Selfpeck1

วิชาการติดตั้งไฟฟาในอาคาร
รหัสวิชา 2104-2005 พุทธศักราช 2556
ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ
ประเภทวิชาชางอุตสาหกรรรม
ครู ปยพงศ วชิรมนตรี
วิทยาลัยเทคนิคมาบตาพุด
Piyapong_v@hotmail.com

1. บอกอันตรายจากไฟฟาไดอยางถูกตอง
2. บอกการปองกันอันตรายจากไฟฟาไดอยางถูกตอง
3. ชวยเหลือผูไดรับอันตรายจากไฟฟาไดอยางถูกตอง
4. บอกนิยามคําศัพทที่ใชในงานติดตั้งไฟฟาได
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
การปองกันอุบัติภัยเกี่ยวกับ
การปฏิบัติงานทางไฟฟา

ไฟฟามีประโยชนมหาสาร แตตองใชอยางระมัดระวัง ตองเรียนรูการ
ใชที่ถูกตอง ตองรูวิธีการปองกันที่ถูกตอง อันตรายจากไฟฟา มิใชเกิดจาก
การใชไฟฟาอยางเดียว การทํางาน หรือเดินผานบริเวณที่มีพลังงานไฟฟา
ยอมมีอันตรายแฝงอยูเครื่องใชไฟฟา ที่มีคุณภาพและใชอยางถูกวิธีเปน
การชวยลดอันตรายจากไฟฟาได

อันตรายแกชีวิต
การไหลของกระแสไฟฟาซึ่งจะมีปริมาณ เพียงเล็กนอย ทําอันตรายถึง
เสียชีวิตไดถาหากวากระแสไฟฟานั้นไดไหลผานอวัยวะที่สําคัญ ๆ เชน
หัวใจ โดยอันตรายตาง ๆ ที่เกิดขึ้นกับรางกายมีอาการ 4 อยาง คือ
- กลามเนื้อแข็งตัว
- หัวใจเตนเร็วกวาปกติ และหยุดทํางาน
- เซลลภายในรางกายถูกทําลาย
- ระบบประสาทชะงัก

อันตรายตอทรัพยสิน
การเกิดเพลิงไหมและระเบิด ทําใหทรัพยสินเสียหายมาก เนื่องจากความ
ประมาท หรือความรูเทาไมถึงการณ

อันตรายจากไฟฟา
ไฟฟาช็อต (Short Circuit) หรือเรียกอีกอยางวาไฟฟาลัดวงจร คือ
กระแสไฟฟาไหลครบวงจร โดยไมผานเครื่องใชไฟฟา
ผลของไฟฟาช็อต ผลจากที่มีกระแสไฟฟาไหลในปริมาณสูง และมีความ
รอนสูงจะสงผลใหเครื่องใชไฟฟาและอุปกรณชํารุดเสียหาย สายไฟฟาอาจ
รอนจนหลอมละลายได กรณีนี้ถาเราเลือกอุปกรณปองกันกระแสเกินได
เหมาะสมก็จะปองกันอันตรายได หรือถาปองกันไมไดทั้งหมดก็ลดความ
เสียหายลงได

ไฟฟาดูด (Electric Shock) คือ การที่กระแสไฟฟาไหลผานรางกาย
ไฟฟาดูดจะเปนการเรียกจากอาการเมื่อกระแสไฟฟาไหลผานรางกาย จะ
เกิดอาการเกร็งของกลามเนื้อจนไมสามารถสะบัดใหหลุดออกมาได

ผลของไฟฟ้ าดูด อันตรายจากไฟฟ้ าดูดมีผลต่อมนุษย์แตกต่างกันไป
ตามขนาดกระแสไฟฟ้ า และสุขภาพร่างกายของบุคคล อย่างไรก็ตามได้
มีการศึกษาวิเคราะห์ผลของกระแส ไฟฟ้ าที่มีต่อร่างกายมนุษย์โดยใช้
ค่าเฉลี่ย ค่าที่ได้แตกต่างกันออกไปตามมาตรฐาน การทดสอบตัวอย่าง
ผลของกระแสไฟฟ้ าที่มีต่อร่างการมนุษย์เป็นค่าที่ไม่จํากัด ขนาดและ
อาการมี ดังนี้

ปจจัยของความรุนแรงจากไฟฟาดูด
1.ปริมาณกระแสไฟฟาที่ไหลผานรางกาย
2.ระยะเวลาที่กระแสไฟฟาไหลผานรางกาย
3.เสนทางที่กระแสไฟฟาไหลผานรางกาย

คําจํากัดความ
1. แอมแปร (Amp) คือ หนวยวัด กระแสไฟฟา
2. โวลท (Volt) คือ หนวยวัด แรงดันไฟฟา
3. วัตต (Watt) คือ หนวยวัด พลังงานไฟฟา ที่สูญเสียไปใน 1 วินาที
ลองเปรียบเทียบกับถังใสน้ําใบใหญเจาะรูอยูดานลาง
1. แอมแปร คือ ขนาดของน้ําที่ไหลออกจากรู ถารูใหญ ขนาดของน้ําที่
ไหลออก ก็จะใหญหรือมาก
2. โวลท คือ ความแรงของกระแสน้ํา ถาน้ําในถังสูง แรงดันก็จะมาก
3. วัตต คือ จํานวนน้ําที่ไหลออกจากถังไปใน 1 วินาที
Tips

ความรุนแรงของการบาดเจ็บขึ้นอยูกับ
1. ปริมาณหรือจํานวนของกระแส ที่ไหลผานรางกาย
2. สวนหรือทางเดินของกระแสไฟฟาที่ไหลผานรางกาย
3. ระยะเวลาที่สัมผัสวงจรไฟฟา
4. ชนิดของพลังงานไฟฟา
5. สภาวะของรางกาย

สาเหตุของอุบัติเหตุจากไฟฟา
1. ความบกพรองของเครื่องมือ – อุปกรณ
2. การปฏิบัติงานที่ไมปลอดภัย
3. การขาดความรูเกี่ยวกับอันตรายของไฟฟา

สาเหตุการบกพรองของวงจรไฟฟา
1. ฉนวนหุมสายไฟขาด

2. สายไฟในเครื่องใช้แตะกับส่วนที่เป็นโลหะด้านนอก

3. อุปกรณ์บางอย่างในวงจรไฟฟ้ าชํารุด

4. กระแสไฟฟ้ าไหลในวงจรมากกว่าปกติ

5. อย่าซ่อมแซมอุปกรณ์ และเครื่องใช้ไฟฟ้ าด้วยตนเอง หากไม่มี
ความรู้เพียงพอ ควรให้ช่างไฟฟ้ าเป็นผู้ซ่อม

6. การใช้ไฟฟ้ าด้วยความประมาท
7. การรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ต้องสูญเสียทั้งชีวิตและทรัพย์สิน

การติดตั้งอุปกรณไฟฟา
ตองใหชางชํานาญทางไฟฟาที่มีประสบการณและผานการฝกอบรมมาแลว
หลักงายๆ ที่ตองคํานึงถึงทุกครั้ง คือ
1 ขนาดของสายไฟ สวิตช และอุปกรณปองกันทางไฟฟา
ตองมีขนาดถูกตองเหมาะสมกับการนําไปใชงาน
การปองกัน

2 อุปกรณที่มีเปลือกนอกเปนโลหะ ตองมีการตอสายดิน
3 มีการปองกันเฉพาะอุปกรณแตละตอนดวยฟวสหรือสวิตช
หรือเบรกเกอรตัดวงจร

4 การตอสายไฟและอุปกรณ จะตองตออยางหนาแนนและมั่นคงปลอดภัย
5 อุปกรณไฟฟาซึ่งไมอาจปองกันหรือคลุมดวยฉนวนไดอยางมิดชิด จะตอง
มีริ้วลอมรอบหรือกั้นหองพรอมทั้งติดปายเตือนอันตรายจากไฟฟาใหเห็น
ไดอยางชัดเจน

การตรวจสอบ
จําเปนตองมีระบบการตรวจสอบอุปกรณเปนระยะและสม่ําเสมอ

หลักปฏิบัติเพื่อความปลอดภัย
1. เมื่อรางกายเปยกชื้น เชน มือ เทาเปยก ไมควรแตะตองอุปกรณไฟฟา-
อิเล็กทรอนิกส เพราะหากอุปกรณดังกลาวชํารุด จะถูกกระแสไฟฟาดูด
และอาจเสียชีวิตได

2 . ถาขาดความรูดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส ไมควรซอมและแกไข
อุปกรณดังกลาวดวยตัวเอง
3.กอนที่จะทาการตรวจซอมอุปกรณไฟฟาจะตองตัดกระแสไฟฟาที่จายไป
ยังอุปกรณนั้น ๆ เชน ถอดเตาเสียบ ปลดสวิตช

4. เครื่องใชไฟฟาประเภทใหความรอนสูง เชน เตารีด ควรระมัดระวังอยา
ใชงานใกลกับสารไวไฟ เมื่อเลิกใชแลวใหถอดเตาเสียบออก
5. ระวังอยาใหเด็กเลนเครื่องใชไฟฟา – อิเล็กทรอนิกส และเตารับควรใช
แบบที่มีฝาปดเพื่อปองกันเด็กนาวัสดุไปเสียบรูเตารับซึ่งจะเกิดอันตรายได

6. หากพบผูถูกกระแสไฟฟาดูด ใหตัดแหลงจายไฟฟากอน หรือใชผา
แหงคลองผูถูกกระแสไฟฟาดูดออกมา กอนทําการปฐมพยาบาล
7. ควรจัดใหมีการตรวจสอบกระแสไฟฟาภายในบานเพื่อปองกัน
อันตรายจากกระแสไฟฟาลัดวงจร ซึ่งอาจเกิดอันตรายและอัคคีภัยขึ้น

8. เตารับและเตาเสียบของเครื่องใชไฟฟา หากพบวาแตกชํารุดใหรีบ
เปลี่ยนใหมโดยเร็ว
9. เครื่องไฟฟา ที่ผิวนอกเปนโลหะ เชนตูเย็น กระแสไฟฟารั่วไปทีผิว
ภายนอกดังกลาวได ควรหมั่นตรวจสอบโดยใชไขควงเช็คไฟตรวจสอบ
หากพบวามีกระแสไฟฟารั่ว ควรใหชางซอมแซมแกไขตอไป

10. ฟวสที่ใชตามแผงสวิตชตาง ๆ ตองติดตั้งขนาดใหถูกตองเหมาะสม
11. การถอดเตาเสียบ ใหจับที่ตัวเตาเสียบแลวดึงออก อยาดึงที่สายไฟ
เพราะอาจทาใหสายไฟขาดภายในและเกิดกระแสไฟฟาลัดวงจรได

12. อยาใชผาหรือกระดาษพันสายไฟไว เพราะอาจเกิดอัคคีภัยได
13. อยาใชสายไฟฟาเสียบที่เตารับโดยตรง หรือใหเตาเสียบที่แตกชารุด
ไปเสียบที่เตารับ เพราะอาจถูกกระแสไฟฟาดูดได
14. การใชเครื่องใชไฟฟา –อิเล็กทรอนิกส หลายเครื่องในเวลาเดียวกัน
ตองไมเสียบเตาเสียบที่เตารับอันเดียวกัน เพราะอาจจะทาใหกระแสไฟฟา
ไหลมากเกินไป ทาใหเกิดความรอนสะสม เปนเหตุเกิดกระแสไฟฟา
ลัดวงจรเกิดอัคคีภัยได

15. อยาเดิน หรือวางสายไฟฟาใกลบริเวณที่มีความรอนสูง และอยาให
ของหนักกดทับสายไฟฟาเพราะอาจทาใหเกิดฉนวนไฟฟาลัดวงจรเกิด
อุบัติเหตุขึ้นได
16. เมื่อพบเห็นสายไฟฟาขาดหรือสายไฟที่หยอนยานต่ําลงมา อยาเขาไป
จับตอง และใหแจงการไฟฟาสวนภูมิภาคที่อยูใกลทราบ
17. ไมควรเลนวาวในบริเวณที่มีสายไฟแรงสูง
18. ไมควรตั้งเสาโทรทัศนหรือเสาอากาศวิทยุบริเวณที่มีสายไฟฟาแรงสูง

1. อยาใชมือเปลาแตะตองตัวผูที่ติดอยูกับกระแสไฟฟา หรือตัวนําที่
เปนตนเหตุใหเกิดอันตรายเปนอันขาด
2. รีบหาทางตัดกระแสไฟฟาโดยฉับไว
3. ใชวัตถุที่เชน ผา ไมแหง เชือกที่แหง สายยาง ผลักหรือฉุดตัวผู
ประสบอันตรายใหหลุดออกมาโดยเร็ว เขี่ยสายไฟใหหลุดออกจากตัว
ผูประสบภัย
4. หากเปนสายไฟฟาแรงสูงใหพยายามหลีกเหลี่ยง แลวรีบแจงการ
ไฟฟาโดยเร็ว
การชวยเหลือ
ผูที่ประสบอันตรายจากไฟฟา

5. อยาลงไปในน้ํากรณีที่มีกระแสไฟฟาอยูในบริเวณที่มีน้ําขัง ตอง
หาทางเขี่ยสายไฟฟาออกใหพนหรือตัดกระแสไฟฟากอนจึงคอยไป
ชวยผูประสบอันตราย
" การชวยผูประสบอันตรายจากไฟฟาดังที่กลาวมาแลวจําเปนอยาง
ยิ่งที่จะตองกระทําดวยความรวดเร็ว รอบคอบ และระมัดระวังเปน
พิเศษดวย "
การชวยเหลือ

การปฐมพยาบาล

การปฐมพยาบาล
ภาพจากการไฟฟ้ านครหลวง

คําศัพททางไฟฟา
ช่างไฟฟ้ าทุกคนจะต้องเข้าใจคําจํากัดความทั่วไปของคําศัพท์ที่ใช้
ในทางช่างไฟฟ้ า เพื่อให้การสั่งวัสดุอุปกรณ์ และการอ่านรายละเอียด
ของวัสดุอุปกรณ์ของบริษัทผู้ผลิตอย่างมีประสิทธิภาพ ผู้สั่งและผู้อ่าน
จะต้องมีความคุ้นเคยกับภาษาที่ใช้ในทางช่างไฟฟ้ าด้วย ดังนั้นจึงควร
อ่านคําจํากัดความแต่ละคําอย่างระเอียดให้เข้าใจ
โดยในบทเรียนนี้จะจํากัดศัพท์เบื้องต้น ในงานช่างไฟฟ้ าเพื่อเป็น
พื้นฐานในการทําความเข้าใจเกี่ยวกับงานติดตั้งไฟฟ้ า

พลังงาน (energy) : ความสามารถในการทํางาน
กําลังมา (horsepower) : หนวยวัดการทํางานของเครื่องจักรกลพวก
มอเตอร เราจะใชอักษรยอ HP หรือ hp แทน โดยทั่วไปกําลังมานี้จะใชบง
บอกเอาทพุทของมอเตอรไฟฟา
ไฟฟา (electricity) : การเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนผานตัวนําไฟฟา
ตัวนําไฟฟา (conductor) : สสารที่ยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานตัวมัน
เองไดงาย
ความนําไฟฟาหรือความเปนสื่อไฟฟา (conductance) : ความ
สะดวกสบายตอการไหลผานของกระแสไฟฟาในวงจร

ฉนวนไฟฟา (insulator) : วัตถุที่มีคุณสมบัติดานตานทานการไหลของ
กระแสไฟฟา
อํานาจแมเหล็ก (magnetism) : คุณสมบัติอยางหนึ่งของสสารที่แสดง
อํานาจดึงดูดเหล็กได
ขั้วไฟฟา (polarity) : คุณสมบัติของประจุไฟฟาที่แสดงออกมา ซึ่งจะมี
คาเปนบวกหรือเปนลบ
แมเหล็กไฟฟา (electromagnet) : ขดลวดตัวนําไฟฟาที่แสดงอํานาจ
หรือคุณสมบัติทางแมเหล็กเมื่อมีกระแสไฟฟา ไหลผานขดลวดนั้น

กําลังไฟฟา (electric power) : อัตราการผลิตหรือใชพลังงานทางทาวง
ไฟฟาในหนึ่งหนวยเวลา
วัตต (watt) : หนวยวัดกําลังไฟฟา เราเรียนอักษรยอตัวพิมพใหญ W
แทน กําลังไฟฟามีจะเปนอักษรบอกพลังงานไฟฟาที่มีอุปกรณไฟฟาแตละ
ตัวในการทํางาน อยางเชน หลอดไฟ 1,000 วัตต
กิโลวัตต (kilowatt) : หนวยกําลังไฟฟาที่มีคาเทากับ 1,000 วัตต เราใช
ตัวยอวา KW เพราะเหตุวาในทางปฏิบัตินั้นโหลด หรือภาระทางไฟฟามี
จํานวนมากๆ จึงมีคาวัตตสูงๆ หนวยวัตตซึ่งทําใหการเรียกหรือบันทึกคา
ยุงยากและเสียเวลา เราจึงนิยมใชกิโลวัตตซึ่งเปนหนวยที่ใหญขึ้นนี้แทน

กิโลวัตต – ชั่วโมง (kilowatt – hour) : หนวยวัดการใชกําลังไฟฟา
ในเวลา 1 ชั่วโมง เราจําใชอักษรยอพิมพตัวใหญ KWH แทน ปกติแลว
การใชพลังงานไฟฟาตามบานจะวัดคาออกจากเครื่องวัดพลังงาน
(หรือที่เราเรียกกันวา หมอมิเตอร) มีหนวยเปนกิโลวัตต – ชั่วโมง หรือ
ที่เรียกกันวา ยูนิต (unit) แลวคิดราคาไฟฟาที่เราตองจายเทากับ
จํานวนยูนิตที่เราตองใชคูณดวยราคาไฟฟาตอหนึ่งยูนิต

ไฟฟากระแสสลับ (alternating current) : ระบบไฟฟาที่ทิศ
ทางการวิ่งของอิเล็กตรอนมีการสลับไปมาตลอดเวลา เราใช
สัญลักษณแทนดวยอักษรตัวพิมพใหญ AC และมักนิยมใชเปนระบบ
ไฟฟาตามบาน อาคาร โรงงานทั่วๆ ไป
ไฟฟากระแสตรง (direct current) : ระบบไฟฟาที่อิเล็กตรอนมี
การวิ่งไปทางเดียวกันตลอดเวลา และตอเนื่องกัน มักจะพบวาใชกัน
อยูทั่วๆ ไป ก็คือ เครื่องชารจแบตเตอรี่ ถานไฟฉาย แบตเตอรี่
รถยนตเปนตน ใชอักษรตัวพิมพใหญ DC เปนสัญลักษณแทน

แอมแปร (ampere) : หนวยการวัดคาอัตราการไหลของไฟฟาที่
ผานตัวนํา เราจะใชอักษรยอตัวพิมพใหญ A หรือ amp แทน ปกติ
แลวหนวยแอมแปรนี้นิยมใชระบุขอบของการใชกระแสไฟฟาดาน
สูงสุดในการทํางานของอุปกรณเครื่องใชไฟฟานั้นอยางปลอดภัย
อยางเชน เตาเสียบ 15 แอมแปร ฟวส 30 แอมแปร

เฮิรตซ (hertz) : หนวยความถี่มีคาเปนรอบตอวินาที การที่อิเล็กตรอน
วิ่งไปในทิศทางหนึ่งแลววกกลับมาสูแหลงจายไฟฟาความถี่ของระบบ
ไฟฟาบานเราใชความถี่ 50 เฮิรตซ ใชสัญลักษณ HZ แสดงแทน
โอหม (ohm) : หนวยความตานทานทางไฟฟาใชสัญลักษณแทนดวย
ตัวโอเมกา ( ) ความตานทานจะพยายามตอตานการไหลของ
กระแสไฟฟา

โวลต (volt) : หนวยวัดแรงดันไฟฟา แรงดันไฟฟาหรือแรงดันที่ทํา
ใหเกิดมีการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนภายในตัวนําไฟฟา เราใชตัวยอ
แทนแรงดันไฟฟาดวย V, E เชนเดียวกับคําวา แอมแปรแรงดันซึ่ง
ระบุไวที่ตัวอุปกรณเครื่องใชไฟฟาจะเปนตัวกําหนดขอบเขตการใช
แรงดันไฟฟาขณะทํางานไดโดยปลอดภัย เชน มอเตอร 220 โวลต
เครื่องเปาผม 110 โวลต เราจะตองใชอุปกรณไฟฟากับแรงดันไฟฟา
ตามที่ระบุไวเทานั้น

แอมมิเตอร (ammeter) : เปนเครื่องวัดทางไฟฟาชนิดหนึ่ง ใชวัด
คากระแสไฟฟาที่ไหลในวงจรที่เราตองการวัด
โอหมมิเตอร (ohm meter) : เปนเครื่องวัดทางไฟฟาชนิดหนึ่ง
ใชวัดคาความตานทานไฟฟา
โวลตมิเตอร (volt meter) : เปนเครื่องมือวัดทางไฟฟาชนิดหนึ่ง
ใชวัดคาแรงดันไฟฟา
มัลติมิเตอร (multimeter) : เปนเครื่องมือวัดทางไฟฟาชนิดหนึ่ง
ที่สามารถวัดคาแรงดัน กระแสและความตานทานไดในเครื่องเดียว

เฟส (phase) : หมายถึงชนิดของระบบไฟฟาที่ใชมีทั้งระบบ 1 เฟส 2
สาย แล 3 เฟส 4 สาย อุปกรณไฟฟา 1 เฟส 2 สาย จะใชตามบานที่
อยูอาศัย สวนระบบไฟฟา 3 เฟส 4 สาย นิยมใชกับธุรกิจใหญกับ
โรงงานอุตสาหกรรม
ฟวส (fuse) เปนอุปกรณปองกันที่ใชจํากัดกระแสไฟฟาสูงสุดในวงจร
เมื่อกระแสเกินคาจํากัดฟวสจะเกิดความรอนมากขึ้นจนกระทั่งหลอม
ละลายขาดจากกัน วงจรก็จะเปด ฟวสจะตองอยางอนุกรมกับวงจร

หมอแปลง (transformer) : เปนอุปกรณที่ใชเปลี่ยนแรงดันไฟฟาให
สูงขึ้นหรือต่ําลง เพื่อใหตรงกับแรงดันที่ใชกับอุปกรณไฟฟาตางๆ เชน
มีเครื่องซักผาแรงดัน 110 โวลต แตมีไฟฟาแรงดัน 220 โวลต เราก็
ตองใชหมอแปลงแรงดัน 220 โวลต ใหเปนแรงดัน 110 โวลต
วงจรเปด (open circuit) : สภาวการณที่ทางเดินไฟฟาเกิดขาดวงจร
เกิดวงจร หรือไมตลบวงจรทําใหกระแสไฟฟาไหลไมได
วงจรลัด (short circuit) : สภาวการณที่เกิดมีการลัดวงจรทางเดิน
ของกระแสไฟฟา อันเนื่องมาจากรอยตอของสายตางๆ พลาดถึงกัน

Selfpeck1

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (16)

Selfpeck1