γλωσσα β γυμνασιου_ενοτητα 1_υποκειμενο

1. Γλώσσα Β' Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
Τι είναι το υποκείμενο – πώς το βρίσκουμε;
Είναι η λέξη της πρότασης που δείχνει κάποιος (κάποια, κάποιο, κάποιοι, κάποιες, κάποια)
κάνει ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
π. χ. Ο Γιώργος παίζει κιθάρα.
Για να βρούμε το υποκείμενο, απαντούμε στην ερώτηση:
ποιος/ ποια/ποιο/ποιοι/ποιες/ποια + το ρήμα
Τι μορφή μπορεί να έχει το υποκείμενο;
Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και μπορεί να είναι:
ουσιαστικό, π.χ. Ο μαθητής διαβάζει.
αντωνυμία, π.χ. Αυτός διαβάζει.
επίθετο, π.χ. Ο νέος διαβάζει.
μετοχή, π.χ. Ο βρεγμένος τη βροχή δεν την φοβάται.
άκλιτη λέξη (επίρρημα) με άρθρο, π.χ. Τα παρακάτω είναι περιττά.
ολόκληρη πρόταση, π.χ. Πρέπει να διαβάζεις.
Όταν το ρήμα είναι απρόσωπο (πρέπει, αρκεί, ενδέχεται, φαίνεται, απαγορεύεται,
επιτρέπεται, πιστεύεται κ.λπ.), το υποκείμενο είναι μία ολόκληρη πρόταση που ξεκινάει
με το να, το ότι ή το πώς. Σε αυτήν την περίπτωση το υποκείμενο απαντά στην ερώτηση
τι.

2. Πότε παραλείπεται το υποκείμενο; (σελ 16)
Συχνά το υποκείμενο παραλείπεται, γιατί εννοείται στις παρακάτω περιπτώσεις :
i.όταν είναι πρώτο ή δεύτερο πρόσωπο και ο ομιλητής ή ο συγγραφέας δε θέλει να
δώσει έμφαση σε αυτό (επειδή εννοείται εύκολα από την κατάληξη του ρήματος)
π.χ. Θα πάω εκδρομή(ενν. εγώ).
ii.όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα
π.χ. - Τι κάνει ο πατέρας σου;
- Είναι πολύ καλά (ενν. Ο πατέρας).
iii.όταν είναι μια γενική έννοια ή όταν μπορεί να εννοηθεί μόνο ένα υποκείμενο
π.χ. Είναι 6 μμ. (ενν. H ώρα).
iv.όταν το ρήμα δείχνει κάποιο φυσικό φαινόμενο
π.χ. κάνει κρύο.
Συμφωνία υποκειμένου και ρήματος (σελ. 17)
· Το ρήμα συμφωνεί με το υποκείμενό του σε πρόσωπο και αριθμό, π.χ. Η Μαρία
διαβάζει ένα βιβλίο.
(υποκείμενο: Η Μαρία → γ' πρόσωπο ενικού αριθμού,
ρήμα: διαβάζει → γ' πρόσωπο ενικού αριθμού)
· Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα υποκείμενα, το ρήμα μπαίνει σε
πληθυντικό αριθμό, π.χ. Η Μαρία και ο Γιάννης διαβάζουν ένα βιβλίο.
· Όταν υπάρχουν πολλά υποκείμενα σε διάφορα πρόσωπα (α', β', γ'),
το ρήμα μπαίνει στο επικρατέστερο πρόσωπο:
 το α' πρόσωπο (εμείς) είναι επικρατέστερο του β'(εσείς)
π.χ. Εμείς και εσείς είμαστε μαθητές της Β’ Γυμνασίου.
 το β'(εσείς) επικρατέστερο του γ'(αυτοί),
π.χ. Πότε θα μιλήσετε εσείς και οι άλλοι;
Η συμφωνία υποκειμένου και ρήματος ως προς το πρόσωπο και τον αριθμό μπορεί να
μην τηρείται στις παρακάτω περιπτώσεις:
Ø Όταν το υποκείμενο είναι περιληπτικό όνομα, π.χ. Μεγάλος αριθμός
ανθρώπων περίμεναν να έρθει η σειρά τους.
Ø Όταν ένα υποκείμενο ενικού αριθμού συνδέεται με άλλα πρόσωπα ή
πράγματα, π.χ. Εγώ με τους φίλους μου πήγαμε στον κινηματογράφο.
Ø Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα υποκείμενα τα οποία μπορούν
να θεωρηθούν ενιαίο σύνολο, π.χ. Η εξυπνάδα και η καλοσύνη του εκτιμήθηκε από
όλους.