สารานุกรมเยาวชนไทย ตอนดนตรีไทย.docx

1. สารานุกรมเยาวชนไทยตอนดนตรีไทย
เราได้ยินเสียงต่างๆตลอดเวลาเสียงนกร้องจิ๊บจิ๊บเสียงฝนตกจั้กจั้กเสียงแตรรถยนต์ดังปี๊นปี๊น เสียงคนพูดหัวเราะและบางทีก็ตะโ
กนโหวกเหวกบางเสียงเราชอบฟังบางเสียงเราไม่ชอบฟังเสียงเหล่านี้ไม่นับว่าเป็นเสียงดนตรี
เสียงดนตรี เป็นเสียงที่คนเราทาให้เกิดขึ้นด้วยความตั้งใจจะให้เป็นเสียงไพเราะน่าฟังเป็นเสียงที่แตกต่างจากเสียงนกเสียงฝนเสียงแ
ตรรถยนต์และเสียงคนพูดเราได้ยินเสียงดนตรีบ่อยๆเหมือนกันมักมีการเล่นดนตรีในเวลาที่มีงานวัดงานกาชาดงานศพวิทยุกระจา
ยเสียงและโทรทัศน์ก็มีรายการดนตรีเสมอถ้าเรามีโอกาสได้ดูคนเล่นดนตรี
จะเห็นได้ว่าผู้เล่นใช้เครื่องมือหลายอย่างบางอย่างเรารู้จักดีเช่นกลองขลุ่ยแคน เป็นต้น เครื่องมือเหล่านี้ทาให้เกิดเสียงต่างๆตามค
วามต้องการเรียกว่าเครื่องดนตรี
เครื่องดนตรีมีหลายอย่างและมีหลายวิธีที่จะทาให้เกิดเสียงต่างๆกันเช่นกลอง ผู้เล่นต้องใช้มือหรือไม้ตีกลองปี่ หรือขลุ่ย ใช้วิธีเป่า
ซอใช้วิธีสีด้วยเส้นหางม้าจะเข้ ใช้วิธีดีดที่สายจะเข้ เป็นต้น
ดนตรีต้องมีผู้แต่งการแต่งคือนาเอาเสียงต่างๆอันเกิดจากการบรรเลงเครื่องดนตรี มาเรียบเรียงกันเข้าเป็นทานองเพลง
เสียงดนตรีทาให้สบายใจบางทีเรารู้สึกสนุกอยากหัวเราะอยากกระโดดโลดเต้นหรืออยากทาท่าร่ายราไปตามเสียงนั้น
นอกจากจะมีดนตรีในงานทาบุญต่างๆแล้วเราก็ใช้ดนตรี สาหรับการละเล่นบางอย่างเช่นเดียวกับชนชาติอื่นการแสดงละครฟ้อนรา
โขนหุ่นกระบอกหนัง (แบบโบราณ)ของเรา ล้วนแต่ต้องใช้ดนตรีทั้งสิ้นมีเพลงต่างๆมากมายที่มีผู้แต่งไว้สาหรับใช้ใน
การแสดงดังกล่าวมาแล้วน่าเสียดายที่เราไม่ค่อยจะทราบนามผู้แต่งเพลงเพราะคนไทยแต่โบราณไม่นิยมออกนามของตนเองด้วยมี
ความคิดว่าสิ่งที่ตนแต่งขึ้นนั้นสาคัญกว่าตนเองอย่างไรก็ดีมีเพลงบางเพลงที่เราทราบได้แน่ว่าใครเป็นผู้แต่งเช่น
เพลงราตรีประดับดาวซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเพลงเขมรไทรโยค
พระนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์เป็นต้น
คนเรารู้จักแต่งเพลงและชอบฟังเพลงมานานแล้วแม้แต่คนป่าเถื่อนก็ยังรู้จักทาเสียงต่างๆที่ตนคิดว่าไพเราะ
บางทีก็ใช้แต่เสียงของตนเองทาเพลงร้องบางทีก็นาเอาสิ่งที่มีอยู่รอบตัวมาทาให้เกิดเสียงสูงต่าเป็นจังหวะหรือเป็นทานองเช่น
เอาไม้สองอันมาเคาะกันเอาใบไม้มาพับริมแล้วเป่าเป็นต้นเมื่อคนเจริญมากขึ้นมีความสังเกตและเรียนรู้เรื่องเสียงต่างๆมากขึ้น
ก็รู้จักประดิษฐ์เครื่องมือที่ทาให้เกิดเสียงต่างๆและรู้จักนาเสียงมาเรียบเรียงเป็นทานองโดยพิสดารยิ่งขึ้น

2. คนแต่ละชาติแต่ละเผ่ามีความนิยมทางดนตรีแตกต่างกันไปเครื่องดนตรีแตกต่างกันแม้ว่าลักษณะบางอย่างจะคล้ายคลึงกันเช่น
หลายชาติจะมีเครื่องตีเช่นกลอง แต่กลองก็มีหลายอย่างกลองไทยกลองแขกกลองฝรั่งแตกต่างกันอยู่บ้าง
ในเครื่องดนตรีประเภทกลองก็ยังมีกลองชนิดต่างๆอีกเช่นกลองทัด ตะโพนเป็นต้นนอกจากเครื่องดนตรีของแต่ละชาติจะแตกต่าง
กันแล้วทานองเพลงจังหวะและระดับเสียงสูงต่าก็มีลักษณะแตกต่างกันไปประเพณีนิยมในการเล่นและการฟังดนตรีก็แตกต่างกัน
ไทยเรามีดนตรีมาแต่โบราณดนตรีเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของเราเวลาทาบุญที่มีพระสงฆ์สวดมนต์เย็น
ก่อนจะเริ่มงานก็มีปี่พาทย์โหมโรงและตีกลองดังตุ่มๆต้อมๆบอกให้รู้ว่างานเริ่มขึ้นแล้วการบรรเลงดนตรีจะมีตลอดงานนั้น
เวลามีการเทศน์มหาชาติที่วัดก็มีการบรรเลงเพลงประจากัณฑ์เทศน์แต่ละกัณฑ์ในงานศพมีการบรรเลงเพลงเป็นระยะ
เรามีเพลงซึ่งจัดไว้สาหรับงานแต่ละอย่างแต่ละเวลาเช่นก่อนพระสงฆ์สวดมนต์เย็นในเวลาทาบุญใช้เพลงโหมโรงเย็น
เมื่อพระสงฆ์มาครบแล้วปี่พาทย์ก็บรรเลงเพลงช้าครั้นพระสงฆ์สวดมนต์จบปี่พาทย์ก็บรรเลงเพลงกราวในและเพลงเชิด
เช่นนี้เป็นต้น
เครื่องดนตรีของไทยเรามีเครื่องสาหรับดีดสี ตี เป่า ครบครันเครื่องดีดได้แก่ กระจับปี่ จะเข้ ซึ่งทาให้เกิดเสียงโดยใช้ไม้ดีด
ดีดกับสายเสียงของเครื่องเครื่องสีซึ่งมีสายและต้องใช้เส้นหางม้าหลายๆเส้นสีไปบนสายเครื่องสีได้แก่ ซอชนิดต่างๆ คือ
ซอสามสายซออู้ ซอด้วง เครื่องตีได้แก่ ระนาดกลอง ฆ้อง โทน รามะนาและตะโพนเครื่องตีนั้นใช้ไม้ตีหรือตีด้วยมือ
เครื่องตีบางอย่างเช่นกรับและฉาบซึ่งประกอบด้วยสองส่วนที่เหมือนกันก็ใช้สองส่วนนี้ตีกันเองนอกจากนี้ก็มีเครื่องเป่า
ซึ่งต้องใช้ลมปากเป่าให้เกิดเสียงได้แก่ ปี่ และ ขลุ่ย
เครื่องดนตรีสี่ประเภทนี้อาจแยกออกกว้างๆตามหน้าที่ของมันได้ ๒ประเภทคือเครื่องเดินทานองทาให้เกิดเป็นเพลงพวกหนึ่ง
กับเครื่องทาจังหวะ ประเภทหนึ่ง เครื่องทั้งสองประเภทนี้ต้องบรรเลงให้กลมกลืนกันจึงจะไพเราะ
เครื่องดนตรีไทย
คือ สิ่งที่สร้างขึ้นสาหรับทาเสียงให้เป็นทานองหรือจังหวะ วิธีที่ทาให้มีเสียงดังขึ้นนั้นมีอยู่๔วิธี คือ
ใช้มือหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งดีดที่สายแล้วเกิดเสียงดังขึ้นสิ่งที่มีสายสาหรับดีดเรียกว่า"เครื่องดีด"
ใช้เส้นหางม้าหลายๆเส้นรวมกันสีไปมาที่สาย แล้วเกิดเสียงดังขึ้นสิ่งที่มีสายแล้วใช้เส้นหางม้าสีให้เกิดเสียงเรียกว่า"เครื่องสี"
ใช้มือหรือไม้ตีที่สิ่งนั้นแล้วเกิดเสียงดังขึ้นสิ่งที่ใช้ไม้หรือมือตีเรียกว่า "เครื่องตี"
ใช้ปากเป่าลมเข้าไปในสิ่งนั้นแล้วเกิดเสียงดังขึ้นสิ่งที่เป่าลมเข้าไปแล้วเกิดเสียงเรียกว่า "เครื่องป่ า"
เครื่องทุกอย่างที่กล่าวแล้วรวมเรียกว่า เครื่องดีดสีตีเป่า

3. เครื่องดีด
เครื่องดีดทุกอย่างจะต้องมีส่วนที่เป็นกระพุ้งเสียงบางทีก็เรียกว่ากะโหลกสาหรับทาให้ เสียงที่ดีดนั้นก้องวานดังขึ้นอีก
เครื่องดีดของไทยที่ใช้ในวงดนตรีแต่โบราณเรียกว่า"พิณ"ซึ่งมาจากภาษาของชาวอินเดียที่ว่า"วีณา"ในสมัยหลังๆ
ต่อมาจึงบัญญัติชื่อเป็นอย่างอื่นตามรูปร่างบ้างตามภาษาของชาติใกล้เคียงบ้างเช่น"กระจับปี่"ซึ่งมีกระพุ้งเสียงรูปแบน
ด้านหน้าและด้านหลังกลมรี คล้ายรูปไข่มีคันต่อยาวเรียวขึ้นไปตอนปลายบานและงอนโค้งไปข้างหลังเรียกว่าทวนมี
สายทาด้วยเอ็นหรือไหม๔สายขึงผ่านหน้ากะโหลกตามคันขึ้นไปจนถึงลูกบิด๔อัน ผูกปลายสายอันละสาย
มีนมติดตามคันทวนสาหรับกดสายลงไปติดสันนมให้เกิดเสียงสูงต่าตามประสงค์ผู้ดีดต้องนั่งพับเพียบทางขวาวางตัวกระจับปี่
(กะโหลก)ลงตรงหน้าขาขวากดนิ้วตามสายด้วยมือซ้ายดีดด้วยมือขวารูปกระจับปี่ (หรือพิณ)ของไทยมีลักษณะดังในภาพ
เครื่องดีดของไทยที่ใช้กันอยู่อย่างแพร่หลายในปัจจุบันก็คือ"จะเข้"จะเข้เป็นเครื่องดีดที่วางนอนตามพื้นราบ
ทาด้วยไม้ท่อนขุดเป็นโพรงภายในไม้แก่นขนุนเป็นดีที่สุดด้านล่างมีกระดานแปะเป็นพื้นท้องเจาะรูระบายอากาศพอสมควร
มีเท้าตอนหัว๔ เท้า ตอนท้าย๑ เท้า รวมเป็น ๕เท้า มีสาย๓ สายสายเอก(เสียงสูง)กับสายกลางทาด้วยเอ็นหรือไหมสายต่าสุด
ทาด้วยลวดทองเหลืองเรียกว่าสายลวดขึงจากหลักตอนหัวผ่านโต๊ะและนมไปลอดหย่องแล้วพันกับลูกบิดสายละลูก
มีนมตั้งเรียงลาดับบนหลัง๑๑นมสาหรับกดสายให้แตะเป็นเสียงสูงต่าตามต้องการ
การดีดต้องใช้ไม้ดีดทาด้วยงาช้างหรือกระดูกสัตว์เหลากลมเรียวแหลมผูกพันติดกับนิ้วชี้มือขวาดีดปัดสายไปมา
ส่วนมือซ้ายใช้นิ้วกดสายตรงสันนมต่างๆตามต้องการ
เครื่องสี
เครื่องดนตรีที่ต้องใช้เส้นหางม้าหลายๆเส้นรวมกันสีไปบนสายซึ่งทาด้วยไหมหรือเอ็นนี้โดยมากเรียกว่า"ซอ"ทั้งนั้น
ซอของไทยที่มีมาแต่โบราณก็คือ"ซอสามสาย"ใช้บรรเลงประกอบในพระราชพีธีสมโภชต่างๆซอสามสายนี้กะโหลกสาหรับอุ้มเสียง

4. ทาด้วยกะลามะพร้าวตัดขวางให้เหลือพูทั้งสามอยู่ด้านหลังขึงหน้าด้วยหนังแพะหรือหนังลูกวัวมีคัน(ทวน)ตั้งต่อจากกะโหลก
ขึ้นไปยาวประมาณ๑.๒๐เมตร ทาด้วยงาช้างหรือไม้แก่นกลึงตอนปลายให้สวยงามมีลูกบิดสอดขวางคันทวน ๓อัน
สาหรับพันปลายสายเร่งให้ตึงหรือหย่อนตามต้องการมีทวนล่างต่อลงไปจากกะโหลกกลึงให้เรียวเล็กลงไปจนแหลม
เลี่ยมโลหะตอนปลายเพื่อให้แข็งแรงสาหรับปักลงกับพื้นสายทั้งสามนั้นทาด้วยไหมหรือเอ็น
ขึงจากทวนล่างผ่านหน้าซอซึ่งมีหย่องรองรับขึ้นไปตามทวนและร้อยเข้าในรู ไปพันลูกบิดสายละอันส่วนคันชักหรือคันสีนั้น
ทาคล้ายคันกระสุนขึงด้วยเส้นหางม้าหลายๆเส้นสีไปมาบนสายทั้งสามตามต้องการสิ่งสาคัญของซอสามสายอย่างหนึ่ง
คือ"ถ่วงหน้า"ถ่วงหน้านี้ทาด้วยโลหะประดิษฐ์ให้สวยงามบางทีถึงแก่ฝังเพชรพลอยก็มี
แต่จะต้องมีน้าหนักได้ส่วนสัมพันธ์กับหน้าซอสาหรับติดตรงหน้าซอตอนบนด้านซ้ายถ้าไม่มีถ่วงหน้าแล้วเสียงจะดังอู้อี้ไม่ไพเราะ
ซอด้วง เป็นเครื่องสีที่มี ๒สายเรียกว่าสายเอกและสายทุ้มตัวกระพุ้งอุ้มเสียงเรียกว่ากระบอกเพราะมีรูปอย่างกระบอกไม้ไผ่
ทาด้วยไม้เนื้อแข็งหรืองาช้างขึงหน้าด้วยหนังงูเหลือมถ้าไม่มีก็ใช้หนังแพะหรือหนังลูกวัวมีทวน(คัน)เสียบกระบอกยาวขึ้นไป
ตอนปลายเป็นสี่เหลี่ยมโอนไปทางหลังมีลูกบิดสาหรับพันปลายสาย๒อันเนื่องจากซอด้วงเป็นซอเสียงเล็กแหลมจึง
ใช้สายที่ทาด้วยไหมหรือเอ็นเป็นเส้นเล็กๆส่วนคันชักนั้นร้อยเส้นหางม้าให้เข้าอยู่ในระหว่างสายทั้งสอง
ซออู้ เป็นเครื่องสีที่มีสาย๒สายทาด้วยไหมหรือเอ็นเรียกว่าสายเอกและสายทุ้มเช่นเดียวกับซอด้วง
แต่กะโหลกซึ่งเป็นเครื่องอุ้มเสียงทาด้วยกะลามะพร้าวตัดตามยาวให้พูอยู่ข้างบนขึงหน้าด้วยหนังแพะหรือหนังลูกวัวมีทวน(คัน)
เสียบยาวขึ้นไปกลึงกลมตลอดปลายมีลูกบิดสาหรับพันสาย ๒อันคันชักนั้นร้อยเส้นหางม้าให้อยู่ภายในระหว่างสายทั้งสอง