ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับจริยศาสตร์

1. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 1
บทที่ 1
ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับจริยศาสตร์
1. ความหมายของจริยศาสตร์
คำว่ำ “จริยศำสตร์” ซึ่งมำจำกภำษำอังกฤษคือ Ethics ตำมที่ใช้กันอยู่ในสมัยปัจจุบัน
จริยศำสตร์เป็นสำขำหนึ่งของปรัชญำ ว่ำด้วยกำรแสวงหำคุณค่ำของควำมดี สิ่งที่กระทำ คำว่ำ
จริยศำสตร์ ในภำษำสันกฤต จริย แปลว่ำ ควำมประพฤติ สิ่งประพฤติ และศำสตร์ แปลว่ำ
ควำมรู้ หรือวิชำ ร่วมเรียกว่ำ ควำมรู้ วิชำที่ว่ำด้วยควำมประพฤติ หรือวิชำที่ควรประพฤติใน
ภำษำอังกฤษ คือ Ethics จำกภำษำลำตินว่ำ ethos วิชำ ควำมประพฤติ หรือบุคลิกภำพ บำงครั้ง
เรียกว่ำ ปรัชญำจริยธรรม Moral Philosophy หลักจริยธรรมที่เรียกว่ำระเบียบแบบแผน ข้อ
ปฏิบัติ ดร.วิทย์ วิศทเวย์ ได้อธิบำยควำมหมำยของจริยศำสตร์ ว่ำ วิชำจริยศำสตร์ คือวิชำที่
กล่ำวถึงคุณค่ำทำงจริยธรรม อันได้แก่ ลักษณะที่พึงประสงค์หรือลักษณะที่ควรจะเป็น หรือ
ลักษณะที่พึงปรำรถนำ เช่น ควำมสวย ควำมดี ควำมยุติธรรม เป็น ลักษณะที่พึงประสงค์ดังกล่ำว
แล้ว บำงครั้งก็ใช้คำว่ำ ดี ถูก ควร ซึ่งตรงกับคำว่ำ ผิด ชั่ว ไม่ควร เช่น กำรให้อภัยเป็นสิ่งดี เป็น
สิ่งที่ถูกต้อง เป็นสิ่งควรทำ (ทองพูล บุณยมำลิก,2538:97) จริยศำสตร์ จะบอกให้ทรำบลักษณะ
ถูกหรือผิดของกำรประพฤติ หรือกำรประเมินค่ำของชีวิต ตำมเงื่อนไขทำงพฤติกรรมของมนุษย์
ทั่วไป จริยศำสตร์ หมำยถึงวิชำที่ศึกษำเรื่องของคุณค่ำและเป้ำหมำยของชีวิต และคุณค่ำของกำร
กระทำ
เจมส์ เซท จริยศำสตร์ คือศำสตร์ที่ว่ำด้วยหลักแห่งควำมประพฤติ และเกณฑ์แห่งควำม
ประพฤติว่ำอะไรควรทำ อะไรไม่ควรทำ มูฮีต จริยศำสตร์ เป็นศำสตร์ที่ว่ำด้วย
พฤติกรรมในแบบพื้นฐำนแห่งกำรตัดสินที่ถูกต้อง หน้ำที่ของจริยศำสตร์ก็คือกำรให้เกณฑ์แน่นอน
แก่พฤติกรรมไม่ว่ำพฤติกรรมนั้นจะถูกหรือผิด
แมคแคนซี่ จริยศำสตร์ คือกำรศึกษำถึงสิ่งที่ถูกและสิ่งที่ดีในกำรกระทำ และเขำได้
กล่ำวว่ำ จริยศำสตร์เป็นศำสตร์ที่ว่ำด้วยควำมดีอันสูงสุด ซึ่งมีควำมสัมพันธ์อยู่กับชีวิตมนุษย์
นั่นเอง นั่นคือสัจจะที่แท้จริง
สะอำเกี้ยน จริยศำสตร์ คือกำรศึกษำเรื่องควำมถูกต้องและควำมดี กล่ำวคือศึกษำเรื่อง
ควำมประพฤติถูกและชีวิตที่ดี
นักเทววิทยำ จริยศำสตร์ คือศำสตร์แห่งควำมดี ไม่ใช่ศำสตร์แห่งควำมถูกต้อง กฎต่ำงๆ
นั้นไม่ใช่มีไว้เพื่อประโยชน์ของกฎ แต่มีไว้เพื่อควำมดี
นักระเบียบวิทยำ จริยศำสตร์ คือศำสตร์ที่มีจุดมุ่งหมำยในตัวเอง ไม่ใช่วิธีกำรหรืออุบำย
สำหรับควำมดีเลิศอย่ำงอื่น กฎทำงจริยศำสตร์เป็นกฎที่พิสูจน์ได้ในตัวเอง หิริ โอตตัปปะ เป็นสิ่งที่มี
มำแต่กำเนิด และเป็นธรรมที่รวบรวมไว้ซึ่งควำมรู้ด้วยควำมดีโดยตรง
นักสัญชำตญำณวิทยำ จริยศำสตร์ คือศำสตร์แห่งควำมถูกต้องนั้น เป็นแนวควำมคิด
ขั้นพื้นฐำน มุ่งแสวงหำกฎเกณฑ์ทำงจริยศำสตร์เท่ำนั้น และกฎทำงจริยศำสตร์เหล่ำนี้ก็เป็นกฎที่
เกิดขึ้นจำกควำมคิดอันดีงำมที่มีอยู่เสมอ บุคคลก็ควรอำศัยกฎเหล่ำนี้ในกำรปฏิบัติหน้ำที่

2. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 2
จะเห็นได้ว่ำ จริยศำสตร์ คือศำสตร์แห่งพฤติกรรมของมนุษย์ที่ว่ำด้วยควำมดี ควำม
ถูกต้อง สิ่งที่ควรทำและไม่ควรทำ ทั้งนี้เพื่อให้มนุษย์ดำเนินชีวิตของตนเองอยู่ในสังคมได้อย่ำงปกติ
สุข
จริยศำสตร์นั้น มีจุดมุ่งหมำยเพื่อจะให้มนุษย์รู้จักวิธีกำรดำรงชีวิตให้อยู่ในสังคม มีควำมสมัครสมำน
สำมัคคี รักใคร่ปรองดองกัน เห็นอกเห็นใจซึ่งกันและกัน กำรกระทำสิ่งใดๆ ต้องเป็นไปเพื่อควำมดี
และควำมถูกต้อง เพื่อผลประโยชน์ร่วมกันของหมู่คณะและควำมเจริญของสังคมนั้น(ศรัณย์ วงศ์คำ
จันทร์,2526:151-152)
ควำมหมำยของจริยศำสตร์ตำมแนวที่ปรำกฏออกมำในรูปของศำสนำต่ำง ๆเช่น
พระพุทธศำสนำ ศำสนำคริสเตียน ศำสนำอิสลำม ศำสนำฮินดู ฯลฯ แต่ละศำสนำจะมีข้อกำหนด
ว่ำอะไรคือจุดมุ่งหมำยสูงสุด หรือเป้ำหมำยสูงสุดของชีวิตมนุษย์ แนวทำงปฏิบัติเพื่อให้ถึง
จุดมุ่งหมำยของชีวิตมีอย่ำงไร หลักจริยธรรมหรือข้อที่พึงละเว้นทำงควำมประพฤติ ตำม
ควำมหมำยนี้ศำสนำต่ำง ๆ จัดเป็นรูปแบบหรือแนวทำงดำเนินชีวิตในแนวทำงต่ำง ๆ กัน อยู่ใน
ขอบข่ำยของจริยศำสตร์ เพรำะจริยศำสตร์พูดถึงแนวทำงในกำรดำเนินชีวิตของมนุษย์ มนุษย์พึง
ดำรงชีวิตและปฏิบัติตนอย่ำงไรจึงจะเป็นชีวิตที่ประเสริฐสุขเป็นประมวลกฎเกณฑ์ควำมประพฤติ
เฉพำะกลุ่มวิชำหรือของบุคคลในสถำบันต่ำง ๆ เพื่อส่งเสริมควำมเจริญก้ำวหน้ำ ดำรงไว้ซึ่งเกียรติ
คุณของวิชำชีพ ทำให้เป็นที่ยอมรับและได้รับควำมเชื่อถือไว้วำงใจจำกสังคม จริยศำสตร์ที่ใช้ใน
ควำมหมำยนี้ได้แก่ เรื่องของจรรยำบรรณ (Code of ethics) ของวิชำชีพต่ำง ๆ เช่น จรรยำบรรณ
แพทย์ จรรยำบรรณพยำบำล จรรยำบรรณครู จรรยำบรรณนักกฎหมำย ฯลฯ ควำมหมำยของจริย
ศำสตร์ข้อนี้มุ่งเน้นที่รูปแบบของควำมประพฤติเป็นชื่อของสำขำวิชำปรัชญำ คือ สำขำที่เรียกว่ำ
อรรฆวิทยำ (axiology) ศึกษำเกี่ยวกับคุณค่ำ (value) ประเภทของคุณค่ำ สภำวกำรมีอยู่ของ
คุณค่ำและกฎเกณฑ์ที่เรียกว่ำคุณค่ำ จริยศำสตร์เป็นกำรศึกษำเกี่ยวกับคุณค่ำควำมประพฤติกำร
กระทำของมนุษย์ กำรแสวงหำหลักเกณฑ์ควำมประพฤติของมนุษย์ว่ำอย่ำงไหนถูก ไม่ถูก ดีไม่ดี
ควรไม่ควร และกำรแสวงหำคำตอบเรื่องควำมดีสูงสุดของชีวิตมนุษย์ กำรศึกษำเรื่องเหล่ำนี้ในเชิง
ของปรัชญำเป็นกำรศึกษำด้วยเหตุผลเป็นพื้นฐำนทีสำคัญในกำรโต้แย้งกันทำงควำมคิด จริยศำสตร์
ตำมควำมหมำยนี้ไม่มีกำรให้คำตอบที่สรุปได้อย่ำงเด็ดขำดเป็นหลักสำกล และไม่มีลักษณะของกำร
จูงใจหรือห้ำมปรำม แต่มีลักษณะของกำรเสนอแนวควำมคิดเห็น กำรให้เหตุผล ซึ่งย่อมแล้วแต่กำร
ไตร่ตรองด้วยวิจำรณญำณของผู้ศึกษำที่จะนำไปใช้ให้เหมำะสมกับสภำพควำมเป็นจริงและปัญหำที่
เผชิญในกำรดำเนินชีวิต กล่ำวได้ว่ำ กำรศึกษำจริยศำสตร์ตำมควำมหมำยนี้ก็คือ กำรศึกษำ
แนวควำมคิดของนักปรัชญำ สำนักต่ำง ๆ ที่ให้คำตอบต่อปัญหำข้ำงต้นไว้หลำยแนวทำงด้วยกัน
ควำมหมำยตำมรูปศัพท์ ในภำษำอังกฤษมีคำสองคำที่มีควำมหมำยใกล้เคียงกัน
ได้แก่ moral ซึ่งมีจำกภำษำลำติน moralis และคำว่ำ ethics มำจำกภำษำกรีก ethos ทั้ง
สองศัพท์นี้มีควำมหมำยเดียวกันคือ หมำยถึง ประเพณีหรือวิถีชีวิต (custom or way of life)
ในปัจจุบันคำว่ำ moral คือศีลธรรม และ คำว่ำ morality สภำวะทำงศีลธรรม ใช้สำหรับ
หมำยถึงตัวของควำมประพฤติโดยตรง เช่น ควำมชื่อสัตย์ ควำมรับผิดชอบ ควำมเมตตำกรุณำ
ส่วนคำว่ำ จริยศำสตร์ใช้หมำยถึงควำมรู้หรือศำสตร์ที่ศึกษำเกี่ยวกับระบบควำมประพฤติ จริย
ศำสตร์มีลักษณะของกำรตัดสินคุณค่ำทำงควำมประพฤติ กำรแสวงหำหลักเกณฑ์ของควำม
ประพฤติตำมที่ได้กล่ำว จริยศำสตร์จึงมีลักษณะเป็นศำสตร์ที่ศึกษำหลักกำรหรือหลักเกณฑ์
normative science ไม่ได้มีลักษณะของกำรเป็นศำสตร์ที่อธิบำยข้อเท็จจริง ปรำกฏกำรณ์

3. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 3
ข้อเท็จจริงดังเช่น วิทยำศำสตร์ ซึ่งเป็น destcriptine science กล่ำวอีกนัยหนึ่งได้ว่ำ
วิทยำศำสตร์เป็นศำสตร์ที่อธิบำยว่ำ อะไรเกิดขึ้น เกิดขึ้นได้อย่ำงไร และจะเป็นอย่ำงไรต่อไป แต่จ
ริยศำสตร์เป็นศำสตร์ที่อธิบำยว่ำ ควรทำ หรือไม่ควรทำอย่ำงไร ใช้อะไรเป็นเกณฑ์ตัดสิน
นอกจำกคนเรำจะเป็นส่วนหนึ่งของโลกและต้องมีควำมสัมพันธ์บำงอย่ำงกับโลกแล้ว ใน
กำรดำรงอยู่ของชีวิตมนุษย์เรำยังต้องมีควำมสัมพันธ์กับมนุษย์ด้วย เรำจะพิจำณำเรื่องนี้เป็น 2
ประเด็น
ประกำรแรก มนุษย์ต้องมีควำมสัมพันธ์กับตัวเอง มนุษย์เรำควรทำอย่ำงไรกับตัวเอง
เรำควรใช้ชีวิตเรำอย่ำงไร อะไรเป็นสิ่งที่ดีทีสุดสำหรับชีวิตที่เรำควรแสวงหำ นี่เป็นปัญหำอุดมคติ
ของชีวิต ซึ่งปรัชญำเมธีได้ถกเถียงกันมำกว่ำ 2,000 ปี ปัญหำนี้รู้จักกันในนำมว่ำ ปัญหำเรื่อง
สิ่งดีสูงสุด (Summum Bonum) เรำจะพิจำรณำ 4 ทัศนะที่มีควำมเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้
ประกำรที่สอง มนุษย์ต้องอยู่ร่วมกับผู้อื่น เรำควรปฏิบัติกับผู้อื่นอย่ำงไร อะไรคือ
หลักแสวงหำควำมประพฤติของมนุษย์ ถ้ำท่ำนตกอยู่ในสถำนกำรณ์ที่ยุ่งยำกอันหนึ่ง ท่ำนมีหลัก
อะไรที่จะช่วยในกำรตัดสินใจ ปัญหำนี้เป็นปัญหำสำคัญของปรัชญำสำขำจริยศำสตร์ เรำไม่
สำมำรถวิเครำะห์ทุกแง่มุมได้ทั้งหมด แต่เรำจะวิเครำะห์หัวข้อสำคัญ 2 หัวข้อคือ
ในกำรกระทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เป้ำหมำยที่เรำจะบรรลุถึงหรือนัยหนึ่งผลที่จะได้จำกกำรกระทำกับ
วิธีกำรหรือหลักกำรที่พำไปสู่เป้ำหมำยนั้นอย่ำงไหนสำคัญกว่ำกัน เรำจะวิเครำะห์ปัญหำ 2 สำนักที่
ขัดแย้งกันอย่ำงรุนแรงในเรื่องนี้ เรำโดยทั่วไปเห็นว่ำ ในกำรที่เรำมีควำมสัมพันธ์กับผู้อื่นนั้น กำร
เห็นแก่ตัว เป็นสิ่งไม่ดี แต่นักปรัชญำจะไม่ยอมรับเรื่องนี้เฉย ๆ โดยไม่มีเหตุผล เรำจะพิจำรณำ
ควำมเห็นของนักปรัชญำ 2 คนที่ตอบปัญหำนี้ คือ ปัญหำที่ว่ำ ทำไมต้องต้องเห็นแกคนอื่น
จริยศำสตร์ เป็นปรัชญำสำขำหนึ่งที่ว่ำด้วยกำรครองชีวิต ว่ำอะไรควร อะไรไม่ควร เป็น
ศำสตร์ที่ว่ำด้วยหลักแห่งควำมประพฤติ ศำสตร์แห่งควำมถูกต้อง ศำสตร์ที่มีจุดมุ่งหมำยอยู่ในตัวเอง
ช่วยบอกให้รู้คุณค่ำแท้คุณคำเทียมของชีวิต จริยธรรม เป็นหลักธรรมสำหรับกำรประพฤติ ปฏิบัติ
เพรำะธรรมย่อมรักษำผู้ประพฤติธรรมให้เป็นมโนธรรมสำนึกและให้เกียรติเพื่อนมนุษย์ด้วยมีเมตตำ
ธรรมในกำรดำเนินชีวิต
2. จริยศาสตร์ศึกษาเรื่องอะไรบ้าง
จริยศำสตร์เป็นศำสตร์ที่ว่ำด้วยควำมประพฤติของมนุษย์ในทุก ๆด้ำน และในขณะเดี่ยว
กันก็บ่งชี้ให้ทรำบว่ำ พฤติกรรมเช่นนั้นถูกต้องหรือไม่ ดีหรือไม่ดี ควรทำหรือไม่ควรทำ เป็นต้น
จริยศำสตร์ จึงเป็นกำรศึกษำพฤติกรรมต่ำง ๆ ของมนุษย์ซึ่งพอสรุปได้ดังนี้
1. หน้ำที่ของมนุษย์ จริยศำสตร์ชี้ว่ำ มนุษย์ทุกคนที่เกิดมำต่ำง มีหน้ำที่ที่จะต้อง
รับผิดชอบด้ำยกันทั้งนั้น กล่ำวคือ แต่ละคนต่ำงมีหน้ำที่รับผิดชอบเป็นของตนเอง เช่น บิดำ
มำรดำ มีหน้ำที่ในกำรเลี้ยงดีดูอบรมสั่งสอนบุตร ธิดำให้เป็นคนดี บุตรธิดำมีหน้ำเลี้ยงดูมำรดำใน
วัยชรำ รักษำพยำบำลเมื่อบิดำมำรดำเจ็บป่วย เชื่อฟังคำสั่งสอนและปฏิบัติภำรกิจต่ำง ๆ แทนบิดำ
มำรดำ นักศึกษำมีหน้ำในกำรป้องกันรักษำ ประเทศชำติ ฯลฯ จริยศำสตร์จะเน้นให้แต่ละคนรู้จัก
หน้ำที่ของตนเอง และทำหน้ำที่ของตนเองให้สมบูรณ์

4. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 4
2. อุดมกำรณ์สูงสุดของชีวิต จริยศำสตร์นอกจำกจะชี้ว่ำมนุษย์แต่ละคนมีหน้ำทีที่
จะทำเป็นของตนแล้ว ยังบ่งชี้อีกว่ำ มนุษย์ควรทำอะไร ไม่ควรทำอะไร (อะไรควรทำ อะไรไม่ควร
ทำ) เพื่อมนุษย์เรำจะได้ยึดถือเป็นอุดมคติสูงสุดแห่งชีวิต ของตนเอง เช่น อุดมกำรณ์ของลูกเสือว่ำ
เสียชีพอย่ำงเสียสัตย์ ของชำวพุทธว่ำ ยอมสละชีวิตเพื่อรักษำธรรม จะเห็นได้ว่ำลูกเสือทุกคนยอม
ตำยเพื่อรักษำคำสัตย์ ชำวพุทธทุกคนยอมตำยเพื่อรักษำควำมเป็นธรรม เป็นต้น อุดมกำรณ์ของ
ชีวิตนี้จะทำให้เรำสำมำรถยืนหยัดอยู่ได้อย่ำงภำคภูมิ แม้จะสูญเสียสิ่งสำคัญ หรือสิ่งที่ตนหวงแหน
ก็ตำม ดังนั้น มนุษย์ทุกคนจึงมีอุดมกำรณ์แห่งชีวิตของตนไว้ และดำเนินตำมแนวแห่งอุดมกำรณ์
นั้น เพื่อว่ำชีวิตของตนเองจะได้มีคุณค่ำ ควำมดีอันสูงสุด จริยศำสตร์จะชี้ว่ำ ควำมดีอันสูงสุดคือ
อะไร และมนุษย์เรำควรเลือกทำ
3. ควำมดีอันสูงสุดนั้น ควำมดีอันสูงสุดในที่นี่หมำยถึง ควำมเหมำะสมในหน้ำที่ที่
จะพึงกระทำก่อนหรือหน้ำที่สำคัญกว่ำ หมำยควำมว่ำ เมื่อมีหน้ำที่ที่สำคัญเกิดขึ้นพร้อมกันหลำย
อย่ำงในขณะเดียวกัน กำรเลือกทำหน้ำที่ที่สำคัญกว่ำ มีคุณค่ำสูงกว่ำ คือ กำรทำควำมดีสูงสุด
ตัวอย่ำงเช่น ทหำรได้รับคำสั่งให้ออกไปรบ เพื่อป้องกันรักษำประเทศชำติ ในขณะเดียวกันก็ได้รับ
โทรเลขจำกภรรยำว่ำ “ลูกป่วยหนักกลับบ้ำนด่วน” ในฐำนะที่เขำเป็นทหำรกำรออกสนำมรบเพื่อ
ป้องกันประเทศชำติ เป็นหน้ำที่ที่ควรทำ ก่อนและมีคุณค่ำมำกกว่ำ และอีกอย่ำงหนึ่งนักศึกษำกำลัง
สอบไล่ปลำยภำคปีของปีที่จะสิ้นสุดกำรศึกษำ ได้รับโทรเลขจำกแม่ว่ำ “พ่อป่วยหนักกลับบ้ำนด่วน”
โดยหน้ำที่ของศีลธรรม นักศึกษำคนนั้น เดินออกจำกห้องสอบเดินทำงกลับบ้ำนเพื่อ กำร
รักษำพยำบำลพ่อที่กำลังป่วยหนัก(นภำจรี นำเบญจพล,2543:3-4)
3. ประโยชน์ของการศึกษาวิชาจริยศาสตร์
เนื่องจำกมนุษย์เป็นสัตว์สังคม มนุษย์นอกจำกจะรู้จักวิธีกำรดำรงชีวิตของตนแล้ว ยัง
จำต้องรู้จักวิธีกำรดำรงตนอยู่ในสังคมอีกด้วย เพรำะมนุษย์ไม่สำมำรถจะอยู่คนเดียวได้โดยโดดเดี่ยว
ได้ วิชำจริยศำสตร์มีควำมจำเป็นและเอื้ออำนวยแก่มนุษย์เป็นอย่ำงมำกในกำรดำรงชีวิตอยู่ในสังคม
มนุษย์คนใดก็ตำมถ้ำขำดศีลธรรมแล้วจะไม่มีควำมเป็นมนุษย์เหลืออยู่เลย ในขณะเดียวกันถ้ำสังคม
ใดก็ตำมที่ขำดศีลธรรมแล้ว สังคมนั้นก็ไม่สำมำรถดำรงอยู่ได้ จริยศำสตร์จึงเป็นหลักที่มนุษย์ทุก
คนและสังคมมนุษย์ทุกสังคมต้องยึดถือเป็นแนวทำงในกำรปฏิบัติ เพื่อควำมเจริญรุ่งเรื่องและ
ควำมสุขสงบของมนุษย์ทุกคนและสังคมมนุษย์โดยส่วนรวม
จริยศำสตร์จึงมีประโยชน์ต่อมนุษย์และสังคมมนุษย์เป็นอย่ำงมำก ดังจะเห็นได้
ดังต่อไปนี้จริยศำสตร์ทำให้มนุษย์รู้จักกำรดำเนินชีวิตในทำงสังคมและส่วนรวม หมำยควำมว่ำจริย
ศำสตร์เป็นเครื่องชี้นำให้มนุษย์รู้จักกำรวำงตน กำรดำรงตนอยู่ในฐำนะที่เป็นมนุษย์ ใน
ขณะเดียวกัน มนุษย์ต้องอยู่ร่วมกันเป็นหมู่คณะเป็นกลุ่มชน ในฐำนะที่เป็นสัตว์สังคม จริย
ศำสตร์จะเป็นเครื่องชี้นำให้มนุษย์ในสังคมนั้น ๆ รู้จักวิธีกำรต่ำง ๆ ในกำรดำรงตนอยู่ในสังคมใน
ฐำนะที่เป็นส่วนหนึ่งแห่งสังคม เพื่อสังคมของตนเองจะได้เจริญรุ่งเรื่องมีควำมสุข
1. จริยศำสตร์ ทำให้มนุษย์รู้จักคุณค่ำอันแท้จริงของชีวิต จริยศำสตร์จะสอนให้
มนุษย์รู้จักคุณค่ำที่แท้จริงของชีวิต อันจะเป็นเครื่องกระตุ้นให้มนุษย์รู้จักใช้ควำมรู้ควำมสำมำรถใน
กำรสร้ำงสรรค์ชีวิตของตนเองและสังคมได้อย่ำงสมบูรณ์ทำให้มนุษย์รู้จักตนเองและผู้อื่นยิ่งขึ้น
2. จริยศำสตร์ ส่งเสริมให้มนุษย์เกิดมโนธรรมและควำมรู้ จำกกำรศึกษำวิชำจริ
ศำสตร์ จะทำให้มนุษย์มีวิชำควำมรู้เพิ่มขึ้น มีประสบกำรณ์เพิ่มขึ้นจำกกำรได้ศึกษำเรื่องรำวต่ำง ๆที่

5. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 5
ผ่ำนมำ ขณะเดียวกันจริยศำสตร์จะปลูกฝังและส่งเสริมให้ผู้ศึกษำเกิดมโนธรรมขึ้นในจิตใจ อันจะ
เป็นแนวทำงในกำรให้เขำยึดถือเป็นหลักแห่งกำรดำรงชีวิตต่อไป
3. จริยศำสตร์ จะก่อให้เกิดควำมสุขทั้งทำงกำยและทำงใจแก่มนุษย์ เพรำะจริย
ศำสตร์นั้นแนะนำให้มนุษย์ทำแต่สิ่งที่ดีทั้งทำงกำยและทำงใจ เมื่อมนุษย์เรำปฏิบัติตำมก็จะเกิด
ควำมสุขทั้งกำยและใจ สังคมมนุษย์นั้นก็จะมีควำมสุขเจริญรุ่งเรือง
4. จริยศำสตร์ ทำให้มนุษย์รู้จักหน้ำที่ของตนเอง รู้จักควำมดีอันสูงสุด และอุดมกำร
ของชีวิตทำงศีลธรรมซึ่งจะเป็นผลทำให้มนุษย์รู้จักรับผิดชอบต่อตนเองหรือรับผิดชอบต่อหน้ำที่ของ
ตนเอง และทำแต่สิ่งที่ดีงำม อันจะนำไปสู่ควำมเจริญรุ่งเรือง และควำมสงบสุขมำสู่ตนเองและ
สังคมจริยศำสตร์ช่วยให้แยกแยะได้ออกถึงคำว่ำ ดี ชั่ว คนดี คนชั่ว จะได้เลือกปฏิบัติในสิ่งที่ดีที่สุด
ทำให้รู้ว่ำมนุษย์ที่สมบูรณ์เป็นอย่ำงไร? ทำให้เข้ำใจตนเองและผู้อื่นตำมควำมเป็นจริง เพื่อที่จะได้
เข้ำกับผู้อื่นได้ดีขึ้นและมีควำมสุขใจขึ้น
5. จริยศำสตร์ทำให้เข้ำใจกฎศีลธรรมที่แท้จริง ที่จิตวิญญำณมนุษย์โหยหำ
เรียกร้องตลอดเวลำ
6. จริยศำสตร์ทำให้เรำมีหลักเกณฑ์ในกำรดำเนินชีวิตไปสู่เป้ำหมำย คือ อุดมคติ
ที่ตั้งไว้ ชีวิตไม่เป็นเหมือนปุยนุ่นที่ล่องลอยไปตำมกระแสลม หรือกอสวะที่สุดแต่กระแสน้ำจะพัดพำ
ไป
4. จริยศาสตร์กับวิชาอื่นๆ
1. จริยศำสตร์กับวิทยำศำสตร์กำยภำพ จริยศำสตร์ว่ำด้วยเรื่องศีลธรรมของมนุษย์
โดยที่มนุษย์นั้นต้องอำศัยอยู่ในท่ำมกลำงธรรมชำติอันเป็นเรื่องของวิทยำศำสตร์กำยภำพ ควำมรู้
เข้ำใจในกฏธรรมชำติทำให้มนุษย์หำยกลัวสิ่งแวดล้อมส่งผลถึงศีลธรรมในตัวมนุษย์ด้วย เนื่องจำก
มนุษย์สมัยก่อนอำจสร้ำงระบบศีลธรรมขึ้นมำจำกกำรไม่เข้ำใจระบบธรรมชำติก็ได้ เช่น กำรฆ่ำหญิง
สำวพรหมจำรีบูชำยัญต่อเทพเจ้ำเพื่อทำให้คนในเผ่ำปลอดภัยเป็นต้น
2. จริยศำสตร์กับชีววิทยำมนุษย์มีองค์ประกอบ 2 ประกำรคือ ร่ำงกำยและจิตใจ วิชำ
ชีววิทยำให้ควำมรู้เกี่ยวกับระบบ ต่ำง ๆ ของร่ำงกำย ถ้ำร่ำงกำยมีระบบใดที่ผิดปรกติย่อมส่งผล
กระทบต่อระบบศีลธรรมของผู้นั้นด้วย เช่น คนสติไม่สมบูรณ์ย่อมเป็นกำรยำกที่จะให้มีศีลธรรม
ครบถ้วน
3. จริยศำสตร์กับจิตวิทยำวิชำจิตวิทยำให้ควำมรู้เกี่ยวกับองค์ประกอบของจิตและ
พฤติกรรมมนุษย์ วิชำนี้จึงเป็นพื้นฐำนของวิชำจริยศำสตร์ แต่จิตวิทยำมีขอบเขตที่กว้ำงกว่ำจริย
ศำสตร์ เพรำะศึกษำทั้งควำมรู้ ควำมรู้สึกและเจตจำนง ส่วนจริยศำสตร์จะเน้นกำรศึกษำที่เจตจำนง
อย่ำงเดียว จิตวิทยำมีพื้นฐำนอยู่ที่วิทยำศำสตร์ คือศึกษำที่ธรรมชำติของควำมจริง แต่ จริยศำสตร์
ศึกษำข้อเท็จจริงทำงศีลธรรม
4. จริยศำสตร์กับสังคมวิทยำสังคมวิทยำมองโครงสร้ำงของสังคม บ่อเกิดและ
พัฒนำกำรของมนุษย์ ขนบธรรมเนียมของมนุษย์ แต่จริยศำสตร์เน้นคุณค่ำทำงศีลธรรมของปัจเจก
ชนและสังคมส่วนรวมแต่สังคมวิทยำจะมองเพียงข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในสังคมโดยไม่ตัดสินว่ำถูกผิด
5. จริยศำสตร์กับอภิปรัชญำและญำณวิทยำอภิปรัชญำเป็นเรื่องของควำมจริง เช่น
พระเจ้ำ นรก สวรรค์ ส่วนญำณวิทยำเป็นกำรแสวงหำควำมรู้เพื่อเข้ำถึงควำมจริงนั้น จริยศำสตร์มี
ส่วนสัมพันธ์อย่ำงมำกกับ 2 วิชำข้ำงต้น เพรำะมนุษย์จะมีหลักแห่งควำมเชื่อในใจ เช่น ใน

6. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 6
อภิปรัชญำ เชื่อว่ำควำมจริงมีอยู่คือพระเจ้ำ และในญำณวิทยำเชื่อว่ำกำรจะเข้ำถึงควำมจริงนั้นจะ
สำมำรถรู้ได้ด้วยกำรวิวรณ์คือกำรเปิดเผยตัวของพระเจ้ำ จริยศำสตร์ก็จะปฏิบัติตำมบัญญัติ 10
ประกำรอย่ำงเคร่งครัด
5. การประยุกต์ใช้จริยศาสตร์
ด้วยเหตุที่จริยศำสตร์เป็นศำสตร์ที่ศึกษำเกี่ยวกับคุณค่ำกำรกระทำของมนุษย์ ดังนั้น
จริยศำสตร์สำมำรถนำมำประยุกต์ใช้ได้ดังต่อไปนี้
1. เนื่องจำกจริยศำสตร์ให้ควำมรู้ในเรื่องคุณค่ำแห่งชีวิตมนุษย์ ว่ำควรยึดถือในสิ่งซึ่งเป็น
ควำมต้องกำรที่แท้จริงของชีวิต อันเป็นสิ่งที่ประเสริฐสุดและควรค่ำแก่กำรแสวงหำของชีวิต ดังนั้น
จริยศำสตร์จึงเข้ำมำมีบทบำทในกำรกำหนดเป้ำหมำยในกำรดำเนินชีวิต เพื่อมนุษย์จะได้ใช้เป็น
แนวทำงในกำรประพฤติปฏิบัติตน เพรำะจริยศำสตร์จะช่วยให้มนุษย์มีควำมเข้ำใจในตนเอง ผู้อื่น
และสังคม อีกทั้งมนุษย์จะได้มีควำมเจริญก้ำวหน้ำในชีวิตต่อไป อันจะส่งผลให้บรรลุถึงสิ่งที่ตนได้
ยึดถือไว้
2. กำรนำจริยศำสตร์มำเป็นแนวทำงในกำรตัดสินว่ำสิ่งใดดีชั่ว ถูกผิด ควร ไม่ควร เพื่อ
มนุษย์จะได้มียุติธรรมในกำรพิจำรณำหรือตัดสินในเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้ อย่ำงถูกต้อง
3. กำรนำจริยศำสตร์มำใช้ในกำรพัฒนำ และยกระดับจิตใจของตนเอง เพื่อให้มนุษย์ได้
ใช้สติปัญญำในกำรตรึกตรอง พินิจพิจำรณำสิ่งต่ำง ๆ อย่ำงรอบด้ำน อันจะส่งผลให้เกิดกำร
ประพฤติปฏิบัติตนโดยยึดถือเหตุผลเป็นหลักในกำรดำเนิน ชีวิต
4. กำรนำจริยศำสตร์มำใช้กับคนในสังคม จะช่วยให้สังคมมีระเบียบ เพรำะหำกสมำชิก
ของสังคมปรำศจำกควำมขัดแย้งต่อหลักกำรที่สังคมถือปฏิบัติร่วม กัน และสมำชิกต่ำงก็เห็นพ้อง
ต้องกันในหลักกำรดำเนินชีวิตที่ดีแล้ว ย่อมทำให้เกิดควำมเป็นระเบียบในสังคม อีกทั้งจริยศำสตร์
ช่วยให้สังคมมีควำมสงบสุข เพรำะเมื่อทุกคนในสังคมยึดถือหลักกำรดำเนินชีวิตร่วมกันอย่ำงมี
ระเบียบแล้ว สังคมย่อมพบพำควำมสงบสุขด้วย
5. กำรนำจริยศำสตร์มำใช้ในกำรแก้ไขปัญหำของสังคม เนื่องจำกปัญหำที่เกิดขึ้นใน
สังคม บำงปัญหำเป็นเรื่องของ "คุณค่ำ" ที่แต่ละปัจเจกบุคคลตีควำม และยึดถือแตกต่ำงกันออกไป
ดังนั้น จริยศำสตร์จึงเข้ำมำมีบทบำทในกำรโต้แย้งและกำรให้เหตุผล เพื่อหำข้อสรุปร่วมกัน อันจะ
นำไปสู่กำรกำหนดเป็นแนวทำงในกำรปฏิบัติเพื่อแก้ปัญหำสังคมได้อย่ำงถูก ต้อง และตรงกับสำเหตุ
แห่งปัญหำนั้น ๆ
6. กำรนำจริยศำสตร์มำใช้ในกำรพัฒนำทรัพยำกรมนุษย์ในด้ำนจิตใจ เพื่อให้พลเมือง
ของประเทศเป็นผู้มีจิตใจดีงำม มีควำมกล้ำหำญทำงจริยธรรม มีกำรตัดสินใจในหนทำงที่ถูกต้อง
อันเป็นหลักสำคัญที่จะทำให้พลเมืองมีควำมเข้มแข็งทำงจิตใจ เพื่อเป็นพื้นฐำนของกำรพัฒนำสังคม
ในด้ำนอื่น ๆ ต่อไป
เนื่องจำก จริยศำสตร์เป็นกำรศึกษำคุณค่ำแห่งชีวิตมนุษย์ โดยมีควำมมุ่งหวังให้มนุษย์
ค้นหำคุณค่ำที่แท้จริงแห่งชีวิตและสรรพสิ่ง โดยใช้สติปัญญำ และเหตุผลในกำรแสงหำสิ่งที่ดีมี
คุณค่ำที่สุดในชีวิตเพื่อควำมเจริญก้ำวหน้ำ แห่งตน แต่เพรำะชีวิตมนุษย์มิได้รำบเรียบเสมอไป
บำงครั้งเกิด "ควำมขัดแย้งทำงคุณค่ำ (Conflict of Value) กำรกระทำของมนุษย์" กล่ำวคือเป็น
ควำมรู้สึกสองทำงที่ขัดแย้งกัน จนมนุษย์ไม่สำมำรถตัดสินใจได้ ในท้ำยที่สุดกำรกระทำต่ำง ๆ ใน
สังคมจึงต้องอำศัยจริยศำสตร์มำเป็นมำตรกำรตัดสินคุณค่ำกำรกระทำ.

7. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 7
6. ขอบเขตและมาตรการทางจริยศาสตร์
จริยศำสตร์ (Ethics) เป็นสำขำหนึ่งของคุณวิทยำ (Axiology) หรือทฤษฎีคุณค่ำ
(Theory of values) ซึ่งประกอบด้วยอีก ๒ สำขำย่อยคือ ตรรกศำสตร์ (Logic) และ
สุนทรียศำสตร์ (Aesthetics) ศำสตร์ทั้ง ๓ นี้เป็นศำสตร์แห่งกำรแสวงหำคุณค่ำอันเป็นคุณค่ำ
พื้นฐำนของมนุษย์ ๓ ประกำรด้วยกัน คือ ควำมดี (Good), ควำมจริง (Truth) และควำมงำม
(Beauty) ตำมลำดับ
ควำมหมำยของจริยศำสตร์ไม่ว่ำจะอธิบำยในควำมหมำยตำมรูปศัพท์หรือควำมหมำย
ตำมกำรใช้ ก็ยังมีควำมสัมพันธ์ซึ่งกันและกันอยู่ โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งจุดสำคัญคือ เป็นเรื่องเกี่ยวกับ
ควำมประพฤติของมนุษย์และกฎเกณฑ์ที่จะนำมำตัดสินปัญหำประกำรหนึ่งที่จะพบในสังคมปัจจุบัน
ก็คือ กำรนำคำว่ำจริยศำสตร์ไปใช้ในควำมหมำยที่แทนกัน เช่น ใช้คำว่ำ จริยศำสตร์ ในควำมหมำย
ของศำสตร์ศำสนำ ในควำมหมำยของจรรยำบรรณ นอกจำกนี้ยังมีคำว่ำ จริยธรรม อีกคำหนึ่งที่
นำมำใช้ในควำมหมำยของจริยศำสตร์ ดังนั้น เมื่อเอ่ยถึงคำว่ำจริยศำสตร์ สิ่งแรกที่พึงกระทำคือ
ระบุให้ชัดเจนว่ำจะใช้ในควำมหมำยใด โดยคำนึงถึงปัญหำสำคัญในขอบเขตของจริยศำสตร์
ดังต่อไปนี้ คือ
1. อะไรคือควำมดีสูงสุดของชีวิตมนุษย์ หรือจุดมุ่งหมำยของชีวิตมนุษย์
2. อะไรคือมำตรกำรทำงจริยธรรมหรือเกณฑ์ตัดสินควำมประพฤติ
3. กำรกระทำของมนุษย์ควำมหมำยของค่ำทำงจริยธรรม คือ ดี ชั่ว ถูก ผิด ควร ไม่
ควร และบ่อเกิดของค่ำทำงจริยธรรม มนุษย์ทุกคนต้องกำรมำตรกำรจริยะ กำรดำเนินชีวิต
เป็นกำรทดลองค้นคว้ำ เรำจะรู้หรือไม่รู้ตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ เรำทดลองค้นคว้ำอยู่ตลอดเวลำว่ำ
ดำเนินชีวิตอย่ำงไรจึงจะดีที่สุด สำหรับตัวเรำเองโดยเฉพำะ ผู้มีศรัทธำต่อศำสนำย่อมทดลองค้ำ
คว้ำอยู่เสมอว่ำทำอย่ำงไรจึงจะได้กุศลเพิ่มขึ้น นักท่องเที่ยวย่อมทดลองค้นคว้ำอยู่เสมอว่ำ เที่ยว
อย่ำงไรจึงจะสนุกสนำนเพลิดเพลินที่สุด นึกศึกษำย่อมทดลองค้นคว้ำอยู่เสมอว่ำ ทำอย่ำงไรจึงได้
ควำมรู้มำกโดยใช้เวลำแต่น้อย เมื่อเรำได้ทดลองค้นคว้ำไปนำน ๆ เรำก็จะรู้จักเลือกวิธีกำร
ดำเนินกำรไปอย่ำงฉลำดและได้ผลมำกขึ้น เพรำะในทำงปฏิบัติเหตุกำรณที่เคยเกิดขึ้นแล้วย่อม
เกิดขึ้นซ้ำ ๆ ซำก ๆ ได้เสมอ แม้ไม่เหมือนเดิมทุกระเบียบนิ้ว แต่ก็มีส่วนคล้ำยคลึงอยู่มำก

8. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 8
แต่เรำจะทดลองค้นคว้ำหำเองหมดทุกอย่ำง ซึ่งในทำงปฏิบัติจริง ๆ อำจจะต้องยอมให้
ผิดเป็นครู และเสียเวลำไปมำกต่อมำก วิธีกำรผิดเป็นครู (Trial - and –error) ของเรำอำจจะ
ลดภำระควำมผิดพลำดลงไปมำก หำกเรำได้ศึกษำคำสอน ของนักปรำชญ์ที่ได้ทดลองค้นคว้ำและ
วำงแนวทำงไว้ ให้เป็นแบบอย่ำง แต่ทั้งนี้ต้องถือว่ำคำสอนของนักปรำชญ์ช่วยแนะแนวเท่ำนั้น
กำรทดลองค้นคว้ำจนตัดสินใจด้วยตนเองเป็นสิ่งจำเป็นเฉพำะตัว ไม่เหมือนใครและไม่มีใคร
เหมือน
ปรัชญำชนต้องกำรมำตรกำรจริยะระดับปรัชญำ ตำมปกติได้ ปกติเรำได้รับหลัก
ศีลธรรมจำกผู้ใหญ่ที่อบรมเรำมำ ผู้ใหญ่ก็มักจะอบรมสอนเรื่องควำมเชื่อถือทำงศำสนำที่ท่ำน
สังกัดและตำมขนบธรรมเนียมของสังคมของท่ำน ครั้นโตขึ้น มีปัญญำมำกขึ้น เป็นต้นว่ำเมื่อได้
เรียนปรัชญำบ้ำงแล้ว เรำก็อยำกจะทรำบว่ำหลักศีลธรรมเหล่ำนี้มีเหตุผลอะไรหรือไม่ แม้จะเป็น
หลักที่จะต้องปฏิบัติตำมคำสั่งทำงศำสนำหรือปฏิบัติตำมควำมนิยมของสังคม เรำก็อยำกจะทรำบ
ว่ำ ศำสนำและขนบธรรมเนียมที่สั่งให้ปฏิบัติตำมเช่นนั้นเช่นนี้มีเหตุผลอะไรค้ำจุนอยู่หรือไม่
เพรำะเรำเชื่อว่ำคงไม่สั่งไปตำมอำรมณ์ ถ้ำหำกสั่งไปตำมอำรมณ์ เรำก็อยำกจะทรำบว่ำเรำมีสิทธิ์
จะปรับปรุงแก้ไขได้หรือไม่ ถ้ำหำกไม่สั่งตำมอำรมณ์ ในเมื่อเหตุผลเดิมล่วงเลยเวลำมำนำนแล้ว
และสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไปแล้ว รวมทั้งควำมต้องกำรเดิมก็ล่วงพ้นไปแล้วเช่นนี้ เรำมีสิทธิจะ
ปรับปรุงแก้ไขได้เพียงไร เพื่อให้เหมำะกับสภำพแวดล้อมและควำมต้องกำรใหม่ ๆ จึงเห็นได้
ชัดเจนมำกขึ้นว่ำ วิชำจริยศำสตร์ช่วยให้รู้จักวิจัยแนวทำงดำเนินชีวิตเพื่อให้รู้จักตัดสินใจเลือกวิถี
ชีวิตด้วยวิจำรณญำณของตนเอง โดยพิจำรณำจำกมำตรกำรจริยะ ในปรัชญำจริยะประกอบกับ
ประสบกำรณ์และควำมโน้มเอียงในจิตใจของเอ
จุดหมำยของชีวิตซึ่งแต่ละคนเลือกสำหรับกำรดำรงชีพของ เรียก “อุดมกำรณ์ของชีวิต”
คำสอนอันเป็นวิถีนำไปสู่อุดมกำรณ์ เรียกว่ำ อุดมคติของชีวิต อุดมกำรณ์ของแต่ละบุคคล ได้มำ
จำกปรัชญำบริสุทธิ์ของเขำเอง ที่ประยุกต์มำสู่ปัญหำว่ำด้วยเป้ำหมำยของชีวิต
มำตรกำรจริยะกับคุณค่ำทำงจริยะ อภิปรัชญำให้ควำมรู้แก่เรำว่ำควำมเป็นจริงคืออะไร
และญำณปรัชญำให้ควำมรู้ว่ำเรำรู้ควำมจริงได้อย่ำงไร สองสำขำนี้เรียกว่ำปรัชญำบริสุทธิ์ ถ้ำหำก
เรำยุติปัญหำลงเพียงแค่นี้และพอใจกับควำมรู้เช่นนี้แล้ว ปรัชญำก็ไม่ผิดอะไรกับเกมกีฬำฝึกสมอง
จะมีประโยชน์เพียงแค่ประลองควำมสำมำรถทำงสมองเท่ำนั้น ประโยชน์ของปรัชญำอยู่ที่ว่ำ เรำ
ไม่พอใจเพียงแต่จะรู้ว่ำ (เป็นอะไร) แต่กำรรู้ว่ำอะไรเป็นแสงสว่ำงนำไปสู่ควำมเข้ำใจคุณค่ำต่ำง ๆ
ในชีวิตของเรำ นั่นคือเรำอยำกจะรู้ว่ำ เมื่อควำมเป็นจริงเป็นเช่นนี้ เรำควรต้องปฏิบัติตนอย่ำงไร
จึงจะตรงกับควำมเป็นจริง กำรปฏิบัติได้เช่นนี้เรำเรียกว่ำ “ควำมประพฤติดี” นับว่ำมีคุณค่ำ
อย่ำงหนึ่งเรำเรียกว่ำ คุณค่ำทำงจริยะ (ethic value)ประมวลหลักกำรปฏิบัติของควำมประพฤติดี
เรียกว่ำ “จริยธรรม” วิชำจริยศำสตร์ให้ควำมรู้แก่เรำในแง่ต่ำง ๆ เกี่ยวกับจริยธรรม ส่วน
ปรัชญำจริยะมีหน้ำที่ชี้แจงเฉพำะในแง่ว่ำจริยธรรมสืบเนื่องมำจำกอภิปรัชญำและญำณปรัชญำ
อย่ำงไร

9. พุทธศาสนศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย จริยศาสตร์ ศึกษา / 9
มำตรกำรจริยะ คือ กรอบให้เลือกเป้ำหมำยเฉพำะกิจและวิถีในสถำนกำรณ์ปรัชญำใดมี
คำสอนเรื่องโลกหน้ำก็เป็นศำสนำด้วย ปรัชญำใดปฏิเสธคำสอนเรื่องโลกหน้ำก็เป็นปรัชญำวัตถุนิยม
ทั้งสองแบบจะให้อุดมกำรณ์และอุดมคติของชีวิตต่ำงกัน เช่น ก. เชื่อเรื่องโลกหน้ำ ปรัชญำ
บริสุทธิ์ของเขำก็มีพื้นฐำนอยู่บนพื้นฐำนคำสอนของศำสนำที่เขำนับถืออยู่ อุดมคติของเขำก็คือ
หลักกำรหรือข้อธรรมพึงปฏิบัติตำมแนวทำงศำสนำของเขำ อันเป็นวิถีที่เขำเชื่อว่ำจะนำเขำบรรลุ
เป้ำหมำยหรืออุดมกำรณ์ที่เขำศรัทธำอยู่ ข.และค. ไม่นับถือศำสนำ หรือนับถือศำสนำแต่ไม่มี
ศรัทธำ ปรัชญำของเขำคือสสำรนิยม (materialism) หรือมิฉะนั้นก็เป็นมนุษย์นิยมแบบโลกียะ (
worldly humanism) คือ เชื่อว่ำมีแต่โลกนี้เท่ำนั้น ข. จึงเป็นนักวัตถุนิยมจะใช้เวลำหำควำมสุข
ใส่ตัวเท่ำนั้น ค. ซึ่งเป็นนักมนุษยนิยมจะแบ่งเวลำทำชื่อเสียง เพื่อได้ชื่อว่ำเป็นผู้มีส่วนพัฒนำ
ควำมเป็นมนุษย์เพื่อมนุษย์ ก. ซึ่งเชื่อเรื่องโลกหน้ำก็เป็นนักมนุษยนิยมได้เหมือนกัน หำกเขำอุทิศ
เวลำเพื่อพัฒนำควำมเป็นมนุษย์เพื่อศำสนำ เรียกลัทธิตนเองว่ำ มนุษยนิยมแบบอุตระ
(Transcendental humanism) ทั้งสำมคนนี้มีอุดมกำรณ์ของชีวิตต่ำงหรือเป้ำหมำยของชีวิต
ต่ำงกัน
ปัญหำสำคัญที่สุดของจริยธรรมก็คือปัญหำเรื่องมำตรกำรจริยะ (ethical norm)
มำตรกำร จริยะคือ แนวทำงที่นักปรัชญำต่ำงๆ เสนอขึ้นเพื่อช่วยกำหนดตัดสินใจในสิ่งแวดล้อม
ต่ำง ๆ ตำมที่นักปรัชญำแต่ละท่ำนกำหนดขึ้น ตำมสภำพจิตวิทยำและสภำพแวดล้อมที่ท่ำนกำลังมี
ประสบกำรณ์อยู่ บำงท่ำนก็ตั้งใจกำหนดขึ้นเป็นมำตรกำรตำยตัว มำตรกำรของท่ำนจึงได้ชื่อว่ำ
ลัทธิปรนัยนิยม (Objectivism) บำงท่ำนตั้งใจกำหนดขึ้นเป็นตัวอย่ำงให้นำไปประยุกต์ใช้ตำมควำม
เหมำะสมของกำลเทศะ เพรำะถือว่ำไม่อำจกำหนดตำยตัวได้ มำตรกำรของท่ำนจึงได้ชื่อว่ำอัตนัย
นิยม (Subjectivism) เรำพึงศึกษำมำตรกำรเหล่ำนี้เพื่อนำไปใช้ในสถำนกำรณ์ที่เหมำะสมกับแต่
ละสถำนกำรณ์ต่อไป ทุกมำตรกำรจึงอำจจะเป็นประโยชน์ต่อผู้รู้จักนำไปใช้ในสถำนกำรณ์ต่ำง ๆ ใน
ชีวิตของแต่ละบุคคล