1. ตุงล้านนาน่าอนุรักษ์
ประวัติของตุงล้ านนา
่
ชาวล้านนาแต่โบราณมีคติความเชื่อเกี่ยวกับอานิ สงค์การทานตุงอยูมาก ซึ่ งเล่าสื บต่อกันมา หลายชัว
่
่
อายุคนดัง ตัวอย่างเล่าว่า ”มีกาเผือกคู่หนึ่งออกไข่มา ๕ ฟอง อยูบนต้นไม้ เมื่อเกิดลมพายุ ไข่ท้ งหมดได้พลัด
ั
ตกลงมา ครั้นพ่อแม่กาเผือกกลับมาไม่เห็นไข่ของพวกตน ก็เกิดความโศกเศร้า จนตรอมใจตายแล้วได้ข้ ึนไป
่
อยูบนสวรรค์ ไข่ท้ งห้าใบต่างถูกไก่ เต่า พญานาค โค และคนซักผ้านาไปเลี้ยง จนเติมโตเป็ นชายหนุ่มทั้งห้า
ั
คน ต่างคนต่างก็มีจิตใจอยากบวช จึงบวชจนสาเร็ จญาณและมาพบกันโดยบังเอิญ ทั้งห้าองค์มีความกตัญญู
กตเวทีต่อผูที่ให้กาเนิ ด จึงได้สร้างตุงถวายอุทิศให้ กะกุสันทะซึ่ งไก่เป็ นผูเ้ ลี้ ยงสร้ างรู ปไก่ โกนาคมนะรู ป
้
นาค กัสปะรู ปเต่า โคตมะรู ปวัว และอริ ยะเมตรัยรู ปค้อนทุบผ้า เมื่อสร้างตุงเสร็ จแล้ว ก็ทาถวายอุทิศ แต่ไป
ไม่ถึงผูให้กาเนิด กาเผือกจึงต้องมาบอกให้ทาเป็ นประทีปรู ปตีนกาจุดไปจึงจะอุทิศไปถึง”
้
ั
ตุงสมัยก่ อนของชาวเหนื อ จึงสัมพันธ์ กบพระพุทธเจ้าทั้งห้าองค์ การทาตุงถวายจึ งเปรี ยบเสมื อน
ตัวแทนสักการะของการแผ่กุศล กตัญญูกตเวทีไปถึงผูมีพระคุ ณที่ล่วงลับไปแล้ว เราอาจเห็นตุงที่มีรูปไก่
้
ยืนอยู่บนหัวตุงหมายถึ งไก่ ส่ วนลาตัวและใบของตุงแทนรู ปนาค ลวดลายต่าง ๆ เป็ นตารางเกล็ด หรื อ
สี่ เหลี่ ย มขนมเปี ยกปู น หมายถึ ง เต่ า
และส่ ว นประดิ ษ ฐ์ เ ป็ นรู ปกลม หมายถึ ง ตาวั ว หรื อ วั ว
นอกจากนี้ ยงมีความเชื่ อกันว่าวิญญาณผูตายนี้ สามารถยึด หรื อปี นป่ ายตุงขึ้นสวรรค์ได้ ดังเรื่ องเล่า
ั
้
ว่า “กาลครั้ งหนึ่ งมีนายพรานซึ่ งเข้าไปล่าสัตว์ในป่ านานนับสิ บ ๆ ปี ผ่านไปที่วดเห็นตุงที่แขวนอยู่โบก
ั
สบัดสวยงามมาก เมื่อกลับมาถึงบ้านจึงได้ทาตุงขึ้นเพื่อที่จะไปถวายวัดบูชาพระประธาน ครั้นเมื่อเขาตาย

2. ไป ถูกตัดสิ นส่ งลงนรก เนื่ องจากไม่เคยทาความดีเลย มีแต่ฆ่าสัตว์ ยกเว้นแต่ทาตุงถวายวัดเท่านั้น เมื่อถูก
ตัดสิ นให้ตกนรก ตุงผืนที่เขาทานั้นได้มาพันดึงเขาให้พนจากนรก นาขึ้นสู่ สวรรค์ได้”
้
“ชาวเหนื อจึงมีความเชื่อว่า การถวายหรื อทานตุงนั้นมีอานิ สงค์หรื อได้บุญอย่างมาก”"ตุง" ของล้านนา
มีลกษณะเป็ นแผ่นวัตถุส่วนปลายแขวนติดกับเสาห้อยเป็ นแผ่นยาวลงมา วัสดุที่ใช้ทาตุงนั้นมีหลายอย่าง
ั
เช่น ไม้ สังกะสี ผ้า กระดาษ ใบลาน เป็ นต้น
ตุงเป็ นสิ่ งที่ทาขึ้นเพื่อใช้ในงานพิธีทางพุทธศาสนา โดยมีขนาด รู ปร่ าง และ รายละเอียดด้านวัสดุตกแต่ง
แตกต่างกันไป ตามความเชื่ อและพิธีกรรมตลอดจนตามความนิยมในแต่ละท้องถิ่นด้วย
วัตถุประสงค์ ของการทาตุง
1. เพื่อให้ เป็ นสั ญลักษณ์ หมายถึ ง ธงที่เป็ นเครื่ องหมายพวกหรื อเผ่าต่างๆกาหนดสี สันให้รู้จกจาง่ าย
ั
เหมือนกับ ชาติท้ งหลายในโลกที่ใช้ธงเป็ นเครื่ องแทนปรัชญาหรื อความหมายอย่างใดอย่าง หนึ่ง
ั
2. เพื่อใช้ เป็ นเครื่องพิธี หมายถึง การนาตุงหรื อช่อธงในพิธีเครื่ องบูชาเซ่ นสรวง อย่างเช่นการบูชาท้าวจตุ
โลกบาลเป็ นต้น หากไม่มีช่อธุ งหรื อธง ถื อว่าพิธีไม่ครบถ้วน อันเป็ นข้อบกพร่ อง ทาให้พิธีเสี ยหรื อไม่
สมบูรณ์
3. เพื่อเป็ นศักดิ์ศรี แก่ เทพเจ้ า หมายถึ ง เทพที่สาคัญทั้งหลาย เช่ น พระอินทร์ พระนารายณ์ มีช่อธงเป็ น
เครื่ องหมาย เช่ นพระอินทร์ มีธงสี เขียว เป็ นต้น แม้สมมติเทพ เช่น พระมหากษัตริ ย ์ ก็มีธงเป็ นเครื่ องหมาย
แห่งยศ และศักดิ์ศรี
4. เพือเป็ นเกียรติแก่ บุคคล หมายถึง การมีธุงหรื อมีช่อประจาอยู่ เช่นเหล่ากองทหารต่างมีธงชัยเฉลิมพลอัน
่
เป็ นเครื่ องหมายแห่งเกียรติยศของกองทหารนั้นทาให้ทหาร ภูมิใจในความเป็ นทหารของตน

3. ตุง กับงานประเพณีต่างๆ
ตุงจาแนกตามการใช้ งาน มีดังนี้
1. ตุง ที่ใช้ประดับตกแต่งสถานที่ที่มีงานสมโภชฉลองถาวรวัตถุทางพระพุทธศาสนา เพื่อให้เกิดความ
สวยงาม เป็ นเครื่ องหมายนาทางไปสู่ บริ เวณงาน และใช้ในงานมงคลต่าง ๆ มีดงนี้
ั
ตุงไชย (ตุงไจย) เป็ นตุงขนาดใหญ่ รู ปสี่ เหลี่ยมผืนยาว ถือว่ายิงยาวยิงมีอานิสงค์มาก ตุง ไชยทาด้วยผ้า
่
่
เส้นฝ้ าย เส้นไหม ซึ่ งจะทอเป็ นใยโปร่ ง มีการตกแต่งประดับประดา บ้างก็ทกทอเป็ นลวดลายต่าง ๆ อย่าง
ั
สวยงาม ถ้าผืนยาวมากมักใช้ไม่ไผ่ลาโตทาเป็ นเสาตุงใช้ในงานเฉลิมฉลองต่าง ๆ ชาวบ้านจะช่วยกันทาตุง
ไชยมาปั กเรี ยงรายตามสองข้างทางที่จะเข้าสู่ วด การที่นาตุงไชยมาปั กเพื่อเป็ นการอุทิศส่ วนกุศลให้ญาติผู ้
ั
ล่วงลับ นอกจากปักได้สองข้างทางเข้าวัดแล้ว ยังมีการประดับประดาไว้รอบศาสนสถาน ศาสนวัตถุ ที่ทาพิธี
ฉลองกันด้วย
ตุงใย (ตุงใยแมงมุม) คือ ตุงที่ทาด้วยเส้นด้ายหรื อเส้นไหม ผูกกันคล้ายใยแมงมุม เพือใช้ในพิธีสาคัญทาง
่
ศาสนาเช่นเดียวกับตุงไชย หรื อแขวนไว้ในวิหารหน้าพระประธานถวายเป็ นพุทธบูชา การทาตุงชนิ ดนี้ข้ ึนอยู่
กับความนิยมของแต่ละหมู่บาน
้

4. ตุงกระด้าง เป็ น ตุงที่ทาด้วยวัสดุคงรู ป ผืนตุงทาด้วยไม้แกะสลักบ้าง ปูนปั้ นบ้าง หรื อบางครั้งก็เป็ น
โลหะแผ่นฉลุ ลาย นอกจากนี้ ยงมีการประดับตกแต่งด้วยกระจกปั้ นปูนเป็ นลวดลายต่าง ๆ หรื อฉลุเป็ น
ั
ลวดลายประดับบนผืนตุง ตุงกระด้างนี้ ผูสร้างมักเป็ นผูบรรดาศักดิ์สูงหรื อมีฐานะทางเศรษฐกิจดีพอเพราะ
้
้
วัสดุที่ ใช้ต้ งแต่ผืนธงจนการประดับตกแต่งต่างมีราคาสู ง และต้องใช้ช่างฝี มือที่ประณี ต ซึ่ งการสร้างก็เพื่อ
ั
ถวายเป็ นพุทธบูชา
ตุงขอนงวงช้าง หรื อตุงขอนก๋ ม มีลกษณะเป็ นวงแหวน ทาด้วยไม้ไผ่ มัดโยงกันเป็ นปล้องหุ มด้วย
ั
้
กระดาษสี ต่าง ๆ มักผูกติดไว้บริ เวณหน้าพระประธาน

5. ตุงตัวเปิ้ ง คือตุงประปี เกิด เป็ นตุงทาด้วยกระดาษ หรื อผ้าทอ, พิมพ์หรื อเขียนเป็ นรู ปสัตว์ประจาปี เกิด
นิยมปักบนเจดียทรายในเทศกาลสงกรานต์ หรื อแขวนบริ เวณหน้าพระประธาน
์
่
ตุงตะขาบ ตุงจระเข้ เป็ นรู ปสี่ เหลี่ยมผืนผ้า มีรูปตะขาบหรื อจระเข้ อยูบนผืนตุงใช้ในงาน
ทอดกฐิน
ตุงดอกบ้อง หรื อตุงไส้หมู เป็ นตุงที่มีรูปร่ างทรงจอมแห ทาจากกระดาษสี ต่างผูกติดกับกิ่งไม้ หรื อก้าน
ไม้ไผ่เล็ก ๆ ตุงนี้ใช้ในเทศกาลสงกรานต์โดยปั กบนกองเจดียทราย หรื อประดับเครื่ องไทยทานต่าง ๆ
์

6. ตุงค่าคิง เป็ นตุงที่มีรูปร่ างยาวแคบ ความยาวเท่ากับความสู งองผูทาพิธี ผืนตุงทาด้วยกระดาษสี ขาว
้
อาจตกแต่งลวดลายด้วยกระดาษเงิน กระดาษทอง ตุงค่าคิงที่ใช้ในงานขึ้นบ้านใหม่ที่มีพิธีสืบชาตาพิธี
สะเดาะเคราะห์ หรื อปักบูชากองเจดียทราย
์
ตุงพระบด,พระบฏ,พระบฎ เป็ นตุงทที่มีลกษณะเป็ นผือผ้าใบหรื อกระดาษสี่ เหลี่ยมผืนผ้ามีขนาดต่าง
ั
ๆ ส่ วนมากประมาณ 80 คูณ 100 เซนติเมตร กรอบทั้งสี่ ดานทาด้วยไม้ทาให้ตึง ตุงพระบฎจะเป็ นรู ป
้
พระพุทธรู ปประทับยืน ปางลีลา หรื อบางเปิ ดโลก ลักษณะของการใช้งาน ตุงพระบฎใช้ประดับไว้ดานหลัง
้
ั
ของพระประธานในโบสถ์ นอกจากจะใช้ประดับสองข้างพระประธานแล้ว บางแห่งใช้กบพิธีกรรมความ
เชื่ออีกด้วย เช่น ตุงพระบฏ ที่ใช้ในพิธีเลี้ยงผีปู่แวะย่าแสะที่บานแม่เหี ยะ ตาบลแม่เหี ยะ อาเภอเมือง จังหวัด
้
เชียงใหม่

7. 2. ตุงทีใช้ ในการประกอบพิธีงานอวมงคล
่
ตุงสามหาง เป็ นตุงที่อาจเรี ยกชื่อว่า ตุงรู ปคนหรื อตุงผีตาย ใช้สาหรับนาหน้าศพในสู่ สุสานหรื อเชิง
ตะกอน เป็ นตุงที่ประดิษฐ์ข้ ึนเพื่อรวมลักษณะแทนตัวคนเราไว้ดวยกัน คือส่ วนหัวและลาตัวคือส่ วนที่กาง
้
ออกเป็ นแขนขาซึ่ งบางท่านกล่าวว่าเป็ นคติ นิยมเกี่ยวกับการเวียนว่ายตายเกิด เพื่อเน้นธรรมานุสติถึงความ
หลุดพ้น ได้แก่ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ตุงชนิดนี้บางท้องที่ (ลาปาง) เรี ยกตุงฮ่างคน หรื อตุงอ่อง
แอ่ง
ตุงเหล็ก, ตุงตอง ทาด้วยแผ่นสังกะสี หรื อแผ่นทองเหลืองขนาดเล็กยาวประมาณ 1 คืบ กว้าง
ประมาณ 2 นิ้ว มีคนตุงทาจากเส้นลวดหรื อไม้ไผ่ก็ได้ ส่ วนมากจะทาอย่างละ 108 อัน มัดติดเป็ นพวงโดยทา
ั
ฐานตั้งไว้ หรื อบางแห่งจะวางไว้บนโลงศพ เมื่อเสร็ จพิธีแล้ว ชาวบ้านมักจะนามาไว้ที่วด ตามฐานชุกชี เมื่อ
ั
จาเป็ นต้องใช้งานอีก ก็ไม่ตองทาขึ้นมาใหม่
้

8. ่
ตุงขอนนางผาน มีลกษณะเป็ นตุงขนาดเล็กประดับอยูที่ปลายทั้งสองข้างของก้นไม้เล็ก ๆ ที่ติดขวาง
ั
่ ้
บนตุงผืนใหญ่ที่เป็ นระยะ ๆ บางครั้งทาเป็ นรู ปทรงคล้ายพูหอย ตุงนี้ทาเพื่ออุทิศส่ วนกุศลให้ผตายที่ฐานะ
ู้
ยากจนหรื อไร้ญาติ
3. ตุงที่ใช้ประกอบการเทศน์ จะใช้ประกอบในพิธีงานเทศกาล ตั้งธรรมหลวง ในเดือนยีเ่ พ็ง (วันเพ็ญเดือน
สิ บสอง) หรื องานตั้งธรรมหลวงเดือนสี่ เพ็ง (วันเพ็ญเดือนยี) โดยการปั กตุงดังกล่าวนี้ในกัณฑ์เทศน์ หรื อ
่
ประดับอาคารที่มีเทศน์ เช่น โบสถ์ วิหาร หรื อศาลาบาตร เป็ นต้น ทั้งนี้ตามคติความเชื่ อองคนในล้านนาทา
ตุงใช้ประกอบการเทศน์ข้ ึน ก็เพื่อถวายเป็ นพุทธบูชา และเชื่อว่าจะได้อานิสงส์มากตุงที่ใช้ประกอบการเทศน์
สอดคล้องกับการเทศน์ ธรรมเรื่ องต่าง ๆ ในทศชาติ ดังต่อไปนี้
ั
1. ตุงดิน
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์แรกคือ เตมิยชาดก
ั
2. ตุงทราย ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 2 คือ ชนกกุมาร
ั
3. ตุงไม้
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 3 คือ สุ วรรณสาม
ั
4. ตุงจีน
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 4 คือ เนมิราช
ั
5. ตุงเหียก
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 5 คือ มโหสถ
ั
6. ตุงเหล็ก ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 6 คือ ภูริทต
ั
ั
7. ตุงตอง
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 7 คือ จันทกุมารชาดก
ั
8. ตุงข้าวเปลือก ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 8 คือ นารถชาดก
ั
9. ตุงข้าวสาร ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 9 คือ วิธูรบัณฑิต
ั
10. ตุงเงิน
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์ที่ 10 คือ เวสสันดร
ั
11. ตุงคา
ใช้ประกอบการเทศน์กณฑ์เรื่ อง สิ ตธาตถ์หรื อสิ ตาตถ์ออกบวช
4. ช่อ คือตุงชนิดหนึ่งแต่มีขนาดเล็ก เรี ยกชื่อตามลักษณะการใช้งานหรื อรู ปทรง

9. ช่อน้อย เป็ นช่อขนาดเล็ก ใช้ปักเจดียในเทศกาลสงกรานต์, ในการสะเดาะเคราะห์, การสื บชาตา, การ
์
ขึ้นท้าวทั้งสี่ , การถาวายเป็ นพุทธบูชา
ช่อช้าง ทาด้วยผ้าแพรสี ต่าง ๆ ปั กดิ้นอย่างสวยงามใช้ถือนาหน้าครัวทาง หรื อใช้ปักสลับกับตุงไชย
ในงานปอยหลวง
อานิสงส์ของการสร้างตุง, ทานตุง
จาก หลักฐาน ตานาน นิราศ ลิลิต และพงศาวดารต่าง ๆ ได้เขียนถึงอานิสงส์ของการสร้างตุงว่าผูที่
้
สร้างตุงถวายเป็ นพุทธบูชาจะไม่ ตกนรก ได้เกิดในสวรรค์ช้ นดาวดึงส์ ถ้ากลับมาเกิดในโลกมนุษย์ก็จะได้
ั
เป็ นใหญ่เป็ นโต ถ้าสร้างอุทิศให้ผตาย ผูตายก็จะพ้นจากการไปเป็ นเปรตหลุดพ้นจากบาปกรรมที่ทาไว้จาก
ู้
้
อานิสงส์ดง กล่าวนี้ทาให้ชาวล้านนานิยมสร้างตุงกันทุกชั้นวรรณะ ซึ่ งรู ปแบบของตุงจะมีความแตกต่างกัน
ั
่ ั
ขึ้นอยูกบฐานะทางสังคมของเจ้าของพิธี พื้นฐานความเชื่ อของสังคม วัสดุและความสามารถของคนใน
ท้องถิ่นในการที่จะนาเอาวัสดุที่มี มาประดับตุงโดยใช้เทคนิควิธีการต่าง ๆ
ใน คัมภีร์ใบลานเรื่ อง อานิสงส์ทานตุง ฉบับวัดแม่ตง ตาบลแม่พริ ก อาเภอแม่พริ ก จังหวัดลาปาง ก็
ั๋
ได้กล่าวถึงอานิสงส์การสร้างเสาตุงและเสาหงส์บูชาพระพุทธเจ้าว่าจะได้ผล บุญพ้นจากอบายภูมิไปเกิดยัง
สวรรค์ข้ ึนดาวดึงส์ หางตุงกวัดแกว่งในยามลมพัด หากพัดแกว่งไปทางทิศตะวันออกผูสร้างตุงก็จกได้เป็ น
้
ั
จักรพรรดิราช หากพัดไปทิศอาคเนย์จกได้เป็ นมหาเศรษฐี พัดในทิศทักษิณจักได้เป็ นเทวดาชั้นมหา
ั
ราชิก พัดไปทิศหรดีจก ได้เป็ นพระยาประเทศราช พัดไปทิศปัจจิมจักได้เป็ นพระปัจเจกโพธิญาณ หากพัด
ั
ทิศพายัพจักได้ทรงปิ ฏกทั้ง 3 พัดไปทิศอุตตระจักได้เป็ นท้าวมหาพรหม พัดไปทิศอีสานจักได้เป็ นสมเด็จอม
ริ นทราธิราช หากพัดลงด้านล่างจักได้เป็ นใหญ่ในโลกนี้ หากพัดขึ้นบนอากาศจักได้เป็ นพระพุทธเจ้าองค์
หนึ่งและได้พบพระศรี อาริ ยเมตตรัย
สื บสานวัฒนธรรมการใช้ตุง
จาก คติความเชื่อเหล่านี้ทาให้การพบรู ปลักษณ์ของตุง เป็ นพุทธศิลป์ สาคัญในวัดต่าง ๆ ของล้านนา
อย่างหลากหลายแม้ในปั จจุบนชาวล้านนาส่ วนใหญ่ยงนิยมสร้างตุงเพื่อ ใช้ในพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งทางศาสนา
ั
ั
ประเพณี เกี่ยวกับชีวต ประเพณี เกี่ยวกับการตาย งานเทศกาล และเฉลิมฉลองต่าง ๆ ตามคติความเชื่อดั้งเดิม
ิ
แต่แนวโน้มการใช้ตุงเริ่ มเปลี่ยนไปเนื่องจากบรรดาหน่วยทั้งภาครัฐและเอกชน มักใช้ตุง ประดับตาม
สถานที่จดงานต่าง ๆ เพื่อความสวยงามบางงานนาตุงไปใช้อย่างไม่เหมะสมเป็ นการทาลายคติความเชื่อง
ั
ดั้งเดิมของชาวล้านนา เช่น การนาตุงไปประดับเวทีประกวดนางงาม เป็ นต้น บางงานใช้ตุงปั กประดับได้แต่
ควรใช้ตุงให้ถูกประเภทและเหมาะสม หากไม่มีการอนุรักษ์และศึกษารู ปแบบคติความเชื่อเกี่ยวกับการใช้ตุง
ให้เข้าใจ ถ่องแท้แล้ว อนาคตการใช้ตุงในพิธีการต่าง ๆ ตามคติความเชื่ อเดิมคงจะถูกดัดแปลงให้ผดเพี้ยนไป
ิ
ในที่สุด

10. ในปั จจุบนได้มีการผสมผสานวัฒนธรรมประเพณี ของตุงแต่ละท้องที่ ทาให้เราสามารถเห็นตุงบางชนิดที่มี
ั
ลักษณะที่สวยงามและลวดลายการประดิดประดอยให้สวยงามยิงขึ้น ตามแต่ละท้องถิ่นและวัตถุประสงค์ใน
่
การสร้าง วัตถุประสงค์ของการตานตุงนั้น มีวตถุประสงค์เพื่อถวายเป็ นพุทธบูชาจะไม่ตกนรก ได้เกิดใน
ั
สวรรค์ช้ นดาวดึงส์ ถ้ากลับมาเกิดในโลกมนุษย์ก็จะเป็ นใหญ่เป็ นโต ถ้าสร้างอุทิศให้ผตาย ผูตายก็จะพ้นจาก
ั
ู้
้
การไปเป็ นเปรตหลุดพ้นจากบาปกรรมที่ทาไว้ ด้วยเหตุผลดังกล่าว ทาให้ชาวล้านนานิยมสร้างตุงกันทุกชั้น
่ ั
วรรณะ ซึ่ งรู ปแบบของตุงจะมีความแตกต่างกันขึ้นอยูกบฐานะทางสังคมของเจ้าของพิธี พื้นฐานความเชื่ อ
ของคนในสังคม วัสดุและความสามารถของชาวท้องถิ่น ในการที่จะนา เอาวัสดุที่มีมาประดับตุง โดยใช้
เทคนิควิธีการต่าง ๆ ซึ่ งในแต่ละท้องถิ่นนั้นนิยมสร้างตุงกันตามความเชื่ อและพิธีกรรมที่สืบทอดกันมาแต่
ละท้องถิ่น วัตถุประสงค์เหมือนกันแต่วธีการสร้างและรายละเอียดในการสร้างนั้น ต่างกันตามวิถีการ
ิ
่
ดารงชีวิตของคนในท้องถิ่นนั้น จึงจะเห็นได้วา แต่ละท้องถิ่นมีลวดลายของตุงที่มีความงดงามแตกต่างกัน
และความเชื่อของคนล้าน นา ส่ วนใหญ่มกจะสอดคล้องกับหลักคาสอนของพระพุทธศาสนา
ั
ชาวล้านนาจะทาการตานตุงในงานประเพณี ต่าง ๆ เช่ น งานปี ใหม่ หรื อประเพณี สงกรานต์ของ
ประชาชนจะทาเครื่ องสักการะ คือ ธู ป น้ าส้มป่ อย ตุงและ ช่อตุงหรื อธุ ง อันเป็ นเครื่ องสักการะ มี 4 ประเภท
คือ ตุงเดี่ยว หรื อตุงค่าคิง สาหรับบูชาแทนตนเอง ตุงไส้หมู บูชาพระเจดีย ์ พระธาตุท้ งหลาย ตุงไจยถวายบูชา
ั
พระพุทธรู ป เพื่อสร้ างความสวัสดี มีชัย และช่ อหรื อธงชัย สาหรับปั กเครื่ องบูชาต่าง ๆตุงจัดเป็ นเครี่ อง
สักการะของล้านนาไทย มีตุงหลายชนิ ดที่ใช้ในพิธีกรรม เช่ น งานฉลอง หรื องานปอย งานสื บชะตา หรื อ
ขบวนแห่ต่าง ๆ เป็ นต้น

11. หลังจากทีได้ ความรู้ กนมาแล้ว!!!
่
ั
>>ทางแหล่งเรียนรู้ ของเราได้ ยกตัวอย่ าง วิธีการทาตุง มาฝากสาหรับผู้ทสนใจหัดตัดตุงแบบ
ี่
ง่ ายๆมาฝากกันค่ ะ คือ ตุงไส้ หมู ส่ วนตุงอืนๆนั้นมีความยาก และความซับซ้ อนมากยากแก่
่
การอธิบาย!!!

12. วัสดุทใช้ ในการทาตุง
ี่
1.กระดาษาสาหรื อผ้า 2.กระดาษว่าว 3.กระดาษแข็ง 4.ไม้ไผ่ 5.กรรไกร 6.เข็ม 7.เชือก
1.นากระดาษว่าว 2 แผ่นๆ ละสี มาซ้ อนกันพับให้ เปนสามเหลียมด้ านเท่า ตัดส่ วนปลายทีเ่ หลือออก
้
่

13. 2.พับครึ่งรู ปสามเหลียมอีก 2 ครั้ง ตัดชายด้ านทีไม่ เท่ากันให้ เป็ นลวดลายสวยงามตามต้ องการ
่
่
3.ใช้ กรรไกรตัดเส้ นตรงจากด้ านทีเ่ ปิ ดได้ เข้ าไปลึกเหลือช่ องว่างไม่ ให้ ขาดไว้ พอประมาณ กลับด้ านแล้วตัด
เส้ นตรงขนานกับเส้ นแรก จากนั้นตัดสลับกันไปตลอดความกว้างจนถึงปลาย เหลือปลายไว้ประมาณ 4
เซนติเมตร เพือทาหัวตุง
่

14. 4.ตัดเสร็จแล้ววางลงให้ เหมือนเดิมแล้วเปิ ดด้ านข้ างทีซ้อนกันออกจนเปนสาม เหลี่ยมด้ านเท่า จับปลายด้ ารที่
่
้
ซ้ อนกันเปิ ดเปนสี่ เหลี่ยมทั้งสองแผ่น จับตรงกลางกระดาษยกขึน
้
้
5. ตัดกระดาษแข็งเส้ นผ่ าศูนย์ กลางประมาณหนึ่งนิว ทากาวติดด้ านในของหัวตุง ใช้ ดายร้ อยด้ านบน นาไป
้
ผูกติดกับปลายไม้ ไผ่ เป็ นอันเสร็จนาไปใช้ งานได้

15. ขอขอบคุณ ทุกท่ านที่แวะเข้ ามาชม Blogger แหล่งเรียนรู้ เรื่อง ตุงล้านนาน่ าอนุรักษ์
ของพวกเรา มากๆ เลยน่ ะค่ ะ และหวังว่ าแหล่งความรู้ แห่ งนีจะมีประโยชน์ แก่ผู้ทเี่ ข้ าเยียม
้
่
ชมไม่ มากก็น้อย^___^