDVjh mRiknu {kerk deh o mRiknu [kpZ ok<r vkgs-


1- ikVhy ts-,Q- 2000 % vFkZrjax] QMds izdk”ku dksYgkiwj-                         5. WTO Annual Report 2000 - 2003, Palak Publication, Mumbai.
2- xk;dokM] eqdn 2001% tkxfrdhdj.k]“kki uOgs ojnku!dkWfUVusUVy izdk”ku] iq.ks-
                   wa                                                            6. Gulati, Ashok & kelly, Tim (1999) : Trade Liberatization and indian Agri
3- nslkbZ] Hkkysjko % d`’kh vFkZ”kkL= fujkyh izdk”ku] iq.ks-                     culture Oxford University press, New Delhi - (1999)
4- Economic Servey : 2003- 2004.




  136

More Related Content

What's hot

ENC Times - 18 June 2016
ENC Times - 18 June 2016ENC Times - 18 June 2016
ENC Times - 18 June 2016
ENC
 
Dr anupnath presentation
Dr anupnath presentationDr anupnath presentation
Dr anupnath presentation
nathanup
 
28 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue9
28 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue928 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue9
28 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue9
Akhil Bharat Mahasabha
 
ENC Times- January 12,2017
ENC Times- January 12,2017ENC Times- January 12,2017
ENC Times- January 12,2017
ENC
 
ENC Times- January 04,2017
ENC Times- January 04,2017ENC Times- January 04,2017
ENC Times- January 04,2017
ENC
 
Enc times, 09 july 2016
Enc times, 09 july 2016Enc times, 09 july 2016
Enc times, 09 july 2016
ENC
 
Social economical condition of Rural Women in Maharashtra, India
Social economical condition of Rural Women in Maharashtra, IndiaSocial economical condition of Rural Women in Maharashtra, India
Social economical condition of Rural Women in Maharashtra, India
madhavi kamble
 
ENC Times -August 02,2016
ENC Times -August 02,2016ENC Times -August 02,2016
ENC Times -August 02,2016
ENC
 
23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una
23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una
23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una
CSK Himachal Pradesh Krishi Vishvavidyalay Palampur HP
 
Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)
Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)
Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)
ZahidManiyar
 
सोशल डायरी 11 06-16
सोशल डायरी 11 06-16सोशल डायरी 11 06-16
सोशल डायरी 11 06-16
socialdiary
 
दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16
socialdiary
 
Testing of seeds quality
Testing of seeds qualityTesting of seeds quality
Testing of seeds qualitySunil Jain
 
Hindi NCERT Class 2
Hindi NCERT Class 2Hindi NCERT Class 2
Hindi NCERT Class 2
HimanshuSharma1135
 
ENC Times January 01,2017
ENC Times January 01,2017ENC Times January 01,2017
ENC Times January 01,2017
ENC
 
ENC Times-September 26,2016
ENC Times-September 26,2016ENC Times-September 26,2016
ENC Times-September 26,2016
ENC
 
ENC Times Fabruary 02,2017
ENC Times Fabruary 02,2017ENC Times Fabruary 02,2017
ENC Times Fabruary 02,2017
ENC
 
दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16
socialdiary
 

What's hot (20)

ENC Times - 18 June 2016
ENC Times - 18 June 2016ENC Times - 18 June 2016
ENC Times - 18 June 2016
 
Shiksha yojna
Shiksha yojnaShiksha yojna
Shiksha yojna
 
Dr anupnath presentation
Dr anupnath presentationDr anupnath presentation
Dr anupnath presentation
 
28 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue9
28 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue928 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue9
28 may-2014 to-03-jun-2014-hindu_sabhavarta_year38_issue9
 
ENC Times- January 12,2017
ENC Times- January 12,2017ENC Times- January 12,2017
ENC Times- January 12,2017
 
ENC Times- January 04,2017
ENC Times- January 04,2017ENC Times- January 04,2017
ENC Times- January 04,2017
 
Enc times, 09 july 2016
Enc times, 09 july 2016Enc times, 09 july 2016
Enc times, 09 july 2016
 
Social economical condition of Rural Women in Maharashtra, India
Social economical condition of Rural Women in Maharashtra, IndiaSocial economical condition of Rural Women in Maharashtra, India
Social economical condition of Rural Women in Maharashtra, India
 
ENC Times -August 02,2016
ENC Times -August 02,2016ENC Times -August 02,2016
ENC Times -August 02,2016
 
23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una
23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una
23rd Scientific Advisory Committee Meeting at KVK Una
 
Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)
Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)
Ppt cfr for training 10oct2020 pk (2)
 
सोशल डायरी 11 06-16
सोशल डायरी 11 06-16सोशल डायरी 11 06-16
सोशल डायरी 11 06-16
 
दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 19-01-16
 
Testing of seeds quality
Testing of seeds qualityTesting of seeds quality
Testing of seeds quality
 
Hindi NCERT Class 2
Hindi NCERT Class 2Hindi NCERT Class 2
Hindi NCERT Class 2
 
ENC Times January 01,2017
ENC Times January 01,2017ENC Times January 01,2017
ENC Times January 01,2017
 
ENC Times-September 26,2016
ENC Times-September 26,2016ENC Times-September 26,2016
ENC Times-September 26,2016
 
ENC Times Fabruary 02,2017
ENC Times Fabruary 02,2017ENC Times Fabruary 02,2017
ENC Times Fabruary 02,2017
 
दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16
दैनिक सोशल डायरी दि. 06-03-16
 
148 150
148 150148 150
148 150
 

Viewers also liked

Sap training
Sap trainingSap training
Sap trainingherford
 
Experienciaspedagogicasmayo
ExperienciaspedagogicasmayoExperienciaspedagogicasmayo
ExperienciaspedagogicasmayoEdgar Jayo
 
Picos de Europa.pdf
Picos de Europa.pdfPicos de Europa.pdf
Picos de Europa.pdf
unn | UNITED NEWS NETWORK GmbH
 
PM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdf
PM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdfPM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdf
PM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdf
unn | UNITED NEWS NETWORK GmbH
 
221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf
221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf
221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf
unn | UNITED NEWS NETWORK GmbH
 
Uso de las tecnologías de la información
Uso de las tecnologías de la informaciónUso de las tecnologías de la información
Uso de las tecnologías de la informaciónLupitta Mendoza
 
20111128155645093
2011112815564509320111128155645093
20111128155645093bertaa
 
Jucerja 53 ata de reuniao
Jucerja 53 ata de reuniaoJucerja 53 ata de reuniao
Jucerja 53 ata de reuniaoAlan Petrini
 
Charadinha de reciclagem texto aluno
Charadinha de reciclagem texto alunoCharadinha de reciclagem texto aluno
Charadinha de reciclagem texto alunomorenalys
 

Viewers also liked (18)

Sap training
Sap trainingSap training
Sap training
 
Champissage
ChampissageChampissage
Champissage
 
Formato nómina
Formato nóminaFormato nómina
Formato nómina
 
Experienciaspedagogicasmayo
ExperienciaspedagogicasmayoExperienciaspedagogicasmayo
Experienciaspedagogicasmayo
 
Picos de Europa.pdf
Picos de Europa.pdfPicos de Europa.pdf
Picos de Europa.pdf
 
Prescribed punishments page 3
Prescribed punishments page 3Prescribed punishments page 3
Prescribed punishments page 3
 
PM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdf
PM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdfPM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdf
PM 10-10-08_Schönbergs Ikonen, KHO, Gielen.pdf
 
Rousseau
RousseauRousseau
Rousseau
 
221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf
221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf
221-10 Preisverleihung Deutscher Lehrerpreis.pdf
 
105 106
105 106105 106
105 106
 
Uso de las tecnologías de la información
Uso de las tecnologías de la informaciónUso de las tecnologías de la información
Uso de las tecnologías de la información
 
Paso a paso 12
Paso a paso 12Paso a paso 12
Paso a paso 12
 
33 34
33 3433 34
33 34
 
20111128155645093
2011112815564509320111128155645093
20111128155645093
 
Jucerja 53 ata de reuniao
Jucerja 53 ata de reuniaoJucerja 53 ata de reuniao
Jucerja 53 ata de reuniao
 
Charadinha de reciclagem texto aluno
Charadinha de reciclagem texto alunoCharadinha de reciclagem texto aluno
Charadinha de reciclagem texto aluno
 
14 15
14 1514 15
14 15
 
474
474474
474
 

More from INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL

Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...
Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...
Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...
INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL
 
The Geo-Strategic Significance of Afghanistan : From The Past to The Present...
The Geo-Strategic Significance of Afghanistan :  From The Past to The Present...The Geo-Strategic Significance of Afghanistan :  From The Past to The Present...
The Geo-Strategic Significance of Afghanistan : From The Past to The Present...
INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL
 
Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...
Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...
Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...
INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL
 

More from INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL (20)

Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...
Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...
Effect of Pesticide 'Companion' on the Nutritional Composition and Certain Me...
 
The Geo-Strategic Significance of Afghanistan : From The Past to The Present...
The Geo-Strategic Significance of Afghanistan :  From The Past to The Present...The Geo-Strategic Significance of Afghanistan :  From The Past to The Present...
The Geo-Strategic Significance of Afghanistan : From The Past to The Present...
 
Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...
Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...
Acculturation And Diasporic Influence In Uma Parmeswaran's "What Was Always H...
 
Goel-INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
Goel-INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERGoel-INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
Goel-INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPERINTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
INTERNATIONAL INDEXED REFEREED RESEARCH PAPER
 

135 136

  • 1. International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0974-2832, RNI-RAJBIL 2009/29954; VoL. IV * ISSUE-39 April, 2012 Hkkjr d`’khiz/kku jk’Vª vkgs- izkphu Hkkjrh; lkekftd] lkaLd`frd] “ksrh o “ksrdjhoxZ vkfFkZd ladVkr lkiMyk vkgs- l|fLFkrhrhy vkfFkZd thoukr d`’khyk vuU; lk/kkj.k egRo vkgs- l|fLFkrhrgh d`’khmRiknukrhy fu;kZr fujk”kktud vlyh rjh Hkfo’;dkGkr Hkkjrkrhy 60 VDds yksdkaP;k miftfodsp]s jkstxkjfuehZrhps Hkkjrke/;s fu;kZrkfHkew[k “ksrh dj.;kl Hkjiwj oko vlY;kps rlsp dP;k ekykP;k mRiknukps egRoiq.kZ lk/ku “ksrh{ks= vk<Gwu ;sr]s - lqifl) “kkL=K ek”ksydj ;kaP;k erk izek.ks] z vlY;kps vk<Grs- r}rp d`’kh{ks=krhy ifjorZukpk ifj.kke izR;sd ns”kkus vkiY;k izxrhpk ekxZ fuoMyk vkgs- vki.k “ksrdÚ;kaP;k lkekftd o vkfFkZd thoukoj gksrkuk vk<Grks- vkiY;k izxrhpk ekxZ ckSf)d laink] vadhR; Kku]oukS’k/kh lnjhy “kks/kfuca/kkr tkxfrdhdj.kkps Hkkjrh; d`’kh{ks=koj vkf.k v/;kfRedrk ;koj y{k dsnhr d:u fuf”pr dsyk a z >kysY;k lkekftd o vkfFkZd ifj.kkekps fo”ys’k.k dsys vkgs- ikfgts- R;krwup Hkkjr uthdP;k dkGkr egklRrk cusy b-l-1991 e/;s Hkkjr ljdkjus ijdh; pyukaP;k vkiY;k ns”kkrhy HkkSxksfyd o ihdi)rhrhy fofo/krk d`’kh VapkbZP;k iz”ukyk rksM ns.;klkBh MkW- eueksguflax ;kaP;k a mRiknuklkBh tehu o gokeku o itZU;kph miyC/krk] taxyknh usrRok[kkyh uO;k vkfFkZd /kksj.kkpk fLodkj dsyk- ;k vkfFkZd ` {ks=krwu miyC/k gks.kkÚ;k oukS’k/kh] “ksretqjhpss ekQd nj ;keqGs /kksj.kkr mnkjhdj.k] [kktxhdj.k vkf.k tkxfrdhdj.k ;k Hkkjrh; d`’khmRiknu fu;kZrhlkBh iz;Ru dj.ks vko”;d vkgs- rhu izfdz;kapk lekos”k gksrks- mnkjhdj.k Eg.kts vFkZO;oLFksps ;qjksi] vesfjdk ;k ,soth vkiY;k lHkksorkyP;k fu;a=.k dj.kkjs fofo/k dk;ns jí dj.ks fdaok vf/kd lksis vkf.k iwoZ o vkxz; vkf”k;krhy ns”kkcjkscj O;kikj ok<fo.;koj s dj.ks] [kktxhdj.k Eg.kts lkoZtfud {ks=krhy m|ksx vkf.k Hkj fnyk ikfgts- QGs] Qys] HkkT;k] dkscMh] ekal] e/k] lks;kchu a O;kikjh [kktxh laLFkkuk gLrkarfjr dj.ks o R;krhy ljdkjh o dkr bR;knh Hkkjrh; inkFkkZyk tkxfrd cktkjisBr ekx.kh s HkkaMoy lksMowu ?ks.ks] tkxfrdhdj.k Eg.kts vkarjjk’Vªh; ok<r vkgs- Hkkjrh; “ksrhmRiknukyk ok<rh ekx.kh y{kkr ?ksmu O;kikjh ok<fo.;klkBh vk;kr] fu;kZr dj R;kofjy osxosxGh vkiY;k “ksrhph iqujZpuk dj.;koj o fu;kZrhlkBh vko”;d ca/kus deh dj.ks] FkksMD;kr uO;k vkfFkZd /kksj.kkpk eqG elqnk vl.kkÚ;k vkfFkZd o rkaf=d ckchoj Hkj ns.ks vko”;d vkgs- Eg.kts jk’Vkraxr vk;krhl djkjk}kjs ekU;krk ns.ks gks;- Z tkxfrdhdj.kkP;k lan HkkZr Hkkjrh; “ksrh %& tkxfrd O;kikj vkf.k Hkkjrh; “ksrh %& tkxfrdhdj.kkP;k lanHkkZr Hkkjrh; fopkj dsY;kl Lokra«;iwoZ dkGkr Hkkjrkrwu pgk] rkx] lqrh dkiM iq<hy ckch izd’kkZus tk.korkr- bR;knh d`’kh mRiknukph eksB;k izek.kr fu;kZr gksr vls- 1- mRiknu {kerk %& ijdh; pyu feGowu ns.;ke/;s ;k mRiknukpk eksBk gkrHkkj Hkkjrkrhy d`’kh mRiknuklkBh izfrgsDVjh mRiknu gksrk- ijarw Hkkjrh; vFkZO;oLFksoj vkS|ksfxdj.kkpk izHkko iMw {kerk brj ns”kkP;k brj ns”kkP;k rqyusr deh vlY;kps ykxY;kuarj vkS|ksfxd mRiknukpk fgLlk fu;feri.ks ok<w vk<Gwu ;sr-s rkanGkP;k ckcrhr 30-1] xgw 27-8] dkiwl 3-00] ykxyk- rj d`’kh mRiknukpk fgLlk fu;feri.ks deh gksÅ Hkqbex &8-6 v”kh mRiknu {kerk vk<Gwu ;sr-s rj vuqdes Z w z ykxyk- tkxfrdhdj.kiqoZ dkGkpk fopkj dsY;kl lu 1970 vesjhdk o phupk fopkj dsY;kl rkanG 70-4 p 62-3] xgw w &71 o 1980 &81 e/;s HkkjrkP;k ,dw.k fu;kZrh”kh d`’kh {ks=kph & 28-2] 37-3] dkiwl & 6-9 o 8-4] Hkqbex & 28 o 33-3 vls Z w VDdsokjh vuqdes 31-7 o 30-6 gksrh- rhp VDdsokjh 2001& z izfrgsDVjh mRiknu dsys tkrs- 02 e/;s vuqdes 13-5 o 12-8 i;Zr ?kVysyh vkgs- ,danfjr z a ifj.kker % Hkkjrh; d`’kh mRiknukis{kk phu o vesjhdke/khy tkxfrdhdj.kkP;k izfdz;pk fopkj dsY;kl fu;kZrhP;k n`’Vhus s d`’kh mRiknu tkxfrd cktkjisB LoLrkr miyC/k gksr-s HkkjrklkBh rlsp fodlu”khy jk’VkalkBh ?kkrd Bjyk vkgs- 2- /kkj.k{ks=kPkk vkdkj o flpau %& eqDr vk;kr o fu;kZrhpk ykHk izxr jk’Vkuk vf/kd gksrka Hkkjrkrhy 60 VDds turk gh “ksrh O;olk;ke/;s vk<Grks- izxr jk’Vs R;kaP;k “ksrekykl eksB;k izek.kkr nsr vlqu ljkljh izfr O;Drh tehu /kkj.kh gh 0-17 gsDVj vkgs- vlysyh vuqnkus] rlsp ckgsjpk eky ;sm u;sr Eg.kwu vk;kr rj vksyhrkps izek.k 33-6 VDds vkgs- vesfjdk ;k ns”kkr 2 ] djyko.ks] R;kapk eky ckgsj fu;kZr Ogkok ;klkBh fu;kZrh fpue/;s 68] baXyaM e/;s 4 VDds yksdla[;k “ksrhoj voyacu w vuqnkus ns.ks bR;knh ckchpk voyac djhr vkgs- ;keqGs Hkkjrh; vkgs- tehu /kkjdrk vkf.k flapu ;k nksu ckchpk vuqdes fopkj z SHODH, SAMIKSHA AUR MULYANKAN 135
  • 2. International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0974-2832, RNI-RAJBIL 2009/29954; VoL. IV * ISSUE-39 dsY;kl vesfjdse/;s izfrO;Drh 64 gsDVj tehu o vksyhrkps 3 mRiknu [kpkZulkj Hkkjrh; “ksrhekykyk ;ksX; Hkko feGr q izek.k 12-5 VDds phu e/;s izfrgsDVj 10-00 o flapukps izek.k ulY;keqGs “ksrh{k= lksMu brj m|ksxkr dke dj.;kps izek.k q 39 VDds baXyaMe/;s 0-10 gsDVj o flapukps izek.k 1-7 VDds ok<r vkgs- “ksrdjh o “ksretqj “kgjkdMs LFkykarfjr gksr vkgs- tikue/;s 0-04 gsDVj tehu /kkj.kk vlwu vksyhrkps izek.k 54- R;keqGs /kanÓklkBh vko”;d euq’;cGkph derjrk fuekZ.k 6 VDds vkgs lkjka”k:ikus vls Eg.krk ;sby dh] Hkkjrke/;s Z >kyh vkgs- “ksrh{ks=koj miftfodk dj.;kps izek.k vf/kd vkgs- /kkj.k{ks=kpk 4 d`’khekykph mRiknu {kerk ok<fo.;klkBh egkxMs fc&fc;k.ks] vkdkj deh vkgs o vksyhrkps izek.k gh deh vkgs- [krs] vkS’k/kh o ra=Kkukpk okij ok<Y;keqGs Hkkjrh; “ksrdÚ;kapk 3 mRiknu [kpZ %& mRiknu [kpkZr izPkaM ok< >kyh vkgs- ifj.keh Hkkjrh; “ksrdjh Hkkjrh; d`’khmRiknuklkBh ykx.kkjk mRiknu [kpZ lkodkjh o cWdkP;k dtZfoG[;kr lkiMr vkgs a brj jk’VkP;k rqyusus vf/kd vkgs- R;keqGs brj jk’Vkrhy dtZcktkjhi.kkyk daVkGwu “ksrdjh vkRegR;spk ekxZ iRdjr d`’khmRiknus Hkkjrh; cktkjisBr deh fdaerhr miyC/k >kyh s vkgs- vkgs- mnk- phue/hy dkiql gk Hkkjrh; dkilkis{kk mPp 5 fu;kZr{ke d`’kh mRiknukyk QGs] Qqy]s Hkkthikyk bR;knh ntkZpk vlwu R;koj izfdz;k d:u ,dw.k [kpZ] okgrwd [kpZ izk/kkU; feGr vlY;keqGs Hkkjrkrhy ihdlajpusr ifjorZu bR;knh feGwu 1500 :i;s izfrfDoVay frferks- rj Hkkjrh; ?kMwu ;sr vkgs- l|fLFkrhr uxnh fids ?ks.;kdMs Hkkjrh; dkilkpk mRiknu [kpZ 2500 :i;s izfrfDoaVy iMrks- “ksrdÚ;kapk dy ok<ysyk vkgs- gh fLFkrh dk;e jkfgY;kl tkxfrdhdj.kkpk vFkok tkxfrd cktkjisBpk fopkj s Hkfo’;dkGkr Hkkjrh;kauk vUuk/kkU; “ksrdÚ;kpk VapkbZpk lkeuk djrkauk mijksDr ckch egRoiq.kZ vkgsr- tkxfrdhdj.k gh djkok ykxsy- vifjgk;Z izfdz;k vlyh rjh jk’Vkraxr d`’kh {ks=k”kh fuxfMr Z 6 xzkeh.k m|ksx/ka|kyk pkyuk feGkoh ;k mís”kkus jkcfo.;kr vkl.kkj;k ?kVdkapk fopkj d:u R;ke/;s eqyHkqr cny ?kMowu ;s.kkÚ;k /kksj.kkapk ifj.kke “ksrdÚ;kaoj gksr vkgs- cgqjk’Vh; vk.k.ks gkp R;klkBh i;kZ;h ekxZ vkgs- daiU;k “ksrdj;kauk iS”kkps vkfe’k nk[kowu “ksrtfeuh gMi tkxfrdhdj.kP;k izokgkr mijksDr rhu ?kVdkpk ifj.kke djhr vkgs- [ksM;ke/;s xzkeh.k m|ksxkP;k ukok[kkyh] jktdkj.kh] Hkkjrh; d`’kh{ks=koj >kY;kps vk<Grs- O;kikjh o vkfFkZd n`’Vhus l{ke vl.kkÚ;k O;Drh “ksrtehu 1- mRiknu {kerk deh o mRiknu [kpZ vf/kd vlY;keqGs rkC;kr ?ksr vkgsr- Hkwfeghu vl.kÚ;kaph la[;k [ksM;ke/;s ok<r tkxfrd cktkjisBr Hkkjrh; d`’khekykP;k fu;kZrhoj ifj.kke s vkgs- >kyk vkgs- 1995 uarj Hkkjrhe/;s d`’kh ekykph vkod ok<yh FkksMD;kr tkxfrdhdj.kph izfdz;k vifjgk;Z vkgs- rj fu;kZrhe&/;s ?kV >kyh vkgs- d`’khekykph vk;kr ok<Y;keqGs gh izfdz;k QDr vkfFkZd ?kVdk”kh fuxfMr jkfgyh ulwu frps “ksrdÚ;kuk vkfFkZd leL;kauk lkeksjs tkos ykxr vkgs- ifj.kke lkekftd o lkaLd`frd ?kVdkaoj >kys vkgs- tkxfrd 2-ljkljh /kkj.k{ks=kpk deh vkdkj vlY;keqGs Hkkjrkrhy Li/ksr fVd.;klkBh Hkkjrh; d`’kh mRiknukayk vkfFkZd o rkaf=d Z “ksrdjh d`’kh{ks=krhy fodflr ra=Kku okij.;kP;k ckcrhr lgdk;kZph ;a=.kk mHkh d:u gk iz”u lksMfo.ks vko”;d vkgs- mnkflu vk<Gwu ;srkr ifj.kkeh ijaijkxr “ksrhoj Hkj fnY;kewGs R;klkBh jktdh; bPNk”kDrhph xjt vkgs- izfrgsDVjh mRiknu {kerk deh o mRiknu [kpZ ok<r vkgs- 1- ikVhy ts-,Q- 2000 % vFkZrjax] QMds izdk”ku dksYgkiwj- 5. WTO Annual Report 2000 - 2003, Palak Publication, Mumbai. 2- xk;dokM] eqdn 2001% tkxfrdhdj.k]“kki uOgs ojnku!dkWfUVusUVy izdk”ku] iq.ks- wa 6. Gulati, Ashok & kelly, Tim (1999) : Trade Liberatization and indian Agri 3- nslkbZ] Hkkysjko % d`’kh vFkZ”kkL= fujkyh izdk”ku] iq.ks- culture Oxford University press, New Delhi - (1999) 4- Economic Servey : 2003- 2004. 136