1. “...หลักสำคัญว่ ำต้ องมีนำบริโภค นำใช้ นำเพื่อกำร
้ ้ ้
เพำะปลูก เพรำว่ ำชีวตอยู่ท่ ีน่ ัน ถ้ ำมีนำคนอยู่ได้ ถ้ ำไม่ มีนำ
ิ ้ ้
คนอยู่ไม่ ได้ ไม่ มีไฟฟำคนอยู่ไม่ ได้ แต่ ถ้ำมีไฟฟำไม่ มีนำคน
้ ้ ้
อยู่ไม่ ได้ ...”

2. • การพัฒนาลุ่มนาป่ าสักได้ เริ่มมาตั้งแต่ การก่อสร้ างเขื่อนพระราม ๖ เมือ พ.ศ. ๒๕๕๘ ซึ่งในครั้งนั้นเป็ นเพียง
้ ่
การแก้ไขปัญหาขาดแคลนนาในระดับหนึ่ง เนื่องจากการพัฒนาและการขยายตัวทางเศรษฐกิจและสังคมมีไม่
้
มากนัก แต่ ในเวลาต่ อมาเมือจานวนประชาชนเพิมมากขึน มีการขยายพืนทีเ่ กษตรกรรมและการพัฒนาประเทศ
่ ่ ้ ้
ในด้ านต่ าง ๆ อย่ างกว้างขวาง เป็ นผลทาให้ เกิดการขาดแคลนนา เนื่องจากราษฎรในพืนทีล่มนา นานามาใช้ โดย
้ ้ ุ่ ้ ้
ไม่ ประหยัด ประกอบกับในช่ วงฤดูนาหลาก บริเวณลุ่มนาป่ าสัก และบริเวณลุ่มนาเจ้ าพระยาตอนล่าง มักจะ
้ ้ ้
ประสบปัญหาอุทกภัยบ่ อยครั้ง และบางปี ได้รับความเสียหายรุนแรงดังเช่ น ปี ๒๕๓๘ ทาให้ รัฐบาลหันมาให้
ความสนใจในการพัฒนาลุ่มนาป่ าสักอย่ างเร่ งด่ วน
้
ลุ่มนาป่ าสัก เป็ นลุ่มนาขนาดกลางและเป็ นสาขาสาคัญของลุ่มนาเจ้ าพระยา โดยมีพนทีล่มนาประมาณ
้ ้ ้ ื้ ่ ุ ้
๑๔,๕๒๐ ตารางกิโลเมตร และมีปริมาณนาท่ าเฉลียทั้งปี ประมาณ ๒,๔๐๐ ล้านลูกบาศก์เมตร แต่ เนื่องจาก
้ ่
ลักษณะลุ่มนาแห่ งนี้ มีความลาดชันสู ง จึงมีผลทาให้ ในฤดูฝน กระแสนาไหลหลากจากด้ านบนลงมาอย่ าง
้ ้
รวดเร็ว บ่ าล้นตลิง ท่ วมและทาความเสียหายให้ กบเรือกสวนไร่ นา ตลอดจนบ้ านเรือนและทรัพย์ สินของราษฎร
่ ั
เป็ นประจาทุกปี ส่ งผลกระทบถึงพืนทีในบริเวณกรุงเทพมหานคร และปริมณฑลอีกด้ วย ในทางกลับกัน ในฤดู
้ ่
แล้ง มักจะประสบปัญหาขาดแคลนนาใช้ เพือการเกษตร แม้ จะได้ รับนาจากแม่ น้าเจ้ าพระยามาช่ วยเสริมแต่ กยง
้ ่ ้ ็ั
ไม่ เพียงพอ

3. • ความแห้ งแล้ งเพราะขาดแคลนนา และอุทกภัย เกิดขึนเกือบเป็ นประจาทุกปี ในตลอดระยะเวลาหลาย
้ ้
ทศวรรษที่ผ่านมา สร้ างความเดือดร้ อนให้ กบราษฎร และทวีความรุ นแรงเพิมขึนเรื่อย ๆ
ั ่ ้
กระทบกระเทือนฐานะความมั่นคงทางเศรษฐกิจในพืนที่ ประกอบด้ วยโรงงานอุตสาหกรรม พืนที่
้ ้
เกษตรกรรม และชุมชนต่ าง ๆ ที่นับวันจะหนาแน่ นยิงขึน พระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่หัวฯ ทรงทราบ
่ ้
ด้ วยพระเนตรพระกรรณ ด้ วยทรงห่ วงใยยิง ได้ พระราชทานพระราชดาริ เมื่อวันที่ ๑๙ กุมภาพันธ์
่
๒๕๓๒ ให้ กรมชลประทานศึกษาความเหมาะสม เพือดาเนินการก่อสร้ างโครงการเขือนเก็บกักนาแม่
่ ่ ้
นาป่ าสัก โดยได้ ดาเนินการศึกษาถึงผลกระทบที่เกิดขึนกับสิ่ งแวดล้อมจากการก่อสร้ างเขือน แนว
้ ้ ่
ทางแก้ ไข และเลือกจุดที่เหมาะสมที่จะก่อสร้ างเขือน โดยได้ เลือกจุดที่จะก่อสร้ างเขือนเก็บนาแม่ นาป่ า
่ ่ ้ ้
สักไว้ ๓ แห่ งประกอบด้ วย
แห่ งที่ ๑ อยู่ที่ตาบลท่ าคล้อ อาเภอแก่ งคอย จังหวัดสระบุรี
แห่ งที่ ๒ อยู่ที่ตาบลมะนาวหวาน อาเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี
แห่ งที่ ๓ อยู่ที่ตาบลหนองบัว อาเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี

4. • ผลจาการศึกษาปรากฏว่ า เขื่อนแห่ งที่ ๓ ให้ ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจสู งทีสุด มีความเหมาะสมที่จะดาเนินการ
่
ก่อสร้ าง โดยกรมชลประทานได้ ดาเนินการก่อสร้ างเขื่อนเก็บกักนาแม่ นาป่ าสัก ตั้งแต่ วนที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๓๗
้ ้ ั
แล้วเสร็จเมือวันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๔๒
่
งานพัฒนาแหล่งนาเพือการเกษตร และการอุปโภคบริโภค เป็ นงานจัดหานาเพือช่ วยเหลือพืนทีเ่ พาะปลูก และ
้ ่ ้ ่ ้
ชุมชนทีขาดแคลนนา โดยโครงการพัฒนาลุ่มนาป่ าสักอันเนื่องมาจากพระราชดาริ ได้ ช่วยพัฒนาแหล่งนา และ
่ ้ ้ ้
จัดการทรัพยากรนา เสริมนาชลประทานให้ กบพืนทีโครงการชลประทานเดิม ในบริเวณทุ่งเจ้ าพระยา
้ ้ ั ้ ่
ตะวันออกตอนล่างประมาณ ๒,๒๐๐,๐๐๐ ไร่ รวมทั้งเป็ นแหล่งนาเพือการเกษตรสาหรับพืนทีชลประทานทีจะ
้ ่ ้ ่ ่
เปิ ดใหม่ ในเขตจังหวัดลพบุรีและสระบุรี คิดเป็ นพืนที่ ๑๔๔,๕๐๐ ไร่ เป็ นงานก่อสร้ างระบบชลประทาน
้
ดาเนินการในปี พ.ศ. ๒๕๔๓-๒๕๔๘ รวม ๖ ปี

5. • การอุปโภคบริโภค และการอุตสาหกรรม มีความต้ องการใช้ นาในปริมาณทีมาก รองลงไปจาก
้ ่
การเกษตร การเก็บกักนาไว้ในอ่างเก็บนาเขือนป่ าสักชลสิทธิ์ แล้วระบายลงมาในลานาป่ าสัก โดยการ
้ ้ ่ ้
จัดสรรนาให้ มีนาอย่างเพียงพอตลอดทั้งปี จะช่ วยให้ ประชาชนสองฝั่งลานาป่ าสัก ในเขตอาเภอ
้ ้ ้
พัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี อาเภอวังม่ วง อาเภอแก่ งคอย และอาเภอเมือง จังหวัดสระบุรี มีนาใช้้
สาหรับอุปโภคบริโภคได้ ตลอดทั้งปี รวมทั้งการผลิตนาประปาของอาเภอเมืองสระบุรี และชุมชน
้
ใกล้ เคียง ตลอดจนกรุ งเทพมหานครและปริมณฑล ด้ วยเหตุนีปัญหาการขาดแคลนนา โดยเฉพาะนา
้ ้ ้
กินนาใช้ สาหรับคนในเมืองจึงไม่ ใช่ เรื่องที่จะน่ าวิตกอีกต่อไป
้
นอกจากนีนักธุรกิจและนักลงทุนจานวนมาก ที่ได้ เข้ าไปขยายกิจการก่อตั้งโรงงานอุตสาหกรรม
้
ในพืนที่จังหวัดลพบุรี และจังหวัดสระบุรี ซึ่งถือเป็ นแหล่ งอุตสาหกรรมทีสาคัญอีกแห่ งหนึ่งของภาค
้ ่
กลาง จะมีความมั่นใจมากขึน เพราะได้ รับนาจากเขือนป่ าสักชลสิ ทธิ์ส่งมา เพือใช้ ในกระบวนการผลิต
้ ้ ่ ่
สิ นค้ าได้ อย่างต่ อเนื่อง โดยเฉพาะในพืนทีอาเภอแก่ งคอย และอาเภอเมืองสระบุรี อันจะทาให้ การ
้ ่
ส่ งเสริมพัฒนาอุตสาหกรรมในภูมิภาคนี้ ที่ได้ มการดาเนินมาอย่างต่ อเนื่องขยายตัวเพิมมากขึน ส่ งผล
ี ่ ้
ให้ รายได้ จากสิ นค้ าส่ งออกในภาคอุตสาหกรรมของประเทศไทยเพิมมากขึนด้ วย
่ ้

6. • นอกเหนือจากประโยชน์ ทได้ รับข้ างต้ นแล้ว ลักษณะโครงการของเขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ที่พเิ ศษแตก ต่ างไปจาก
ี่
เขื่อนขนาดใหญ่ ทวไป คือ มีลกษณะทางกายภาพค่ อนข้ างแบนราบพืนที่ผวนากว้ างใหญ่ ลึกโดยเฉลียประมาณ
ั่ ั ้ ิ ้ ่
๑๕-๑๗ เมตร มีความเหมาะสมกับการเป็ นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์ นา และแหล่งประมงทีสาคัญแห่ งใหม่ ของ
้ ่
ประเทศ การสร้ างเขื่อนป่ าสักชลสิ ทธิ์ ยังช่ วยทาให้ เพิมความชุ่มชื้นในบริเวณนาใต้ ดน บริเวณรอบอ่างเก็บนา
่ ้ ิ ้
และบริเวณท้ ายนา มีระดับสู งขึน เป็ นการฟื้ นฟู และพัฒนาสิ่งแวดล้อมทีสมบูรณ์ ให้ กบระบบนิเวศน์ โดยรวม
้ ้ ่ ั
ยิงไปกว่ านั้น ด้ วยทิวทัศน์ ทสวยงาม การคมนาคมเข้ าสู่ โครงการสะดวกสบาย จึง เป็ นแหล่งท่ องเทียวทีสาคัญ
่ ี่ ่ ่
แห่ งหนึ่ง อีกทั้งมีการจัดโครงการต่ าง ๆ เพือส่ งเสริมการท่ องเทียว เช่ น การท่ องเทียวรถไฟ และการเข้ าชม
่ ่ ่
พิพธภัณฑ์ ล่มนาป่ าสั ก ซึ่งจัดแสดงอารยธรรมและวัตถุโบราณทีขุดค้ นได้ จากพืนทีอ่างเก็บนา
ิ ุ ้ ่ ้ ่ ้

7. • โครงการพัฒนาลุ่มนาป่ าสักฯ โดยการสร้ างเขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ นอกจากจะเป็ นโครงการทีให้ ประโยชน์ ต่อ
้ ่
พืนทีเ่ พาะปลูกของลุ่มนาป่ าสัก และลุ่มนาเจ้ าพระยาตอนล่างอย่ างกว้ างขวางแล้ว ยังสามารถช่ วยบรรเทา
้ ้ ้
ปัญหานาท่ วม และนาเสียให้ กบกรุงเทพมหานครได้ อกส่ วนหนึ่งด้ วย เนื่องจากสามารถควบคุมปริมาณนาไม่ ให้
้ ้ ั ี ้
ไหลบ่ าสู่ พนทีตอนล่าง และการระบายนาจากเขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ ยังช่ วยเหลือเจือจางนาเน่ าเสีย เป็ นการรักษา
ื้ ่ ้ ้
คุณภาพนาในแม่ นาป่ าสักตลอดปี นอกจากนั้นยังนามาใช้ ในการไล่นาเค็มบริเวณแม่ นาเจ้ าพระยาตอนล่าง
้ ้ ้ ้
นอกจากนีสภาพภูมประเทศของพืนทีภาคกลางประกอบด้ วย แม่ นาลาคลองหลายสาย การสั ญจรทางนา เป็ น
้ ิ ้ ่ ้ ้
การคมนาคม และขนส่ งสินค้ าเกษตรอีกทางหนึ่ง แต่ เดิมการขนส่ งสินค้ าทางเรือในแม่ น้าป่ าสัก สามารถ
ดาเนินการได้ เฉพาะในช่ วงฤดูฝนเท่ านั้น ในฤดูแล้งปริมาณนาในแม่ นาจะลดลง และบางช่ วงมีตะกอนทับถมสู ง
้ ้
ร่ องนาตืนเขิน ปัจจุบันเมือมีการสร้ างเขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ ทาให้ สามารถระบายนาจากเขื่อนลงสู่ แม่ นา เพือเพิม
้ ้ ่ ้ ้ ่ ่
ระดับนาในช่ วงฤดูแล้ง ซึ่งจะทาให้ การเดินเรือสะดวกตลอดทั้งปี และมีประสิทธิภาพมากยิงขึน รวมทั้งช่ วง
้ ่ ้
ประหยัดค่ าใช้ จ่ายในการขนส่ งทางบกได้ มาก

8. • การพัฒนาลุ่มนาป่ าสั ก โดยการสร้ างเขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ เป็ นวิธีการจัดการทรัพยากรนาแนวทางหนึ่ง โครงการ
้ ้
พัฒนาแหล่งกักเก็บนาขนาดใหญ่ ซึ่งมีปริมาณนาจานวนมาก ทีจะนาไปใช้ ได้ อย่ างพอเพียงกับความต้ องการที่
้ ้ ่
เพิมมากขึน อันเนื่องมาจากการเพิมขึนของจานวนประชากร การขยายตัวทางเศรษฐกิจ ทั้งในภาคเกษตรกรรม
่ ้ ่ ้
และอุตสาหกรรม ประโยชน์ นานัปการจากการสร้ างเขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ กล่าวคือ ด้วยปริมาณนาทีเ่ ก็บกักได้ จะ
้
สามารถตอบสนองความต้ องการด้ านการเกษตร อุปโภคบริโภค และอุตสาหกรรมได้ อย่ างครบถ้ วน รวมไปถึง
การเกิดแหล่งประมง และแหล่งท่ องเทียวทีสาคัญแห่ งใหม่ ตลอดจนเพิมความสะดว กและความคล่องตัวใน
่ ่ ่
ด้ านการคมนาคมขนส่ งทางนาในพืนทีภาคกลาง นอกจากนั้นเขื่อนป่ าสักชลสิ ทธิ์ ยังช่ วยลดความรุนแรง อัน
้ ้ ่
เกิดจากอุทกภัยในลุ่มนาป่ าสักและลุ่มนาเจ้ าพระยาตอนล่าง ทั้งยังเอือประโยชน์ ด้านการอนุรักษ์ ธรรมชาติและ
้ ้ ้
สิ่งแวดล้อม เพราะพืนทีรอบอ่างเก็บนา จะชุ่ มชื้นไปด้ วยนา และดินทีมคุณภาพ ป่ าไม้ ที่สมบูรณ์ และสัตว์ นานา
้ ่ ้ ้ ่ ี
ชนิด ยิงกว่ านั้นในด้ านสังคม จะเกิดชุมชนท้ องถิ่นทีอดมสมบูรณ์ ผู้คนทีอาศัยอยู่ต่างมีความสุ ข สร้ างหลักปัก
่ ุ่ ่
ฐานมันคง ไม่ ต้องเร่ ร่อนไปแสวงหาทีทากินใหม่ เป็ นการช่ วยลดปัญหาสังคมทั้งทางตรงและทางอ้อมได้ อย่ างดี
่ ่
ทีสุด
่

9. • 1.โครงการด้ านการจัดหาและพัฒนา โครงการด้ านการจัดหาและพัฒนาแบ่ งเป็ นโครงการทีเ่ กียวกับการแก้ไข ่
ปัญหาการขาดแคลนนาอุปโภคบริโภคและนาเพือการเกษตร และโครงการทีเ่ กียวกับการแก้ไขปัญหานาท่ วม มี
้ ้ ่ ่ ้
รายละเอียดดังนี้
• 1.1โครงการทีเ่ กียวกับการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนนาอุปโภคบริโภค
่ ้
• 1.2โครงการทีเ่ กียวกับการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนนาเพือการเกษตร ได้ แก่โครงการด้ านพัฒนาการเกษตร
่ ้ ่
ตามแนวทฤษฎีใหม่ การขุดสระเก็บกักนา การขุดลอกลานา เป็ นต้ น โดยควรจะเน้ นในพืนทีล่มนามูลตอนกลาง
้ ้ ้ ุ่ ้
ก่อน โครงการพัฒนาพืนทีท่ ุงกุลาร้ องไห้ โดยดาเนินการในพืนที่ล่มนาสาขาลาพลับพลา ลาเสียวใหญ่ ลาเตา
้ ่ ้ ุ ้
ลาเสียวน้ อย ลานามูลส่ วนที่ 1 ลานามูลส่ วนที่ 2 ลานามูลส่ วนที่ 3 และลาพังชู ตามลาดับ ตามผลการศึกษา
้ ้ ้
โครงการพัฒนาแหล่งนาทุ่งกุลาร้ องไห้ (กรมชลประทาน 2546)
้
• 1.3โครงการทีเ่ กียวกับการแก้ไขปัญหาน้าท่ วม โดยดาเนินงานตามมาตรการไม่ ใช้ สิ่งก่อสร้ างต่ างๆ ได้ แก่ การ
่
คาดการณ์ และเตือนภัยนาท่ วม การควบคุมการใช้ ประโยชน์ ทดน การอพยพโยกย้ ายราษฎรออกจากพืนทีเ่ สี่ยง
้ ี่ ิ ้
ภัยนาท่ วม เป็ นต้ น เนื่องจากการใช้ มาตรการใช้ สิ่งก่อสร้ างมีค่าลงทุนทีค่อนข้ างสู งเมือเปรียบเทียบกับ
้ ่ ่
ผลประโยชน์ ทได้ รับ โดยควรเน้ นบริเวณพืนทีจงหวัดอุบลราชธานีซึ่งประสบปัญหานาท่ วมเป็ นประจาและมี
ี่ ้ ่ั ้
ความเสียหายมาก โครงการเหล่านี้ ได้ แก่ โครงการแก้ไขปัญหาอุทกภัยในจังหวัดอุบลราชธานี โครงการศึกษา
และติดตั้งสถานีเตือนภัยนาท่ วมสาหรับชุมชนเมืองในพืนทีล่มนามูล
้ ้ ุ่ ้

10. • 2. ด้ านเพิมประสิ ทธิภาพการจัดการนา โครงการด้ านการเพิมประสิทธิภาพการจัดการน้าทีสาคัญ แบ่ งเป็ น
่ ้ ่ ่
โครงการด้ านปรับปรุ งและบารุงรักษา โครงการด้ านสิ่งแวดล้อม และโครงการด้ านการจัดการและอนุรักษ์ พนที่ ื้
ต้ นนา และพืนทีช่ ุมน้า ดังนี้
้ ้ ่
• 2.1 โครงการด้ านปรับปรุงและบารุงรักษา ได้ แก่โครงการทีเ่ กียวกับการปรับปรุงและซ่ อมแซมระบบหรือแหล่ งนา
่ ้
เพือการอุปโภคบริโภคโครงการขุดลอกหรือขยายแหล่งนาทีมอยู่เดิม
่ ้ ่ ี
• 2.2 โครงการด้ านสิ่งแวดล้อม ได้ แก่โครงการเกษตรอินทรีย์ โดยมุ่งเน้ นในจังหวัดทีมการส่ งเสริมก่อน ได้ แก่
่ ี
จังหวัดนครราชสีมา สุ รินทร์ ศรีสะเกษ อุบลราชธานี อานาจเจริญ และยโสธร
• 2.3 โครงการด้ านการจัดการและอนุรักษ์ พนทีต้นนาและพืนทีช่ ุ มนา ได้ แก่โครงการด้ านการอนุรักษ์ และจัดการ
ื้ ่ ้ ้ ่ ้
พืนทีต้นนา โดยเฉพาะในพืนทีล่มนามูลส่ วนที่ 1โครงการปลูกป่ าในพืนทีล่มนาชั้น 1A, 1B และ 2 เขตรักษาพันธุ์
้ ่ ้ ้ ุ่ ้ ้ ุ่ ้
สัตว์ ป่า อุทยานแห่ งชาติ และป่ าสงวนแห่ งชาติเพือการอนุรักษ์ และปลูกป่ าชุมชนและป่ าเศรษฐกิจ โดยเฉพาะใน
่
พืนทีล่มนามูล ส่ วนที่ 1โครงการปรับปรุงและฟื้ นฟูพนทีดนเค็ม โดยเฉพาะในจังหวัดนครราชสีมาโครงการ
้ ุ่ ้ ื้ ่ ิ
อนุรักษ์ ทรัพยากรดินและนาและฟื้ นฟูทรัพยากรดินทีเ่ สื่อมโทรมบนพืนทีล่มและพืนที่ดอน โดยเฉพาะลุ่มนามูล
้ ้ ุ่ ้ ้
ส่ วนที่ 2
จากผลการทบทวนการศึกษารวบรวมแผนโครงการพัฒนาแหล่งนาทีมศักยภาพของรายงานแผนลงทุนพัฒนาและ
้ ่ ี
การบริหารจัดการนาและการชลประทาน ปี พ.ศ.2552-2554 ของคณะกรรมการพัฒนาและบริหารจัดการ
้
ทรัพยากรน้าและการชลประทาน, กรกฎาคม 2551 พบว่ า มีโครงการพัฒนาแหล่งนาที่มศักยภาพ รายละเอียด
้ ี
แสดงดังตารางที่ 2.2-1 และการกระจายแผนโครงการพัฒนาแหล่ งนาในพืนทีล่มนามูล
้ ้ ุ่ ้
•

11. ชื่อนางสาวจิดาภา วิรุลพันธ์
เลขที่ 17 ชั้น ม.4/6