Dönüşen medya, aileye olumsuz etkileri ve bazı çözüm yolları

Dönüşen medya, aileye olumsuz
etkileri ve bazı çözüm yolları
Transforming media, its negative
effects on family and some solutions
Yrd.Doç.Dr. Osman Köroğlu
Fatih Üniversitesi
Uluslararası Aile Konferansı - Saraybosna 1/5011-14 Temmuz 2012

Özgeçmiş / Bio
• Assist. Prof. Dr. Osman Köroğlu: 1978 Eskişehir.
1995-1999 Marmara Üniversitesi İletişim
Fakültesi Gazetecilik Bölümü Bilişim Anabilim
Dalı BA, 2002 MA, 2009 Ph.D. Nisan-Ekim
2003 NATO Kosova. 1998-2007 bilişim
muhabir, editör ve internet danışmanı.
2008'den bu yana Fatih Üniversitesi.
Akademik ilgi alanları: Yeni medyanın birey
ve toplumla ilişkisi, etkisi ve etkileşimi.
Medya ve İletişim Çalışmaları.
2/50Uluslararası Aile Konferansı - Saraybosna11-14 Temmuz 2012

• Eskisehir/Turkey, in 1978. 1995-1999 Marmara
University Faculty of Communication
Department of Journalism Informatics
Program BA, MA (2002) Ph.D. (2009). April-
October 2003, NATO Kosovo. 1998-2007,
reporter, editor and web consultant in ICT.
Since 2008 Fatih University. His research and
education interests: Relation, effect and
interaction of new media with the individual
and society. Media and Communication
Studies

Dönüşüm
• Medya'da: Eski-geleneksel medya
(Basılı). Yeni medya (Elektronik).
• Aile'de: Geleneksel, toplu aile.
Modern, bireysel, geleneklerden uzak
aile.
• Sonuç: Çatışma

Medyanın aileye olumsuz
etkileri
• Odak zararlı içerik ve programlar.
• Bireyin tercihleri gözardı ediliyor.

Yaşanabilir ve
sürdürülebilir çözüm
• Faydalı içerikler sürmeli, gelişmeli,
artmalı. Daha önemlisi:
• Birey ve aileler şunları hazmetmeli:
–Bilinçli medya kullanımı için
• Medya, veri ve enformasyon
okuryazarlığı
• Enformasyon diyeti
• Eleştirel düşünme

Tanımlar
• Media (çoğul), medium (tekil):
İletişim ve haber ortamları. Veri ve
enformasyon aktarım ve depolanma
kanalları. Görevleri: bilgilendirme,
eğitme, eğlendirme.
• Geleneksel medya: Sermaye sahipliği
ve güç birikimi.
• Yeni medya: Neredeyse ücretsiz
içerik üretimi ve paylaşımı.

Medyanın etkisi
• Medya Birey> Aile> Toplumu etkiler.
• Olgun birey ve aile medyadan daha
az olumsuz etkilenir.

Teknoloji ve medya
• Yalnız birey> Zayıf akrabalık ilişkileri.
• Çekirdek aile> Gitgide çocuksuz aile.

1. Medyanın Dönüşümü

İletişim ortamlarına göre
uygarlık çağları
1. İdeograflar,
2. Alfabe,
3. Matbaa,
4. Elektronik kayıt ve yayınlama,
5. Bilgisayara dayalı iletişim ortamları.
• Medya, insanların düşünce ve
algılarını etkiler.

Medya dönüşümünde
son aşama
• Geleneksel ve yeni medya ayrımı.
• İletişim fakültelerindeki Yeni medya
bölümleri.

Değişimin adımları
• Geleneksel medya (Analog)
• > Yazı
• > Matbaa
• > Radyo
• > Televizyon
• > Bilişim donanım ve ağları
• Yeni medya (Dijital-Sayısal).

2. Medyanın
Dönüşümünün Aile ve
Topluma Etkileri

• Teknoloji iletişimi kolaylaştırır.
• İlköğretimde yeni medya kullanımı.
• Internet'in etkileri belirgindir:
• Yüz yüze iletişim azalır.
• Sanal kimlik hırsızlığı ortaya çıkar.
• Medya, reklamlar ile tüketimi teşvik
eder.

Medya mesajları
• Fayda veya zararları görecelidir.
• Asgari kıstas: Birey ve toplumun
zihin ve beden gelişimi. Bireyin
sosyal açıdan verimli hale gelmesi.

Medyadan yansıyan aile
• Aile algısı medya tarafından
biçimlenir. Olumlu veya olumsuz
atıflar:
–‘Modern aile’,
–‘Avrupa ailesi’,
–‘Dindar aile’,
–‘Muhafazakâr aile’

Medya: Hayat boyu
öğrenim
• Medya alışkanlıkları: Öğrenim biçimi
ve hayat kararlarını belirler.
• Çocuklar uyku dışında çoğunlukla
eğlence amaçlı medya kullanır,
bağımlı olabilir.

3. Medyanın Olumsuz
Etkilerine Çözümler

Sorunlar
• Medya bilgilerinin yetersizliği.
• Eleştirel düşünme gereksinimi.
• Medya düşmanlığı yerine bilinçli
medya kullanımı gereksinimi.

Medya okuryazarlığı
Media literacy
• Farklı biçimlerdeki içeriklere ulaşma,
çözümleme, değerlendirme ve üretip,
iletme yeteneği.
• Medya oluşturarak iletme, iletilen
medya unsurlarını alıp
çözümleyebilme becerisi.

Bilinmeyenler
• Medya mesajlarının kişi ve
topluma etkisinin ölçüsü.
• Mesajların algılanma seviyesi.
• Mesajların çözümlemeye,
eleştirel bakışa tâbi tutulup
tutulmadığı.

Medya okuryazarlığının
amacı
• Medya mesajlarının doğru algılanıp,
• medyanın yönlendirme ve yönetme
işlevlerinin fark edilerek,
• mesajı gönderenlerin düşünce
dayatıp dayatmadıklarının
değerlendirilmesi.

• Bilgiyi yerinde kullanabilen bireyler
olmak ve yetiştirmek.
• Medyayı bilinçli okumak, doğru
algılamak.
• Kendini rahat ifade edebilmek.
• Topluma aktif ve yapıcı katılım.
• Kaliteli iletişim kurabilmek.

eğitimcisi
• Olması gereken: İletişim fakültesi
mezunu.
veya
• İletişim fakültelerinden sertifika
almış eğitimci.

Medya okuryazarlığı eğitim
soru ve konuları
• 5n1k (ne-nerede-ne zaman-nasıl-
neden-kim),
• Bakış açısı,
• Niyet,
• Kurgu unsurları,
• Çerçeveleme,
• Temsil,
• Medya sahipliği ve gelir modeli.

"Pasif tüketici" değil
"aktif alıcı"
• Medyada üretim (teknoloji, uygulama,
sektör, yasalar, dağıtım, yayın, erişim,
katılım),
• Medyanın dili (anlam, gelenekler,
kurallar, türler, tercihler),
• Temsil (gerçekçilik, doğruyu aktarma,
var olma veya olmama, önyargı,
nesnellik, yorumlar, etkiler),
• İzlerkitle (hedefleme, seslenme biçimi,
dağıtım, kullanım alışkanlıkları,
anlamlandırma, haz, sosyal farklılıklar).

Veri ve enformasyon
okuryazarlığı
• Enformasyon çağı ve toplumu.
• Enformasyon ihtiyacını bilmek.
• Gerekli enformasyonu belirlemek.
• Enformasyonu bulup değerlendirmek
ve etkili kullanabilmek.
• Sosyal hayata aktif katılım.

Enformasyon okuryazarlığı
adımları
• Problemin gerektirdikleri, bilinenler ve
bilgiye erişilebilecek kaynaklar.
• Nereden ve nasıl erişilebileceği.
• Kaynak ve bilgi seçmek, çözümlemek,
ayıklamak.
• Ulaşılanları düzenlemek ve sentezlemek.
• Sonucu/çözümü başkalarına aktarıma uygun
biçime getirmek.
• Bu süreçte öğrenilenleri değerlendirmek.

Veri ve enformasyon
okuryazarlığı
• Az önceki aşamaları kullanmayı
öğrenenler ilerde bağımsız öğrenen
olabilirler.
• Sosyal sorumluluk sahibi kişiler
olabilirler.

Enformasyon Diyeti
• Enformasyona ve verilere ‘yiyecek’
mantığıyla yaklaşmak.
• “Besin olarak adlandırılabilecek
gıdaları yiyin.
• Fazla yemeyin.
• Daha çok sebze-meyve yiyin.”

Enformasyon = yiyecek
ise
• İyi bir öğün: Farklı yiyecek
türlerinin mantıklı ölçülerde
sunulması.
• Sonuç: Şişkinlik değil zihinsel
doygunluk.

En iyi enformasyon
diyeti:
• Mantıklı ölçüde enformasyon nasıl
olur?
• Hangisini hangi sıklıkta
hazmetmeli?
• Boğulana kadar enformasyon.
• "Yenilen"e ve "miktarı"na dikkat.
• Zihne giren enformasyona dikkat.

Gıda, veri ve medya
mesajı
• Şu durumda asıl değerinden yitirir:
• Kaynak ile bizim aramızda aracı
çoksa,
• İçerik çok işlenirse,
• Tatlandırıcı katkı maddeleri eklenirse.

Eleştirel düşünme becerileri
• Sokrat’a kadar dayanır.
• Tavır ve eğilimde düşünmeyi esas
almak,
• Mantıksallaştırma becerileri,
• Bu becerileri hayata aktarabilmek,
• Sürekli gelişim için, kişinin kendi
düşünme biçimi üstüne derin
düşünmesi.

Dörtlü çerçeve
1. Eleştirel düşünme tavrı
2. Belirli eleştirel düşünme becerilerini
kullanabilme yeteneği
3. Bu becerilerin yeni bağlamlarda
uygulanabilmesi
4. Kişinin kendi düşünme becerisi
üstüne düşünme alışkanlığı

1. Eleştirel düşünme
tavrı
• Fikir ve iddiaları derhal
kabullenmemek. Üstlerinde bilinçli
biçimde düşünmek.
• Buna sahip birey, diğer düşünme
becerilerini edinebilir.
• Örnek: “Medya mesajları, gerçeklerin
belki de ancak ‘onda birini’ aktarır.”

2. Belirli eleştirel düşünme
becerilerini kullanabilme
yeteneği
• Eleştirel düşünme şemsiye kavram.
• Hayat boyu gelişen becerileri içerir.

Eleştirel düşünen kişi-1
• Can alıcı soru ve problem kaynakları
bulur.
• Bunları açık ve kesin ifade eder.
• Uygun enformasyonu toplar,
değerlendirir.
• Soyut fikirleri yorumlar.
• Mantıklı sonuçlara ulaşır.

Eleştirel düşünen kişi-2
• Sonuçları uygun kıstaslara göre
dener,
• Açık bir zihinle, alternatif düşünce
biçimlerine uygun değerlendirir,
• Varsayımların, bunların etkilerinin ve
sonuçlarının farkına varır,
• Başkaları ile etkili iletişim kurar.

Eleştirel düşünme
unsurları
• Tümdengelim çıkarım,
• Argüman veya tartışma analizi,
• Hipotez testleri,
• Olasılığı anlamak,
• Karar vermek,
• Problem çözmek,
• “Kreatif” düşünmek.

Eleştirel düşünme eğitimi
• Belirli disiplin ve derslerle
ilişkilendirilerek daha başarılı olur.
• Medya okuryazarlığı dersleri bu
bağlamda da değerlendirilebilir.

3. Bu becerilerin yeni
bağlamlarda
uygulanabilmesi
• Aktarım yeteneği.
• Duruma uygun düşünme.
• Durumla ilgili bazı ipuçlarından yola
çıkıp fark ederek beceriyi
kullanabilmek.

4. Kişinin kendi düşünme
becerisi üstüne düşünme
alışkanlığı
• Üstbiliş (Metacognition).
• Yanılma riskini göğüsleyebilme.
• Hata ve başarısız çözümlerden
öğrenebilme.

Ailede eleştirel düşünme
• Medya kullanımında, bireylerin kendi
düşünceleri üstünde
düşünebilmelerini sağlayacak sorular
sorulabilmelidir.
• Aile üyeleri fikir alışverişinde
bulunabilmelidir.

Örnek sorular
• Bu medya mesajına neden böyle
tepki gösteriyoruz?
• Neden bizi üzüyor, sevindiriyor,
korkutuyor, hoşumuza gidiyor,
hoşumuza gitmiyor?
• Programı, içeriği hazırlayanların bizi
böyle hissettirmekteki,
düşündürmekteki hedefi nedir?

Sonuç
• İçerik ve programlardan çok, bireye ve
tercihlerine odaklanılmalıdır.
• Zararlı içeriklere, sadece özellikle onları
seçenler erişebilmelidir.
• Yaşanabilir ve sürdürülebilir çözüm için şunlar
hazmedilmelidir:
• Bilinçli medya kullanımı için,
• medya, veri ve enformasyon okuryazarlığı,
• enformasyon diyeti
• eleştirel düşünme.

Sonuç
• Kamu kurumları, vakıf ve derneklerin
çalışmaları, girişimleri.
• Bilinçli ebeveyn = bilinçli nesil.
• “Aile okulu" dersleri veya evlilik
öncesi zorunlu sertifika programı.

Bazı önemli pratikler
• Televizyon yerine yarım saat birlikte
kitap okumak.
• Medyayı ebeveynler seçip, süzmeli.
Çerçevesi, zamanı ve yeri çizilmeli.
• İrfana faydalı değilse, medya
okumayı ve düşünmeyi köreltebilir.
• Günde dört saatin üstünde medya
kullanılmamalıdır.

Bazı önemli pratikler
• Bireysel bilgilenme sahaları
belirlenmeli. Örnek: İş, eğitim, kişisel
gelişim, hobi, beden gelişimi...
• Aşırı ve gereksiz enformasyon
tüketiminden kaçınmak için, diğer
konular süzülmeli ve gerekmedikçe
ilgilenilmemelidir.
• Önemli olan medya kullanımında
iradeyi korumak ve kendini disipline
edebilmek.

Dönüşen medya, aileye olumsuz etkileri ve bazı çözüm yolları

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Dönüşen medya, aileye olumsuz etkileri ve bazı çözüm yolları

Similar to Dönüşen medya, aileye olumsuz etkileri ve bazı çözüm yolları (20)

More from Osman Koroglu(Prof.Dr)

More from Osman Koroglu(Prof.Dr) (8)

Dönüşen medya, aileye olumsuz etkileri ve bazı çözüm yolları