ΠΩΣ ΥΙΟΘΕΤΗΣΑΜΕ ΕΝΑ ΚΟΜΜΑΤΙ ΓΗΣ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

1. Ο κόσμος γύρω μας
1 Πώς υιοθετήσαμε ένα κομμάτι γης
2 Τα χαρτιά ανακυκλώνονται!
3 Το τετράδιο ζωγραφικής
Τι σημαίνει ο τίτλος αυτός;

2. Το φυσικό περιβάλλον γύρω μας είναι
πηγή ζωής και ομορφιάς. Προστατεύοντας
το περιβάλλον προστατεύουμε τη ζωή.
Τα παιδιά υιοθετούν και προστατεύουν
δημόσιους χώρους! Συμμετέχουν στην
ανακύκλωση. Συζητούν για την
καθαριότητα!

3. Πώς υιοθετήσαμε ένα κομμάτι γης
Τι σημαίνει ο τίτλος αυτός;
υιοθετώ
Αναγνωρίζω και
αποκτώ ως δικό μου
κάτι ξένο
Υιοθέτηση – υιοθεσία

4. Περιγράφω την εικόνα

5. Απέναντι απ’ το σχολείο μας είναι ένα παλιό οικόπεδο,
που κανένας δεν ξέρει τους ιδιοκτήτες του και που λίγο
πολύ έχει γίνει σκουπιδότοπος. Όλες οι γάτες και τα
σκυλιά της γειτονιάς εκεί μαζεύονται και σκαλίζουν τα
σκουπίδια που πετάνε διάφοροι. Τις ζεστές μέρες είναι να
πιάνεις τη μύτη σου!
Την ιδέα την είχε η Σόνια, και όλοι ενθουσιαστήκαμε.
Βάλαμε κι ένα ωραίο κομμάτι στην εφημερίδα μας
ανακοινώνοντας την υιοθεσία του οικοπέδου. Καλέσαμε
όλες τις τάξεις να μας βοηθήσουν. Πρώτα απ’ όλα,
τηλεφωνήσαμε στο Δήμο και ζητήσαμε να καθαρίσει το
οικόπεδο από τα σκουπίδια και να βάλει στη γωνία του
έναν κάδο απορριμμάτων.
Η αλήθεια είναι πως το οικόπεδο άλλαξε όψη. Ο
πατέρας ενός παιδιού της ΣΤ΄ τάξης ήρθε μ’ ένα μηχάνημα
και καθάρισε όλο το οικόπεδο από πέτρες και
παλιοσίδερα, που ήταν εκεί χρόνια τώρα.

6. Τα παιδιά της Ε΄ τάξης φτιάξανε μια ωραία πινακίδα,
που ο πατέρας του Νίκου απ’ την τάξη τους, που
είναι ξυλουργός, την έστησε στη μέση του οικοπέδου
πάνω σ’ ένα στύλο, έτσι ώστε να τη βλέπουν όλοι.
Η πινακίδα έγραφε:
ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ,
ΜΗΝ ΠΕΤΑΤΕ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ!
Ο ΧΩΡΟΣ ΥΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ
ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΤΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

7. […] Σ’ ένα σημείο το οικόπεδο είχε δύο δέντρα, που ήταν
σχεδόν ξεραμένα. Τα κλαδέψαμε, τα ποτίσαμε και πήραν τ’ απάνω
τους.
Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων μάς χάρισε ένα λάστιχο
για το πότισμα κι ένα σπιτάκι ξύλινο για τα πουλιά. Βάζαμε
σποράκια και νερό σχεδόν κάθε μέρα, και σε λίγο καιρό, δε θα το
πιστέψετε, άρχισαν να έρχονται πουλιά στο σπιτάκι και πάνω στα
δέντρα
Μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς το οικόπεδο από
σκουπιδότοπος έγινε λουλουδότοπος. Σαν ανθίσανε τα πρώτα
μας λουλούδια ήρθε και ο Δήμαρχος και μας ευχαρίστησε που
φροντίζουμε τη γειτονιά, κι υποσχέθηκε να ποτίζει ο Δήμος τα
λουλούδια και το χορτάρι το καλοκαίρι που θα είμαστε διακοπές.
Έχει δίκιο η δασκάλα! Μπορεί να μην μπορείς να φτιάξεις όλο τον
κόσμο, αλλά το απέναντι οικόπεδο το κάναμε «παράδεισο», και
μάλιστα –όπως είπε και η γυναίκα του διευθυντή μας, που είναι
πολύ ζωόφιλη– «παράδεισο των πουλιών».

8. να πιάνεις τη μύτη σου!
Έντονη δυσοσμία που δεν αντέχεται
κάδο απορριμμάτων
Κάδο για τα σκουπίδια
πήραν τ’ απάνω τους.
Βελτιώθηκαν – καλυτέρευσαν

9. Ξεκλειδώνω το κείμενο
1 Υπογράμμισε στο κείμενο τις λέξεις και τις φράσεις που σε βοηθούν να
καταλάβεις ποια ήταν τα προβλήματα με το οικόπεδο.
Γιατί τα παιδιά αποφάσισαν να υιοθετήσουν το παλιό
οικόπεδο;
Για να πραγματοποιηθεί η ιδέα της Σόνιας, συνεργάστηκαν
και δούλεψαν μαζί πολλοί άνθρωποι. Γράψε ένα σύντομο
τίτλο για τις δραστηριότητες που ανέλαβε ο καθένας για το
οικόπεδο.

10. Η τάξη της Σόνιας
……………………………………………………………………
……………………………………………………..
Οι μαθητές της Ε΄ τάξης
……………………………………………………………………
……………………………………………………….
Ο πατέρας ενός παιδιού
……………………………………………………………………
……………………………………………………….
Ο Σύλλογος Γονέων
……………………………………………………………………
……………………………………………………….
Ο Δήμος
……………………………………………………………………
……………………………………………………….

11. Πώς ήταν το οικόπεδο, πριν αναλάβουν τα
παιδιά να το προστατεύσουν;
Πώς έγινε μετά τις προσπάθειες όλων;
Πριν τηλεφωνήσουν στο Δήμο, τα παιδιά συζήτησαν στην
τάξη. Αποφάσισαν τι θα ζητήσουν από το δήμαρχο και γιατί.
Συζητήστε στην τάξη μερικές προτάσεις που θέλετε να
κάνετε στο δικό σας Δήμο.
Τι ζητάμε;
Για ποιους λόγους; (γιατί, επειδή)

12. Παίζω με τις λέξεις ΒΜ σελ.67
Σκουπίδια   Απορριμματοφόρο
Σκουπιδοτενεκές   Απορρίμματα
Σκουπιδιάρικο   Κάδος απορριμμάτων
Σκουπιδιάρης  
Χώρος ταφής
απορριμμάτων
 Υπάλληλος καθαριότητας
 Αντιστοίχισε κάθε λέξη της πρώτης στήλης με μια
συνώνυμη λέξη ή φράση από τη δεύτερη στήλη:

15. Άρθρο το
- Ο
το οικόπεδο
- ι
το σκουπίδι
- μα
το μάζεμα

17. Στα παραπάνω κείμενα της αφίσας και της πινακίδας, υπογράμμισε τη λέξη
δέντρο στις πτώσεις που τη συναντάς. Γράψε τις λέξεις που υπογράμμισες στο
πίνακα της επόμενης σελίδας.
 Ενικός αριθμός  Πληθ/κός αριθμός
Ονομαστική
(ποιο; ποια;)
το τα
Γενική
(ποιανού;
ποιανών;)
του των
Αιτιατική
(τι;)
το τα
Κλητική
(κάλεσέ το,
κάλεσέ τα)
– δέντρο – δέντρα

19. Να σχηματίσεις την γενική του ενικού και πληθυντικού αριθμού .
Ονομαστική ενικού Γενική ενικού Γενική πληθυντικού
Το μολύβι Του μολυβιού Των μολυβιών
Το κρασί
Το καλάμι
Το σπίτι
Το κουτί
Το χέρι
Το πόδι
Το λουλούδι
Το σπαθί
Το φουστάνι
Το λιμάνι
Το τραπέζι
Το πεπόνι
Το καλάθι
Το τζάκι

20. Τι κάνουν οι γάτες; σκαλίζουν
καθαρίσει
Τι ζήτησαν τα παιδιά
από το Δήμο;
ποτίσαμε
Κλαδέψαμε και ………………… τα δέντρα.
άρχισανΚαι τότε ………………να έρχονται τα
πουλιά.
Απαντώ στις ερωτήσεις χρωματίζω
πράσινες τις απαντήσεις
φροντίζουμεΕμείς ………….……… τη γειτονιά μας.

21. Τα ρήματα
που
τελειώνουν
σε – ίζω
γράφονται
με γιώτα.
εξαιρούνται
Δακρ ύζω
κελαρ ύζω
Δαν είζω
Αθρ οίζω
Π ήζω
Πρ ήζω

23. Τα ρήματα που τελειώνουν σε – ίζω διατηρούν το ι γιώτα σε
όλες τις λέξεις της ίδιας οικογένειας.
Γυρίζω γυρισμός γύρισμα
Βρίσκω τέτοιες λέξεις στο κείμενο.
πότισμα

24. Τα ρήματα που τελειώνουν
σε – ώνω γράφονται με
δύο ωμέγα. Και το ω
ταξιδεύει σε όλες τις λέξεις
της ίδιας οικογένειας.
Παγώνω
παγωμένος παγωτό

25. Ασκήσεις στο φυλλάδιο.
Γράφω τις οικογένειες των λέξεων.
Ποτίζω _______ πότισμα ποτιστήρι
Φωτίζω ……………………………………………
Γεμίζω ………………………………………………….
Χρωματίζω ………………………………………….
Δανείζω …………………………………………………
Αθροίζω………………………………………………

26. Τα χαρτιά ανακυκλώνονται!
Όταν
ξαναχρησιμοποιώ
αντικείμενα ή αγαθά
που δεν τα
χρειάζομαι.
Ανακύκλωση είναι η δυνατότητα να
ξαναχρησιµοποιήσουµε
αντικείµενα, που ενώ µοιάζουν µε
άχρηστα και θα κατέληγαν στα
σκουπίδια, διατηρούν σηµαντικό
µέρος της αξίας τους. Τα χαρτιά, τα
γυαλιά, τα αλουµίνια δεν είναι
σκουπίδια.... Είναι πρώτη ύλη και
ενέργεια. Η διαλογή τους αποτελεί
προστασία για το περιβάλλον.

27. Γιατί ανακυκλώνουµε;
Τα καλά της ανακύκλωσης είναι πολλά. Τα
ανακυκλώσιµα υλικά δεν χάνουν την αξία
τους. Λιώνονται ξανά για να φτιαχτούν πάλι
χαρτί, γυαλί, αλουµίνιο. Εξοικονοµούµε
έτσι πρώτες ύλες και ενέργεια,
προστατεύουµε το περιβάλλον,
δηµιουργούµε νέες θέσεις εργασίας,
βοηθούµε την οικονοµία της χώρας µας.

28. Από ποιες ύλες βγαίνουν το χαρτί, το γυαλί και το
αλουµίνιο;
● Το χαρτί φτιάχνεται από τους κορµούς των δέντρων.
Από 2.200 κιλά κορµών δέντρων φτιάνουµε 1.000 κιλά
χαρτιού.
● Το γυαλί φτιάχνεται από την άσβεστο, την άµµο και τη σόδα.
Από 1.100 κιλά ακατέργαστων υλικών φτιάχνουµε 1.000 κιλά
γυαλιού.
Όλα τα ρήµατα που τελειώνουν σε -ώνω γράφονται µε ω
(ωµέγα). τεντώνω, πεταλώνω, διπλώνω...κ.ά.
● Το αλουµίνιο φτιάχνεται από το βωξίτη, ένα ορυκτό που
βρίσκεται στο εσωτερικό της γης. Από 4.000 κιλά βωξίτη µας
φτιάχνουµε 1.000 κιλά αλουµινίου
Κάνοντας λοιπόν ανακύκλωση εξοικονοµούµε πρώτες ύλες.

36. Ποια είναι τα οφέλη για το περιβάλλον;
Κάνοντας ανακύκλωση θάβουµε λιγότερα
σκουπίδια στις χωµατερές. Έτσι δε θα γεµίζουν
γρήγορα αυτοί οι χώροι και τα απορριµµατοφόρα
θα κάνουν λιγότερα δροµολόγια και θα καίνε
λιγότερα καύσιµα µε αποτέλεσµα να έχουµε
λιγότερο νέφος. Οι βιοµηχανίες θα ρυπαίνουν
λιγότερο και θα έχουµε καθαρότερα νερά στα
ποτάµια, στις λίµνες και στις θάλασσες. Τα δάση
θα σωθούν και θα ελαττωθούν οι εξωρύξεις
ορυκτών.

38. Τα χαρτιά
ανακυκλώνονται!

40. ανακυκλώνονται
Εγώ ανακυκλώνω
Βρίσκω και γράφω
ρήματα που
τελειώνουν σε - ώνω

41. Τα ρήματα που τελειώνουν σε -ωνω
γράφονται με ω.
Π.χ.:
τεντώνω, απλώνω, στεγνώνω, παγώνω
Το -ω της κατάληξης -ωνω διατηρείται
σε όλες τις λέξεις της ίδιας οικογένειας.
Π.χ.:
στρώνω - στρώμα - στρώσιμο
ανακυκλώνω - ανακύκλωση -
ανακυκλωμένο

44. Συμπλήρωσε τον παρακάτω
πίνακα για να καταλάβουμε
καλύτερα την υπόθεση της
ιστορίας του κουκλοθέατρου
ΒΜ σελ. 70 ασκ.2,3

45.  Το έργο
Τίτλος:
Πού βρίσκονται οι ήρωες του έργου;
Οι ήρωες του έργου:
Ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ήρωες του έργου;

46. Πώς λύνεται τελικά το πρόβλημα;
3. Ο ήρωας-Βιβλίο στο κουκλοθέατρο περιγράφει
τη διαδικασία της ανακύκλωσης του χαρτιού.
Διάβασε προσεκτικά τα λόγια του και βάλε στη
σωστή σειρά τις λέξεις της παρένθεσης.
(κάδος ανακύκλωσης, χαρτοπολτός, διαλογή,
καινούριο χαρτί)

47. 1. Α __ __ __ __ __ __ __ __ __
2. Ν __ __ __
3. Α __ __ __ __ __ __ __ __
4. Κ __ __ __
5. Υ __ __ __ __
6. Κ __ __ __ __ __
7. Λ __ __ __
8. Ω __ __ __ __ __ __
9. Σ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __
10. Η __ __ __ __
1. Λέγονται αλλιώς τα σκουπίδια.
2. Και τα… των θαλασσών μολύνονται από τα σκουπίδια.
3. Από αυτό το υλικό φτιάχνονται τα κουτιά των αναψυκτικών
4. Σ’ αυτόν πρέπει να ρίχνουμε τα σκουπίδια μας.
5. Το χαρτί, το γυαλί, το αλουμίνιο είναι… που ανακυκλώνονται
6. Ας κρατήσουμε την πόλη μας …
7. Η ανακύκλωση είναι μια… στο πρόβλημα των σκουπιδιών
8. Ποτάμια, λίμνες, θάλασσες και…
απειλούνται από τα σκουπίδια
9. Λέγεται αλλιώς το απορριμματοφόρο
10. Κάθε άνθρωπος παράγει περίπου ένα κιλό σκουπίδια την…
Παίζω με τις λέξεις

49. Το τετράδιο ζωγραφικής

50. Το τετράδιο ζωγραφικής
ζωγραφιά
Εικόνα
πολύχρωμη
Συνώνυμα
έργο / πίνακας / έκθεση
ζωγραφικής
ζωγράφισμα
ζωγραφίζω
ζωγραφιστός
ζωγραφική
ζωγράφος
αζωγράφιστος

51. – Άμα μεγαλώσω, θα γίνω ζωγράφος, έλεγε πάντα η
Καιτούλα.
Κι όλο έφτιαχνε στο τετράδιό της διάφορα σχέδια και
γέμιζε τα φύλλα με χρώματα. Πράσινα, κίτρινα, κόκκινα
και μπλε. Ήξερε και να τ’ ανακατεύει. Να βάζει λίγο
κίτρινο ή άσπρο για να ξανοίξει μια φιγούρα. Κι άμα
ήθελε να τη σκουρύνει έβαζε καφέ ή μαύρο. Σαν σωστός
ζωγράφος. Να δεις που άμα ανακάτευε το πράσινο με το
μπλε, γινόταν ένα παράξενο χρώμα, πολύ παράξενο!
Ήξερε πολλά τέτοια ανακατώματα στα χρώματα. Και της
άρεσαν όλα τούτα τόσο πολύ, που ξεχνιόταν εντελώς.
Πέρναγε ατέλειωτες ώρες σκυμμένη στο τετράδιό της. Κι
η μαμά της έβρισκε την ευκαιρία να κάνει του κόσμου τις
δουλειές.

52. – Τι είναι αυτό; τη ρώτησε σαν πήγε κοντά της.
– Θάλασσα, δεν τη βλέπεις; Έγινε λίγο σκούρα,
γι’ αυτό δεν τη γνώρισες. Τι να γίνει! Χύθηκε
μέσα πετρέλαιο.
Πολύ πετρέλαιο, από ένα καράβι που ναυάγησε.
Γι’ αυτό έχει τέτοιο χρώμα. Τα ψάρια πέθαναν
όλα, δεν έμεινε τίποτα ζωντανό. Είναι μια νεκρή
θάλασσα, έτσι την είπε ο μπαμπάς.
– Κι αυτό το κόκκινο τι είναι;
ξαναρώτησε η μαμά της.

53. – Βαρκούλα.
– Δεν ξεχωρίζει και τόσο. Γιατί δε βάζεις κι έναν
άνθρωπο μέσα; Τι ζωγράφος θα γίνεις;
– Άνθρωπος μέσα σ’ αυτή τη βάρκα, τι να κάνει;
Ούτε να ψαρέψει μπορεί ούτε να κολυμπήσει σε
τέτοια νερά.
– Να πάει περίπατο.
– Δεν του κάνει όρεξη, σου λέω. Δε θέλει να κάνει
βόλτα στη νεκρή θάλασσα, είπε θυμωμένη η
Καιτούλα.
– Τότε να πάρει τη βάρκα του και να πάει σ’ άλλη
θάλασσα, καθαρότερη.

54. – Εύκολο σου φαίνεται να φύγει; Εδώ έχει τους
δικούς του, το σπίτι του και τη δουλειά του. Τον
αγαπάει τον τόπο του, καταλαβαίνεις; Πώς να τ’
αφήσει όλ’ αυτά; Κάθεται μόνος του στην παραλία
και κλαίει.
– Πού είναι; Εγώ δεν τον βλέπω πουθενά, είπε η
μαμά της.
– Να τος, της απάντησε, και στο λεπτό τον
ζωγράφισε. Κάθεται μαζεμένος και δε φαίνεται
καλά. Θυμάται τη θάλασσα όπως ήταν πριν και
λυπάται που τη βλέπει τώρα έτσι.

55. μια φιγούρα
έβρισκε την ευκαιρία
κάνει του κόσμου τις δουλειές.
ναυάγησε
Δεν του κάνει όρεξη,
Κάθεται μαζεμένος
Γράφω προτάσεις με τα
παρακάτω,

56. Ξεκλειδώνω το κείμενο
1 Ποιον τίτλο θα έβαζες στο έργο της Καιτούλας;
Τι χρώματα έχει η ζωγραφιά της και γιατί;
Ποια είναι η κεντρική ιδέα του κειμένου;
 Το σπίτι και η οικογένειά μας είναι η βάση της
ζωής μας.
 Μπορούμε να εκφράσουμε αυτά που
νιώθουμε όχι μόνο με λόγια, αλλά και με
χρώματα.

57. Λευκό: Το παγκόσμιο χρώμα ειρήνης και καθαρότητας.
Εκφράζει:
Προστασία
Ισορροπία
Καθαρότητα
Αθωότητα
Ειρήνη
ΑγνότηταΔιαύγεια
Αποστείρωση
Απλότητα
Παράδοση
Ειλικρίνεια

58. Κίτρινο: Λαμπερό και άκρως
ορατό, τραβάει την προσοχή,
δημιουργεί ευτυχία (χαρά) αλλά
και ζεστασιά. Προσοχή χρειάζεται
στην υπερβολή του κίτρινου
χρώματος καθώς μπορεί να
προκαλέσει ανησυχία αλλά και
επιθετικότητα. Στην πρώτη
συνέντευξη ενός υποψηφίου, η
κίτρινη λεπτομέρεια στα ρούχα
του μπορεί να εκφράσει την
πνευματικότητα και την
οξυδέρκειά του
Εκφράζει:
Ευθυμία
Δειλία
Περιέργεια
Ευτυχία
Χαρά
Παιχνιδιάρικη
διάθεση
Θετικότητα
Ευδιαθεσία
Ζεστασιά

59. Πορτοκαλί: Συνδυάζει τις ιδιότητες του κόκκινου και του
κίτρινου, τα οποία συχνά χρησιμοποιούνται για να τραβούν την
προσοχή. Δημιουργεί παιχνιδιάρικη διάθεση, ζωηρά
συναισθήματα, ή ακόμα και επιθυμία. Τα διακριτικά πορτοκαλί
αξεσουάρ στην ενδυμασία ενός ατόμου μπορούν να
εκφράσουν τον ανοιχτό του χαρακτήρα, ότι είναι φιλικό,
ευχάριστοι και ζεστό. Το πορτοκαλί είναι ένα χρώμα που
ανοίγει την όρεξη.
Εκφράζει:
Δημιουργικότητα
Ενθουσιασμό
Διασκέδαση
Ζωντανό πνεύμα
Νεανικότητα

60. Κόκκινο: Ένα έντονο χρώμα
που μπορεί να προκαλέσει
έντονα συναισθήματα.
Μπορεί να φέρει στο μυαλό
αίμα και πόλεμο αλλά και
αγάπη και πάθος. «Αρπάζει»
την προσοχή του
παρατηρητή. Είναι γνωστό ότι
αυξάνει την πίεση του
ατόμου και ότι διεγείρει την
πείνα. Υο κόκκινο μπορεί να
δείξει δυναμισμό και
επιτυχία. Διεγείρει
πνευματικά αλλά και
σωματικά.
Εκφράζει:
Δράση
Περιπέτεια
Επιθετικότητα
Κίνδυνο
Ενεργητικότητα
Δυναμισμό
Ενθουσιασμό
Αγάπη
Πάθος
Δύναμη/ σθένος

61. Μπλε: Ένα ήρεμο χρώμα που
μπορεί να δημιουργήσει
εικόνες εξουσίας, επιτυχίας και
ασφάλειας. Οι περισσότεροι
άνθρωποι συμφωνούν ότι τους
αρέσει τουλάχιστον μία από τις
αποχρώσεις του μπλε. Σε
χώρους μπορεί να προκαλέσει
χαλάρωση και ηρεμία ενώ σε
ρούχα προσδίδει αξιοπιστία και
ασφάλεια. Αποχρώσεις του,
όπως το γαλάζιο και το σιέλ,
μπορούν να μειώσουν την
διάθεση για φαγητό.
Εκφράζει:
Εξουσία
Ηρεμία
Εμπιστοσύνη
Αξιοπρέπεια
ΚατεστημένοΔύναμη
Εξουσία
Σιγουριά
Γαλήνη
Αξιοπιστία

62. Πράσινο: Αντιπροσωπεύει
την ζωή και την ανανέωση.
Είναι ένα χρώμα που ηρεμεί,
γαληνεύει και αναπαύει αλλά
μπορεί επίσης να
αντιπροσωπεύσει την ζήλεια
και την απειρία. Σε χώρους
φέρνει το αίσθημα της
αισιοδοξίας, ελπίδας,
δύναμης και αντοχής. Είναι
σύμβολο γονιμότητας αλλά
και ευημερίας.
Εκφράζει:
Φρεσκάδα
Αρμονία
Υγεία
Απειρία
Χρήματα
Φύση
Ανανέωση
Γαλήνη
Ηρεμία

63. Οι αποχρώσεις του κόκκινου είναι ζεστές και δημιουργούνται
από το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο. Αυτά τα ζεστά
χρώματα προκαλούν συναισθήματα ζεστασιάς και άνεσης αλλά
και θυμού και εχθρότητας.
Οι αποχρώσεις του μπλε είναι ψυχρές και δημιουργούνται από
το μπλε, το μοβ και το πράσινο. Αυτά τα χρώματα συχνά
περιγράφονται ως ήρεμα αλλά μπορούν να προκαλέσουν και
συναισθήματα θλίψης και αδιαφορίας/ απάθειας.
Θερμά χρώματα είναι καλό να αποφεύγονται από άτομα με
υπέρταση και από εκείνα που πάσχουν από συχνές
αιμορραγίες. Συνεπώς, ψυχρά χρώματα είναι καλό να
αποφεύγουν τα υποτασικά, υποτονικά και αναιμικά άτομα.

64. 3 Γιατί είναι λυπημένος ο άνθρωπος της
ζωγραφιάς;
4 Αν η θάλασσα δεν είχε μολυνθεί, τι θα
άλλαζε στη ζωγραφιά της Καιτούλας και
γιατί;

65. Παίζω με τις λέξεις
6 Στο παρακάτω κείμενο υπογράμμισε τις λέξεις που
ξεκινούν με τη λέξη πετρέλαιο:
Μεγάλη ρύπανση στον Κάβο Μαλιά !
Εκτεταμένη ρύπανση προκλήθηκε τη νύχτα εξαιτίας της
προσάραξης του πετρελαιοφόρου «Βασιλική» σε υφάλους.
Από το ρήγμα που δημιουργήθηκε στα αμπάρια του
πλοίου, ποσότητες πετρελαιοειδών χύθηκαν στη θάλασσα.
Σκάφη του Λιμενικού Σώματος και ένα απορρυπαντικό
πλοίο προσπαθούν να περισυλλέξουν την πετρελαιοκηλίδα
έκτασης δύο τετραγωνικών μιλίων.
ΒΜ σελ.75

66. Γράψε τώρα τις λέξεις που βρήκες δίπλα από τη
σημασία τους.
 Προϊόντα που παράγονται από το πετρέλαιο.
Πετρέλαιο………………………………………………
 Μεγάλο πλοίο που μεταφέρει πετρέλαιο.
Πετρέλαιο………………………………………………
 Ποσότητα πετρελαίου που επιπλέει στην
επιφάνεια της θάλασσας
Πετρέλαιο………………………………………………

67. Συζητούμε για τη μόλυνση του περιβάλλοντος
5 Η Καιτούλα λέει τη γνώμη της για την
καταστροφή της θάλασσας από το πετρέλαιο.
(γνώμη) Πιστεύω ότι δεν πρέπει να χύνεται
καθόλου πετρέλαιο στη θαλασσα, (επιχειρήματα)
επειδή οι πετρελαιοκηλίδες την καταστρέφουν. Τα
ψάρια δεν μπορούν να αναπνεύσουν, τα
θαλασσοπούλια δε βρίσκουν τροφή οι ακρογιαλιές
μολύνονται. (συμπέρασμα) Επομένως πρέπει τα
πλοία να μεταφέρουν το πετρέλαιο με
περισσότερη προσοχή.

69. Ορισμένες λέξεις του κειμένου πότε
παίρνουν ν στο τέλος και πότε όχι.
Παρατηρώ και μαθαίνω
– Τι είναι αυτό; τη ρώτησε σαν πήγε
κοντά της.
– Είναι μια νεκρή θάλασσα, έτσι την
είπε ο μπαμπάς.
– Κι αυτό το κόκκινο τι είναι;
– Βαρκούλα.
– Δεν ξεχωρίζει και τόσο. Γιατί δε βάζεις
κι έναν άνθρωπο μέσα;

70. ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ -ν
α. Το τελικό -ν φυλάγεται στις ακόλουθες λέξεις,
εφόσον η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή κ, π, τ,
μπ, ντ, γκ, τσ, τζ, ξ, ψ:
i) Στο άρθρο «τον, την»
ii) Στο αριθμητικό και στο αόριστο άρθρο «έναν»
iii) Στην αντωνυμία «την»
iv) Στις αρνήσεις «δεν, μην»
β. Χάνεται όταν ακολουθεί μετά από τις παραπάνω
λέξεις, σύμφωνο εξακολουθητικό (σε όλες τις άλλες
περιπτώσεις).

71. Οι λέξεις τον, στον, έναν, δεν,
την, στην, αυτήν, μην
κρατούν το ν όταν η επόμενη λέξη αρχίζει
από φωνήεν ή από τα σύμφωνα
κ, π, τ, ξ,
ψ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ.

74. Και γιατί κάποιες μονοσύλλαβες λεξούλες
παίρνουν τόνο;
Παίρνουν τόνο: η λέξη ή, όταν
πρέπει να διαλέξουμε (ή το ένα ή το
άλλο), και οι λέξεις πού και πώς,
όταν με αυτές ρωτάμε.
Να βάζει λίγο κίτρινο ή άσπρο...
Πώς να τ’ αφήσει όλ’ αυτά; Πού είναι;

75. Να αντικαταστήσεις το έντονο τµήµα κάθε πρότασης µε «που ή πού» και «πως ή
πώς».
Αυτό το οποίο είδα µ' ενδιαφέρει.
Σε ποιο µέρος το άφησες;
Καθόταν εκεί όπου διάβαζε παλιότερα κι ο πατέρας.
Πίστευε ότι δε θα τον έβλεπαν.
Πέρασαν πολλά χρόνια αφότου άρχισαν οι
εργασίες.
Μας είπε ότι θα ξεκινήσει νωρίς.
Με ποιον τρόπο θα απαντήσεις στις ερωτήσεις;

76. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑΝΘΗ

78. Draw design in pencil,
trace with white glue.
Glue will dry clear.
Color areas with chalk
pastel.
highlights with
lighter colors and
shadows with
darker

81. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑΝΘΗ