Свет прабабуліных рэчаў

1. Медыя-
азбука
Выканалі вучні 2 класа
Кіраўнікі:
Агіенка Наталля Генрыкаўна,
настаўніца пачатковых класаў,
Гівойна Марыя
Аляксандраўна,
кіраўнік музея «Час.Падзеі.Людзі»
Свет
прабабуліных
рэчаў
ці
ДУА «Крупаўская
сярэдняя школа»

2. Цудоўны скарб у
творчасці народнай
Для нас сабраны
мудрымі дзядамі.
Яго адкінуць—
значыць без пашаны
Паставіцца да
продкаў
працавітых.
Нам засталася
спадчына…

3. ∗
∗ Уявім сялянскую хату
пачатку ХХ стагоддзя…
«Зруб з акоранага бярвення,
складзенага ў вянкі вугламі з
астаткам. Падлога
драўляная. Страха на
кроквах, пакрытая саломай.
Адно акно. Ёсць рознае
гаспадарскае начынне: ступа,
жлукта, жорны, рознага
памеру карыты, корабы для
ягад, зерня, часткі
разабранага ткацкага станка
(бёрды, ніты), цапы, цэбры,
цяслярскі рыштунак. На сцяне
хаты вісяць сярпы, лапці,
пранік.
∗

4. Інтэр'ер хаты
прадстаўлены белай печчу
з комінам і падпечкам. Ля
печы качарэжнік з пячным
інвентаром (качарга,
вілкі, чапяла), а таксама
гаспадарчы вугал,
прадстаўлены лавай, на
якой хлебная дзяжа,
лапата для хлеба, посуд, у
тым ліку і выдзеўбаны,
маслабойка. Сярод мэблі -
услоны, лава, табурэткі,
драўляная і лазовая
калыскі, канапа, стол,
куфар.

5. На покуці - абраз, убраны
набожнікам, пучкі
асвечаных жытнёвых
каласоў і траў. Да столі
падвешаны павук.
Упрыгожвае інтэр'ер хаты
калекцыя самабытных
ручнікоў, саматканыя
палавікі і калекцыя
дываноў.

6. Многія назвы для вас незнаёмыя : гэта тыя прадметы,
якімі карысталіся нашы прабабулі і прадзядулі, бо нават
для матуль гэтыя рэчы—далёкая мінуўшчына…
Колькі добрай энергетыкі, старання і цярпення
закладзена ў гэтых рэчах! Нездарма і зараз у многіх сем’ях
з любоўю захоўваюцца прабабуліны даматканыя посцілкі і
ручнікі, прадметы хатняга побыту.
Так і складваецца непарыўная повязь часоў.
Нас чакае падарожжа ў свет прабабуліных рэчаў.
Многія з іх вам добра знаёмыя, аднак мы часцей ужываем
рускія назвы. Паспрабуем назваць рэчы так, як іх
называлі нашы продкі.
Падарожжа
ў свет прабабуліных рэчаў

7. Для гасцей а….
у нас
Сцелюць гэткі якраз
Белы-белы.
Н.Гілевіч
А

8. На б……. ключы ,
яны не згубяцца так.
Б

9. Тонкі гнуткі прут,
да якога прымацавана
лёска , каб лавіць рыбу.
Даўней в……..
рабілі з арэшніку.
В

10. На палянцы куніцы
Сабіралі суніцы:
Гэта будзе на
варэнне,
Гэта будзе на
кампот.
Адну ягаду ў
г…….,
Г

11. У маёй бабулі
захаваўся
беларускі
маляваны
д…. .
Д

12. Е……..--ад грэчаскага
«добрая вестка». Гэтая
кніга апавядае пра
зямное жыццё Хрыста.
У нашым музеі ёсць
малітваслоў пачатку
20 стагоддзя.
Е

13. Так нашы бабулі
называлі прагорклае
масла, старое
пажаўцелае сала .
Ё….
Ё

14. Грай, мая ж……,
Пей як салавейка.
Апявай нядолю,
Апявай няволю
І грымі свабодна,
Што жыве край
родны.
Я.Купала
Ж

15. У бабуліным
плеценым кубельцы-
з…..... .
Яны даўнія
і вельмі прыгожыя.
З

16. На покуці ў сялянскай
хаце знаходзіліся і….,
ці абразы (як часцей
называюць іх у нашай
мясцовасці).
І

17. У нашай Марылькі
Тоненькі кручок,
Вяжа Марылька
К…… на ручнічок.
К

18. Еду на кані. Л…. ў
руках трымаю. Канём
кірую.
Пацягну правай
рукой- і конь управа
ідзе,
пацягну левай-
і конь улева.
Л

19. М…….-- прылада для
змотвання і размотвання
маткоў пражы. Гэтую
прыладу вы бачылі ў
нашым музеі.
М

20. Н…….—традыцыйнае
мужчынскае адзенне. Шыліся
звычайна з аднатоннага палатна,
са зрэбнай ці паўсуконнай
тканіны, зімовыя — з цёмнага
сукна, іх называлі суконнікі.
Калошы ўнізе спадалі свабодна або
абкручваліся анучамі і аборамі
лапцяў. Кашулю насілі паверх і
падпярэзвалі поясам. У канцы 19
ст. белыя палатняныя н…….
сталі сподняй адзежынай.
Н

21. Калі мой дзядуля
здзіўляўся ці хацеў
выказаць сваё
захапленне ці згоду,
ён гаварыў: « О..-..!!!
Якая хатка !» ці
«О..-.., як ты
вырас!» А яшчэ ён
любіў паўтараць :
«Лепш о..-.. , чым
О

22. На п……. пякуць
бліны, аладкі,
яечню.
П

23. Як р…….
я прыдбаю,
Корань дрэва адкапаю
К.Крапіва
Р

24. У с……. насыпалі соль.
Даўней яны былі часцей
за ўсё драўлянымі.
С

25. У магазіне куплю
т……,
Пашыю сукенку
ляльцы Марыне.
Т

26. У……. -- прадмет
мэблі. Часцей за ўсё,
седзячы на ў…….. ,
гаспадыня абірала
бульбу.
У

27. Гэта літара
падкрэслівае нашу
адметнасць, бо
сустракаецца ў алфавітах
свету вельмі рэдка. Помнік
гэтай літары ўстаноўлены
ў старажытным Полацку.
Ў

28. Ф…… на вокнах,
як павуцінкі.
Ф

29. У куце сядзіць
мядзведзь, Х…..
вышывае, а
лісічка-невялічка
хатку прыбірае.
З.Бядуля
Х

30. Ц…. стаяў пры
печы.
У ім вада.
Гаспадыня брала
ваду з ц…. і
налівала ў чыгункі.
Усё пад рукамі.
Рускі адпаведнік—ушат.
Ц

31. Ч….. з хаты ўцякла,
раскрычалася,
Ч….. да
патэльні чаплялася.
Э.Агняцвет
Дзень быў святы. Яшчэ
ад рання
Блінцы пякліся на
сняданне,
І ўжо пры печы з ч……
Стаяла маці…
Я.Колас
Ч

32. На ш… ўскочыў
пеўнік сам.
Заважыў:
роўна кілаграм.
Назавіце прадмет
для ўзважвання
Ш

33. Э р а т ж а э к
Складзіце з літар
прадмет мэблі, які
раней быў амаль у
кожнай хаце.
Э

34. 1) Ю…-- крышка у
дымаходзе.
2) Кот сядзеў ля
Нарачы,
ю… з плотак
варачы.
Ю… з лустай
сітнаю дужа
апетытная.
Ю

35. Печ займала ў сялянскай хаце
пачэснае месца. З печчу звязана
многа звычаяў. Яна была і
доктарам, лячыла хваробы. Каб
вылечыць захварэўшае дзіця, яго
на лапаце засоўвалі ў астылую
печ.
Як завуць бабу—гераіню казкі
пра Іванушку, што таксама так
рабіла: на лапаце—ды ў печ?
Я

36. Адказы
∗Абрус
∗Бірулька
∗Вудзільна
∗Гарлач ык
∗Дыван
∗Евангелле
∗Ёлкае
∗Жалейка
∗Завушніцы
∗Ікона
∗Карункі
∗Лейцы
∗Матавіла
∗Нагавіцы
∗ Ого-го!!!
∗ Патэльня
∗ Рыдлёўка
∗ Сальніца
∗ Тканіна
∗ Услончык
∗ Фіранка
∗ Хустка
∗ Цэбар
∗ Чапяла
∗ Шалі
∗ Э тажэрка
∗ Юшка
∗ Яга

37. У «Сялянскай хатцы»

38. Пакуль спадчына з намі,
мы – людзі, мы жывём.
У. Ліпскі

39. ∗ Цікаўцеся мінулым, і яно раскрые вам свае
таямніцы, бо без гістарычнай памяці
няма будучыні!
∗ Слухайце гаворку старых людзей,
запісвайце іх аповеды, трапныя выразы і
словы , бо гэта таксама наша спадчына!
Адчуйце смак роднага слова!
∗ Вывучайце гісторыю свайго краю, будзьце
цікаўнымі даследчыкамі і краязнаўцамі!
Дарагія сябры!