ẢNH HƯỞNG CỦA VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TỚI BẤT BÌNH ĐẲNG THU NHẬP NÔNG THÔN - THÀNH THỊ TẠI VIỆT NAM_10395912092019

1. ĐẠIHỌCTHÁINGUYÊN
TRƯỜNGĐẠIHỌCKINHTẾVÀQUẢNTRỊKINHDOANH
BÁOCÁOTỔNGKẾT
ĐỀTÀIKHOAHỌCVÀCÔNGNGHỆCẤPĐẠIHỌC
Tênđềtài:
ẢNHHƯỞNGCỦAVỐNĐẦUTƯTRỰCTIẾPNƯỚCNGOÀI
TỚIBẤTBÌNHĐẲNGTHUNHẬPNÔNGTHÔN-
THÀNHTHỊTẠIVIỆTNAM
Mãsố:ĐH2016-TN08-03
Chủnhiệmđềtài:ThS.NguyễnNgọcHoa
TháiNguyên,tháng10năm2018

2. ĐẠIHỌCTHÁINGUYÊN
TRƯỜNGĐẠIHỌCKINHTẾVÀQUẢNTRỊKINHDOANH
BÁOCÁOTỔNGKẾT
ĐỀTÀIKHOAHỌCVÀCÔNGNGHỆCẤPĐẠIHỌC
Tênđềtài:
ẢNHHƯỞNGCỦAVỐNĐẦUTƯTRỰCTIẾPNƯỚCNGOÀI
TỚIBẤTBÌNHĐẲNGTHUNHẬPNÔNGTHÔN-
THÀNHTHỊTẠIVIỆTNAM
Mãsố:ĐH2016-TN08-03
Xácnhậncủatổchứcchủtrì
(Ký,họtên,đóngdấu)
Chủnhiệmđềtài
ThS.NguyễnNgọcHoa
TháiNguyên,tháng10năm2018

3. i
THÀNHVIÊNTHAMGIAVÀĐƠNVỊPHỐIHỢPCHÍNH
1.Nhữngthànhviênthamgianghiêncứuđềtài
-PGS.TSTrầnNhuậnKiên-TrườngĐHKinhtếvàQTKD
-TS.NguyễnT.PhươngHảo-KhoaKinhtế,TrườngĐHKinhtếvàQTKD
-ThS.TrầnVănDũng-KhoaKinhtế,TrườngĐHKinhtếvàQTKD
2.Đơnvịphốihợpchính
TrườngĐạihọcKinhtếvàQuảntrịkinhdoanh

4. ii
MỤCLỤC
THÀNHVIÊNTHAMGIAVÀĐƠNVỊPHỐIHỢPCHÍNH.................................i
MỤCLỤC...................................................................................................................ii
DANHMỤCCÁCBẢNGBIỂU...............................................................................v
DANHMỤCCÁCBIỂUĐỒ....................................................................................vi
DANHMỤCTỪVIẾTTẮT....................................................................................vii
THÔNGTINKẾTQUẢNGHIÊNCỨU...............................................................viii
INFORMATIONONRESEARCHRESULTS..........................................................x
LỜIMỞĐẦU..........................................................................................................12
1.Tínhcấpthiếtcủađềtài........................................................................................12
2.Mụctiêunghiêncứu..............................................................................................14
2.1.Mụctiêuchung...................................................................................................14
2.2.Mụctiêucụthể...................................................................................................14
3.Đốitượngvàphạmvinghiêncứu.........................................................................14
3.1.Đốitượngnghiêncứu.........................................................................................14
3.2.Phạmvinghiêncứu............................................................................................14
4.Bốcụccủađềtài...................................................................................................15
Chương1:CƠSỞKHOAHỌCVỀTÁCĐỘNGCỦAĐẦUTƯTRỰC
TIẾPNƯỚCNGOÀITỚIBẤTBÌNHĐẲNGTHUNHẬPNÔNGTHÔN
-THÀNHTHỊ.........................................................................................................16
1.1.Cơsởlýluậnvềvốnđầutưtrựctiếpnướcngoài..............................................16
1.1.1.Nhữngvấnđềlýluậnvềvốnđầutưtrựctiếpnướcngoài..............................16
1.1.2.Đặcđiểmcủađầutưtrựctiếpnướcngoài......................................................17
1.1.3.Phânloạiđầutưtrựctiếpnướcngoài.............................................................18
1.1.4.Nhữngtácđộngcủađầutưtrựctiếpnướcngoài............................................21
1.2.Nhữnglýluậnvềbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị........................25
1.2.1.Kháiniệmvềbấtbìnhđẳngthunhập.............................................................25
1.2.2.Đolườngbấtbìnhđẳngthunhập....................................................................29
1.2.3.Mộtsốquanđiểmlýluậnvềbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị..........32
1.3.Ảnhhưởngcủađầutưtrựctiếpnướcngoàitớibấtbìnhđẳngthunhập
nôngthôn-thànhthị......................................................................................34

5. iii
1.4.CácnghiêncứucóliênquanvềtácđộngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthu
nhậpnôngthôn-thànhthị..............................................................................36
1.4.1.Ngoàinước......................................................................................................36
1.4.2.Trongnước......................................................................................................38
Chương2:PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU......................................................40
2.1.Câuhỏinghiêncứu............................................................................................40
2.2.Phươngphápnghiêncứu....................................................................................40
2.2.1.Phươngphápthuthậpsốliệu..........................................................................40
2.2.2.Phươngpháptổnghợpsốliệu.........................................................................42
2.2.3.Phươngphápphântíchsốliệu........................................................................43
2.3.Hệthốngchỉtiêunghiêncứu.............................................................................49
2.3.1.Cácchỉtiêuphảnánhthunhập.......................................................................49
2.3.2.Cácchỉtiêuphảnánhbấtbìnhđẳng...............................................................50
2.3.3.Cácchỉtiêuphảnánhxuthếhộinhậpquốctế................................................51
Chương3:ẢNHHƯỞNGCỦAVỐNĐẦUTƯTRỰCTIẾPNƯỚC
NGOÀITỚIBẤTBÌNHĐẲNGTHUNHẬPTẠIVIỆTNAM........................52
3.1.TìnhhìnhthuhútvốnđầutưtrựctiếpnướcngoàitạiViệtNam.......................52
3.1.1.ThựctrạngthuhútFDItheoquymôvốnđầutư............................................52
3.1.2.ĐầutưtrựctiếpnướcngoàivàoViệtNamphântheođốitácđầutư.............56
3.1.3.ĐầutưtrựctiếpnướcngoàivàoViệtNamphântheongànhkinhtế.............57
3.1.4.ĐầutựtrựctiếpnướcngoàivàoViệtNamphântheovùng...........................59
3.2.Thựctrạngbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam............60
3.2.1.Thựctrạngbấtbìnhđẳngchung......................................................................60
3.2.2.Bấtbìnhđẳngtheovùngkinhtế-xãhội........................................................62
3.2.3.Bấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị.................................................63
3.3.Ảnhhưởngcủavốnđầutưtrựctiếpnướcngoàitớibấtbìnhđẳngthunhập
tạiViệtNam.....................................................................................................69
3.3.1.Thốngkêmôtảcủacácbiếnsốsửdụngtrongmôhình.................................69
3.3.2.Kếtquảmôhìnhhồiquy.................................................................................70

6. iv
Chương4:MỘTSỐGỢIÝCHÍNHSÁCHNHẰMTHUHÚTVỐN
ĐẦUTƯTRỰCTIẾPNƯỚCNGOÀIVÀGIẢMBẤTBÌNHĐẲNG
THUNHẬPNÔNGTHÔN-THÀNHTHỊTẠIVIỆTNAM............................74
4.1.ĐịnhhướngvềthuhútFDIvàgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-
thànhthị..........................................................................................................74
4.1.1.ĐịnhhướngchungvềthuhútFDI..................................................................74
4.1.2.Địnhhướngvềgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtrong
nhữngnămtới................................................................................................75
4.2.GiảiphápnhằmthuhútFDIvàgiảmbấtbìnhđằngthunhậpnôngthôn-
thànhthị..........................................................................................................77
4.2.1.NhómgiảiphápthuhútFDI...........................................................................77
4.2.2.Nhómgiảiphápnhằmgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị.............79
KẾTLUẬN..............................................................................................................82
TÀILIỆUTHAMKHẢO......................................................................................83
PHỤLỤC.................................................................................................................86

7. v
DANHMỤCCÁCBẢNGBIỂU
Bảng2.1.Chúthíchcácbiếnsửdụngtrongmôhình(2.1a)và(2.1b)..................44
Bảng2.2.Chúthíchcácbiếnsửdụngtrongmôhình(2.2)...................................45
Bảng2.3.Chúthíchcácbiếnsửdụngtrongmôhình(2.3a)và(2.3b)..................46
Bảng2.4.Chúthíchcácbiếnsửdụngtrongmôhình(2.4)...................................48
Bảng2.5.Chúthíchcácbiếnsửdụngtrongmôhình(2.5)...................................48
Bảng3.1.Đầutưtrựctiếpnướcngoàiđượccấpgiấyphéptheongànhkinh
tếgiaiđoạn1988-2016..........................................................................57
Bảng3.2.Đầutưtrựctiếpnướcngoàiđượccấpgiấyphépphântheovùng
kinhtế....................................................................................................59
Bảng3.3.Chênhlệchthunhậpnôngthôn-thànhthịphântheohoạtđộng
kinhtế....................................................................................................68
Bảng3.4.Chênhlệchthunhậpnôngthôn-thànhthịphântheonghềnghiệp......68
Bảng3.5.Chênhlệchthunhậpnôngthôn-thànhthịtheodântộc.......................69
Bảng3.6.Thốngkêmôtảcủacácbiếnsốsửdụngtrongmôhình.......................69
Bảng3.7.Kếtquảướclượngmôhìnhhồiquy......................................................71
Bảng4.1.ChuẩnnghèocủaViệtNamquacácgiaiđoạn......................................76
Bảng4.2.Mộtsốchỉtiêuvềchênhlệchgiàunghèoởkhuvựcthànhthịvà
nôngthôn...............................................................................................77

8. vi
DANHMỤCCÁCBIỂUĐỒ
Biểuđồ3.1.ĐầutưtrựctiếpnướcngoàivàoViệtNamgiaiđoạn1998-2016..........52
Biểuđồ3.2.ĐầutưtrựctiếpnướcngoàivàoViệtNamtừnăm1988-2016........56
Biểuđồ3.3.Hệsốbấtbìnhđẳngtrongphânphốithunhập.................................60
Biểuđồ3.4.Thunhậpbìnhquânđầungườimộtthángtheogiáhiệnhành
phântheo5nhómthunhậpcủaViệtNamtừnăm2002đến
năm2016...........................................................................................61
Biểuđồ3.5.Tỷlệhộnghèotheovùnggiaiđoạn2002-2016...............................62
Biểuđồ3.6.HệsốGINIphântheovùnggiaiđoạn2002-2016............................63
Biểuđồ3.7.HệsốGinicủaViệtNamtheonôngthônvàthànhthị.....................63
Biểuđồ3.8.Thunhậpbìnhquânđầungười1thángchiatheokhuvựcnông
thôn-thànhthịởViệtNamgiaiđoạn2002-2012............................64
Biểuđồ3.9.CơcấuthunhậpBQĐNchiatheonguồnthuvàkhuvựcnông
thôn-thànhthịgiaiđoạn2002-2016................................................64
Biểuđồ3.10.Thunhậpbìnhquânđầungười1thángtheo5nhómthunhập
giữanôngthônvàthànhthị...............................................................66
Biểuđồ3.11.Hệsốchênhlệchgiàunghèovàmứcchênhlệchtuyệtđốitheo
5nhómthunhậpcủanôngthôn-thànhthịgiaiđoạn2002-2016....66

9. vii
DANHMỤCTỪVIẾTTẮT
TiếngViệt
TừviếttắtNghĩađầyđủtiếngViệt
BQĐNBìnhquânđầungười
CNXDCôngnghiệpxâydựng
CPChínhphủ
DVDịchvụ
ĐLCĐộlệchchuẩn
ĐVTĐơnvịtính
GTLNGiátrịlớnnhất
GTNNGiátrịnhỏnhất
GTTBGiátrịtrungbình
NĐ-CPNghịđịnh-Chínhphủ
NLTSNônglâmthủysản
NSNNNgânsáchnhànước
TCTKTổngcụcThốngkê
TiếngAnh
TừviếttắtNghĩađầyđủtiếngAnhNghĩađầyđủtiếngViệt
BOTBuild-Operate-TransferXâydựng-Kinhdoanh-Chuyểngiao
BTBuild-TransferXâydựng-Chuyểngiao
CPIConsumerPriceIndexChỉsốgiá
FDIForeignDirectInvestmentĐầutưtrựctiếpnướcngoài
FEMFixedEffectsModelMôhìnhhiệuứngcốđịnh
IMFInternationalMoneytaryFundQuỹtiềntệquốctế
M&AMergersandAcquisitionsMualạivàsápnhập
OECDOrganizationforEconomic
CooperationandDevelopment
TổchứcHợptácvàPháttriểnKinhtế
REMRandomEffectsModelMôhìnhhiệuứngngẫunhiên
UNCTADUnitedNationsConferenceon
TradeandDevelopment
DiễnđànThươngmạivàPháttriển
LiênHiệpQuốc
VHLSSVietnamHousholdLiving
StandardSurvey
Bộdữliệuđiềutramứcsốnghộgiađình
WTOWorldTradeOrganizationTổchứcthươngmạithếgiới

10. viii
THÔNGTINKẾTQUẢNGHIÊNCỨU
1.Thôngtinchung
-Tênđềtài:Ảnhhưởngcủavốnđầutưtrựctiếpnướcngoàitớibấtbình
đẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.
-Mãsố:ĐH2016-TN08-03
-Chủnhiệmđềtài:ThS.NguyễnNgọcHoa
-Tổchứcchủtrì:TrườngĐHKinhtế&QTKD
-Thờigianthựchiện:01/2016-12/2017
2.Mụctiêu
2.1.Mụctiêuchung
PhântíchthựctrạngtácđộngcủanguồnvốnFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhập
tạiViệtNam.Trêncơsởđó,đưaranhữnggợimởchínhsáchnhằmnângcaochất
lượngnguồnvốnFDIvàgiảmbấtbìnhđẳngthunhậptạiViệtNam.
2.2.Mụctiêucụthể
-GópphầnhệthốnghóađượccơsởlýluậnvềFDI,bấtbìnhđẳngthunhập
nôngthôn-thànhthịvàtácđộngcủavốnFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnông
thôn-thànhthị.
-Phântích,đánhgiáđượcthựctrạngthựchiệnvốnFDIvàbấtbìnhđẳngthu
nhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.
-ChỉrađượcnguồnvốnFDItácđộngcủađếnbấtbìnhđẳngthunhậpnông
thôn-thànhthịtạiViệtNamnhưthếnào
-ĐềxuấtmộtsốgiảiphápnhằmnângcaochấtlượngnguồnvốnFDIvà
giảmbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.
3.Tínhmớivàtínhsángtạo
Đềtàitổnghợp,phântíchthựctrạngthuhútđầutưtrựctiếpnướcngoài
(FDI)vàoViệtNam,bấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.Từ
đóđánhgiáảnhhưởngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtại
ViệtNam.NghiêncứuvềthựctrạngthuhútFDIhoặcbấtbìnhđẳngthunhậpnông
thôn-thànhthịđãcómộtsốnghiêncứutrướcđây.Nhưngnghiêncứuvềảnh
hưởngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịthìchưacónghiên
cứunàotạiViệtNamđềcậptới.
4.Kếtquảnghiêncứu
ThôngquanghiêncứucơsởlýluậnvàthựctiễnvềFDI,bấtbìnhđẳngthu
nhậpnôngthôn-thànhthị,tácđộngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-
thànhthị,nghiêncứuđãtìmhiểu:

11. ix
-Giớithiệumộtcáchcơbảnvềkháiniệm,đặcđiểm,phânloại,nhữngtác
độngcủaFDItớipháttriểnkinhtế-xãhội.
-Kháiniệm,đolườngbấtbìnhđẳng,ảnhhưởngcủabấtbìnhđẳngtớiphát
triểnkinhtế-xãhội.
-ThựctrạngthuhútFDIvàbấtbìnhđẳngnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam
Từthựctrạngnghiêncứuởtrên,kếthợpvớimụctiêupháttriểnkinhtế-xãhội
trongthờigiantới,nghiêncứuđềxuấtmộtsốgiảiphápthuhútFDInhưcầnchuyển
dầnsangcoitrọngcơcấuvàchấtlượngFDI,thuhútFDIcóhàmlượngcarbonthấp,
thuhútvàkhaitháchiệuquảFDIcôngnghệhiệnđại,thuhútFDInhằmpháttriển
nguồnnhânlựcchấtlượngcao.Mộtsốgiảiphápnhằmlàmgiảmbấtbìnhđẳngthu
nhậpnôngthôn-thànhthịnhưđẩymạnhquátrìnhđổimớithểchế,đẩymạnhxuất
khẩucácmặthàngnôngsản,đadạnghóanguồnthunhậpởnôngthôn,...
5.Sảnphẩm
➢NguyễnNgọcHoa,NguyễnThịPhươngHảo(2017),“Bấtbìnhđẳngthu
nhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam”,TạpchíKinhtếChâuÁ-Thái
BìnhDương,507,tr.40-42.
➢NguyễnNgọcHoa,NguyễnThịThúyVân(2017),“ThựctrạngthuhútFDI
tạiViệtNam”,TạpchíTàiChính,670,tr.76-78.
➢MộtphầncủaNCS:ĐềcươngLuậnántiếnsĩ,nộidungseminar.
➢Báocáophântíchảnhhưởngcủavốnđầutưtrựctiếpnướcngoàitớibấtbìnhđẳngthu
nhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam
6.Phươngthứcchuyểngiao,địachỉứngdụng,tácđộngvàlợiíchmanglạicủa
kếtquảnghiêncứu
➢KếtquảnghiêncứulàtàiliệuthamkhảobổíchchoHĐND,UBNDcáctỉnh
trongcảnướcvềviệcthuhútvốnđầutưtrựctiếpnướcngoàivàlàmgiảm
bấtbìnhđẳngkhuvựcnôngthôn-thànhthị.
➢Kếtquảnghiêncứcóthểứngdụngtronggiảngdạyvànghiêncứukhoahọc
củathầyvàtròtrongcácTrườngĐạihọc,Họcviện,Caođẳngvàtrunghọc
chuyênnghiệpđàotạovềngànhkinhtế.
Ngày10tháng10năm2018
Xácnhậncủatổchứcchủtrì
(Ký,họtên,đóngdấu)
Chủnhiệmđềtài
ThS.NguyễnNgọcHoa

12. x
INFORMATIONONRESEARCHRESULTS
1.Generalinformation:
-Projecttitle:EffectsofForeignDirectInvestmentonincomeinequality
betweenruralandurbanareasinVietNam
-Codenumber:ĐH2016-TN08-03
-Coordinator:NguyenNgocHoa,Master.
-Implementinginstitution:UniversityofEconomicsandBusiness
Administration
-Duration:1/2016-12/2017
2.Objective(s)
2.1.Generalobjective
TheresearchanalyzestheimpactofFDIonincomeinequalitybetweenrural
andurbanareasinVietNam.Basingontheresultsthestudyrecommendsseveral
implicationstoenhancethequalityofFDIandreduceincomeinequalityinVietNam
2.2.Specificobjectives
-EnrichingliteraturereviewsoftheimpactofFDIandincomeinequalityin
VietNam.Furthermore,thestudyprovidesempiricalevidenceofeffectsofFDIon
incomeinequalityinbothruralandurbanarrearsinVietnam
-AnalyzingandassessingtheexistingreviewsofFDIandincomeinequality
betweenruralandurbanarrearsinVietnam
-TheresearchfocusesontheimpactofFDIonincomeinequalitybetween
ruralandurbanareasinVietnam
-ProposingrecommendationstoenhancethequalityofFDIandreduce
incomeinequalitybetweenruralandurbanareasinVietnam
3.Thenewscientificfindings
TheprojectsynthesizesandanalyzestheexistingliteratureofFDIattractioninto
Vietnam,andincomeinequalitybetweenruralandurbanareasinVietnam.Addition,
theprojectevaluatestheimpactofFDIonincomeinequalitybetweenruralandurban
areasinVietnam.Althoughthereareseveralempiricalstudiesontheexistingattraction
ofFDIandincomeinequalitybetweenruralandurbanareas,theimpactofFDIon
incomeinequalitybetweenruralandurbanareasinVietnamisstilllimited.
4.Researchresults
TheprojecthasresearchedthetheoriesandliteraturereviewsofFDIand
incomeinequalitybetweenruralandurbanareas.Additionally,theproject

13. xi
evaluatedtheimpactofFDIonincomeinequalitybetweenruralandurbanareasin
Vietnam.Theresultsoftheprojectfollowed:
-Introducingthefoundationofconcepts,characteristics,categoriesofeffects
ofFDIonsocio-economicdevelopment
-Providingthedefinitions,measurementofincomeinequalityandtheimpact
ofincomeinequalityonsocio-economicdevelopment
-ProvidingtheexistingliteratureonFDIinflowsandincomeinequality
betweenruralandurbanareasinVietnam
Basingontheempiricalresults,theprojectalsoproposesseveral
recommendationstoattractFDIinflowsandtofocusmainlyonthestructureand
qualityofFDIsuchasattractingmoreFDIinflowswithlowerCarbonemissions,
advancedtechnologies,andhigherqualityofhumanresource.Inaddition,the
projectproposesrecommendationstoreduceincomeinequalitybetweenruraland
urbanareasandfosterinstitutionalreinformandtofosteragriculturalgoodsorto
diversifyincomesourcesinruralareas.
5.Products
➢NguyễnNgọcHoa,NguyễnThịPhươngHảo(2017),“Incomeinequality
betweenruralandurbanarearsinVietnam”,Asia-PacificEconomic
Review,507,tr.40-42.
➢NguyễnNgọcHoa,NguyễnThịThúyVân(2017),“Assessingtheexisting
attractionofFDIinflowsinVietnam”,ReviewofFinance,670,tr.76-78.
➢Theprojectcontainedseveralinformationfromoutlinesoftheapproveddesertation
➢AnalysisreportEffectsofForeignDirectInvestmentonincomeinequalitybetween
ruralandurbanareasinVietNam.
6.Transferalternativesofresearchresultsadaptability
➢TheresearchresultsareausefulreferenceforthePeople'sCouncilsand
People'sCommitteesoftheprovincesinVietnamtoattractFDIand
reduceincomeinequalitybetweenruralandurbanareas.
➢Theresearchresultsmightbeappliedinteachingandresearchingfor
lecturersandstudentsinUniversities,Academies,Colleges,and
vocationalsecondaryschoolsinthefieldsofeconomics.

14. 12
LỜIMỞĐẦU
1.Tínhcấpthiếtcủađềtài
HoạtđộngđầutưtrựctiếpnướcngoàivàoViệtNambắtđầutừnhữngnăm
1980thôngquacácliêndoanhkhaithác,thămdòdầukhí,trồngcaosu…Ngày29
tháng12năm1987,LuậtĐầutưtrựctiếpnướcngoàiđầutiênđượcQuốchộiViệt
Namthôngqua,hoạtđộngcủakhuvựccóvốnđầutưtrựctiếpnướcngoàichính
thứcđượctriểnkhaivàmởrộng.Cuốinăm2006,saukhiViệtNamgianhậpTổ
chứcThươngmạithếgiới(WTO),hoạtđộngđầutưtrựctiếpnướcngoàitănglên
nhanhchóng,gópphầnquantrọngquyếtđịnhtốcđộtăngtrưởngcủamộtsốngành
côngnghiệp,chuyểndịchcơcấukinhtếvàgiảiquyếtcóhiệuquảnhiềuvấnđềxã
hộivàhộinhậpkinhtếtoàncầu.
Đầutưtrựctiếpnướcngoài(FDI)cóvaitròđặcbiệtquantrọngđốivớinền
kinhtế.ĐâylànguồnvốncóvaitròtrựctiếptácđộngđếnpháttriểnkinhtếViệt
Namcảvềsốlượngvàchấtlượng.TheoNiêngiámthốngkêcủaTổngcụcThống
kêViệtNam,năm2015khuvựcFDIđónggóp18,59%giátrịtổngsảnphẩmtrong
nước;chiếm19,16%giátrịtàisảncốđịnhcủatoànkhuvựcdoanhnghiệp;đãgiải
quyếtviệclàmcho1,22triệulaođộng(2005),2,327triệulaođộng(2016).Một
trongnhữngđónggópquantrọngnữacủakhuvựcFDIlàchuyểngiaocôngnghệ.
Ngoàira,FDIcũnggópphầnmởrộnghợptácđầutưvớicácnướcvàthúcđẩyquá
trìnhhộinhậpkinhtếquốctếcủaViệtNam,đặcbiệtlàsaukhiViệtNamgianhập
TổchứcThươngmạithếgiới.Bêncạnhnhữngđónggóptíchcực,FDIcũngđãvà
đangtạoranhữngtácđộngtiêucực,ảnhhưởngđếnmụctiêupháttriểnbềnvững
củađấtnước.
MộttrongnhữngtácđộngcủaFDIlàcóthểtácđộngđếnbấtbìnhđẳngxã
hội.Tăngtrưởngkinhtếđãchiasẻlợiíchchođôngđảocáctầnglớpxãhội,trong
đócócảngườinghèo,cácnhómxãhộiyếuthế.Tuynhiênvẫncònnhữngkhácbiệt,
khôngcôngbằng,docónhữngnhómxãhộiđượchưởnglợinhiềuhơnsovớinhóm
khác.Tìnhtrạngbấtbìnhđẳngthunhậpngàycànggiatăngtronghơnhaithậpkỷ
đổimớivàhộinhậpquốctếdonguồnvốnFDItậptrungnhiềuvàocácvùngkinhtế

15. 13
trọngđiểm.Việcchuyểnđổisửdụngđấtchocácdựánđầutưnướcngoàicũng
khiếnchohàngvạnlaođộngbịảnhhưởngtrựctiếpdosảnxuấtbịmấtđất…Sốliệu
thốngkêchothấy,tìnhtrạngbấtbìnhđẳngthunhậpngàycànggiatăngtronghơnhai
thậpkỷĐổimớivàhộinhậpquốctếdonguồnvốnFDItậptrungnhiềuvàocácvùng
kinhtếtrọngđiểm,theocôngbốcủaTổngcụcThốngkê,hệsốGINItăngtừ0,329
(năm1993),0,35(năm1998)vàlêntới0,436(năm2016).Sựgiatăngbấtbìnhđẳng
nàychủyếugâyrabởisựgiatăngchênhlệchthunhập,nghèođói.Theokếtquảđiều
ramứcsốnghộgiađìnhcủaTổngcụcThốngkêchothấycósựchênhlệchgiữakhu
vựcthànhthịvànôngthôn(năm2002khoảngcáchlà2,26lần;năm2016khoảng
cáchlà1,79lần).Mứcchênhlệchtuyệtđốivềthunhậpgiữa2khuvựcnàylạiđang
cóxuhướngtănglên(năm2002là347nghìnđồng;đếnnăm2016là1.931nghìn
đồng).Nhưvậy,chênhlệchthunhậpgiữanôngthônvàthànhthịlànguyênnhânchủ
yếudẫnđếnsựgiatăngbấtbìnhđẳngởViệtNamtrongnhữngnămqua.
Trênthếgiớiđãcórấtnhiềuđềtàinghiêncứuvềvấnđềnàynhư:Nghiên
cứuvềtácđộngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthunhậpởTrungQuốccủatácgiả
FurongJin(năm2009);Nghiêncứutácđộngcủađầutưtrựctiếpnướcngoàiđến
bấtbìnhđẳngthunhậpcủa119nướctừnăm1993-2002củatácgiảChangkyu
Choi(2006);NghiêncứutácđộngcủaFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhậpcủatácgiả
FeenstraandHanson(1997)…TạiViệtNam,córấtnhiềubàiviếtchuyênngành,đề
tàinghiêncứuđánhgiávềảnhhưởngcủaFDIđếntăngtrưởngkinhtếnhư:Mô
hìnhphântíchmốiquanhệcủaFDIvàtăngtrưởngkinhtếcủatácgiảHồĐắc
Nghĩa(2014);Đầutưtrựctiếpnướcngoàiđốiviệcchuyểndịchcơcấuhàngxuát
khẩuởvùngĐồngBằngBắcBộcủatácgiảBùiThúyVân(2011)...Hoặcđềtài
nghiêncứuvềbấtbìnhđẳngthunhậpnhư:Tácđộngcủahộinhậpquốctếđếnbất
bìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNamcủaNguyễnThịThanh
Huyền(2012),Nghiêncứucácnhântốảnhhưởngđếnchênhlệchgiàunghèoở
ViệtNamcủaNguyễnThịHuệ(2016),...Tuynhiên,córấtítthảoluận,nghiêncứu
vềtácđộngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị.Vìnhữnglý

16. 14
dotrên,nhómnghiêncứuđãlựachọnđềtài“Ảnhhưởngnguồnvốnđầutưtrực
tiếpnướcngoàiđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam”.
2.Mụctiêunghiêncứu
2.1.Mụctiêuchung
PhântíchảnhhưởngcủanguồnvốnFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnông
thôn-thànhthịtạiViệtNam.Trêncơsởđó,đưaranhữnggợimởchínhsáchnhằm
thuhútvốnFDIvàgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.
2.2.Mụctiêucụthể
-HệthốnghóacơsởlýluậnvềFDI,bấtbìnhđẳngthunhậpvàtácđộngcủa
vốnFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị.
-Phântích,đánhgiáthựctrạngthuhútvàsửdụngvốnFDI;bấtbìnhđẳng
thunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.
-ChỉravốnFDItácđộngđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtại
ViệtNamnhưthếnào.
-ĐềxuấtmộtsốgiảiphápnhằmthuhútvốnFDInhằmtăngtrưởng,phát
triểnnềnkinhtếtốtđồngthờigiảmbấtbìnhđẳngthunhậptạiViệtNam.
3.Đốitượngvàphạmvinghiêncứu
3.1.Đốitượngnghiêncứu
Đốitượngnghiêncứucủađềtàilàsựảnhhưởngcủađầutưtrựctiếpnước
ngoàiđếnbấtbìnhđẳnggiữakhuvựcnôngthônvàthànhthịtạiViệtNam.
3.2.Phạmvinghiêncứu
-Vềkhônggian:NghiêncứuđượcthựchiệntạiViệtNam,mộtquốcgiađã
thuhútđượclượngvốnFDIlớntrongquátrìnhđổimớivàhộinhậpkinhtếquốctế.
-Vềthờigian:Nghiêncứuquasốliệuthứcấpgiaiđoạntừ2002đến2016.
SốliệuthứcấpđượclấychủyếutừtrangwebcủaTổngcụcThốngkênêncó
độtrễsovớithờigianthựctế,dovậysốliệuchỉđượccậpnhậtđếnnăm2016.
-Vềnộidung:NghiêncứutậptrungvàomốiquanhệgiữavốnFDIvàtình
trạngbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịởViệtNam.

17. 15
4.Bốcụccủađềtài
Ngoàiphầnmởđầu,kếtluậnvàkiếnnghị,nộidụngcủađềtàigồm4chương:
Chương1:Cơsởkhoahọcvềtácđộngcủađầutưtrựctiếpnướcngoàitới
bấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị.
Chương2:Phươngphápnghiêncứuvàhệthốngchỉtiêunghiêncứu
Chương3:Ảnhhưởngcủavốnđầutưtrựctiếpnướcngoàitớibấtbìnhđẳng
thunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam
Chương4:Mộtsốgợiýchínhsáchnhằmthuhútvốnđầutưtrựctiếpnước
ngoàivàgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthịtạiViệtNam.

18. 16
Chương1
CƠSỞKHOAHỌCVỀTÁCĐỘNGCỦAĐẦUTƯTRỰCTIẾPNƯỚC
NGOÀITỚIBẤTBÌNHĐẲNGTHUNHẬPNÔNGTHÔN-THÀNHTHỊ
1.1.Cơsởlýluậnvềvốnđầutưtrựctiếpnướcngoài
1.1.1.Nhữngvấnđềlýluậnvềvốnđầutưtrựctiếpnướcngoài
TheoQuỹtiềntệQuốctế(IMF),FDIlàmộthoạtđộngđầutưđượcthựchiện
nhằmđạtđượcnhữnglợiíchlâudàitrongmộtdoanhnghiệphoạtđộngtrênlãnh
thổcủamộtnềnkinhtếkhácnềnkinhtếnướcchủđầutư,mụcđíchcủachủđầutư
làgiànhquyềnquảnlýthựcsựdoanhnghiệp”.
Lợiíchlâudàiđượchiểulàkhitiếnhànhđầutưtrựctiếpnướcngoài,cácnhà
đầutưthườngđặtracácmụctiêulợiíchdàihạn.Mụctiêulợiíchdòihỏiphảicómột
quanhệlâudàigiữanhàđầutưtrựctiếpvàdoanhnghiệpnhậnđầutưtrựctiếp.
Quyềnquảnlýthựcsựdoanhnghiệp(còngọilàquyềnkiểmsoátdoanh
nghiệp)làquyềnthamgiavàocácquyếtđịnhquantrọngảnhhưởngđếnsựtồntại
vàpháttriểncủadoanhnghiệpnhưthôngquachiếnlượchoạtđộngcủadoanh
nghiệp,thôngquavàphêchuẩnkếhoạchhànhđộngdongườiquảnlýcảudoanh
nghiệpđềra,quyếtđịnhviệcphânchialợinhuậncủadoanhnghiệp,quyếtđịnh
phầnvốngópgiữacácbên,tứclàquyềnảnhhưởnglớnđếnsựpháttriểnsốngcòncủa
doanhnghiệp.
TheoTổchứcHợptácvàPháttriểnkinhtế(OECD),FDIđượcthựchiện
nhằmthiếtlậpcácmốiquanhệlâudàivớimộtdoanhnghiệpđặcbiệtlànhững
khoảnđầutưmanglạikhảnăngtạoảnhhưởngđốivớiviệcquảnlýdoanhnghiệp
nóitrênbằngcách:Thànhlậphoặcmởrộngmộtdoanhnghiệphoặcmộtchinhánh
thuộctoànquyềnquảnlýcủachủđầutư;mualạitoànbộdoanhnghiệpđãcó;tham
giavàomộtdoanhnghiệpmới;cấptíndụngdàihạn(>5năm);quyềnkiểmsoát-
nắmtừ10%cổphiếuthườnghoặcquyềnbiểuquyếttrởlên.[2]
CóthểthấykháiniệmvềFDIcủaIMFvàOECDđềunhấnmạnhmụctiêu
thựchiệncáclợiíchdàihạncủamộtchủđầutưcưtrútạimộtnước,đượcgọilà
nhàđầutưtrựctiếpthôngquamộtchủthểcưtrúkhác,gọilàdoanhnghiệpnhận

19. 17
đầutưtrựctiếp.Mụctiêulợiíchdàihạnđòihỏiphảicómộtquanhệlâudàigiữa
nhàđầutưtrựctiếpvàdoanhnghiệpnhậnđầutưtrựctiếp,đồngthờinhàđầutưcó
mứcđộảnhhườngnhấtđịnhđốivớiviệcquảnlýdoanhnghiệpnày.
TheoTổchứcthươngmạiThếgiới(WTO):
FDIxảyrakhimộtnhàđầutưtừmộtnước(nướcchủđầutư)cóđượcmột
tàisảnởmộtnướckhác(nướcthuhútđầutư)cùngvớiquyềnquảnlýtàisảnđó.
PhươngdiệnquảnlýlàthứđểphânbiệtFDIvớicáccôngcụtàichínhkhác.Trong
phầnlớntrườnghợp,cảnhàđầutưlẫntàisảnmàngườiđóquảnlýởnướcngoàilà
cáccơsởkinhdoanh.Trongtrườnghợpđó,nhàđầutưthườngđượcgọilà“côngty
mẹ”vàcáctàisảnđượcgọilà“côngtycon”
TheoỦybanLiênhợpquốcvềThươngmạivàPháttriển(UNCTAD):
FDIlàmộtkhoảnđầutưbaogồmmốiquanhệdàihạn,phảnảnhlợiích
vàquyềnkiểmsoátlâudàicủamộtthựcthểthườngtrúởmộtnềnkinhtếtrong
doanhnghiệpthườngtrúởmộtnềnkinhtếkhácvớinềnkinhtếcủanhàđầutư
nướcngoài.
TheoLuậtĐầutưViệtNam(2005)
Đầutưtrựctiếplàhìnhthứcđầutưdonhàđầutưbỏvốnđầutưthamgia
quảnlýhoạtđộngđầutư(Mục2-Điều3).Đầutưtrựctiếpnướcngoàilàviệcnhà
đầutưnướcngoàiđưavốnvàoViệtNambằngtiềnmặthoặcbấtcứtàisảnnàođể
tiếnhànhcáchoạtđộngđầutưtheoquyđịnhcủaluậtnày(Mục12-Điều3).
Từcáckháiniệmtrên,tácgiảđưarakếtluận:“Đầutưtrựctiếpnướcngoài
làquátrìnhdichuyểnvốnmangtínhchấtdàihạntừquốcgianàysangquốcgia
khác.Trongđónhàđầutưnướcngoàitiếnhànhđầutưmộttỷlệvốnnhấtđịnhvà
trựctiếpthamgiaquảnlýsảnxuấtkinhdoanh,nhằmthuđượclợiíchlâudàivề
kinhtế,chínhtrị,vănhóa-xãhội.”
1.1.2.Đặcđiểmcủađầutưtrựctiếpnướcngoài
Vốnđầutưtrựctiếpnướcngoàicónhữngđặcđiểmcơbảnsau:
-FDIlàloạihìnhchuchuyểnvốnquốctế,chủsửhữuvốntiếnhànhhoạt
độngđầutưởnướcngoài,cónghĩalàdoanhnghiệptiếpnhậnvốnFDIkhôngphụ
thuộcvàoquốcgiacủachủđầutư.
-FDIcóthểđượcbiểuhiệndướinhiềuhìnhthứckhácnhaunhưtiềnmặt,đất
đai,máymóc,thiếtbị,phátminh,sangchế,bíquyếtcôngnghệ,thươnghiệu.

20. 18
-FDIlàloạihìnhđầutưtrựctiếp,nhàđầutưnướcngoàicóquyềnđiềuhành
doanhnghiệpnhậnvốn.Quyềnnàyphụthuộcvàotỷlệgópvốncủanhàđầutưvào
vốnphápđịnh.Trongtrườnghợpgóp100%vốnphápđịnhthìnhàđầutưcótoàn
quyềnquyếtđịnhhoạtđộngkinhdoanhcủadoanhnghiệp.
-VốnFDIcómộtmứcđộtốithiểuvàmứcđộtốiđamàchủđầutưnước
ngoàiphảiđónggóp.MứcđộnàycóthểkhácnhautùytheoLuậtĐầutưnước
ngoàicủatừngnước.Thunhậpcủachủđầutưphụthuộcvàokếtquảhoạtđộngsản
xuấtkinhdoanhvàlãi(lỗ)đượcphânchiagiữacácchủđầutưtheotỷlệvốngóp.
-FDIlàloạihìnhđầutưdàihạnvàtrựctiếp,khôngphảilàvốnvay.Nguồn
vốnnàykhôngchỉbaogồmvốnđầutưbanđầumàcòncóthểđượcbổsungtrong
quátrìnhđầutưcủacácbênnướcngoài.
-VốnFDIthườngdichuyểnvàocáclĩnhvực,địabàncónhiềuưutiênvàlợi
thếcủanướcchủnhà,nhằmtốiđahóatấtcảcáclợiíchcóthểcókhithựchiệnđầu
tư,cuốicùngnhằmthuđượclợinhuậncaonhất.
-VốnFDItácđộngtớinềnkinhtếcủanướcnhậnđầutưmanghaimặttính
haimặtđốilậpnhaulàtíchcựcvàtiêucực.VốnFDIsẽmangđếnnhữngtácđộng
tíchcựcnếunguồnvốnnàybaogồmcáccôngnghệphùhợpvàtiêntiếnvàonước
nhậnđầutư,từđógópphầnnângcaotrìnhđộcôngnghệ,nguồnnhânlựcvàtrình
độquảnlýcủanướcnhậnđầutư.Ngượclại,vốnFDImangđếntácđộngtiêucực
nếunguồnvốnnàyđasốchỉbaogồmcáccôngnghệlạchậu,gâyônhiễmmôitrường,
sửdụnglãngphínguồntàinguyêncủanướctiếpnhậnđầutư.
1.1.3.Phânloạiđầutưtrựctiếpnướcngoài
*Phântheomụcđíchđầutư,đầutưtrựctiếpnướcngoàigồmđầutưtheo
chiềungangvàđầutưtheochiềudọc:
-Đầutưtrựctiếpnướcngoàitheochiềunganglàviệcmộtcôngtytiếnhành
đầutưtrựctiếpnướcngoàivàochínhngànhsảnxuấtmàhọcđangcólợithếcạnh
tranh.Vớilợithếnày,họmuốntìmkiếmlợinhuậncaohơnởnướcngoài.
-Đầutưtrựctiếpnướcngoàitheochiềudọclàhìnhthứcđầutưvớimục
đíchkhaithácnguồntàinguyênthiênnhiênvàcácyếutốđầuvàorẻnhưlaođộng,

21. 19
đấtđaicủanướcnhậnđầutư.Đâylàhìnhthứcđầutưtrựctiếpnướcngoàitạicác
nướcđangpháttriển.
*Phântheohìnhthứcsởhữu,đầutưtrựctiếpnướcngoàibaogồm:
Hìnhthứchợpđồnghợptáckinhdoanh:Đâylàmộtvănbảnđượckýkết
giữamộtchủđầutưnướcngoàivàmộtchủđầutưtrongnước(nướcnhậnđầutư)để
tiếnhànhmộthaynhiềuhoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhởnướcchủnhàtrêncơsở
quyđịnhvềtráchnhiệmvàphânphốikếtquảkinhdoanhmàkhôngthànhlậpmột
côngty,xínghiệphaykhôngrađờimộttưcáchphápnhânmớinào.
Hìnhthứcđầutưtrựctiếpnướcngoàinàycóđặcđiểm.
+Cảhaibêncùnghợptáckinhdoanhtrêncơsởvănbảnhợpđồngđãkýkết
giữacácbênvềsựphânđịnhtráchnhiệm,quyềnlợivànghĩavụ.
+Khôngthànhlậpmộtphápnhânmới,tứclàkhôngchorađờimộtcôngtymới.
+Thờihạncủahợpđồnghợptáckinhdoanhdohaibênthoảthuận,phùhợp
vớitínhchấthoạtđộngkinhdoanhvàsựcầnthiếtđểhoànthànhmụctiêucủahợpđồng.
Vấnđềvốnkinhdoanhkhôngnhấtthuyếtphảiđượcđềcậptrongvănbản
hợpđồnghợptáckinhdoanh.
Đâylàmộthìnhthứcđơngiản,dễthựchiện,dođóthíchhợpvớigiaiđoạn
đầumởcủachođầutưFDI.
Hìnhthứccôngtyhayxínghiệpliêndoanh:Xínghiệphaycôngtyliên
doanhđượcthànhlậpgiữamộtbênlàmộtthànhviêncủanướcnhậnđầutưvàmột
bênlàcácchủđầutưởnướckhácthamgia.Mộtxínghiệpliêndoanhcóthểgồm
haihoặcnhiềubênthamgialiêndoanh.Đặcđiểmcủahìnhthứcliêndoanhnàylà:
+Chorađờimộtcôngtyhaymộtxínghiệpmới,vớitưcáchphápnhânmới
vàđượcthànhlậpdướidạngcôngtytráchnhiệmhữuhạn.
+Thờigianhoạtđộng,cơcấutổchứcquảnlýcủacôngty,xínghiệpliên
doanhđượcquyđịnhtùythuộcvàoluậtphápcụthểcủamỗinước.
+Cácbênthamgialiêndoanhphảicótráchnhiệmgópvốnliêndoanh,đồng
thờiphânchialợinhuậnvàrủiratheotỉlệgópvốn.
Hìnhthứcnàyưuviệthơnhìnhthứchợpđồnghợptáckinhdoanhdosựgắn
bótráchnhiệmvàquyềnhạnchặtchẽhơngiữacácbên.Tuynhiên,nóchỉthíchhợp

22. 20
tronggiaiđoạnđầucủaquátrìnhthuhútvốnFDI,thíchhợpvớinhữnglĩnhvựcđầu
tưbắtbuộccầnphảicósựthamgialiêndoanhcủanướcchủnhà.Đólàcácdựán
lớnởcácngànhcôngnghiệpvàdịchvụquantrọng,cácdựánnông-lâmnghiệp,
cácdựánsửdụngnhiềutàinguyên.
Hìnhthứccôngtyhayxínghiệp100%vốntừnướcngoài:Đâylàhình
thứccáccôngtyhayxínghiệphoàntoànthuộcquyềnsởhữucủatổchứccánhân
nướcngoàivàdobênnướcngoàitựthànhlập,tựquảnlývàhoàntoànchịutrách
nhiệmvềkếtquảkinhdoanh.Đặcđiểmcủacáccôngtynàylà:
+Đượcthànhlậpdướihìnhthứccôngtytráchnhiệmhữuhạnvàlàmộtpháp
nhânmớiởnướcnhậnđầutư.
+HoạtđộngdướisựchiphốicủaLuậtphápnướcnhậnđầutư
Hợpđồngxâydựng-kinhdoanh-chuyểngiao(B-O-T):làvănbảnký
kếtgiữacácnhàđầutưnướcngoàivớicơquancóthẩmquyềncủanướcchủnhàđề
đầutưxâydựngcôngtrìnhkếtcấuhạtầng(kểcảmởrộng,nângcấp,hiệnđạihóacông
trình)vàkinhdoanhmộtthờigiannhấtđịnhđểthuhồivốn,sauđóchuyểngiaokhông
bồihoàntoànbộcôngtrìnhchonướcchủnhà.
B-T-OvàB-TlàcáchìnhthứcpháisinhcủaB-O-T,theođóquytrình
xâydựng,khaithác,chuyểngiaođượcđảolộntrậttự.Cáchìnhthứcnàycóđặc
điểmcơbản:
+MộtbênkýkếtphảilàNhànước
+Lĩnhvựcđầutưlàcáccôngtrìnhkếtcấuhạtầngnhưđườngsá,cầu,cảng,
sânbay,bệnhviện,nhàmáysảnxuất,...
+BắtbuộcđếnthờihạnphảichuyểngiaokhôngbồihoànchoNhànước.
Côngtycổphầncóvốnđầutưtrựctiếpnướcngoài,làdoanhnghiệp
trongđóvốnđiềulệđượcchiathànhnhiềuphầnkhácnhauđượcgọilàcổphần,các
cổđôngchỉchịutráchnhiệmvềnợvàcácnghĩavụtàisảncủadoanhnghiệptrong
phạmvivốngóp.Cổđôngcóthểlàtổchức,cánhâncósốlượngtốiđakhônghạn
chế,từbatrởlên.Ởmộtsốquốcgia,côngtycổphầncóvốnđầutưnướcngoài
đượcthànhlậptheocách:Thànhlậpmới,cổphầnhóadoanhnghiệpFDI(doanh
nghiệpliêndoanhvàdoanhnghiệp100%vốnnướcngoài)đanghoạtđộng,mualại
cổphầncủadoanhnghiệptrongnướccổphầnhóa.

23. 21
Mualạivàsápnhập(M&A),làhìnhthứcđầutưmàcácnhàđầutưchủyếutiến
hànhđầutưthôngquaviệcmualạivàsápnhậpcácdoanhnghiệphiệncóởnướcngoài.
*Phântheotínhchấtdòngvốn
Vốnchứngkhoán:Nhàđầutưnướcngoàicóthểmuacổphầndomộtcông
tytrongnướcpháthànhởmộtmứcđủlớnđểcóquyềnthamgiavàocácquyếtđịnh
quảnlýcủacôngty.
Vốntáiđầutư:DoanhnghiệpcóvốnFDIcóthểdùnglợinhuậnthuđượctừ
hoạtđộngkinhdoanhtrongquákhứđểđầutưthêm.
Vốnvaynộibộhaygiaodịchnợnộibộ:Giữacácchinhánhhaycôngty
controngcùngmộtcôngtyđaquốcgiacóthểchonhauvayđểđầutưhaymuacổ
phiếu,tráiphiếudoanhnghiệpcủanhau.
*Phântheomụctiêucủanhàđầutư
Vốntìmkiếmtàinguyên:Đâylàcácdòngvốnnhằmkhaithácnguồntài
nguyênthiênnhiênrẻvàdồidàoởnướctiếpnhận,khaithácnguồnlaođộngcóthể
kémvềkỹnăngnhưnggiáthấphoặckhaithácnguồnlaođộngkỹnăngdồidào.
Nguồnvốnloạinàycònnhằmmụcđíchkhaitháccáctàisảnsẵncóthươnghiệuở
nướctiếpnhận(nhưcácđiểmdulịchnổitiếng).Nócũngcònnhằmkhaitháccác
tàisảntrítuệcủanướctiếpnhận.Ngoàira,hìnhthứcvốnnàycònnhằmtranhgiành
cácnguồntàinguyênchiếnlượcđểkhỏilọtvàotayđốithủcạnhtranh.
Vốntìmkiếmhiệuquả:Đâylànguồnvốnnhằmtậndụnggiáthànhđầuvào
kinhdoanhthấpởnướctiếpnhậnnhưgiánguyênliệurẻ,giánhâncôngrẻ,giácác
yếutốsảnxuấtnhưđiệnnước,chiphíthôngtinliênlạc,giaothôngvậntải,mặt
bằngsảnxuấtkinhdoanhrẻ,thuếsuấtưuđãi,...
Vốntìmkiếmthịtrường:Đâylàhìnhthứcđầutưnhằmmởrộngthịtrường
hoặcgiữthịtrườngkhỏibịđốithủcạnhtranhgiànhmất.Ngoàira,hìnhthứcđầutư
nàycònnhằmtậndụngcáchiệpđịnhhợptáckinhtếgiữanướctiếpnhậnvớicác
nướcvàkhuvựckhác,lấynướctiếpnhậnlàmbànđạpđểthâmnhậpvàocácthị
trườngkhuvựcvàtoàncầu.
1.1.4.Nhữngtácđộngcủađầutưtrựctiếpnướcngoài
1.1.4.1.Nhữngtácđộngtíchcực
*Đốivớinướcchủđầutư
ĐốivớinướcchủđầutưbỏvốnranướcngoàithìFDIcóthểmanglạinhững
lợiíchcơbảnsau:

24. 22
FDIgópphầnnângcaohiệuquảsửdụngvốn:Phầnlớncácnướcchủđầutư
lànhữngnướccôngnghiệppháttriểnvàmộtsốnướccôngnghiệpmới.Cácnước
nàyđangphảiđốimặtvớisựgiảmsútvềhiệuquảtăngtheoquymôdothịtrường
đãpháttriểncao.Dovậy,đầutưranướcngoàisẽsửdụngđượcnguồnvốndưthừa
trongnước,mởrộngthịtrườngquốctế,tậndụngđượcnhữnglợithếvềcácyếutố
sảnxuấtrẻvàcácchínhsáchưuđãikhuyếnkhíchđầutưnướcngoàitạinướcnhận
đầutư.Trêncơsởđó,giảmgiáthànhsảnphẩm,tănghiệuquảsảnxuất.
FDIgópphầnmởrộngthịtrườngtiêuthụsảnphẩm:FDIgiúpcácnướcchủ
đầutưcóthểmởrộngkhuvựcảnhhưởngvềsứcmạnhkinhtếvàchínhtrịtrênthị
trườngquốctế.Thôngquacáccôngtycon,nhàmáyđượcxâydựngởnướcnhận
đầutư,cácchủđầutưdễdànghơntrongviệcmởrộngthịtrườngtiêuthụnước
ngoàivàtránhđượccáchàngràobảohộmậudịchcácnước.
Tácdụngnàycòngiúpcácnhàđầutưkhắcphụcđượctìnhtrạnglãohóasản
phẩm.Khicáccôngnghệ,máymócđãpháttriểntớitrìnhđộcaovàcóthểbãohòa
hoặclãohóatạiquốcnội,họcóthểchuyểngiaochúngtớinhữngnướctiếpnhận
đầutưđểkéodàihoặcphụcsinhvòngđờicủasảnphẩmđểtiếptụcthulợi.Đâycòn
làđiềukiệngiúpcácnhàđầutưcóthểnhanhchóngđổimớicôngnghệ,trangthiếtbị,
điềuchỉnhcơcấusảnxuấtcũngnhưcơcấusảnphẩmhợplý.
FDIgópphầnđảmbảonguồnnguyênliệu,nóchophépcácnhàđầutưxây
dựng,mởrộng,ổnđịnhvàpháttriểnthịtrườngnguyênliệuvớigiácảhợplýđểbù
đắpchosựkhanhiếmcácnguyênliệutrongnước.Tácdụngnàyđượcthựchiện
thôngquaviệcđầutưvàocáclĩnhvựckhaithácnguyênliệuởcácnướcchậmhoặc
đangpháttriểnvàthườngđượcthựchiệnbởicácnướccôngnghiệppháttriểnkhan
hiếmnguyênliệu.Hìnhthứcđầutưthườnglàtheochiềudọc,trongđócáccôngty
conđượcđầutưởnướcngoàicótráchnhiệmkhaithácnguyên,nhiênliệucủacác
nướctiếpnhậnđầutưđểcungcấpđầuvàovàtiếptụchoànthiện,chếbiếnsản
phẩmhoặcđápứngcácnhucầusảnxuấtkinhdoanhkháccủacôngtymẹ.
FDIgiúpcácchủđầutưphântánrủiro:mộtnguyêntắccơbảncủaquảnlý
rủirolàcàngđadạnghóakinhdoanhthìrủirocàngđượcloạibỏ.FDIgiúpcácchủ
đầutưtiếnhànhđadạnghóađầuvào,đadạnghóathịtrườngvàđadạnghóasản

25. 23
phẩm.Hơnthếnữa,khiđadạnghóathịtrườngquốctếthìdomôitrường,chukỳ
chínhtrị,kinhtếcủacácnướcthườngkhôngđồngnhấtnhaunênsẽgiúpcácdoanh
nghiệpcóđầutưnướcngoàigiảmthiểurủiro.
FDIgiúpcáccôngtyđaquốcgiatậndụngkhácbiệtvềthuếgiữacácnước
đểtănglợinhuận:trongquanhệkinhdoanhvớinhau,cáccôngtyconởnướccó
suấtthuế(nhưthuếthunhậpdoanhnghiệp)caosẽsửdụngcácnghiệpvụnhưtăng
giáđầuvàohoặcgiảmgiáđầuranhằmchuyểnmộtphầnloạinhuậncủamìnhsang
cáccôngtyconkhác(hoặccùngcôngtymẹ)ởnướccóthuếsuấtthấphơnđểgiảm
mứcthuếphảiđóng.Kếtquảlàtổnglợinhuậnsauthuếcủacáccôngtysẽtăng.
*Đốivớinướctiếpnhậnđầutư
Đểpháttriểnkinhtế,cácnướcđangpháttriểntrướchếtcầnphảiđươngđầu
vớisựthiếuvốngaygắtvàcácnguồnlựccầnthiếtchosựpháttriển,việctiếpnhận
FDIcónhữngưuđiểmsauđây:
FDIthườngđikèmvớicôngnghệ,kỹthuậthiệnđại,chuyểngiaocácbí
quyếtcôngnghệtiêntiến.Nhờđiềunàymànăngsuấtlaođộngvàhiệuquảsửdụng
cácnguồnlựcởnướctiếpnhậnđầutưngàycàngtăng.Bêncạnhđó,việcchuyển
giaocôngnghệđãtạoramôitrườngcạnhtranh,buộccácdoanhnghiệpkháccũng
phảinângcaonăngsuấtlaođộngvàchấtlượngsảnphẩm,dịchvụcủamình.
ThôngquaFDI,cáccôngtycủanướctiếpnhậnđầutưcóđiềukiệnthuậnlợi
trongviệctiếpcậncáckỹnăng,phươngphápquảnlý,cáchthứcđiềuhànhtiêntiến
củacáccôngtyđaquốcgia.
ThựchiệnFDItạicácnướctiếpnhậnđầutư,cáccôngtyđaquốcgiasử
dụnglaođộngtạiđịaphương.Điềunàytạođiềukiệnthuậnlợichongườilaođộng
nângcaotrìnhđộ,kỹnăngvàtrithứccủahọ.
CácnướctiếpnhậnFDIthuđượcnhiềulợiíchtừhoạtđộngnghiêncứu,triển
khaivàpháttriển.Vìvậy,cácnướcnàyđãkhuyếnkhíchcáccôngtynướcngoài
thànhlậpcácchinhánhnghiêncứuvàpháttriểnởnướchọ.
HoạtđộngFDIvàocácnướcđangpháttriểnsẽgiúpdoanhnghiệpởcác
nướcnàytiếpcậnvớithịtrườngthếgiớithôngqualiêndoanhvàmạngsảnxuất
cungứngtrongkhuvựcvàtoàncầu

26. 24
FDIthúcđẩykinhtếthamgiamạnglướisảnxuấttoàncầu.KhithuhútFDI
từcáccôngtyđaquốcgia,khôngchỉdoanhnghiệpcóvốnđầutưcủacôngtyđa
quốcgiamàngaycảnhữngdoanhnghiệpkháctrongnướccóquanhệlàmănvới
doanhnghiệpđócũngsẽthamgiavàoquátrìnhphâncônglaođộngkhuvực.Vì
vậy,nướctiếpnhậnđầutưsẽcócơhộitiếpcậnvàthamgiamạnglướisảnxuất
toàncầu,thuậnlợichođẩymạnhxuấtkhẩu.
1.1.4.2.Nhữngtácđộngtiêucực
*Đốivớinướcchủđầutư
FDIcóthểgâyrarủirocaonếumôitrườngkinhtế,chínhtrịcủanướctiếp
nhậnđầutưcónhiềubấttrắc.
FDIcóthểtạoranhữngcuộcdichuyểnvốnồạt.Vìvậysẽlàmmấtcânđối
trầmtrọngvềcáncânthanhtoán,giảmmạnhnguồnvốnđầutưpháttriểntrongnước.
FDIcóthểgâyrachảymáuchấtxám,côngnghệvàcóthểdẫntớikhảnăng
mấtvịthếđộcquyềnhoặcdẫnđầuvềcôngnghệtrongnhữnglĩnhvựccóthamgia
đầutưnướcngoài.
FDIcóthểtạorađốithủcạnhtranhtrựctiếpvớisảnphẩmxuấtkhẩucũng
nhưnhữngsảnphẩmtiêuthụngaytrongnướcđốivớichínhbảnthâncácnhàđầu
tư.Chínhvìvậy,FDIcóthểgâyratácđộngtiêucựcđốivớisảnphẩmtrongnước
vàlàmgiảmviệclàm.
*Đốivớinướctiếpnhậnđầutư
DomụctiêulớnnhấtcủacácnhàđầutưlàlợinhuậnnênFDIchủyếutập
trungvàocáclĩnhvực,cácvùngcóđiềukiệnthuậnlợivàcóthểmanglạitỷsuấtlợi
nhuậncaomàkhôngchúýlớinhữnglĩnhvựckhácmặcdùchúngcóvaitròquan
trọngđốivớisựtăngtrưởngkinhtếbềnvững.Vìvậy,FDIcóthểlàmchocơcấu
ngành,vùng,sảnphẩmcủanướctiếpnhậnđầutưpháttriểnkhôngđồngđều,bất
hợplýhoặcmấtcânđốinghiêmtrọng.
Docáccôngtynướcngoàibịcưỡngchế,phảibảovệmôitrườngtheocác
quyđịnhchặtchẽởcácnướcpháttriển,nênthôngquaFDIhọsẽxuấtkhẩunhững
ngànhsảnxuấttổnhạiđếnmôitrườngsangcácnướcmàluậtbảovệmôitrườngvà
cácbiệnphátcưỡngchếlỏnglẻo.Nhưvậy,FDIdẫnđếntìnhtrạngđầutưtrànlan,
huỷhoạitàinguyênmôitrườngởcácnướcnhậnđầutư.

27. 25
FDIcóthểtạoracácđốithủcạnhtranhquágaygắtđốivớicácnhàđầutư
trongnước,nếukhôngcósựchuẩnbịhợplýthìsảnxuấtcủanướctiếpnhậnđầutư
sẽbịgiảmsúthoặcphásản.
Cácchủđầutưnướcngoài(thườnglàcáccôngtyđaquốcgia)nênrấtdày
dạnkinhnghiệmvàcónhiềucáchthứcđểnétránhsựquảnlýcủachínhphủnước
tiếpnhậnđầutưvìmụcđíchtốiđahóalợinhuận.Dođó,chínhphủcácnướctiếp
nhậnđầutưrấtkhókiểmsoáttìnhhìnhkinhdoanhvàtàichínhcủacácdoanh
nghiệpFDI.Điềunàycóthểdẫntớitìnhtrạngnhànướcbịthấtthutừkhuvựccó
đầutưnướcngoài.Bêncạnhđó,cácnhàđầutưnộiđịathamgiavàokhuvựcnày
cóthểbịđốixửbấtbìnhđẳng,thậmchíbịphásản.
Nướctiếpnhậnđầutưcóthểphảinhữngkỹthuậtlạchậuvàmáymóccũkỹ.
Tuynhiên,rấtkhóđểtínhđượcgiátrịthựccủanhữngkỹthuậtvàmáymócđó.Do
vậy,doanhnghiệpcủanướctiếpnhậnđầutưthườngbịthiệthạitrongviệcphân
chialợinhuậntheotỷlệvốngóp.
1.2.Nhữnglýluậnvềbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị
1.2.1.Kháiniệmvềbấtbìnhđẳngthunhập
Phânphốilàmộttrongbốnkhâucủaquátrìnhtáisảnxuấtxãhộibaogồm:
sảnxuất,phânphốitraođổivàtiêudùng.Tấtcảcáckhâucómốiquanhệchặtchẽvới
nhau,trongđósảnxuấtđóngvaitròquyếtđịnh,cáckhâukhácphụthuộcvàosảnxuất,
nhưngchúngcótácđộngtrởlạiđốivớisảnxuấtcũngnhưảnhhưởngqualạivớinhau.
Phânphốitheonghĩachungnhấtđượchiểulàviệcchiacácnhântốsảnxuất,
cácnguồnlựcđầuvàotrongmộtquátrìnhsảnxuấtvàchiacáckếtquảsảnxuất,các
sảnphẩmđầuratrongquátrìnhtáisảnxuấtxãhội.Phânphốithunhậplàmộtbộ
phậncủaphânphối,gắnliềnvớisựphânphốisảnphẩmđầurađượcbiểuhiệndưới
cáchìnhtháithunhập.
Cácnhàkinhtếthườngphânbiệthaicáchphânphốithunhậpđểphụcvụ
chomụctiêuđịnhlượngvàphântích:phânphốithunhậptheo“cánhân”haytheo
“quymô”,vàphânphốithunhậptheochứcnăng.
Phânphốithunhậptheocánhânhaytheoquymô,đượccácnhàkinhtếsử
dụngrộngrãinhất.Cáchtiếpcậnnàyxemxétthunhậpđượcphânphốichocáccá

28. 26
nhânhaycáchộgiađìnhnhưthếnào.Mốiquantâmởđâylàmỗicánhânđược
nhậnbaonhiêumàkhôngquantâmđếnnguồnhìnhthànhthunhập,bấtkểđólàthu
nhậptừtiềncông,tiềnlương,tiềnlãi,tiềnchothuê,lợinhuận,quàbiếu,thừakề
haythunhậpnhậnđượctừcácchươngtrìnhphúclợi…Cácnguồngốcvềngành
nghề(côngnghiệp,nôngnghiệp,thươngmại,dịchvụ…)cũngkhôngđượcxétđến.
Mụctiêuchínhcủacáchtiếpcậnnàylàxemxétthunhậpđượcphânphốicócông
bằnghaykhônggiữacácnhómngườitrongxãhội(Torado,1998).
Phânphốithunhậpcôngbằngcónghĩalàmỗicánhânđượcđánhgiáđúng
mứcvớicôngsứcmàhọcđãbỏra,nhằmnângcaomứcsốngcủahọ,loạibỏtình
trạngkhônglàmmàvẫnhưởnglợi,laođộngvấtvảmàcuộcsốngkhókhăn,thiếu
thốn.Phânphốithunhậpcôngbằngđốilậpvớichủnghĩabìnhquântrongphân
phối:mọingườicóthunhậptươngtựnhaubấtkểnănglựcvànỗlựccủahọkhác
nhau.Chủnghĩabìnhquântrongphânphốisẽtriệttiêuđộnglựchọctập,làmviệc
vàsángtạocủacácnhànhân,màhệquảtấtyếulàmộtnềnkinhtếtrìtrệ.
Bấtbìnhđẳngthunhậpđềcậpđếnhiệntượngthunhậpđượcphânphối
khôngđềugiữacáccánhânhoặccáchộgiađìnhtrongnềnkinhtế.Đểxemxétmức
độbấtbìnhđẳngthunhậpngườitathườngdựavàotỷtrọngthunhậpđượcnhậnbởi
baonhiêuphầntrămdânsố.Bấtbìnhđẳngthunhậpthườngđượcgắnvớiýtưởng
về“sựbấtcôngbằng”.Nếunhữngngườigiàunhậnphầnlớnhơnđángkểtrongthu
nhậpquốcdânsovớitỷlệtrongdânsốthìthườngđượccoilà“khôngcôngbằng”.
Phânphốithunhậptheochứcnăng,cũngđượcsửdụngrộngrãitrongcác
nghiêncứukinhtế.Thayvìxemxétcánhânnhưnhữngthựcthểriêngrẽ,phânphối
thunhậptheochứcnăngxemxétthunhậpđượcphânphốinhưthếnàochocácyếu
tốsảnxuất,đềcậpđếntỷtrọngtrongtổngthunhậpquốcdânmàmọinhântốsản
xuấtnhậnđượclàbaonhiêumàkhôngquantâmđếncánhânhaynhómngườicụ
thểnàonhậnthunhập.Cụthể,phânphốithunhậptheochứcnăngthườngquantâm
baonhiêuphầntrămcủatổngthunhậpquốcdânđượcphânphốicholaođộng,bao
nhiêuphầntrămđượcphânphốidướidạngtiềnchothuê,tiềnlãi,lợinhuận(tứclà
thunhậptừsởhữutàisảnbaogồmđấtđai,vốntàichínhvàvốnvậtchất)

29. 27
Nguyênnhângâyrasựbấtbìnhđẳngvềthunhập:
Bấtbìnhđẳngthunhậpvừalàvấnđềcủalịchsửđểlại,vừalàvấnđềcủasự
pháttriểnquốcgiamàquốcgianàocũngvấpphải.Tìnhtrạngbấtbìnhđẳngthu
nhậpbiểuhiệnvớinhữngmứcđộkhácnhauởcácquốcgia.
TheoAdamSmith,trongđiềukiệnchủnghĩatưbản,khingườilaođộng
khôngcóruộngđấtvàphảiđilàmthuêđểtạoracủacảithìhọchỉđượchưởngmột
bộphậngiátrịsảnphẩmđượctạora,đólàtiềnlương.Bêncạnhđó,lợinhuậnvà
địatôlànhữngkhoảngkhấutrừtiếptheovàotronggiátrịsảnphẩmđượctạoravà
nóthuộcvềnhàtưbảnkinhdoanhvàcácđịachủ.Ngoàira,lợitứclàmộtphầncủa
lợinhuậnvànóthuộcvềchủsởhữuvốn.
TheoMarx,phânphốithunhậpcóhaihìnhthức,đólàphânphốithunhập
quốcdânlầnđầuvàphânphốilại.Phânphốilầnđầubaogồmtiềncôngcủangười
laođộngvàthunhậpcủanhàtưbản,địachủ.Nếunhưtiềncôngcủacôngnhânchỉ
đủsốngchobảnthânvàgiađìnhhọthìphầnthunhậpcủanhàtưbảnvàđịachủcòn
tíchlũymộtphầnđểtáimởrộngsảnxuất.Marxđưarakếtluận,trongchủnghĩatư
bản,tàisảntậptrungtrongtaymộtsốngườigiàu,cònđạibộphậndâncưchỉcósức
laođộng.Dovậy,việcphânphốitheotàisảnchínhlànguyênnhângâyratìnhtrạng
bấtbìnhđẳngvềthunhập.
Thuhẹpbấtbìnhđẳngthunhậpđãtrởthànhnhữngvấnđềlớntrongquá
trìnhpháttriểnkinhtếcủacácnước.Cónhiềunguyênnhânvàcácnguyênnhâncó
thểđanxen,thâmnhậpvàonhau,nhưngquytụlạicóhainhómnguyênnhânchủ
yếulàbấtbìnhđẳngtrongphânphốithunhậptừtàisảnvàtừlaođộng.
Bấtbìnhđẳngtrongphânphốithunhậptừtàisản:
Trongnềnkinhtếthịtrường,mộtbộphậnthunhậpcủacáccánhânđược
phânphốitheosởhữucácnguồnlực.Tùytheocácyếutốsảnxuấtmàmỗingườicó
đượccũngnhưviệcđịnhgiácácyếutốđótrênthịtrườngcạnhtranhmàchúngcó
ảnhhưởngđếnmứcthunhậpcủamỗicánhân.Cáchphânphốinhưvậygọilàphân
phốitheosởhữucácnguồnlựchaygọilàphânphốithunhậptừtàisản.Tàisảncủa
mỗicánhâncóđượclàdonhiềunguồnhìnhthànhkhácnhau.

30. 28
-Dođượcthừakếtàisản.
-Dohànhvitiêudùngvàtiếtkiệmkhácnhaucủacáccánhânảnhhưởnglớn
đếnsựkhácnhauvềcủacảitíchlũyđược.
-Dokếtquảkinhdoanh.
Trongcácnguyênnhântrênthìsảnxuấtkinhdoanhlàmộtcáchquantrọng
nhấtđểtăngthunhậpvàtàisảncủamỗicánhân.
Bấtbìnhđẳngtrongphânphốithunhậptừlaođộng:
Laođộnglàđiềukiệncơbảntạorathunhập.Tuynhiênvớikỹnănglao
động,điềukiệnlaođộngvàtínhchấtnghềnghiệpkhácnhausẽdẫnđếnthunhập
khácnhau.Mộtsốnguyênnhândẫnđếnbấtbìnhđẳngthunhậptừlaođộng.
-Dokhácnhauvềkhảnăngvàkỹnănglaođộngdẫnđếnkhácnhauvềthunhập.
-Dokhácnhauvềcườngđộlàmviệccũngdẫnđếnthunhậpkhôngbằngnhau.
-Dokhácnhauvềnghềnghiệpvàtínhchấtcôngviệc.
-Donhữngnguyênnhânkhácnhaunhưsựphânbiệtđốixửtrongxãhội,
xuấtphátđiểmcủacáccánhânhaysựkhônghoànhảocủathịtrườnglaođộng,ảnh
hưởngcủathiêntaivàcácrủirokhácđềucóliênquanđếnsựkhácbiệtvềtiền
lươngcủacáccánhân.
Sựkhácbiệtmangtínhđềbù:Mộtsốcôngviệctươngđốinhànhạ,vuivẻ,an
toàn,trongkhiđólạicónhữngcôngviệcnặngnhọc,buồntẻvànguyhiểm.Nếu
tiềnlươnglànhưnhauthìhầuhếtmọingườisẽchọnloạicôngviệcthứnhất.Do
vậy,ngườilaođộngcầncómộtmứclươngcaohơnđểthựchiệnloạicôngviệcthứ
hai.Sựkhácbiệtmangtínhđềnbùlàkhoảnchênhlệchvềtiềnlươngphátsinh
nhằmbùđắpchocácđiểmphitiềntệcủacáccôngviệckhácnhau.
Vốnnhânlực:Đâylàthuậtngữdùngđểchỉkiếnthứcvàkỹnăngmàngười
côngnhânthuđượcthôngquagiáodục,đàotạovàtíchlũykinhnhiệm.Vốnnhân
lựcbaogồmnhữngkỹnăng,kiếnthứctíchlũyđượctừgiaiđoạnđihọcphổthông,
trunghọc,caođẳng,đạihọcvàcácchươngtrìnhđàotạonghềnghiệpdànhcholực
lượnglaođộng.Cáclaođộngvớinhiềuvốnnhânlựcsẽkiếmđượcnhiềutiềnhơn
nhữnglaođộngítvốnnhânlựcbởinhữnglýdo:ởgócđộcầulaođộng,nhữnglao

31. 29
độngcótrìnhđộhọcvấncaothườngcósảnphẩmbiêncaohơn;ởgócđộcunglao
động,ngườilaođộngchỉsẵnsàngđihọcnếuviệcđihọcmanglạiphầnthưởngcho
họ.Trongthựctế,cósựphânbiếtchitrảmangtínhđềnbùgiữanhữnglaođộngcó
trìnhđộhọcvấnvàlaođộngkhôngcótrìnhđộhọcvănnhằmbùđắpchochiphí
củaviệcđihọc.
Nănglực,nỗlựcvàcơhộicũngcóthểlýgiảichosựkhácbiệtvềthunhập.
Mộtsốngườithôngminhhơnvàkhỏemạnhhơnngườikhácđượctrảlượngtheo
nănglựctựnhiêncủahọ.
Bêncạnhcácyếutốtrên,chênhlệchvềthunhậpcóthểkhácnhaudosự
phânbiệtđốixử.Sựphânbiệtđốixửlàviệctạoracơhộikhácnhauchocáccá
nhântươngtựnhaudosựkhácnhauvềchủngtộc,giớitính,tuổitáchoặccácđặc
điểmkhácnhaukhác.
1.2.2.Đolườngbấtbìnhđẳngthunhập
Cácthướcđobấtbìnhđẳngphụthuộcvàomứcthunhập/tiêudùngtrung
bìnhtrongmộtnướcvàsựphânphốithunhập/tiêudùngtrungbìnhđó.Cónhiều
thướcđobấtbìnhđẳngthunhập,baogồm:
1.2.2.1.Theocáchtiếpcậnquymô
Theocáchtiếpcậnnày,cácnhàkinhtếthườngsắpxếpcánhântheomứcthu
nhậptăngdần,rồichiatổngdânsốthànhcácnhóm.Mộtphươngphápthườnghaysử
dụnglàchiadânsốthành5nhómcóquymônhưnhautheomứcthunhậptăngdần,
rồixácđịnhxemmỗinhómnhậnđượcbaonhiêuphầntrăngcủatổngthunhập(ngũ
phânvị).Nếuthunhậpđượcphânphốiđềuchocácgiađìnhthìmỗinhómgiađìnhsẽ
nhậnđược20%thunhập.Nếutấtcảthunhậptậptrungvàomộtvàigiađình,thì20%
sốgiađìnhcóthunhậpcaonhấtsẽnhậntấtcảthunhập,vànhómgiađìnhkhác
khôngnhậnđượcgì.Khiđolườngmứcđộbấtbìnhđẳng,chỉtiêunàyđượctínhbằng
cáchlấytỷlệthunhậpbìnhquâncủanhóm20%hộgiađìnhgiàunhấtvớithunhập
bìnhquâncủanhóm20%hộgiađìnhnghèonhất.Chỉtiêunàyđơngiản,dễtínhvàdễ
sửdụng,chỉtínhthunhậpcủahainhómgiàunhấtvànghèonhấtmàkhôngphảnánh
đượctoànbộbứctranhvềphânphốithunhậpcủatấtcảdâncư.

32. 30
1.2.2.2.ĐườngcongLorenz
Mộtcáchphổbiếnkhácđểphântíchsốliệuvềthunhậpcánhânlàsửdụng
đườngcongLorenzmangtênnhàkinhtếhọcngườiMỹCoralLorenz(1905)
Hình1.1:ĐườngcongLorenzvàhệsốGini
ĐườngcongLorenzđượcvẽtronghệtrụctọađộ,trongđótrụchoành
biểuthịphầntrămdânsốcóthunhập,còntrụctungbiểuthịtỷtrọngthunhập
củacácnhómtươngứng.Đườngchéođượcvẽtừgốctọađộbiểuthịtỷlệphần
trămthunhậpnhậnđượcđúngbằngtỷlệphầntrămcủasốngườicóthunhập.
Nóicáchkhác,đườngchéođạidiệnchosự“côngbằnghoànhảo”củaphânphối
thunhậptheoquimô:mọingườicómứcthunhậpgiốngnhau.Cònđườngcong
Lorenzbiểuthịmốiquanhệđịnhlượngthựctếgiữatỉlệphầntrămcủasốngười
cóthunhậpvàtỉlệphầntrămthunhậpmàhọnhậnđược.Nhưvậy,đườngcong
Lorenzmôphỏngmộtcáchdễhiểutươngquangiữanhómthunhậpcaonhấtvới
nhómthunhậpthấpnhất.ĐườngLorenzcàngxađườngchéothìthunhậpđược
phânphốicàngbấtbìnhđẳng.
ĐườngcongLorenzlàmộtcôngcụtiệnlợi,giúpxemxétmứcđộbấtbình
đẳngtrongphânphốithunhậpthôngquanquansáthìnhdạngcủađườngcong.Tuy
nhiên,côngcụnàycònmangtínhtrựcquan,chưalượnghóađượcmứcđộbấtbình
đẳng,dođókhócóthểđưaracáckếtluậnchínhxáctrongnhữngtrườnghợpphứctạp.

33. 31
1.2.2.3.HệsốGINI
HệsốGINIđượcpháttriểnbởinhàthốngkêhọcngườiItaliaCorradoGini
vàđượcchínhthứccôngbốtrongbàiviếtcủaôngmangtên“Variabilititàe
mutabilità”,làthướcđobấtbìnhđẳngđượcsửdụngphổbiếnnhất.Vềmặthình
học,hệsốGINI(g)đượcxácđịnhbằngcáchlấydiệntíchhìnhA(đượcxácđịnh
bởiđườngcongLorenzvàđườngchéoOA)chiachodiệntíchnửahìnhvuôngcó
chứađườngLorenzđó(A+B).
g=A/(A+B)
Từđó:0≤g≤1
HệsốGini=0khidiệntíchAbằng0,cónghĩalàđườngcongLorenzvà
đườngchéotrùngnhau,thểhiệnsựbìnhđẳngtuyệtđối,mọingườicómứcthunhập
nhưnhau.Ngượclại,hệsốGini=1khidiệntíchBbằng0,thểhiệnsựbấtbình
đẳngtuyệtđối,mộtsốítcánhânnhậnđượctấtcảthunhập,cònnhữngngườikhác
khôngnhậnđượcgì.
CăncứvàohệsốGini,mứcđộbấtbìnhđẳngcủacácquốcgiađượcchia
thành3nhóm.CácquốcgiacómứcđộbấtbìnhđẳngthunhậpthấpkhiGini<0,4;
bấtbìnhđẳngthunhậptrungbìnhkhi0,40,5 Gini vàbấtbìnhđẳngthunhậpcao
khiGini>0,5.
HệsốGinikhắcphụcđượcnhượcđiểmcủađườngcongLorenzlànóđã
lượnghóađượcmứcđộbấtbìnhđẳngthunhập,dođódễdàngsosánhđượcmức
độbấtbìnhđẳngthunhậptheothờigiancũngnhưgiữacáckhuvực,vùnghayquốc
gia.Tuynhiên,thướcđonàycũngcóhạnchếvìhệsốGinicóthểgiốngnhaukhi
diệntíchAnhưnhaunhưngsựphânbốcácnhómdâncưcóthunhậpkhácnhau
(đườngcongLorenzcóhìnhdángkhácnhau).
1.2.2.4.ChỉsốTheilT
NếunhưGINIchỉtínhđượcbấtbìnhđẳngcảnước,nôngthôn,thànhthịlà
baonhiêu,thìchỉsốTheilTkhôngnhữngtínhđượcbấtbìnhđẳngcảnước,nông
thôn,thànhthịmàcòntínhđượcmứcchênhcụthểgiữathànhthịvànôngthôncụ
thểtheocấpđộcảnướcvùngtỉnh.

34. 32
1.2.2.5.Tiêuchuẩn40củaNgânhàngThếgiới
Ngânhàngthếgiới(2002)đềxuấtchỉtiêuđánhgiátìnhtrạngbấtbìnhđẳng:
tỷlệthunhậpchiếmtrongtổngthunhậpdâncưcủa40%dânsốcómứcthunhập
thấpnhấttrongxãhội.Theochỉtiêunày,có3mứcđộbấtbìnhđẳngcụthểnhưsau:
Khithunhậpcủa40%dânsốcómứcthunhậpthấpnhấttrongxãhộichiếmtỷlệ
lớnhơn17%củatổngthunhậpthìtìnhtrạngbấtbìnhđẳngcao;từ12%đến17%
củatổngthunhậpthìtìnhtrạngbấtbìnhđẳngtươngđốivànếutỷlệnhỏhơn12%
củatổngthunhậpthìtìnhtrạngbấtbìnhđẳngthấp.
1.2.2.6.Hệsốgiãncáchthunhập(TỷlệQ5/Q1)
Trongnhiềucôngtrìnhnghiêncứu,chỉtiêuhệsốgiãncáchthunhậpđượcsử
dụngđểđánhgiátìnhtrạngbấtbìnhđẳngthunhập.Chỉtiêunàyđượcxácđịnhbởi
mứcchênhlệchthunhậpcủa20%dânsốcóthunhậpcaonhấtvà20%dânsốcó
thunhậpthấpnhất.Hệsốgiãncách(chênhlệch)cànglớnthìtìnhtrạngbấtbình
đẳngcàngcao.Chỉtiêunàyđơngiản,dễtínhvàdễsửdụng,tuynhiênchỉquantâm
đếnthunhậpcủahainhómgiàunhấtvànghèonhấtmàkhôngphảiánhđượctoàn
bộbứctranhvềphânphốithunhậpcủatấtcảdâncư.
Mộtthướcđokhácđượcsửdụngrấtrộngrãiđểđánhgiáphânphốithunhập
làtỷlệnghèođói.Đólàphầntrămdânsốcóthunhậpthấphơnmộtgiátrịtuyệtđối
nàođóđượcgọilàngưỡngnghèođói,mứcthunhậptốithiểucầnthiếtđểđảmbảo
nhữngnhucầuvậtchấtcơbảnnhưlươngthực,quầnáovànhàởđểđảmbảocho
ngườitacóthểtiếptụctồntại.
1.2.3.Mộtsốquanđiểmlýluậnvềbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị
Córấtnhiềuquanđiểmlýthuyếtphântíchcácnhântốảnhhưởngđếnchênh
lệchthunhậpnôngthôn-thànhthị,tuynhiêncóthểtạmchiathànhcácnhómsau:
Nóiđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnôngthôn-thànhthị,ngườitathườngđềcập
đếnmốiquanhệgiữacôngnghiệpvànôngnghiệp.Trongtácphẩm“Nghiêncứuvề
bảnchấtvànguồngốccủasựgiàucó”,AdamSmithđãphêphánquanđiểmcủa
trọngnôngcoigiaicấpthợthủcông,chủcôngtrườnglàgiaicấpkhôngsảnxuất.
Bêncạnhđó,ôngđưaranhiềuluậnđiểmđểchứngminhngànhcôngnghiệplàmột
ngànhsảnxuấtvậtchất.Kếtiếp,nhàkinhtếhọcMarshallkhẳngđịnhmộtlầnnữa

35. 33
longạivềsựlạchậucôngnghệtrongnôngnghiệp.Dovậy,phảicósựchuyểndịch
nguồnlựctừnôngnghiệpsangcôngnghiệphoặctừnôngthônsangthànhthị.
Đầuthếkỷ19,mốiquanhệgiữacôngnghiệpvànôngnghiệpđượcđưara
tranhluậnkhágaygắt.Mộtsốnướckhôngmuốnđitheoconđườngcôngnghiệp
hóacủaAnhvàPhápvìsẽmấtkhoảng2đến3thậpkỉ.Dovậyđãcónhữngtranh
cãivềcôngnghiệphóaởLiênXôvàođầunhữngnăm1920.Preobrazhenskycho
rằngnêntậptrungpháttriểncôngnghiệp,bởicôngnghiệpcónhiềulợithếhơn
nôngnghiệp.Ôngchorằngsẽmuanôngsảncủanôngdânvớimứcgiáthậpnhấtvà
báncácsảnphẩmcôngnghiệpvớimứccaonhấtcóthể.Mứclợinhuậnthuđượctừ
đâysẽtàitrợchocôngnghiệphóa.Ngượclại,Bukharinlạichorằngquanđiểmcủa
Preobrazhenskylàsailầm.Tuynhiên,nhàlãnhđạocủaLiênXôlàStalinlúcnày
lạilựachọnchínhsáchtheoquanđiểmcủaPreobrazhensky.Stalinchorằngnếu
nôngdânkhôngcungcấpnôngsảnvớigiárẻthìcóthểdùngbạolựcđểcưỡngép
họbánsảnphẩm.Điềunàyđãdẫntớisựthấtbại,dogiáthựcphẩmquárẻ,người
nôngdânkhôngtrồngtrọtnữa,làmchonôngsảnbịthiếuhụt,cácnguồnlựccung
cấpchocôngnghiệpbịkhanhiếm.Dovậycả2khuvựcnôngthônvàthànhthịđều
gặpkhókhăn.
Lewis(1954)đưaramôhìnhkinhtếhaikhuvực,ôngchorằngnếunông
nghiệpbịđìnhđốnsẽlàmchocôngnghiệpgặpkhókhăn.Ônglànhàkinhtếhọc
đầutiênđánhgiávaitròchênhlệchlươnggiữanôngthônvàthànhthịảnhhưởng
tớităngtrưởng.Ôngchorằngthuhútlaođộngthặngdưtừnôngthônsangthànhthịsẽ
tốthơnviệcthuhútsảnphẩmnôngnghiệpsangthànhthị,đồngthờisẽlàmtăngtrưởng
ởcảhaikhuvực,mứclươngởkhuvựccôngnghiệpphảibằng“sảnphẩmtrungbình
củalaođộng”ởkhuvựctruyềnthốngcộngvớiphầnchênhlệchkhoảng30%.
Meier(1954)chorằngmứclươngthựctếcủalaođộngởkhuvựcphinông
nghiệpthườngcaogấp3đến4lầnnhữngngườilàmtrongkhuvựcnôngnghiệp.
Vậytạisaocósựbấtbìnhđẳngthunhậplớnnhưvậytrongkhikhuvựcnôngthôn
vẫncóthặngdưlaođộng?
Đểtrảlờichocâuhỏinàycóhaiquanđiểmđượcđưara.Trườngpháitâncổ
điểngiảđịnhsựchuyểndịchlaođộnglàtựdo,thịtrườnglaođộnglàthịtrường

36. 34
cạnhtranhhoànhảo,dovậymứclươnggiữahaikhuvựclànhưnhau(Reder,
1971).Nhữngngườilaođộngtạikhuvựcthànhthịthườngcótrìnhđộvềgiáodục,
đàotạohơnnhữngngườiởkhuvựcnôngthôn,bêncạnhđóhọthườnglàmnhững
côngviệcnăngsuấtlaođộngcaovàchịunhiềuáplực.Cácdoanhnghiệpởkhuvực
thànhthịthưởngsửdụngmứclươngcaođểthuhútlaođộngtừnôngthônchuyển
đến.Dovậymứcchênhlệchvềthunhậpgiữahaikhuvựcnôngthônvàthànhthịlà
dosựkhácnhauvềđặctínhcáthểgiữahaikhuvực.Tuynhiên,giảthiếtchuyển
dịchlaođộngtựdocủatrườngpháitâncổđiểnđưaralàkhôngthựctế,đặcbiệtlà
đốivớicácnướcđangpháttriển.Vìvậycácnhàkinhtếhọcthểchếchorằngcó
nhấtnhiềuràocảntácđộngđếnsựchuyểndịchlaođộngtừnôngthônsangthành
thị,trongđóbaogồmcảvaitròcủachínhphủ.
Torado(1971)chorằngràocảnchínhảnhhưởngđếnsựchuyểndịchlao
độnglàsựliênminhliênkết,mứclươngtốithiểuvàmứclươngngànhcôngnghiệp
hấpdẫn.Chínhnhữngnhântốnàylàmchomứclươngởkhuvựcthànhthịcaohơn
mứclươngởthịtrườnglaođộngtựdo.Dovậy,vẫncósựchuyểndịchlaođộngtừ
nôngthônsangthànhthị,ngườilaođộngởnôngthônsẵnsànglàmviệcvớimức
lươngthôngdụngtạithànhthịnhưnghọvẫnkhôngtìmđượcviệc.Kếtquảlàmức
lươngcủalaođộngởkhuvựcthànhthịvẫncaohơnởnôngthôn.
Kwoka(1983)chorằngkhuvựcnhànướcvớicácdoanhnghiệpnhànướcvà
hànhchínhsựnghiệpcũnggópphầngiatăngbấtbìnhđẳngnôngthônvàthànhthị.
Cáccơquannàychủyếutậptrungởkhuvựcthànhthị,cầnnhiềulaođộngvàđược
nhànuốcbảohộ.Họsẵnsàngtrảlươngcaochongườilaođộng(dokhôngbịràng
buộcbởiáplựccạnhtranhvàtăngchiphílươngbằngcáchbánsảnphẩmvớigiá
caokhiếnngườitiêudùngphảichịu).Bêncạnhđó,ngườilaođộnglàmviệctrong
khuvựcnàycóđượcsựantoànnghềnghiệprấtlớncảvậtchấtlẫntinhthần.
1.3.Ảnhhưởngcủađầutưtrựctiếpnướcngoàitớibấtbìnhđẳngthunhập
nôngthôn-thànhthị
Đầutưtrựctiếpnướcngoàikhôngthểtácđộngtrựctiếpđếnbấtbìnhđẳng
thunhậpnôngthôn-thànhthịmànóphảitácđộngthôngquamộtsốnhântốtrung
gian,cụthểnótácđộngđếnsựpháttriểnkinhtếxãhội,từđósẽcóảnhhưởngđến
việclàm,thấtnghiệp,nghèođóivàbấtbìnhđẳng.

37. 35
Thứnhất,FDIgiúpgópphầnchuyểndịchcơcấunềnkinhtếmộtcáchhiệu
quảhơntheohướnghợptác,hộinhậpnềnkinhtếquốctế.FDIgiúpnướcnhậnđầu
tưtáicấutrúcnềnkinhtếtheohướngchuyênmônhóaquốctế,nhữngngànhcólợi
thếsẽcócơhộipháttriểnnhanhhơn,nhữngngànhkhôngcólợithếhoặcđượcbảo
hộcóthểsẽphảicắtgiảmđầutưvàthuhẹpquymôsảnxuất.Thayđổicơcấusản
xuấtsẽtácđộngtrựctiếpđếntìnhhìnhviệclàm,thunhập.FDIthựchiệnmộtcách
hiệuquảhướngvàoviệchìnhthànhcơcấungànhkinhtế,khuvựckinhtế,tạođiều
kiệntừngbướckhaitháccóhiệuquả,nguồntàinguyênđấtnước,chuyểnđổicơ
cấukinhtếtheohướngtíchcực,thúcđẩynềnkinhtếhộinhậpvàosựphâncônglao
độngvàhợptácquốctế.Điềunàysẽảnhhưởngtrựctiếpđếnthunhậpcủangười
dânnôngthônvàthànhthị.
Thứhai,FDItácđộngtớichuyểndịchcơcấuđầutưtheocácngànhvàthay
đốiquanhệcungcầuvốnđầutư,dẫnđếnnhữngđiểuchỉnhtrongchínhsáchtiết
kiệmvàvaynợtừnướcngoài.Nhữngthayđổinàycóảnhhưởngđếntỷlệthunhập
phânbổchotiêudùngvàtiếtkiệmcủatừngnhómhộ.Dovậycũngtácđộngđến
mứcsốngcủacácnhómhộnày.
Thứba,FDIgiúptạonguồnthungânsáchchínhphủlớnchonướctiếpnhận
đầutư.ThựchiệntốtviệctiếpnhậnFDIđemlạichonhữngnướcnàycơhộichosự
pháttriểnkinhtế,giảiquyếtcácvấnđềxãhội,môitrường...Điềunàyđặcbiệtquan
trongvớinhữngnướcđangbịhạnchếnguồnvốntrongnướcvàcócơhộităngthêm
vốntrênthịtrườngquốctếmàkhôngphảilogánhnặngcôngnợ.ChitiêucủaChính
phủcũngnhưkhoảntrợcấpcủaChínhphủchocáchộgiađìnhđượcđiềuchỉnh.
Thứtư,FDIgópphầntăngsốlượngviệclàmvàđàotạonhâncôngcủanước
tiếpnhậnđầutư.Cácdoanhnghiệpkhithựchiệnđầutưđềumongmuốntốiđahóa
lợinhuậnnêncànggiảmthiểuđượcnhiềuchiphíthìlợinhuậncàngtăng.Đốivới
cáccôngtyđaquốcgia,việcđầutưvốnFDIvàocácnướctiếpnhậnđồngnghĩavới
việchọmuốnkhaitháctốiđacácyếutốsẵncócủanướctiếpnhậnđầutư,nhằm
giảmthiểuchiphísảnxuấtđếnmứcthấpnhất.Trongquátrìnhđầutưsảnxuất,
doanhnghiệpcóvốnđầutưnướcngoàisẽthuêmướnnhiềulaođộng,đặcbiệtlàlao

38. 36
độngđịaphươngnơihọđặttrụsởsảnxuấtkinhdoanh.Điềunàymanglạilợiích
trựctiếpchocảhaibên,vừatạocơhộiđượctậndụngnguồnlaođộngdồidàocho
chủđầutư,vừatạođượccôngviệcổnđịnhchomộtbộphândâncưtạithờiđiểm
nhấtđịnh.Mặtkhác,trongquátrìnhthuêmướnlaođộng,độingũlaođộngsẽđược
đàotạocáckỹnănglàmviệcmới.Kểcảcácnhàchuyênmônởđịaphươngcũngcó
cơhộilàmviệc,tiếpcậnvàđượcbồidưỡngnghiệpvụởcácdoanhnghiệpcóvốn
đầutưnướcngoài.
1.4.CácnghiêncứucóliênquanvềtácđộngcủaFDItớibấtbìnhđẳngthunhập
nôngthôn-thànhthị
1.4.1.Ngoàinước
Nghiêncứu“FDI,kỹnăngvàbấtbìnhđẳngthunhậpởĐôngNamÁ”của
WillemteVelde(năm2002)xemxétnguồndữliệucủaTổchứcLaođộngquốctếvề
tiềnlươngvàviệclàmtheonghềcủa8quốcgiaĐôngNamÁtronggiaiđoạn1985-
1998,đưarakếtluận:KhôngcóbằngchứngchothấyFDIlàmgiảmbấtbìnhđẳngtiền
lương.Đặcbiệt,dohệthốnggiáodụcởTháiLankhôngđủsẵnsàngđểhấpthụcáctác
độngcủaFDInênFDIlàmtăngbấtbìnhđẳngtiềnlươngởquốcgianày.Nghiêncứu
cũngchỉrarằng,cácquốcgiamuốnpháttriểntácđộngtíchcựccủaFDInênđầutưđủ
nguồnlựcchấtlượngtốtvànguồnnhânlựcphùhợpnếukhôngsẽphảiđốimặtvớikhả
năngtăngtrưởngđồngthờivớităngbấtbìnhđẳngthunhập.
Nghiêncứu“FDIvàbấtbìnhđẳngthunhậpởChâuMỹLatin”củaDirk
WillemteVelde(năm2003)xemxétnhiềunguồndữliệucủa18quốcgiaChâuMỹ
Latintừnăm1989đến2000vàđưarakếtluận:Thứnhất,bấtbìnhđẳngthunhậplà
liêntụcvàtươngđốicaoởcácnướcMỹLatin;Thứhai,nghiêncứuđãđưarabất
bìnhđẳngthunhậpđượcxácđịnhbởiítnhấtbayếutố:sựphânphốicácyếutốsản
xuất,nguồncungcácyếutốnàyvàlaođộng;Thứba,FDIcótácđộngtíchcựccho
sựpháttriển,nhưngcácquốcgiakhácnhausẽnhậnđượccáclợiíchvàchiphí
khácnhautừFDI;Thứtư,FDIlàmthayđổitốcđộtăngtrưởngvàphânphốikhu
vựccủacácquốcgia.Bêncạnhđó,FDIkhôngtácđộnglàmgiảmbấtbìnhđẳngthu
nhập;Thứnăm,ChínhphủvàdoanhnghiệpcóthểảnhhưởngđếnmốiquanhệFDI
vàbấtbìnhđẳngthunhập.

39. 37
Nghiêncứu“ẢnhhưởngcủadòngFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhậpởcác
quốcgiaquáđộ”củaBornaliBhandari(năm2007)nghiêncứumốiquanhệgiữa
FDIvàbấtbìnhđẳngthunhậpởcácnướcquáđộĐôngÂuvàTrungÁtronggiai
đoạn1990-2002.Sửdụngcáchiệuứngcốđịnh,khôngcóbằngchứngchothấy
dòngFDIvàocóảnhhưởngđếnbấtbìnhđẳngthunhậpnóichung.Tuynhiên,
nghiêncứuthànhphầncủanólạithấyFDIlàmtrầmtrọngthêmsựbấtbìnhđẳng
thunhậptiềnlươngvàlàmgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpvốn.
Nghiêncứu“FDIvàbấtbìnhđẳngthunhậpởTrungQuốc”củaFurongJin
(năm2009)sửdụnghaitiêuchuẩn:đánhgiábấtbìnhđẳngtrongcộngđồngthành
thịvàkhoảngcáchthunhậpthànhthịnôngthôn.Dữliệubaogồm25tỉnhthànhcủa
TrungQuốctronggiaiđoạntừ1999đến2006,sửdụngmôhìnhGMM.Nghiêncứu
nàyrútra:cácyếutốliênquanđếnsựtăngtrưởngkinhtếnhưFDI,giáodục,tư
nhânhóa,đôthịhóa,cũngnhưtăngtrưởngkinhtếcósựđónggóptíchcựctrong
giatăngbấtbìnhđẳngthunhậpởTrungQuốc;KhôngcóbằngchứngchothấyFDI
làmmởrộngkhoảngcáchthunhậpgiữathànhthịvànôngthôn;Nỗlựcxuấtkhẩu
khôngtácđộngđángkểđếnbấtbìnhđẳngthunhậphoặckhoảngcáchthunhậpgiữa
thànhthịvànôngthôn[4].
Nghiêncứu“FDIvàbấtbìnhđẳngthunhập:bằngchứngtừchâuÂu”của
DierkHerzervàPeterNunnenkamp(năm2011)phântíchmốiquanhệgiữaFDIvà
bấtbìnhđẳngthunhậpcủa10quốcgiachâuÂutronggiaiđoạn1980đến2000,
đưarakếtluận:trongngắnhạn,FDIcóảnhhưởngtíchcựcđếnbấtbìnhđẳngthu
nhậpởChâuÂu;trongdàihạn,FDIcóảnhhưởngtiêucựcđếnbấtbìnhđẳngthu
nhập,sựtanglêncủaFDIlàmgiảmbấtbìnhđẳngthunhậpvàngượclại;ảnhhưởng
củaFDIđếnbấtbìnhđẳngthunhậpvớicácquốcgiakhácnhaucósựkhácbiệt.
Nghiêncứu“Tácđộngcủasápnhập,mualạivàđầutưmớilênbấtbình
đẳngthunhập”củaHongZhuangvàDavidGriffith(năm2013)nghiêncứutác
độngkhácnhaucủacácvụsápnhập,mualạixuyênbiêngiớivàđầutưmớilên
phânphốithunhậpcủacácnướcchủnhà.Sửdụngmẫugồm93quốcgiatừnăm
1990đến2009chothấyhoạtđộngsápnhậpvàmualạicótácđộngkhôngđángkể
đếnbấtbìnhđẳngthunhậptrongkhiđầutưmớicótácđộngtíchcựcđếnbấtbình
đẳngthunhập.

40. 38
1.4.2.Trongnước
Nghiêncứu“Rural-urbangapinVietnam”củaLêTrungKiên(năm2000)
phântíchchênhlệchthunhậpvàchitiêugiữahaikhuvựcnôngthôn-thànhthị
trongtừnăm1993-1998.SửdụngmôhìnhOxaca-Blinder,ôngkhẳngđịnhcósự
khácbiếtgiữahaikhuvựcnày,sựchênhlệchnàybịảnhhưởngbởiđặctínhcủahộ
nhưtrìnhđộhọcvấn,dântộc,nghềnghiệp.
Nghiêncứu“InequalityinVietnameseUrban-RuralLivingStandards,1993-
2006”củaHuongThuLe(năm2010)nghiêncứuvềbấtbìnhđẳngnôngthôn-thành
thịởViệtNam,tácgiảsửdụngphươngpháphồiquyđiểmphânvịkhôngđiềukiện
củaFirpo(2009),cáchnghiêncứunàycũnggầngiốngvớinghiêncứucủa
Nguyên(2006).Nhữngkếtquảthuđượckháđángkểvàđặtnềnmóngchonhữngso
sánhtrongcácnghiêncứusaunày.CũngnhưtrongphântíchcủaNguyen(2006),Le
chỉrarằngtuyhaithậpkỷmứcsốngbìnhquâncủangườidânđãđượcnângcao,bất
bìnhđẳngtuyđãgiảmnhưngcònởmứccao.Giaiđoạn1993-1998khoảngcách
thànhthịnôngthôngiatăng,caonhấtvàonăm2002sauđógiảmnhẹnăm2004,
giảmnhanhhơnnăm2006.Leđãchỉrarằngmộttrongnhữngđónggóplàquátrình
dicư.Nhữngcảicáchtronghệthốngphápluật(2001và2006)đãgỡbỏnhữngrào
cảncủaviệcdidântừnôngthônđếnthànhthị;từkhuvựckémpháttriểnđếnkhu
vựccóđiềukiệnhơn,từnôngnghiệpsangphinôngnghiệp…Hiệnnaynhữngngười
didântừnôngthôncóthểđượchưởnglợiíchtừgiáodục,ytế,dịchvụ…củathành
thị.Điềuđótạođiềukiệnchongườidânnghèoởnôngthôncóthểkiếmđượcthu
nhậplớnhơnởthànhthị.Mặtkháclàmgiảmbấtbìnhđẳngquốcgiavàthúcđẩytăng
trưởngthôngquaviệcgiatăngthunhậpcủangườididân.Tuynhiên,nócũngtạora
nhữngáplựcchokhuvựcthànhthịvềnhàở,dịchvụxãhội,môitrường….
Nghiêncứu“Aquantileregressiondecompositionofurban-ruralinequality
inVietnam”củaBinhT.Nguyen,JamesW.Albrecht(2006)chỉracósựgiatăng
vềkhoảngcáchchitiêugiữahộnôngthônvàthànhthịgiaiđoạn1993-1998.
Nghiêncứuchỉracácyếutốquantrọngtácđộnglớntớikhoảngcáchlớngiữa
nhómgiàuởthànhthịvànhómgiàuởnôngthônlàdoyếutốgiáodục,dântộcvà
quátrìnhdidân.

41. http://bit.ly/KhoTaiLieuAZ