2. เขือนขุนด่านปราการชล โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ
่
 ทรงมีพระราชดาริ เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2536 เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนม์พรรษา
่ ั
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวได้พระราชทานพระราชดาริ ให้กรมชลประทานพิจารณา
วางโครงการ และก่อสร้างเขื่อนคลองท่าด่าน ที่บานท่าด่าน ตาบลหินตั้ง อาเภอเมือง
้
จังหวัดนครนายก ซึ่งเป็ นส่ วนหนึ่งของโครงการพัฒนาลุ่มน้ านครนายกตอนบน เพื่อช่วย
ให้ราษฎรทางตอนล่างมีน้ าใช้ทาการเกษตร การอุปโภคบริ โภค รวมทั้งช่วยบรรเทา
อุทกภัยที่มกจะเกิดขึ้นในเขตจังหวัดนครนายกเป็ นเป็ นประจาทุกปี เพื่อการอุตสาหกรรม
ั
และเพื่อการแก้ไขพื้นที่ดินเปรี้ ยวอีกด้วย

3. ่ ้
 สถานที่ต้ง : ตั้งอยูท่ีบานท่าด่าน ตาบลหิ นตั้ง อาเภอเมือง จังหวัดนครนายก
ั

4. วัตถุประสงค์
 1. เพื่อเป็ นแหล่งน้ าต้นทุน โดยสามารถจัดสรรน้ าให้พ้ืนที่ชลประทาน ได้ 185,000 ไร่
ด้วยโครงการท่าด่านเดิม 6,000 ไร่ โครงการท่าด่านส่ วนขยาย 14,000 ไร่ โครงการส่ งน้ า
และบารุ งรักษานครนายก 165,000 ไร่
 2. เพื่อเป็ นแหล่งน้ าสาหรับอุปโภคบริ โภค และอุตสาหกรรม
 3. เพื่อบรรเทาปั ญหาอุทกภัยในเขตจังหวัดนครนายก
 4. เพื่อแก้ไขปั ญหาดินเปรี้ ยวในเขตจังหวัดนครนายก

5. สภาพทั่วไป
 1. ลักษณะภูมประเทศ อ่างเก็บน้ าเขือนขุนด่านปราการชล อยูในลุมน้ านครนายก ซึงเป็ นลุมน้ าย่อย ของลุมน้ า
ิ ่ ่ ่ ่ ่ ่
บางปะกง ลุมน้ านครนายกครอบคลุมพืนทีอาเภอเมือง อาเภอบ้านนา อาเภอปากพลี และอาเภอองครักษ์ของ
่ ้ ่
จังหวัดนครนายก มีเนื้อที่ 2,433 ตาราง-กิโลเมตร ต้นน้ าของแม่น้านครนยกเกิดจากเขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่
ซึงติดทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ มียอดเขาสูงประมาณ 1,000 - 1,300 เมตร
่
 2. สภาพภูมอากาศโดยทัวไปของลุมน้านครนายก ได้รบอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ระหว่าง
ิ ่ ่ ั
เดือนพฤษภาคม ถึง เดือนตุลาคม
 3. สภาพน้ าฝน เนื่องจากพืนทีลุมน้ามีเทือกเขาดงพญาเย็น (เขาใหญ่) อยูทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
้ ่่ ่
ซึงเป็ นแนวปะทะของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ทาให้มฝนตกชุก โดยเฉลียประมาณ2,600 ถึง 2,900 มม./ปี ิ
่ ี ่
 4. สภาพน้ าท่า ของอ่างเก็บน้ าเขือนขุนด่านปราการชล ข้อมูลน้ าท่าเฉลียมากทีสดเดือนสิงหาคม มี
่ ่ ุ่
ปริมาณ 70.87 ล้าน ลบ.ม. น้ าท่าเฉลียน้อยทีสดเดือนมีนาคม มีปริมาณ 0.66 ล้าน ลบ.ม.รวมปริมาณน้าเฉลีย
่ ุ่ ่
ทังหมด 292.45 ล้าน ลบ.ม.
้

6. ระยะเวลาดาเนินการ : 13 ปี (2540 - 2552)

7. รายละเอียดโครงการ
 เป็ นโครงการก่อสร้างเขื่อนหัวงานและอาคารประกอบพร้อม
ส่ วนประกอบอื่น มีขนาดความจุอ่างเก็บน้ า 224 ล้านลูกบาศก์เมตร มีพ้ืนที่ผว
ิ
อ่างฯ ที่ระดับเก็บกักปกติรวม 3,087 ไร่

8. 1) เขื่อนหัวงานและอาคารประกอบ ประกอบด้วย
(1) เขื่อนหลัก (Main Dam)
· เป็ นเขื่อนคอนกรี ตบดอัด (Roller Compacted Concrete หรื อ RCC Dam) สู ง 93 เมตร ระดับสันเขื่อน+112 ม.รทก. ความยาว
2,594 เมตร ปริ มาตรคอนกรี ตบดอัด 5,470,000 ลูกบาศก์เมตร
(2) อาคารระบายน้ าล้น (Spillway)
· เป็ นอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก สามารถระบายน้ าได้สูงสุ ด 1,454 ลูกบาศก์เมตร/วินาที ผ่านช่องระบาย 4 ช่อง มีรูปลักษณะเป็ น
ฝายที่ระดับ +103.50 ม.รทก. ซึ่งควบคุมด้วย Radial Gate 4 ชุด ขนาดชุดละ 10.00 x 8.40 เมตร
(3) อาคารระบายน้ าลงลาน้ าเดิม (River Outlet)
· เป็ นอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ควบคุมอัตราการไหลโดย Fixed Wheel Gate ขนาด 2.00 x 5.00 เมตร และ Butterfly Valve
ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2.0 เมตร โดยมีระดับธรณี ท่อ +28.50 ม.รทก. ระบายผ่านท่อเหล็ก ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2.0 เมตร และควบคุม
การปล่อยลงท้ายน้ าด้วย Hollow Jet Valve Ø 1.80 เมตร สามารถระบายน้ าได้ 42 ลูกบาศก์เมตร/วินาที

9. (4) อาคารระบายน้ า (Bottom Outlet)
· เป็ นอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก มีระดับธรณี +29.00 ม.รทก. ระบายน้ าผ่านช่องขนาดกว้าง 5.0 เมตร สู ง 3.0 เมตร ควบคุมการไหลโดย Fixed
Wheel Gate ขนาด 2.50 x 3.90 เมตร และ Radial Gate ขนาด 2.50 x 3.45 เมตร สามารถระบายน้ าได้ 182.0 ลูกบาศก์เมตร/วินาที ซึ่งสามารถลดระดับ
น้ าจากระดับเก็บกักที่ + 110.00 ม.รทก. ลงมาที่ระดับ +70.00 ม.รทก. ภายใน 10 วัน
(5) อาคารส่ งน้ าเข้าคลองชลประทาน (lrrigation Outlet)
· เป็ นอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ระบายน้ าผ่านท่อสแตนเลส ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.90 เมตร จานวน 1 ท่อ มีระดับธรณี +38.45 ม.รทก.
ควบคุมการไหลโดย Fixed Wheel Gate และ Butterfly Valve ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.70 เมตร รวม 2 ชุด ระบายน้ าลงคลองชลประทานโดย
Hollow Jet Valve ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.70 เมตร (2 ชุด) สามารถส่ งน้ าเข้าคลองได้รวม 6.05 ลูกบาศก์เมตร/วินาที
(6) อาคารผันน้ าระหว่างการก่อสร้างเขื่อน ประกอบด้วย
· ทานบดินปิ ดกั้นลาน้ าเดิม ขนาดสู ง 12.00 เมตร ระดับสันทานบ +39.00 ม.รทก. กว้าง 5.00 เมตร ความยาวรวม 1,084 เมตร
· อาคารคอนกรี ต Retaining Wall ด้านเหนือน้ าและท้ายน้ า ขนาดความสู ง 12.00 เมตร และ 13.00 เมตร ตามลาดับ
· อาคารผันน้ าคอนกรี ตเสริ มเหล็กแบบ 2 ช่อง ขนาด 7.00 x 9.00 เมตร และ 6.00 x 9.00 เมตร สามารถระบายน้ าได้ 700 ลูกบาศก์เมตร/วินาที
(Return Period 20 ปี ) โดยมีระดับธรณี +27.00 ม.รทก.
(7) เขื่อนดินปิ ดช่องเขาต่า (Saddle Dam)
· เป็ นเขื่อนดินสู ง 46.0 เมตร สันเขื่อนที่ระดับ +114 ม.รทก. กว้าง 8.0 เมตร ยาว 350 เมตร ปริ มาตรเขื่อน 1,220,000 ลูกบาศก์เมตร

10. 2) ระบบส่ งน้ าและระบบระบายน้ า ประกอบด้วย
 (1) พื้นที่โครงการท่าด่านเดิมและส่ วนขยาย รวม 20,000 ไร่
 (2) พื้นที่โครงการส่ งน้ าและบารุ งรักษานครนายก 165,000 ไร่

11. ประโยชน์ ท่ ได้ รับ
ี
1. ส่ งน้ าเพื่อการเกษตรให้แก่พ้ืนที่ รวม 185,000 ไร่
2. ส่ งน้ าเพื่อการอุปโภค - บริ โภค 16 ล้าน ลูกบาศก์เมตรต่อปี
3. เกษตรกรได้รับผลประโยชน์ 5,400 ครัวเรื อน
4. บรรเทาปั ญหาดินเปรี้ ยว
5. ลดความเสี ยหายจากอุทกภัย ได้ร้อยละ 35

12.  การดาเนินงาน
 งานเขื่อนหัวงานและอาคารประกอบแล้วเสร็ จสมบูรณ์ และเริ่ มเก็บกักน้ า ตั้งแต่เดือน
ตุลาคม 2547

13. เขื่อนขุนด่ านปราการชล
ตาบลหินตั้ง อาเภอเมือง จังหวัดนครนายก
พระราชดาริ
่ ั
เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2536 เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวฯ ได้
พระราชทานพระราชดาริ ให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการเพื่อก่อสร้างเขื่อนคลองท่าด่าน บริ เวณบ้านท่า
ด่าน ตาบลหิ นตั้ง อาเภอเมือง จังหวัดนครนายก เพื่อช่วยบรรเทาอุทกภัยในลุ่มน้ านครนายกที่เกิดเป็ นประจา ด้วย
ระบบชลประทาน ที่จะช่วยควบคุมปริ มาณน้ าไม่ให้ไหลเข้าท่วมพื้นที่ และยังสามารถช่วยราษฎรให้มีน้ าใช้ใน
่
การเกษตร การอุปโภคบริ โภค ตลอดจนแก้ไขปั ญหาดินเปรี้ ยว ส่ งผลให้ชีวิตความเป็ นอยูของราษฎรดีข้ ึน
กรมชลประทานได้รับสนองพระราชดาริ ในการดาเนินงาน โดยเริ่ มศึกษาความเหมาะสมและวิเคราะห์ผล
กระทบสิ่ งแวดล้อมของโครงการฯ ซึ่ งคณะกรรมการสิ่ งแวดล้อมแห่งชาติได้มีมติเห็นชอบต่อรายงานการวิเคราะห์
ผลกระทบสิ่ งแวดล้อม เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2539 และคณะรัฐมนตรี ได้มีมติเห็นชอบ ให้ก่อสร้างเขื่อนคลองท่า
ด่านเมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2539 กรมชลประทานได้ดาเนินการสารวจและออกแบบแล้วเสร็ จ เมื่อเดือนกันยายน
2541 และ เริ่ มดาเนินการก่อสร้างเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2542
่ ั
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวได้เสด็จพระราชดาเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุ ดาสยามบรมราชกุมารี ฯ
ทรงวางศิลาฤกษ์ เมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2544

14. ภาพโครงการ

15. ลักษณะโครงการ
ที่ต้ ง
ั : ตาบลหินตั้ง อาเภอเมือง จังหวัดนครนายก
พิกด ั : 47 PQR 524829
ชนิดเขื่อน : เขื่อนคอนกรี ตบดอัดแน่น
ความสูงเขื่อน : 93 เมตร
ความยาวสันเขื่อน : 2,720 เมตร
ระดับสันเขื่อน : +112 ม.(รทก.)
ระดับเก็บกักน้ า : +110 ม.(รทก.)
ความจุอ่างฯ ที่ระดับเก็บกัก : 224 ล้าน ลบ.ม.
พื้นที่ผวอ่างฯ ที่ระดับเก็บกัก
ิ : 3,087 ไร่
พื้นที่รับประโยชน์ 185,000 ไร่ ประกอบด้วย
โครงการส่ งน้ าและบารุ งรักษานครนายก : 165,000 ไร่
โครงการท่าด่านส่ วนขยาย : 14,000 ไร่
โครงการท่าด่านเดิม : 6,000 ไร่
อุปโภค-บริ โภค : 16,000,000 ลบ.ม./ปี
เกษตรกรได้รับผลประโยชน์ : 5,400 ครัวเรื อน

16.  ระยะเวลาดาเนินการ
เริ่ มดาเนินการในปี งบประมาณ พ.ศ. 2540 แล้วเสร็จในปี งบประมาณ พ.ศ. 2552
 งบประมาณในการดาเนินงาน
10,193 ล้านบาท
 ผลประโยชน์ ของโครงการ
1.ใช้เป็ นแหล่งเก็บกักน้ าเพื่อช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกของราษฎรในเขตโครงการฯ รวม 185,000 ไร่
2.ใช้เป็ นแหล่งน้ าสาหรับการอุปโภค – บริ โภค ปริ มาณ 16 ล้าน ลูกบาศก์เมตรต่อปี
3.ช่วยบรรเทาปัญหาดินเปรี้ ยว ในเขตพื้นที่จงหวัดนครนายก
ั
4.เป็ นแหล่งเพาะและขยายพันธุ์ปลาน้ าจืด
5.ช่วยบรรเทาความเสี ยหายเนื่องจากอุทกภัยได้ร้อยละ 35

17. นางสาว นฤนาถ จันทร์แก้ว
นักเรี ยนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๔/๑๐ เลขที่ ๒๔
เสนอ
คุณครู อารี ย ์ บุญรักษษ