SlideShare a Scribd company logo
1 of 460
Download to read offline
tIcf em³Uv dhyq amzÂ
hmeyw þVI
hntÃPv Hm^okv amzÂ
em³UvdhyqhIp¸v,tIcfw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 2
KERALALAND REVENUE MANUAL Vol. VI
(Issued by the authority of the Government of Kerala)
Printed and Published by:
The Commissioner Of Land Revenue
First Edition:
March, 2019
Second Edition:
Typeset and Layout by:
A.R. Helen
Printed At:
KBPS, Kakkanad
Compiled by:
Sri. G.Balachandran Pillai
Sri.A.R. Nandagopan
Sri. V.R. Jayaprakash and
Smt. Sreelatha Nair.S
No. Of Copies :
5000
Price: 500/-
© Copyright reserved. No part of this book may be reproduced, printed or
distributed in any form or by any means without prior written permission of the
publisher.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
3
tIcfem³UvdhyqamzÂ
hmeyw þ VI
hntÃPvHm^okvamzÂ
`mKwþ I
Hm^okv {]hÀ¯w
A²ymbwþ1
hntÃPpw hntÃPv DtZymKØcpw
JWvUnI t]Pv
1. hntÃPv 32
2. hntÃPv Hm^okpw Hm^okv ap{Zbpw 32
3. hntÃPv DtZymKØÀ 32
4. hntÃPv DtZymKØcpsS nbahpw 33
]co£m tbmKyXIfpw
5. hntÃPv DtZymKØcpw s]cpam䨫§fpw 33
6. lmPcmtI­ aWn¡qdpIÄ 33
7. Xmakn¨v lmPcmIÂ 34
8. eohv AphZn¡Â 34
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 4
9. ssIhiapff ]W¯nsâ hnhcw 35
10. Hm^okn n¶pw ]pd¯pt]mIp¶Xv 35
11. Poh¡mcpsS s]cpamähpw aäpw 35
12. CSne¡msc Hgnhm¡Â 35
13. NmÀPv Hm^okÀ 35
14. hntÃPv Poh¡mÀ ]»nIv skÀhâpamcmbncn¡psa¶v 36
A²ymbwþ 2
hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä
15. hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIÄ 37
16. hntÃPv Hm^okdpsS aäp {][m
IÀ¯hy§Ä 37
17. kvs]jy hntÃPv Hm^okdpsSbpw 39
hntÃPv AknÌânsâbpw ISaIÄ
18. hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v nÀÆlnt¡­ ISaIÄ 40
19. hntÃPv AknÌâ v, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ 41
F¶nhÀ¡v NpaXeIÄ hoXn¨p ÂIÂ
20. hntÃPv Hm^okdpsS A`mh¯n 41
]Icw NpaXe nÀÆln¡Â
21. I¯nS]mSpIfpw tae[nImcnIÄ¡pff dnt¸mÀ«pIfpw 41
22. NmÀPv ssIamäw 42
23. hntÃPv Ubdn 43
`mKwþ II
`qanbpw `qnIpXnbpw IpSnÈnIbpw
A²ymbwþ 3
`qanbpw Ap`h{Ia§fpw
(F) skänÂsaâ v Imes¯ Ap-`-h-{I-a-§Ä
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
5
24. skänÂsaâ v 45
25. XncphnXmwIqdnse Ap`h{Ia§Ä 46
26. sIm¨nbnse Ap`h{Ia§Ä 52
27. ae_mdnse Ap`h{Ia§Ä 53
28. ImkÀtKmUv {]tZis¯ Ap`h{Ia§Ä 56
(_n) ne-hnse Ap-`-h-{I-a-§Ä
29. `qan-bpsS Cw 57
30. `qanbpsS Xcw 58
A²ymbwþ 4
em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww
31. em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww 60
32. skänÂsaâ v dn¡mÀUpIÄ 60
33. hntÃPv DtZymKØcpsS ISaIÄ 61
34. hntÃPv AknÌâpamcpsS ISaIÄ 61
35. ]pXnb dhyq ^oÂUpIfpsSbpw k_v
UnhnjpIfpsSbpw AXnÀ¯n 62
nÀ®bhpw am¸v X¿mdm¡epw
36. ]pXnb k_v UnhnjpIÄ 63
37. ]pXnb k_v Unhnj³ S¸n hcp¯p¶Xnp
th­nbpÅ S]Sn{Iaw 64
39. ^oÂUv Afhv joäpIÄ 66
40. ^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v X¿mdm¡p¶Xnsbpw
hnXcWw sN¿p¶Xnsbpw kw_Ôn¨v 67
41. kÀsÆ ASbmf§fpsS kwc£Ww 67
42. kÀsÆ ASbmf§Ä kw_Ôn¨ cPnÌdpIÄ 67
43. kÀsÆ IÃpIfpsS ]cntim[ 68
44. XntbmUsseäv IÃpIfpsS ]cntim[ 69
45. kÀsÆ ASbmfw ]pxØm]n¡p¶Xnpff
sNehpIÄ 69
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 6
46. kÀsÆ AUzm³kv A¡u­v 70
48. do kÀsÆ A]mI§Ä 71
A²ymbwþ5
nIpXn]ncnhpw HSp¡pw
49. `qnIpXn AYhm em³Uv dhyq 73
50. k©mbhpw ]ehIbpw- 74
51. InkvXpw InkvXp _µnbpw 74
52. ]pXp-ap-Xepw IpSn-Èn-Ibpw ]pXp-Ip-Sn-Èn-Ibpw 75
53. nÀ¯Â/ Ipdhv 75
54. IcsamSp¡p kw_Ôn¨ hyhØIÄ 76
55. Icw HSp¡v ckoXv X¿mdm¡p¶Xv 77
56. ]ncnhp]Ww hchphbvt¡­ {Iaw 78
57. ]ncnhv ]Ww JPmhn HSp¡p¶ coXn- 79
dhyq C-þt]-bvsaâ v knÌw
59. ]Ww kzoIcn¡Â 79
60. ]WsamSp¡v 80
A²ymbwþ 6
ASnØm`qnIpXn
61. `qnIpXn n˨bw 81
62. nIpXn n˨bm[nImcn 82
63. A¸o 82
64. ae_mÀ em³Uv cPnkvt{Sj³ nbaw 83
A²ymbwþ 7
sI«nSnIpXn
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
7
65. sI«nS nIpXnbpw nIpXnZmbIpw 84
66. nIpXn Npa¯p¶Xn n¶pw Hgnhm¡nbn«pff
sI«nS§Ä 85
67. XhWbpw ]eni nc¡pw 85
68. dnt«¬ 86
69. hn]peoIcWw kw_Ôn¨ hyhØ 86
70. BUw_cnIpXn 86
71. tlmwtÌ 87
72. s]mXptaJem Øm]§fpsS sI«nS§Ä 87
73. ^vfmäpIfpsS sI«nSnIpXn IW¡m¡p¶Xv 87
74. Xmak Xma-tk-Xc sI«n-S-§Ä tNÀ¶p-h-cp-t¼m-gpÅ
nIpXnn˨bw 87
75. nIpXn nÀ®-b-hp-ambn _Ô-s¸«v hntÃ-tPm-^o-k-dpsS
Npa-X-e-IÄ 88
76. Xd-hn-kvXoÀ®w Af¶p Xn«-s¸-Sp-¯m-hp-¶-Xm-sW¶v 89
A²ymbwþ 8
PetkN nIpXn
77. ]Ým¯ew 90
78. ]²Xn {]tZiw 90
79. PetkN nIpXn 91
A²ymbwþ 9
dhyq dn¡hdn
(F) dhyq dn¡hdn
80. dhyq dn¡hdn nbaw kw_Ôn¨v 92
81. `qanbn Npa¯s¸« s]mXp nIpXnbpw
t{]mkkv]Snbpw 92
82. dhyq dn¡hdn nbahpw dhyq DtZymKØcpw 93
83. PnÃmIfIvSdpsS A[nImcw 94
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 8
84. dhyq dn¡hdn nbahpw hntÃPv DtZymKØcpw 95
85. PwKa P]vXnbpw teehpw 96
86. Ømhc P]vXnbpw teehpw 98
87. t_m«vþC³þem³Uv kw_Ôn¨ hyhØIÄ 100
88. tm«okpIfpw D¯chpIfpw St¯­ hn[w 101
89. If£³ NmÀPpw kÀÆokv NmÀÖpw 103
90. AdÌv kw_Ôn¨ S]Sn{Iaw 103
(_n) dhyq dn¡hdn þ Hm¬sse³
92. Unam³Uv tm«okpIÄ {]nâu«v FSpt¡­Xv 104
93. Unam³Uv aS¡p¶Xnpff S]Sn{Iaw 104
94. ]ncnhp hnhc§fpsS tcJs¸Sp¯Â 105
95. HSp¡p hnhcw 105
96. tÌ hnhc§Ä 105
97. apXÂþ ]ncnhvþ _m¡n ]{XnI 105
98. AÀ°m[nImcnIÄ tNÀ¡p¶ hnhc§Ä 106
`mKwþ III
`qkwc£Whpw J {]hÀ¯§fpw
A²ymbwþ 10
kÀ¡mÀ `qan kwc£Ww
100. kÀ¡mÀ hI hkvXphIIÄ 108
101. ]pdt¼m¡v 109
102. It¿ä§fpsS kz`mhw 109
103. kÀ¡mÀ hI hkvXphIIfpw dhyq DtZymKØcpw 110
104. IfÎdpw NpaXeIfpw 110
105. A[nIrX {]thi§Ä hntÃPv Xe¯nÂ
ssIImcyw sN¿p¶XnpÅ S]Sn{Iaw 111
106. cPnÌdpIÄ, A¡u­pIÄ F¶nhbpsS ]cn]mew 112
107. tm«okpIfpw D¯chpIfpw S¯p¶Xv kw_Ôn¨v 113
108. Hgn¸n¡Â S]SnIÄ 113
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
9
109. aäp Nne `qanIÄ¡pw Cu nbaw _m[IamsW¶v 114
110. hntÃPvXe PIob kanXn 114
A²ymbwþ 11
sÂhb þ X®oÀ¯S kwc£Ww
111. Dt±iy e£y§Ä 115
112. sÂhbepw X®oÀ¯Shpw 115
113. ]cnhÀ¯hpw cq]m´chpw 115
114. tUäm _m¦pw hnÚm]w sN¿s¸Sm¯ `qanbpw 116
115. tUäm _m¦nse DffS¡§Ä Xncp¯p¶Xnpff
S]Sn{Iaw 117
116. {]mtZinIXe nco£WkanXn 118
117. sÂhbepIÄ cq]m´cs¸Sp¯p¶XnpÅ At]£IÄ 119
118. hnÚm]w sN¿s¸Sm¯ `qanbpsS kz`mhhyXnbmw 120
119. dnt¸mÀ«nMv Hm^okÀ- 122
120. A[nImcs¸Sp¯s¸« DtZymKس 122
121. hml§fpw aäpw ]nSns¨Sp¯mepÅ S]Sn{Iaw 123
122. Xcnin«ncn¡p¶ sÂhbepIfn IrjnsN¿p¶XnpÅ
hyhØ 123
123. dhyq tcJIfn amäw hcp¯p¶Xnpff S]SnIÄ 123
A²ymbwþ 12
`qhnntbmKw
124. `qhnntbmK D¯chnsâ Dt±iyw 125
125. ]cnhÀ¯w 125
126. `£yhnfIÄ 125
127. ]cnhÀ¯¯npÅ nb{´Ww 125
128. hntÃPv DtZymKØcpsS NpaXeIÄ 126
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 10
A²ymbwþ 13
eLp[mXp¡Äþ Jhpw IS¯ns¡m­pt]mIepw
129. eLp[mXp¡Ä (Minor Minerals)- 128
130. nbaewL§Ä 128
131. nbahncp² {]hÀ¯§Äs¡Xncmbn
kzoIcnt¡­ S]SnIÄ 129
132. J s]Àanäntm eokntm DÅ
At]£bvs¡m¸w hntÃPv Hm^okn n¶pw
ÂtI­ tcJIÄ 129
133. km[mcW a®v kw_Ôn¨ hyhØ 129
134. hmkKrl nÀ½mWhpw Jhpw 130
135. and {Sm³knäv ]mkpIÄ 130
136. hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 130
A²ymbwþ 14
aWÂhmcÂnb{´Whpw ZoXoc kwc£Whpw
138. ZnIfpsS kwc£W NpaXe 131
139. IShpI½nänbpw {]hÀ¯§fpw 132
140. aW hmc kw_Ôn¨ nb{´W§Ä 132
141. A[nIrX aW hmc 132
`mKwþ IV
`qanþ AhImihpw ssIamähpw
A²ymbwþ 15
`qan ]Xnhv
(F) `qan ]Xn-hv þ s]mXp-hy-h-Ø-IÄ
142. `qan ]Xn-hv 135
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
11
143. ]Xnhv enÌv 135
144. kÀ¡mÀ `qan-IÄ ]Xn¨p ÂIp-¶-Xnp
ap¼mbn tm«okv {]kn-²-s¸-Sp-¯-W-sa¶v- 136
145. ]Xnhv At]-£ 136
146. ]Xnhv dnt¸mÀ«v 137
147. ]«bw Ap-h-Zn-¨m-epÅ S-]-Sn-{I-a-§Ä 138
(_n) {Kma-]-©m-b¯v {]tZ-i-§-fnse `qan ]Xnhv S-]-Sn-IÄ
148. ]Xnhv GXv Bh-iy-§Äs¡-¶v 139
149. ssIh-i-`qan (Occupied land) 139
150. ]Xn¨p ÂIm-hp¶ Irjn `qan-bpsS ]c-am-h[n ]cn-[n 140
151. hoSp-nÀ½m-W-¯npw AbÂ`q-an-bpsS
KpW-I-c-amb D]-tbm-K-¯npw ]Xn-¨p-ÂIm-hp¶
`qan-bpsS ]c-am-h[n ]cn[n 141
152. IpSpw-_w 141
153. ]Xnhv n_-Ô--IÄ 141
154. ]Xn-¨p-ÂIm³ ]mSn-Ãm¯ `qan-IÄ 143
155. ]Xn¨p ÂIm³ A[n-Im-c-s¸« DtZym-K-س 143
156. ]m«hpw ssek³kpw 143
(kn) apn-kn-¸m-enän/tImÀ¸-td-j³ {]tZ-is¯
`qan-]-Xnhv S-]-Sn-IÄ
157. ]«bw GsXms¡ Bh-iy-§Ä¡v Ap-h-Zn-¡m-sa-¶v 144
158. ]Xn¨p ÂIm-hp¶ `qan-bpsS ]c-am-h[n ]cn-[n 145
159. ]Xnhv dnt¸mÀ«v X¿m-dm-¡p-t¼mÄ
{i²n-t¡­ S-]-Sn-{I-a-§Ä 145
160. ]Xnhp n_-Ô--IÄ 145
161. ]Xn¨p ÂIm³ ]mSn-Ãm¯ `qan-IÄ 146
162. ]«bw Ap-h-Zn¨ tij-apÅ S-]-Sn-{I-a-§Ä 146
163. ]m«w 146
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 12
(Un) h`qan IpSntbäw {Ias¸Sp¯Â
164. ]Xn¨p ÂImhp¶ h`qan 147
165. IpSpw_w, `q]cn[n F¶nh 147
166. F´mhiy§Ä¡v ]Xn¨p ÂImsa¶v 147
167. ]Xnhnv AÀlcmbhÀ 148
168. ssIhiw kw_Ôn¨ hyhØ 148
169. ]Xnhv S]Sn{Iaw 148
(C) ImÀUaw skänÂsaâ v
170. ImÀUaw skänÂsaâ v 149
171. hntÃPptZymKØcpsS NpaXeIÄ 149
A²ymbwþ 16
t]m¡phchv AYhm Paamäw
(F) t]m¡phchv
172. t]m¡phchv 151
173. kzaÊmsebpff hkvXp ssIamäw 152
174. nÀ_ÔnX ssIamäw 152
175. ]n³XpSÀ¨mhImiw 152
176. ]{´­v hÀjtam AXn IqSpXtem Imew
FXnÀ ssIhimhImiw sXfnbn¡p¶ hyànbpsS
t]À¡pff ssIamäw 153
177. k_v cPnkv{SmdpsS NpaXe 154
178. hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIÄ 154
179. hn¸-{X-§-fpsS t]m¡phchv 155
180. Iq«hImiapff `qanIÄ 156
181. t]m¡phchv A¸o 157
182. ]«bpw ]«-bhpw 157
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
13
(_n) Hm¬sse³ t]m¡phchv
184. dhyq Cât{KäUv em³Uv C³^Àtaj³ knÌw--- -(ReLIS) 158
A²ymbwþ 17
`q]cnjvIcWw
186. Dt±iye£y§Ä 160
(F) IpSn-bm-bva- tI-kp-IÄ
187. IpSnbmbva 160
(_n) IpSn-InS¸p tIkp-IÄ
188. IpSnInS¸pImc³ 162
(kn) `q]-cn[n- tI-kp-IÄ
189. `q]cn[n 162
190. an¨`qan GsäSp¡Â 166
191. kzta[bm hn«psImSp¡p¶Xn GsäSp¡Â 166
192. `qan hn«psImSp¡phm³ hnk½Xn¡p¶]£w GsäSp¡Â 167
193. CS¡me GsäSp¡Â 167
194. an¨`qan GsäSp¡en hntÃPv DtZymKØcpsS
IÀ¯hy§Ä 168
195. 7þC nba {]ImcapÅ tIkpIÄ 168
196. koenMv tIkpIfn³taepÅ S]SnIÄ 169
A²ymbwþ 18
`qan hns«mgnbepw Aywn¸pw
(F) `qan hns«m-gn-bÂ
197. `qan hns«mgnb 170
198. `qan hns«mgnbp¶Xnpff S]Sn{Iaw 170
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 14
199. hntÃPv Hm^okdpsS IÀ¯hy§Ä 171
200. hns«mgnª `qanbpsS hnhc§Ä ]pdt¼m¡v
cPnÌdn DÄs¸Sp¯Wsa¶v 171
(_n) Aywn¸v- tI-kp-IÄ
201. Aywn¶ hkvXphIIÄ 172
203. GsäSp¯ hkvXp¡Ä s]mXptee¯n hn¡Wsa¶v 173
204. Gsä-Sp¯ Ømhc hkvXp-¡-fn³ta-epÅ XpSÀ S-]-Sn-IÄ173
A²ymbwþ 19
`qan ssIamäw
206. `qanssIamä¯npÅ At]£ 174
207. hntÃPv DtZymKØcpsS ISaIÄ 174
A²ymbwþ 20
`qan GsäSp¡Â
208. `qan GsäSp¡Â nbaw 176
209. hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 176
210. alÊÀ X¿mdm¡pt¼mÄ {i²nt¡­ Imcy§Ä 177
`mKwþ V
]ucm[njvTnX tkh§Ä
A²ymbwþ 21
hntÃPv DtZym-K-Øcpw kÀ«n^n¡äpIfpw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
15
212. kÀ«n^n¡äv 181
213. At]£I³ 181
214. At]£IÄ X¿mdm¡p¶Xv 182
215. At]£bnt·Â kzoIcnt¡­ s]mXphmb S]SnIÄ 183
216. hntÃPv Hm^okÀ AphZn¡p¶ km£y]{X§Ä 184
217. XlknÂZmÀ ÂIp¶ km£y]{X§fnse AtzjW
dnt¸mÀ«pIÄ 186
218. CþUnkv{SnIväv ]²Xn 186
219. kÀ«n^n¡äpIfnt·epÅ A¸oepIÄ 186
(F) `qan-bp-ambn _Ô-s¸« km£y-]-{X-§Ä
220. ssIhimhImi kÀ«n^n¡äv 187
221. ssIhimhImi P]vXnclnX km£y]{Xw 188
222. semt¡j³ kÀ«n^n¡äv 188
223. semt¡j³ am¸v 188
224. `qanbpsS hne nÀ®b kÀ«n^n¡äv (Valuation Certificate) 189
225. tkmÄh³kn kÀ«n^n¡ävv 190
(_n) hyàn/IpSpw_ _Ô km£y-]-{X-§Ä
226. tänhnän kÀ«n^n¡äv 191
227. sUmanssk kÀ«n^n¡äv- 191
228. hyXykvX t]cpIfnÂ/ taÂhnemk§fnÂ
Adnbs¸Sp¶Xv HcmfmsW¶ km£y]{Xw
(One and the same Certificate)- 191
229. Xncn¨dnb km£y]{Xw (Identification Certificate) 192
230. Pohn¨ncn¡p¶p F¶ km£y]{Xw (Life Certificate) 192
231. _Ôw sXfnbn¡p¶ km£y]{Xw
(RelationshipCertificate) 192
232. hn[h/hn`mcy³ kÀ«n^n¡äv (Widow/Widower Certificate)- 192
233. ØncXmak kÀ«n^n¡äv (Residence Certificate) 193
234. B{inXmsW¶ km£y]{Xw (Dependency Certificate) 193
235. IpSpw_mwKXz kÀ«n^n¡äv
(FamilyMembership Certificate) - 193
236. A´cmhImi kÀ«n^n¡äv (Legal Heirship Certificate) 194
237. ssatmdnän kÀ«n^n¡äv (MinorityCertificate) 200
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 16
238. AKXn kÀ«n^n¡äv (Destitute Certificate) 200
239. PmXn/ kapZmb kÀ«n^n¡äv 201
240. ]«nIPmXn/]«nI tKm{X hÀKw 201
241. an{i hnhmlnXcnsemcmÄ SC/ST Bbm a¡fpsS 202
PmXn ØnXn
242. {InkvXpaX¯nte¡v aX]cnhÀ¯w sNbvX ]«nIhÀK
hn`mK¡mcpsS PmXn ØnXn 203
243. aX]cnhÀ¯tijw XncnsI lnµpaXw kzoIcn¨
]«nIPmXn hn`mK¡mcpsS PmXnØnXn 204
244. aäp kwØm§fn n¶p IpSntbdnb ]«nIPmXn/
hÀK¡mcpsS PmXn ØnXn 204
245. `mjm yq]£hn`mKamsW¶ kÀ«n^n¡äv
(LinguisticMinorityCertificate) 205
246. an{i PmXn hnhml kÀ«n^n¡äv
(Inter CasteMarriage Certificate) 205
247. hcpam kÀ«n^n¡äv 206
248. hcpam n˨bw 207
249. tm¬ {IoaosebÀ kÀ«n^n¡äv 209
A²ymbwþ 22
Zpcn-Xm-izm-kþt£a {]hÀ¯§Ä
250. ZpcnXmizmk S]SnIÄ 213
251. AXym-ln-X-§Ä hntÃPv Hm^o-kÀ dnt¸mÀ«v
sN¿-W-sa¶v 213
252. hcĨm ZpcnXmizmkw 214
253. BpIqey§Ä¡v AÀlcmbhcpsS ]«nI 214
254. apJya{´nbpsS ZpcnXmizmk n[nbn n¶pÅ
[klmbw 214
255. tZiob IpSpw_t£a ]²Xn 215
256. £btcmKnIÄ¡pff [klmbw 215
257. IpjvTtcmKnIÄ¡pÅ [klmbw 216
258. Iym³kÀ tcmKnIÄ¡pÅ [klmbw 216
259. AhiIemImc·mÀ¡pÅ s]³j³ 217
260. kÀ¡kv IemImc·mÀ¡pÅ s]³j³ 217
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
17
A²ymbwþ 23
hnhcmhImi nbaw
261. hnh-cm-h-Imiw 218
262. hnh-cw 218
264. tÌäv ]»nIv C³^Àtaj³ Hm^okdpsS NpaXeIÄ 218
265. AknÌâ v tÌäv ]»nIv C³^Àtaj³
Hm^okdpsS NpaXeIÄ 219
266. At]£IÄ kaÀ¸nt¡­Xv 220
267. At]£bnt·epÅ S]SnIÄ- 220
268. A¸oepIÄ- 221
269. At]£m ^okpw, ]IÀ¸npÅ sNehp ^okpw 222
270. ^okv, sNehpIÄ F¶nhbv¡pÅ ioÀjI§Ä 223
A²ymbwþ 24
tkhmhImi nbaw
271. Dt±iy e£y§Ä 224
272. tkhw F¶m 224
273. At]£ 224
274. nbpà DtZymKس 225
275. tm«okv t_mÀUn hnhc§Ä {]ZÀin¸n¡Â 226
276. At]£Ifnt·epÅ S]SnIÄ- 226
277. A¸oepIÄ 227
278. hntÃPv Hm^okn n¶pw e`yamIp¶ tkh§fpsS
]«nI 227
`mKwþ VI
hntÃPv dn¡mÀUpIfpw ]cntim[bpw
A²ymbwþ 25
cPnÌdpIfpw A¡u­pIfpw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 18
(F) Øncw cPnÌdpIÄ
280. skänÂsaâ v cPnÌÀ- 231
281. ASnØm `qnIpXn cPnÌÀ- 232
282. Øncw cPnÌdpIfn amäw hcp¯m³ ]mSnsöv 233-
(_n) Xmev¡m-enI cPnÌdpIÄ
283. H¶mw ¼À cPnÌÀ
(kÀ¡mÀ `qanIsf kw_Ôn¨ cPnÌÀ) 239
284. c­mw ¼À cPnÌÀ
(dhyq hIp¸[oXbnepff `qanIfnse
hr£hnhc§Ä ImWn¡p¶ cPnÌÀ) 240
285. aq¶mw ¼À cPnÌÀ (kwØm¯np
]pd¯pÅ kÀ¡mÀ hI hkvXp¡fpsS cPnÌÀ) 240
286. memw ¼À cPnÌÀ
(t]m¡phchv cPnÌÀþ H¶mw`mKw / c­mw`mKw) 240
287. A©mw ¼À cPnÌÀ
(]Xnhv enÌv) 240
288. Bdmw ¼À cPnÌÀ
(]Xnhv At]£m cPnÌÀ) 241
289. Ggmw ¼À cPnÌÀ
(cmPIob hr£§fpsSbpw ]Xnhv
n_ÔIfpsSbpw cPnÌÀ) 241
290. F«mw ¼À cPnÌÀ (t_m«vþC³þem³Uv cPnÌÀ) 241
291. H³]Xmw ¼À cPnÌÀ (kÀ¡mcnte¡v hns«mgnª
`qanIfpsS cPnÌÀ) 241
292. ]¯mw ¼À cPnÌÀ (kÀ¡mcnte¡v
GsäSp¯ `qanIfpsS cPnÌÀ) 241
293. ]Xnsm¶mw ¼À cPnÌÀ
(HutZymKnI I¯nS]mSv cPnÌÀ) 241
294. ]{´­mw ¼À cPnÌÀ (kÀ«n^n¡äv cPnÌÀ) 241
295. ]Xnaq¶mw ¼À cPnÌÀ (^ÀWn¨dpIfpsSbpw
D]IcW§fpsSbpw tÌm¡v cPnÌÀ) 241
296. ]Xnmemw ¼À cPnÌÀ
(ssIamdnb `qanIfpsS cPnÌÀ) 242
(kn) A¡u-­p-IÄ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
19
297. H¶mw ¼À A¡u­v (IqSpX / Ipdhv A¡u­v) 258
298. c­mw ¼À A¡u­v (]«amä IW¡v) 258
299. aq¶mw ¼À A¡u­v (`qkwc£W nbaw
Apkcn¨pÅ dhyq A¡u­v) 258
300. memw ¼À A¡u­v (`qan]Xnhv A¡u­v) 259
301. A©mw ¼À A¡u­v (]m« IW¡v) 259
302. Bdmw ¼À A¡u­v (]pXp¡pSnÈnI A¡u­v) 259
303. Ggmw ¼À A¡u­v (IpSnÈnI IW¡v) 259
304. F«mw ¼À A¡u­v (X­t¸À A¡u­v/Nnä) 259
305. H³]Xmw ¼À A¡u­v (mÄhgn) 260
306. ]¯mw ¼À A¡u­v (P]vXn S]SnIÄ¡mbn
ip]mÀi sNbvX `qnIpXnIÄ¡mbpÅ A¡u­v) 260
307. ]Xnsm¶mw ¼À A¡u­v (A[nI¸ncnhv A¡u­v) 260
308. ]{´­mw ¼À A¡u­v (HSp¡v A¡u­v) 260
309. ]Xnaq¶mw ¼À A¡u­v (nÀ¯Â/Ipdhv A¡u­v) 260
310. ]Xnmemw ¼À A¡u­v (apXÂþ]ncnhvþ_m¡n
A¡u­v) 261
311. ]Xn©mw ¼À A¡u­v
(hmÀjnI em³Uv dhyq A¡u­v / XhWapS¡w) 261
312. ]Xnmdmw ¼À A¡u­v (Iym¸nä A¡u­v) 261
313. ]Xntgmw ¼À A¡u­v (sI«nS nIpXn A¡u­v) 261
314. ]Xns«mw ¼À A¡u­v (IcsamSp¡v ckoXp
]pkvXI§fpsS A¡u­v) 261
315. ]s¯m³]Xmw ¼À A¡u­v
(BUw_c nIpXn A¡u­v) 262
316. Ccp]Xmw ¼À A¡u­v
(PetkN nIpXn A¡u­v) 262
317. Ccp]¯n H¶mw ¼À A¡u­v
(dhyq dn¡hdn eUvPÀ) 262
A²ymbwþ 26
Pam_´n
318. Pam_´n- 292
319. Pam_´n Hm^okÀ 293
320. PnÃm IfÎdpsS NpaXeIÄ 293
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 20
321. Pam_´n dn¡mÀUpIfpw hntÃPv DtZymKØcpw 294
322. Pam_´n {]mYanI ]cntim[bpw
XlknÂZmcpsS NpaXeIfpw 295
323. Pam_´n Hm^okdpsS NpaXeIÄ 295
A²ymbwþ 27
dn¡mÀUpIÄ in¸n¡Â
324. dn¡mÀUpIÄ in¸n¡p¶Xnpff NpaXe 297
325. dn¡mÀUpIÄ in¸n¡p¶Xnpff S]Sn{Iaw 297
326. in¸n¡mhp¶ dn¡mÀUpIfpw kab]cn[nbpw 298
327. in¸n¡m³ ]mSnÃm¯ dn¡mÀUpIÄ 299
328. N«¯n ]cmaÀin¨n«nÃm¯ dn¡mÀUpIÄ kw_Ôn¨v 299
`mKwþ VII
]ehI tPmenIÄ
A²ymbwþ 28
sXcsªSp¸pw sk³kkpw
330. hntÃPv DtZymKØcpw XncsªSp¸p tPmenIfpw 302
331. thm«À ]«nI ]pXp¡Â 303
332. skIvS-d Hm^o-kÀ 303
333. t]mfnMv _q¯pIÄ 303
334. sk³kkv 304
A²ymbwþ 29
tm«okpw alkdpw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
21
335. tm«oknsâbpw alkdnsâbpw BhiyIX 305
336. tm«okpIÄ X¿mdm¡p¶ hn[w 305
337. alkÀ AYhm ]©ma 308
A²ymbwþ 30
PacW cPnkvt{Sj³
338. cPnkvt{Sjpw sshIn-bpÅ cPn-kvt{S-jpw 312
339. At]£bpw XpSÀS]SnIfpw 313
A²ymbwþ 31
hntÃPv Hm^okn {]ZÀin¸nt¡­ t_mÀUpIfpw tm«okpIfpw
341. ssI¸äv ckoXv kw_Ôn¨ t_mÀUv 315
342. tkhmhImi nba{]ImcapÅ t_mÀUv 315
343. hnhcmhImi nba{]ImcapÅ t_mÀUv 316
344. ]Whpw ]mcntXmjnIhpw Bhiys¸SpItbm
ssI¸äpItbm sN¿cpXv F¶Xp kw_Ôn¨ t_mÀUv 316
345. Hm^okv kabw kw_Ôn¨ t_mÀUv 316
346. apJya{´nbpsS ZpcnXmizmk n[n kw_Ôn¨ t_mÀUv 316
347. tm«okv t_mÀUv 316
A²ymbwþ 32
ASbmfklnXw ]IÀ¸pIÄ
349. ^oknsâ nÀ®bw 317
A²ymbwþ 33
kvt^mSIhkvXp nba{]Imcapff S]SnIÄ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 22
350. PnÃm aPnkvt{SäpamÀ AphZn¡p¶ ssek³kpIÄ 319
351. ncmt£]km£y]{X§Ä 319
A²ymbwþ34
tIcf ]©mb¯v cmPv N«§Ä {]ImcapÅ hntÃPm^okdpsS
NpaXeIÄ
352. hnhc§Ä ÂIp¶Xv 323
353. ]©mb¯v `qanbnse It¿äw dnt¸mÀ«v sN¿Â 323
354. ]©mb¯vtbmK¯n hntÃPv Hm^okÀ ]s¦Sp¡p¶Xv 323
A²ymbwþ35
hyhlmc S]SnIfpambn _Ôs¸« NpaXeIÄ
355. hntÃPv DtZymK-Øcpw hyh-lmc S-]-Sn-Ifpw 324
356. knhn hyh-lmc S-]-Sn-I-fn hntÃPv Hm^o-k-dpsS
tkhw e`y-am-t¡-­Xp kw_-Ôn-¨v 325
357. dhyq tcJ-I-fpsS km£ys¸Sp¯nb ]IÀ¸p-IÄ
tImS-Xn-I-fn-te¡v ÂI-W-sa-¶v 325
358. ko³ ¹m³ 325
359. kz¯p-hn-hcw tImS-Xn-IÄ¡p ÂI-W-sa¶v 326
360. {Ia-k-am-[m--]m-e-w 326
361. Poh-stbm kz¯n-stbm _m[n¡m-n-S-bpÅ ieyw
kw_-Ôn¨ ]cm-Xn-IÄ 327
`mKwþ IX
Ap_豈
1. Xma-kn-¨pÅ lmP-cp-IÄ (LateAttendance Register) 330
2. t]gvkWÂ Iymjv Un¢tdj³ cPnÌÀ 331
3. ssI¸äv ckoXv (amXrI) 332
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
23
4. hntÃPv Ubdn 333
5. k_v Unhn-j³ cPn-ÌÀ (t^mdwþ89) 334
6(A). kÀsÆ AS-bm-f-§Ä ]cn-tim-[n-¡p-¶Xp kw_-Ôn¨
cPn-ÌÀ 335
6(B). Xntbm-U-sseäv IÃp-IÄ ]cn-tim-[n-¡p-¶Xp
kw_-Ôn¨ cPn-ÌÀ 336
7. tm«okv cPn-ÌÀ (kÀsÆ) 337
8. kÀsÆ ASbmf§Ä ]pXp¡p¶Xnsbpw tISp]mSpIÄ
XoÀ¡p¶Xnsbpw kw_Ôn¨ cPnÌÀ (t^mdwþ 80) 338-339
9. kÀsÆ IÃpIfpsS tÌm¡v, hnXcW cPn-ÌÀ 340
10. dhyq enÌv 341
11. ndp-¯Â / Ipdhv ]{XnI 342
12. Iq«n-t¨À¡-ep-IÄ¡p km[y-X-bpÅ sI«n-S-§-fpsS hnhcw
ImWn-¡p¶ cPn-ÌÀ 343
13. dhyq dn¡-hdn nba {]Imcw hnÚm-]w sN¿-s¸«
Øm]--§-fpsS ]«nI 344-350
14(A). tee Ubdn (d-hyq dn¡-h-dn) 351
14(B). tee al-kÀ (d-hyq dn¡-h-dn) 352-353
15. tm«okv cPnÌÀ 354
16. AdÌv S-]-Sn¡pÅ s{]t^mÀa dnt¸mÀ«v
(d-hyq dn¡-h-dn) 355-356
17 (A).Fþ-t^mdw (`q-kw-c-£W N«-§Ä) 357
17 (B).FFþ-t^mdw (`q-kw-c-£W N«-§Ä) 358
18. tIkv _p¡nMv cPn-ÌÀ (`q-kw-c-£W nb-aw) 359
19. t^mdw ¼À 11 (`q-]-cn-jv¡-cW nb-aw) 360
20. t^mdw ¼À 14 (`q ]cn-jv¡-cW nb-aw) 361
21. `qkm-£y-]-{X-§Ä¡pÅ amXr-Im- A-t]£m t^mdw 362-363
22. hyàn/IpSpw__Ô km£y-]-{X-§Ä¡pÅ amXrIm
At]£m t^mdw 364-365
23. hnhn-[- km£y]{X§fpsS amXrIIÄ 366-407
24. hnhn-[-PmXn ]«n-I-IÄ 408-420
25. At]£m cPn-ÌÀ (hn-h-cm-h-Imi nb-aw) 421
26.A P cPnkvt{Sj³þ s{]mt^mÀa dnt¸mÀ«v 422-423
26.B acW cPnkvt{Sj³þ s{]mt^mÀa dnt¸mÀ«v 424-425
27. kwØm-s¯ hntÃ-Pp-I-fpsS ]«nI 426-452
******
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 24
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
25
apJhpc
sshhn[y§fmb {]hÀ¯§fpff hyXykvX§fmb
Hm^okpIfmepw ssIImcyw sN¿p¶ hnjb§fpsS _mlpey¯mepw
kwØms¯ aäp hIp¸pIfn n¶pw XnI¨pw thdn«p n¡p¶ hIp¸mWv
em³Uv dhyq hIp¸v. dhyq hIp¸n nen¡p¶ C¯cw k¦oÀ®§fmb
S]Sn{Ia§Ä eLqIcn¡pIbpw kpXmcyam¡pIbpw sN¿p¶Xnv ka{Kamb
Hcp em³Uv dhyq amz Bhiysa¶pI­v Gsd¡mew ap¼pXs¶ CXnpff
S]SnIÄ Bcw`n¨ncp¶p. tIcf em³Uv dhyq amzensâ Bdmw hmeyhpw
hntÃPv Hm^okpIfpsS {]hÀ¯§Ä¡mbpffXpw ka{Kambn
]cnjvIcn¨n«pffXpamb hntÃPv Hm^okv amz Ct¸mÄ kÀ¡mÀ AwKoIcn¨v
dhyq hIp¸n S¸nem¡nbncn¡pIbmWv. {]kvXpX amzensâ BZy
]Xn¸mWv Ct¸mÄ {]kn²oIcn¡p¶Xv. Hm^okv S]Sn{Ia§Ä¡mbpffXmWv
amz F¦nepw s]mXpP§fpambn Gähpw ASp¯pn¡p¶ hIp¸v F¶
nebn s]mXpP§Ä¡p IqSn D]Imc{]ZamIp¶XmIpw Cu {KÙsa¶p
IcpXp¶p. Cn apXÂ tIcf¯nse FÃm hntÃPv Hm^okpIfpw Cu S]Sn
{KÙ¯nse hyhØIfpw amÀ¤nÀt±i§fpw Apkcn¨v am{XamWv
{]hÀ¯nt¡­Xv F¶ nÀt±it¯msS hntÃPv Hm^okv amzensâ BZy
]Xn¸v {]kn²s¸Sp¯p¶p.
Xncph´]pcw ]n.F¨v. Ipcy³, IAS
22. 01. 2019 AUojWÂ No^v sk{I«dn
dhyq hIp¸v
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 26
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
27
BapJw
kwØm cq]oIcW¯npap¼v XncphnXmwIqÀ, sIm¨n, a{Zmkv
{]knU³knbpsS `mKambncp¶ ae_mÀ PnÃ, a{Zmkv {]knU³knbpsS Xs¶
`mKambncp¶ ku¯v Imd PnÃbnepÄs¸«ncp¶ Ct¸mgs¯ ImkÀtKmUv
F¶o {]tZi§fn `qan kw_Ôambn hyXykvX Ap`h{Ia§fpw
nba§fpamWv nehnencp¶Xv F¶Xp sIm­pXs¶ A¡mes¯ dhyp
`cWkwhn[m¯nv C¯cw hyXykvX {]tZi§fn sFIcp]yap­m
bncp¶nÃ. Cu {]tZi§fnsems¡ dhyp `cW kwhn[m¯nmbn
hyXykvX§fmb nba§tfm N«h«§tfm nehnep­mbncp¶p. `qan
kw_Ôamb `cW nb{´Whpw `qnIpXnIfpsS ]ncnhpw am{Xambncp¶nÃ
A¡me¯v dhyp `cW¯nepÄs¸«ncp¶Xv. PpUojydn, {Sjdn, Irjn, s]mXp
hnXcWw, cPnkvt{Sj³, FIvsskkv, cmPyc£ F¶n§s hnhn[§fmb
A[nImc§fpÄs¡mffp¶ s]mXp`cW kwhn[mw Xs¶bmbncp¶p
A¡mes¯ dhyp AUvannkvt{Sj³.
]n¶oSv `mjmSnØm¯nepff kwØm cq]oIcW S]SnIfpsS
`mKambn 1956 hw_À 1 {]m_ey¯n tIcf kwØmw
cq]oIrXambtijw dhyp `cW kwhn[m¯n kaqeamb amä§Ä
hcnIbp­mbn. H«h[n NpaXeIfpw A[nImc§fpw dhyp hIp¸n n¶pw
amän Ah nÀÆln¡p¶Xnv hyXykvX§fmb hIp¸pIÄ
cq]oIcn¡pIbp­mbn. C¯cw amdnb kmlNcy§fn GIoIrX dhyq
kwhn[m¯nv kwØms¯m«msI _m[Iamb Hcp GIoIrX S]Sn
kw{Klw (em³Uv dhyq amzÂ) Anhmcyambncp¶p. CXnpÅ S]SnIÄ
hfsc ZiI§Ä¡p ap¼v Xs¶ Bcw`n¨ncp¶psh¦nepw ]e kmt¦XnI
ImcW§fmepw em³Uv dhyq amz X¿mdm¡n S¸n hcp¯mmbncp¶nÃ.
1988 Â kwØms¯m«msIbpÅ hntÃPv Hm^okpIfpsS
`cWS¯n¸nmbn Hcp GIoIrX amz ""tIcf hntÃPv amzÂ'' F¶ t]cnÂ
kÀ¡mÀ {]m_ey¯n hcp¯pIbp­mbn. F¶m {]kvXpX amzens
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 28
ASnØmam¡n `cWS]Sn{Ia§Ä Nn«s¸Sp¯p¶Xntm GIoIrX
amzens ASnØmam¡nbpÅ ]pXp¡nb A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw
X¿mdm¡n ]cn]men¡p¶Xntm PnÃm `cWIqS§Ä th­{X {i²
]peÀ¯nbncp¶nà F¶XmWv bmYmÀ°yw. ]e {]tZi§fnepw kwØm
cq]oIcW¯np ap¼v D]tbmKn¨ncp¶ A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw
Xs¶bmWv Ct¸mgpw ]cn]men¨phcp¶Xv. IqSmsX kwØm cq]oIcW¯np
ap¼pÅ ]e S]Sn{Ia§fpw ]teS¯pw Iogvhg¡§fmbpw AphÀ¯n¨p
hcp¶p. am{XhpaÃ, 1984 Â hntÃPvþ dhyq kwtbmPw S¸nem¡pI hgn
kwØm¯v {]tXyI hn`mKambn XpSÀ¶ncp¶ hntÃPv Hm^okpIÄ dhyq
FÌm»njvsaânsâ `mKamIpIbp­mbn. CtXmsS hntÃPv Hm^okpIÄ¡v
am{Xambn Hcp S]Sn {KÙw F¶Xv A{]kàamhpIbpw sNbvXp.
IqSmsX 2000 v tijw CþKthW³knsâ `mKambn dhyq hIp¸nÂ
CþUnkv{SnIväv, ReLIS, Cþt]bvsaâ v, dhyq dn¡hdnþHm¬sse³, Hm¬sse³
t]m¡phchv F¶n§s H«h[n ]cnjv¡mc§fpw S¸nem¡s¸«p.
Ct¸mgmIs«, kwØm kÀ¡mÀ Hcp ""em³Uv amtPvsaâ v kwhn[mw''
S¸nem¡pI hgn kwØm¯v Hcp ]pXnb kÀsÆ skänÂsaâ v S¯p¶Xnpw
`qan kw_Ôamb kÀsÆ S]SnIÄ, I¬¢qkohv ssSän AphZn¡Â,
cPnkvt{Sj³ S]SnIÄ, t]m¡phchv F¶nh Hcp GIPmeI kwhn[mam¡n
amäp¶XnpapÅ S]SnIÄ kzoIcn¨p hcnIbpamWv. C¯c¯n em³Uv
amtPvsaâ v kwhn[mw GPS Oriented Bb kÀsÆ skänÂsaâ v S]SnIfneqsS
]qÀ¯nbm¡n ka{Kamb Hcp tUäm t_kv X¿mdm¡n dhyq t]mÀ«ensâ
`mKam¡n amämmWv kÀ¡mÀ Dt±in¡p¶Xv. dhyq t]mÀ«ensâ `mKambn
C¯c¯nsemcp `qan kw_Ôamb ka{Kamb tUäm t_kv X¿mdm¡pI hgn
`qan ssIamäw, ssSän AphZn¡Â F¶nhbn nehn AphÀ¯n¨phcp¶
k¦oÀ®amb S]Sn{Ia§Ä Hgnhm¡p¶Xnpw S]Sn{Ia§Ä kpXmcy
am¡p¶Xnpw tPmen`mcw Ipdbv¡p¶Xnpw `qkw_Ôamb hnhc§fpsS
IrXyX qdp iXamw Dd¸phcp¯p¶Xnpw km[n¡pI Xs¶ sN¿pw. F¶mÂ
Cu S]Sn{Ia§Ä `cW kwhn[m¯nte¡v sIm­p hcp¶Xnv dhyq
hIp¸nv ka{Kamb Hcp em³Uv dhyq amz BhiyamWv. Cu
kmlNcy¯nemWv kÀ¡mÀ ASnb´ncambn em³Uv dhyq amzÂ
X¿mdm¡p¶Xnv Xocpamn¡pIbpw em³Uv dhyq I½ojWtdäv, em³Uv
t_mÀUv Hm^okpIÄ, PnÃm IfIvt{SäpIÄ, dhyq UnhnjWÂ Hm^okpIÄ,
Xmeq¡v Hm^okpIÄ, hntÃPv Hm^okpIÄ, `qan GsäSp¡Â Hm^okpIÄ
F¶n§s hyXykvX dhyq Hm^okpIÄ¡mbn hyXykvX hmey§fmbn Hcp
GIoIrX em³Uv dhyq amz {]kn²oIcn¡p¶Xnpw S¸nÂ
hcp¯p¶Xnpw S]SnIÄ ssIs¡mffpIbpw sNbvXn«pÅXv.
CXn Bdmas¯ hmeyhpw hntÃPv Hm^okpIfpsS `cW
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
29
kwhn[m¯npÅ S]Sn {KÙhpamb ‘hntÃPv Hm^okv amzÂ’ BWv
Ct¸mÄ {]kn²oIcn¡p¶Xv. nehn {]kn²oIcn¡p¶ em³Uv dhyq
amzensâ Bdmw hmeyamb ‘hntÃPv Hm^okv amzÂ’ X¿mdm¡p¶Xnv
NpaXes¸Sp¯nbncp¶ {io. _n. lco{µmY³ mbÀ, {io. Pn. _meN{µ³
]nff, {io. hn.BÀ. Pb{]Imiv, {io. F.BÀ. µtKm]³, {ioaXn. {ioeX mbÀ,
{io. sI.Pn. ss_Pp F¶nhÀ Cu ZuXynÀÆlWw IrXynjvTtbmsSbpw
kab_ÔnXambpw ]qÀ¯nbm¡n F¶Xv XnI¨pw A`nµmÀlamWv.
ka{Khpw AptbmPyhpamb amä§tfmsS {]kn²oIcn¡p¶ em³Uv dhyq
amzensâ Bdmw hmeyamb `hntÃPv Hm^okv amzÂ’ s
ASnØmam¡nbpff S]Sn{Ia§fmWv Cn apXÂ hntÃPv Hm^okpIfnÂ
AphÀ¯nt¡­Xv. kÀ¡mÀ AXmXv Ime§fn nba§fntem N«§fntem
hcp¯p¶ t`ZKXnIÄ¡pkcWambn amzen th­ amä§Ä hcp¯p¶Xnv
em³Uv dhyq I½ojWÀ S]SnIÄ ssIs¡mÅp¶Xpambncn¡pw.
Xncph´]pcw F.än. sPbnwkv, IAS
03. 05. 2018 em³Uv dhyq I½ojWÀ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 30
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
31
hntÃPv Hm^okv amzÂ
`mKwþ I
Hm^okv {]hÀ¯w
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 32
A²ymbwþ1
hntÃPpw hntÃPv DtZymKØcpw
1. hntÃPvþ (1) dhyq`cW kuIcymÀ°w kÀsÆ sNbvXv AXnÀ¯nIÄ
nÀ®bn¨v cq]oIcn¡s¸«n«pÅ dhyq `cW¯nsâ ASnØm LSIamb
bqWnäpIfmWv hntÃPpIÄ. kwØms¯, `cWkuIcymÀ°w 14
PnÃIfmbpw 27 dhyq UnhnjpIfmbpw 77 Xmeq¡pIfmbpw 98 {Kq¸v
hntÃPpIÄ DÄs¸sS 1664 hntÃPpIfmbpw hn`Pn¨ncn¡p¶p.
(2) skänÂsaâ v ImeL«¯n kÀsÆ sNbvXv `qhnkvXrXnsb
ASnØmam¡n cq]oIcn¨ncp¶ hntÃPpIfn PkwJy, `qnIpXn F¶nh
Xosc IpdªXmbn Is­¯nbXpw kao]اfpamb ct­m AXne[nItam
hntÃPpIsf tNÀ¯v Hcp {Kq¸mbn IW¡m¡n Hä hntÃPv Hm^okv F¶
nebn {]hÀ¯n¨p h¶ncp¶p. C¯c¯n Ct¸mgpw {]hÀ¯w XpScp¶
hntÃPpIÄ {Kq¸v hntÃPpIÄ F¶dnbs¸Sp¶p.
2. hntÃPv Hm^okpw Hm-^okv ap{Zbpwþ (1) kÀ¡mÀ hI sI«nSw e`ysa¦nÂ
BbXntem, AÃm¯ ]£w kÀ¡mÀ AphmZ {]Imcw hmSIbvs¡Sp¡p¶
sI«nS¯ntem hntÃPv Hm^okv {]hÀ¯nt¡­Xpw sI«nS¯nsâ ap³hi¯v
hntÃPv Hm^oknsâ t]cv kqNn¸n¡p¶ Hcp t_mÀUv Øm]n¨ncnt¡­XpamWv.
(2) hntÃPv Hm^o-kp-I-fn kwØm kÀ¡m-cnsâ HutZym-KnI NnÓw
tNÀ¯pÅ teml-ap{Z (Metal Seal) nÀ-_-Ô-ambpw kq£n-¨n-cn-t¡-­Xpw Ime-
¸-g¡w sImt­m aäp Xc-¯ntem ]pXp-Xmbn teml-ap{Z th­n-h-cp-¶-]£w
kwØm Ìm¼v amp-^m-IvNdnbnÂn¶pw BbXv e`y-am-¡p-¶-Xnv Xl-knÂZmÀ
aptJ S-]-Sn-IÄ kzoI-cn-t¡-­-Xp-am-Wv.
3. hntÃPv DtZymKØÀþ (1) Hcp hntÃPv Hm^okn Hcp hntÃPv Hm^okdpw
Hcp kvs]jy hntÃPv Hm^okdpw (konbÀ ¢mÀ¡v) Hcp hntÃPv AknÌâpw
(¢mÀ¡v) c­v hntÃPv ^oÂUv AknÌâpamcpw Hcp kzo¸dpw D­mbncn¡pw.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
33
(2) Ik_ (Xmeq¡v BØmw) hntÃPpIfn D]JÞnI (1) Â
hyhØ sNbvXn«pÅ DtZymKØÀ¡p ]pdta Hcp ¢mÀ¡v, Hcp Hm^okv
Aä³Uâ v F¶nhcpap­mbncn¡pw.
(3) F¶m tZhnIpfw Xmeq¡nse sI.Un.F¨v. hntÃPv Hm^oknÂ
sU]yq«n XlknÂZmÀ XkvXnIbnepÅ DtZymKØmWv hntÃPv Hm^okÀ.
Cu hntÃPns hnhn[ skÎdpIfmbn hn`Pn¨n«pffXpw Hmtcm skÎdnepw dhyq
C³kvs]IvSÀ dm¦nepÅ DtZymKØsc skÎd Hm^okÀamcmbn
ntbmKn¡pIbpw sNbvXn«p­v.
4. hntÃPv DtZymKØcpsS nbahpw ]co£m tbmKyXIfpwþ hntÃPv
Hm^okÀ, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ F¶nhcpsS nbam[nImcn em³Uv
dhyq I½ojWdpw aäv hntÃPv DtZymKØcpsS nbam[nImcn PnÃm
IfÎdpamIp¶p. hntÃPv AknÌâpamÀ, hntÃPv ^oÂUv AknÌâpamÀ,
¢mÀ¡pamÀ, Hm^okv Aäâ³UpamÀ F¶nhsc nban¡p¶Xv tIcfm ]»nIv
kÀÆokv I½oj³ XncsªSp¡p¶ enÌnsâ ASnØm¯nemWv. nÀ±nã
tbmKyXbpÅ hntÃPv AknÌâpamcn nt¶m ¢mÀ¡pamcnÂnt¶m
kontbmdnänbpsS ASnØm¯n DtZymK¡bäw ÂIn kvs]jy hntÃPv
Hm^okÀamscbpw kvs]jy hntÃPv Hm^okÀamcn nt¶m konbÀ
¢mÀ¡pamcn nt¶m kontbmdnänbpsS ASnØm¯n DtZymK¡bäw ÂIn
hntÃPv Hm^okÀamscbpw nban¡p¶p. FÃm hntÃPv DtZymKØcpw Kh¬saâ v
AXmXv Ime§fn nÝbn¡p¶ ]co£m tbmKyXIfpw aäp tbmKyXIfpw
tSnbhcmbncn¡Ww.
5. hntÃPv DtZymKØcpw s]cpam䨫§fpwþ hntÃPv DtZymKØÀ tIcf
kÀÆokv N«§Ä¡pw kÀ¡mÀ DtZymKØcpsS s]cpam䨫§Ä¡pw
hnt[bcmIp¶p. BIbm AhÀ Cu N«§Ä Apkcnt¡­Xpw AXmXv
Ime§fn N«§fn hcp¯p¶ t`ZKXnIÄ¡v ApkrXambn
{]hÀ¯nt¡­XpamIp¶p.
6. lmPcmtI­ aWn¡qdpIÄþ (1) Ah[n Znhk§sfmgnsI asäÃm
Znhk§fnepw FÃm hntÃPv Poh¡mcpw cmhnse 10 aWn apXÂ sshIn«v 5
aWn hsc Hm^okn lmPcmbncnt¡­XmWv. F¶ncp¶mepw tae[nImcnIÄ
nÀt±in¡p¶ ]£w aäv A[nIthXsam¶pw IqSmsX Xs¶ X§fpsS
apgph³ kabhpw IrXynÀÆlW¯nmbn hnntbmKn¡m³ Poh¡mÀ
_m[yØcmWv. F¶m kzo¸ÀamcpsS tPmen kabw cmhnse H³]Xp aWn
apX ]{´­phscbmWv. km[mcWKXnbn ]{´­p aWn¡ptijw
kzo¸ÀamÀ Hm^okn XpScm³ ]mSpffXÃ. Hm^okv kabw Bcw`n¡p¶Xnp
ap¼mbn kzo¸ÀamÀ Imcymebhpw ]cnkchpw ipNnbm¡pI, IpSnshffw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 34
tiJcn¨p kq£n¡pI F¶o tPmenIÄ ]qÀ¯oIcn¨ncnt¡­XmWv. nÀ±njvS
cq]¯nepff lmPÀ ]pkvXIhpw Ap_Ô cPnÌdmb teäv Aä³U³kv
cPnÌdpw hntÃPv Hm^okÀ h¨pt]mtc­XmWv. teäv Aä³U³kv cPnÌdnsâ
amXrI Ap_Ôwþ 1 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p. D¨bv¡v Hcp aWn¡pw c­p
aWn¡panSbv¡pff Ac aWn¡qÀ kabw Hm^okv {]hÀ¯¯nv `wKw IqSmsX
D¨`£W¯npff CSthfbmbn D]tbmKs¸Sp¯mhp¶XmWv. hntÃPv
Hm^okÀ kzbw IrXynjvT ]men¨v aäpffhÀ¡v Hcp amXrI Bbncn¡Ww.
Hm^okv kabaÃm¯t¸mÄ lmPcp­mbncp¶p F¶Xv Akm¶n²y¯nv
]cnlmcamtbm HgnIgnhmtbm AwKoIcn¡p¶XÃ. apÉnw aXhn`mK¯nÂs¸«
Poh¡mÀ¡v FÃm shffnbmgvNbpw D¨bv¡v ]{´­c apX c­c hscbpff
kabw Ppam akvImc¯nmbn D]tbmKs¸Sp¯mhp¶XmWv.
(2) Hm^okn lmPcmbmepS³ FÃm Poh¡mcpw nÀ±njvS
amXrIbnepw hep¸¯nepapffXpw XlknÂZmÀ AphZn¡p¶Xpamb
Xncn¨dnb ImÀUv [cnt¡­XmWv. Xncn¨dnb ImÀUv FÃmhÀ¡pw
ImW¯¡hn[¯n [cn¡p¶Xnv Poh¡mÀ {]tXyIw {i²nt¡­XmWv.
7. Xmakn¨v lmPcmIÂþ Hm^okn lmPcmtI­ kabw ]¯p aWnbmbn
nPs¸Sp¯nbn«p­v. ]¯p aWn¡p ap¼mbn Hm^okv Xpd¡pIbpw ]¯p
aWn¡pXs¶ {]hÀ¯w Bcw`n¡pIbpw sNbvXn«p­v F¶v Dd¸phcpt¯­
_m²yX hntÃPv Hm^okÀ¡p­v. kzo¸Àam-cpsS tPmen kabw cmhnse 9 aWn
apX Bb-Xn-m 9 aWn¡p Xs¶ Hm^okv Xpd¡p¶Xnmbn hntÃPv
Hm^okÀ apXÂ hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v hscbpffhsc {IampkrXw
ntbmKn¨psIm­v hntÃPv Hm^okÀ¡v D¯chv ]pds¸Sphn¡mhp¶XmWv.
Poh¡mÀ Xmakn¨p lmPcmIp¶ ]£w Xmakns¨¯nb kabw teäv
Aä³U³kv cPnÌdn tcJs¸Spt¯­XmWv. sshInsb¯p¶ ap½q¶v
Znhk§Ä¡v Hcp Znhks¯ BIkvanImh[n jvSs¸Sp¶XpamWv. C¯-c-
¯n Ah[n Ipdhp sN¿p-t¼mÄ Poh--¡m-csâ IW-¡n BI-kvan-Im-h[n
Ah-ti-jn-¡p-¶n-sÃ-¦n At]-£-bpsS ASn-Øm--¯n AwKo-IrX Ah[n
Ap-h-Zn-¡m-hp-¶-Xm-Wv. Poh--¡m-c³ Ah[n At]£ lmP-cm-¡m-Xn-cn-¡p¶
]£w {]kvXpX Znhkw iqy-th-X-m-h-[n-bmbn ]cn-K-Wn-t¡-­-Xp-am-Wv.
8. eohv AphZn¡Âþ Xsâ Iogn tPmen sN¿p¶ DtZymKØÀ¡v
At]£bnt·Â BIkvanImh[n AphZn¡p¶Xnpff A[nImcw hntÃPv
Hm^okÀ¡p­v. F¶m hntÃPv Hm^okÀ XlknÂZmcpsS ApaXn IqSmsX
bmsXmcp hn[amb Ah[nbnepw {]thin¡m³ ]mSpffXÃ. IqSmsX
BIkvanImh[n HgnsIbpff asäÃm Ah[nIÄ¡papff hntÃPv Poh¡mcpsS
At]£IÄ hyàamb ip]mÀitbmsS XlknÂZmÀ¡v Abbvt¡­
NpaXebpw hntÃPv Hm^okÀ¡p­v. hntÃPv Poh¡mcpsS BIkvanImh[n
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
35
tcJs¸Sp¯p¶Xnv nÀ±njvS amXrIbnepff cPnÌÀ kq£n¡m³ hntÃPv
Hm^okÀ _m[yØmWv.
9. ssIhiapff ]W¯nsâ hnhcwþ hntÃPv Hm^oknse FÃm Poh¡mcpw
Hm^oknse¯nbmepS³ X§Ä kz´w nebn ssIhiw kq£n¨n«pff
]Ww kw_Ôn¨ hnhcw Personal Cash Declaration Register- Â tcJs¸Sp¯n
H¸p hbvt¡­XmWv. PersonalCashDeclarationRegister sâ amXrI Ap_Ôwþ2
Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p.
10. Hm^okn n¶pw ]pd¯pt]mIp¶Xvþ (1) Hm^okn h¶ tijw
HutZymKnI IrXynÀÆlWhpambn _Ôs¸«v ]pd¯pt]mIp¶ kmlN
cy§fn nÝnX amXrIbnepÅ aqhvsaâ v cPnÌdn CXp kw_Ôamb ]qÀ®
hnhc§Ä tcJs¸Sp¯m³ Poh¡mÀ _m[yØcmWv. hntÃPv Hm^okdpsS
ApaXn IqSmsX Poh¡mÀ Hm^okn n¶pw bmsXmcp ImcWhimepw
]pd¯pt]mIm³ ]mSpffXÃ. am{XhpaÃ, Hm^okv {]hr¯n kab§fnÂ
Poh¡mÀ H¶S¦w Hm^okv hn«pt]mIm³ ]mSnÃm¯XpamWv.
(2) hntÃPv Poh¡mÀ Ah[n Znhk§fntem Hm^okv {]hr¯n
Zn§fntem nehnepff nba§fn Apimkn¡p¶ Xc¯nepff
HutZymKnI Bhiy§Ä¡ÃmsX {]Xn^teÑtbmSpIqSntbm AÃmsXtbm
kzImcy`qan kÀsÆ sNbvXp ÂIm³ ]mSnÃm¯XmWv.
11. Poh¡mcpsS s]cpamähpw aäpwþ hntÃPv Hm^oknse¯p¶
GsXmcmtfmSpapff s]cpamä¯n Poh¡mÀ At§bäw acymZbpw hnbhpw
]peÀt¯­XmWv. HutZymKnI Bhiy§Ä¡mbn hntÃPv Hm^oknse¯p¶
hÀ¡v e`yamb Ccn¸nSkuIcyw ÂImpw IpSnshff kuIcyw
GÀs¸Sp¯mpw apXnÀ¶ ]uc·mÀ, `n¶tijnbpffhÀ, KÀ`nWnIÄ
F¶nhÀ¡v ap³KW ÂIphmpw Poh¡mÀ {]tXyIw {i²nt¡­XmWv.
12. CSne¡msc Hgnhm¡Âþ HutZymKnI Bhiy§Ä¡mbn hntÃPv
Hm^oknse¯p¶ DtZymKØÀ, At]£IÀ, lÀPn¡mÀ, At]£Itcm
lÀPn¡mtcm nba]cambn NpaXes¸Sp¯p¶hÀ F¶nhcÃmsX hntÃPv
Hm^oknse¯p¶ GsXmcmsfbpw CSne¡mcmbn IW¡m¡p¶XmWv.
C¯c¡mÀ Hm^okv tcJIÄ ssIImcyw sN¿p¶tXm Hm^oknse ssZwZn
S]SnIfn {]Xy£amtbm ]tcm£amtbm CSs]Sp¶tXm AphZob
aÃm¯Xpw A{]Imcw kw`hn¡p¶ ]£w hntÃPv Poh¡mÀ BbXnsâ ]qÀ®
D¯chmZnIfmbncn¡p¶XpamWv.
13. NmÀPv Hm^okÀþ Hmtcm hntÃPnsebpw s]mXphmb {]hÀ¯§Ä
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 36
hnebncp¯p¶Xnpw GtIm]n¸n¡p¶Xnpw ^oÂUv ]cntim[IfnÂ
XlknÂZmsc klmbn¡p¶Xnpambn Hmtcm hntÃPnte¡pw XlknÂZmÀ¡v
Xmeq¡v Hm^oknse sU]yq«n XlknÂZmÀamsc NmÀPv Hm^okÀ F¶
nebn ntbmKn¡mhp¶XmWv. hntÃPv Hm^oknsâ s]mXphmb {]hÀ¯w
nc´cambn nco£n¡p¶Xnpw hogvNIfp­mImXncn¡m³ Ahiyw th­
S]SnIÄ kzoIcn¡p¶Xnpw NmÀPv Hm^okÀ _m²yØmWv. hogvNIÄ
{i²bnÂs¸«m hnhcw bYmkabw XlknÂZmcpsS {i²bnÂs¸Sp¯pI,
]ncnhv, HSp¡v F¶nh bYmkabw S¡p¶psh¶v Dd¸phcp¯pI, sI«nS nIpXn
nÀ®b¯npff dnt¸mÀ«v bYmkabw X¿mdm¡p¶psh¶v Dd¸phcp¯pI,
tm«okpIÄ bYmkabw S¯p¶psh¶v Dd¸phcp¯pI, Bhiyapff ]£w
GsX¦nepw tPmenIÄ nÀÆln¡m³ hntÃPv Poh¡mcn Bscsb¦nepw
{]tXyIambn NpaXes¸Sp¯pI, XlknÂZmÀ nÀt±in¡p¶ FÃm
tIkpIfnepw hntÃPv Hm^okdpsS dnt¸mÀ«nt·Â taÂ]cntim[ S¯pI
F¶nhbpw NmÀPv Hm^okdpsS NpaXeIfmWv. C{]Imcw ntbmKn¡s¸Sp¶
NmÀPv Hm^okÀ Nq­n¡mWn¡p¶ yqXIÄ ImeXmakw IqSmsX
]cnlcn¡p¶Xnpw hntÃPv DtZymKØÀ _m²yØcmWv.
14. hntÃPv Poh¡mÀ ]»nIv skÀhâpamcmbncn¡psa¶vþ Cu amzense
hyhØIÄ¡p hnt[bambn IrXynÀÆlW¯nteÀs¸Sp¶ FÃm hntÃPv
Poh¡mcpw 1860 se C³Uy³ in£m nba¯nse 21þmw hIp¸p {]Imcapff
]»nIv skÀhâpamcmbncn¡p¶XmWv. IrXy nÀÆlWs¯ XSks¸Sp¯p¶
hn[¯nepff GsX¦nepw {]hr¯n BcpsSsb¦nepw `mK¯p n¶p­mbmÂ
DS³ Xs¶ hnhcw XlknÂZmsc Adnbn¡p¶Xnpw CXp kw_Ôamb ]cmXn
tÌj³ lukv Hm^okÀ¡v ssIamdp¶Xnpw hntÃPv Hm^okÀ _m[yØmWv.
****
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
37
A²ymbwþ2
hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä
15. hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIÄþ hntÃPv Hm^okÀ hntÃPn s]mXp/
dhyq `cW¯nsâ Xehpw kÀ¡mcnsâ {]Xnn[nbpamIp¶p.dhyq
`cW¯nsâ Xeh³ F¶ nebn hntÃPv Hm^okÀ Xsâ hntÃPnse
kÀ¡mÀhI `qanIÄ kwc£n¡p¶Xnpw `qanbnt·Â Npa¯s¸« nIpXnIÄ
]ncn¡p¶Xnpw dhyq dn¡mÀUpIÄ kwc£n¡p¶Xnpw NpaXes¸«ncn
¡p¶p. kÀ¡mcnsâ {]Xnn[n F¶ nebn hyhlmc§fn kÀ¡mcnsâ
Xm¸cyw kwc£n¡p¶Xnpw CXc hIp¸pIfnse DtZymKØÀ¡v AhcpsS
IrXynÀÆlW¯nv BhiyapÅ klmbw ÂIp¶Xnpw hntÃPv
Hm^okÀ¡v NpaXebp­v. kÀ¡mcnsâ t£a {]hÀ¯§Ä S¸nem¡pI,
{]IrXnt£m`w, aäpZpc´§Ä, kmw{IanI tcmK§Ä, AKvn_m[ XpS§nb
Anãkw`h§fp­mIpt¼mÄ hnhcw DSSn XlknÂZmsc Adnbn¡pI,
nehnepÅ nba§fpw N«§fpw Apimkn¡p¶ ISaIÄ bYmkabw
ndthäpI, taeptZymKØcpsS FÃm HutZymKnI nÀt±i§fpw Xmakw
IqSmsXbpw Imcy£aXtbmsSbpw S¸nem¡pI F¶nhbpw hntÃPv
Hm^okdpsS NpaXeIfmWv.
16. hntÃPv Hm^okdpsS aäp {][m IÀ¯hy§Äþ hntÃPv Hm^okdpsS
aäp {][ms¸« IÀ¯hy§Ä Xmsg ]dbp¶hbmWv:
(1) `qanbnt·Â Npa¯s¸« nIpXnIfmb ASnØm `qnIpXn,
BUw_c nIpXn, sI«nS nIpXn XpS§nb em³Uv dhyq hIp¸v Npa¯p¶
FÃmhn[ nIpXnIfpw, Ic§fpw, hcnIfpw kÀ¡mÀ D¯chv {]Imcw
CuSmt¡­Xmb aäp XpIIfpw bYmkabw ]ncn¡pI.
(2) XlknÂZmcpsS nÀt±impkcWw dhyq dn¡hdn nbaapkcn¨v
hkqemt¡­Xmb IpSnÈnIIfpw aäp XpIIfpw nbampkrX S]SnIÄ
kzoIcn¨v CuSm¡pI.
(3) P]vXn sNbvX PwKa§Ä, hn¡p¶Xp hsc miã§fnÃmsX
kq£n¡pIbpw P]vXn sNbvX hIbntem AÃmsXtbm taemZmbsaSp¡p¶Xpw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 38
AÃm¯Xpamb Ømhc hkvXp¡Ä Imcy£aambn kwc£n¡pIbpw sN¿pI.
(4) nIpXnZmbIcn n¶pw IpSnÈnI¡mcn n¶pw ]ncns¨Sp¡p¶
XpIIÄ S]Sn{Ia§Ä ]men¨v bYmkabw kÀ¡mÀ JPmhn ASbv¡pI.
(5) kÀ¡mÀhI `qanIfn A[nIrX {]thiw D­mImsX
kq£n¡pIbpw It¿äap­mbm hnhcw bYmkabw _Ôs¸« A[nImcn¡v
dnt¸mÀ«v sNbvXv At±l¯nsâ nÀt±impkcWw It¿ä¡mÀs¡Xnsc
nbampkrX S]SnIÄ ssIs¡mÅpIbpw sN¿pI.
(6) `qkwc£Ww, `qan ]Xnhv, `qan GsäSp¡Â, `qan hns«mgnbÂ, Paamäw
(t]m¡phchv), Ayw n¸v, dhyq dn¡hdn, `qhnntbmKw, sÂhbÂþ
X®oÀ¯S kwc£Ww F¶o dhyq tIkpIfn Øe ]cntim[Ifpw
AtzjW§fpw S¯n kvsI¨pw alÊdpw X¿mdm¡n XlknÂZmÀ¡v
dnt¸mÀ«v kaÀ¸n¡pI.
(7) hntÃPv AXnÀ¯nbnsebpw kÀ¡mÀ `qanIfnsebpw kÀsÆ
AXncSbmf§Ä kwc£n¡pIbpw `qansb kw_Ôn¨pÅ FÃm dn¡mÀUpIfpw
IrXyambn kq£n¡pIbpw sN¿pI.
(8) kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ/hntÃPv AknÌâ v X¿mdm¡p¶
{]Xnamk apXÂþ]ncnhvþ_m¡n ]{XnIIÄ _Ôs¸« mÄhgn, ckoXv
_p¡pIÄ, cPnÌdpIÄ, A¡u­pIÄ F¶nhbpambn th­pwhn[w
H¯ptm¡n km£ys¸Sp¯n bYmkabw Xmeq¡v Hm^okn F¯n¡pI.
(9) taeptZymKØÀ¡v kaÀ¸nt¡­ FÃm dnt¸mÀ«pIfpw BpImenI
§fpw IrXykab¯bbv¡pI.
(10) kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ/ hntÃPv AknÌâ v/ hntÃPv ^oÂUv
AknÌâ v X¿mdm¡p¶ FÃm A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw bYmkabw
]cntim[n¡pIbpw B­ptXmdpw Pam_´n¡v ap¼mbn ""hmÀjnI em³Uv dhyq
A¡u­v'' (XhW apS¡w) FgpXn ]qÀ¯nbm¡n _Ôs¸« cPnÌdpIfpw
A¡u­pIfpambn H¯ptm¡n ]cntim[bv¡mbn tabv amkw 15þmw
XobXn¡p ap¼mbn X¿mdm¡n hbv¡pIbpw sN¿pI.
(11) hntÃPv `cW¯nv e`yam¡nbn«pÅ FÃmhn[ A¡u­pIfpsSbpw
cPnÌdpIfpsSbpw eUvPdpIfpsSbpw tcJIfpsSbpw kvsI¨pIfpsSbpw,
am¸pIfpsSbpw ^À®n¨dpIfpsSbpw CeIvt{SmWnIv D]IcW§fpsSbpw
aäp]IcW§fpsSbpw ItÌmUnb³ F¶ nebn AhsbÃmw icnbmbpw
`wKnbmbpw kq£n¡pIbpw ]cn]men¡pIbpw sN¿pI.
(12) dhyq hIp¸pambn _Ôs¸«p S¸nem¡n hcp¶ hnhn[
t£a]²XnIfpambn _Ôs¸« dnt¸mÀ«pIÄ bYmkabw kaÀ¸n¡pI.
(13) dhyq hIp¸n n¶pw AphZnt¡­Xmb hnhn[
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
39
km£y]{X§Ä¡mbn kaÀ¸n¡s¸Sp¶ At]£Ifnt·Â AtzjWw
S¯n X§sf A[nImcs¸Sp¯nbn«pÅ km£y]{X§Ä bYmkabw
AphZn¡pIbpw ncknt¡­ tIkpIfn hnhcw At]£Is
Adnbn¡pIbpw XlknÂZmÀ AphZnt¡­ kÀ«n^n¡äpIfpsS kwKXnbnÂ
hyàamb dnt¸mÀ«v kaÀ¸n¡pIbpw sN¿pI.
(14) sk³kkv, Ce-£³ F¶nh kw_Ôn¨v tae[nImcnIÄ
nÀt±in¡p¶ FÃm tPmenIfpw IrXyambpw kq£vaambpw nÀÆln¡pI
(15) tZiob k¼mZy ]²Xn hnPb{]Zam¡m³ PnÃm IfÎdpsS
nÀt±i§Ä S¸nem¡pI
(16) shÅs¸m¡w, DcpÄs]m«Â, AKvn_m[ XpS§nb Zpc´§Ä/
AXymlnX§Ä kw`hn¡pt¼mÄ hnhcw DSSn XlknÂZmscbpw PnÃm
IfÎsdbpw Adnbn¡pIbpw AhcpsS nÀt±impkcWw AptbmPyamb
ZpcnXmizmk S]SnIÄ kzoIcn¡pIbpw sN¿pI
(17) hntÃPvXe PIob kanXnIÄ bYmkabw hnfn¨p tNÀ¡pIbpw
tbmKXocpam§Ä nbampkrXw S¸nem¡p¶Xnv DNnXamb S]SnIÄ
ssIs¡mÅpIbpw sN¿pI
(18) CþUnkv{SnIväv, Cât{KäUv em³Uv C³^Àtaj³ knÌw(`qtcJ)
F¶o Hm¬sse³ kwhn[m§fn tcJIÄ/km£y]{X§Ä AwKoIcn¡p
Ibpw Cþt]bvsaâ v kwhn[m¯n sNempIÄ X¿mdm¡pIbpw sN¿pI
(19) em³Uv dhyq cPnÌdpIfpw A¡u­pIfpw X¿mdm¡pI,
apXÂþ]ncnhvþ_m¡n ]{XnIIÄ X¿mdm¡pI, ^oÂUv tPmenIÄ nÀÆln¡pI
F¶nhbn hntÃPv AknÌâ v, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ, hntÃPv ^oÂUv
AknÌâ v F¶nhÀ¡v AptbmPyamb coXnbn tPmenIÄ hoXn¨p ÂIpI
(20) IfIvt{Säv ]cntim[ hn`mKw, Xmeq¡v ]cntim[ hn`mKw,
Pam_´n Hm^okÀ, nba]cambn A[nImcs¸Sp¯s¸« aäv ]cntim[
DtZymKØÀ F¶nhÀ X¿mdm¡n ÂIp¶ ]cntim[¡pdn¸pIÄ¡v DSSn
yqXm]cnlmc adp]SnIÄ X¿mdm¡n ÂIpI.
17. kvs]jy hntÃPv Hm^okdpsSbpw hntÃPv AknÌânsâbpw
ISaIÄþ
(1) nIpXn ]ncnhv, IpSnÈnI CuSm¡Â F¶nhbn hntÃPv Hm^oksd
klmbn¡pIbpw XpIIÄ CuSm¡n ckoXp ÂIpIbpw sN¿pI.
(2) hyàambn A[nImcs¸Sp¯nbn«pÅ ]£w PwKa hkvXp¡Ä P]vXn
sN¿pI.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 40
(3) {]Xnamk apXÂþ]ncnhvþ_m¡n ]{XnIIÄ Hm¬ssemtbm
AÃmsXtbm X¿mdm¡pI.
(4) taeptZymKØÀ¡bbvt¡­ dnt¸mÀ«pIfpw BpImenI§fpw
X¿mdm¡pI.
(5) hntÃPv Hm^oknse dn¡mÀUpIÄ {Ias¸Sp¯n kq£n¡pIbpw
in¸n¡phm³ Imeamb dn¡mÀUpIfpsS ]«nI X¿mdm¡pIbpw sN¿pI
(6) ]pdt¼m¡pIÄ ]cntim[n¡pIbpw kÀsÆ sN¿pIbpw AhbnÂ
{]thi§Ä ImWp¶]£w "F' t^mdw dnt¸mÀ«v / "F.F' t^mdw dnt¸mÀ«v,
kvsI¨v, alkÀ F¶nh X¿mdm¡pIbpw sN¿pI.
(7) ]pdt¼m¡v `qanIfpsS AXnÀ¯n¡ÃpIÄ ]cntim[n¡pIbpw
Ahbn GsX¦nepw ]pXp¡pItbm tISp]mSp XoÀ¡pItbm sN¿mps­¦nÂ
kXzc S]SnIÄ kzoIcn¡pIbpw sN¿pI
(8) `qan]Xnhv, `qkwc£Ww, Paamäw (t]m¡phchv), `qan GsäSp¡Â,
`qanbpsS ]cnhÀ¯w/cq]m´cw XpS§nb dhyq tIkpIsf kw_Ôn¨
alkdpIfpw dn¡mÀUpIfpw X¿mdm¡pI.
(9) CþUnkv{SnIväv, dhyq dn¡hdn Hm¬sse³, Cât{KäUv em³Uv
C³^Àtaj³ knÌw (`qtcJ) XpS§nb Hm¬sse³ kwhn[m§fn kq£va
]cntim[ (Scrutiny), t{]mkknMv, shcn^nt¡j³ IqSmsX dhyq
Cþt]bvsaâ v kwhn[m¯n bYmkabw A¡u­v t¢mkv sN¿Â F¶o
tPmenIÄ nÀÆln¡pI.
(10) FÃmhn[ Fgp¯pIp¯p tPmenIfnepw hntÃPv Hm^oksd
klmbn¡pIbpw hntÃPv Hm^okÀ NpaXes¸Sp¯p¶ asäÃm HutZymKnI
tPmenIfpw nÀÆln¡pIbpw sN¿pI.
(11) hntÃPv Hm^okn tcn«v e`n¡p¶ At]£IÄ, lÀPnIÄ,
nthZ§Ä F¶nhbvs¡Ãmw nÝnX amXrIbnepff ssI¸äv ckoXv ÂIpI.
ssI¸äv ckoXnsâ amXrI Ap_Ôwþ3 Bbn ÂInbncn¡p¶p.
18. hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v nÀÆlnt¡­ ISaIÄþ
(1) hntÃPn ]ncnbp¶ XpIIÄ kÀ¡mÀ JPmhn HSp¡p¶Xnv
hntÃPv Hm^oksd klmbn¡pI.
(2) nIpXnZmbIcpsStbm IpSnÈnI¡mcpsStbm t]cnepÅ Unamâ v
tm«okpIfpw asäÃmhn[ tm«okpIfpw bYmhn[n S¯pI.
(3) nIpXnZmbIcn n¶pw nIpXnbn¯nepÅ XpIIÄ
Hm¬ssemtbm AÃmsXtbm kzoIcn¨v ckoXv ÂIpIbpw hnhcw _Ôs¸«
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
41
A¡u­ntem eUvPdntem tNÀ¡pIbpw sN¿pI.
(4) hntÃPv Hm^okÀ NpaXes¸Sp¯p¶ ^oÂUv tPmenIÄ
DÄs¸sSbpÅ asäÃm HutZymKnI tPmenIfpw nÀÆln¡pI.
19. hntÃPv AknÌâ v, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ, hntÃPv ^oÂUv
AknÌâ v F¶nhÀ¡v NpaXeIÄ hoXn¨p ÂIÂþ (1) Hcp hntÃPv
Hm^okn Hcp hntÃPv AknÌâ v, Hcp kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ AsænÂ
c­v hntÃPv AknÌâ v AXpasæn c­v kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ DÅ
kwKXnbn hnhn[ HutZymKnI IrXynÀÆlW§Ä kw_Ôn¨v hntÃPv
Hm^okÀ hyàamb Hm^okv D¯chv ]pds¸Sphnt¡­Xpw CXnte¡mbn
Hcp Hm^okv D¯chv cPnÌÀ h¨p t]mtc­XpamWv.
(2) mÄhgn X¿mdm¡pI, hntÃPv A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw
FgpXntbm Hm¬ssemtbm X¿mdm¡pI, CþUnkv{SnIväv, dhyq dn¡hdn
Hm¬sse³, dhyq Cþt]bvsaâ v, `qtcJ XpS§nb Hm¬sse³ A[njvTnX
tPmenIfpsS nÀÆlWw F¶o IÀ¯hy§Ä kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ,
hntÃPv AknÌâ v F¶nhÀ¡mbn Hm^okv D¯chnsâ ASnØm¯nÂ
hoXn¨p ÂtI­XmWv. hntÃPv ^oÂUv AknÌâpamÀ nÀÆlnt¡­
HutZymKnI IrXynÀÆlW§Ä kw_Ôn¨pw hntÃPv Hm^okÀ IrXyhpw
hyàhpamb Hm^okv D¯chv ]pds¸Sphnt¡­XmWv.
20. hntÃPv Hm^okdpsS A`mh¯n ]Icw NpaXe nÀÆln¡Âþ
hntÃPv Hm^okdpsS A`mh¯n ]Icw NpaXe GÀs¸Spt¯­Xv
XlknÂZmcpsS IÀ¯hyamIp¶p.hntÃPv Hm^okdpsS Akm¶n²yw aq¶v
Znhk¯n A[nIcn¡m¯ Ahkc§fn ]Icw NpaXe kvs]jy hntÃPv
Hm^okÀ/hntÃPv AknÌânpw aq¶v Znhk§fn A[nIcn¡p¶
Ahkc§fn kao]s¯ hntÃPv Hm^okÀ¡pamWv ÂtI­Xv.
21. I¯nS]mSpIfpw tae[nImcnIÄ¡pff dnt¸mÀ«pIfpwþ (1) hntÃPv
Hm^okn n¶pw ]pdt¯¡bbv¡p¶ I¯pIÄ, adp]SnIÄ, dnt¸mÀ«pIÄ
F¶nhbn hntÃPv Hm^okdpsS t]cv, Hm^okv taÂhnemkw, ]n³tImUv,
t^m¬ ¼À, Cþsabn hnemkw F¶nh nÀ_Ôambpw DÄs¸Spt¯
­XmWv.
(2) nba§fntem N«§fntem {]tXyIambn ]cmaÀin¨n«pffhsbmgnsI
asäÃmhn[ dnt¸mÀ«pIfpw hntÃPv Hm^okÀ, XlknÂZmÀ aptJ am{Xta
tae[nImcnIÄ¡p kaÀ¸n¡m³ ]mSpffq. F¶m PnÃm IfIvStdm dhyq
UnhnjWÂ Hm^oktdm aäp hIp¸pIfnsetbm Øm]§fnsetbm
DtZymKØtcm dnt¸mÀ«pIÄ tcn kaÀ¸n¡Wsa¶v nÀt±in¡p¶
kwKXnIfn Cu S]Sn{Iaw _m[IaÃm¯XmWv. IqSmsX aäp
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 42
hIp¸pIfpsStbm Øm]§fpsStbm {]mtZinI Hm^okpIfÃmsXbpff
Hm^okpIfpambpff I¯nS]mSpIfpw XlknÂZmÀ aptJbÃmsX S¯m³
]mSpffXÃ. F¶m GsX¦nepw dnt¸mÀ«v X¿mdm¡p¶Xnmbn Hcp hnhcw
tcn«v tiJcnt¡­Xv Anhmcyamb kwKXnIfn hntÃPv Hm^okÀ¡v GXp
Imcymeb¯n n¶pw BbXv tcJmaqew Bhiys¸Smhp¶Xpw Ah
tiJcn¡mhp¶XpamWv
(3) 1.4.2019 apX hntÃPv Hm^okpIfn kaÀ¸n¡s¸Sp¶ GsX¦nepw
At]£Ifntem lÀPnIfntem ]cmXnIfntem tImÀ«v^o Ìm¼v
]Xnt¡­XnÃm¯mWv.
(4) tae[nImcnIÄ¡bbv¡p¶Xnmbn hntÃPv Hm^oktdm hntÃPv
Hm^okdpsS nÀt±impkcWw aäp hntÃPv DtZymKØtcm X¿mdm¡p¶
dnt¸mÀ«pIÄ hkvXpXm]cambncnt¡­XmWv (Factual). hntÃPv dn¡mÀUpIÄ,
^oÂUv ]cntim[bn e`n¡p¶ hnhc§Ä, I£nIÄ lmPcm¡p¶
sXfnhpIÄ, km£nsamgnIÄ F¶nhsb Bkv]Zam¡nbmIWw dnt¸mÀ«pIÄ
X¿mdmt¡­Xv. dnt¸mÀ«v X¿mdm¡p¶Xnmbn Ahew_n¨n«pff GsX¦nepw
hkvXpX kw_Ôn¨ hniIetam A`n{]mbtam ip]mÀitbm bmsXmcp
ImcWhimepw dnt¸mÀ«n DÄs¡mffn¡m³ ]mSnÃm¯XmWv. dnt¸mÀ«nse
hkvXpXIÄ ASnØmam¡nbpw Ah hnebncp¯nbpw DNnXamb
XocpamsaSp¡p¶Xnpff NpaXe dnt¸mÀ«v Bhiys¸« A[nImcn¡p
am{XamsW¶XnmemWv dnt¸mÀ«v X¿mdm¡p¶ DtZymKØÀ A`n{]mb§tfm
ip]mÀiItfm hnebncp¯epItfm St¯­Xnà F¶p hyhØ
sNbvXn«pffXv.
22. NmÀPv ssIamäwþ hntÃPv DtZymKØÀ Øewamdn t]mIp¶ Ahkc§fnÂ
]Icw ntbmKn¡s¸Sp¶ DtZymKØv Xsâ NpaXebnep­mbncp¶ FÃm
Hm^okv tcJIfpsSbpw km[kma{KnIfpsSbpw NmÀPv, NmÀPv cPnÌdnÂ
tcJs¸Sp¯n ssIamtd­XmWv. CXnte¡mbn Hcp NmÀPv cPnÌÀ hntÃPv
Hm^okdpsS NpaXebn h¨pt]mtc­Xpw NmÀPv ssIamäw kw_Ôn¨ NmÀPv
cPnÌdnse {]kà`mK§fpsS km£ys¸Sp¯nb ]IÀ¸pIÄ AXmXv
kab§fn Xmeq¡v Hm^oknte¡v Ab¨v sImSpt¡­XpamWv. hntÃPv
Hm^okÀamÀ Øew amdn t]mIp¶ Ahkc§fn ASnb´nc {]m[myt¯msS
sNbvXp XoÀt¡­ hnjb§sf kw_Ôn¨ hniZmwi§Ä IqSn {]tXyIw
]«nIbmbn X¿mdm¡n ]pXpXmbn NpaXetb¡p¶ hntÃPv Hm^okÀ¡p
ssIamtd­Xpw BbXnsâ ]IÀ¸v XlknÂZmÀ¡bbv¡p¶Xnsm¸w
C{]Imcw ]«nI ssIamdnb hnhcw NmÀPv ssIamä cPnÌdnÂ
DÄs¡mffnt¡­XpamWv.
23. hntÃPv Ubdnþ hntÃPv Hm^okv ØnXn sN¿p¶ Øe¯nsâ hnhc§Ä,
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
43
hntÃPv cq]oIrXamb XobXn, hntÃPv Hm^okpambn _Ôs¸« {][m Ncn{X
kw`h§Ä, hntÃPv ]cn[nbnse Ncn{X {]m[myapff Øe§fpw
kvamcI§fpw, hnhn[ Øm]§Ä, sXcsªSp¸v _q¯pIÄ, hntÃPv
]cn[nbnep­mIp¶ tcJs¸Sp¯n kq£nt¡­Xmb {][m kw`h§Ä
F¶nh nÝnX amXrIbnepff cPnÌdn tcJs¸Sp¯n kq£n¡m³ hntÃPv
Hm^okÀ _m[yØmWv. Hmtcm tcJs¸Sp¯epIÄ¡pw NphsSbmbn hntÃPv
Hm^okÀ Xsâ t]cv, HutZymKnI ap{Z, Is¿m¸v F¶nh tNÀ¯v Ah
km£ys¸Spt¯­XpamWv. cPnÌdnsâ amXrI Ap_Ôw þ4 Bbn
tNÀ¯ncn¡p¶p.
****
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 44
`mKwþ II
`qanbpw `qnIpXnbpw IpSnÈnIbpw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
45
A²ymbwþ 3
`qanbpw Ap`h{Ia§fpw
(F) skänÂsaâ v Imes¯ Ap`h{Ia§Ä
24. skänÂsaâ vþ (1) `qanbnÂn¶pff hcpamw(Icw]ncnhv)
nPs¸Sp¯p¶Xnp th­n imkv{Xobamb `qkÀsÆsb ASnØms¸Sp¯n
`qansb JWvUw, kÀsÆ ^oÂUv, k_vUnhnj³ F¶ {Ia¯n hn`Pn¨v
`qanbpsS Cw, Xcw, t]cv, hnf, Icw, `qhpSa, ssIhi¡mc³ F¶o hnhc§Ä
Hmtcm kÀsÆþ k_vUnhnj³ ¼cnpambn Xn«s¸Sp¯p¶ `cW]camb
{]{Inbbmbncp¶p dhyq skänÂsaâ v. C¶-s¯ tI-c-f kw-Øm-¯v DÄ-s¸-
Sp-¶ {]-tZ-i-§Ä sk-änÂ-saâ v Im-e-L-«-¯n m-«p-cm-Py-§-tfm {]-hn-iy-I-tfm
Bb hy-Xykv-X `-c-W -kw-hn-[m--§-fp-sS Io-gn-em-bn-cp-¶Xn-m sk-änÂ-saânv
ssIs¡m­ coXnIÄ XnI¨pw hy-Xy-kv-X-§-fm-bn-cp¶p. kwØm
cq]oIcW¯np ap³]v GItZiw Htc ImeL«¯n Xs¶ ]gb
XncphnXmwIqÀ, sIm¨n, ae_mÀ taJeIfn dhyq skänÂsaâ v S]SnIÄ
S¡pIbp­mbn. ae_mdn 1888-1904 ImeL«¯nepw sIm¨nbn 1898-
1907 ImeL«¯nepw XncphnXmwIqdn 1883-1911 ImeL«¯nepambmWv
dhyq skänÂsaâ v S]SnIÄ S¶Xv. skänÂsaâ v ImeL«¯n a{Zmkv
{]knU³knbpsS Iognep­mbncp¶ {]tZi§Ä `cW]camb
kuIcy§Ä¡mbn ae_mÀ PnÃbmbpw Z£nW Imd PnÃbnepÄs¸«
ImkÀtKmUv Xmeq¡mbpw hn`Pn¨ncp¶p. Chbn ImkÀtKmUv taJebnÂ
1882-1904 ImeL«¯nemWv skänÂsaâ v S]SnIÄ ]qÀ¯nbmbXv.
CtX¯pSÀ¶v ae_mdnepw ImkÀtKmUpw 1905epw sIm¨nbn 1908epw
XncphnXmwIqdn 1911epw skänÂsaâ v cPnÌdpIÄ {]kn²oIcn¡pIbp­mbn.
ae_mÀ, ImkÀtKmUv taJeIfn am{Xw ]n¶oSv 1923-1935 Ime¯v dokÀsÆ
skänÂsaâ v S¯pIbpw C¯c¯nepff dokÀsÆ skänÂsaâ v cPnÌÀ 1935Â
{]kn²oIcn¡pIbpw sNbvXncp¶p.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 46
(2) Hcp `qanbpsS bYmÀ° AhIminIÄ Bcmbncp¶p F¶p
Is­t¯­ kmlNcy¯nepw `qanbpsS Cw, Xcw F¶nhbpsS B[nImcnIX
]cntim[n¡p¶Xnpw B{ibn¡mhp¶ ASnØm tcJbmWv skänÂsaâ v
cPnÌÀ F¶Xnm BbXnsâ icnbmb ]cn]mehpw Ahbnse
Ap`h{Ia§sf¡pdn¨pff {]mYanIamb Adnhpw AXy´mt]£nXamWv.
hnhn[ {]tZi§fnse skänÂsaâ v cPnÌdpIfn Cw, Xcw, Ap`h{Ia§Ä
F¶nhbn s]mXpsh kamXIÄ ImWmsa¦nepw Hmtcm {]tZi¯npw
XXmb hkvXpXIsf kw_Ôn¨v Chbn sNdnb hyXymk§fpffXpamWv.
(3) Xn-cp-hn-Xmw-IqÀ {]-tZi-s¯ c-Pn-Ì-dn `Cw’ F¶ tIm-f-¯n-se tc-
J-s¸-Sp-¯-en n-¶mWv `q-an ]-­m-c-h-Ibm-tWm, P-·amtWm F-¶p Xn-cn-¨-dn-
tb-­-Xv. P-·w h-I `q-an-bp-sS Ip-Sn-bm-bv-a-bpw, C-{]-Im-c-ap-f-f Ip-Sn-bm-bv-a-b-p-k-cn-
¨v B-cm-Wv h-kv-Xp ssIh-iw h-¨n-cn-¡p-¶-sX-¶pw 18þm-as¯ tIm-f-¯n n¶pw
Xn-cn-¨-dn-bp-hm³ I-gn-bpw. C-X-p-k-cn¨v, Ip-Sn-bm³ kÀ-¡m-cn-p I-c-hpw, P-·n-¡v P-
·n¡-cw A-sÃ-¦n ]m-«hpw Â-In-bn-cp-¶p-sh-¶p Im-Wmw. sIm-¨n-bn ]-­m-c-
h-I-bÃm-¯ `q-an ]p-d-h-I-bm-bn tc-J-s¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p¶p. Cu `q-an-bp-sS ssI-h-i-
¡m-c-sbÃ, a-dn-¨v P-·n-sb-¯-s¶-bmWv `q-hp-S-a-bm-bn tc-J-s¸-Sp-¯n-bn-«p-f-fXv.
ssI-h-i-¡m-ct-tbm, A-p-`-h-{I-as¯tbm sk-änÂ-saâ v cPn-kv-ä-dn n¶pw I-
s­-¯p-hm³ BIm-¯-Xn-m P-·nbpw Ip-Sn-bmpw X-½n-ep-f-f _-Ôtam, Ip-Sn-
bm-bv-a-bp-sS hn-[tam, sk-änÂ-saâ v c-Pn-kv-äÀ sIm-­p am{Xw A-dn-bp-hm³ km-[n-
¡p-I-bnÃ. a-e-_m-dn-se sk-änÂ-saâ v cPn-Ì-dp-I-fn-em-I-s«, `q-an-bn D-S-a-Ø-X-
bp-f-f P-·n-sb am-{XaÃ, D-]-tbm-Km-h-Im-iw am-{X-ap-f-f Ir-jn-¡m-c-sbpw ]-«m-Zm-
c-m-bn Im-Wn-¨n-cp-¶p. Ip-Sn-bm-bv-abv-t¡m, A-p-`-h-{I-a, P-·nþIp-Sn-bm³ _-Ô¯n-
tm AÃ, B-cmWv kÀ-¡m-cn-te-bv-¡p n-Ip-Xn Â-tI-­-bm-Ä F-¶p kq-Nn-¸n-
¡p-¶-Xn-m-bn-cp-¶p -{]m-Yan-I ]-cn-KW. tZ-h-kzw, {_-lvv-a-kzw t]-cn tc-J-
s¸Sp-¯-s¸-« `q-an-I-fn A-¡m-e¯pw Ip-Sn-bm-·mÀ D-­m-bn-cp-¶p-sh-¶m-Wv C-Xp
Im-Wn¡p-¶Xv. Hmtcm {]-tZ-i-t¯bpw sk-änÂ-saâ v tc-JI-sf A-Sn-Øm--s¸-Sp-
¯n `q-an-bp-sS X-cw Xn-cn-hv NphsS tNÀ¡pw {]Imcambncp¶p.
25. XncphnXmwIqdnse Ap`h{Ia§Äþ (1) sk-änÂ-saâ v Im-e-s¯ (1883-
1911) Xn-cp-hn-Xmw-Iq-dn-se `q-an-I-sf {]-[m--ambpw P-·w `q-an, kÀ¡mÀ `q-an- F¶p-
c-­m-bm-Wv Xn-cn-¨n-«p-f-f-Xv. Cu c-­v X-cw `q-an-IÄ ssIh-iw h-bv-¡p-¶-h-cpw P-
·n-I-fpw kÀ-¡mcpw X-½n-ep-f-f _-Ô-s¯-bm-Wv `q-an-bp-sS A-p`h-{I-aw F-¶
hm¡p sIm­v hy-h-l-cn-¡p-¶Xv.
P-·w `q-an
(2) `q-anbn apjy³ DSaØX BÀÖn¨ Im-ew ap-X ]m-c-¼cy-am-
bn A-p-`-hn-¡m-p-f-f A-h-Imi-s¯ Ip-dn-¡p-¶ hm-¡mWv “P-·m-h-Im-iw”. sk-
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
47
änÂ-saâ v tc-J-IÄ {]-Im-cw P-·m-h-Im-i-ap-f-f `q-an-I-sf D-S-aØ-X, n-Ip-Xn F-¶n-
h-bp-sS A-Sn-Øm--¯n ho­pw Xn-cn-¨n-«p­v. D-S-a-Ø-X-bp-sS A-Sn-Øm--¯nÂ
{_-Òkzw h-I, tZ-hkzw h-I, amS-¼n h-I F-¶n-§-s-bm-Wv Xcw Xncn¨ncp¶Xv.
n-Ip-Xn-bpsS A-Sn-Øm--¯n-ep-f-f Xn-cn-hp-IÄ aq-¶mWv. (`qanbnt·epff
ncmt£]hpw ]qÀ®hpamb DSaØX F¶ AÀ°¯nemWv nehnÂ
P·w F¶ hm¡v D]tbmKn¨phcp¶Xv)
(F) G-Xp km-l-N-cy-¯nepw `qn-Ip-Xn-bn n¶pw H-gn-hm-¡-s¸-«
(Freehold) `qanIfmbncp¶p Cu hn`mK¯nepÄs¸«ncp¶Xv. B-
än-§Â, C-S-t¡m-Sv {]-hr-¯n-I-fn-se {io-]m-Zw AY-hm dm-Wn-bp-
sS `qan, C-S-¸f-fn C-S-h-I-bv-¡v ]p-d-¯p-f-f N-§-m-tÈcn, ImÀ-
¯n-I-¸-ffn, Xn-cp-hà {]-tZ-i-§-fn-se C-S-¸f-fn cm-Pm-hn-sâ `-qan,
ao--¨n-en-se ]q-ªmÀ s]-cp-am-fn-sâ tZiw, sIm-«m-c-¡-c Xm-eq-
¡n-se a-Wn-I-Wv-tT-iz-cw t£{X-t¯m-Sv tNÀ-¶ tZiw, ]-¯-m-
]pc-s¯ F-fw-Ip-¶-¸³ t£{X-t¯m-Sv tNÀ-¶ tZiw, sIm-«m-c-
¡-c-bn-se ]m-t§m-«v Ir-jv-W-kzm-an t£{X-t¯m-Sv tNÀ-¶ tZ-
iw, Ip-¶-¯qÀ, ]-¯-m-]p-cw {]-tZi-s¯ a-¶m-Sn `-K-h-Xn-¡v
tNÀ-¶ tZiw, Xn-cp-hÃ-bn-se ]--b-¶mÀ Im-hn `-K-h-Xn-bv-¡p
tNÀ-¶ tZiw, N-§-m-tÈ-cn-bn-se sIm-§qÀ-¸f-fn -¼q-Xncn-¸m-
Sv im-kv-Xm-hnpw `-K-h-Xn-¡pw tNÀ-¶ tZiw, sIm-«m-c¡-c, ImÀ-
¯n-I-¸-ffn, am-th-en-¡-c {]-tZ-i-§-fn-se A-I-hqÀ -¼q-Xn-cn-bp-
sS tZiw, sImÃ-s¯ A-I-hqÀ Du-amw-]f-fn -¼q-Xn-cn-¸m-Sn-p
tNÀ-¶ tZiw, sN-§-¶q-cn-se h-ªn¸p-g ]-­m-c-¯n-sâ tZ-iw
F-¶n-h-bmWv Cu hn-`m-K-¯n-se `q-anIÄ. d-hyq tc-J-I-fnÂ
Cu `q-anI-sf A-[n-Im-cw H-gnhv, tZ-i- H-gn-hv F-¶n-§-s-bm-Wv
tc-J-s¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p-¶Xv.
(_n) tc-t¯ n-Ip-Xn-bn n¶pw H-gn-hm-¡n-bn-cp-¶p-sh-¦n-epw ]n-
¶o-Sv Nn-e hy-h-Ø-ItfmsS nen¶ P-·w `q-an-IfmWv c­mw
hn`mK¯nÂ. Cu hn-`m-K-¯n tZ-hkzw AY-hm B-cm-[-m-ebw,
Ayw nÂ-¡p-¶tXm ssI-am-äw sN-¿-s¸-Sp-¶tXm B-b {_-
Òkzw `q-an-IÄ F-¶n-h-bm-Wv DÄ-s¸-Sp-¶Xv.
(kn) cm-P-t`m-Kw AY-hm tcn-b n-Ip-Xn Np-a-¯-s¸« P-·w `q-an-
Ifmbncp¶p Ch. s]-cp-¼S-¸v kz-cq]w, sIm-Sp-§ÃqÀ cm-Pmhv, ]q-
ªm-äp s]-cp-amÄ, ]-­m-c-¯p-amÀ, X-{¼m-¡-·mÀ, Xn-cp-apÂ-¸m-S-
·mÀ, tIm-hn-e-·mÀ, ]m-enb-¯p ta-tm³, h-S-bm-«v No^v (cheif),
m-«p-am-S-¼n-amÀ, hn-tZ--i -am-S-¼n-amÀ, m-bv-¡-·mÀ, hm-cy-·mÀ F-
¶n-h-cp-sS ssI-h-i-¯n-ep­mbncp¶ P-·w `q-an-I-fmWv Cu hn-
`m-K-¯n s]-Sp-¶Xv.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 48
(3) P-·w h-kv-Xp-¡-fp-am-bn _-Ô-s¸-« {]-[m--s¸-« Ip-Sn-bm-bv-a-IÄ
NphsS tNÀ¡p¶hbmWv:
(i) ]m-«hpw Im-W-hpw Im-W-¸m-«hpw þ `q-an-bn n-¶p-­m-¡m-hp-¶
B-Zmb-s¯-bpw, `q-an A-`n-hr-²n-s¸-Sp-¯p-¶-Xn-v Ip-Sn-bm³ h-¨p-­m-¡p-¶ tZ-l-
Þ-§-sfbpw -I-W-¡n-se-Sp-¯v `q-an-¡p n-Ý-bn-¨ncp¶ ]m-«-¯n-s AY-hm hm-S-
I-sb-bm-Wv AÀ-°w F-¶p ]-d-ªn-cp-¶Xv. C¯c¯nepff AÀ-°w hn-fhm-
tbm hn-f-hn-sâ H-cp ]¦m-tbm ]-Wamtbm I-p-Sn-bm³ P-·n-¡v Â-tI-­n-bn-cp¶p.
AÀ-°w ap³-Iq-dm-bn ssI-¸-äp-¶ P-·n¡v, B ap-X-en-sâ ]-en-i I-gn-¨p-f-f Xp-I-tb
Ip-Sn-bm³ Â-tI-­n-bn-cp-¶p-f-fp. nÝn-X Im-e-b-f-hp tXmdpw Â-tI-­n-bn-cp-¶
Cu kw-Jy-bm-Wv hmcw. C-§s `q-hp-S-abpw Ir-jn-¡m-c-pw (b-Ym-{I-aw P-·nbpw
Ip-Sn-bm-pw) X-½n GÀ-s¸-«n-cp-¶ Iq-«p-¯-c-hm-Zn-¯-apff ImÀ-jn-I-hy-h-Ø-bm-
bn-cp-¶p Im-Ww F-¶p km-am-ty- hy-h-l-cn-¨n-cp¶ Ip-Sn-bm-bv-a. {]m-tZ-in-I-am-
bpw, Im-em-p-kr-X-ambpw Im-W-¯n-v [m-cm-fw AÀ-°-t`-Z-§-fp-­m-bn-«p­v. AXn-
sem-¶m-Wv, A-h-Im-i-{I-a-am-bn Im-Whpw ]m-«hpw H-tc-ka-bw n-e-nÂ-¡p¶ Im-
W-¸m-«w. AÀ-°w n-Ý-bn-¨v Ip-Sn-bmp `q-an hn-«p-In-«p-¶-Xn-m ]m-«-hpw, AÀ-
°w aq³-Iq-dm-bn P-·n ssI-¸-äp-¶-Xn-m Im-Whpw Cu A-h-Im-i-{I-a-¯n H-tc
ka-bw n-e-n¶ncp¶p.
(ii) sh-dp-¼m«w þ {]-Xn-^-eamtbm hm-camtbm bm-sXm-cp X-c-¯n-ep-
Å kw-Jybpw GÂ-¡msX, `q-an ]m-«-¯n-p ÂInbncp¶Xv.
(iii) H-än þ D-]-tbm-Km-p-a-Xn-tbm-sS ssIhiw ÂIn-b `q-an-bn-t·Â
Cu-Sm-bn H-cp nÝn-X kw-Jy `q-hpS-a (P·n) Ip-Sn-bm-n n¶pw ssI-¸-äp-I-bpw,
Cu kw-Jy-bp-sS ]-en-i-sb-¶ n-e-bn `q-an-bn n-¶p-f-f B-Zm-bw Ip-Sn-bm³ X-
n-¨v A-p-`-hn-¡p-Ibpw sN-¿p-¶Xv.
(iv) Ip-gn-Im-cm-× þ N-a-b-§Ä h¨pw aäpw `q-an A`n-hr-²n-s¸-Sp-¯n-
s¡m-f-fm-sa-¶ hy-h-Ø-bn-ep-ff ssI-h-im-p`hw.
(v) C-mw þ m-Sp-hm-gnIÄ, P-·n-IÄ Xp-S-§n-b-hÀ G-sX-¦nepw tk-h-
-¯n-tem {]-hr-¯n-bn-tem kw-{]o-Xcm-tbm, A-sÃ-¦n sN-¿p-hm³ N-«w sI-«n-bn-
«p-f-f G-sX-¦nepw tk-h-¯ntm {]-hr-¯n-t¡m th­n h-I-sIm-f-fnt¨m A-p-
`-h-¯n-m-bn A-p-h-Zn-¨p Â-In-bn-«p-f-f `q-an-I-fm-Wv C-mw `q-anIÄ. kÀ-¡mÀ h-
I Cmw `q-an-I-fn n¶pw hy-Xy-kv-X-ambn Chsb A-Sn-a, Ap-t`mKw, Xn-cp-hp-
ffw, Xn-cp-h-S-bm-fw Xp-S§n-b t]-cp-I-fn-em-Wv DÄ-s¡m-f-fn-¨n-cp-¶Xv.
(vi) A-«n-t¸À þ H-cp `q-an-bn `q-hp-S-a(P-·n)bv-¡p-f-f FÃmhn-[ A-h-
Im-i-§fpw Xo-dp Â-Ip-¶Xv.
(vii) Ip-SnP-·w AY-hm A-ym-[o--s¸-Sp¯n-b P-·w `qan þ ]qÀ-®-
ambpw A-ym-[o--s¸-« tZ-h-kzw, {_-Òkzw `q-anI-sf Ip-SnP-·w F-¶p hn-fn-v-¡p¶p.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
49
C-h kÀ-¡mÀ I-W-¡n-epÄ-s¸-«v ]-­m-c-h-I-bm-bn Xo-cp¶p.
(4) taÂ-¸d-ª-h Iq-Sm-sX hn-c-f-am-bn I-­ncp-¶ Ip-Sn-bm-bv-a-I-fm-Wv D-
g-hp-]m«w, D-g-thm-e, h-bÂhm-semän, D-g-shmän, ]-t«m-e, am-dm-¸m«w, sh-¨p-]m-Xn-
¸m«w, Ip-Sn-¸m-Xn-¸m«w, Ip-gn-bm-¸m«w, I-cw-]m«w, sh-dp-¼m-«-t¯m«w, ]m-Xn-hmcw,
hn-¯p-]m-Xn-tXm«w, hn-¯n«pw In-f-¨p-]mXn, tNm-c- Hän, Xp-b-dm-Hän, Xp-d-¡m-cm-×,
sh-¨p-]m-Xn-Im-cm-×, A-©p-c-­p-Im-cm-×, s]m-¶n-«p-Im-cm-×, dm-shmän, tÀHän,
an-¨-hm-c-Hän, H-änbpw Ip-gn-¡m-W-hpw, ]m-«hpw Ip-gn-¡m-W-hpw Xp-S-§nb-h.
kÀ-¡mÀ `q-an-
(5) P-·w `q-an-I-fÃm-¯ `q-anI-sf-bm-Wv kÀ-¡mÀ `q-an F-¶p hn-fn-¨ncp-
¶Xv. kÀ-¡mÀ `q-an-sb (F) t]-cn ]-Xn-ª `q-an, (_n) ]p-d-t¼m-¡v, (kn) X-cn-iv,
(Un) X-XvNnä `q-an, (C) CShIIÄ (F^v) dn-kÀhv (t^m-d-kväv) `q-an, (Pn) dn-
kÀ-Æv sNbvX `qanIÄ (F¨v) dn-kÀhv sN-¿m-¯ `q-an-IÄ F-¶n§-s X-cw Xn-cn-
¨n-cn¡p¶p.
(F) t]cn ]Xnª `qanIÄþ HcmfpsStbm IpSpw_¯nsâtbm
kwL¯nsâtbm Øm]¯nsâtbm t]cn kÀ¡mÀ dhyq IW¡nÂ
]Xnªv Ap`hn¨p hcp¶ `qanIsf t]cn ]Xnª `qanIÄ F¶p
]dªncp¶p. ]«b`qan, cPntÌÀUv em³Uv F¶n§s Ct¸mÄ
Adnbs¸Sp¶bnw `qanIfmWnh. t]cn ]Xnª `qanIsf Ah ]Xn¨p
ÂInb D]m[nIÄ Apkcn¨v Xmsg hnhcn¡pw {]Imcw thÀXncn¨n«p­v.
(I) kÀ¡mÀhI Asæn ]­mchIþ kÀ¡mÀ Xs¶ P·nsb¶v
hnNmcn¡s¸«ncp¶ Cw hkvXp¡fmWnh. Cu Cw hkvXp¡Ä
Ap`hn¡p¶ I£nIÄ¡v In«nbn«pff DSaØmhImiw kÀ¡mcn n¶pw
tcn«v e`n¨ncp¶XmWv. kÀ¡mcnte¡v nÝbn¨ncn¡p¶ Icw HSp¡p¶
Imet¯mfw Cu hkvXp¡Ä ]mc¼cyambn Ap`hn¡mpw t_m[n¨ {]Imcw
Aym[os¸Sp¯mpw A[nImcap­mbncp¶p.. ]­mchI hkvXp¡sf
AhbpsS Ap`h{Iaw Apkcn¨v Bdv {][m C§fmbn Xcw Xncn¨ncp¶p.
(i) ]­mchI ]m«wþ kÀ¡mÀ hkvXp¡sf bmsXmcp AÀ°
_m[yXbpw IqSmsX IpSnbm³amÀ¡v ]m«ambn sImSp¯Xpw ]n¶oSv
D]m[nclnXambn ]Xn¨p ÂInh¶ncp¶Xpamb `qanIÄ
(ii) ]­mchI Hänþ kÀ¡mcn n¶pw AÀ°w ]äntbm AÀ°w
]änbXmbn KWnt¨m Hmtcm IpSnbm³amÀ¡v ]Xn¨psImSp¡pIbpw
AÀ°]eni Ign¨pff ]m«w an¨hmcambn cmPt`mKt¯mSpIqSn
B­p tXmdpw hm§n¨phcnIbpw sNbvXncp¶ hkvXp¡fmWv
]­mchI Hän.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 50
(iii) Cmwþ Cmw hkvXp¡sf DÛhs¯ ASnØmam¡n
t]gvkWÂ Cmw (Hcp IpSpw_¯ntm Bfntm ap³ {]hr¯nsb
ASnØmam¡ntbm AÃmsXtbm Ap`h¯nmbn kÀ¡mcnÂ
n¶pw sImSp¯n«pff `qanIÄ), kÀÆokv Cmw (Hcmfntm
IpSpw_¯ntm taem Fs´¦nepw {]hr¯n S¯p¶ hIbv¡mbn
kÀ¡mcn n¶pw ÂInbn«pff `qan) F¶n§s c­mbn
XcwXncn¨ncp¶p.
(iv) hncp¯nþ nÝnX Dugnb§Ä nÝnX kab§fn S¯Ww
F¶ n_Ôbv¡v hnt[bambn Aev]w Icw Npa¯n Ap`hn¡m³
AphZn¨ncp¶ hkvXp¡fmWv hncp¯nIÄ. (Dugnb§Ä F¶mÂ
kÀ¡mÀ Du«p]pcIÄ¡pff km[ kma{KnIÄ G¸n¡pI,
Fgp¶ff¯v {]amWn¨v ]pcIÄ sI«pI, km[§Ä tiJcn¨v
ÂIpI XpS§nb {]hr¯nIÄ F¶À°w)
(v) hntijmepff Ap`h{Ia§Äþ {]tXyIXcw Cmw
hkvXp¡fmWnh. BZyIme skänÂsaâpIÄ {]Imcap­mbncp¶Xpw
]n¶oSv AwKoIcn¡s¸«Xpw Icw Npa¯nbhbpamb ]­mchI
IpSnP·w hkvXp¡fpw ]m«wsIm­ hncp¯n hkvXp¡fpamWv Cu
hn`mK¯nÂs¸Sp¶Xv.
(vi) Icw Hgnhvþ tZhkzhpw {_Òkzhpw AÃm¯ aäv FÃm hn[
Icw Hgnhv hkvXp¡fpw Cu C¯n DÄs¸Sp¶p.
(II) kÀ¡mÀ tZhkzwhI hkvXp¡Äþ Ducm× tZhkz§sf
kÀ¡mcn tNÀ¯Xnv ap³]mbn B tZhkz§Ä¡v P·mhImiap­mbncp¶
hkvXp¡Ä apgph³ tZhkzw hkvXp¡fmbn kÀ¡mÀ IW¡n DÄs¸Sp¯n.
Cu hkvXp¡Ä kÀ¡mÀ tZhkzw hI hkvXp¡sf¶v Adnbs¸«ncp¶p.
(III) I­pIrjn hkvXp¡Äþ almcmPmhnsâ kz´w hIbmbn«pff
hkvXp¡fmbncp¶p I­pIrjn hkvXp¡Ä. Cu hkvXp¡fn Ap`h¡mÀ¡v
Øncambn bmsXmcp AhImihpw D­mbncp¶nÃ.
(IV) {io]mZw hkvXp¡Äþ {io]mZw hkvXp¡Ä I­pIrjn
hkvXp¡sft]mse Xs¶ almcmPmhnsâ kz´w hIbmbpffhbmbncp¶p.
F¶m {io]mZw hkvXp¡fn n¶pff apXseSp¸v Bän§Â X¼pcm³amÀ¡v
D]tbmKs¸Sp¯mambncp¶p.
(V) {io]­mchI hkvXp¡Äþ {io ]ßm`kzman t£{Xw
hIbmbncp¶ hkvXp¡fmWv {io]­mchI hkvXp¡Ä. Cu hkvXp¡fpsS
`cW¨paXe kÀ¡mcn n£n]vXambncp¶p.
(_n) ]pdt¼m¡vþ s]mXpImcy§Ät¡m s]mXpP§fn GXmpw
hn`mK¯nsâ {]tXyI Bhiy§Ät¡m Bbn Hgn¨nSs¸«ncp¶ Icw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
51
Npa¯nbn«nÃm¯ kÀ¡mÀ `qanIfmbncp¶p ]pdt¼m¡v `qanIÄ. s]m¶pw
hnes¡Sp¯v Hgn¸n¨v Icw IpdshgpXn s]mXpImcy§Ä¡mbn D]tbmKn¨v
hcp¶ `qanIfpw ]pdt¼m¡n DÄs¸«ncp¶p.
(kn) Xcniv `qanIÄþ kÀsÆ sNbvXXpw Icw sImffn¨tXm
AÃm¯tXm Bbn kÀ¡mÀ A[o--X-bn D­mbncp¶hbpw Irjn hym]vXn¡v
e`yhpw Bb `qanIsf Xcniv `qanIÄ F¶p ]dªncp¶p. C{]Imcapff `qanIsf
]pdt¼m¡n n¶pw hIXncn¨v Xcniv F¶v tcJs¸Sp¯n kwc£n¨ncp¶p.
C¯cw `qanIÄ ]Xnhnp hnt[bambncp¶p.
(Un) XXv Nnä `qanIÄþ sIm«mc§tfm kÀ¡mÀ t£{X§tfm ØnXn
sNbvXncp¶Xpw Icw sIm­Xpamb `qanIsf kÀ¡mcns ]«mZmcmbn
]cnKWn¨v Nnäbn sImffn¨Xpw F¶m ]«bw sImSp¯n«nÃm¯Xpamb
`qanIfmbncp¶p XXp Nnä `qanIÄ. t£{X§tfm sIm«mc§tfm Ccn¡p¶
Øe§fpw ]cnkc§fpw HgnsI XXp Nnäbn sIm­ asäÃm `qanIfpw
]Xn¨p sImSp¡mhp¶hbmbncp¶p.
(C) CShIIÄþ ]gb XncpþsIm¨n {]tZi¯p­mbncp¶ kÀ¡mÀ
Bbs¡«n DÄs¸«n«nÃm¯Xpw kÀ¡mcn-te¡v `qnIpXn HSp¡p¶XnÂ
n¶pw Hgnhm¡nbn«pffXpamb Øet¯tbm, {]tZit¯tbm BWv kÀ¡mÀ
IW¡pIfn ""CShI'' bmbn tcJs¸Sp¯nbncp¶Xv. CShI `qanIÄ kÀ¡mÀ
`qanbmbmWv KWn¡s¸«ncp¶Xv. InfnamqÀ, CS¸ffn, hªn¸pg, ]qªmÀ
F¶n§s C¯c¯n mev CShIIfmWv D­mbncp¶Xv.
(F^v) Hgn¨nSs¸« h§Ä (dnkÀhpIÄ)þ hw BÎv {]Imcw
Hgn¨nSs¸«ncp¶ h `qanIÄ AS§nb {]tZiamWv dnkÀhpIÄ. Cu `panIÄ
]Xnhnv hnt[bambncp¶nÃ.
(Pn) Hgn¨nSs¸« `qanIÄþ hw BÎv {]Imcw dnkÀÆpIfm¡m³
Dt±in¨v Hgn¨nSs¸«ncp¶ `qanIfmWv Hgn¨nSs¸« `qanIÄ. Hgn¨nSs¸« `qanIfpw
]Xnhnv hnt[bambncp¶nÃ.
(F¨v) Hgn¨nSs¸Sm¯ `qanIÄþ dnkÀhpIfpw Hgn¨nSs¸« `qanIfpw
AÃmsX kÀsÆ AXnÀ¯n¡v ]pd¯v kÀsÆ sN¿msX InS¡p¶ kÀ¡mÀ
`qanIsf Hgn¨nSs¸Sm¯ `panIÄ F¶p ]dªncp¶p. hw hIp¸nsâ
A[oXbnembncp¶ C¯cw `panIfpw Irjn¡mbn ]Xn¨psImSp¯ncp¶p.
Ip¯I¸m«w `qan
(6) kÀ-¡m-cn-tâ-Xm-bn-cp-¶-Xpw, F-¶m ]m-«-hy-h-Øbn-tem I-cmÀ-{]-Im-
ctam a-äm-sc-¦nepw ssIh-iw h¨pw A-p`-hn¨pw h-¶ncp-¶Xpamb h-kv-Xp-
¡fmWnh. {I-b-hn-{I-bw hgn-tbm, G-sä-Sp-¡Â hgntbm am-{X-ta C-h kÀ-¡mÀ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 52
A-[o--X-bn h-cn-I-bpf-fp F-¶-Xn-m Ch-sb {]-tXy-I-am-bn K-Wn-¨ncp¶p.
Xn-cp-¸p-hmcw
(7) GsX-¦n-epw `q-an-bn n¶pw kÀ-¡m-cn-te-bv-¡p h-tc-­p-¶ n-Ip-Xn-
bp-sS nÝn-X `m-Kw (hmcw) H-cp aq¶mw I-£n-¡v ]-Xn¨p Â-In-s¡m-­p-f-f hy-
h-Ø-bm-Wv Xn-cp-¸p-hm-cw. kÀ-¡mÀ sIm-Sp-¯p -ho-t«-­ I-S-§-fp-sS ]-en-ibm-
tbm t£-{X-§-fn-se A-Sn-b-´-c-§Ä n-hÀ-¯n-¡p-¶-Xn-p-f-f {]-Xn-^-eam-tbm
[À-½-Øm-]--§Ät¡m a-X-Øm-]--§Ät¡m A-p-h-Zn-¡p-¶ A-e-h-³kmtbm
]mcn-tXm-jn-Iamtbm Hs¡ hy-Xy-kv-Xam-b Im-c-W-§-fn-emWv Cu hy-h-Ø G-À-
s¸-Sp-¯-s¸-«n-cp¶Xv. kÀ-¡mÀ h-gn-bÃmsX, Xn-cp-¸p Np-a-¯-s¸-« h-kv-Xp-hn-sâ
A-p-`h-¡m-c-n n¶pw hm-c-w ]-Xn-¨p e-`n-¨ hyàntbm Øm]-tam hm-c-
kwJy t-cn-«p ssI-¸äp-I F-¶ co-Xn-bn-em-bn-cp¶p Cu hy-h-Ø -S-¸m-¡n-bn-cp-
¶Xv.
I-c-¯n sNe-hv
(8) `q-n-Ip-Xn-bn n-¶p-ap-f-f sNe-hv F-¶v hm-Nn-ImÀ-°-apf-f Cu hyh-
Ø, H-cp `q-an-bn n-¶p-f-f n-Ip-Xnsb-tbm A-Xn-sâ H-cp `m-Ks¯tbm B n-Ip-
Xn-Zm-bI-v C-f-hm-bn A-p-h-Zn-¨v Â-In-b-Xn-s Ip-dn-¡p¶p.
26. sIm¨nbnse Ap`h{Ia§Äþ(1) sIm¨nbn skänÂsaâ v cPnÌÀ
{]Imcw Icw Npa¯mhp¶ `qanIsf nesa¶pw ]ds¼¶pw IqSmsX
DSaØXbv¡v ApkcWambn ]­mchIsb¶pw ]pdhIsb¶pw c­mbn
hn`Pn¨ncp¶p. sImÃhÀjw 1080 (F.Un. 1905) se skänÂsaâ v
hnfw_c{]Imcw ]­mchI shdp¼m«mhImiapff `qanIsf
{]amWambns«Sp¡pIbpw aäpff FÃm AhImi§sfbpw ]­mchI ImWw,
]pdhI, Cmw F¶n§s aq¶pXcw ssIhimhImi§fnÂs¸Sp¯pIbpw
sNbvXncp¶p. ]­mchI ImWw ne§Ä¡v ]­mchI shdp¼m«w
ne§Ä¡pff Ic¯nsâ aq¶n c­p hoXhpw ]pdhI `qanIÄ¡v shdp¼m«
ne¯nsâ c­nsem¶p hoXhpw ]d¼pIÄ¡v ]­mchI shdp¼m« ]d¼nsâ
mensem¶p hoXhpw Icw IW¡m¡nbncp¶p. ]­mchI shdp¼m«¡mÀ¡pw
]­mchI ImW¡mÀ¡pw X§fpsS ssIhiapff hkvXp¡fnt·Â ]qÀ®amb
DSaØmhImiw e`n¨p F¶pffXmWv 1080se skänÂsaâ v hnfw_c¯nsâ
khntijX. ]­mchIshdp¼m« `qanIfpsSbpw ImWw `qanIfpsSbpw
Imcy¯n At¸mgs¯ ssIhi¡mcpambn tcn«pw ]pdhI `qanIfpsS
Imcy¯n P·nIfpambn«pambncp¶p skänÂsaâ v S¯nbncp¶Xv.
AXpsIm­p Xs¶ ]pdhI `qanIfpsS skänÂsaâ v P·nbpsS Iogn hnhn[
Ap`h{Ia§fnembn [mcmfw ssIhi¡mÀ D­mbncp¶p F¶p
ImWmhp¶XmWv.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
53
(2) ]pdhIþ kzImcyhyànIÄ¡pw Nne s]mXp Øm]§Ä¡pw
P·mhImiap­mbncp¶ `qanIsfbmWv ]pdhI F¶p hnfn¨ncp¶Xv. {_Òkzw,
tZhkzw, amS¼n F¶nhcmbncp¶p C¯cw `qanIfpsS P·nIÄ. C¯cw `qanIsf
XncphnXmwIqdn P·w hkvXp¡Ä F¶mWv hnfn¨ncp¶Xv. C¯cw ]pdhI
`qanIsf shdp¼m«w, ImWw, Hän, ]Wbw, Apt`mKw, ASna F¶n§sbpff
H«h[n Ap`h{Ia§fnembn IpSnbm·mÀ ssIhiw h¨ncp¶p.
(i) shdp¼m«wþ Bhiys¸Sp¶ apdbv¡v IpSnbm·mÀ hkvXp Hgnªp
sImSp¡Wsa¶ hyhØbpÄs¡mffp¶ Icmdmbncps¶¦nepw
nÝb{]Imcapff ]m«w apdbv¡v sImSp¯ncp¶ Imet¯mfw
bmsXmcp XSʧfpw IqSmsX hkvXp ssIhiw hbv¡p¶Xnv
Ignªncp¶p.
(ii) ]Wbwþ Bhiys¸Spt¼mÄ ]Ww hm§n `qan Hgnbp¶Xns
bmWv ]Wbw F¶p hnfn¨ncp¶Xv. CXv Nq­n¸Wbw, sXmSp]Wbw,
neapdn Asæn IpSncp¸mSv, Ic¸Wbw AYhm sImgphn
d¡¸Wbw, D­dpXn¸Wbw, Hän, s]dpaÀ°w, ssIhnSpIHän,
Hänbv¡pw]pdw, oÀapXÂ, P·]Wbw F¶n§s hyXykvX
Xc¯nep­mbncp¶p.
(iii) Apt`mKw / ASnaþ Cmw Asæn Apt`mKw F¶Xv
ap³]v sNbvXn«pffXpw Asæn Cn sNt¿­Xpamb
{]hr¯nIÄ¡p {]Xn^eambn NmÀ¯ns¡mSp¯
hkvXp¡fmbncp¶p. NmÀ¯n hm§p¶hcpsS PmXnt`Zw t]msebpw
Ømt`Zw t]msebpw AXnp ]e t]cpIfpw ]dªpt]m¶ncp¶p.
`qan sImSp¡p¶Xv Hcp {_mÒWmbncps¶¦n AXnv k´Xn
{_Òkzw F¶pw sImSp¡p¶bmfnsâ H¸tam tasetbm Bb
{_mÒWÃm¯ PmXn¡mcs¦n AXnv Apt`mKsa¶pw XmW
PmXn¡mcs¦n ASna AYhm IpSna F¶pw hnfn¨ncp¶p.
sImSp¡p¶Xv ]pcpjs¦n Ap`hw F¶pw kv{Xobvs¡¦nÂ
ASnasb¶pw km[mcW ]dªph¶ncp¶p.
27. ae_mdnse Ap`h{Ia§Äþ(1) n-Ip-Xn ]n-cn-hn-pw d-hyp `-c-W-¯n-
p-am-bn a-{Zm-kv {]-kn-U³-kn-bp-sS a-äp `m-K-§-fn d-b-¯vhm-cn k-{¼-Zm-b-am-bn-cp-
¶p GÀ-s¸-Sp-¯n-bn-cp-¶-sX-¦n-epw a-e-_mÀ PnÃ-bn a-e-bm-f-¯n-sâ X-Xm-b
A-p-`-h-{I-a-§-fpw Ip-Sn-bm-bv-a-bp-am-bn-cp-¶p -S-¸n-en-cp-¶Xv. ssa-kqÀ `c-Ww n-
e-n-¶n-cp-¶ Im-e-L-«-¯n d-b-¯vhm-cn k-{¼-Zm-bw GÀ-s¸-Sp-¯p-hm³ {i-a-ap-
­m-sb-¦n-epw P-·w F-¶ k-hn-ti-jam-b A-p-`-h-{I-a-apÄ-s¸-sS-bp-f-f a-ebm-f co-
Xn-I-Ä-¡nS-bn Cu k-{¼-Zm-bw ^-e-{]-Z-am-bnÃ*. C-¡m-c-W-¯mÂ, a-{Zm-kv {]-
kn-U³-kn-bp-sS s]m-Xphm-b sk-änÂ-saâ v amÀ-Ktc-J-I-fn n¶pw hy-Xn-N-en-¨p
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 54
sIm­v, Xn-cp-hn-Xmw-Iq-dnepw sIm-¨n-bnepsa-¶-t]m-se a-e-_m-dnepw -S-¸n-en-cp-¶
a-e-bm-f-¯n-sâ s]m-Xphmb A-p`-h-{I-a-§Ä-s¡m-¸w a-e-_m-dn-sâ X-Xm-b A-
p-`-h-{I-a-§-tfbpw Iq-Sn DÄ-s¡m-f-fn¨p-sIm-­m-bn-cp-¶p a-e-_m-dn-sâ d-hyp sk-
änÂ-saâ v B-hn-jv-I-cn-¨Xv.
*(`q-an-bn Ir-jn sN-¿p-¶ B-fm-Wv db-¯v AY-hm Ir-jn-¡m-c³. C-S-n-e-¡m-cnÃmsX, d-b-¯nÂ
n¶pw kÀ-¡m-cn-te-bv-¡v t-cn-«v n-Ip-Xn sIm-Sp-¡p-¶ k-{¼-Zm-b-s¯-bm-Wv db-¯vhm-cn F-¶p
hn-fn-¨ncp¶Xv. a-e-_m-dn P-·n-amÀ, Im-W-¡mÀ, Ip-Sn-bm-·mÀ F-¶n§s `Ir-jn-¡mÀ’ aq-¶m-
bn X-cw Xn-cn-ª-t¸mÄ `q-hp-S-a-I-sf-¶ n-e-bn Io-gv-¡p-Sn-bm-·m-cn n¶pw ]m-«w ]-äp-¶-h-
cpw, A-sÃ-¦n C-S-¯-«p-Im-sc-¶ n-e-bn `q-hp-S-a-bv-¡p ]m-«w sIm-Sp-¡m-pw, Io-gv-¡p-Sn-bm-·m-
cn n¶pw ]m-«w ]-ämpw Np-a-X-e-s¸-«-hcpw `d-b¯v’ F¶ s]m-Xp-kw-Ú-bn H-¶n-¨p Iq-Sn-
b-Xn-m A-Ê cq-]-¯n-ep-f-f d-b-¯vhm-cn k-{¼-Zm-bw a-e-_m-dn D-­m-bn-cp-¶nà F-¶v
hneyw te-m-K³ tc-J-s¸-Sp-¯p¶p.)
(2) 1888-1904 Imes¯ kÀsÆ skänÂsaâ v {]Imcw kÀ¡mÀ P·w,
m«pImÀ P·w (Private Jenmam), Cmw F¶n§s ae_mdnse `qanIsf
aq¶mbpw Ahsb © (Wet), tXm¸v (Garden), Øncw ]p© (Occupied Dry),
AØncw ]p© (Unoccupied Dry), nIpXn sI«m¯Xv (Un assessed), ]pdt¼m¡v
F¶n§s Bdmbpw XcwXncn¨ncp¶p. sIm¨n, XncphnXmwIqÀ
{]tZi§fnÂn¶p hn`n¶ambn Ipgn¡mWsa¶ Ap`h{Iaambncp¶p
ae_mdn kÀÆkm[mcWambp­mbncp¶Xv.
(i) © (Wet) - tXm-Sp-Ifpw _-­p-Ifpw a-äpw nÀ-½n-¨v sh-f-f-¯n-
sâ e`y-X D-d-¸m-¡nbpw, `qan n-c-¸m-¡nbpw P-e-tk-N--ku-I-cy-s¯ ap³-nÀ-¯n
Ir-jn sN-¿p-¶-Xn-v X-¿m-dm¡n-bncp¶ `qan.
(ii) tXm¸v (Garden) - H-cp G-¡-dn-v Np-cp-§nb-Xv ]-¯v sX-t§m, A-
sÃ-¦n sX-s§m-¶n-v ]-{´-­v I-hp-t§m ]-Ip-Xn ¹mthm F-¶ n-c-¡n hr£-
§tfm D­mbncp¶ `q-an.
(iii) Øn-cw ]p© (Occupied dry) - hÀ-jm-hÀjw Øn-c-am-b A-p-`-
h-¯n-encn¡p-¶-Xpw, sImÃw tXmdpw n-Ip-Xn nÀ-®-bn-¡-s¸«ncp¶-Xpam-b Irjn-
tbm-Kyam-b `qan.
(iv) AØn-cw ]p© (Unoccupied dry) - Du-j-c-`q-an-I-tfm Ip-d-ª
hn-f-sh-Sp-¸p Im-e-ap-f-f CS¡m-e-hn-f-I-fpsS Irjn -S-¯p-¶tXm B-bXpw Øncamb
Ap`h¯nenÃm¯Xpamb `q-an.
(v) n-Ip-Xn sI-«m-¯Xv (Unassessed) - ImÀ-jn-I-hr-¯n-bn nt¶m
a-tä-sX-¦nepw hn-[¯ntem B-Zm-b-sam¶pw Â-Im-¯-Xn-m n-Ip-Xn Np-a-¯-
s¸-Sm-¯ kzImcy`qanIÄ.
(3) sk-änÂ-saâ v Ime-¯v a-e-_mÀ {]-tZi-¯v {]-Nm-c-¯n-ep-­m-bn-cp-¶
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
55
Ip-Sn-bm-bv-a-IÄ C-h-bmWv.
(i) ]m-«w h-t¨m h-bv-¡msXtbm D-f-f Øn-cw Ip-Sn-bm-bv-a.
(ii) Hän þ -Cu-Sn-t·Â ap³-IqÀ XpI hm-§n-¨-Xpw ]m«w CÃm-¯-
Xpw F-¶m nÝn-X Im-e-b-f-hn ssI-¨o-«v ]p-Xp-¡m-p-f-f ^o-
kv sIm-Sp-t¡-­-XnÃm-¯-Xpam-b Ip-Sn-bm-bv-a.
(iii) AÀ-°-Hän þ taÂ-¸-dª ssI-¨o-«v ]p-Xp-¡m³ ^o-kv sIm-Sp-
t¡-­Xm-b Ip-Sn-bm-bv-a
(iv) AÀ-°-Im-Ww þ Cu-Sn-t·Â ap³-IqÀ Xp-I hm-§n-¨-Xpw ]m-«w
D-f-f-Xpw F-¶m nÝn-X Im-e-b-f-hn ]p-Xp-¡Â ^o-kv sIm-
Spt¡-­-XnÃm-¯-Xpam-b Ip-Sn-bm-bv-a.
(vi) Im-Wwþ taÂ-¸-d-ª-Xn ]p-Xp-¡Â ^o-kv sIm-Sp-t¡-­Xm-
b Ip-Sn-bm-bv-a.
(vii) ]W-bw þ ]m-«w h-t¨m h-bv-¡msXtbm D-f-f-Xpw n-Ýn-X-tam
A-n-Ýn-Xtam B-b Im-e-b-f-hn-te-bv-¡pf-fXpamb Cu-Sp-h-bv¸v.
(viii) sh-dpw-]m-«w þ ]-{´-t­m A-Xn-e-[n-Itam hÀ-j-t¯-¡pff
Cu-Sp-h-bv¸v.
(ix) Nq-­n-¸W-bw þ H-cp sImÃ-¯n I-hn-ªpw 12 sImÃ-¯nÂ
A-[n-I-cn-¡m-sX-bp-ap-f-f Cu-Sp-h-bv¸v.
(x) H-cp sImÃ-t¯¡pf-f-tXm F-t¸mÄ th-W-sa-¦nepw A-h-km-n-
¸n-¡m-hp-¶tXm B-b ]-Wbw.
(4) ap-I-fn ]-dª-h Iq-SmsX, a-e-_m-dn- k-hn-ti-j-am-bn D-­m-
bn-cp¶ Ip-Sn-bm-bv-a-I-fm-Wv Ip-gn-¡m-Whpw Im-cm×bpw.
(i) Ipgn¡mWwþ Hcp `qan AXn n¡p¶ ^eZmbI§fmb
hr£§tfmSpIqSn, B hr£§fn n¶pff BZmbw Ap`hn¡p¶Xnpw
AXpt]msebpff hr£§Ä h¨p]nSn¸n¡p¶Xnpw th­n, Hcp `qhpSabnÂ
n¶pw (Ipgn¡mWwZmÀ) asämcmÄ¡v ssIamäw sN¿p¶XnsbmWv 1930se
ae_mÀ sS³kn BIvSn `Ipgn¡mWw’ F¶p nÀÆNn¨n«pffXv. tXm«`qanItfm
aäp `qanItfm AtXm c­pw IqSntbm C{]Imcw ssIamdp¶Xnv km[mcWbmbn
]{´­p hÀjt¯t¡m Asæn {]tXyIw {]kvXmhn¡p¶ Imet¯t¡m
BWv km[pXbpffXv. Cu Imemh[n¡p tijhpw `qan ssIhiw
hbv¡Wsa¦n `qhpSabv¡v nÝnX ]Ww ÂIn ImWw
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 56
]pXpt¡­Xp­mbncp¶p.
(ii) Im-cm× þ {]-[m--ambpw `h-w ]-Wn-bp-¶ B-h-iy-¯n-te-bv-
¡v X-d-¸m-«w {]-Xn-^-e-am-¡nbpff `q-an ssI-am-äamWnXv. C¶-s¯ a-e-¸pdw, tIm-
gn-t¡m-Sv PnÃ-I-fn-em-Wv C-Xv G-sd {]-Nm-c-¯n-ep-­m-bn-cp-¶-Xv. (t£-{X-§-fn X-
{´n, im´n, Ig-Iw Xp-S-§n-b hn`mK§fnÂs¸« Nn-e Ip-Spw-_-§Ä-¡v A-p-h-Zn-
¨-Xpw, ]m-c-¼-cy-am-bn A-p-`-hn-¨p h-cp-¶-Xpam-b Im-cmbv-a F¶- A-h-Im-iw Cu
Ip-Sn-bm-bv-a-bn n¶pw hn`n-¶-am-Wv). ae_mdnse aäv Ap`h{Ia§Ä¡v sIm¨n,
XncphnXmwIqÀ {]tZi§fn n¶pw Imcyamb amä§fp­mbncp¶nÃ.
28. ImkÀtKmUv {]tZis¯ Ap`h{Ia§Äþ(1) tIc-f-¯n-sâ a-äp `m-
K§-sf A-t]-£n¨v, hy-Xy-kv-Xhpw sshhn[y§Ä ndªXpamb `-c-W-co-Xn-
IÄ-¡v hn-t[-bam-b {]-tZ-i-am-bncp¶p ]gb a{Zmkv {]knU³knbnse ku¯v
Imd PnÃbnepÄs¸« Ct¸mgs¯ ImkÀ-tKm-Uv PnÃ. {]m-tZin-I m-Sp-hm-gn-I-
sf-¯p-SÀ-¶v ssa-kqÀ `-c-W-¯n-³ Io-gn h-¶-t¸mÄ Im--d PnÃ-bn tNÀ-¡-s¸-
Sp-I-bpw, ssa-kq-cn-sâ ]-X--s¯-¯p-SÀ-¶v Im--d Pnà hn-`-Pn-¡-s¸-«-t¸mÄ (1862)
Z£n-W Im--d-bn-se H-cp Xm-eq-¡m-bn a-{Zm-kv {]-kn-U³-kn-¡p Io-gn h-cn-I-bpw
sNbv-X Cu {]-tZiw, `m-jm-Sn-Øm--¯n-ep-f-f kwØm- cq-]o-I-c-W-¯n I-
®qÀ PnÃ-bp-sS `m-K-am-bm-Wv tI-c-f kw-Øm--¯n-Â DÄ-s¸-Sp-¶Xv. ]n-¶o-Sv,
1984þemWv Im-kÀ-tKm-Uv H-cp PnÃ-bm-Ip-¶-Xv. a-{Zm-kv {]-kn-U³-kn-bn d-hyq
sk-änÂ-saâ v -S-¶ 1882-1904 Im-e-¯mWv Cu {]-tZi-s¯ sk-änÂ-saâ v
S]SnIfpw ]qÀ-¯o-I-cn-¨Xv.
(2) `-c-W-hy-h-Ø-bp-sS hy-Xy-kvX-X Cu {]-tZi-s¯ A-p-`-h-{I-a-§-sf-
bpw Ip-Sn-bm-bv-a-I-sfbpw kzm-[o-n-¨n-«p-f-f-Xm-bn Im-Wmw. a-e-bm-f- co-Xn-bn-ep-f-f
Ip-Sn-bm-bv-a-I-fp-sS X--Xm-b au-en-I-X n-e-nÀ-¯p-t¼mÄ-¯-s¶-bpw, A-p-`-h-{I-
a-§Ä `m-jm-]-c-am-bpw {]m-tbm-Kn-I-am-bpw a-äp tI-c-f {]-tZ-i-§-fn n¶pw th-dn-
«p nÂ-¡p-¶p. ImkÀ-tKm-Uv Xm-eq-¡ns 24 am-K-o-kp-I-fm-bpw (Maganees), am-
K-o-kpI-sf hn-tÃ-Pp-I-fmbpw hn-`-Pn-¨n-cp¶p. H-cp am-K-o-kn At©m Btdm
hn-tÃ-Pp-I-fm-Wv DÄ-s¸-«n-cp-¶Xv. B-sI 243 hn-tÃ-Pp-IÄ C-¯-c-¯n cq-]o-I-cn-
¨n-cp-¶p. ssI-h-i-h-kv-Xp-hn-s hmÀ-Kvkv (wargs) AY-hm F-kv-tä-äv F¶pw ssI-h-
i-¡m-sc hmÀ-Kv-ZmÀ F¶pw hn-fn¨p. C¯-cw F-kv-tä-äpIÄ- aqen (mooli), Pn (geni)
F-¶n§-s hn-`-Pn-¡-s¸-«n-cp¶p. aq-en-sb A-Sn-Øm--am-¡n-bm-Wv Ip-Sn-bm-bv-a-sb-
¡p-dn-¡p-¶ hm-¡p-IÄ B-cw`n¡p-¶Xv. {][m- IpSnbmbvaIfpsS hniZmwi§Ä
Xm-sg tNÀ-¡p¶p.
(i) aq-e-hÀ-Kv-ZmÀ- ]m-c-¼-cy-am-bn h-kv-Xp ssIh-iw h-bv-¡m³ A-
h-Im-i-ap-f-f `q-hp-S-aIÄ.
(ii) aqeKn-KmÀ-kv- Øn-cw Ip-Sn-bm-·m-À.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
57
(iii) aq-en-hÀ-Kv- ]m-c¼-cy Ip-Sn-bmbv-a.
(iv) tK-n-hÀ-Kv AY-hm kÀ-¡mÀ tKn-hÀ-Kvþ Ayw nÂ-¸v
h-gn kÀ-¡mÀ n-b-{´-W¯n-em-Ip-¶ `q-an-.
(v) apeKnþ apeK-n-ZmÀ F-¶p hn-fn-¡p-¶ H-cm-fp-sS t]-cn n-
Ýn-X-hpw, am-äw h-cm-¯-Xpam-b ]m-«-¯n-v im-iz-X-am-bn kr-ãn-¡-s¸-Sp-¶ Ip-Sn-
bm-bv-a.
(vi) NmÂ-Kn ]m-«-¨mÀ-¯vþ H-cp `q-an kv-]-ãamtbm hyw-Kyamtbm
H-cp {]-tXy-I Im-et¯-¡m-bmepw A-sÃ-¦nepw ssIh-iw h-bv-¡p-hm³ I-cmÀ
sN-¿p-¶ ]m-«-¨mÀ-t¯m, Io-gv-]m-«-¨mÀ-t¯m.
(vii) ssh-ZmK-n ]m-«-¨mÀ-¯vþIp-sd hÀ-j-§fnte¡p-f-f ]m-«-
¨mÀ-¯v.
(3) taÂ-¸-dªh Iq-Sm-sX A-Shv (Adavu þ Simple Mortgage), BÀ-hmÀ (Arvar),
t_m-Kym-Un A-Shv (Bhogyadi Adavu), C-tem-UmÀ-hm³ (Ilodarvan) F-¶n-§-s-bp-
ff ssI-h-i]-W-b Ip-Sn-bm-bv-aIfpw (Mortgage of land with possession) ImkÀ-tKm-Uv
`mK¯v n-e-hn-ep-­m-bn-cp¶p.
(_n) nehnse Ap`h{Ia§Ä
29. `qanbpsS Cwþ kwØmsam«msI ASnØm `qnIpXn (t_knIv
SmI-vkv) GÀs¸Sp¯nbtXmSpIqSn skänÂsaâ v Ime¯v `qan Xcw Xncn¨v Icw
nÝbn¨ncp¶ coXn¡v {]kàn CÃmXmbn. XpSÀ¶v S¸nem¡nb `q]cnjvIcW
nbahpw aäp_Ô nba§fpw qäm­pIfmbn nen¶ncp¶ hnhn[bnw
IpSnbmbvaIsf Fs¶t¶¡pambn nÀ¯Â sN¿pIbpw sNbvXp. C¶v
tIcf¯nsem«msIbpff `qanIÄ an¡hmdpw kÀ¡mÀ hIsb¶pw t]cnÂ
]XnªsX¶pw c­nambn XoÀ¶n«p­v. `qan-bn³ta BÀÖn-¨n-«pÅ GsX-
¦nepw Ah-Im-i-_-Ô-¯ns ASn-Øm--s¸-Sp-¯n-bpÅ Xcw-Xn-cn-hns-bmWv
Cw F¶XpsIm­v AÀ°am¡p¶Xv.
(i) kÀ¡mÀ hI `qanþ DSaØmhImiw kÀ¡mcn ]qÀ®ambpw
n£n]vXambn«pff FÃm `qanIfpw kÀ¡mÀ hI `qanIfmIp¶p. FÃm kÀ¡mÀ
hI `qanIfpw ]pdt¼m¡v `qanIfmIWsa¶nÃ. F¶m FÃm ]pdt¼m¡v
`qanIfpw kÀ¡mÀ hI `qanIfmWv. kÀ¡mÀ hI `qan F¶Xn ]pdt¼m¡pIfpw
Xcniv `qanIfpw 1957þse `qkwc£W nba¯nse 3þmw hIp¸p {]Imcapff
`qanIfpw DÄs¸Sp¶p.
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 58
(F) ]pdt¼m¡vþ DSaØmhImiw kÀ¡mcnÂ
n£n]vXambn«pffXpw s]mXp Bhiy§Ät¡m {KmaoWcpsS
kmaqlnImhiy§Ät¡m Bbn D]tbmKn¡pItbm o¡nhbv¡pItbm
sNbvXn«pffXpamb nIpXn Npa¯s¸Sm¯ `qanIfmWnh.
hniZoIcWw: Xt±ikzbw`cW Øm]§fpsStbm sI.Fkv.C._n. bpsStbm
bqWnthgvknänIfpsStbm DSaØXbnepff `qanIÄ ]pdt¼m¡nsâ
nÀÆN¯nÂs¸Sp¶hbÃ. Icw Npa¯s¸« kÀ¡mÀhI hkvXphIIfmWnh.
F¶m tkhhIp¸pIÄ HgnsIbpff kÀ¡mÀ Øm]§Ä¡v ]pdt¼m¡v `qan
]m«hyhØbneÃmsX ]Xn¨p ÂInbn«pffnS¯v A¯cw `qanIÄ¡v ]pdt¼m¡v
F¶ Ìmäkv jvSs¸«v Ah IcwsIm­ `qanIfmbn XpScpw. C¯cw `qanIÄ 1957þse
`qkwc£W nba¯nsâ 3þmw hIp¸p {]Imcapff kÀ¡mÀhI `qanIfnÂ
DÄs¸«phcp¶nsöXv {it²bamWv.
(_n) Xcnivþ DSaØmhImiw kÀ¡mcn n£n]vXambn
«pffXpw Irjn¡p]bpàambn«pffXpw ]Xnhnp tbmKyhpamb `qanbmWv Xcniv.
(ii) t]cn ]Xnª `qanþ dhyq dn¡mÀUpIÄ {]Imcw kzImcy
hyànIfpsStbm Øm]§fptStbm t]cn ]Xnªn«pff `qanIsf t]cnÂ
]Xnª `qan, ]Xnhv `qan, P·w `qan AYhm ]«b`qan (cPntÌÀUv em³Uv)
F¶p ]dbp¶p.
30. `qanbpsS Xcwþ `qanbpsS D]tbmK{Ias¯ ASnØmam¡nbpff Xcw
XncnhmWnXv. kwØm¯v nehn D]tbmKn¨p hcp¶ hyXykvX§fmb
Xc§fpsS hnhc§Ä NphsS tNÀ¡p¶p.
(1) newþ sÂIrjn¡p]bpàamb `qan
(2) ]pcbnSwþ ]pchbv¡p¶Xnv D]bpàamb Ic`qan (dry land)
IfmWnh.
(3) ]d¼vþ IcIrjn¡p]bpàambXpw ne¯nsâ nÀhN¯nÂ
s]Sm¯Xpamb `qanIfmWnh (dry land)
(4) © (Wet)þ ae_mdn skänÂsaâ v ImeL«¯n `qansb Bdv
hn`mK§fmbn Xcw Xncn¨ncp¶Xnsem¶mWv ©. shÅs¡«pÅ {]tZi§fpw
sÂIrjn¡p]bpàamb {]tZi§fpw © F¶ hn`mK¯n DÄs¸Sp¶p.
skänÂsaâ v cPnÌdn Chsb aebmf¯n “” F¶pw Cw¥ojn “W”F¶pw
Npcp¡ cq]¯n kqNn¸n¨p ImWp¶p.
(5) ©newþ ae_mÀ {]tZi¯v sÂIrjn¡p]bpàamb
{]tZi§sf ©new F¶dnbs¸Sp¶p.
(6) ]p© (dry land)þ Ic`qan F¶bÀ°¯n ae_mdn D]tbmKn¨p
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
59
hcp¶ {]tbmKamWnXv.
(7) Øncw]p©þ ae_mÀ {]tZis¯, Øncamb Ap`hapff
Ic`qanIÄ (Occupied dry land) F¶ AÀ°¯nemWv skänÂsaâ v cPnÌdnÂ
Ch D]tbmKn¨n«pÅXv. skänÂsaâ v cPnÌdn Npcp¡ambn aebmf¯nÂ
“Øn.]p.” F¶pw Cw¥ojn “O.D”F¶pw D]tbmKn¨ncn¡p¶p.
(8) AØncw ]p© (Un Occupied dry land)þ ae_mÀ {]tZi§fnse
Øncamb Ap`hw IqSmsXpÅ Ic`qanIsf skänÂsaâ v cPnÌdn AØncw
]p© F¶Xc¯nemWv DÄs¡mÅn¨n«pÅXv. skänÂsaâ v cPnÌdn C¯cw
`qanIsf aebmf¯n “A.]p.” F¶pw Cw¥ojn “U” F¶pamWv
kqNn¸n¨n«pÅXv.
(9) Icnnewþ tIm«bw, FdWmIpfw, Be¸pg, XriqÀ PnÃIfn am{Xw
ImWs¸Sp¶ sÂhbepIfmWnh. Icna®p ndªXpw D¸pshffw Ibdp¶
Xpw hÀjIme¯p am{Xw sÂIrjn¡v D]bpàhpamb ne§fmWnh.
(10) ssI¸mSv ne§Äþ hÀjw apgphptam `mKnIamtbm D¸pshÅw
IbdmnSbpÅ ne§fmWnh. C¯cw ne§fn a¬Xn«IÄ cq]s¸Sp
¯nbmWv sÂIrjn sN¿p¶Xv.
(11) tImÄnewþ ImbepItfmSv tNÀ¶p ØnXnsN¿p¶Xpw shÅw
hän¨v am{Xw sÂIrjn km[yambXpamb ne§fmWnh.
(12) Rmäp]«nþ Rmdp Sp¶Xnp amän h¨n«pÅ ne§Ä.
(13) ]ÅnRmb (]ÅnbmÂ)þ RmdpSp¶XnpÅ `qanIÄ
(14) tXm¸vþ sX§v, amhv, Ihp§v XpS§nb ^ehr£§Ä Irjn sN¿p¶
Xnp]bpàamb ]d¼pIÄ AYhm Ic`qanIfmWnh.
(15) tXm«wþ tXm«hnfIÄ Irjn sNbvXp h-cp¶ Ic`qanIfmWv tXm«w
`qanIÄ.
hniZoIcWw :-þ 1963 se tIcfm `q]cnjvIcW nb¯nse 81-mw hIp¸p {]Imcw Hgnhm¡s¸«
tXm«§Ä¡v {]kvXpX nba{]Imcw Xcw amäp¶Xnpw ssIamäw S¯p¶Xnpw
GÀs¸Sp¯nbn«pff nb{´W§Ä aäp tXm«`qanIÄ¡p _m[IaÃm¯XmWv.
****
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 60
A²ymbwþ4
em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww
31. em³Uv dn¡mÀUv kwc£Wwþ em³Uv dhyq hIp¸nsâ ssZwZn
`cWw Imcy£aam¡p¶Xnv `qansb kw_Ôn¨pÅ dn¡mÀUpIÄ
kwc£nt¡­Xv AXy´mt]£nXamWv. AtIw hÀj§Ä¡v ap¼v S¯nb
dhyq skänÂsaântmSp_Ôn¨v X¿mdm¡s¸« Øncw dn¡mÀUpIÄ,
`qanbn Znhkw{]Xn D­mbns¡m­ncn¡p¶ amä§Ä¡pkrXambn
Bhiyamb hyXnbm§Ä hcp¯n Gähpw hoamb coXnbn kq£n¡pI
F¶pÅXmWv em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww sIm­v Dt±in¡p¶Xv.
32. skänÂsaâ v dn¡mÀUpIÄþ (1) skänÂsaâ v ]qÀ¯nbmbt¸mÄ kÀsÆ
hIp¸v, em³Uv dhyq hIp¸ns G¸n¨ {][ms¸« dn¡mÀUpIÄ Xmsg
]dbp¶hbmIp¶p.
(i) hntÃPv AXnÀ¯nsbbpw AXnI¯pÅ kÀsÆ
^oÂUpIsfbpw ImWn¡p¶ hntÃPv am¸v.
(ii) skänÂsaâ v Ime¯v sNbvX FÃm kÀsÆ ^oÂUp
IfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw A¶p nehnepÅ ]XnhpImcpsSbpw
(cPnkvtäÀUv tlmÄUÀ) hnhc§Ä AS§nb cPnÌÀ.
(iii) Hmtcm kÀsÆ ^oÂUnsâbpw AXnÀ¯nIfpw B
AXnÀ¯nIfpsS Afhp kw_Ôn¨ dn¡mÀUpIfpw ^oÂUnsâ {XntImW§fpw
Hm^vskäpIfpw ImWn¡p¶ ^oÂUv Afhp ]pkvXIw.
(iv) skänÂsaâ v Ime¯v sNbvX k_v UnhnjpIfpsS
AfhpIÄ, InS¸v, AXnÀ¯nIÄ F¶nh ImWn¡p¶ Unsshkv ¹m³ (k_v
Unhnj³ kvsI¨pIÄ).
(2) Cu dn¡mÀUpIÄ, skänÂsaâ v Ime¯v nehn D­mbncp¶
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
61
dhyq ^oÂUpIfpsSbpw kÀsÆ ^oÂUpIfpsSbpw hnkvXoÀWw, Afhv
XpS§nb hnhc§Ä am{Xw ImWn¡p¶hbmWv.dokÀsÆ nehnÂ
h¶n«nÃm¯bnS§fn `qan ]Xnhv, PaXncn (t]m¡phchv), `qan kÀ¡mcnte¡v
FSp¡Â, Ayw n¸v, `qan hns«mgnb XpS§nb ImcW§fm D­mIp¶
]pXnb k_vUnhnjpIÄ nan¯w dhyq ^oÂUpIfnepw kÀsÆ
^oÂUpIfnepw ApZnw D­mbns¡m­ncn¡p¶ amä§Ä bYmkabw em³Uv
dn¡mÀUpIfn tNÀt¡­Xv hntÃPv DtZymKØcpsS ISabmIp¶p. IqSmsX
^oÂUv Afhp ]pkvXI§sfbpw k_v Unhnj³ kvsI¨pIsfbpw AXmXv
Imew hoIcn¨v kq£nt¡­Xpw hkvXp¡fpsS hnkvXoÀ®¯n D­mIp¶
amä§Ä tcJs¸Sp¯p¶Xnp th­n skänÂsaâ v cPnÌdnv Hcp Ap_Ôw
X¿mdm¡n ]cn]men¨p t]mtc­Xpw hntÃPv DtZymKØcpsS ISabmIp¶p.
33.hntÃPv DtZymKØcpsS ISaIÄþ (1) em³Uv dn¡mÀUpIfpsS
kwc£WmÀ°w dhyq DtZymKØÀ nÀhlnt¡­ tPmenIsf Ipdn¨v tIcf
kÀsÆ amph c­mw hmeyw H¶mw `mK¯v hniZambn hnhcn¨n«p­v. hntÃPv
DtZymKØcpsS {][ms¸« NpaXeIsf¡pdn¨pw hntÃPv Xe¯n AhÀ
sNbvXp XoÀt¡­ tPmenIsf¡pdn¨pw am{XamWv Cu A²ymb¯nÂ
{]Xn]mZn¨ncn¡p¶Xv.
(2) hntÃPv Hm^okdpw hntÃPv AknÌâpw sNbn³ kÀsÆ
]co£mtbmKyX tSnbhcpw kÀsÆ tPmenbn ]cnioehpw sshZKv[yhpw
kn²n¨hcpw Bbncn¡Ww. hntÃPv AXnÀ¯nbnsem, AXnÀ¯n¡pÅnsem
DÅ kÀsÆ ASbmf§Ä (kÀsÆ amÀ¡v) Bsc¦nepw in¸n¡pItbm, tISp
hcp¯pItbm t`Zs¸Sp¯pItbm sN¿p¶Xv ntcm[n¡phm³ 1961 se tIcf
kÀsÆ AXncSbmf nbaw hntÃPv DtZymKØÀ¡v A[nImcw ÂIp¶p.
(3) GsX¦nepw kÀsÆ ASbmfw in¸n¡pItbm tISphcp¯pItbm
o¡w sN¿pItbm t`Zs¸Sp¯pItbm sNbvXncn¡p¶Xmbn Adnhp e`n¡p¶
hntÃPv DtZymKØÀ DS³ Xs¶ hnhcw NmÀPv Hm^oksdtbm Xmeq¡v
kÀsÆbsdtbm [cn¸nt¡­XmWv.
34. hntÃPv AknÌâpamcpsS ISaIÄþ (1) ]pXnb k_v UnhnjpIfpw
kÀsÆ ^oÂUpIfpw Af¶p Xn«s¸Sp¯n dn¡mÀUp X¿mdm¡p¶Xnpff
S]SnIÄ ssIs¡mffpI.
(2) Hmtcm hntÃPnepw nenÀt¯­ kÀsÆ ASbmf§Ä Hcp nÝnX
]cn]mSnbpkcn¨v ]cntim[n¡pIbpw kÀsÆ IÃpIfpsS cPnÌÀ (cPnÌÀ
Hm^v kÀsh tÌm¬kv), Ioam¸v F¶nh kq£n¡pIbpw sN¿pI.
(3) ImWmXmb kÀsÆ IÃpIÄ (XntbmUsseäv tÌjpw Pn.än.
tÌjpw HgnsI) ]p:Øm]n¡pIbpw tISp ]änbhbpsS AäIpä¸WnIÄ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 62
S¯pIbpw sN¿pI.
(4) kÀsÆ NmÀPpIfpsS A¡u­v X¿mdm¡pI.
(5) kÀsÆ NmÀPv bYmkabw CuSm¡pI.
(6) hntÃPnse kÀsÆ dn¡mÀUpIfpw kÀsÆ D]IcW§fpw
kq£n¡pI.
(7) kÀ¡mÀ hI `qanbnse A[nIrX {]thiw Is­¯pIbpw
XpSÀS]SnIÄ kzoIcn¡pIbpw sN¿pI.
(8) em³Uv dn¡mÀUv kwc£W¯np th­n dhyq, kÀsÆ hIp¸p
taeptZymKØÀ NpaXes¸Sp¯p¶ asäÃm tPmenIfpw nÀhln¡pI.
35. ]pXnb dhyq ^oÂUpIfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw
AXnÀ¯n nÀ®bhpw am¸v X¿mdm¡epwþ (1) `qanbpsS ]Xnhntem
(cPnkv{Sn), Xc¯ntem hnkvXoÀ®¯ntem D­mIp¶ amäw, Af¶p Xncn¨v
am¸v X¿mdm¡s¸« Hcp kÀsÆ ^oÂUns Asæn k_v Unhnjs
]qÀ®amtbm `mKnIamtbm _m[n¡mw. Hcp ^oÂUns Asæn Hcp k_v
Unhnjs ]qÀ®ambn _m[n¡p¶ amäw dhyq cPnÌdpIsf am{Xta
_m[n¡pIbpÅq. AhbpsS am¸ntm AXnÀ¯nIÄt¡m bmsXmcp
hyXnbm§fpw hcp¯p¶nÃ. F¶m Af¶p Xncn¨v am¸v X¿mdm¡s¸«
Hcp k_v Unhnj³ (GXv C¯n n¶mbmepw) ]pdt¼m¡nte¡v
amäp¶Xpaqew AXnsâ AXnÀ¯nIÄ ]pÀnÀ®bw sNt¿­n hcpt¼mÄ
XlknÂZmÀ(`qtcJ) A{]Imcw ]pdt¼m¡ntebv¡v amäm³ AphmZw ÂInb
D¯chnsâ ]IÀ¸v _Ôs¸« hntÃPv AknÌânpw Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡pw
Ab¨p sImSpt¡­Xpw {]kvXpX k_v Unhnjsâ AXnÀ¯nIÄ
]pÀnÀ®bw sN¿m³ Bhiys¸ tS­XpamIp¶p. XlknÂZmÀ (`qtcJ)bpsS
nÀt±iw e`n¨p Ignªm hntÃPv AknÌâ v UnamÀt¡j³ kvsI¨nepw
tÌm¬ cPnÌdnepw ]pXnb kÀsÆ IÃpIÄ tNÀt¡­Xpw tÌm¬ cPnÌdnsâ
c­mw tImfw t`Zs¸Sp¯n hntÃPv dn¡mÀUpIfn th­ hyXnbmw hcp¯n
hnhcw XlknÂZmÀ(`qtcJ)bv¡v dnt¸mÀ«p sNt¿­XpamIp¶p. am¸v
X¿mdm¡s¸« Hcp k_v Unhnj³ ]pdt¼m¡n n¶pw atäsX¦nepw
C¯ntebv¡p amäpt¼mgpw apIfn hnhcn¨ S]Sn{Iaw
AphÀ¯nt¡­XmWv. Af¶p Xncn¨v am¸v X¿mdm¡nb Hcp k_v Unhnj³
]pdt¼m¡n n¶pw atäsX¦nepw C¯ntebv¡v amäp¶Xpaqew ho­pw
nenÀt¯­XnÃm¯ kÀsÆ amÀ¡pIÄ UnamÀt¡j³ kvsI¨n n¶pw
tÌm¬ cPnÌdn n¶pw o¡w tNt¿­XmIp¶p. hntÃPv AknÌâ v
XlknÂZmÀ (`qtcJ)bpsS nÀt±impkcWw hntÃPv A¡u­pIfnepw
cPnÌdpIfnepw BhiyapÅ amä§Ä hcp¯n hnhcw XlknÂZmÀ(`qtcJ)bv¡v
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
63
dnt¸mÀ«v sNt¿­XmWv.
(2) am¸v X¿mdm¡nb Hcp kÀsÆ ^oÂUnv Asæn k_v Unhnjv
`mKnIamb amäw am{XamWv kw`hn¡p¶sX¦n kÀsÆbdpsS klmbt¯msS
]pXnb kÀsÆ ^oÂUv Asæn k_v Unhnj³ Af¶v Xn«s¸Sp¯n am¸v
X¿mdmt¡­Xpw _Ôs¸« hntÃPv dn¡mÀUpIfn Bhiyamb amä§Ä
hcpt¯­XpamIp¶p.
36. ]pXnb k_v UnhnjpIÄþ (1) nehnepÅ Hcp kÀsÆ ^oÂUnIt¯m
k_v UnhnjIt¯m ]pXnb Hcp k_vUnhnjsâ BhiyIX tcnSp¶Xv
{][mambpw
(i) ]Xnhp amäN«§fpkcn¨v (t]m¡phchv) nehnepÅ Hcp
kÀsÆ ^oÂtUm k_v Unhnjtm D]hn`Pw sN¿pI.
(ii) `qan GsäSp¡Â nbaapkcn¨v Hcp ]pXnb k_vUnhnj³
sNt¿­n hcpI.
(iii) nehnepÅ Hcp kÀsÆ ^oÂUn nt¶m
k_vUnhnjn nt¶m ]Xnhv `qan kÀ¡mcnte¡v
GsäSp¡pI.
(iv) kÀ¡mÀ `qan GsX¦nepw Xt±i kzbw`cW
Øm]§Ät¡m Hcp hIp¸n n¶pw asämcp
hIp¸ntet¡m ssIamdpI.
(v) `qan hns«mgnb nbaapkcn¨v hns«mgnª `qanbnepÅ
nIpXn ndp¯Â/Ipdhp sN¿p¶Xnp th­n hn`Pn¡pI.
(vi) kÀ¡mÀ hI `qan JN«§fpkcnt¨m aäp
N«§fpkcnt¨m ]m«¯nv ÂIpI.
(vii) nIpXn Npa¯p¶Xnpth­n Cw Xncn¡pI.
(viii) Ic¯n sIm­ `qan ]pdt¼m¡m¡n amäpI.
(ix) `qan ]Xnhv N«§fpkcn¨v `qan ]Xn¨v sImSp¡pI
XpS§nb kmlNcy§fnemWv.
(2) ]Xnhv amä N«§fpkcn¨pÅ (t]m¡phchv N«§Ä) ]pXnb k_v
UnhnjpIfnsemgnsI asäÃm k_v UnhnjpIfpsSbpw Imcy¯n tIcf
kÀsÆ AXncSbmf nba¯nse 6, 7, 9, 10, 11, 13 F¶o hIp¸pIÄ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 64
Apimkn¡p¶ n_ÔIÄ ]ment¡­Xpw k_v UnhnjpIÄ Af¶p
Xn«s¸Sp¯n CuSpÅ kÀsÆ IÃpIÄ D]tbmKn¨v AhbpsS AXncpIÄ
nÀ®bw sNt¿­XpamIp¶p. am¸v X¿mdm¡s¸« Hcp kÀsÆ ^oÂUn n¶pw
Af¶p Xncnt¡­ `mK¯nsâ hnkvXoÀ®w Ccp]Xv slÎtdm AXnÂ
IqSpXtem Bbm A{]Imcw Af¶v Xncn¡p¶ `mKw Hcp ]pXnb k_v
Unhnjmbn cPnÌÀ sN¿p¶Xnv ]Icw Hcp ]pXnb kÀsÆ ^oÂUmbn
Af¶v Xncn¨v am¸v X¿mdmt¡­Xpw ]pXnb kÀsÆ ^oÂUnv B hntÃPnse
Ahkms¯ kÀsÆ ¼dnp XpSÀ¨bmbpÅ ¼À ÂtI­XpamWv.
hn`Pn¡s¸« kÀsÆ ^oÂUnsâ _m¡nbpÅ `mK¯nv AXnsâ BZys¯
¼À Xs¶bmWv nenÀ¯pI.
37. ]pXnb k_vUnhnj³ S¸n hcp¯p¶Xnp th­nbpÅ
S]Sn{Iawþ (1) t]m¡phchv AYhm PaXncntbmSp_Ôn¨pÅ ]pXnb
k_vUnhnjpIÄ AphZn¨v D¯chmIphm³ I£nIÄ Paamä¯nmkv]Zamb
`qan ØnXn sN¿p¶ Xmeq¡nse XlknÂZmÀ (`qtcJ) bv¡vv At]£
kaÀ¸nt¡­Xp­v. At]£tbmsSm¸w nÀ±nã ^okv HSp¡nb sNem³
ckoXpw lmPcm¡nbncn¡Ww. C{]Imcw e`n¡p¶ At]£IÄ XlknÂZmÀ
(`qtcJ) taÂS]Sn¡mbn D¯chn«v hntÃPv AknÌâ nv Ab¨p
sImSp¡p¶XmWv. C{]Imcw e`n¡p¶ At]£IÄ cPnÌÀ
sN¿p¶Xnpth­n Hmtcm hntÃPnepw kÀsÆ amz aq¶mw hmey¯nse
89þmw ¼À ^md¯n Hcp k_vUnhnj³ cPnÌÀ kq£nt¡­Xpw
At]£IÄ e`n¡p¶ apdbv¡v {]kvXpX cPnÌdnse H¶p apXÂ mep
hscbpÅ tImf§Ä ]qcn¸n¨ tijw A´c S]SnIÄ
kzoIcnt¡­XpamIp¶p. cPnÌdnsâ amXrI Ap_Ôwþ5 Bbn
tNÀ¯ncn¡p¶p. ]pXnb k_vUnhnj³ Af¶p Xncn¡p¶Xnp ap¼mbn
_Ôs¸« I£nIÄ¡v tIcf kÀsÆ Bâ v _u­dokv N«§fnse Bdmw
¼À t^md¯n tm«okv ÂInbncn¡Ww. t]m¡phchntmSv
Ap_Ôn¨pÅ ]pXnb k_vUnhnjpIÄ¡v AhbpsS ]cn[n
nÀ®bn¡p¶XnpÅ hyàamb AXncpIÄ CÃm¯ ]£w Af¶p Xncn¡m³
]mSpÅXÃ. hntÃPv AknÌâ v kÀsÆbdpsS klmbt¯msS ^oÂUv am¸nsâ
Hcp ]IÀ¸v X¿mdmt¡­Xpw taep²cn¨ N«§fnse Ggmw ¼À t^md¯nÂ
k_vUnhnj³ tÌäpsaânsâ c­p {]XnIÄ X¿mdmt¡­XpamWv. kvsI¨nÂ
]pXnb k_vUnhnjsâ AXncpIfpw AhbpsS AfhpIfpw k_vUnhnj³
tÌäpsaân Gcnbmk-vIzbÀ t]¸À D]tbmKn¨v Xn«s¸Sp¯nb ]pXnb
k_vUnhnjsâ hnkvXoÀ®hpw Nph¶ ajn sIm­v tcJs¸Sp¯nbncn¡Ww.
]pXnb k_vUnhnjsâ AXncpIfpw hnkvXoÀ®hpw _Ôs¸« I£nIÄ
AwKoIcn¨Xmbn Dd¸p hcp¯p¶Xnp th­n kvsI¨nepw k_v Unhnj³
tÌäpsaânepw AhcpsS Is¿m¸v hmt§­XmWv. ]pXnb k_vUnhnjv
_Ôs¸« kÀsÆ ^oÂUn Ahkmambn ÂInb k_v Unhnj³ ¼cnsâ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
65
XpSÀ¨bmb ¼À D]tbmKn¨v A¡antS­XmIp¶p. DZmlcWambn Hcp
kÀsÆ ^oÂUnv sam¯w Ggp k_vUnhnjpIfmWpÅsX¦n ]pXpXmbn
AphZn¡p¶ aq¶v k_vUnhnjpIÄ¡v bYm{Iaw 8, 9, 10 F¶o ¼cpIfmWv
sImSp¡pI. kÀsÆ ^oÂUnv k_v UnhnjpIsfm¶pw nehnenÃm¯ ]£w
]pXnb k_v UnhnjpIÄ¡v bYm{Iaw 1, 2, 3 F¶o ¼cpIÄ
ÂImhp¶XmWv. H³]Xv k_v UnhnjpIfpÅ Hcp kÀsÆ ^oÂUnse 5,
7 F¶o k_vUnhnjpIÄ¡v Htc kabw ]pXnb k_v UnhnjpIÄ
{]tbmK¯n hcpt¯­Xmbm nehnepÅ 5þmw k_vUnhnjnse ]pXnb
k_v Unhnjv 10 F¶pw 7þmw k_v Unhnjnse ]pXnb k_vUnhnjv 11
F¶pw A¡anSWw. k_vUnhnj³ tPmen ]qÀ¯nbm¡n Ignªm hntÃPv
AknÌâ v /kÀsÆbÀ _Ôs¸« k_vUnhnj³ ^b sam¯¯n Xmeq¡v
kÀsÆbÀ¡v kaÀ¸nt¡­XmWv. C{]Imcw Xmeq¡v kÀsÆbÀt¡m
XlknÂZmÀ (`qtcJ) t¡m ssIamdp¶ k_v Unhnj³ ^ben NphsS
hnhcn¡p¶ dn¡mÀUpIÄ AS§nbncn¡Ww.
(i) k_vUnhnj³ tÌävsaâ v (aq¶p {]Xn)
(ii) k_vUnhnj³ kvsI¨v.
(iii) ]gb kÀsÆ ^oÂUnsâ Asæn k_vUnhnjsâ
hnhc§fS§nb em³Uv cPnÌdnsâ FI-vkv{SmIväv.
(iv) nÀ±nã ^okv HSp¡nb sNem³ ckoXv.
(v) ]pXnb k_v Unhnjpth­n kaÀ¸n¡s¸« At]£
(2) ]pXnb k_v Unhnjpth­n hntÃtPm^okn e`n¡p¶
At]£IÄ, Ah e`n¡p¶ XobXn apXÂ ]¯p Znhk¯nIw kÀsÆbdpsS
klmbt¯msS k_vUnhnj³ tPmen ]qÀ¯nbm¡n Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡v
ssIamtd­Xv hntÃtPm^okdpsS NpaXebmIp¶p.
38. t]m¡phchv kw_Ôn¨pÅ k_vUnhnjpIsfmgnsI hntÃPv Hm^oknÂ
X¿mdm¡p¶ asäÃm k_v UnhnjpIfpsSbpw AfhpIÄ Xmeq¡v kÀsÆbÀ
]cntim[nt¡­Xpw Ah icnbmsW¶p t_m[yambm _Ôs¸« k_v
Unhnj³ ^b nÀ±nã kÀ«n^n¡äv klnXw XlknÂZmÀ(`qtcJ) bv¡v
kaÀ¸nt¡­XpamWv. PaXncn (t]m¡phchv) tIkpIsf kw_Ôn¨nSt¯mfw
hntÃPv Hm^okn X¿mdm¡p¶ FÃm k_v UnhnjpIfpw ""sN¡v sajÀ''
sN¿m³ Xmeq¡v kÀsÆbÀ _m²yØÃ. Ahbn Ccp]Xv iXamw am{Xw
]cntim[n¨m aXnbmIp¶XmWv. XlknÂZmÀ(`qtcJ) k_v Unhnj³ ^bÂ
]cntim[n¨ tijw ]pXnb k_v UnhnjpIÄ¡v AphmZw ÂtI­Xpw
XpSÀ¶v ]cntim[bv¡pw ]pXp¡nb dn¡mÀUnpw th­n kÀsÆ kq{]­nv
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 66
Ab¨p sImSpt¡­XpamIp¶p. kÀsÆ kq{]­v Hmtcm kvsI¨pw _Ôs¸«
kÀsÆ ^oÂUnsâ ]gb AfhpIfpambn H¯p tm¡n ]pXnb k_v
UnhnjpIfpsS t¹m«n§nepw AfhpIfnepw kmt¦XnI ]cntim[ S¯n
]pXnb k_v UnhnjpIÄ DÄs¡mÅp¶ kÀsÆ ^oÂUnsâ ]pXnb kvsI¨pw
(aq¶p {]Xn) Hmtcm k_vUnhnjsâbpw hnkvXoÀ®s¯ ImWn¡p¶ Gcnbm
enÌpw X¿mdmt¡­Xpw C{]Imcw X¿mdm¡p¶ kvsI¨nsâbpw Gcnbm
enÌnsâbpw c­p {]XnIÄ hoXw XlknÂZmÀ (`qtcJ)bv¡v Ab¨p
sImSpt¡­XpamWv. ]pXnb k_vUnhnjpIÄ AphZn¡p¶Xv `qan
GsäSp¡Â tIkntmSp_Ôn¨mbm kvsI¨nsâbpw Gcnbm enÌnsâbpw
aq¶p {]XnIÄ hoXw `qan GsäSp¡env NpaXebpff kvs]jyÂ
XlknÂZmÀ¡v Ab¨p sImSpt¡­XmWv. ]pXnb k_vUnhnjpItfmS
p_Ôn¨v hntÃPv dn¡mÀUpIfn Bhiyamb amäw hcp¯p¶Xnp th­n
kÀsÆ kq{]­n n¶pw e`n¡p¶ ]pXp¡nb kvsI¨pw ""Gcnbm'' enÌnsâ
c­p ]IÀ¸pw XlknÂZmÀ(`qtcJ) _Ôs¸« hntÃPv AknÌânv Ab¨p
sImSp¡Ww. Cu dn¡mÀUpIÄ Xmeq¡n n¶pw e`n¨p Ignªm DS³
Xs¶ hntÃPv dn¡mÀUpIfn Bhiyamb amäw hcp¯pIbpw A{]Imcw amäw
hcp¯nb hnhcw km£ys¸Sp¯n Gcnbm enÌnsâ Hcp {]Xn
XlknÂZmÀ(`qtcJ)¡v Ab¨p sImSp¡pIbpw sNt¿­Xv hntÃPv
AknÌânsâ ISabmIp¶p. Gcnbm enÌnsâ Hcp {]Xn hntÃtPm^oknÂ
kq£nt¡­XmWv.
39. ^oÂUv Afhv joäpIÄþ hntÃPv B^okn kq£n¨p t]mcp¶ kÀsÆ
^oÂUpIfpsS Afhp joäpIfn (HdnPn kÀsÆ sajÀsaâ v joäv) bmsXmcp
ImcWhimepw amä§Ä H¶pw Xs¶ hcp¯m³ ]mSpÅXÃ. F¶m hÀjw
tXmdpw kÀsÆ ^oÂUpIfn D­mIp¶ amä§tfmSp_Ôn¨v
X¿mdm¡s¸Sp¶ ^oÂUv Afhp joäpIÄ Hmtcm hÀjt¯¡pw {]tXyIw
{]tXyIw Xp¶ns¡«n hmÀjnI sabnâ³kv _p¡mbn kq£n¡pIbpw amÀ¤
nÀt±i¯np th­n ""sabnâ³kv _p¡v tm¡pI'' Fs¶mcp Ipdn¸v
X¿mdm¡n ]gb ^oÂUv Afhp joäpItfmsSm¸w H«n¨phbv¡pIbpw thWw.
AXmXv hÀj¯n sabnâ³kv _p¡n kq£n¨n«pÅ ^oÂUv Afhv
joän amäw D­mIp¶ ]£w A{]Imcw amäw D­mIp¶ joäpIÄ d±m¡n
o¡w sNt¿­Xpw o¡w sN¿p¶ joäpIfn d±m¡n F¶v ]pds¯gp¯v
tcJs¸Spt¯­XpamIp¶p. A©p hÀjw IqSpw tXmdpw C{]Imcw
X¿mdm¡s¸Sp¶ hmÀjnI sabnâ³kv _p¡pIÄ {IampKXambn tNÀ¯v
{]tXyIw hmey§fmbn kq£n¡pIbpw thWw. Hmtcm hntÃPm^oknepw
AXmXv hntÃPnse FÃm kÀsÆ ^oÂUpIfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw
hnkvXoÀ®w tcJs¸Sp¯p¶ Hcp Gcnb enÌv, kÀsÆ amphense 92þmw
¼À ^md¯n kq£nt¡­XmWv. kÀsÆ ^oÂUpIÄ¡pw k_v Unhnjp
IÄ¡pw bYmIme§fn D­mIp¶ amä§Ä Cu enÌn tcJs¸Sp¯m³
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
67
hntÃPv DtZymKØÀ {]tXyIw {i²n¡Ww. ]pXnb kÀsÆ ^oÂUpIfp­m
Ipt¼mÄ Ah hntÃtPm^okn kq£n¨n«pÅ hntÃPv am¸n Xmeq¡v
kÀsÆbsds¡m­p t¹m«p sN¿nt¡­XmWv.
40.^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v X¿mdm¡p¶Xnsbpw hnXcWw
sN¿p¶Xnsbpw kw_Ôn¨vþ ^oÂUv am¸pIfpsS ]IÀ¸np th­n
_Ôs¸« hntÃPv Hm^okÀ ap¼msI At]£ kaÀ¸n¡mhp¶XmWv.
At]£I³ nÀ±nã ^okv HSp¡nbncn¡Ww. C{]Imcw e`n¡p¶
At]£IÄ ]IÀ¸v e`yam¡p¶Xnmbn hntÃPv AknÌânp ssIamtd­Xpw
hntÃPv AknÌâ v At]£Isâ BhiympkcWw _Ôs¸« ^oÂUv am¸nsâ
]IÀ¸v X¿mdmt¡­XpamWv. hntÃPv AknÌâ v C{]Imcw X¿mÀ sNbvX
^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v hntÃtPm^okn kq£n¨n«pÅ Gähpw ]pXnb
kvsI¨pambn H¯p tm¡nbtijw BbXv hntÃPv Hm^okÀ km£ys¸Sp¯n
At]£Iv ÂtI­XmWv. ]Xnhv `qanIfpsS AXnÀ¯nIÄ IrXyambn
ImWn¨p sImSp¡p¶Xnv `q DSaIÄ¡v nÀ±nã ^okv HSp¡nb sNem³ klnXw
XlknÂZmÀ(`qtcJ) ap¼msI At]£ kaÀ¸n¡mhp¶XmWv.
41. kÀsÆ ASbmf§fpsS kwc£Wwþ tIcf kÀsÆ AXncSbmf
N«§fpkcn¨v `qanbn nenÀt¯­ ASbmf§Ä Xmsg ]dbp¶hbmWv.
(i) XntbmUsseäv tÌjpIÄ
(ii) kÀsÆ ^oÂUpIfpsS AXncpIfnse hfhpIfnepÅ kÀsÆ IÃpIÄ
(iii) kÀsÆ ^oÂUpIfnse kÔn (PMvj³) IfnepÅ kÀsÆ IÃpIÄ.
(iv) `Pn’ ssepIfpw t_kv ssepIfpw Ahkmn¡p¶ `mK¯pÅ kÀsÆ
IÃpIÄ.
(v) k_v Unhnjsâ AXnÀ¯nbnepÅ hfhpIfnse kÀsÆ IÃpIÄ.
(vi) Pn.]n.Fkv. tÌjpIÄ
42. kÀsÆ ASbmf§Ä kw_Ôn¨ cPnÌdpIÄþ (1) ta¸dª kÀsÆ
ASbmf§Ä kwc£n¡p¶Xnpth­n Hmtcm hntÃtPm^oknepw NphsS
hnhcn¡p¶ cPnÌdpIÄ kq£nt¡­XmWv.
(i) kwc£nt¡­ kÀsÆ ASbmf§fpsS hnhc§Ä
ImWn¡p¶ Ioam¸v AYhm UnamÀt¡j³ kvsI¨v.
(ii) XntbmUsseäv tÌjpIfnse kÀsÆ¡ÃpIfpsS hnhc§Ä
ImWn¡p¶ tÌm¬ cPnÌÀ "F'.
(iii) ^oÂUp tÌmWpIsf ImWn¡p¶ cPnÌÀ (tÌm¬ cPnÌÀ _n)
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 68
(iv) AIvtmfPvsaâ v cPnÌÀ.
(v) kÀsÆ ASbmf§Ä ]pXp¡p¶Xnsbpw AhbpsS
AäIpä¸WnIÄ XoÀ¡p¶Xnsbpw kw_Ôn¨ cPnÌÀ.
(vi) kÀsÆ IÃpIfpsS tÌm¡v cPnÌÀ.
(2) Xmeq¡v kÀshbdpsS taÂtm«¯n Hcp hntÃPn nenÀt¯­
FÃm kÀsÆ ASbmf§fpw UnamÀt¡j³ kvsI¨n A¡antS­Xv hntÃPv
AknÌânsâ IÀ¯hyamIp¶p. XntbmUsseäv tÌjpIÄ¡v Nph¶
ajnbn Hmtcm hntÃPnepw XpSÀ¨bmb {Ia¼dpIÄ D]tbmKnt¡­XmWv.
hntÃPv AXnÀ¯nbnse kÀsÆ ASbmf§Ä¡v hntÃPnsâ hS¡p ]Snªmsd
Zn¡n n¶pw {]Z£nWambn (t¢m¡v sshkv) {Ia¼cpIÄ ÂtI­Xpw
JÞ§fpsSbpw ssaÀ kÀIyq«pIfpsSbpw AXnÀ¯nbnepÅ kÀsÆ
IÃpIÄ¡v hntÃPv AXnÀ¯nbnse kÀsÆ ASbmf§Ä¡v ÂInbn«pÅ
¼cpIfpsS XpSÀ¨bmbpÅ ¼cpIÄ ÂtI­XpamWv. CXnte¡mbn
kÀsÆ ^oÂUpIfpsSbpw ]pdt¼m¡v k_vUnhnjpIfpsSbpw AXncpIÄ
am{Xw ImWn¡p¶ Ccp]Xp apXÂ ap¸Xphsc kÀsÆ ^oÂUpIfS§nb
UnamÀt¡j³ kvsI¨pIÄ I«nbpÅ t]¸dn X¿mdm¡n kq£n¡pIbpw
thWw.
43. kÀsÆ IÃpIfpsS ]cntim[þ (1) tÌm¬ cPnÌdnÂ
tcJs¸Sp¯nbn«pÅ Hmtcm kÀsÆ IÃpw km[mcWbmbn hÀj¯n Hcp
{]mhiysa¦nepw hntÃPv AknÌâ v ]cntim[nt¡­XmWv. F¶mÂ
{]mtbmKnIambn CXp km[yaÃm¯ ]£w ]cntim[bpsS Imemh[n Hcp
hÀj¯n IqSpX o«mhp¶XpamWv. F¶m {]XnhÀjw IpdªXv 1000
kÀsÆ IÃpIsf¦nepw ]cntim[nt¡­Xpw hntÃPnse FÃm kÀsÆ
IÃpIfpsSbpw ]cntim[ A©p hÀj¯n Ihnbm¯ ImebfhnpÅnÂ
]qÀ¯nbm¡nbncnt¡­XpamIp¶p. CXnpth­n Xmeq¡v kÀsÆbÀ ap³Iq«n
Hcp k©mc ]cn]mSn X¿mdm¡n kÀsÆ kq{]­nsâ AwKoImcw hm§n hntÃPv
AknÌânp ssIamtd­XmWv. ]cntim[ thfbn IÃv icnbmb nebnÂ
ImWp¶ ]£w tÌm¬ cPnÌdnsâ aq¶mw tImf¯n "nehnep­v' F¶pw
AÃm¯ ]£w "ImWmXmbncn¡p¶p', "]pd¯mbncn¡p¶p' a®v sIm­v/
kkymZnIÄ sIm­v aqSs¸«ncn¡p¶p F¶n§s ]cntim[bn ImWp¶
{]Imchpw tcJs¸Sp¯n Is¿m¸pw XobXnbpw hbvt¡­XmWv. cPnkvädnsâ
amXrI Ap_Ôwþ 6 (F), 6 (_n) F¶nhbmbn tNÀ¯ncn¡p¶p.
(2) kÀsÆ IÃpIÄ `qanbn n¶pw ]pd¯mbncn¡pItbm Nmªp
n¡pItbm aqSs¸«ncn¡pItbm AhbpsS of¯n aq¶nsemcwiw a®np
apIfn DbÀ¶p n¡mXncn¡pItbm sN¿p¶ ]£w Ahsb AäIpä
]WnIÄ¡v hnt[bamt¡­XmWv. Hcp kÀsÆ¡Ãv ]pXp¡pItbm tISp]mSp
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
hntÃPv Hm^okv amzÂ
69
XoÀ¡pItbm sNt¿­nhcpt¼mÄ hntÃPv AknÌâ v kÀsÆ AXncSbmf
nba¯nse 15(2)-þmw hIp¸pkcn¨v 1þmw ¼À ^md¯n `q DSabv¡v tm«okv
ÂtI­Xpw AIvtmfPvsaâ v cPnÌdn AbmfpsS ssI¸äv hmt§­XpamWv.
tm«okv ssI¸än 15 Znhk¯npÅn `q DSa kÀsÆ IÃv ]pXp¡pItbm
tISp]mSp XoÀ¡pItbm sN¿p¶Xn hogvN hcp¯p¶Xmbm hntÃPv
AknÌâ v B tPmen kÀ¡mÀ sNehn nÀhlnt¡­Xpw sNehmb XpI
I£nbn n¶pw CuSmt¡­XpamWv. tm«okv cPnÌdnsâ amXrI
Ap_Ôwþ7 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p.
(3) XntbmUsseäv tÌmWns kw_Ôn¨nSt¯mfw `q DSabv¡v H¶mw
¼À t^md¯n tm«okv ÂIn¡gnªmepS³ Xs¶ hntÃPv AknÌâ v
kÀsÆbdpsS klmbt¯msS ãs¸« tÌmWnsâ Ømw ImWn¡p¶ Hcp
kvsI¨v X¿mdm¡n Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡v ÂtI­XmWv.
44. XntbmUsseäv IÃpIfpsS ]cntim[þ km[mcWbmbn
XntbmUsseäv IÃpIsfmgnsIbpÅ kÀsÆ IÃpIÄ ]pxØm]n¡pItbm
tISp]mSpIÄ XoÀ¡pItbm sN¿p¶Xnv S]SnIÄ kzoIcnt¡­Xv hntÃPv
AknÌâ v BIp¶p. C{]Imcw sN¿p¶Xnp ap¼mbn `qhpSa tm«okv ssI¸än
15 Znhkw ]qÀ¯nbmtbm F¶p cPnÌÀ tm¡n Dd¸p hcpt¯­Xp­v.
Ignbp¶Xpw kÀsÆ IÃpIÄ ]pXp¡pItbm tISp]mSpIÄ XoÀ¡pItbm
sN¿p¶Xv _Ôs¸« I£nIfpsS km¶n²y¯nemIm³ {iant¡­XmWv.
F¶m I£nIÄ lmPcmIm¯ ]£w AhcpsS Akm¶n²y¯nepw Cu
tPmen sNbvXp XoÀ¡mhp¶XmWv. kÀsÆ ASbmf§Ä ]pXp¡pItbm
tISp]mSp XoÀ¡pItbm sNbvXp Ignªm hntÃPv AknÌâ v hnhcw
cPnÌdnse A©mw tImf¯n "]pXp¡n'/"tISp]mSpIÄ XoÀ¯p' F¶n§s
BhiyapÅ dnamÀs¡gpXn Is¿m¸pw XobXnbpw tcJs¸Spt¯­XmWv.
ImWmXmb Hcp kÀsÆ IÃnsâ Ømw tdmUntem Znbntem hcp¶Xp nan¯w
AXv ]pxØm]n¡m³ km[n¡msXh¶m tÌm¬ cPnÌdnse A©mw
tImf¯n "Dt]£n¨p' F¶ dnamÀ¡v tcJs¸Sp¯mhp¶XmWv. F¶mÂ
tÌm¬ cPnÌdn n¶pw {]kvXpX kÀsÆ ASbmfw o¡w sN¿m³
]mSpÅXÃ.kÀsÆ ASbmf§Ä BhiyapÅXpw F¶m Øncamb
sI«p]mSpIÄ sIm­p (am³k³dn kv{SIvNÀ) CuSpÅ AXncpIÄ nÀ®bw
sNbvXn«pÅXpamb Øe§fnepw kÀsÆ IÃpIÄ Øm]nt¡­ Bhiyw CÃ.
tÌm¬ cPnÌdn "tak³dn’ F¶p tcJs¸Sp¯nbm am{Xw aXnbmIpw.
F¶m C§sbpÅ sI«p]mSpIÄ o¡w sN¿s¸Sp¶ ]£w kÀsÆ
ASbmfw ImWmXmbXmbn IcptX­Xpw kÀsÆ ASbmfw
]pxØm]nt¡­XpamIp¶p.
45. kÀsÆ ASbmfw ]pxØm]n¡p¶Xnpff sNehpIÄþ (1) kÀsÆ
L
A
N
D
R
E
V
E
N
U
E
M
A
N
U
A
L
V
o
l
.
V
I
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz
Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6   uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz

More Related Content

What's hot

കേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kila
കേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kilaകേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kila
കേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kilaJamesadhikaram land matter consultancy 9447464502
 
conservation of paddy and wetland amendment rules 2018 reg. - g.o.(p) no. 8...
conservation of paddy and wetland amendment rules 2018   reg. - g.o.(p) no. 8...conservation of paddy and wetland amendment rules 2018   reg. - g.o.(p) no. 8...
conservation of paddy and wetland amendment rules 2018 reg. - g.o.(p) no. 8...shanavas chithara
 
Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...
Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...
Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...Jamesadhikaram land matter consultancy 9447464502
 
Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...
Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...
Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...Jamesadhikaram land matter consultancy 9447464502
 

What's hot (20)

Revenue guide 2022 ildm from James Joseph Adhikarathil Kottayam
Revenue guide 2022 ildm from James Joseph Adhikarathil KottayamRevenue guide 2022 ildm from James Joseph Adhikarathil Kottayam
Revenue guide 2022 ildm from James Joseph Adhikarathil Kottayam
 
citizen service fee exemption certificate
citizen service fee exemption certificatecitizen service fee exemption certificate
citizen service fee exemption certificate
 
കേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kila
കേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kilaകേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kila
കേരള പഞ്ചായത്ത് കെട്ടിട നിർമാണ ചട്ടങ്ങൾ - Kpbr hand book by kila
 
conservation of paddy and wetland amendment rules 2018 reg. - g.o.(p) no. 8...
conservation of paddy and wetland amendment rules 2018   reg. - g.o.(p) no. 8...conservation of paddy and wetland amendment rules 2018   reg. - g.o.(p) no. 8...
conservation of paddy and wetland amendment rules 2018 reg. - g.o.(p) no. 8...
 
Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...
Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...
Kerala Land Relinquishment Act-Land Re linquishment (ഭൂമി വിട്ടൊഴിയൽ) പഞ്ചായത...
 
leksham veed orders2018 01-09-
 leksham veed orders2018 01-09- leksham veed orders2018 01-09-
leksham veed orders2018 01-09-
 
nilam nikathal-jalaja dileep-supreme court judgement
nilam nikathal-jalaja dileep-supreme court judgementnilam nikathal-jalaja dileep-supreme court judgement
nilam nikathal-jalaja dileep-supreme court judgement
 
Revenue Guide 2024 ILDM Kerala James Joseph Adhikarathil Land Consultant 944...
Revenue Guide 2024 ILDM Kerala  James Joseph Adhikarathil Land Consultant 944...Revenue Guide 2024 ILDM Kerala  James Joseph Adhikarathil Land Consultant 944...
Revenue Guide 2024 ILDM Kerala James Joseph Adhikarathil Land Consultant 944...
 
Inter departmental land transfer procedures Kerala - James Joseph Adhikarathi...
Inter departmental land transfer procedures Kerala - James Joseph Adhikarathi...Inter departmental land transfer procedures Kerala - James Joseph Adhikarathi...
Inter departmental land transfer procedures Kerala - James Joseph Adhikarathi...
 
Kerala land conservancy-Bhoomi Kayyettam reporting Form A
Kerala land conservancy-Bhoomi Kayyettam reporting Form AKerala land conservancy-Bhoomi Kayyettam reporting Form A
Kerala land conservancy-Bhoomi Kayyettam reporting Form A
 
Kerala Revenue Recovery Act - Malayalam.
Kerala Revenue Recovery Act - Malayalam.Kerala Revenue Recovery Act - Malayalam.
Kerala Revenue Recovery Act - Malayalam.
 
vivaravakasaniyamam RTI Act Hand book Malayalam
vivaravakasaniyamam RTI Act Hand book Malayalamvivaravakasaniyamam RTI Act Hand book Malayalam
vivaravakasaniyamam RTI Act Hand book Malayalam
 
The kerala land tax act,1961 malayalam pdf uploaded by James Adhikaram Kottyam
The kerala land tax act,1961  malayalam pdf uploaded by James Adhikaram KottyamThe kerala land tax act,1961  malayalam pdf uploaded by James Adhikaram Kottyam
The kerala land tax act,1961 malayalam pdf uploaded by James Adhikaram Kottyam
 
revenue guide summary land laws2022.pdf
revenue guide  summary land laws2022.pdfrevenue guide  summary land laws2022.pdf
revenue guide summary land laws2022.pdf
 
Kerala Survey and Boundaries rules 1964 - kerala athiradayala chattangal n- j...
Kerala Survey and Boundaries rules 1964 - kerala athiradayala chattangal n- j...Kerala Survey and Boundaries rules 1964 - kerala athiradayala chattangal n- j...
Kerala Survey and Boundaries rules 1964 - kerala athiradayala chattangal n- j...
 
Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...
Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...
Kerala land transfer inter department land transfer procedures -വകുപ്പുകൾ തമ്...
 
Village janakeeya samithi
Village janakeeya samithi Village janakeeya samithi
Village janakeeya samithi
 
Form 7 Paddy and wet land act - James adhikaram land consultancy Kottayam 944...
Form 7 Paddy and wet land act - James adhikaram land consultancy Kottayam 944...Form 7 Paddy and wet land act - James adhikaram land consultancy Kottayam 944...
Form 7 Paddy and wet land act - James adhikaram land consultancy Kottayam 944...
 
Type of land in BTR cannot be changed
Type of land in BTR cannot be changedType of land in BTR cannot be changed
Type of land in BTR cannot be changed
 
Kerala Revenue Subordinate Service special Rules 1980- DEPUTY TAHSILDAR
Kerala Revenue Subordinate Service special Rules 1980- DEPUTY TAHSILDAR Kerala Revenue Subordinate Service special Rules 1980- DEPUTY TAHSILDAR
Kerala Revenue Subordinate Service special Rules 1980- DEPUTY TAHSILDAR
 

Similar to Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6 uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz

Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...James Joseph Adhikaram
 
International Year of Forest
International Year of ForestInternational Year of Forest
International Year of ForestAdv. T.K Sujith
 
BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...
BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...
BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...James Joseph Adhikaram
 
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...James Joseph Adhikaram
 
Green guidelines for kerala development summary
Green guidelines for kerala development  summaryGreen guidelines for kerala development  summary
Green guidelines for kerala development summarykeralawatchnews
 
നബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം - രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളും
നബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം -  രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളുംനബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം -  രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളും
നബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം - രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളുംSHAMJITH KM
 
Eniyenthu lavlin
Eniyenthu lavlinEniyenthu lavlin
Eniyenthu lavlinkgbiju
 
enioyenthu lavalin
enioyenthu lavalinenioyenthu lavalin
enioyenthu lavalinkgbiju
 
eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435
eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435
eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435EMagazine ESalsabeel
 
Ornamental malayalam
Ornamental malayalamOrnamental malayalam
Ornamental malayalamSabu As A
 
Modern Kerala History Book
Modern Kerala History Book Modern Kerala History Book
Modern Kerala History Book RQUBE
 
Vivaravakasa niyamam oru padanam
Vivaravakasa  niyamam  oru padanamVivaravakasa  niyamam  oru padanam
Vivaravakasa niyamam oru padanamLalith Babu
 
Your Prophet.. (in malayalam language)
Your Prophet.. (in malayalam language)Your Prophet.. (in malayalam language)
Your Prophet.. (in malayalam language)Sirajudheen Ummer
 

Similar to Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6 uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz (20)

Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std.6 uploaded by james Adhikaram ko...
 
International Year of Forest
International Year of ForestInternational Year of Forest
International Year of Forest
 
BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...
BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...
BHADRATHA public distribution system of Government of Kerala. pdf uploaded by...
 
Bhadratha - Services from Kerala Civil Service department Brochure uploaded...
Bhadratha - Services from Kerala Civil Service department  Brochure  uploaded...Bhadratha - Services from Kerala Civil Service department  Brochure  uploaded...
Bhadratha - Services from Kerala Civil Service department Brochure uploaded...
 
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...
Catholic Church Vedapadom Teachers Guide Std. 7 uploaded by james Adhikaram k...
 
Phaladeepika malayal csp_proof060915pdf
Phaladeepika malayal csp_proof060915pdfPhaladeepika malayal csp_proof060915pdf
Phaladeepika malayal csp_proof060915pdf
 
Ml A Yuhibahumu L Lah
Ml A Yuhibahumu L LahMl A Yuhibahumu L Lah
Ml A Yuhibahumu L Lah
 
Green guidelines for kerala development summary
Green guidelines for kerala development  summaryGreen guidelines for kerala development  summary
Green guidelines for kerala development summary
 
നബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം - രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളും
നബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം -  രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളുംനബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം -  രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളും
നബി(സ)യുടെ നമസ്കാരം - രൂപവും പ്രാര്ത്ഥനകളും
 
Eniyenthu lavlin
Eniyenthu lavlinEniyenthu lavlin
Eniyenthu lavlin
 
enioyenthu lavalin
enioyenthu lavalinenioyenthu lavalin
enioyenthu lavalin
 
eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435
eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435
eSalsabeel- eMagazine Dhul Qaeda -1435
 
Onappathippu 2015 optimized
Onappathippu 2015 optimizedOnappathippu 2015 optimized
Onappathippu 2015 optimized
 
eSalsabeel-Rabi'ul Awwal-1434
eSalsabeel-Rabi'ul Awwal-1434eSalsabeel-Rabi'ul Awwal-1434
eSalsabeel-Rabi'ul Awwal-1434
 
Ornamental malayalam
Ornamental malayalamOrnamental malayalam
Ornamental malayalam
 
Modern Kerala History Book
Modern Kerala History Book Modern Kerala History Book
Modern Kerala History Book
 
eSalsabeel-Sha'ban-1433
eSalsabeel-Sha'ban-1433eSalsabeel-Sha'ban-1433
eSalsabeel-Sha'ban-1433
 
Vivaravakasa niyamam oru padanam
Vivaravakasa  niyamam  oru padanamVivaravakasa  niyamam  oru padanam
Vivaravakasa niyamam oru padanam
 
Jan 2016 emadhuram
Jan 2016 emadhuramJan 2016 emadhuram
Jan 2016 emadhuram
 
Your Prophet.. (in malayalam language)
Your Prophet.. (in malayalam language)Your Prophet.. (in malayalam language)
Your Prophet.. (in malayalam language)
 

More from Jamesadhikaram land matter consultancy 9447464502

More from Jamesadhikaram land matter consultancy 9447464502 (20)

Handbook for Presiding Officers Election 2024 James Joseph Adhikarathil Joi...
Handbook for Presiding Officers  Election 2024  James Joseph Adhikarathil Joi...Handbook for Presiding Officers  Election 2024  James Joseph Adhikarathil Joi...
Handbook for Presiding Officers Election 2024 James Joseph Adhikarathil Joi...
 
Land tribunal Pattayam citeria for the issue
Land tribunal Pattayam citeria for the issueLand tribunal Pattayam citeria for the issue
Land tribunal Pattayam citeria for the issue
 
Resurvey area prevails over document area
Resurvey area prevails over document areaResurvey area prevails over document area
Resurvey area prevails over document area
 
shanavas Land Tax new rate 2022- Basic Tax 1-04-2022 (1).pdf
shanavas Land Tax new rate 2022- Basic Tax 1-04-2022 (1).pdfshanavas Land Tax new rate 2022- Basic Tax 1-04-2022 (1).pdf
shanavas Land Tax new rate 2022- Basic Tax 1-04-2022 (1).pdf
 
Bhoomi tharam mattom no fee for family property below 25 cents - James Josep...
Bhoomi tharam mattom no fee for  family property below 25 cents - James Josep...Bhoomi tharam mattom no fee for  family property below 25 cents - James Josep...
Bhoomi tharam mattom no fee for family property below 25 cents - James Josep...
 
kbt
kbtkbt
kbt
 
Training to Prospective Tahsildars Kerala ILDM James Joseph Adhikarathil 94...
Training to Prospective Tahsildars Kerala   ILDM James Joseph Adhikarathil 94...Training to Prospective Tahsildars Kerala   ILDM James Joseph Adhikarathil 94...
Training to Prospective Tahsildars Kerala ILDM James Joseph Adhikarathil 94...
 
Michabhoomi Clarification Pattayam
Michabhoomi Clarification PattayamMichabhoomi Clarification Pattayam
Michabhoomi Clarification Pattayam
 
Kerala Building tax act 1975 modified 2023 James Joseph Adhikarathil
Kerala Building tax act 1975 modified 2023 James Joseph AdhikarathilKerala Building tax act 1975 modified 2023 James Joseph Adhikarathil
Kerala Building tax act 1975 modified 2023 James Joseph Adhikarathil
 
Family member certificate not needed for registration James Joseph Adhikara...
Family member certificate not needed for registration   James Joseph Adhikara...Family member certificate not needed for registration   James Joseph Adhikara...
Family member certificate not needed for registration James Joseph Adhikara...
 
michabhoomi KLR Act Land Board procedures James Joseph Adhikarathil
michabhoomi KLR Act Land Board procedures  James Joseph Adhikarathilmichabhoomi KLR Act Land Board procedures  James Joseph Adhikarathil
michabhoomi KLR Act Land Board procedures James Joseph Adhikarathil
 
Michabhoomi distribution Clarification circular
Michabhoomi distribution Clarification circularMichabhoomi distribution Clarification circular
Michabhoomi distribution Clarification circular
 
ജന്മിത്തം (2).pdf
ജന്മിത്തം (2).pdfജന്മിത്തം (2).pdf
ജന്മിത്തം (2).pdf
 
Land tax note
Land tax noteLand tax note
Land tax note
 
AAY- BPL ration card income and other criteria orders. pdf13-10-2023 (1).Jam...
AAY- BPL ration card income and other  criteria orders. pdf13-10-2023 (1).Jam...AAY- BPL ration card income and other  criteria orders. pdf13-10-2023 (1).Jam...
AAY- BPL ration card income and other criteria orders. pdf13-10-2023 (1).Jam...
 
Paddy and and wetland aCT - Contempt of court - sub collector fort Cochin fin...
Paddy and and wetland aCT - Contempt of court - sub collector fort Cochin fin...Paddy and and wetland aCT - Contempt of court - sub collector fort Cochin fin...
Paddy and and wetland aCT - Contempt of court - sub collector fort Cochin fin...
 
Taluk vikasana samithi taluk sabha kerala guidelines James joseph adhikarathil
Taluk vikasana samithi taluk sabha  kerala guidelines James joseph adhikarathilTaluk vikasana samithi taluk sabha  kerala guidelines James joseph adhikarathil
Taluk vikasana samithi taluk sabha kerala guidelines James joseph adhikarathil
 
Michabhumi clarification circular James Joseph adhikarathil
Michabhumi clarification circular James Joseph adhikarathilMichabhumi clarification circular James Joseph adhikarathil
Michabhumi clarification circular James Joseph adhikarathil
 
Land tribunal pattayam registration in SRO - Certified copy of pattayam from...
Land tribunal pattayam registration in SRO  - Certified copy of pattayam from...Land tribunal pattayam registration in SRO  - Certified copy of pattayam from...
Land tribunal pattayam registration in SRO - Certified copy of pattayam from...
 
Kerala building tax act 1975 - Copy of the building permit should be given to...
Kerala building tax act 1975 - Copy of the building permit should be given to...Kerala building tax act 1975 - Copy of the building permit should be given to...
Kerala building tax act 1975 - Copy of the building permit should be given to...
 

Recently uploaded

Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…
Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…
Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…nishakur201
 
Zechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation - Humble Beginnings
Zechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation -  Humble BeginningsZechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation -  Humble Beginnings
Zechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation - Humble Beginningsinfo695895
 
Climate change and occupational safety and health.
Climate change and occupational safety and health.Climate change and occupational safety and health.
Climate change and occupational safety and health.Christina Parmionova
 
Climate change and safety and health at work
Climate change and safety and health at workClimate change and safety and health at work
Climate change and safety and health at workChristina Parmionova
 
VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...
VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...
VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...Suhani Kapoor
 
DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024
DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024
DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024Energy for One World
 
Club of Rome: Eco-nomics for an Ecological Civilization
Club of Rome: Eco-nomics for an Ecological CivilizationClub of Rome: Eco-nomics for an Ecological Civilization
Club of Rome: Eco-nomics for an Ecological CivilizationEnergy for One World
 
##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas Whats Up Number
##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas  Whats Up Number##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas  Whats Up Number
##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas Whats Up NumberMs Riya
 
How the Congressional Budget Office Assists Lawmakers
How the Congressional Budget Office Assists LawmakersHow the Congressional Budget Office Assists Lawmakers
How the Congressional Budget Office Assists LawmakersCongressional Budget Office
 
Item # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdf
Item # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdfItem # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdf
Item # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdfahcitycouncil
 
(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Serviceranjana rawat
 
Fair Trash Reduction - West Hartford, CT
Fair Trash Reduction - West Hartford, CTFair Trash Reduction - West Hartford, CT
Fair Trash Reduction - West Hartford, CTaccounts329278
 
(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Serviceranjana rawat
 
(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Serviceranjana rawat
 
Call Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls Service
Call Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ServiceCall Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls Service
Call Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls Servicenarwatsonia7
 
Global debate on climate change and occupational safety and health.
Global debate on climate change and occupational safety and health.Global debate on climate change and occupational safety and health.
Global debate on climate change and occupational safety and health.Christina Parmionova
 
VIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service Pune
VIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service PuneVIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service Pune
VIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service PuneCall girls in Ahmedabad High profile
 
Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...
Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...
Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...narwatsonia7
 
2024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 28
2024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 282024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 28
2024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 28JSchaus & Associates
 

Recently uploaded (20)

Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…
Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…
Goa Escorts WhatsApp Number South Goa Call Girl … 8588052666…
 
Zechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation - Humble Beginnings
Zechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation -  Humble BeginningsZechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation -  Humble Beginnings
Zechariah Boodey Farmstead Collaborative presentation - Humble Beginnings
 
Climate change and occupational safety and health.
Climate change and occupational safety and health.Climate change and occupational safety and health.
Climate change and occupational safety and health.
 
Climate change and safety and health at work
Climate change and safety and health at workClimate change and safety and health at work
Climate change and safety and health at work
 
VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...
VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...
VIP High Profile Call Girls Gorakhpur Aarushi 8250192130 Independent Escort S...
 
DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024
DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024
DNV publication: China Energy Transition Outlook 2024
 
Club of Rome: Eco-nomics for an Ecological Civilization
Club of Rome: Eco-nomics for an Ecological CivilizationClub of Rome: Eco-nomics for an Ecological Civilization
Club of Rome: Eco-nomics for an Ecological Civilization
 
##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas Whats Up Number
##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas  Whats Up Number##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas  Whats Up Number
##9711199012 Call Girls Delhi Rs-5000 UpTo 10 K Hauz Khas Whats Up Number
 
How the Congressional Budget Office Assists Lawmakers
How the Congressional Budget Office Assists LawmakersHow the Congressional Budget Office Assists Lawmakers
How the Congressional Budget Office Assists Lawmakers
 
Item # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdf
Item # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdfItem # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdf
Item # 4 - 231 Encino Ave (Significance Only).pdf
 
(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SHINA) Call Girls Khed ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
 
Fair Trash Reduction - West Hartford, CT
Fair Trash Reduction - West Hartford, CTFair Trash Reduction - West Hartford, CT
Fair Trash Reduction - West Hartford, CT
 
Call Girls Service Connaught Place @9999965857 Delhi 🫦 No Advance VVIP 🍎 SER...
Call Girls Service Connaught Place @9999965857 Delhi 🫦 No Advance  VVIP 🍎 SER...Call Girls Service Connaught Place @9999965857 Delhi 🫦 No Advance  VVIP 🍎 SER...
Call Girls Service Connaught Place @9999965857 Delhi 🫦 No Advance VVIP 🍎 SER...
 
(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(SUHANI) Call Girls Pimple Saudagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
 
(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
(PRIYA) Call Girls Rajgurunagar ( 7001035870 ) HI-Fi Pune Escorts Service
 
Call Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls Service
Call Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ServiceCall Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls Service
Call Girls Service AECS Layout Just Call 7001305949 Enjoy College Girls Service
 
Global debate on climate change and occupational safety and health.
Global debate on climate change and occupational safety and health.Global debate on climate change and occupational safety and health.
Global debate on climate change and occupational safety and health.
 
VIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service Pune
VIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service PuneVIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service Pune
VIP Call Girls Pune Vani 8617697112 Independent Escort Service Pune
 
Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...
Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...
Call Girls Service Race Course Road Just Call 7001305949 Enjoy College Girls ...
 
2024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 28
2024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 282024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 28
2024: The FAR, Federal Acquisition Regulations - Part 28
 

Village office manual - kerala Land Revenue manual vol 6 uploaded by James Joseph Adhikarathil, Kottayam 9447464502 Your land laws consultant. realutionz

  • 1. tIcf em³Uv dhyq amz hmeyw þVI hntÃPv Hm^okv amz em³UvdhyqhIp¸v,tIcfw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 2. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 2 KERALALAND REVENUE MANUAL Vol. VI (Issued by the authority of the Government of Kerala) Printed and Published by: The Commissioner Of Land Revenue First Edition: March, 2019 Second Edition: Typeset and Layout by: A.R. Helen Printed At: KBPS, Kakkanad Compiled by: Sri. G.Balachandran Pillai Sri.A.R. Nandagopan Sri. V.R. Jayaprakash and Smt. Sreelatha Nair.S No. Of Copies : 5000 Price: 500/- © Copyright reserved. No part of this book may be reproduced, printed or distributed in any form or by any means without prior written permission of the publisher. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 3. hntÃPv Hm^okv amz 3 tIcfem³Uvdhyqamz hmeyw þ VI hntÃPvHm^okvamz `mKwþ I Hm^okv {]hÀ¯w A²ymbwþ1 hntÃPpw hntÃPv DtZymKØcpw JWvUnI t]Pv 1. hntÃPv 32 2. hntÃPv Hm^okpw Hm^okv ap{Zbpw 32 3. hntÃPv DtZymKØÀ 32 4. hntÃPv DtZymKØcpsS nbahpw 33 ]co£m tbmKyXIfpw 5. hntÃPv DtZymKØcpw s]cpam䨫§fpw 33 6. lmPcmtI­ aWn¡qdpIÄ 33 7. Xmakn¨v lmPcmI 34 8. eohv AphZn¡Â 34 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 4. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 4 9. ssIhiapff ]W¯nsâ hnhcw 35 10. Hm^okn n¶pw ]pd¯pt]mIp¶Xv 35 11. Poh¡mcpsS s]cpamähpw aäpw 35 12. CSne¡msc Hgnhm¡Â 35 13. NmÀPv Hm^okÀ 35 14. hntÃPv Poh¡mÀ ]»nIv skÀhâpamcmbncn¡psa¶v 36 A²ymbwþ 2 hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 15. hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIÄ 37 16. hntÃPv Hm^okdpsS aäp {][m IÀ¯hy§Ä 37 17. kvs]jy hntÃPv Hm^okdpsSbpw 39 hntÃPv AknÌânsâbpw ISaIÄ 18. hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v nÀÆlnt¡­ ISaIÄ 40 19. hntÃPv AknÌâ v, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ 41 F¶nhÀ¡v NpaXeIÄ hoXn¨p ÂI 20. hntÃPv Hm^okdpsS A`mh¯n 41 ]Icw NpaXe nÀÆln¡Â 21. I¯nS]mSpIfpw tae[nImcnIÄ¡pff dnt¸mÀ«pIfpw 41 22. NmÀPv ssIamäw 42 23. hntÃPv Ubdn 43 `mKwþ II `qanbpw `qnIpXnbpw IpSnÈnIbpw A²ymbwþ 3 `qanbpw Ap`h{Ia§fpw (F) skänÂsaâ v Imes¯ Ap-`-h-{I-a-§Ä L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 5. hntÃPv Hm^okv amz 5 24. skänÂsaâ v 45 25. XncphnXmwIqdnse Ap`h{Ia§Ä 46 26. sIm¨nbnse Ap`h{Ia§Ä 52 27. ae_mdnse Ap`h{Ia§Ä 53 28. ImkÀtKmUv {]tZis¯ Ap`h{Ia§Ä 56 (_n) ne-hnse Ap-`-h-{I-a-§Ä 29. `qan-bpsS Cw 57 30. `qanbpsS Xcw 58 A²ymbwþ 4 em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww 31. em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww 60 32. skänÂsaâ v dn¡mÀUpIÄ 60 33. hntÃPv DtZymKØcpsS ISaIÄ 61 34. hntÃPv AknÌâpamcpsS ISaIÄ 61 35. ]pXnb dhyq ^oÂUpIfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw AXnÀ¯n 62 nÀ®bhpw am¸v X¿mdm¡epw 36. ]pXnb k_v UnhnjpIÄ 63 37. ]pXnb k_v Unhnj³ S¸n hcp¯p¶Xnp th­nbpÅ S]Sn{Iaw 64 39. ^oÂUv Afhv joäpIÄ 66 40. ^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v X¿mdm¡p¶Xnsbpw hnXcWw sN¿p¶Xnsbpw kw_Ôn¨v 67 41. kÀsÆ ASbmf§fpsS kwc£Ww 67 42. kÀsÆ ASbmf§Ä kw_Ôn¨ cPnÌdpIÄ 67 43. kÀsÆ IÃpIfpsS ]cntim[ 68 44. XntbmUsseäv IÃpIfpsS ]cntim[ 69 45. kÀsÆ ASbmfw ]pxØm]n¡p¶Xnpff sNehpIÄ 69 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 6. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 6 46. kÀsÆ AUzm³kv A¡u­v 70 48. do kÀsÆ A]mI§Ä 71 A²ymbwþ5 nIpXn]ncnhpw HSp¡pw 49. `qnIpXn AYhm em³Uv dhyq 73 50. k©mbhpw ]ehIbpw- 74 51. InkvXpw InkvXp _µnbpw 74 52. ]pXp-ap-Xepw IpSn-Èn-Ibpw ]pXp-Ip-Sn-Èn-Ibpw 75 53. nÀ¯Â/ Ipdhv 75 54. IcsamSp¡p kw_Ôn¨ hyhØIÄ 76 55. Icw HSp¡v ckoXv X¿mdm¡p¶Xv 77 56. ]ncnhp]Ww hchphbvt¡­ {Iaw 78 57. ]ncnhv ]Ww JPmhn HSp¡p¶ coXn- 79 dhyq C-þt]-bvsaâ v knÌw 59. ]Ww kzoIcn¡Â 79 60. ]WsamSp¡v 80 A²ymbwþ 6 ASnØm`qnIpXn 61. `qnIpXn nÀ®bw 81 62. nIpXn nÀ®bm[nImcn 82 63. A¸o 82 64. ae_mÀ em³Uv cPnkvt{Sj³ nbaw 83 A²ymbwþ 7 sI«nSnIpXn L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 7. hntÃPv Hm^okv amz 7 65. sI«nS nIpXnbpw nIpXnZmbIpw 84 66. nIpXn Npa¯p¶Xn n¶pw Hgnhm¡nbn«pff sI«nS§Ä 85 67. XhWbpw ]eni nc¡pw 85 68. dnt«¬ 86 69. hn]peoIcWw kw_Ôn¨ hyhØ 86 70. BUw_cnIpXn 86 71. tlmwtÌ 87 72. s]mXptaJem Øm]§fpsS sI«nS§Ä 87 73. ^vfmäpIfpsS sI«nSnIpXn IW¡m¡p¶Xv 87 74. Xmak Xma-tk-Xc sI«n-S-§Ä tNÀ¶p-h-cp-t¼m-gpÅ nIpXnnÀ®bw 87 75. nIpXn nÀ®-b-hp-ambn _Ô-s¸«v hntÃ-tPm-^o-k-dpsS Npa-X-e-IÄ 88 76. Xd-hn-kvXoÀ®w Af¶p Xn«-s¸-Sp-¯m-hp-¶-Xm-sW¶v 89 A²ymbwþ 8 PetkN nIpXn 77. ]Ým¯ew 90 78. ]²Xn {]tZiw 90 79. PetkN nIpXn 91 A²ymbwþ 9 dhyq dn¡hdn (F) dhyq dn¡hdn 80. dhyq dn¡hdn nbaw kw_Ôn¨v 92 81. `qanbn Npa¯s¸« s]mXp nIpXnbpw t{]mkkv]Snbpw 92 82. dhyq dn¡hdn nbahpw dhyq DtZymKØcpw 93 83. PnÃmIfIvSdpsS A[nImcw 94 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 8. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 8 84. dhyq dn¡hdn nbahpw hntÃPv DtZymKØcpw 95 85. PwKa P]vXnbpw teehpw 96 86. Ømhc P]vXnbpw teehpw 98 87. t_m«vþC³þem³Uv kw_Ôn¨ hyhØIÄ 100 88. tm«okpIfpw D¯chpIfpw St¯­ hn[w 101 89. If£³ NmÀPpw kÀÆokv NmÀÖpw 103 90. AdÌv kw_Ôn¨ S]Sn{Iaw 103 (_n) dhyq dn¡hdn þ Hm¬sse³ 92. Unam³Uv tm«okpIÄ {]nâu«v FSpt¡­Xv 104 93. Unam³Uv aS¡p¶Xnpff S]Sn{Iaw 104 94. ]ncnhp hnhc§fpsS tcJs¸Sp¯Â 105 95. HSp¡p hnhcw 105 96. tÌ hnhc§Ä 105 97. apXÂþ ]ncnhvþ _m¡n ]{XnI 105 98. AÀ°m[nImcnIÄ tNÀ¡p¶ hnhc§Ä 106 `mKwþ III `qkwc£Whpw J {]hÀ¯§fpw A²ymbwþ 10 kÀ¡mÀ `qan kwc£Ww 100. kÀ¡mÀ hI hkvXphIIÄ 108 101. ]pdt¼m¡v 109 102. It¿ä§fpsS kz`mhw 109 103. kÀ¡mÀ hI hkvXphIIfpw dhyq DtZymKØcpw 110 104. IfÎdpw NpaXeIfpw 110 105. A[nIrX {]thi§Ä hntÃPv Xe¯n ssIImcyw sN¿p¶XnpÅ S]Sn{Iaw 111 106. cPnÌdpIÄ, A¡u­pIÄ F¶nhbpsS ]cn]mew 112 107. tm«okpIfpw D¯chpIfpw S¯p¶Xv kw_Ôn¨v 113 108. Hgn¸n¡Â S]SnIÄ 113 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 9. hntÃPv Hm^okv amz 9 109. aäp Nne `qanIÄ¡pw Cu nbaw _m[IamsW¶v 114 110. hntÃPvXe PIob kanXn 114 A²ymbwþ 11 sÂhb þ X®oÀ¯S kwc£Ww 111. Dt±iy e£y§Ä 115 112. sÂhbepw X®oÀ¯Shpw 115 113. ]cnhÀ¯hpw cq]m´chpw 115 114. tUäm _m¦pw hnÚm]w sN¿s¸Sm¯ `qanbpw 116 115. tUäm _m¦nse DffS¡§Ä Xncp¯p¶Xnpff S]Sn{Iaw 117 116. {]mtZinIXe nco£WkanXn 118 117. sÂhbepIÄ cq]m´cs¸Sp¯p¶XnpÅ At]£IÄ 119 118. hnÚm]w sN¿s¸Sm¯ `qanbpsS kz`mhhyXnbmw 120 119. dnt¸mÀ«nMv Hm^okÀ- 122 120. A[nImcs¸Sp¯s¸« DtZymKس 122 121. hml§fpw aäpw ]nSns¨Sp¯mepÅ S]Sn{Iaw 123 122. Xcnin«ncn¡p¶ sÂhbepIfn IrjnsN¿p¶XnpÅ hyhØ 123 123. dhyq tcJIfn amäw hcp¯p¶Xnpff S]SnIÄ 123 A²ymbwþ 12 `qhnntbmKw 124. `qhnntbmK D¯chnsâ Dt±iyw 125 125. ]cnhÀ¯w 125 126. `£yhnfIÄ 125 127. ]cnhÀ¯¯npÅ nb{´Ww 125 128. hntÃPv DtZymKØcpsS NpaXeIÄ 126 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 10. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 10 A²ymbwþ 13 eLp[mXp¡Äþ Jhpw IS¯ns¡m­pt]mIepw 129. eLp[mXp¡Ä (Minor Minerals)- 128 130. nbaewL§Ä 128 131. nbahncp² {]hÀ¯§Äs¡Xncmbn kzoIcnt¡­ S]SnIÄ 129 132. J s]Àanäntm eokntm DÅ At]£bvs¡m¸w hntÃPv Hm^okn n¶pw ÂtI­ tcJIÄ 129 133. km[mcW a®v kw_Ôn¨ hyhØ 129 134. hmkKrl nÀ½mWhpw Jhpw 130 135. and {Sm³knäv ]mkpIÄ 130 136. hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 130 A²ymbwþ 14 aWÂhmcÂnb{´Whpw ZoXoc kwc£Whpw 138. ZnIfpsS kwc£W NpaXe 131 139. IShpI½nänbpw {]hÀ¯§fpw 132 140. aW hmc kw_Ôn¨ nb{´W§Ä 132 141. A[nIrX aW hmc 132 `mKwþ IV `qanþ AhImihpw ssIamähpw A²ymbwþ 15 `qan ]Xnhv (F) `qan ]Xn-hv þ s]mXp-hy-h-Ø-IÄ 142. `qan ]Xn-hv 135 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 11. hntÃPv Hm^okv amz 11 143. ]Xnhv enÌv 135 144. kÀ¡mÀ `qan-IÄ ]Xn¨p ÂIp-¶-Xnp ap¼mbn tm«okv {]kn-²-s¸-Sp-¯-W-sa¶v- 136 145. ]Xnhv At]-£ 136 146. ]Xnhv dnt¸mÀ«v 137 147. ]«bw Ap-h-Zn-¨m-epÅ S-]-Sn-{I-a-§Ä 138 (_n) {Kma-]-©m-b¯v {]tZ-i-§-fnse `qan ]Xnhv S-]-Sn-IÄ 148. ]Xnhv GXv Bh-iy-§Äs¡-¶v 139 149. ssIh-i-`qan (Occupied land) 139 150. ]Xn¨p ÂIm-hp¶ Irjn `qan-bpsS ]c-am-h[n ]cn-[n 140 151. hoSp-nÀ½m-W-¯npw AbÂ`q-an-bpsS KpW-I-c-amb D]-tbm-K-¯npw ]Xn-¨p-ÂIm-hp¶ `qan-bpsS ]c-am-h[n ]cn[n 141 152. IpSpw-_w 141 153. ]Xnhv n_-Ô--IÄ 141 154. ]Xn-¨p-ÂIm³ ]mSn-Ãm¯ `qan-IÄ 143 155. ]Xn¨p ÂIm³ A[n-Im-c-s¸« DtZym-K-س 143 156. ]m«hpw ssek³kpw 143 (kn) apn-kn-¸m-enän/tImÀ¸-td-j³ {]tZ-is¯ `qan-]-Xnhv S-]-Sn-IÄ 157. ]«bw GsXms¡ Bh-iy-§Ä¡v Ap-h-Zn-¡m-sa-¶v 144 158. ]Xn¨p ÂIm-hp¶ `qan-bpsS ]c-am-h[n ]cn-[n 145 159. ]Xnhv dnt¸mÀ«v X¿m-dm-¡p-t¼mÄ {i²n-t¡­ S-]-Sn-{I-a-§Ä 145 160. ]Xnhp n_-Ô--IÄ 145 161. ]Xn¨p ÂIm³ ]mSn-Ãm¯ `qan-IÄ 146 162. ]«bw Ap-h-Zn¨ tij-apÅ S-]-Sn-{I-a-§Ä 146 163. ]m«w 146 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 12. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 12 (Un) h`qan IpSntbäw {Ias¸Sp¯Â 164. ]Xn¨p ÂImhp¶ h`qan 147 165. IpSpw_w, `q]cn[n F¶nh 147 166. F´mhiy§Ä¡v ]Xn¨p ÂImsa¶v 147 167. ]Xnhnv AÀlcmbhÀ 148 168. ssIhiw kw_Ôn¨ hyhØ 148 169. ]Xnhv S]Sn{Iaw 148 (C) ImÀUaw skänÂsaâ v 170. ImÀUaw skänÂsaâ v 149 171. hntÃPptZymKØcpsS NpaXeIÄ 149 A²ymbwþ 16 t]m¡phchv AYhm Paamäw (F) t]m¡phchv 172. t]m¡phchv 151 173. kzaÊmsebpff hkvXp ssIamäw 152 174. nÀ_ÔnX ssIamäw 152 175. ]n³XpSÀ¨mhImiw 152 176. ]{´­v hÀjtam AXn IqSpXtem Imew FXnÀ ssIhimhImiw sXfnbn¡p¶ hyànbpsS t]À¡pff ssIamäw 153 177. k_v cPnkv{SmdpsS NpaXe 154 178. hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIÄ 154 179. hn¸-{X-§-fpsS t]m¡phchv 155 180. Iq«hImiapff `qanIÄ 156 181. t]m¡phchv A¸o 157 182. ]«bpw ]«-bhpw 157 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 13. hntÃPv Hm^okv amz 13 (_n) Hm¬sse³ t]m¡phchv 184. dhyq Cât{KäUv em³Uv C³^Àtaj³ knÌw--- -(ReLIS) 158 A²ymbwþ 17 `q]cnjvIcWw 186. Dt±iye£y§Ä 160 (F) IpSn-bm-bva- tI-kp-IÄ 187. IpSnbmbva 160 (_n) IpSn-InS¸p tIkp-IÄ 188. IpSnInS¸pImc³ 162 (kn) `q]-cn[n- tI-kp-IÄ 189. `q]cn[n 162 190. an¨`qan GsäSp¡Â 166 191. kzta[bm hn«psImSp¡p¶Xn GsäSp¡Â 166 192. `qan hn«psImSp¡phm³ hnk½Xn¡p¶]£w GsäSp¡Â 167 193. CS¡me GsäSp¡Â 167 194. an¨`qan GsäSp¡en hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 168 195. 7þC nba {]ImcapÅ tIkpIÄ 168 196. koenMv tIkpIfn³taepÅ S]SnIÄ 169 A²ymbwþ 18 `qan hns«mgnbepw Aywn¸pw (F) `qan hns«m-gn-b 197. `qan hns«mgnb 170 198. `qan hns«mgnbp¶Xnpff S]Sn{Iaw 170 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 14. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 14 199. hntÃPv Hm^okdpsS IÀ¯hy§Ä 171 200. hns«mgnª `qanbpsS hnhc§Ä ]pdt¼m¡v cPnÌdn DÄs¸Sp¯Wsa¶v 171 (_n) Aywn¸v- tI-kp-IÄ 201. Aywn¶ hkvXphIIÄ 172 203. GsäSp¯ hkvXp¡Ä s]mXptee¯n hn¡Wsa¶v 173 204. Gsä-Sp¯ Ømhc hkvXp-¡-fn³ta-epÅ XpSÀ S-]-Sn-IÄ173 A²ymbwþ 19 `qan ssIamäw 206. `qanssIamä¯npÅ At]£ 174 207. hntÃPv DtZymKØcpsS ISaIÄ 174 A²ymbwþ 20 `qan GsäSp¡Â 208. `qan GsäSp¡Â nbaw 176 209. hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 176 210. alÊÀ X¿mdm¡pt¼mÄ {i²nt¡­ Imcy§Ä 177 `mKwþ V ]ucm[njvTnX tkh§Ä A²ymbwþ 21 hntÃPv DtZym-K-Øcpw kÀ«n^n¡äpIfpw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 15. hntÃPv Hm^okv amz 15 212. kÀ«n^n¡äv 181 213. At]£I³ 181 214. At]£IÄ X¿mdm¡p¶Xv 182 215. At]£bnt·Â kzoIcnt¡­ s]mXphmb S]SnIÄ 183 216. hntÃPv Hm^okÀ AphZn¡p¶ km£y]{X§Ä 184 217. XlknÂZmÀ ÂIp¶ km£y]{X§fnse AtzjW dnt¸mÀ«pIÄ 186 218. CþUnkv{SnIväv ]²Xn 186 219. kÀ«n^n¡äpIfnt·epÅ A¸oepIÄ 186 (F) `qan-bp-ambn _Ô-s¸« km£y-]-{X-§Ä 220. ssIhimhImi kÀ«n^n¡äv 187 221. ssIhimhImi P]vXnclnX km£y]{Xw 188 222. semt¡j³ kÀ«n^n¡äv 188 223. semt¡j³ am¸v 188 224. `qanbpsS hne nÀ®b kÀ«n^n¡äv (Valuation Certificate) 189 225. tkmÄh³kn kÀ«n^n¡ävv 190 (_n) hyàn/IpSpw_ _Ô km£y-]-{X-§Ä 226. tänhnän kÀ«n^n¡äv 191 227. sUmanssk kÀ«n^n¡äv- 191 228. hyXykvX t]cpIfnÂ/ taÂhnemk§fn Adnbs¸Sp¶Xv HcmfmsW¶ km£y]{Xw (One and the same Certificate)- 191 229. Xncn¨dnb km£y]{Xw (Identification Certificate) 192 230. Pohn¨ncn¡p¶p F¶ km£y]{Xw (Life Certificate) 192 231. _Ôw sXfnbn¡p¶ km£y]{Xw (RelationshipCertificate) 192 232. hn[h/hn`mcy³ kÀ«n^n¡äv (Widow/Widower Certificate)- 192 233. ØncXmak kÀ«n^n¡äv (Residence Certificate) 193 234. B{inXmsW¶ km£y]{Xw (Dependency Certificate) 193 235. IpSpw_mwKXz kÀ«n^n¡äv (FamilyMembership Certificate) - 193 236. A´cmhImi kÀ«n^n¡äv (Legal Heirship Certificate) 194 237. ssatmdnän kÀ«n^n¡äv (MinorityCertificate) 200 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 16. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 16 238. AKXn kÀ«n^n¡äv (Destitute Certificate) 200 239. PmXn/ kapZmb kÀ«n^n¡äv 201 240. ]«nIPmXn/]«nI tKm{X hÀKw 201 241. an{i hnhmlnXcnsemcmÄ SC/ST Bbm a¡fpsS 202 PmXn ØnXn 242. {InkvXpaX¯nte¡v aX]cnhÀ¯w sNbvX ]«nIhÀK hn`mK¡mcpsS PmXn ØnXn 203 243. aX]cnhÀ¯tijw XncnsI lnµpaXw kzoIcn¨ ]«nIPmXn hn`mK¡mcpsS PmXnØnXn 204 244. aäp kwØm§fn n¶p IpSntbdnb ]«nIPmXn/ hÀK¡mcpsS PmXn ØnXn 204 245. `mjm yq]£hn`mKamsW¶ kÀ«n^n¡äv (LinguisticMinorityCertificate) 205 246. an{i PmXn hnhml kÀ«n^n¡äv (Inter CasteMarriage Certificate) 205 247. hcpam kÀ«n^n¡äv 206 248. hcpam nÀ®bw 207 249. tm¬ {IoaosebÀ kÀ«n^n¡äv 209 A²ymbwþ 22 Zpcn-Xm-izm-kþt£a {]hÀ¯§Ä 250. ZpcnXmizmk S]SnIÄ 213 251. AXym-ln-X-§Ä hntÃPv Hm^o-kÀ dnt¸mÀ«v sN¿-W-sa¶v 213 252. hcĨm ZpcnXmizmkw 214 253. BpIqey§Ä¡v AÀlcmbhcpsS ]«nI 214 254. apJya{´nbpsS ZpcnXmizmk n[nbn n¶pÅ [klmbw 214 255. tZiob IpSpw_t£a ]²Xn 215 256. £btcmKnIÄ¡pff [klmbw 215 257. IpjvTtcmKnIÄ¡pÅ [klmbw 216 258. Iym³kÀ tcmKnIÄ¡pÅ [klmbw 216 259. AhiIemImc·mÀ¡pÅ s]³j³ 217 260. kÀ¡kv IemImc·mÀ¡pÅ s]³j³ 217 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 17. hntÃPv Hm^okv amz 17 A²ymbwþ 23 hnhcmhImi nbaw 261. hnh-cm-h-Imiw 218 262. hnh-cw 218 264. tÌäv ]»nIv C³^Àtaj³ Hm^okdpsS NpaXeIÄ 218 265. AknÌâ v tÌäv ]»nIv C³^Àtaj³ Hm^okdpsS NpaXeIÄ 219 266. At]£IÄ kaÀ¸nt¡­Xv 220 267. At]£bnt·epÅ S]SnIÄ- 220 268. A¸oepIÄ- 221 269. At]£m ^okpw, ]IÀ¸npÅ sNehp ^okpw 222 270. ^okv, sNehpIÄ F¶nhbv¡pÅ ioÀjI§Ä 223 A²ymbwþ 24 tkhmhImi nbaw 271. Dt±iy e£y§Ä 224 272. tkhw F¶m 224 273. At]£ 224 274. nbpà DtZymKس 225 275. tm«okv t_mÀUn hnhc§Ä {]ZÀin¸n¡Â 226 276. At]£Ifnt·epÅ S]SnIÄ- 226 277. A¸oepIÄ 227 278. hntÃPv Hm^okn n¶pw e`yamIp¶ tkh§fpsS ]«nI 227 `mKwþ VI hntÃPv dn¡mÀUpIfpw ]cntim[bpw A²ymbwþ 25 cPnÌdpIfpw A¡u­pIfpw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 18. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 18 (F) Øncw cPnÌdpIÄ 280. skänÂsaâ v cPnÌÀ- 231 281. ASnØm `qnIpXn cPnÌÀ- 232 282. Øncw cPnÌdpIfn amäw hcp¯m³ ]mSnsöv 233- (_n) Xmev¡m-enI cPnÌdpIÄ 283. H¶mw ¼À cPnÌÀ (kÀ¡mÀ `qanIsf kw_Ôn¨ cPnÌÀ) 239 284. c­mw ¼À cPnÌÀ (dhyq hIp¸[oXbnepff `qanIfnse hr£hnhc§Ä ImWn¡p¶ cPnÌÀ) 240 285. aq¶mw ¼À cPnÌÀ (kwØm¯np ]pd¯pÅ kÀ¡mÀ hI hkvXp¡fpsS cPnÌÀ) 240 286. memw ¼À cPnÌÀ (t]m¡phchv cPnÌÀþ H¶mw`mKw / c­mw`mKw) 240 287. A©mw ¼À cPnÌÀ (]Xnhv enÌv) 240 288. Bdmw ¼À cPnÌÀ (]Xnhv At]£m cPnÌÀ) 241 289. Ggmw ¼À cPnÌÀ (cmPIob hr£§fpsSbpw ]Xnhv n_ÔIfpsSbpw cPnÌÀ) 241 290. F«mw ¼À cPnÌÀ (t_m«vþC³þem³Uv cPnÌÀ) 241 291. H³]Xmw ¼À cPnÌÀ (kÀ¡mcnte¡v hns«mgnª `qanIfpsS cPnÌÀ) 241 292. ]¯mw ¼À cPnÌÀ (kÀ¡mcnte¡v GsäSp¯ `qanIfpsS cPnÌÀ) 241 293. ]Xnsm¶mw ¼À cPnÌÀ (HutZymKnI I¯nS]mSv cPnÌÀ) 241 294. ]{´­mw ¼À cPnÌÀ (kÀ«n^n¡äv cPnÌÀ) 241 295. ]Xnaq¶mw ¼À cPnÌÀ (^ÀWn¨dpIfpsSbpw D]IcW§fpsSbpw tÌm¡v cPnÌÀ) 241 296. ]Xnmemw ¼À cPnÌÀ (ssIamdnb `qanIfpsS cPnÌÀ) 242 (kn) A¡u-­p-IÄ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 19. hntÃPv Hm^okv amz 19 297. H¶mw ¼À A¡u­v (IqSpX / Ipdhv A¡u­v) 258 298. c­mw ¼À A¡u­v (]«amä IW¡v) 258 299. aq¶mw ¼À A¡u­v (`qkwc£W nbaw Apkcn¨pÅ dhyq A¡u­v) 258 300. memw ¼À A¡u­v (`qan]Xnhv A¡u­v) 259 301. A©mw ¼À A¡u­v (]m« IW¡v) 259 302. Bdmw ¼À A¡u­v (]pXp¡pSnÈnI A¡u­v) 259 303. Ggmw ¼À A¡u­v (IpSnÈnI IW¡v) 259 304. F«mw ¼À A¡u­v (X­t¸À A¡u­v/Nnä) 259 305. H³]Xmw ¼À A¡u­v (mÄhgn) 260 306. ]¯mw ¼À A¡u­v (P]vXn S]SnIÄ¡mbn ip]mÀi sNbvX `qnIpXnIÄ¡mbpÅ A¡u­v) 260 307. ]Xnsm¶mw ¼À A¡u­v (A[nI¸ncnhv A¡u­v) 260 308. ]{´­mw ¼À A¡u­v (HSp¡v A¡u­v) 260 309. ]Xnaq¶mw ¼À A¡u­v (nÀ¯Â/Ipdhv A¡u­v) 260 310. ]Xnmemw ¼À A¡u­v (apXÂþ]ncnhvþ_m¡n A¡u­v) 261 311. ]Xn©mw ¼À A¡u­v (hmÀjnI em³Uv dhyq A¡u­v / XhWapS¡w) 261 312. ]Xnmdmw ¼À A¡u­v (Iym¸nä A¡u­v) 261 313. ]Xntgmw ¼À A¡u­v (sI«nS nIpXn A¡u­v) 261 314. ]Xns«mw ¼À A¡u­v (IcsamSp¡v ckoXp ]pkvXI§fpsS A¡u­v) 261 315. ]s¯m³]Xmw ¼À A¡u­v (BUw_c nIpXn A¡u­v) 262 316. Ccp]Xmw ¼À A¡u­v (PetkN nIpXn A¡u­v) 262 317. Ccp]¯n H¶mw ¼À A¡u­v (dhyq dn¡hdn eUvPÀ) 262 A²ymbwþ 26 Pam_´n 318. Pam_´n- 292 319. Pam_´n Hm^okÀ 293 320. PnÃm IfÎdpsS NpaXeIÄ 293 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 20. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 20 321. Pam_´n dn¡mÀUpIfpw hntÃPv DtZymKØcpw 294 322. Pam_´n {]mYanI ]cntim[bpw XlknÂZmcpsS NpaXeIfpw 295 323. Pam_´n Hm^okdpsS NpaXeIÄ 295 A²ymbwþ 27 dn¡mÀUpIÄ in¸n¡Â 324. dn¡mÀUpIÄ in¸n¡p¶Xnpff NpaXe 297 325. dn¡mÀUpIÄ in¸n¡p¶Xnpff S]Sn{Iaw 297 326. in¸n¡mhp¶ dn¡mÀUpIfpw kab]cn[nbpw 298 327. in¸n¡m³ ]mSnÃm¯ dn¡mÀUpIÄ 299 328. N«¯n ]cmaÀin¨n«nÃm¯ dn¡mÀUpIÄ kw_Ôn¨v 299 `mKwþ VII ]ehI tPmenIÄ A²ymbwþ 28 sXcsªSp¸pw sk³kkpw 330. hntÃPv DtZymKØcpw XncsªSp¸p tPmenIfpw 302 331. thm«À ]«nI ]pXp¡Â 303 332. skIvS-d Hm^o-kÀ 303 333. t]mfnMv _q¯pIÄ 303 334. sk³kkv 304 A²ymbwþ 29 tm«okpw alkdpw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 21. hntÃPv Hm^okv amz 21 335. tm«oknsâbpw alkdnsâbpw BhiyIX 305 336. tm«okpIÄ X¿mdm¡p¶ hn[w 305 337. alkÀ AYhm ]©ma 308 A²ymbwþ 30 PacW cPnkvt{Sj³ 338. cPnkvt{Sjpw sshIn-bpÅ cPn-kvt{S-jpw 312 339. At]£bpw XpSÀS]SnIfpw 313 A²ymbwþ 31 hntÃPv Hm^okn {]ZÀin¸nt¡­ t_mÀUpIfpw tm«okpIfpw 341. ssI¸äv ckoXv kw_Ôn¨ t_mÀUv 315 342. tkhmhImi nba{]ImcapÅ t_mÀUv 315 343. hnhcmhImi nba{]ImcapÅ t_mÀUv 316 344. ]Whpw ]mcntXmjnIhpw Bhiys¸SpItbm ssI¸äpItbm sN¿cpXv F¶Xp kw_Ôn¨ t_mÀUv 316 345. Hm^okv kabw kw_Ôn¨ t_mÀUv 316 346. apJya{´nbpsS ZpcnXmizmk n[n kw_Ôn¨ t_mÀUv 316 347. tm«okv t_mÀUv 316 A²ymbwþ 32 ASbmfklnXw ]IÀ¸pIÄ 349. ^oknsâ nÀ®bw 317 A²ymbwþ 33 kvt^mSIhkvXp nba{]Imcapff S]SnIÄ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 22. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 22 350. PnÃm aPnkvt{SäpamÀ AphZn¡p¶ ssek³kpIÄ 319 351. ncmt£]km£y]{X§Ä 319 A²ymbwþ34 tIcf ]©mb¯v cmPv N«§Ä {]ImcapÅ hntÃPm^okdpsS NpaXeIÄ 352. hnhc§Ä ÂIp¶Xv 323 353. ]©mb¯v `qanbnse It¿äw dnt¸mÀ«v sN¿Â 323 354. ]©mb¯vtbmK¯n hntÃPv Hm^okÀ ]s¦Sp¡p¶Xv 323 A²ymbwþ35 hyhlmc S]SnIfpambn _Ôs¸« NpaXeIÄ 355. hntÃPv DtZymK-Øcpw hyh-lmc S-]-Sn-Ifpw 324 356. knhn hyh-lmc S-]-Sn-I-fn hntÃPv Hm^o-k-dpsS tkhw e`y-am-t¡-­Xp kw_-Ôn-¨v 325 357. dhyq tcJ-I-fpsS km£ys¸Sp¯nb ]IÀ¸p-IÄ tImS-Xn-I-fn-te¡v ÂI-W-sa-¶v 325 358. ko³ ¹m³ 325 359. kz¯p-hn-hcw tImS-Xn-IÄ¡p ÂI-W-sa¶v 326 360. {Ia-k-am-[m--]m-e-w 326 361. Poh-stbm kz¯n-stbm _m[n¡m-n-S-bpÅ ieyw kw_-Ôn¨ ]cm-Xn-IÄ 327 `mKwþ IX Ap_豈 1. Xma-kn-¨pÅ lmP-cp-IÄ (LateAttendance Register) 330 2. t]gvkW Iymjv Un¢tdj³ cPnÌÀ 331 3. ssI¸äv ckoXv (amXrI) 332 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 23. hntÃPv Hm^okv amz 23 4. hntÃPv Ubdn 333 5. k_v Unhn-j³ cPn-ÌÀ (t^mdwþ89) 334 6(A). kÀsÆ AS-bm-f-§Ä ]cn-tim-[n-¡p-¶Xp kw_-Ôn¨ cPn-ÌÀ 335 6(B). Xntbm-U-sseäv IÃp-IÄ ]cn-tim-[n-¡p-¶Xp kw_-Ôn¨ cPn-ÌÀ 336 7. tm«okv cPn-ÌÀ (kÀsÆ) 337 8. kÀsÆ ASbmf§Ä ]pXp¡p¶Xnsbpw tISp]mSpIÄ XoÀ¡p¶Xnsbpw kw_Ôn¨ cPnÌÀ (t^mdwþ 80) 338-339 9. kÀsÆ IÃpIfpsS tÌm¡v, hnXcW cPn-ÌÀ 340 10. dhyq enÌv 341 11. ndp-¯Â / Ipdhv ]{XnI 342 12. Iq«n-t¨À¡-ep-IÄ¡p km[y-X-bpÅ sI«n-S-§-fpsS hnhcw ImWn-¡p¶ cPn-ÌÀ 343 13. dhyq dn¡-hdn nba {]Imcw hnÚm-]w sN¿-s¸« Øm]--§-fpsS ]«nI 344-350 14(A). tee Ubdn (d-hyq dn¡-h-dn) 351 14(B). tee al-kÀ (d-hyq dn¡-h-dn) 352-353 15. tm«okv cPnÌÀ 354 16. AdÌv S-]-Sn¡pÅ s{]t^mÀa dnt¸mÀ«v (d-hyq dn¡-h-dn) 355-356 17 (A).Fþ-t^mdw (`q-kw-c-£W N«-§Ä) 357 17 (B).FFþ-t^mdw (`q-kw-c-£W N«-§Ä) 358 18. tIkv _p¡nMv cPn-ÌÀ (`q-kw-c-£W nb-aw) 359 19. t^mdw ¼À 11 (`q-]-cn-jv¡-cW nb-aw) 360 20. t^mdw ¼À 14 (`q ]cn-jv¡-cW nb-aw) 361 21. `qkm-£y-]-{X-§Ä¡pÅ amXr-Im- A-t]£m t^mdw 362-363 22. hyàn/IpSpw__Ô km£y-]-{X-§Ä¡pÅ amXrIm At]£m t^mdw 364-365 23. hnhn-[- km£y]{X§fpsS amXrIIÄ 366-407 24. hnhn-[-PmXn ]«n-I-IÄ 408-420 25. At]£m cPn-ÌÀ (hn-h-cm-h-Imi nb-aw) 421 26.A P cPnkvt{Sj³þ s{]mt^mÀa dnt¸mÀ«v 422-423 26.B acW cPnkvt{Sj³þ s{]mt^mÀa dnt¸mÀ«v 424-425 27. kwØm-s¯ hntÃ-Pp-I-fpsS ]«nI 426-452 ****** L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 24. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 24 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 25. hntÃPv Hm^okv amz 25 apJhpc sshhn[y§fmb {]hÀ¯§fpff hyXykvX§fmb Hm^okpIfmepw ssIImcyw sN¿p¶ hnjb§fpsS _mlpey¯mepw kwØms¯ aäp hIp¸pIfn n¶pw XnI¨pw thdn«p n¡p¶ hIp¸mWv em³Uv dhyq hIp¸v. dhyq hIp¸n nen¡p¶ C¯cw k¦oÀ®§fmb S]Sn{Ia§Ä eLqIcn¡pIbpw kpXmcyam¡pIbpw sN¿p¶Xnv ka{Kamb Hcp em³Uv dhyq amz Bhiysa¶pI­v Gsd¡mew ap¼pXs¶ CXnpff S]SnIÄ Bcw`n¨ncp¶p. tIcf em³Uv dhyq amzensâ Bdmw hmeyhpw hntÃPv Hm^okpIfpsS {]hÀ¯§Ä¡mbpffXpw ka{Kambn ]cnjvIcn¨n«pffXpamb hntÃPv Hm^okv amz Ct¸mÄ kÀ¡mÀ AwKoIcn¨v dhyq hIp¸n S¸nem¡nbncn¡pIbmWv. {]kvXpX amzensâ BZy ]Xn¸mWv Ct¸mÄ {]kn²oIcn¡p¶Xv. Hm^okv S]Sn{Ia§Ä¡mbpffXmWv amz F¦nepw s]mXpP§fpambn Gähpw ASp¯pn¡p¶ hIp¸v F¶ nebn s]mXpP§Ä¡p IqSn D]Imc{]ZamIp¶XmIpw Cu {KÙsa¶p IcpXp¶p. Cn apX tIcf¯nse FÃm hntÃPv Hm^okpIfpw Cu S]Sn {KÙ¯nse hyhØIfpw amÀ¤nÀt±i§fpw Apkcn¨v am{XamWv {]hÀ¯nt¡­Xv F¶ nÀt±it¯msS hntÃPv Hm^okv amzensâ BZy ]Xn¸v {]kn²s¸Sp¯p¶p. Xncph´]pcw ]n.F¨v. Ipcy³, IAS 22. 01. 2019 AUojW No^v sk{I«dn dhyq hIp¸v L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 26. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 26 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 27. hntÃPv Hm^okv amz 27 BapJw kwØm cq]oIcW¯npap¼v XncphnXmwIqÀ, sIm¨n, a{Zmkv {]knU³knbpsS `mKambncp¶ ae_mÀ PnÃ, a{Zmkv {]knU³knbpsS Xs¶ `mKambncp¶ ku¯v Imd PnÃbnepÄs¸«ncp¶ Ct¸mgs¯ ImkÀtKmUv F¶o {]tZi§fn `qan kw_Ôambn hyXykvX Ap`h{Ia§fpw nba§fpamWv nehnencp¶Xv F¶Xp sIm­pXs¶ A¡mes¯ dhyp `cWkwhn[m¯nv C¯cw hyXykvX {]tZi§fn sFIcp]yap­m bncp¶nÃ. Cu {]tZi§fnsems¡ dhyp `cW kwhn[m¯nmbn hyXykvX§fmb nba§tfm N«h«§tfm nehnep­mbncp¶p. `qan kw_Ôamb `cW nb{´Whpw `qnIpXnIfpsS ]ncnhpw am{Xambncp¶nà A¡me¯v dhyp `cW¯nepÄs¸«ncp¶Xv. PpUojydn, {Sjdn, Irjn, s]mXp hnXcWw, cPnkvt{Sj³, FIvsskkv, cmPyc£ F¶n§s hnhn[§fmb A[nImc§fpÄs¡mffp¶ s]mXp`cW kwhn[mw Xs¶bmbncp¶p A¡mes¯ dhyp AUvannkvt{Sj³. ]n¶oSv `mjmSnØm¯nepff kwØm cq]oIcW S]SnIfpsS `mKambn 1956 hw_À 1 {]m_ey¯n tIcf kwØmw cq]oIrXambtijw dhyp `cW kwhn[m¯n kaqeamb amä§Ä hcnIbp­mbn. H«h[n NpaXeIfpw A[nImc§fpw dhyp hIp¸n n¶pw amän Ah nÀÆln¡p¶Xnv hyXykvX§fmb hIp¸pIÄ cq]oIcn¡pIbp­mbn. C¯cw amdnb kmlNcy§fn GIoIrX dhyq kwhn[m¯nv kwØms¯m«msI _m[Iamb Hcp GIoIrX S]Sn kw{Klw (em³Uv dhyq amzÂ) Anhmcyambncp¶p. CXnpÅ S]SnIÄ hfsc ZiI§Ä¡p ap¼v Xs¶ Bcw`n¨ncp¶psh¦nepw ]e kmt¦XnI ImcW§fmepw em³Uv dhyq amz X¿mdm¡n S¸n hcp¯mmbncp¶nÃ. 1988  kwØms¯m«msIbpÅ hntÃPv Hm^okpIfpsS `cWS¯n¸nmbn Hcp GIoIrX amz ""tIcf hntÃPv amzÂ'' F¶ t]cn kÀ¡mÀ {]m_ey¯n hcp¯pIbp­mbn. F¶m {]kvXpX amzens L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 28. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 28 ASnØmam¡n `cWS]Sn{Ia§Ä Nn«s¸Sp¯p¶Xntm GIoIrX amzens ASnØmam¡nbpÅ ]pXp¡nb A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw X¿mdm¡n ]cn]men¡p¶Xntm PnÃm `cWIqS§Ä th­{X {i² ]peÀ¯nbncp¶nà F¶XmWv bmYmÀ°yw. ]e {]tZi§fnepw kwØm cq]oIcW¯np ap¼v D]tbmKn¨ncp¶ A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw Xs¶bmWv Ct¸mgpw ]cn]men¨phcp¶Xv. IqSmsX kwØm cq]oIcW¯np ap¼pÅ ]e S]Sn{Ia§fpw ]teS¯pw Iogvhg¡§fmbpw AphÀ¯n¨p hcp¶p. am{XhpaÃ, 1984  hntÃPvþ dhyq kwtbmPw S¸nem¡pI hgn kwØm¯v {]tXyI hn`mKambn XpSÀ¶ncp¶ hntÃPv Hm^okpIÄ dhyq FÌm»njvsaânsâ `mKamIpIbp­mbn. CtXmsS hntÃPv Hm^okpIÄ¡v am{Xambn Hcp S]Sn {KÙw F¶Xv A{]kàamhpIbpw sNbvXp. IqSmsX 2000 v tijw CþKthW³knsâ `mKambn dhyq hIp¸n CþUnkv{SnIväv, ReLIS, Cþt]bvsaâ v, dhyq dn¡hdnþHm¬sse³, Hm¬sse³ t]m¡phchv F¶n§s H«h[n ]cnjv¡mc§fpw S¸nem¡s¸«p. Ct¸mgmIs«, kwØm kÀ¡mÀ Hcp ""em³Uv amtPvsaâ v kwhn[mw'' S¸nem¡pI hgn kwØm¯v Hcp ]pXnb kÀsÆ skänÂsaâ v S¯p¶Xnpw `qan kw_Ôamb kÀsÆ S]SnIÄ, I¬¢qkohv ssSän AphZn¡Â, cPnkvt{Sj³ S]SnIÄ, t]m¡phchv F¶nh Hcp GIPmeI kwhn[mam¡n amäp¶XnpapÅ S]SnIÄ kzoIcn¨p hcnIbpamWv. C¯c¯n em³Uv amtPvsaâ v kwhn[mw GPS Oriented Bb kÀsÆ skänÂsaâ v S]SnIfneqsS ]qÀ¯nbm¡n ka{Kamb Hcp tUäm t_kv X¿mdm¡n dhyq t]mÀ«ensâ `mKam¡n amämmWv kÀ¡mÀ Dt±in¡p¶Xv. dhyq t]mÀ«ensâ `mKambn C¯c¯nsemcp `qan kw_Ôamb ka{Kamb tUäm t_kv X¿mdm¡pI hgn `qan ssIamäw, ssSän AphZn¡Â F¶nhbn nehn AphÀ¯n¨phcp¶ k¦oÀ®amb S]Sn{Ia§Ä Hgnhm¡p¶Xnpw S]Sn{Ia§Ä kpXmcy am¡p¶Xnpw tPmen`mcw Ipdbv¡p¶Xnpw `qkw_Ôamb hnhc§fpsS IrXyX qdp iXamw Dd¸phcp¯p¶Xnpw km[n¡pI Xs¶ sN¿pw. F¶m Cu S]Sn{Ia§Ä `cW kwhn[m¯nte¡v sIm­p hcp¶Xnv dhyq hIp¸nv ka{Kamb Hcp em³Uv dhyq amz BhiyamWv. Cu kmlNcy¯nemWv kÀ¡mÀ ASnb´ncambn em³Uv dhyq amz X¿mdm¡p¶Xnv Xocpamn¡pIbpw em³Uv dhyq I½ojWtdäv, em³Uv t_mÀUv Hm^okpIÄ, PnÃm IfIvt{SäpIÄ, dhyq UnhnjW Hm^okpIÄ, Xmeq¡v Hm^okpIÄ, hntÃPv Hm^okpIÄ, `qan GsäSp¡Â Hm^okpIÄ F¶n§s hyXykvX dhyq Hm^okpIÄ¡mbn hyXykvX hmey§fmbn Hcp GIoIrX em³Uv dhyq amz {]kn²oIcn¡p¶Xnpw S¸n hcp¯p¶Xnpw S]SnIÄ ssIs¡mffpIbpw sNbvXn«pÅXv. CXn Bdmas¯ hmeyhpw hntÃPv Hm^okpIfpsS `cW L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 29. hntÃPv Hm^okv amz 29 kwhn[m¯npÅ S]Sn {KÙhpamb ‘hntÃPv Hm^okv amzÂ’ BWv Ct¸mÄ {]kn²oIcn¡p¶Xv. nehn {]kn²oIcn¡p¶ em³Uv dhyq amzensâ Bdmw hmeyamb ‘hntÃPv Hm^okv amzÂ’ X¿mdm¡p¶Xnv NpaXes¸Sp¯nbncp¶ {io. _n. lco{µmY³ mbÀ, {io. Pn. _meN{µ³ ]nff, {io. hn.BÀ. Pb{]Imiv, {io. F.BÀ. µtKm]³, {ioaXn. {ioeX mbÀ, {io. sI.Pn. ss_Pp F¶nhÀ Cu ZuXynÀÆlWw IrXynjvTtbmsSbpw kab_ÔnXambpw ]qÀ¯nbm¡n F¶Xv XnI¨pw A`nµmÀlamWv. ka{Khpw AptbmPyhpamb amä§tfmsS {]kn²oIcn¡p¶ em³Uv dhyq amzensâ Bdmw hmeyamb `hntÃPv Hm^okv amzÂ’ s ASnØmam¡nbpff S]Sn{Ia§fmWv Cn apX hntÃPv Hm^okpIfn AphÀ¯nt¡­Xv. kÀ¡mÀ AXmXv Ime§fn nba§fntem N«§fntem hcp¯p¶ t`ZKXnIÄ¡pkcWambn amzen th­ amä§Ä hcp¯p¶Xnv em³Uv dhyq I½ojWÀ S]SnIÄ ssIs¡mÅp¶Xpambncn¡pw. Xncph´]pcw F.än. sPbnwkv, IAS 03. 05. 2018 em³Uv dhyq I½ojWÀ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 30. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 30 L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 31. hntÃPv Hm^okv amz 31 hntÃPv Hm^okv amz `mKwþ I Hm^okv {]hÀ¯w L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 32. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 32 A²ymbwþ1 hntÃPpw hntÃPv DtZymKØcpw 1. hntÃPvþ (1) dhyq`cW kuIcymÀ°w kÀsÆ sNbvXv AXnÀ¯nIÄ nÀ®bn¨v cq]oIcn¡s¸«n«pÅ dhyq `cW¯nsâ ASnØm LSIamb bqWnäpIfmWv hntÃPpIÄ. kwØms¯, `cWkuIcymÀ°w 14 PnÃIfmbpw 27 dhyq UnhnjpIfmbpw 77 Xmeq¡pIfmbpw 98 {Kq¸v hntÃPpIÄ DÄs¸sS 1664 hntÃPpIfmbpw hn`Pn¨ncn¡p¶p. (2) skänÂsaâ v ImeL«¯n kÀsÆ sNbvXv `qhnkvXrXnsb ASnØmam¡n cq]oIcn¨ncp¶ hntÃPpIfn PkwJy, `qnIpXn F¶nh Xosc IpdªXmbn Is­¯nbXpw kao]اfpamb ct­m AXne[nItam hntÃPpIsf tNÀ¯v Hcp {Kq¸mbn IW¡m¡n Hä hntÃPv Hm^okv F¶ nebn {]hÀ¯n¨p h¶ncp¶p. C¯c¯n Ct¸mgpw {]hÀ¯w XpScp¶ hntÃPpIÄ {Kq¸v hntÃPpIÄ F¶dnbs¸Sp¶p. 2. hntÃPv Hm^okpw Hm-^okv ap{Zbpwþ (1) kÀ¡mÀ hI sI«nSw e`ysa¦n BbXntem, AÃm¯ ]£w kÀ¡mÀ AphmZ {]Imcw hmSIbvs¡Sp¡p¶ sI«nS¯ntem hntÃPv Hm^okv {]hÀ¯nt¡­Xpw sI«nS¯nsâ ap³hi¯v hntÃPv Hm^oknsâ t]cv kqNn¸n¡p¶ Hcp t_mÀUv Øm]n¨ncnt¡­XpamWv. (2) hntÃPv Hm^o-kp-I-fn kwØm kÀ¡m-cnsâ HutZym-KnI NnÓw tNÀ¯pÅ teml-ap{Z (Metal Seal) nÀ-_-Ô-ambpw kq£n-¨n-cn-t¡-­Xpw Ime- ¸-g¡w sImt­m aäp Xc-¯ntem ]pXp-Xmbn teml-ap{Z th­n-h-cp-¶-]£w kwØm Ìm¼v amp-^m-IvNdnbnÂn¶pw BbXv e`y-am-¡p-¶-Xnv Xl-knÂZmÀ aptJ S-]-Sn-IÄ kzoI-cn-t¡-­-Xp-am-Wv. 3. hntÃPv DtZymKØÀþ (1) Hcp hntÃPv Hm^okn Hcp hntÃPv Hm^okdpw Hcp kvs]jy hntÃPv Hm^okdpw (konbÀ ¢mÀ¡v) Hcp hntÃPv AknÌâpw (¢mÀ¡v) c­v hntÃPv ^oÂUv AknÌâpamcpw Hcp kzo¸dpw D­mbncn¡pw. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 33. hntÃPv Hm^okv amz 33 (2) Ik_ (Xmeq¡v BØmw) hntÃPpIfn D]JÞnI (1)  hyhØ sNbvXn«pÅ DtZymKØÀ¡p ]pdta Hcp ¢mÀ¡v, Hcp Hm^okv Aä³Uâ v F¶nhcpap­mbncn¡pw. (3) F¶m tZhnIpfw Xmeq¡nse sI.Un.F¨v. hntÃPv Hm^okn sU]yq«n XlknÂZmÀ XkvXnIbnepÅ DtZymKØmWv hntÃPv Hm^okÀ. Cu hntÃPns hnhn[ skÎdpIfmbn hn`Pn¨n«pffXpw Hmtcm skÎdnepw dhyq C³kvs]IvSÀ dm¦nepÅ DtZymKØsc skÎd Hm^okÀamcmbn ntbmKn¡pIbpw sNbvXn«p­v. 4. hntÃPv DtZymKØcpsS nbahpw ]co£m tbmKyXIfpwþ hntÃPv Hm^okÀ, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ F¶nhcpsS nbam[nImcn em³Uv dhyq I½ojWdpw aäv hntÃPv DtZymKØcpsS nbam[nImcn PnÃm IfÎdpamIp¶p. hntÃPv AknÌâpamÀ, hntÃPv ^oÂUv AknÌâpamÀ, ¢mÀ¡pamÀ, Hm^okv Aäâ³UpamÀ F¶nhsc nban¡p¶Xv tIcfm ]»nIv kÀÆokv I½oj³ XncsªSp¡p¶ enÌnsâ ASnØm¯nemWv. nÀ±nã tbmKyXbpÅ hntÃPv AknÌâpamcn nt¶m ¢mÀ¡pamcnÂnt¶m kontbmdnänbpsS ASnØm¯n DtZymK¡bäw ÂIn kvs]jy hntÃPv Hm^okÀamscbpw kvs]jy hntÃPv Hm^okÀamcn nt¶m konbÀ ¢mÀ¡pamcn nt¶m kontbmdnänbpsS ASnØm¯n DtZymK¡bäw ÂIn hntÃPv Hm^okÀamscbpw nban¡p¶p. FÃm hntÃPv DtZymKØcpw Kh¬saâ v AXmXv Ime§fn nÝbn¡p¶ ]co£m tbmKyXIfpw aäp tbmKyXIfpw tSnbhcmbncn¡Ww. 5. hntÃPv DtZymKØcpw s]cpam䨫§fpwþ hntÃPv DtZymKØÀ tIcf kÀÆokv N«§Ä¡pw kÀ¡mÀ DtZymKØcpsS s]cpam䨫§Ä¡pw hnt[bcmIp¶p. BIbm AhÀ Cu N«§Ä Apkcnt¡­Xpw AXmXv Ime§fn N«§fn hcp¯p¶ t`ZKXnIÄ¡v ApkrXambn {]hÀ¯nt¡­XpamIp¶p. 6. lmPcmtI­ aWn¡qdpIÄþ (1) Ah[n Znhk§sfmgnsI asäÃm Znhk§fnepw FÃm hntÃPv Poh¡mcpw cmhnse 10 aWn apX sshIn«v 5 aWn hsc Hm^okn lmPcmbncnt¡­XmWv. F¶ncp¶mepw tae[nImcnIÄ nÀt±in¡p¶ ]£w aäv A[nIthXsam¶pw IqSmsX Xs¶ X§fpsS apgph³ kabhpw IrXynÀÆlW¯nmbn hnntbmKn¡m³ Poh¡mÀ _m[yØcmWv. F¶m kzo¸ÀamcpsS tPmen kabw cmhnse H³]Xp aWn apX ]{´­phscbmWv. km[mcWKXnbn ]{´­p aWn¡ptijw kzo¸ÀamÀ Hm^okn XpScm³ ]mSpffXÃ. Hm^okv kabw Bcw`n¡p¶Xnp ap¼mbn kzo¸ÀamÀ Imcymebhpw ]cnkchpw ipNnbm¡pI, IpSnshffw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 34. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 34 tiJcn¨p kq£n¡pI F¶o tPmenIÄ ]qÀ¯oIcn¨ncnt¡­XmWv. nÀ±njvS cq]¯nepff lmPÀ ]pkvXIhpw Ap_Ô cPnÌdmb teäv Aä³U³kv cPnÌdpw hntÃPv Hm^okÀ h¨pt]mtc­XmWv. teäv Aä³U³kv cPnÌdnsâ amXrI Ap_Ôwþ 1 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p. D¨bv¡v Hcp aWn¡pw c­p aWn¡panSbv¡pff Ac aWn¡qÀ kabw Hm^okv {]hÀ¯¯nv `wKw IqSmsX D¨`£W¯npff CSthfbmbn D]tbmKs¸Sp¯mhp¶XmWv. hntÃPv Hm^okÀ kzbw IrXynjvT ]men¨v aäpffhÀ¡v Hcp amXrI Bbncn¡Ww. Hm^okv kabaÃm¯t¸mÄ lmPcp­mbncp¶p F¶Xv Akm¶n²y¯nv ]cnlmcamtbm HgnIgnhmtbm AwKoIcn¡p¶XÃ. apÉnw aXhn`mK¯nÂs¸« Poh¡mÀ¡v FÃm shffnbmgvNbpw D¨bv¡v ]{´­c apX c­c hscbpff kabw Ppam akvImc¯nmbn D]tbmKs¸Sp¯mhp¶XmWv. (2) Hm^okn lmPcmbmepS³ FÃm Poh¡mcpw nÀ±njvS amXrIbnepw hep¸¯nepapffXpw XlknÂZmÀ AphZn¡p¶Xpamb Xncn¨dnb ImÀUv [cnt¡­XmWv. Xncn¨dnb ImÀUv FÃmhÀ¡pw ImW¯¡hn[¯n [cn¡p¶Xnv Poh¡mÀ {]tXyIw {i²nt¡­XmWv. 7. Xmakn¨v lmPcmIÂþ Hm^okn lmPcmtI­ kabw ]¯p aWnbmbn nPs¸Sp¯nbn«p­v. ]¯p aWn¡p ap¼mbn Hm^okv Xpd¡pIbpw ]¯p aWn¡pXs¶ {]hÀ¯w Bcw`n¡pIbpw sNbvXn«p­v F¶v Dd¸phcpt¯­ _m²yX hntÃPv Hm^okÀ¡p­v. kzo¸Àam-cpsS tPmen kabw cmhnse 9 aWn apX Bb-Xn-m 9 aWn¡p Xs¶ Hm^okv Xpd¡p¶Xnmbn hntÃPv Hm^okÀ apX hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v hscbpffhsc {IampkrXw ntbmKn¨psIm­v hntÃPv Hm^okÀ¡v D¯chv ]pds¸Sphn¡mhp¶XmWv. Poh¡mÀ Xmakn¨p lmPcmIp¶ ]£w Xmakns¨¯nb kabw teäv Aä³U³kv cPnÌdn tcJs¸Spt¯­XmWv. sshInsb¯p¶ ap½q¶v Znhk§Ä¡v Hcp Znhks¯ BIkvanImh[n jvSs¸Sp¶XpamWv. C¯-c- ¯n Ah[n Ipdhp sN¿p-t¼mÄ Poh--¡m-csâ IW-¡n BI-kvan-Im-h[n Ah-ti-jn-¡p-¶n-sÃ-¦n At]-£-bpsS ASn-Øm--¯n AwKo-IrX Ah[n Ap-h-Zn-¡m-hp-¶-Xm-Wv. Poh--¡m-c³ Ah[n At]£ lmP-cm-¡m-Xn-cn-¡p¶ ]£w {]kvXpX Znhkw iqy-th-X-m-h-[n-bmbn ]cn-K-Wn-t¡-­-Xp-am-Wv. 8. eohv AphZn¡Âþ Xsâ Iogn tPmen sN¿p¶ DtZymKØÀ¡v At]£bnt·Â BIkvanImh[n AphZn¡p¶Xnpff A[nImcw hntÃPv Hm^okÀ¡p­v. F¶m hntÃPv Hm^okÀ XlknÂZmcpsS ApaXn IqSmsX bmsXmcp hn[amb Ah[nbnepw {]thin¡m³ ]mSpffXÃ. IqSmsX BIkvanImh[n HgnsIbpff asäÃm Ah[nIÄ¡papff hntÃPv Poh¡mcpsS At]£IÄ hyàamb ip]mÀitbmsS XlknÂZmÀ¡v Abbvt¡­ NpaXebpw hntÃPv Hm^okÀ¡p­v. hntÃPv Poh¡mcpsS BIkvanImh[n L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 35. hntÃPv Hm^okv amz 35 tcJs¸Sp¯p¶Xnv nÀ±njvS amXrIbnepff cPnÌÀ kq£n¡m³ hntÃPv Hm^okÀ _m[yØmWv. 9. ssIhiapff ]W¯nsâ hnhcwþ hntÃPv Hm^oknse FÃm Poh¡mcpw Hm^oknse¯nbmepS³ X§Ä kz´w nebn ssIhiw kq£n¨n«pff ]Ww kw_Ôn¨ hnhcw Personal Cash Declaration Register-  tcJs¸Sp¯n H¸p hbvt¡­XmWv. PersonalCashDeclarationRegister sâ amXrI Ap_Ôwþ2 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p. 10. Hm^okn n¶pw ]pd¯pt]mIp¶Xvþ (1) Hm^okn h¶ tijw HutZymKnI IrXynÀÆlWhpambn _Ôs¸«v ]pd¯pt]mIp¶ kmlN cy§fn nÝnX amXrIbnepÅ aqhvsaâ v cPnÌdn CXp kw_Ôamb ]qÀ® hnhc§Ä tcJs¸Sp¯m³ Poh¡mÀ _m[yØcmWv. hntÃPv Hm^okdpsS ApaXn IqSmsX Poh¡mÀ Hm^okn n¶pw bmsXmcp ImcWhimepw ]pd¯pt]mIm³ ]mSpffXÃ. am{XhpaÃ, Hm^okv {]hr¯n kab§fn Poh¡mÀ H¶S¦w Hm^okv hn«pt]mIm³ ]mSnÃm¯XpamWv. (2) hntÃPv Poh¡mÀ Ah[n Znhk§fntem Hm^okv {]hr¯n Zn§fntem nehnepff nba§fn Apimkn¡p¶ Xc¯nepff HutZymKnI Bhiy§Ä¡ÃmsX {]Xn^teÑtbmSpIqSntbm AÃmsXtbm kzImcy`qan kÀsÆ sNbvXp ÂIm³ ]mSnÃm¯XmWv. 11. Poh¡mcpsS s]cpamähpw aäpwþ hntÃPv Hm^oknse¯p¶ GsXmcmtfmSpapff s]cpamä¯n Poh¡mÀ At§bäw acymZbpw hnbhpw ]peÀt¯­XmWv. HutZymKnI Bhiy§Ä¡mbn hntÃPv Hm^oknse¯p¶ hÀ¡v e`yamb Ccn¸nSkuIcyw ÂImpw IpSnshff kuIcyw GÀs¸Sp¯mpw apXnÀ¶ ]uc·mÀ, `n¶tijnbpffhÀ, KÀ`nWnIÄ F¶nhÀ¡v ap³KW ÂIphmpw Poh¡mÀ {]tXyIw {i²nt¡­XmWv. 12. CSne¡msc Hgnhm¡Âþ HutZymKnI Bhiy§Ä¡mbn hntÃPv Hm^oknse¯p¶ DtZymKØÀ, At]£IÀ, lÀPn¡mÀ, At]£Itcm lÀPn¡mtcm nba]cambn NpaXes¸Sp¯p¶hÀ F¶nhcÃmsX hntÃPv Hm^oknse¯p¶ GsXmcmsfbpw CSne¡mcmbn IW¡m¡p¶XmWv. C¯c¡mÀ Hm^okv tcJIÄ ssIImcyw sN¿p¶tXm Hm^oknse ssZwZn S]SnIfn {]Xy£amtbm ]tcm£amtbm CSs]Sp¶tXm AphZob aÃm¯Xpw A{]Imcw kw`hn¡p¶ ]£w hntÃPv Poh¡mÀ BbXnsâ ]qÀ® D¯chmZnIfmbncn¡p¶XpamWv. 13. NmÀPv Hm^okÀþ Hmtcm hntÃPnsebpw s]mXphmb {]hÀ¯§Ä L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 36. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 36 hnebncp¯p¶Xnpw GtIm]n¸n¡p¶Xnpw ^oÂUv ]cntim[Ifn XlknÂZmsc klmbn¡p¶Xnpambn Hmtcm hntÃPnte¡pw XlknÂZmÀ¡v Xmeq¡v Hm^oknse sU]yq«n XlknÂZmÀamsc NmÀPv Hm^okÀ F¶ nebn ntbmKn¡mhp¶XmWv. hntÃPv Hm^oknsâ s]mXphmb {]hÀ¯w nc´cambn nco£n¡p¶Xnpw hogvNIfp­mImXncn¡m³ Ahiyw th­ S]SnIÄ kzoIcn¡p¶Xnpw NmÀPv Hm^okÀ _m²yØmWv. hogvNIÄ {i²bnÂs¸«m hnhcw bYmkabw XlknÂZmcpsS {i²bnÂs¸Sp¯pI, ]ncnhv, HSp¡v F¶nh bYmkabw S¡p¶psh¶v Dd¸phcp¯pI, sI«nS nIpXn nÀ®b¯npff dnt¸mÀ«v bYmkabw X¿mdm¡p¶psh¶v Dd¸phcp¯pI, tm«okpIÄ bYmkabw S¯p¶psh¶v Dd¸phcp¯pI, Bhiyapff ]£w GsX¦nepw tPmenIÄ nÀÆln¡m³ hntÃPv Poh¡mcn Bscsb¦nepw {]tXyIambn NpaXes¸Sp¯pI, XlknÂZmÀ nÀt±in¡p¶ FÃm tIkpIfnepw hntÃPv Hm^okdpsS dnt¸mÀ«nt·Â taÂ]cntim[ S¯pI F¶nhbpw NmÀPv Hm^okdpsS NpaXeIfmWv. C{]Imcw ntbmKn¡s¸Sp¶ NmÀPv Hm^okÀ Nq­n¡mWn¡p¶ yqXIÄ ImeXmakw IqSmsX ]cnlcn¡p¶Xnpw hntÃPv DtZymKØÀ _m²yØcmWv. 14. hntÃPv Poh¡mÀ ]»nIv skÀhâpamcmbncn¡psa¶vþ Cu amzense hyhØIÄ¡p hnt[bambn IrXynÀÆlW¯nteÀs¸Sp¶ FÃm hntÃPv Poh¡mcpw 1860 se C³Uy³ in£m nba¯nse 21þmw hIp¸p {]Imcapff ]»nIv skÀhâpamcmbncn¡p¶XmWv. IrXy nÀÆlWs¯ XSks¸Sp¯p¶ hn[¯nepff GsX¦nepw {]hr¯n BcpsSsb¦nepw `mK¯p n¶p­mbm DS³ Xs¶ hnhcw XlknÂZmsc Adnbn¡p¶Xnpw CXp kw_Ôamb ]cmXn tÌj³ lukv Hm^okÀ¡v ssIamdp¶Xnpw hntÃPv Hm^okÀ _m[yØmWv. **** L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 37. hntÃPv Hm^okv amz 37 A²ymbwþ2 hntÃPv DtZymKØcpsS IÀ¯hy§Ä 15. hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIÄþ hntÃPv Hm^okÀ hntÃPn s]mXp/ dhyq `cW¯nsâ Xehpw kÀ¡mcnsâ {]Xnn[nbpamIp¶p.dhyq `cW¯nsâ Xeh³ F¶ nebn hntÃPv Hm^okÀ Xsâ hntÃPnse kÀ¡mÀhI `qanIÄ kwc£n¡p¶Xnpw `qanbnt·Â Npa¯s¸« nIpXnIÄ ]ncn¡p¶Xnpw dhyq dn¡mÀUpIÄ kwc£n¡p¶Xnpw NpaXes¸«ncn ¡p¶p. kÀ¡mcnsâ {]Xnn[n F¶ nebn hyhlmc§fn kÀ¡mcnsâ Xm¸cyw kwc£n¡p¶Xnpw CXc hIp¸pIfnse DtZymKØÀ¡v AhcpsS IrXynÀÆlW¯nv BhiyapÅ klmbw ÂIp¶Xnpw hntÃPv Hm^okÀ¡v NpaXebp­v. kÀ¡mcnsâ t£a {]hÀ¯§Ä S¸nem¡pI, {]IrXnt£m`w, aäpZpc´§Ä, kmw{IanI tcmK§Ä, AKvn_m[ XpS§nb Anãkw`h§fp­mIpt¼mÄ hnhcw DSSn XlknÂZmsc Adnbn¡pI, nehnepÅ nba§fpw N«§fpw Apimkn¡p¶ ISaIÄ bYmkabw ndthäpI, taeptZymKØcpsS FÃm HutZymKnI nÀt±i§fpw Xmakw IqSmsXbpw Imcy£aXtbmsSbpw S¸nem¡pI F¶nhbpw hntÃPv Hm^okdpsS NpaXeIfmWv. 16. hntÃPv Hm^okdpsS aäp {][m IÀ¯hy§Äþ hntÃPv Hm^okdpsS aäp {][ms¸« IÀ¯hy§Ä Xmsg ]dbp¶hbmWv: (1) `qanbnt·Â Npa¯s¸« nIpXnIfmb ASnØm `qnIpXn, BUw_c nIpXn, sI«nS nIpXn XpS§nb em³Uv dhyq hIp¸v Npa¯p¶ FÃmhn[ nIpXnIfpw, Ic§fpw, hcnIfpw kÀ¡mÀ D¯chv {]Imcw CuSmt¡­Xmb aäp XpIIfpw bYmkabw ]ncn¡pI. (2) XlknÂZmcpsS nÀt±impkcWw dhyq dn¡hdn nbaapkcn¨v hkqemt¡­Xmb IpSnÈnIIfpw aäp XpIIfpw nbampkrX S]SnIÄ kzoIcn¨v CuSm¡pI. (3) P]vXn sNbvX PwKa§Ä, hn¡p¶Xp hsc miã§fnÃmsX kq£n¡pIbpw P]vXn sNbvX hIbntem AÃmsXtbm taemZmbsaSp¡p¶Xpw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 38. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 38 AÃm¯Xpamb Ømhc hkvXp¡Ä Imcy£aambn kwc£n¡pIbpw sN¿pI. (4) nIpXnZmbIcn n¶pw IpSnÈnI¡mcn n¶pw ]ncns¨Sp¡p¶ XpIIÄ S]Sn{Ia§Ä ]men¨v bYmkabw kÀ¡mÀ JPmhn ASbv¡pI. (5) kÀ¡mÀhI `qanIfn A[nIrX {]thiw D­mImsX kq£n¡pIbpw It¿äap­mbm hnhcw bYmkabw _Ôs¸« A[nImcn¡v dnt¸mÀ«v sNbvXv At±l¯nsâ nÀt±impkcWw It¿ä¡mÀs¡Xnsc nbampkrX S]SnIÄ ssIs¡mÅpIbpw sN¿pI. (6) `qkwc£Ww, `qan ]Xnhv, `qan GsäSp¡Â, `qan hns«mgnbÂ, Paamäw (t]m¡phchv), Ayw n¸v, dhyq dn¡hdn, `qhnntbmKw, sÂhbÂþ X®oÀ¯S kwc£Ww F¶o dhyq tIkpIfn Øe ]cntim[Ifpw AtzjW§fpw S¯n kvsI¨pw alÊdpw X¿mdm¡n XlknÂZmÀ¡v dnt¸mÀ«v kaÀ¸n¡pI. (7) hntÃPv AXnÀ¯nbnsebpw kÀ¡mÀ `qanIfnsebpw kÀsÆ AXncSbmf§Ä kwc£n¡pIbpw `qansb kw_Ôn¨pÅ FÃm dn¡mÀUpIfpw IrXyambn kq£n¡pIbpw sN¿pI. (8) kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ/hntÃPv AknÌâ v X¿mdm¡p¶ {]Xnamk apXÂþ]ncnhvþ_m¡n ]{XnIIÄ _Ôs¸« mÄhgn, ckoXv _p¡pIÄ, cPnÌdpIÄ, A¡u­pIÄ F¶nhbpambn th­pwhn[w H¯ptm¡n km£ys¸Sp¯n bYmkabw Xmeq¡v Hm^okn F¯n¡pI. (9) taeptZymKØÀ¡v kaÀ¸nt¡­ FÃm dnt¸mÀ«pIfpw BpImenI §fpw IrXykab¯bbv¡pI. (10) kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ/ hntÃPv AknÌâ v/ hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v X¿mdm¡p¶ FÃm A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw bYmkabw ]cntim[n¡pIbpw B­ptXmdpw Pam_´n¡v ap¼mbn ""hmÀjnI em³Uv dhyq A¡u­v'' (XhW apS¡w) FgpXn ]qÀ¯nbm¡n _Ôs¸« cPnÌdpIfpw A¡u­pIfpambn H¯ptm¡n ]cntim[bv¡mbn tabv amkw 15þmw XobXn¡p ap¼mbn X¿mdm¡n hbv¡pIbpw sN¿pI. (11) hntÃPv `cW¯nv e`yam¡nbn«pÅ FÃmhn[ A¡u­pIfpsSbpw cPnÌdpIfpsSbpw eUvPdpIfpsSbpw tcJIfpsSbpw kvsI¨pIfpsSbpw, am¸pIfpsSbpw ^À®n¨dpIfpsSbpw CeIvt{SmWnIv D]IcW§fpsSbpw aäp]IcW§fpsSbpw ItÌmUnb³ F¶ nebn AhsbÃmw icnbmbpw `wKnbmbpw kq£n¡pIbpw ]cn]men¡pIbpw sN¿pI. (12) dhyq hIp¸pambn _Ôs¸«p S¸nem¡n hcp¶ hnhn[ t£a]²XnIfpambn _Ôs¸« dnt¸mÀ«pIÄ bYmkabw kaÀ¸n¡pI. (13) dhyq hIp¸n n¶pw AphZnt¡­Xmb hnhn[ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 39. hntÃPv Hm^okv amz 39 km£y]{X§Ä¡mbn kaÀ¸n¡s¸Sp¶ At]£Ifnt·Â AtzjWw S¯n X§sf A[nImcs¸Sp¯nbn«pÅ km£y]{X§Ä bYmkabw AphZn¡pIbpw ncknt¡­ tIkpIfn hnhcw At]£Is Adnbn¡pIbpw XlknÂZmÀ AphZnt¡­ kÀ«n^n¡äpIfpsS kwKXnbn hyàamb dnt¸mÀ«v kaÀ¸n¡pIbpw sN¿pI. (14) sk³kkv, Ce-£³ F¶nh kw_Ôn¨v tae[nImcnIÄ nÀt±in¡p¶ FÃm tPmenIfpw IrXyambpw kq£vaambpw nÀÆln¡pI (15) tZiob k¼mZy ]²Xn hnPb{]Zam¡m³ PnÃm IfÎdpsS nÀt±i§Ä S¸nem¡pI (16) shÅs¸m¡w, DcpÄs]m«Â, AKvn_m[ XpS§nb Zpc´§Ä/ AXymlnX§Ä kw`hn¡pt¼mÄ hnhcw DSSn XlknÂZmscbpw PnÃm IfÎsdbpw Adnbn¡pIbpw AhcpsS nÀt±impkcWw AptbmPyamb ZpcnXmizmk S]SnIÄ kzoIcn¡pIbpw sN¿pI (17) hntÃPvXe PIob kanXnIÄ bYmkabw hnfn¨p tNÀ¡pIbpw tbmKXocpam§Ä nbampkrXw S¸nem¡p¶Xnv DNnXamb S]SnIÄ ssIs¡mÅpIbpw sN¿pI (18) CþUnkv{SnIväv, Cât{KäUv em³Uv C³^Àtaj³ knÌw(`qtcJ) F¶o Hm¬sse³ kwhn[m§fn tcJIÄ/km£y]{X§Ä AwKoIcn¡p Ibpw Cþt]bvsaâ v kwhn[m¯n sNempIÄ X¿mdm¡pIbpw sN¿pI (19) em³Uv dhyq cPnÌdpIfpw A¡u­pIfpw X¿mdm¡pI, apXÂþ]ncnhvþ_m¡n ]{XnIIÄ X¿mdm¡pI, ^oÂUv tPmenIÄ nÀÆln¡pI F¶nhbn hntÃPv AknÌâ v, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ, hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v F¶nhÀ¡v AptbmPyamb coXnbn tPmenIÄ hoXn¨p ÂIpI (20) IfIvt{Säv ]cntim[ hn`mKw, Xmeq¡v ]cntim[ hn`mKw, Pam_´n Hm^okÀ, nba]cambn A[nImcs¸Sp¯s¸« aäv ]cntim[ DtZymKØÀ F¶nhÀ X¿mdm¡n ÂIp¶ ]cntim[¡pdn¸pIÄ¡v DSSn yqXm]cnlmc adp]SnIÄ X¿mdm¡n ÂIpI. 17. kvs]jy hntÃPv Hm^okdpsSbpw hntÃPv AknÌânsâbpw ISaIÄþ (1) nIpXn ]ncnhv, IpSnÈnI CuSm¡Â F¶nhbn hntÃPv Hm^oksd klmbn¡pIbpw XpIIÄ CuSm¡n ckoXp ÂIpIbpw sN¿pI. (2) hyàambn A[nImcs¸Sp¯nbn«pÅ ]£w PwKa hkvXp¡Ä P]vXn sN¿pI. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 40. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 40 (3) {]Xnamk apXÂþ]ncnhvþ_m¡n ]{XnIIÄ Hm¬ssemtbm AÃmsXtbm X¿mdm¡pI. (4) taeptZymKØÀ¡bbvt¡­ dnt¸mÀ«pIfpw BpImenI§fpw X¿mdm¡pI. (5) hntÃPv Hm^oknse dn¡mÀUpIÄ {Ias¸Sp¯n kq£n¡pIbpw in¸n¡phm³ Imeamb dn¡mÀUpIfpsS ]«nI X¿mdm¡pIbpw sN¿pI (6) ]pdt¼m¡pIÄ ]cntim[n¡pIbpw kÀsÆ sN¿pIbpw Ahbn {]thi§Ä ImWp¶]£w "F' t^mdw dnt¸mÀ«v / "F.F' t^mdw dnt¸mÀ«v, kvsI¨v, alkÀ F¶nh X¿mdm¡pIbpw sN¿pI. (7) ]pdt¼m¡v `qanIfpsS AXnÀ¯n¡ÃpIÄ ]cntim[n¡pIbpw Ahbn GsX¦nepw ]pXp¡pItbm tISp]mSp XoÀ¡pItbm sN¿mps­¦n kXzc S]SnIÄ kzoIcn¡pIbpw sN¿pI (8) `qan]Xnhv, `qkwc£Ww, Paamäw (t]m¡phchv), `qan GsäSp¡Â, `qanbpsS ]cnhÀ¯w/cq]m´cw XpS§nb dhyq tIkpIsf kw_Ôn¨ alkdpIfpw dn¡mÀUpIfpw X¿mdm¡pI. (9) CþUnkv{SnIväv, dhyq dn¡hdn Hm¬sse³, Cât{KäUv em³Uv C³^Àtaj³ knÌw (`qtcJ) XpS§nb Hm¬sse³ kwhn[m§fn kq£va ]cntim[ (Scrutiny), t{]mkknMv, shcn^nt¡j³ IqSmsX dhyq Cþt]bvsaâ v kwhn[m¯n bYmkabw A¡u­v t¢mkv sN¿Â F¶o tPmenIÄ nÀÆln¡pI. (10) FÃmhn[ Fgp¯pIp¯p tPmenIfnepw hntÃPv Hm^oksd klmbn¡pIbpw hntÃPv Hm^okÀ NpaXes¸Sp¯p¶ asäÃm HutZymKnI tPmenIfpw nÀÆln¡pIbpw sN¿pI. (11) hntÃPv Hm^okn tcn«v e`n¡p¶ At]£IÄ, lÀPnIÄ, nthZ§Ä F¶nhbvs¡Ãmw nÝnX amXrIbnepff ssI¸äv ckoXv ÂIpI. ssI¸äv ckoXnsâ amXrI Ap_Ôwþ3 Bbn ÂInbncn¡p¶p. 18. hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v nÀÆlnt¡­ ISaIÄþ (1) hntÃPn ]ncnbp¶ XpIIÄ kÀ¡mÀ JPmhn HSp¡p¶Xnv hntÃPv Hm^oksd klmbn¡pI. (2) nIpXnZmbIcpsStbm IpSnÈnI¡mcpsStbm t]cnepÅ Unamâ v tm«okpIfpw asäÃmhn[ tm«okpIfpw bYmhn[n S¯pI. (3) nIpXnZmbIcn n¶pw nIpXnbn¯nepÅ XpIIÄ Hm¬ssemtbm AÃmsXtbm kzoIcn¨v ckoXv ÂIpIbpw hnhcw _Ôs¸« L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 41. hntÃPv Hm^okv amz 41 A¡u­ntem eUvPdntem tNÀ¡pIbpw sN¿pI. (4) hntÃPv Hm^okÀ NpaXes¸Sp¯p¶ ^oÂUv tPmenIÄ DÄs¸sSbpÅ asäÃm HutZymKnI tPmenIfpw nÀÆln¡pI. 19. hntÃPv AknÌâ v, kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ, hntÃPv ^oÂUv AknÌâ v F¶nhÀ¡v NpaXeIÄ hoXn¨p ÂIÂþ (1) Hcp hntÃPv Hm^okn Hcp hntÃPv AknÌâ v, Hcp kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ Asæn c­v hntÃPv AknÌâ v AXpasæn c­v kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ DÅ kwKXnbn hnhn[ HutZymKnI IrXynÀÆlW§Ä kw_Ôn¨v hntÃPv Hm^okÀ hyàamb Hm^okv D¯chv ]pds¸Sphnt¡­Xpw CXnte¡mbn Hcp Hm^okv D¯chv cPnÌÀ h¨p t]mtc­XpamWv. (2) mÄhgn X¿mdm¡pI, hntÃPv A¡u­pIfpw cPnÌdpIfpw FgpXntbm Hm¬ssemtbm X¿mdm¡pI, CþUnkv{SnIväv, dhyq dn¡hdn Hm¬sse³, dhyq Cþt]bvsaâ v, `qtcJ XpS§nb Hm¬sse³ A[njvTnX tPmenIfpsS nÀÆlWw F¶o IÀ¯hy§Ä kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ, hntÃPv AknÌâ v F¶nhÀ¡mbn Hm^okv D¯chnsâ ASnØm¯n hoXn¨p ÂtI­XmWv. hntÃPv ^oÂUv AknÌâpamÀ nÀÆlnt¡­ HutZymKnI IrXynÀÆlW§Ä kw_Ôn¨pw hntÃPv Hm^okÀ IrXyhpw hyàhpamb Hm^okv D¯chv ]pds¸Sphnt¡­XmWv. 20. hntÃPv Hm^okdpsS A`mh¯n ]Icw NpaXe nÀÆln¡Âþ hntÃPv Hm^okdpsS A`mh¯n ]Icw NpaXe GÀs¸Spt¯­Xv XlknÂZmcpsS IÀ¯hyamIp¶p.hntÃPv Hm^okdpsS Akm¶n²yw aq¶v Znhk¯n A[nIcn¡m¯ Ahkc§fn ]Icw NpaXe kvs]jy hntÃPv Hm^okÀ/hntÃPv AknÌânpw aq¶v Znhk§fn A[nIcn¡p¶ Ahkc§fn kao]s¯ hntÃPv Hm^okÀ¡pamWv ÂtI­Xv. 21. I¯nS]mSpIfpw tae[nImcnIÄ¡pff dnt¸mÀ«pIfpwþ (1) hntÃPv Hm^okn n¶pw ]pdt¯¡bbv¡p¶ I¯pIÄ, adp]SnIÄ, dnt¸mÀ«pIÄ F¶nhbn hntÃPv Hm^okdpsS t]cv, Hm^okv taÂhnemkw, ]n³tImUv, t^m¬ ¼À, Cþsabn hnemkw F¶nh nÀ_Ôambpw DÄs¸Spt¯ ­XmWv. (2) nba§fntem N«§fntem {]tXyIambn ]cmaÀin¨n«pffhsbmgnsI asäÃmhn[ dnt¸mÀ«pIfpw hntÃPv Hm^okÀ, XlknÂZmÀ aptJ am{Xta tae[nImcnIÄ¡p kaÀ¸n¡m³ ]mSpffq. F¶m PnÃm IfIvStdm dhyq UnhnjW Hm^oktdm aäp hIp¸pIfnsetbm Øm]§fnsetbm DtZymKØtcm dnt¸mÀ«pIÄ tcn kaÀ¸n¡Wsa¶v nÀt±in¡p¶ kwKXnIfn Cu S]Sn{Iaw _m[IaÃm¯XmWv. IqSmsX aäp L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 42. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 42 hIp¸pIfpsStbm Øm]§fpsStbm {]mtZinI Hm^okpIfÃmsXbpff Hm^okpIfpambpff I¯nS]mSpIfpw XlknÂZmÀ aptJbÃmsX S¯m³ ]mSpffXÃ. F¶m GsX¦nepw dnt¸mÀ«v X¿mdm¡p¶Xnmbn Hcp hnhcw tcn«v tiJcnt¡­Xv Anhmcyamb kwKXnIfn hntÃPv Hm^okÀ¡v GXp Imcymeb¯n n¶pw BbXv tcJmaqew Bhiys¸Smhp¶Xpw Ah tiJcn¡mhp¶XpamWv (3) 1.4.2019 apX hntÃPv Hm^okpIfn kaÀ¸n¡s¸Sp¶ GsX¦nepw At]£Ifntem lÀPnIfntem ]cmXnIfntem tImÀ«v^o Ìm¼v ]Xnt¡­XnÃm¯mWv. (4) tae[nImcnIÄ¡bbv¡p¶Xnmbn hntÃPv Hm^oktdm hntÃPv Hm^okdpsS nÀt±impkcWw aäp hntÃPv DtZymKØtcm X¿mdm¡p¶ dnt¸mÀ«pIÄ hkvXpXm]cambncnt¡­XmWv (Factual). hntÃPv dn¡mÀUpIÄ, ^oÂUv ]cntim[bn e`n¡p¶ hnhc§Ä, I£nIÄ lmPcm¡p¶ sXfnhpIÄ, km£nsamgnIÄ F¶nhsb Bkv]Zam¡nbmIWw dnt¸mÀ«pIÄ X¿mdmt¡­Xv. dnt¸mÀ«v X¿mdm¡p¶Xnmbn Ahew_n¨n«pff GsX¦nepw hkvXpX kw_Ôn¨ hniIetam A`n{]mbtam ip]mÀitbm bmsXmcp ImcWhimepw dnt¸mÀ«n DÄs¡mffn¡m³ ]mSnÃm¯XmWv. dnt¸mÀ«nse hkvXpXIÄ ASnØmam¡nbpw Ah hnebncp¯nbpw DNnXamb XocpamsaSp¡p¶Xnpff NpaXe dnt¸mÀ«v Bhiys¸« A[nImcn¡p am{XamsW¶XnmemWv dnt¸mÀ«v X¿mdm¡p¶ DtZymKØÀ A`n{]mb§tfm ip]mÀiItfm hnebncp¯epItfm St¯­Xnà F¶p hyhØ sNbvXn«pffXv. 22. NmÀPv ssIamäwþ hntÃPv DtZymKØÀ Øewamdn t]mIp¶ Ahkc§fn ]Icw ntbmKn¡s¸Sp¶ DtZymKØv Xsâ NpaXebnep­mbncp¶ FÃm Hm^okv tcJIfpsSbpw km[kma{KnIfpsSbpw NmÀPv, NmÀPv cPnÌdn tcJs¸Sp¯n ssIamtd­XmWv. CXnte¡mbn Hcp NmÀPv cPnÌÀ hntÃPv Hm^okdpsS NpaXebn h¨pt]mtc­Xpw NmÀPv ssIamäw kw_Ôn¨ NmÀPv cPnÌdnse {]kà`mK§fpsS km£ys¸Sp¯nb ]IÀ¸pIÄ AXmXv kab§fn Xmeq¡v Hm^oknte¡v Ab¨v sImSpt¡­XpamWv. hntÃPv Hm^okÀamÀ Øew amdn t]mIp¶ Ahkc§fn ASnb´nc {]m[myt¯msS sNbvXp XoÀt¡­ hnjb§sf kw_Ôn¨ hniZmwi§Ä IqSn {]tXyIw ]«nIbmbn X¿mdm¡n ]pXpXmbn NpaXetb¡p¶ hntÃPv Hm^okÀ¡p ssIamtd­Xpw BbXnsâ ]IÀ¸v XlknÂZmÀ¡bbv¡p¶Xnsm¸w C{]Imcw ]«nI ssIamdnb hnhcw NmÀPv ssIamä cPnÌdn DÄs¡mffnt¡­XpamWv. 23. hntÃPv Ubdnþ hntÃPv Hm^okv ØnXn sN¿p¶ Øe¯nsâ hnhc§Ä, L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 43. hntÃPv Hm^okv amz 43 hntÃPv cq]oIrXamb XobXn, hntÃPv Hm^okpambn _Ôs¸« {][m Ncn{X kw`h§Ä, hntÃPv ]cn[nbnse Ncn{X {]m[myapff Øe§fpw kvamcI§fpw, hnhn[ Øm]§Ä, sXcsªSp¸v _q¯pIÄ, hntÃPv ]cn[nbnep­mIp¶ tcJs¸Sp¯n kq£nt¡­Xmb {][m kw`h§Ä F¶nh nÝnX amXrIbnepff cPnÌdn tcJs¸Sp¯n kq£n¡m³ hntÃPv Hm^okÀ _m[yØmWv. Hmtcm tcJs¸Sp¯epIÄ¡pw NphsSbmbn hntÃPv Hm^okÀ Xsâ t]cv, HutZymKnI ap{Z, Is¿m¸v F¶nh tNÀ¯v Ah km£ys¸Spt¯­XpamWv. cPnÌdnsâ amXrI Ap_Ôw þ4 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p. **** L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 44. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 44 `mKwþ II `qanbpw `qnIpXnbpw IpSnÈnIbpw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 45. hntÃPv Hm^okv amz 45 A²ymbwþ 3 `qanbpw Ap`h{Ia§fpw (F) skänÂsaâ v Imes¯ Ap`h{Ia§Ä 24. skänÂsaâ vþ (1) `qanbnÂn¶pff hcpamw(Icw]ncnhv) nPs¸Sp¯p¶Xnp th­n imkv{Xobamb `qkÀsÆsb ASnØms¸Sp¯n `qansb JWvUw, kÀsÆ ^oÂUv, k_vUnhnj³ F¶ {Ia¯n hn`Pn¨v `qanbpsS Cw, Xcw, t]cv, hnf, Icw, `qhpSa, ssIhi¡mc³ F¶o hnhc§Ä Hmtcm kÀsÆþ k_vUnhnj³ ¼cnpambn Xn«s¸Sp¯p¶ `cW]camb {]{Inbbmbncp¶p dhyq skänÂsaâ v. C¶-s¯ tI-c-f kw-Øm-¯v DÄ-s¸- Sp-¶ {]-tZ-i-§Ä sk-änÂ-saâ v Im-e-L-«-¯n m-«p-cm-Py-§-tfm {]-hn-iy-I-tfm Bb hy-Xykv-X `-c-W -kw-hn-[m--§-fp-sS Io-gn-em-bn-cp-¶Xn-m sk-änÂ-saânv ssIs¡m­ coXnIÄ XnI¨pw hy-Xy-kv-X-§-fm-bn-cp¶p. kwØm cq]oIcW¯np ap³]v GItZiw Htc ImeL«¯n Xs¶ ]gb XncphnXmwIqÀ, sIm¨n, ae_mÀ taJeIfn dhyq skänÂsaâ v S]SnIÄ S¡pIbp­mbn. ae_mdn 1888-1904 ImeL«¯nepw sIm¨nbn 1898- 1907 ImeL«¯nepw XncphnXmwIqdn 1883-1911 ImeL«¯nepambmWv dhyq skänÂsaâ v S]SnIÄ S¶Xv. skänÂsaâ v ImeL«¯n a{Zmkv {]knU³knbpsS Iognep­mbncp¶ {]tZi§Ä `cW]camb kuIcy§Ä¡mbn ae_mÀ PnÃbmbpw Z£nW Imd PnÃbnepÄs¸« ImkÀtKmUv Xmeq¡mbpw hn`Pn¨ncp¶p. Chbn ImkÀtKmUv taJebn 1882-1904 ImeL«¯nemWv skänÂsaâ v S]SnIÄ ]qÀ¯nbmbXv. CtX¯pSÀ¶v ae_mdnepw ImkÀtKmUpw 1905epw sIm¨nbn 1908epw XncphnXmwIqdn 1911epw skänÂsaâ v cPnÌdpIÄ {]kn²oIcn¡pIbp­mbn. ae_mÀ, ImkÀtKmUv taJeIfn am{Xw ]n¶oSv 1923-1935 Ime¯v dokÀsÆ skänÂsaâ v S¯pIbpw C¯c¯nepff dokÀsÆ skänÂsaâ v cPnÌÀ 1935 {]kn²oIcn¡pIbpw sNbvXncp¶p. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 46. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 46 (2) Hcp `qanbpsS bYmÀ° AhIminIÄ Bcmbncp¶p F¶p Is­t¯­ kmlNcy¯nepw `qanbpsS Cw, Xcw F¶nhbpsS B[nImcnIX ]cntim[n¡p¶Xnpw B{ibn¡mhp¶ ASnØm tcJbmWv skänÂsaâ v cPnÌÀ F¶Xnm BbXnsâ icnbmb ]cn]mehpw Ahbnse Ap`h{Ia§sf¡pdn¨pff {]mYanIamb Adnhpw AXy´mt]£nXamWv. hnhn[ {]tZi§fnse skänÂsaâ v cPnÌdpIfn Cw, Xcw, Ap`h{Ia§Ä F¶nhbn s]mXpsh kamXIÄ ImWmsa¦nepw Hmtcm {]tZi¯npw XXmb hkvXpXIsf kw_Ôn¨v Chbn sNdnb hyXymk§fpffXpamWv. (3) Xn-cp-hn-Xmw-IqÀ {]-tZi-s¯ c-Pn-Ì-dn `Cw’ F¶ tIm-f-¯n-se tc- J-s¸-Sp-¯-en n-¶mWv `q-an ]-­m-c-h-Ibm-tWm, P-·amtWm F-¶p Xn-cn-¨-dn- tb-­-Xv. P-·w h-I `q-an-bp-sS Ip-Sn-bm-bv-a-bpw, C-{]-Im-c-ap-f-f Ip-Sn-bm-bv-a-b-p-k-cn- ¨v B-cm-Wv h-kv-Xp ssIh-iw h-¨n-cn-¡p-¶-sX-¶pw 18þm-as¯ tIm-f-¯n n¶pw Xn-cn-¨-dn-bp-hm³ I-gn-bpw. C-X-p-k-cn¨v, Ip-Sn-bm³ kÀ-¡m-cn-p I-c-hpw, P-·n-¡v P- ·n¡-cw A-sÃ-¦n ]m-«hpw Â-In-bn-cp-¶p-sh-¶p Im-Wmw. sIm-¨n-bn ]-­m-c- h-I-bÃm-¯ `q-an ]p-d-h-I-bm-bn tc-J-s¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p¶p. Cu `q-an-bp-sS ssI-h-i- ¡m-c-sbÃ, a-dn-¨v P-·n-sb-¯-s¶-bmWv `q-hp-S-a-bm-bn tc-J-s¸-Sp-¯n-bn-«p-f-fXv. ssI-h-i-¡m-ct-tbm, A-p-`-h-{I-as¯tbm sk-änÂ-saâ v cPn-kv-ä-dn n¶pw I- s­-¯p-hm³ BIm-¯-Xn-m P-·nbpw Ip-Sn-bmpw X-½n-ep-f-f _-Ôtam, Ip-Sn- bm-bv-a-bp-sS hn-[tam, sk-änÂ-saâ v c-Pn-kv-äÀ sIm-­p am{Xw A-dn-bp-hm³ km-[n- ¡p-I-bnÃ. a-e-_m-dn-se sk-änÂ-saâ v cPn-Ì-dp-I-fn-em-I-s«, `q-an-bn D-S-a-Ø-X- bp-f-f P-·n-sb am-{XaÃ, D-]-tbm-Km-h-Im-iw am-{X-ap-f-f Ir-jn-¡m-c-sbpw ]-«m-Zm- c-m-bn Im-Wn-¨n-cp-¶p. Ip-Sn-bm-bv-abv-t¡m, A-p-`-h-{I-a, P-·nþIp-Sn-bm³ _-Ô¯n- tm AÃ, B-cmWv kÀ-¡m-cn-te-bv-¡p n-Ip-Xn Â-tI-­-bm-Ä F-¶p kq-Nn-¸n- ¡p-¶-Xn-m-bn-cp-¶p -{]m-Yan-I ]-cn-KW. tZ-h-kzw, {_-lvv-a-kzw t]-cn tc-J- s¸Sp-¯-s¸-« `q-an-I-fn A-¡m-e¯pw Ip-Sn-bm-·mÀ D-­m-bn-cp-¶p-sh-¶m-Wv C-Xp Im-Wn¡p-¶Xv. Hmtcm {]-tZ-i-t¯bpw sk-änÂ-saâ v tc-JI-sf A-Sn-Øm--s¸-Sp- ¯n `q-an-bp-sS X-cw Xn-cn-hv NphsS tNÀ¡pw {]Imcambncp¶p. 25. XncphnXmwIqdnse Ap`h{Ia§Äþ (1) sk-änÂ-saâ v Im-e-s¯ (1883- 1911) Xn-cp-hn-Xmw-Iq-dn-se `q-an-I-sf {]-[m--ambpw P-·w `q-an, kÀ¡mÀ `q-an- F¶p- c-­m-bm-Wv Xn-cn-¨n-«p-f-f-Xv. Cu c-­v X-cw `q-an-IÄ ssIh-iw h-bv-¡p-¶-h-cpw P- ·n-I-fpw kÀ-¡mcpw X-½n-ep-f-f _-Ô-s¯-bm-Wv `q-an-bp-sS A-p`h-{I-aw F-¶ hm¡p sIm­v hy-h-l-cn-¡p-¶Xv. P-·w `q-an (2) `q-anbn apjy³ DSaØX BÀÖn¨ Im-ew ap-X ]m-c-¼cy-am- bn A-p-`-hn-¡m-p-f-f A-h-Imi-s¯ Ip-dn-¡p-¶ hm-¡mWv “P-·m-h-Im-iw”. sk- L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 47. hntÃPv Hm^okv amz 47 änÂ-saâ v tc-J-IÄ {]-Im-cw P-·m-h-Im-i-ap-f-f `q-an-I-sf D-S-aØ-X, n-Ip-Xn F-¶n- h-bp-sS A-Sn-Øm--¯n ho­pw Xn-cn-¨n-«p­v. D-S-a-Ø-X-bp-sS A-Sn-Øm--¯n {_-Òkzw h-I, tZ-hkzw h-I, amS-¼n h-I F-¶n-§-s-bm-Wv Xcw Xncn¨ncp¶Xv. n-Ip-Xn-bpsS A-Sn-Øm--¯n-ep-f-f Xn-cn-hp-IÄ aq-¶mWv. (`qanbnt·epff ncmt£]hpw ]qÀ®hpamb DSaØX F¶ AÀ°¯nemWv nehn P·w F¶ hm¡v D]tbmKn¨phcp¶Xv) (F) G-Xp km-l-N-cy-¯nepw `qn-Ip-Xn-bn n¶pw H-gn-hm-¡-s¸-« (Freehold) `qanIfmbncp¶p Cu hn`mK¯nepÄs¸«ncp¶Xv. B- än-§Â, C-S-t¡m-Sv {]-hr-¯n-I-fn-se {io-]m-Zw AY-hm dm-Wn-bp- sS `qan, C-S-¸f-fn C-S-h-I-bv-¡v ]p-d-¯p-f-f N-§-m-tÈcn, ImÀ- ¯n-I-¸-ffn, Xn-cp-hà {]-tZ-i-§-fn-se C-S-¸f-fn cm-Pm-hn-sâ `-qan, ao--¨n-en-se ]q-ªmÀ s]-cp-am-fn-sâ tZiw, sIm-«m-c-¡-c Xm-eq- ¡n-se a-Wn-I-Wv-tT-iz-cw t£{X-t¯m-Sv tNÀ-¶ tZiw, ]-¯-m- ]pc-s¯ F-fw-Ip-¶-¸³ t£{X-t¯m-Sv tNÀ-¶ tZiw, sIm-«m-c- ¡-c-bn-se ]m-t§m-«v Ir-jv-W-kzm-an t£{X-t¯m-Sv tNÀ-¶ tZ- iw, Ip-¶-¯qÀ, ]-¯-m-]p-cw {]-tZi-s¯ a-¶m-Sn `-K-h-Xn-¡v tNÀ-¶ tZiw, Xn-cp-hÃ-bn-se ]--b-¶mÀ Im-hn `-K-h-Xn-bv-¡p tNÀ-¶ tZiw, N-§-m-tÈ-cn-bn-se sIm-§qÀ-¸f-fn -¼q-Xncn-¸m- Sv im-kv-Xm-hnpw `-K-h-Xn-¡pw tNÀ-¶ tZiw, sIm-«m-c¡-c, ImÀ- ¯n-I-¸-ffn, am-th-en-¡-c {]-tZ-i-§-fn-se A-I-hqÀ -¼q-Xn-cn-bp- sS tZiw, sImÃ-s¯ A-I-hqÀ Du-amw-]f-fn -¼q-Xn-cn-¸m-Sn-p tNÀ-¶ tZiw, sN-§-¶q-cn-se h-ªn¸p-g ]-­m-c-¯n-sâ tZ-iw F-¶n-h-bmWv Cu hn-`m-K-¯n-se `q-anIÄ. d-hyq tc-J-I-fn Cu `q-anI-sf A-[n-Im-cw H-gnhv, tZ-i- H-gn-hv F-¶n-§-s-bm-Wv tc-J-s¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p-¶Xv. (_n) tc-t¯ n-Ip-Xn-bn n¶pw H-gn-hm-¡n-bn-cp-¶p-sh-¦n-epw ]n- ¶o-Sv Nn-e hy-h-Ø-ItfmsS nen¶ P-·w `q-an-IfmWv c­mw hn`mK¯nÂ. Cu hn-`m-K-¯n tZ-hkzw AY-hm B-cm-[-m-ebw, Ayw nÂ-¡p-¶tXm ssI-am-äw sN-¿-s¸-Sp-¶tXm B-b {_- Òkzw `q-an-IÄ F-¶n-h-bm-Wv DÄ-s¸-Sp-¶Xv. (kn) cm-P-t`m-Kw AY-hm tcn-b n-Ip-Xn Np-a-¯-s¸« P-·w `q-an- Ifmbncp¶p Ch. s]-cp-¼S-¸v kz-cq]w, sIm-Sp-§ÃqÀ cm-Pmhv, ]q- ªm-äp s]-cp-amÄ, ]-­m-c-¯p-amÀ, X-{¼m-¡-·mÀ, Xn-cp-apÂ-¸m-S- ·mÀ, tIm-hn-e-·mÀ, ]m-enb-¯p ta-tm³, h-S-bm-«v No^v (cheif), m-«p-am-S-¼n-amÀ, hn-tZ--i -am-S-¼n-amÀ, m-bv-¡-·mÀ, hm-cy-·mÀ F- ¶n-h-cp-sS ssI-h-i-¯n-ep­mbncp¶ P-·w `q-an-I-fmWv Cu hn- `m-K-¯n s]-Sp-¶Xv. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 48. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 48 (3) P-·w h-kv-Xp-¡-fp-am-bn _-Ô-s¸-« {]-[m--s¸-« Ip-Sn-bm-bv-a-IÄ NphsS tNÀ¡p¶hbmWv: (i) ]m-«hpw Im-W-hpw Im-W-¸m-«hpw þ `q-an-bn n-¶p-­m-¡m-hp-¶ B-Zmb-s¯-bpw, `q-an A-`n-hr-²n-s¸-Sp-¯p-¶-Xn-v Ip-Sn-bm³ h-¨p-­m-¡p-¶ tZ-l- Þ-§-sfbpw -I-W-¡n-se-Sp-¯v `q-an-¡p n-Ý-bn-¨ncp¶ ]m-«-¯n-s AY-hm hm-S- I-sb-bm-Wv AÀ-°w F-¶p ]-d-ªn-cp-¶Xv. C¯c¯nepff AÀ-°w hn-fhm- tbm hn-f-hn-sâ H-cp ]¦m-tbm ]-Wamtbm I-p-Sn-bm³ P-·n-¡v Â-tI-­n-bn-cp¶p. AÀ-°w ap³-Iq-dm-bn ssI-¸-äp-¶ P-·n¡v, B ap-X-en-sâ ]-en-i I-gn-¨p-f-f Xp-I-tb Ip-Sn-bm³ Â-tI-­n-bn-cp-¶p-f-fp. nÝn-X Im-e-b-f-hp tXmdpw Â-tI-­n-bn-cp-¶ Cu kw-Jy-bm-Wv hmcw. C-§s `q-hp-S-abpw Ir-jn-¡m-c-pw (b-Ym-{I-aw P-·nbpw Ip-Sn-bm-pw) X-½n GÀ-s¸-«n-cp-¶ Iq-«p-¯-c-hm-Zn-¯-apff ImÀ-jn-I-hy-h-Ø-bm- bn-cp-¶p Im-Ww F-¶p km-am-ty- hy-h-l-cn-¨n-cp¶ Ip-Sn-bm-bv-a. {]m-tZ-in-I-am- bpw, Im-em-p-kr-X-ambpw Im-W-¯n-v [m-cm-fw AÀ-°-t`-Z-§-fp-­m-bn-«p­v. AXn- sem-¶m-Wv, A-h-Im-i-{I-a-am-bn Im-Whpw ]m-«hpw H-tc-ka-bw n-e-nÂ-¡p¶ Im- W-¸m-«w. AÀ-°w n-Ý-bn-¨v Ip-Sn-bmp `q-an hn-«p-In-«p-¶-Xn-m ]m-«-hpw, AÀ- °w aq³-Iq-dm-bn P-·n ssI-¸-äp-¶-Xn-m Im-Whpw Cu A-h-Im-i-{I-a-¯n H-tc ka-bw n-e-n¶ncp¶p. (ii) sh-dp-¼m«w þ {]-Xn-^-eamtbm hm-camtbm bm-sXm-cp X-c-¯n-ep- Å kw-Jybpw GÂ-¡msX, `q-an ]m-«-¯n-p ÂInbncp¶Xv. (iii) H-än þ D-]-tbm-Km-p-a-Xn-tbm-sS ssIhiw ÂIn-b `q-an-bn-t·Â Cu-Sm-bn H-cp nÝn-X kw-Jy `q-hpS-a (P·n) Ip-Sn-bm-n n¶pw ssI-¸-äp-I-bpw, Cu kw-Jy-bp-sS ]-en-i-sb-¶ n-e-bn `q-an-bn n-¶p-f-f B-Zm-bw Ip-Sn-bm³ X- n-¨v A-p-`-hn-¡p-Ibpw sN-¿p-¶Xv. (iv) Ip-gn-Im-cm-× þ N-a-b-§Ä h¨pw aäpw `q-an A`n-hr-²n-s¸-Sp-¯n- s¡m-f-fm-sa-¶ hy-h-Ø-bn-ep-ff ssI-h-im-p`hw. (v) C-mw þ m-Sp-hm-gnIÄ, P-·n-IÄ Xp-S-§n-b-hÀ G-sX-¦nepw tk-h- -¯n-tem {]-hr-¯n-bn-tem kw-{]o-Xcm-tbm, A-sÃ-¦n sN-¿p-hm³ N-«w sI-«n-bn- «p-f-f G-sX-¦nepw tk-h-¯ntm {]-hr-¯n-t¡m th­n h-I-sIm-f-fnt¨m A-p- `-h-¯n-m-bn A-p-h-Zn-¨p Â-In-bn-«p-f-f `q-an-I-fm-Wv C-mw `q-anIÄ. kÀ-¡mÀ h- I Cmw `q-an-I-fn n¶pw hy-Xy-kv-X-ambn Chsb A-Sn-a, Ap-t`mKw, Xn-cp-hp- ffw, Xn-cp-h-S-bm-fw Xp-S§n-b t]-cp-I-fn-em-Wv DÄ-s¡m-f-fn-¨n-cp-¶Xv. (vi) A-«n-t¸À þ H-cp `q-an-bn `q-hp-S-a(P-·n)bv-¡p-f-f FÃmhn-[ A-h- Im-i-§fpw Xo-dp Â-Ip-¶Xv. (vii) Ip-SnP-·w AY-hm A-ym-[o--s¸-Sp¯n-b P-·w `qan þ ]qÀ-®- ambpw A-ym-[o--s¸-« tZ-h-kzw, {_-Òkzw `q-anI-sf Ip-SnP-·w F-¶p hn-fn-v-¡p¶p. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 49. hntÃPv Hm^okv amz 49 C-h kÀ-¡mÀ I-W-¡n-epÄ-s¸-«v ]-­m-c-h-I-bm-bn Xo-cp¶p. (4) taÂ-¸d-ª-h Iq-Sm-sX hn-c-f-am-bn I-­ncp-¶ Ip-Sn-bm-bv-a-I-fm-Wv D- g-hp-]m«w, D-g-thm-e, h-bÂhm-semän, D-g-shmän, ]-t«m-e, am-dm-¸m«w, sh-¨p-]m-Xn- ¸m«w, Ip-Sn-¸m-Xn-¸m«w, Ip-gn-bm-¸m«w, I-cw-]m«w, sh-dp-¼m-«-t¯m«w, ]m-Xn-hmcw, hn-¯p-]m-Xn-tXm«w, hn-¯n«pw In-f-¨p-]mXn, tNm-c- Hän, Xp-b-dm-Hän, Xp-d-¡m-cm-×, sh-¨p-]m-Xn-Im-cm-×, A-©p-c-­p-Im-cm-×, s]m-¶n-«p-Im-cm-×, dm-shmän, tÀHän, an-¨-hm-c-Hän, H-änbpw Ip-gn-¡m-W-hpw, ]m-«hpw Ip-gn-¡m-W-hpw Xp-S-§nb-h. kÀ-¡mÀ `q-an- (5) P-·w `q-an-I-fÃm-¯ `q-anI-sf-bm-Wv kÀ-¡mÀ `q-an F-¶p hn-fn-¨ncp- ¶Xv. kÀ-¡mÀ `q-an-sb (F) t]-cn ]-Xn-ª `q-an, (_n) ]p-d-t¼m-¡v, (kn) X-cn-iv, (Un) X-XvNnä `q-an, (C) CShIIÄ (F^v) dn-kÀhv (t^m-d-kväv) `q-an, (Pn) dn- kÀ-Æv sNbvX `qanIÄ (F¨v) dn-kÀhv sN-¿m-¯ `q-an-IÄ F-¶n§-s X-cw Xn-cn- ¨n-cn¡p¶p. (F) t]cn ]Xnª `qanIÄþ HcmfpsStbm IpSpw_¯nsâtbm kwL¯nsâtbm Øm]¯nsâtbm t]cn kÀ¡mÀ dhyq IW¡n ]Xnªv Ap`hn¨p hcp¶ `qanIsf t]cn ]Xnª `qanIÄ F¶p ]dªncp¶p. ]«b`qan, cPntÌÀUv em³Uv F¶n§s Ct¸mÄ Adnbs¸Sp¶bnw `qanIfmWnh. t]cn ]Xnª `qanIsf Ah ]Xn¨p ÂInb D]m[nIÄ Apkcn¨v Xmsg hnhcn¡pw {]Imcw thÀXncn¨n«p­v. (I) kÀ¡mÀhI Asæn ]­mchIþ kÀ¡mÀ Xs¶ P·nsb¶v hnNmcn¡s¸«ncp¶ Cw hkvXp¡fmWnh. Cu Cw hkvXp¡Ä Ap`hn¡p¶ I£nIÄ¡v In«nbn«pff DSaØmhImiw kÀ¡mcn n¶pw tcn«v e`n¨ncp¶XmWv. kÀ¡mcnte¡v nÝbn¨ncn¡p¶ Icw HSp¡p¶ Imet¯mfw Cu hkvXp¡Ä ]mc¼cyambn Ap`hn¡mpw t_m[n¨ {]Imcw Aym[os¸Sp¯mpw A[nImcap­mbncp¶p.. ]­mchI hkvXp¡sf AhbpsS Ap`h{Iaw Apkcn¨v Bdv {][m C§fmbn Xcw Xncn¨ncp¶p. (i) ]­mchI ]m«wþ kÀ¡mÀ hkvXp¡sf bmsXmcp AÀ° _m[yXbpw IqSmsX IpSnbm³amÀ¡v ]m«ambn sImSp¯Xpw ]n¶oSv D]m[nclnXambn ]Xn¨p ÂInh¶ncp¶Xpamb `qanIÄ (ii) ]­mchI Hänþ kÀ¡mcn n¶pw AÀ°w ]äntbm AÀ°w ]änbXmbn KWnt¨m Hmtcm IpSnbm³amÀ¡v ]Xn¨psImSp¡pIbpw AÀ°]eni Ign¨pff ]m«w an¨hmcambn cmPt`mKt¯mSpIqSn B­p tXmdpw hm§n¨phcnIbpw sNbvXncp¶ hkvXp¡fmWv ]­mchI Hän. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 50. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 50 (iii) Cmwþ Cmw hkvXp¡sf DÛhs¯ ASnØmam¡n t]gvkW Cmw (Hcp IpSpw_¯ntm Bfntm ap³ {]hr¯nsb ASnØmam¡ntbm AÃmsXtbm Ap`h¯nmbn kÀ¡mcn n¶pw sImSp¯n«pff `qanIÄ), kÀÆokv Cmw (Hcmfntm IpSpw_¯ntm taem Fs´¦nepw {]hr¯n S¯p¶ hIbv¡mbn kÀ¡mcn n¶pw ÂInbn«pff `qan) F¶n§s c­mbn XcwXncn¨ncp¶p. (iv) hncp¯nþ nÝnX Dugnb§Ä nÝnX kab§fn S¯Ww F¶ n_Ôbv¡v hnt[bambn Aev]w Icw Npa¯n Ap`hn¡m³ AphZn¨ncp¶ hkvXp¡fmWv hncp¯nIÄ. (Dugnb§Ä F¶m kÀ¡mÀ Du«p]pcIÄ¡pff km[ kma{KnIÄ G¸n¡pI, Fgp¶ff¯v {]amWn¨v ]pcIÄ sI«pI, km[§Ä tiJcn¨v ÂIpI XpS§nb {]hr¯nIÄ F¶À°w) (v) hntijmepff Ap`h{Ia§Äþ {]tXyIXcw Cmw hkvXp¡fmWnh. BZyIme skänÂsaâpIÄ {]Imcap­mbncp¶Xpw ]n¶oSv AwKoIcn¡s¸«Xpw Icw Npa¯nbhbpamb ]­mchI IpSnP·w hkvXp¡fpw ]m«wsIm­ hncp¯n hkvXp¡fpamWv Cu hn`mK¯nÂs¸Sp¶Xv. (vi) Icw Hgnhvþ tZhkzhpw {_Òkzhpw AÃm¯ aäv FÃm hn[ Icw Hgnhv hkvXp¡fpw Cu C¯n DÄs¸Sp¶p. (II) kÀ¡mÀ tZhkzwhI hkvXp¡Äþ Ducm× tZhkz§sf kÀ¡mcn tNÀ¯Xnv ap³]mbn B tZhkz§Ä¡v P·mhImiap­mbncp¶ hkvXp¡Ä apgph³ tZhkzw hkvXp¡fmbn kÀ¡mÀ IW¡n DÄs¸Sp¯n. Cu hkvXp¡Ä kÀ¡mÀ tZhkzw hI hkvXp¡sf¶v Adnbs¸«ncp¶p. (III) I­pIrjn hkvXp¡Äþ almcmPmhnsâ kz´w hIbmbn«pff hkvXp¡fmbncp¶p I­pIrjn hkvXp¡Ä. Cu hkvXp¡fn Ap`h¡mÀ¡v Øncambn bmsXmcp AhImihpw D­mbncp¶nÃ. (IV) {io]mZw hkvXp¡Äþ {io]mZw hkvXp¡Ä I­pIrjn hkvXp¡sft]mse Xs¶ almcmPmhnsâ kz´w hIbmbpffhbmbncp¶p. F¶m {io]mZw hkvXp¡fn n¶pff apXseSp¸v Bän§Â X¼pcm³amÀ¡v D]tbmKs¸Sp¯mambncp¶p. (V) {io]­mchI hkvXp¡Äþ {io ]ßm`kzman t£{Xw hIbmbncp¶ hkvXp¡fmWv {io]­mchI hkvXp¡Ä. Cu hkvXp¡fpsS `cW¨paXe kÀ¡mcn n£n]vXambncp¶p. (_n) ]pdt¼m¡vþ s]mXpImcy§Ät¡m s]mXpP§fn GXmpw hn`mK¯nsâ {]tXyI Bhiy§Ät¡m Bbn Hgn¨nSs¸«ncp¶ Icw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 51. hntÃPv Hm^okv amz 51 Npa¯nbn«nÃm¯ kÀ¡mÀ `qanIfmbncp¶p ]pdt¼m¡v `qanIÄ. s]m¶pw hnes¡Sp¯v Hgn¸n¨v Icw IpdshgpXn s]mXpImcy§Ä¡mbn D]tbmKn¨v hcp¶ `qanIfpw ]pdt¼m¡n DÄs¸«ncp¶p. (kn) Xcniv `qanIÄþ kÀsÆ sNbvXXpw Icw sImffn¨tXm AÃm¯tXm Bbn kÀ¡mÀ A[o--X-bn D­mbncp¶hbpw Irjn hym]vXn¡v e`yhpw Bb `qanIsf Xcniv `qanIÄ F¶p ]dªncp¶p. C{]Imcapff `qanIsf ]pdt¼m¡n n¶pw hIXncn¨v Xcniv F¶v tcJs¸Sp¯n kwc£n¨ncp¶p. C¯cw `qanIÄ ]Xnhnp hnt[bambncp¶p. (Un) XXv Nnä `qanIÄþ sIm«mc§tfm kÀ¡mÀ t£{X§tfm ØnXn sNbvXncp¶Xpw Icw sIm­Xpamb `qanIsf kÀ¡mcns ]«mZmcmbn ]cnKWn¨v Nnäbn sImffn¨Xpw F¶m ]«bw sImSp¯n«nÃm¯Xpamb `qanIfmbncp¶p XXp Nnä `qanIÄ. t£{X§tfm sIm«mc§tfm Ccn¡p¶ Øe§fpw ]cnkc§fpw HgnsI XXp Nnäbn sIm­ asäÃm `qanIfpw ]Xn¨p sImSp¡mhp¶hbmbncp¶p. (C) CShIIÄþ ]gb XncpþsIm¨n {]tZi¯p­mbncp¶ kÀ¡mÀ Bbs¡«n DÄs¸«n«nÃm¯Xpw kÀ¡mcn-te¡v `qnIpXn HSp¡p¶Xn n¶pw Hgnhm¡nbn«pffXpamb Øet¯tbm, {]tZit¯tbm BWv kÀ¡mÀ IW¡pIfn ""CShI'' bmbn tcJs¸Sp¯nbncp¶Xv. CShI `qanIÄ kÀ¡mÀ `qanbmbmWv KWn¡s¸«ncp¶Xv. InfnamqÀ, CS¸ffn, hªn¸pg, ]qªmÀ F¶n§s C¯c¯n mev CShIIfmWv D­mbncp¶Xv. (F^v) Hgn¨nSs¸« h§Ä (dnkÀhpIÄ)þ hw BÎv {]Imcw Hgn¨nSs¸«ncp¶ h `qanIÄ AS§nb {]tZiamWv dnkÀhpIÄ. Cu `panIÄ ]Xnhnv hnt[bambncp¶nÃ. (Pn) Hgn¨nSs¸« `qanIÄþ hw BÎv {]Imcw dnkÀÆpIfm¡m³ Dt±in¨v Hgn¨nSs¸«ncp¶ `qanIfmWv Hgn¨nSs¸« `qanIÄ. Hgn¨nSs¸« `qanIfpw ]Xnhnv hnt[bambncp¶nÃ. (F¨v) Hgn¨nSs¸Sm¯ `qanIÄþ dnkÀhpIfpw Hgn¨nSs¸« `qanIfpw AÃmsX kÀsÆ AXnÀ¯n¡v ]pd¯v kÀsÆ sN¿msX InS¡p¶ kÀ¡mÀ `qanIsf Hgn¨nSs¸Sm¯ `panIÄ F¶p ]dªncp¶p. hw hIp¸nsâ A[oXbnembncp¶ C¯cw `panIfpw Irjn¡mbn ]Xn¨psImSp¯ncp¶p. Ip¯I¸m«w `qan (6) kÀ-¡m-cn-tâ-Xm-bn-cp-¶-Xpw, F-¶m ]m-«-hy-h-Øbn-tem I-cmÀ-{]-Im- ctam a-äm-sc-¦nepw ssIh-iw h¨pw A-p`-hn¨pw h-¶ncp-¶Xpamb h-kv-Xp- ¡fmWnh. {I-b-hn-{I-bw hgn-tbm, G-sä-Sp-¡Â hgntbm am-{X-ta C-h kÀ-¡mÀ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 52. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 52 A-[o--X-bn h-cn-I-bpf-fp F-¶-Xn-m Ch-sb {]-tXy-I-am-bn K-Wn-¨ncp¶p. Xn-cp-¸p-hmcw (7) GsX-¦n-epw `q-an-bn n¶pw kÀ-¡m-cn-te-bv-¡p h-tc-­p-¶ n-Ip-Xn- bp-sS nÝn-X `m-Kw (hmcw) H-cp aq¶mw I-£n-¡v ]-Xn¨p Â-In-s¡m-­p-f-f hy- h-Ø-bm-Wv Xn-cp-¸p-hm-cw. kÀ-¡mÀ sIm-Sp-¯p -ho-t«-­ I-S-§-fp-sS ]-en-ibm- tbm t£-{X-§-fn-se A-Sn-b-´-c-§Ä n-hÀ-¯n-¡p-¶-Xn-p-f-f {]-Xn-^-eam-tbm [À-½-Øm-]--§Ät¡m a-X-Øm-]--§Ät¡m A-p-h-Zn-¡p-¶ A-e-h-³kmtbm ]mcn-tXm-jn-Iamtbm Hs¡ hy-Xy-kv-Xam-b Im-c-W-§-fn-emWv Cu hy-h-Ø G-À- s¸-Sp-¯-s¸-«n-cp¶Xv. kÀ-¡mÀ h-gn-bÃmsX, Xn-cp-¸p Np-a-¯-s¸-« h-kv-Xp-hn-sâ A-p-`h-¡m-c-n n¶pw hm-c-w ]-Xn-¨p e-`n-¨ hyàntbm Øm]-tam hm-c- kwJy t-cn-«p ssI-¸äp-I F-¶ co-Xn-bn-em-bn-cp¶p Cu hy-h-Ø -S-¸m-¡n-bn-cp- ¶Xv. I-c-¯n sNe-hv (8) `q-n-Ip-Xn-bn n-¶p-ap-f-f sNe-hv F-¶v hm-Nn-ImÀ-°-apf-f Cu hyh- Ø, H-cp `q-an-bn n-¶p-f-f n-Ip-Xnsb-tbm A-Xn-sâ H-cp `m-Ks¯tbm B n-Ip- Xn-Zm-bI-v C-f-hm-bn A-p-h-Zn-¨v Â-In-b-Xn-s Ip-dn-¡p¶p. 26. sIm¨nbnse Ap`h{Ia§Äþ(1) sIm¨nbn skänÂsaâ v cPnÌÀ {]Imcw Icw Npa¯mhp¶ `qanIsf nesa¶pw ]ds¼¶pw IqSmsX DSaØXbv¡v ApkcWambn ]­mchIsb¶pw ]pdhIsb¶pw c­mbn hn`Pn¨ncp¶p. sImÃhÀjw 1080 (F.Un. 1905) se skänÂsaâ v hnfw_c{]Imcw ]­mchI shdp¼m«mhImiapff `qanIsf {]amWambns«Sp¡pIbpw aäpff FÃm AhImi§sfbpw ]­mchI ImWw, ]pdhI, Cmw F¶n§s aq¶pXcw ssIhimhImi§fnÂs¸Sp¯pIbpw sNbvXncp¶p. ]­mchI ImWw ne§Ä¡v ]­mchI shdp¼m«w ne§Ä¡pff Ic¯nsâ aq¶n c­p hoXhpw ]pdhI `qanIÄ¡v shdp¼m« ne¯nsâ c­nsem¶p hoXhpw ]d¼pIÄ¡v ]­mchI shdp¼m« ]d¼nsâ mensem¶p hoXhpw Icw IW¡m¡nbncp¶p. ]­mchI shdp¼m«¡mÀ¡pw ]­mchI ImW¡mÀ¡pw X§fpsS ssIhiapff hkvXp¡fnt·Â ]qÀ®amb DSaØmhImiw e`n¨p F¶pffXmWv 1080se skänÂsaâ v hnfw_c¯nsâ khntijX. ]­mchIshdp¼m« `qanIfpsSbpw ImWw `qanIfpsSbpw Imcy¯n At¸mgs¯ ssIhi¡mcpambn tcn«pw ]pdhI `qanIfpsS Imcy¯n P·nIfpambn«pambncp¶p skänÂsaâ v S¯nbncp¶Xv. AXpsIm­p Xs¶ ]pdhI `qanIfpsS skänÂsaâ v P·nbpsS Iogn hnhn[ Ap`h{Ia§fnembn [mcmfw ssIhi¡mÀ D­mbncp¶p F¶p ImWmhp¶XmWv. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 53. hntÃPv Hm^okv amz 53 (2) ]pdhIþ kzImcyhyànIÄ¡pw Nne s]mXp Øm]§Ä¡pw P·mhImiap­mbncp¶ `qanIsfbmWv ]pdhI F¶p hnfn¨ncp¶Xv. {_Òkzw, tZhkzw, amS¼n F¶nhcmbncp¶p C¯cw `qanIfpsS P·nIÄ. C¯cw `qanIsf XncphnXmwIqdn P·w hkvXp¡Ä F¶mWv hnfn¨ncp¶Xv. C¯cw ]pdhI `qanIsf shdp¼m«w, ImWw, Hän, ]Wbw, Apt`mKw, ASna F¶n§sbpff H«h[n Ap`h{Ia§fnembn IpSnbm·mÀ ssIhiw h¨ncp¶p. (i) shdp¼m«wþ Bhiys¸Sp¶ apdbv¡v IpSnbm·mÀ hkvXp Hgnªp sImSp¡Wsa¶ hyhØbpÄs¡mffp¶ Icmdmbncps¶¦nepw nÝb{]Imcapff ]m«w apdbv¡v sImSp¯ncp¶ Imet¯mfw bmsXmcp XSʧfpw IqSmsX hkvXp ssIhiw hbv¡p¶Xnv Ignªncp¶p. (ii) ]Wbwþ Bhiys¸Spt¼mÄ ]Ww hm§n `qan Hgnbp¶Xns bmWv ]Wbw F¶p hnfn¨ncp¶Xv. CXv Nq­n¸Wbw, sXmSp]Wbw, neapdn Asæn IpSncp¸mSv, Ic¸Wbw AYhm sImgphn d¡¸Wbw, D­dpXn¸Wbw, Hän, s]dpaÀ°w, ssIhnSpIHän, Hänbv¡pw]pdw, oÀapXÂ, P·]Wbw F¶n§s hyXykvX Xc¯nep­mbncp¶p. (iii) Apt`mKw / ASnaþ Cmw Asæn Apt`mKw F¶Xv ap³]v sNbvXn«pffXpw Asæn Cn sNt¿­Xpamb {]hr¯nIÄ¡p {]Xn^eambn NmÀ¯ns¡mSp¯ hkvXp¡fmbncp¶p. NmÀ¯n hm§p¶hcpsS PmXnt`Zw t]msebpw Ømt`Zw t]msebpw AXnp ]e t]cpIfpw ]dªpt]m¶ncp¶p. `qan sImSp¡p¶Xv Hcp {_mÒWmbncps¶¦n AXnv k´Xn {_Òkzw F¶pw sImSp¡p¶bmfnsâ H¸tam tasetbm Bb {_mÒWÃm¯ PmXn¡mcs¦n AXnv Apt`mKsa¶pw XmW PmXn¡mcs¦n ASna AYhm IpSna F¶pw hnfn¨ncp¶p. sImSp¡p¶Xv ]pcpjs¦n Ap`hw F¶pw kv{Xobvs¡¦n ASnasb¶pw km[mcW ]dªph¶ncp¶p. 27. ae_mdnse Ap`h{Ia§Äþ(1) n-Ip-Xn ]n-cn-hn-pw d-hyp `-c-W-¯n- p-am-bn a-{Zm-kv {]-kn-U³-kn-bp-sS a-äp `m-K-§-fn d-b-¯vhm-cn k-{¼-Zm-b-am-bn-cp- ¶p GÀ-s¸-Sp-¯n-bn-cp-¶-sX-¦n-epw a-e-_mÀ PnÃ-bn a-e-bm-f-¯n-sâ X-Xm-b A-p-`-h-{I-a-§-fpw Ip-Sn-bm-bv-a-bp-am-bn-cp-¶p -S-¸n-en-cp-¶Xv. ssa-kqÀ `c-Ww n- e-n-¶n-cp-¶ Im-e-L-«-¯n d-b-¯vhm-cn k-{¼-Zm-bw GÀ-s¸-Sp-¯p-hm³ {i-a-ap- ­m-sb-¦n-epw P-·w F-¶ k-hn-ti-jam-b A-p-`-h-{I-a-apÄ-s¸-sS-bp-f-f a-ebm-f co- Xn-I-Ä-¡nS-bn Cu k-{¼-Zm-bw ^-e-{]-Z-am-bnÃ*. C-¡m-c-W-¯mÂ, a-{Zm-kv {]- kn-U³-kn-bp-sS s]m-Xphm-b sk-änÂ-saâ v amÀ-Ktc-J-I-fn n¶pw hy-Xn-N-en-¨p L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 54. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 54 sIm­v, Xn-cp-hn-Xmw-Iq-dnepw sIm-¨n-bnepsa-¶-t]m-se a-e-_m-dnepw -S-¸n-en-cp-¶ a-e-bm-f-¯n-sâ s]m-Xphmb A-p`-h-{I-a-§Ä-s¡m-¸w a-e-_m-dn-sâ X-Xm-b A- p-`-h-{I-a-§-tfbpw Iq-Sn DÄ-s¡m-f-fn¨p-sIm-­m-bn-cp-¶p a-e-_m-dn-sâ d-hyp sk- änÂ-saâ v B-hn-jv-I-cn-¨Xv. *(`q-an-bn Ir-jn sN-¿p-¶ B-fm-Wv db-¯v AY-hm Ir-jn-¡m-c³. C-S-n-e-¡m-cnÃmsX, d-b-¯n n¶pw kÀ-¡m-cn-te-bv-¡v t-cn-«v n-Ip-Xn sIm-Sp-¡p-¶ k-{¼-Zm-b-s¯-bm-Wv db-¯vhm-cn F-¶p hn-fn-¨ncp¶Xv. a-e-_m-dn P-·n-amÀ, Im-W-¡mÀ, Ip-Sn-bm-·mÀ F-¶n§s `Ir-jn-¡mÀ’ aq-¶m- bn X-cw Xn-cn-ª-t¸mÄ `q-hp-S-a-I-sf-¶ n-e-bn Io-gv-¡p-Sn-bm-·m-cn n¶pw ]m-«w ]-äp-¶-h- cpw, A-sÃ-¦n C-S-¯-«p-Im-sc-¶ n-e-bn `q-hp-S-a-bv-¡p ]m-«w sIm-Sp-¡m-pw, Io-gv-¡p-Sn-bm-·m- cn n¶pw ]m-«w ]-ämpw Np-a-X-e-s¸-«-hcpw `d-b¯v’ F¶ s]m-Xp-kw-Ú-bn H-¶n-¨p Iq-Sn- b-Xn-m A-Ê cq-]-¯n-ep-f-f d-b-¯vhm-cn k-{¼-Zm-bw a-e-_m-dn D-­m-bn-cp-¶nà F-¶v hneyw te-m-K³ tc-J-s¸-Sp-¯p¶p.) (2) 1888-1904 Imes¯ kÀsÆ skänÂsaâ v {]Imcw kÀ¡mÀ P·w, m«pImÀ P·w (Private Jenmam), Cmw F¶n§s ae_mdnse `qanIsf aq¶mbpw Ahsb © (Wet), tXm¸v (Garden), Øncw ]p© (Occupied Dry), AØncw ]p© (Unoccupied Dry), nIpXn sI«m¯Xv (Un assessed), ]pdt¼m¡v F¶n§s Bdmbpw XcwXncn¨ncp¶p. sIm¨n, XncphnXmwIqÀ {]tZi§fnÂn¶p hn`n¶ambn Ipgn¡mWsa¶ Ap`h{Iaambncp¶p ae_mdn kÀÆkm[mcWambp­mbncp¶Xv. (i) © (Wet) - tXm-Sp-Ifpw _-­p-Ifpw a-äpw nÀ-½n-¨v sh-f-f-¯n- sâ e`y-X D-d-¸m-¡nbpw, `qan n-c-¸m-¡nbpw P-e-tk-N--ku-I-cy-s¯ ap³-nÀ-¯n Ir-jn sN-¿p-¶-Xn-v X-¿m-dm¡n-bncp¶ `qan. (ii) tXm¸v (Garden) - H-cp G-¡-dn-v Np-cp-§nb-Xv ]-¯v sX-t§m, A- sÃ-¦n sX-s§m-¶n-v ]-{´-­v I-hp-t§m ]-Ip-Xn ¹mthm F-¶ n-c-¡n hr£- §tfm D­mbncp¶ `q-an. (iii) Øn-cw ]p© (Occupied dry) - hÀ-jm-hÀjw Øn-c-am-b A-p-`- h-¯n-encn¡p-¶-Xpw, sImÃw tXmdpw n-Ip-Xn nÀ-®-bn-¡-s¸«ncp¶-Xpam-b Irjn- tbm-Kyam-b `qan. (iv) AØn-cw ]p© (Unoccupied dry) - Du-j-c-`q-an-I-tfm Ip-d-ª hn-f-sh-Sp-¸p Im-e-ap-f-f CS¡m-e-hn-f-I-fpsS Irjn -S-¯p-¶tXm B-bXpw Øncamb Ap`h¯nenÃm¯Xpamb `q-an. (v) n-Ip-Xn sI-«m-¯Xv (Unassessed) - ImÀ-jn-I-hr-¯n-bn nt¶m a-tä-sX-¦nepw hn-[¯ntem B-Zm-b-sam¶pw Â-Im-¯-Xn-m n-Ip-Xn Np-a-¯- s¸-Sm-¯ kzImcy`qanIÄ. (3) sk-änÂ-saâ v Ime-¯v a-e-_mÀ {]-tZi-¯v {]-Nm-c-¯n-ep-­m-bn-cp-¶ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 55. hntÃPv Hm^okv amz 55 Ip-Sn-bm-bv-a-IÄ C-h-bmWv. (i) ]m-«w h-t¨m h-bv-¡msXtbm D-f-f Øn-cw Ip-Sn-bm-bv-a. (ii) Hän þ -Cu-Sn-t·Â ap³-IqÀ XpI hm-§n-¨-Xpw ]m«w CÃm-¯- Xpw F-¶m nÝn-X Im-e-b-f-hn ssI-¨o-«v ]p-Xp-¡m-p-f-f ^o- kv sIm-Sp-t¡-­-XnÃm-¯-Xpam-b Ip-Sn-bm-bv-a. (iii) AÀ-°-Hän þ taÂ-¸-dª ssI-¨o-«v ]p-Xp-¡m³ ^o-kv sIm-Sp- t¡-­Xm-b Ip-Sn-bm-bv-a (iv) AÀ-°-Im-Ww þ Cu-Sn-t·Â ap³-IqÀ Xp-I hm-§n-¨-Xpw ]m-«w D-f-f-Xpw F-¶m nÝn-X Im-e-b-f-hn ]p-Xp-¡Â ^o-kv sIm- Spt¡-­-XnÃm-¯-Xpam-b Ip-Sn-bm-bv-a. (vi) Im-Wwþ taÂ-¸-d-ª-Xn ]p-Xp-¡Â ^o-kv sIm-Sp-t¡-­Xm- b Ip-Sn-bm-bv-a. (vii) ]W-bw þ ]m-«w h-t¨m h-bv-¡msXtbm D-f-f-Xpw n-Ýn-X-tam A-n-Ýn-Xtam B-b Im-e-b-f-hn-te-bv-¡pf-fXpamb Cu-Sp-h-bv¸v. (viii) sh-dpw-]m-«w þ ]-{´-t­m A-Xn-e-[n-Itam hÀ-j-t¯-¡pff Cu-Sp-h-bv¸v. (ix) Nq-­n-¸W-bw þ H-cp sImÃ-¯n I-hn-ªpw 12 sImÃ-¯n A-[n-I-cn-¡m-sX-bp-ap-f-f Cu-Sp-h-bv¸v. (x) H-cp sImÃ-t¯¡pf-f-tXm F-t¸mÄ th-W-sa-¦nepw A-h-km-n- ¸n-¡m-hp-¶tXm B-b ]-Wbw. (4) ap-I-fn ]-dª-h Iq-SmsX, a-e-_m-dn- k-hn-ti-j-am-bn D-­m- bn-cp¶ Ip-Sn-bm-bv-a-I-fm-Wv Ip-gn-¡m-Whpw Im-cm×bpw. (i) Ipgn¡mWwþ Hcp `qan AXn n¡p¶ ^eZmbI§fmb hr£§tfmSpIqSn, B hr£§fn n¶pff BZmbw Ap`hn¡p¶Xnpw AXpt]msebpff hr£§Ä h¨p]nSn¸n¡p¶Xnpw th­n, Hcp `qhpSabn n¶pw (Ipgn¡mWwZmÀ) asämcmÄ¡v ssIamäw sN¿p¶XnsbmWv 1930se ae_mÀ sS³kn BIvSn `Ipgn¡mWw’ F¶p nÀÆNn¨n«pffXv. tXm«`qanItfm aäp `qanItfm AtXm c­pw IqSntbm C{]Imcw ssIamdp¶Xnv km[mcWbmbn ]{´­p hÀjt¯t¡m Asæn {]tXyIw {]kvXmhn¡p¶ Imet¯t¡m BWv km[pXbpffXv. Cu Imemh[n¡p tijhpw `qan ssIhiw hbv¡Wsa¦n `qhpSabv¡v nÝnX ]Ww ÂIn ImWw L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 56. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 56 ]pXpt¡­Xp­mbncp¶p. (ii) Im-cm× þ {]-[m--ambpw `h-w ]-Wn-bp-¶ B-h-iy-¯n-te-bv- ¡v X-d-¸m-«w {]-Xn-^-e-am-¡nbpff `q-an ssI-am-äamWnXv. C¶-s¯ a-e-¸pdw, tIm- gn-t¡m-Sv PnÃ-I-fn-em-Wv C-Xv G-sd {]-Nm-c-¯n-ep-­m-bn-cp-¶-Xv. (t£-{X-§-fn X- {´n, im´n, Ig-Iw Xp-S-§n-b hn`mK§fnÂs¸« Nn-e Ip-Spw-_-§Ä-¡v A-p-h-Zn- ¨-Xpw, ]m-c-¼-cy-am-bn A-p-`-hn-¨p h-cp-¶-Xpam-b Im-cmbv-a F¶- A-h-Im-iw Cu Ip-Sn-bm-bv-a-bn n¶pw hn`n-¶-am-Wv). ae_mdnse aäv Ap`h{Ia§Ä¡v sIm¨n, XncphnXmwIqÀ {]tZi§fn n¶pw Imcyamb amä§fp­mbncp¶nÃ. 28. ImkÀtKmUv {]tZis¯ Ap`h{Ia§Äþ(1) tIc-f-¯n-sâ a-äp `m- K§-sf A-t]-£n¨v, hy-Xy-kv-Xhpw sshhn[y§Ä ndªXpamb `-c-W-co-Xn- IÄ-¡v hn-t[-bam-b {]-tZ-i-am-bncp¶p ]gb a{Zmkv {]knU³knbnse ku¯v Imd PnÃbnepÄs¸« Ct¸mgs¯ ImkÀ-tKm-Uv PnÃ. {]m-tZin-I m-Sp-hm-gn-I- sf-¯p-SÀ-¶v ssa-kqÀ `-c-W-¯n-³ Io-gn h-¶-t¸mÄ Im--d PnÃ-bn tNÀ-¡-s¸- Sp-I-bpw, ssa-kq-cn-sâ ]-X--s¯-¯p-SÀ-¶v Im--d Pnà hn-`-Pn-¡-s¸-«-t¸mÄ (1862) Z£n-W Im--d-bn-se H-cp Xm-eq-¡m-bn a-{Zm-kv {]-kn-U³-kn-¡p Io-gn h-cn-I-bpw sNbv-X Cu {]-tZiw, `m-jm-Sn-Øm--¯n-ep-f-f kwØm- cq-]o-I-c-W-¯n I- ®qÀ PnÃ-bp-sS `m-K-am-bm-Wv tI-c-f kw-Øm--¯n- DÄ-s¸-Sp-¶Xv. ]n-¶o-Sv, 1984þemWv Im-kÀ-tKm-Uv H-cp PnÃ-bm-Ip-¶-Xv. a-{Zm-kv {]-kn-U³-kn-bn d-hyq sk-änÂ-saâ v -S-¶ 1882-1904 Im-e-¯mWv Cu {]-tZi-s¯ sk-änÂ-saâ v S]SnIfpw ]qÀ-¯o-I-cn-¨Xv. (2) `-c-W-hy-h-Ø-bp-sS hy-Xy-kvX-X Cu {]-tZi-s¯ A-p-`-h-{I-a-§-sf- bpw Ip-Sn-bm-bv-a-I-sfbpw kzm-[o-n-¨n-«p-f-f-Xm-bn Im-Wmw. a-e-bm-f- co-Xn-bn-ep-f-f Ip-Sn-bm-bv-a-I-fp-sS X--Xm-b au-en-I-X n-e-nÀ-¯p-t¼mÄ-¯-s¶-bpw, A-p-`-h-{I- a-§Ä `m-jm-]-c-am-bpw {]m-tbm-Kn-I-am-bpw a-äp tI-c-f {]-tZ-i-§-fn n¶pw th-dn- «p nÂ-¡p-¶p. ImkÀ-tKm-Uv Xm-eq-¡ns 24 am-K-o-kp-I-fm-bpw (Maganees), am- K-o-kpI-sf hn-tÃ-Pp-I-fmbpw hn-`-Pn-¨n-cp¶p. H-cp am-K-o-kn At©m Btdm hn-tÃ-Pp-I-fm-Wv DÄ-s¸-«n-cp-¶Xv. B-sI 243 hn-tÃ-Pp-IÄ C-¯-c-¯n cq-]o-I-cn- ¨n-cp-¶p. ssI-h-i-h-kv-Xp-hn-s hmÀ-Kvkv (wargs) AY-hm F-kv-tä-äv F¶pw ssI-h- i-¡m-sc hmÀ-Kv-ZmÀ F¶pw hn-fn¨p. C¯-cw F-kv-tä-äpIÄ- aqen (mooli), Pn (geni) F-¶n§-s hn-`-Pn-¡-s¸-«n-cp¶p. aq-en-sb A-Sn-Øm--am-¡n-bm-Wv Ip-Sn-bm-bv-a-sb- ¡p-dn-¡p-¶ hm-¡p-IÄ B-cw`n¡p-¶Xv. {][m- IpSnbmbvaIfpsS hniZmwi§Ä Xm-sg tNÀ-¡p¶p. (i) aq-e-hÀ-Kv-ZmÀ- ]m-c-¼-cy-am-bn h-kv-Xp ssIh-iw h-bv-¡m³ A- h-Im-i-ap-f-f `q-hp-S-aIÄ. (ii) aqeKn-KmÀ-kv- Øn-cw Ip-Sn-bm-·m-À. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 57. hntÃPv Hm^okv amz 57 (iii) aq-en-hÀ-Kv- ]m-c¼-cy Ip-Sn-bmbv-a. (iv) tK-n-hÀ-Kv AY-hm kÀ-¡mÀ tKn-hÀ-Kvþ Ayw nÂ-¸v h-gn kÀ-¡mÀ n-b-{´-W¯n-em-Ip-¶ `q-an-. (v) apeKnþ apeK-n-ZmÀ F-¶p hn-fn-¡p-¶ H-cm-fp-sS t]-cn n- Ýn-X-hpw, am-äw h-cm-¯-Xpam-b ]m-«-¯n-v im-iz-X-am-bn kr-ãn-¡-s¸-Sp-¶ Ip-Sn- bm-bv-a. (vi) NmÂ-Kn ]m-«-¨mÀ-¯vþ H-cp `q-an kv-]-ãamtbm hyw-Kyamtbm H-cp {]-tXy-I Im-et¯-¡m-bmepw A-sÃ-¦nepw ssIh-iw h-bv-¡p-hm³ I-cmÀ sN-¿p-¶ ]m-«-¨mÀ-t¯m, Io-gv-]m-«-¨mÀ-t¯m. (vii) ssh-ZmK-n ]m-«-¨mÀ-¯vþIp-sd hÀ-j-§fnte¡p-f-f ]m-«- ¨mÀ-¯v. (3) taÂ-¸-dªh Iq-Sm-sX A-Shv (Adavu þ Simple Mortgage), BÀ-hmÀ (Arvar), t_m-Kym-Un A-Shv (Bhogyadi Adavu), C-tem-UmÀ-hm³ (Ilodarvan) F-¶n-§-s-bp- ff ssI-h-i]-W-b Ip-Sn-bm-bv-aIfpw (Mortgage of land with possession) ImkÀ-tKm-Uv `mK¯v n-e-hn-ep-­m-bn-cp¶p. (_n) nehnse Ap`h{Ia§Ä 29. `qanbpsS Cwþ kwØmsam«msI ASnØm `qnIpXn (t_knIv SmI-vkv) GÀs¸Sp¯nbtXmSpIqSn skänÂsaâ v Ime¯v `qan Xcw Xncn¨v Icw nÝbn¨ncp¶ coXn¡v {]kàn CÃmXmbn. XpSÀ¶v S¸nem¡nb `q]cnjvIcW nbahpw aäp_Ô nba§fpw qäm­pIfmbn nen¶ncp¶ hnhn[bnw IpSnbmbvaIsf Fs¶t¶¡pambn nÀ¯Â sN¿pIbpw sNbvXp. C¶v tIcf¯nsem«msIbpff `qanIÄ an¡hmdpw kÀ¡mÀ hIsb¶pw t]cn ]XnªsX¶pw c­nambn XoÀ¶n«p­v. `qan-bn³ta BÀÖn-¨n-«pÅ GsX- ¦nepw Ah-Im-i-_-Ô-¯ns ASn-Øm--s¸-Sp-¯n-bpÅ Xcw-Xn-cn-hns-bmWv Cw F¶XpsIm­v AÀ°am¡p¶Xv. (i) kÀ¡mÀ hI `qanþ DSaØmhImiw kÀ¡mcn ]qÀ®ambpw n£n]vXambn«pff FÃm `qanIfpw kÀ¡mÀ hI `qanIfmIp¶p. FÃm kÀ¡mÀ hI `qanIfpw ]pdt¼m¡v `qanIfmIWsa¶nÃ. F¶m FÃm ]pdt¼m¡v `qanIfpw kÀ¡mÀ hI `qanIfmWv. kÀ¡mÀ hI `qan F¶Xn ]pdt¼m¡pIfpw Xcniv `qanIfpw 1957þse `qkwc£W nba¯nse 3þmw hIp¸p {]Imcapff `qanIfpw DÄs¸Sp¶p. L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 58. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 58 (F) ]pdt¼m¡vþ DSaØmhImiw kÀ¡mcn n£n]vXambn«pffXpw s]mXp Bhiy§Ät¡m {KmaoWcpsS kmaqlnImhiy§Ät¡m Bbn D]tbmKn¡pItbm o¡nhbv¡pItbm sNbvXn«pffXpamb nIpXn Npa¯s¸Sm¯ `qanIfmWnh. hniZoIcWw: Xt±ikzbw`cW Øm]§fpsStbm sI.Fkv.C._n. bpsStbm bqWnthgvknänIfpsStbm DSaØXbnepff `qanIÄ ]pdt¼m¡nsâ nÀÆN¯nÂs¸Sp¶hbÃ. Icw Npa¯s¸« kÀ¡mÀhI hkvXphIIfmWnh. F¶m tkhhIp¸pIÄ HgnsIbpff kÀ¡mÀ Øm]§Ä¡v ]pdt¼m¡v `qan ]m«hyhØbneÃmsX ]Xn¨p ÂInbn«pffnS¯v A¯cw `qanIÄ¡v ]pdt¼m¡v F¶ Ìmäkv jvSs¸«v Ah IcwsIm­ `qanIfmbn XpScpw. C¯cw `qanIÄ 1957þse `qkwc£W nba¯nsâ 3þmw hIp¸p {]Imcapff kÀ¡mÀhI `qanIfn DÄs¸«phcp¶nsöXv {it²bamWv. (_n) Xcnivþ DSaØmhImiw kÀ¡mcn n£n]vXambn «pffXpw Irjn¡p]bpàambn«pffXpw ]Xnhnp tbmKyhpamb `qanbmWv Xcniv. (ii) t]cn ]Xnª `qanþ dhyq dn¡mÀUpIÄ {]Imcw kzImcy hyànIfpsStbm Øm]§fptStbm t]cn ]Xnªn«pff `qanIsf t]cn ]Xnª `qan, ]Xnhv `qan, P·w `qan AYhm ]«b`qan (cPntÌÀUv em³Uv) F¶p ]dbp¶p. 30. `qanbpsS Xcwþ `qanbpsS D]tbmK{Ias¯ ASnØmam¡nbpff Xcw XncnhmWnXv. kwØm¯v nehn D]tbmKn¨p hcp¶ hyXykvX§fmb Xc§fpsS hnhc§Ä NphsS tNÀ¡p¶p. (1) newþ sÂIrjn¡p]bpàamb `qan (2) ]pcbnSwþ ]pchbv¡p¶Xnv D]bpàamb Ic`qan (dry land) IfmWnh. (3) ]d¼vþ IcIrjn¡p]bpàambXpw ne¯nsâ nÀhN¯n s]Sm¯Xpamb `qanIfmWnh (dry land) (4) © (Wet)þ ae_mdn skänÂsaâ v ImeL«¯n `qansb Bdv hn`mK§fmbn Xcw Xncn¨ncp¶Xnsem¶mWv ©. shÅs¡«pÅ {]tZi§fpw sÂIrjn¡p]bpàamb {]tZi§fpw © F¶ hn`mK¯n DÄs¸Sp¶p. skänÂsaâ v cPnÌdn Chsb aebmf¯n “” F¶pw Cw¥ojn “W”F¶pw Npcp¡ cq]¯n kqNn¸n¨p ImWp¶p. (5) ©newþ ae_mÀ {]tZi¯v sÂIrjn¡p]bpàamb {]tZi§sf ©new F¶dnbs¸Sp¶p. (6) ]p© (dry land)þ Ic`qan F¶bÀ°¯n ae_mdn D]tbmKn¨p L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 59. hntÃPv Hm^okv amz 59 hcp¶ {]tbmKamWnXv. (7) Øncw]p©þ ae_mÀ {]tZis¯, Øncamb Ap`hapff Ic`qanIÄ (Occupied dry land) F¶ AÀ°¯nemWv skänÂsaâ v cPnÌdn Ch D]tbmKn¨n«pÅXv. skänÂsaâ v cPnÌdn Npcp¡ambn aebmf¯n “Øn.]p.” F¶pw Cw¥ojn “O.D”F¶pw D]tbmKn¨ncn¡p¶p. (8) AØncw ]p© (Un Occupied dry land)þ ae_mÀ {]tZi§fnse Øncamb Ap`hw IqSmsXpÅ Ic`qanIsf skänÂsaâ v cPnÌdn AØncw ]p© F¶Xc¯nemWv DÄs¡mÅn¨n«pÅXv. skänÂsaâ v cPnÌdn C¯cw `qanIsf aebmf¯n “A.]p.” F¶pw Cw¥ojn “U” F¶pamWv kqNn¸n¨n«pÅXv. (9) Icnnewþ tIm«bw, FdWmIpfw, Be¸pg, XriqÀ PnÃIfn am{Xw ImWs¸Sp¶ sÂhbepIfmWnh. Icna®p ndªXpw D¸pshffw Ibdp¶ Xpw hÀjIme¯p am{Xw sÂIrjn¡v D]bpàhpamb ne§fmWnh. (10) ssI¸mSv ne§Äþ hÀjw apgphptam `mKnIamtbm D¸pshÅw IbdmnSbpÅ ne§fmWnh. C¯cw ne§fn a¬Xn«IÄ cq]s¸Sp ¯nbmWv sÂIrjn sN¿p¶Xv. (11) tImÄnewþ ImbepItfmSv tNÀ¶p ØnXnsN¿p¶Xpw shÅw hän¨v am{Xw sÂIrjn km[yambXpamb ne§fmWnh. (12) Rmäp]«nþ Rmdp Sp¶Xnp amän h¨n«pÅ ne§Ä. (13) ]ÅnRmb (]ÅnbmÂ)þ RmdpSp¶XnpÅ `qanIÄ (14) tXm¸vþ sX§v, amhv, Ihp§v XpS§nb ^ehr£§Ä Irjn sN¿p¶ Xnp]bpàamb ]d¼pIÄ AYhm Ic`qanIfmWnh. (15) tXm«wþ tXm«hnfIÄ Irjn sNbvXp h-cp¶ Ic`qanIfmWv tXm«w `qanIÄ. hniZoIcWw :-þ 1963 se tIcfm `q]cnjvIcW nb¯nse 81-mw hIp¸p {]Imcw Hgnhm¡s¸« tXm«§Ä¡v {]kvXpX nba{]Imcw Xcw amäp¶Xnpw ssIamäw S¯p¶Xnpw GÀs¸Sp¯nbn«pff nb{´W§Ä aäp tXm«`qanIÄ¡p _m[IaÃm¯XmWv. **** L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 60. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 60 A²ymbwþ4 em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww 31. em³Uv dn¡mÀUv kwc£Wwþ em³Uv dhyq hIp¸nsâ ssZwZn `cWw Imcy£aam¡p¶Xnv `qansb kw_Ôn¨pÅ dn¡mÀUpIÄ kwc£nt¡­Xv AXy´mt]£nXamWv. AtIw hÀj§Ä¡v ap¼v S¯nb dhyq skänÂsaântmSp_Ôn¨v X¿mdm¡s¸« Øncw dn¡mÀUpIÄ, `qanbn Znhkw{]Xn D­mbns¡m­ncn¡p¶ amä§Ä¡pkrXambn Bhiyamb hyXnbm§Ä hcp¯n Gähpw hoamb coXnbn kq£n¡pI F¶pÅXmWv em³Uv dn¡mÀUv kwc£Ww sIm­v Dt±in¡p¶Xv. 32. skänÂsaâ v dn¡mÀUpIÄþ (1) skänÂsaâ v ]qÀ¯nbmbt¸mÄ kÀsÆ hIp¸v, em³Uv dhyq hIp¸ns G¸n¨ {][ms¸« dn¡mÀUpIÄ Xmsg ]dbp¶hbmIp¶p. (i) hntÃPv AXnÀ¯nsbbpw AXnI¯pÅ kÀsÆ ^oÂUpIsfbpw ImWn¡p¶ hntÃPv am¸v. (ii) skänÂsaâ v Ime¯v sNbvX FÃm kÀsÆ ^oÂUp IfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw A¶p nehnepÅ ]XnhpImcpsSbpw (cPnkvtäÀUv tlmÄUÀ) hnhc§Ä AS§nb cPnÌÀ. (iii) Hmtcm kÀsÆ ^oÂUnsâbpw AXnÀ¯nIfpw B AXnÀ¯nIfpsS Afhp kw_Ôn¨ dn¡mÀUpIfpw ^oÂUnsâ {XntImW§fpw Hm^vskäpIfpw ImWn¡p¶ ^oÂUv Afhp ]pkvXIw. (iv) skänÂsaâ v Ime¯v sNbvX k_v UnhnjpIfpsS AfhpIÄ, InS¸v, AXnÀ¯nIÄ F¶nh ImWn¡p¶ Unsshkv ¹m³ (k_v Unhnj³ kvsI¨pIÄ). (2) Cu dn¡mÀUpIÄ, skänÂsaâ v Ime¯v nehn D­mbncp¶ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 61. hntÃPv Hm^okv amz 61 dhyq ^oÂUpIfpsSbpw kÀsÆ ^oÂUpIfpsSbpw hnkvXoÀWw, Afhv XpS§nb hnhc§Ä am{Xw ImWn¡p¶hbmWv.dokÀsÆ nehn h¶n«nÃm¯bnS§fn `qan ]Xnhv, PaXncn (t]m¡phchv), `qan kÀ¡mcnte¡v FSp¡Â, Ayw n¸v, `qan hns«mgnb XpS§nb ImcW§fm D­mIp¶ ]pXnb k_vUnhnjpIÄ nan¯w dhyq ^oÂUpIfnepw kÀsÆ ^oÂUpIfnepw ApZnw D­mbns¡m­ncn¡p¶ amä§Ä bYmkabw em³Uv dn¡mÀUpIfn tNÀt¡­Xv hntÃPv DtZymKØcpsS ISabmIp¶p. IqSmsX ^oÂUv Afhp ]pkvXI§sfbpw k_v Unhnj³ kvsI¨pIsfbpw AXmXv Imew hoIcn¨v kq£nt¡­Xpw hkvXp¡fpsS hnkvXoÀ®¯n D­mIp¶ amä§Ä tcJs¸Sp¯p¶Xnp th­n skänÂsaâ v cPnÌdnv Hcp Ap_Ôw X¿mdm¡n ]cn]men¨p t]mtc­Xpw hntÃPv DtZymKØcpsS ISabmIp¶p. 33.hntÃPv DtZymKØcpsS ISaIÄþ (1) em³Uv dn¡mÀUpIfpsS kwc£WmÀ°w dhyq DtZymKØÀ nÀhlnt¡­ tPmenIsf Ipdn¨v tIcf kÀsÆ amph c­mw hmeyw H¶mw `mK¯v hniZambn hnhcn¨n«p­v. hntÃPv DtZymKØcpsS {][ms¸« NpaXeIsf¡pdn¨pw hntÃPv Xe¯n AhÀ sNbvXp XoÀt¡­ tPmenIsf¡pdn¨pw am{XamWv Cu A²ymb¯n {]Xn]mZn¨ncn¡p¶Xv. (2) hntÃPv Hm^okdpw hntÃPv AknÌâpw sNbn³ kÀsÆ ]co£mtbmKyX tSnbhcpw kÀsÆ tPmenbn ]cnioehpw sshZKv[yhpw kn²n¨hcpw Bbncn¡Ww. hntÃPv AXnÀ¯nbnsem, AXnÀ¯n¡pÅnsem DÅ kÀsÆ ASbmf§Ä (kÀsÆ amÀ¡v) Bsc¦nepw in¸n¡pItbm, tISp hcp¯pItbm t`Zs¸Sp¯pItbm sN¿p¶Xv ntcm[n¡phm³ 1961 se tIcf kÀsÆ AXncSbmf nbaw hntÃPv DtZymKØÀ¡v A[nImcw ÂIp¶p. (3) GsX¦nepw kÀsÆ ASbmfw in¸n¡pItbm tISphcp¯pItbm o¡w sN¿pItbm t`Zs¸Sp¯pItbm sNbvXncn¡p¶Xmbn Adnhp e`n¡p¶ hntÃPv DtZymKØÀ DS³ Xs¶ hnhcw NmÀPv Hm^oksdtbm Xmeq¡v kÀsÆbsdtbm [cn¸nt¡­XmWv. 34. hntÃPv AknÌâpamcpsS ISaIÄþ (1) ]pXnb k_v UnhnjpIfpw kÀsÆ ^oÂUpIfpw Af¶p Xn«s¸Sp¯n dn¡mÀUp X¿mdm¡p¶Xnpff S]SnIÄ ssIs¡mffpI. (2) Hmtcm hntÃPnepw nenÀt¯­ kÀsÆ ASbmf§Ä Hcp nÝnX ]cn]mSnbpkcn¨v ]cntim[n¡pIbpw kÀsÆ IÃpIfpsS cPnÌÀ (cPnÌÀ Hm^v kÀsh tÌm¬kv), Ioam¸v F¶nh kq£n¡pIbpw sN¿pI. (3) ImWmXmb kÀsÆ IÃpIÄ (XntbmUsseäv tÌjpw Pn.än. tÌjpw HgnsI) ]p:Øm]n¡pIbpw tISp ]änbhbpsS AäIpä¸WnIÄ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 62. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 62 S¯pIbpw sN¿pI. (4) kÀsÆ NmÀPpIfpsS A¡u­v X¿mdm¡pI. (5) kÀsÆ NmÀPv bYmkabw CuSm¡pI. (6) hntÃPnse kÀsÆ dn¡mÀUpIfpw kÀsÆ D]IcW§fpw kq£n¡pI. (7) kÀ¡mÀ hI `qanbnse A[nIrX {]thiw Is­¯pIbpw XpSÀS]SnIÄ kzoIcn¡pIbpw sN¿pI. (8) em³Uv dn¡mÀUv kwc£W¯np th­n dhyq, kÀsÆ hIp¸p taeptZymKØÀ NpaXes¸Sp¯p¶ asäÃm tPmenIfpw nÀhln¡pI. 35. ]pXnb dhyq ^oÂUpIfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw AXnÀ¯n nÀ®bhpw am¸v X¿mdm¡epwþ (1) `qanbpsS ]Xnhntem (cPnkv{Sn), Xc¯ntem hnkvXoÀ®¯ntem D­mIp¶ amäw, Af¶p Xncn¨v am¸v X¿mdm¡s¸« Hcp kÀsÆ ^oÂUns Asæn k_v Unhnjs ]qÀ®amtbm `mKnIamtbm _m[n¡mw. Hcp ^oÂUns Asæn Hcp k_v Unhnjs ]qÀ®ambn _m[n¡p¶ amäw dhyq cPnÌdpIsf am{Xta _m[n¡pIbpÅq. AhbpsS am¸ntm AXnÀ¯nIÄt¡m bmsXmcp hyXnbm§fpw hcp¯p¶nÃ. F¶m Af¶p Xncn¨v am¸v X¿mdm¡s¸« Hcp k_v Unhnj³ (GXv C¯n n¶mbmepw) ]pdt¼m¡nte¡v amäp¶Xpaqew AXnsâ AXnÀ¯nIÄ ]pÀnÀ®bw sNt¿­n hcpt¼mÄ XlknÂZmÀ(`qtcJ) A{]Imcw ]pdt¼m¡ntebv¡v amäm³ AphmZw ÂInb D¯chnsâ ]IÀ¸v _Ôs¸« hntÃPv AknÌânpw Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡pw Ab¨p sImSpt¡­Xpw {]kvXpX k_v Unhnjsâ AXnÀ¯nIÄ ]pÀnÀ®bw sN¿m³ Bhiys¸ tS­XpamIp¶p. XlknÂZmÀ (`qtcJ)bpsS nÀt±iw e`n¨p Ignªm hntÃPv AknÌâ v UnamÀt¡j³ kvsI¨nepw tÌm¬ cPnÌdnepw ]pXnb kÀsÆ IÃpIÄ tNÀt¡­Xpw tÌm¬ cPnÌdnsâ c­mw tImfw t`Zs¸Sp¯n hntÃPv dn¡mÀUpIfn th­ hyXnbmw hcp¯n hnhcw XlknÂZmÀ(`qtcJ)bv¡v dnt¸mÀ«p sNt¿­XpamIp¶p. am¸v X¿mdm¡s¸« Hcp k_v Unhnj³ ]pdt¼m¡n n¶pw atäsX¦nepw C¯ntebv¡p amäpt¼mgpw apIfn hnhcn¨ S]Sn{Iaw AphÀ¯nt¡­XmWv. Af¶p Xncn¨v am¸v X¿mdm¡nb Hcp k_v Unhnj³ ]pdt¼m¡n n¶pw atäsX¦nepw C¯ntebv¡v amäp¶Xpaqew ho­pw nenÀt¯­XnÃm¯ kÀsÆ amÀ¡pIÄ UnamÀt¡j³ kvsI¨n n¶pw tÌm¬ cPnÌdn n¶pw o¡w tNt¿­XmIp¶p. hntÃPv AknÌâ v XlknÂZmÀ (`qtcJ)bpsS nÀt±impkcWw hntÃPv A¡u­pIfnepw cPnÌdpIfnepw BhiyapÅ amä§Ä hcp¯n hnhcw XlknÂZmÀ(`qtcJ)bv¡v L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 63. hntÃPv Hm^okv amz 63 dnt¸mÀ«v sNt¿­XmWv. (2) am¸v X¿mdm¡nb Hcp kÀsÆ ^oÂUnv Asæn k_v Unhnjv `mKnIamb amäw am{XamWv kw`hn¡p¶sX¦n kÀsÆbdpsS klmbt¯msS ]pXnb kÀsÆ ^oÂUv Asæn k_v Unhnj³ Af¶v Xn«s¸Sp¯n am¸v X¿mdmt¡­Xpw _Ôs¸« hntÃPv dn¡mÀUpIfn Bhiyamb amä§Ä hcpt¯­XpamIp¶p. 36. ]pXnb k_v UnhnjpIÄþ (1) nehnepÅ Hcp kÀsÆ ^oÂUnIt¯m k_v UnhnjIt¯m ]pXnb Hcp k_vUnhnjsâ BhiyIX tcnSp¶Xv {][mambpw (i) ]Xnhp amäN«§fpkcn¨v (t]m¡phchv) nehnepÅ Hcp kÀsÆ ^oÂtUm k_v Unhnjtm D]hn`Pw sN¿pI. (ii) `qan GsäSp¡Â nbaapkcn¨v Hcp ]pXnb k_vUnhnj³ sNt¿­n hcpI. (iii) nehnepÅ Hcp kÀsÆ ^oÂUn nt¶m k_vUnhnjn nt¶m ]Xnhv `qan kÀ¡mcnte¡v GsäSp¡pI. (iv) kÀ¡mÀ `qan GsX¦nepw Xt±i kzbw`cW Øm]§Ät¡m Hcp hIp¸n n¶pw asämcp hIp¸ntet¡m ssIamdpI. (v) `qan hns«mgnb nbaapkcn¨v hns«mgnª `qanbnepÅ nIpXn ndp¯Â/Ipdhp sN¿p¶Xnp th­n hn`Pn¡pI. (vi) kÀ¡mÀ hI `qan JN«§fpkcnt¨m aäp N«§fpkcnt¨m ]m«¯nv ÂIpI. (vii) nIpXn Npa¯p¶Xnpth­n Cw Xncn¡pI. (viii) Ic¯n sIm­ `qan ]pdt¼m¡m¡n amäpI. (ix) `qan ]Xnhv N«§fpkcn¨v `qan ]Xn¨v sImSp¡pI XpS§nb kmlNcy§fnemWv. (2) ]Xnhv amä N«§fpkcn¨pÅ (t]m¡phchv N«§Ä) ]pXnb k_v UnhnjpIfnsemgnsI asäÃm k_v UnhnjpIfpsSbpw Imcy¯n tIcf kÀsÆ AXncSbmf nba¯nse 6, 7, 9, 10, 11, 13 F¶o hIp¸pIÄ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 64. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 64 Apimkn¡p¶ n_ÔIÄ ]ment¡­Xpw k_v UnhnjpIÄ Af¶p Xn«s¸Sp¯n CuSpÅ kÀsÆ IÃpIÄ D]tbmKn¨v AhbpsS AXncpIÄ nÀ®bw sNt¿­XpamIp¶p. am¸v X¿mdm¡s¸« Hcp kÀsÆ ^oÂUn n¶pw Af¶p Xncnt¡­ `mK¯nsâ hnkvXoÀ®w Ccp]Xv slÎtdm AXn IqSpXtem Bbm A{]Imcw Af¶v Xncn¡p¶ `mKw Hcp ]pXnb k_v Unhnjmbn cPnÌÀ sN¿p¶Xnv ]Icw Hcp ]pXnb kÀsÆ ^oÂUmbn Af¶v Xncn¨v am¸v X¿mdmt¡­Xpw ]pXnb kÀsÆ ^oÂUnv B hntÃPnse Ahkms¯ kÀsÆ ¼dnp XpSÀ¨bmbpÅ ¼À ÂtI­XpamWv. hn`Pn¡s¸« kÀsÆ ^oÂUnsâ _m¡nbpÅ `mK¯nv AXnsâ BZys¯ ¼À Xs¶bmWv nenÀ¯pI. 37. ]pXnb k_vUnhnj³ S¸n hcp¯p¶Xnp th­nbpÅ S]Sn{Iawþ (1) t]m¡phchv AYhm PaXncntbmSp_Ôn¨pÅ ]pXnb k_vUnhnjpIÄ AphZn¨v D¯chmIphm³ I£nIÄ Paamä¯nmkv]Zamb `qan ØnXn sN¿p¶ Xmeq¡nse XlknÂZmÀ (`qtcJ) bv¡vv At]£ kaÀ¸nt¡­Xp­v. At]£tbmsSm¸w nÀ±nã ^okv HSp¡nb sNem³ ckoXpw lmPcm¡nbncn¡Ww. C{]Imcw e`n¡p¶ At]£IÄ XlknÂZmÀ (`qtcJ) taÂS]Sn¡mbn D¯chn«v hntÃPv AknÌâ nv Ab¨p sImSp¡p¶XmWv. C{]Imcw e`n¡p¶ At]£IÄ cPnÌÀ sN¿p¶Xnpth­n Hmtcm hntÃPnepw kÀsÆ amz aq¶mw hmey¯nse 89þmw ¼À ^md¯n Hcp k_vUnhnj³ cPnÌÀ kq£nt¡­Xpw At]£IÄ e`n¡p¶ apdbv¡v {]kvXpX cPnÌdnse H¶p apX mep hscbpÅ tImf§Ä ]qcn¸n¨ tijw A´c S]SnIÄ kzoIcnt¡­XpamIp¶p. cPnÌdnsâ amXrI Ap_Ôwþ5 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p. ]pXnb k_vUnhnj³ Af¶p Xncn¡p¶Xnp ap¼mbn _Ôs¸« I£nIÄ¡v tIcf kÀsÆ Bâ v _u­dokv N«§fnse Bdmw ¼À t^md¯n tm«okv ÂInbncn¡Ww. t]m¡phchntmSv Ap_Ôn¨pÅ ]pXnb k_vUnhnjpIÄ¡v AhbpsS ]cn[n nÀ®bn¡p¶XnpÅ hyàamb AXncpIÄ CÃm¯ ]£w Af¶p Xncn¡m³ ]mSpÅXÃ. hntÃPv AknÌâ v kÀsÆbdpsS klmbt¯msS ^oÂUv am¸nsâ Hcp ]IÀ¸v X¿mdmt¡­Xpw taep²cn¨ N«§fnse Ggmw ¼À t^md¯n k_vUnhnj³ tÌäpsaânsâ c­p {]XnIÄ X¿mdmt¡­XpamWv. kvsI¨n ]pXnb k_vUnhnjsâ AXncpIfpw AhbpsS AfhpIfpw k_vUnhnj³ tÌäpsaân Gcnbmk-vIzbÀ t]¸À D]tbmKn¨v Xn«s¸Sp¯nb ]pXnb k_vUnhnjsâ hnkvXoÀ®hpw Nph¶ ajn sIm­v tcJs¸Sp¯nbncn¡Ww. ]pXnb k_vUnhnjsâ AXncpIfpw hnkvXoÀ®hpw _Ôs¸« I£nIÄ AwKoIcn¨Xmbn Dd¸p hcp¯p¶Xnp th­n kvsI¨nepw k_v Unhnj³ tÌäpsaânepw AhcpsS Is¿m¸v hmt§­XmWv. ]pXnb k_vUnhnjv _Ôs¸« kÀsÆ ^oÂUn Ahkmambn ÂInb k_v Unhnj³ ¼cnsâ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 65. hntÃPv Hm^okv amz 65 XpSÀ¨bmb ¼À D]tbmKn¨v A¡antS­XmIp¶p. DZmlcWambn Hcp kÀsÆ ^oÂUnv sam¯w Ggp k_vUnhnjpIfmWpÅsX¦n ]pXpXmbn AphZn¡p¶ aq¶v k_vUnhnjpIÄ¡v bYm{Iaw 8, 9, 10 F¶o ¼cpIfmWv sImSp¡pI. kÀsÆ ^oÂUnv k_v UnhnjpIsfm¶pw nehnenÃm¯ ]£w ]pXnb k_v UnhnjpIÄ¡v bYm{Iaw 1, 2, 3 F¶o ¼cpIÄ ÂImhp¶XmWv. H³]Xv k_v UnhnjpIfpÅ Hcp kÀsÆ ^oÂUnse 5, 7 F¶o k_vUnhnjpIÄ¡v Htc kabw ]pXnb k_v UnhnjpIÄ {]tbmK¯n hcpt¯­Xmbm nehnepÅ 5þmw k_vUnhnjnse ]pXnb k_v Unhnjv 10 F¶pw 7þmw k_v Unhnjnse ]pXnb k_vUnhnjv 11 F¶pw A¡anSWw. k_vUnhnj³ tPmen ]qÀ¯nbm¡n Ignªm hntÃPv AknÌâ v /kÀsÆbÀ _Ôs¸« k_vUnhnj³ ^b sam¯¯n Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡v kaÀ¸nt¡­XmWv. C{]Imcw Xmeq¡v kÀsÆbÀt¡m XlknÂZmÀ (`qtcJ) t¡m ssIamdp¶ k_v Unhnj³ ^ben NphsS hnhcn¡p¶ dn¡mÀUpIÄ AS§nbncn¡Ww. (i) k_vUnhnj³ tÌävsaâ v (aq¶p {]Xn) (ii) k_vUnhnj³ kvsI¨v. (iii) ]gb kÀsÆ ^oÂUnsâ Asæn k_vUnhnjsâ hnhc§fS§nb em³Uv cPnÌdnsâ FI-vkv{SmIväv. (iv) nÀ±nã ^okv HSp¡nb sNem³ ckoXv. (v) ]pXnb k_v Unhnjpth­n kaÀ¸n¡s¸« At]£ (2) ]pXnb k_v Unhnjpth­n hntÃtPm^okn e`n¡p¶ At]£IÄ, Ah e`n¡p¶ XobXn apX ]¯p Znhk¯nIw kÀsÆbdpsS klmbt¯msS k_vUnhnj³ tPmen ]qÀ¯nbm¡n Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡v ssIamtd­Xv hntÃtPm^okdpsS NpaXebmIp¶p. 38. t]m¡phchv kw_Ôn¨pÅ k_vUnhnjpIsfmgnsI hntÃPv Hm^okn X¿mdm¡p¶ asäÃm k_v UnhnjpIfpsSbpw AfhpIÄ Xmeq¡v kÀsÆbÀ ]cntim[nt¡­Xpw Ah icnbmsW¶p t_m[yambm _Ôs¸« k_v Unhnj³ ^b nÀ±nã kÀ«n^n¡äv klnXw XlknÂZmÀ(`qtcJ) bv¡v kaÀ¸nt¡­XpamWv. PaXncn (t]m¡phchv) tIkpIsf kw_Ôn¨nSt¯mfw hntÃPv Hm^okn X¿mdm¡p¶ FÃm k_v UnhnjpIfpw ""sN¡v sajÀ'' sN¿m³ Xmeq¡v kÀsÆbÀ _m²yØÃ. Ahbn Ccp]Xv iXamw am{Xw ]cntim[n¨m aXnbmIp¶XmWv. XlknÂZmÀ(`qtcJ) k_v Unhnj³ ^b ]cntim[n¨ tijw ]pXnb k_v UnhnjpIÄ¡v AphmZw ÂtI­Xpw XpSÀ¶v ]cntim[bv¡pw ]pXp¡nb dn¡mÀUnpw th­n kÀsÆ kq{]­nv L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 66. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 66 Ab¨p sImSpt¡­XpamIp¶p. kÀsÆ kq{]­v Hmtcm kvsI¨pw _Ôs¸« kÀsÆ ^oÂUnsâ ]gb AfhpIfpambn H¯p tm¡n ]pXnb k_v UnhnjpIfpsS t¹m«n§nepw AfhpIfnepw kmt¦XnI ]cntim[ S¯n ]pXnb k_v UnhnjpIÄ DÄs¡mÅp¶ kÀsÆ ^oÂUnsâ ]pXnb kvsI¨pw (aq¶p {]Xn) Hmtcm k_vUnhnjsâbpw hnkvXoÀ®s¯ ImWn¡p¶ Gcnbm enÌpw X¿mdmt¡­Xpw C{]Imcw X¿mdm¡p¶ kvsI¨nsâbpw Gcnbm enÌnsâbpw c­p {]XnIÄ hoXw XlknÂZmÀ (`qtcJ)bv¡v Ab¨p sImSpt¡­XpamWv. ]pXnb k_vUnhnjpIÄ AphZn¡p¶Xv `qan GsäSp¡Â tIkntmSp_Ôn¨mbm kvsI¨nsâbpw Gcnbm enÌnsâbpw aq¶p {]XnIÄ hoXw `qan GsäSp¡env NpaXebpff kvs]jy XlknÂZmÀ¡v Ab¨p sImSpt¡­XmWv. ]pXnb k_vUnhnjpItfmS p_Ôn¨v hntÃPv dn¡mÀUpIfn Bhiyamb amäw hcp¯p¶Xnp th­n kÀsÆ kq{]­n n¶pw e`n¡p¶ ]pXp¡nb kvsI¨pw ""Gcnbm'' enÌnsâ c­p ]IÀ¸pw XlknÂZmÀ(`qtcJ) _Ôs¸« hntÃPv AknÌânv Ab¨p sImSp¡Ww. Cu dn¡mÀUpIÄ Xmeq¡n n¶pw e`n¨p Ignªm DS³ Xs¶ hntÃPv dn¡mÀUpIfn Bhiyamb amäw hcp¯pIbpw A{]Imcw amäw hcp¯nb hnhcw km£ys¸Sp¯n Gcnbm enÌnsâ Hcp {]Xn XlknÂZmÀ(`qtcJ)¡v Ab¨p sImSp¡pIbpw sNt¿­Xv hntÃPv AknÌânsâ ISabmIp¶p. Gcnbm enÌnsâ Hcp {]Xn hntÃtPm^okn kq£nt¡­XmWv. 39. ^oÂUv Afhv joäpIÄþ hntÃPv B^okn kq£n¨p t]mcp¶ kÀsÆ ^oÂUpIfpsS Afhp joäpIfn (HdnPn kÀsÆ sajÀsaâ v joäv) bmsXmcp ImcWhimepw amä§Ä H¶pw Xs¶ hcp¯m³ ]mSpÅXÃ. F¶m hÀjw tXmdpw kÀsÆ ^oÂUpIfn D­mIp¶ amä§tfmSp_Ôn¨v X¿mdm¡s¸Sp¶ ^oÂUv Afhp joäpIÄ Hmtcm hÀjt¯¡pw {]tXyIw {]tXyIw Xp¶ns¡«n hmÀjnI sabnâ³kv _p¡mbn kq£n¡pIbpw amÀ¤ nÀt±i¯np th­n ""sabnâ³kv _p¡v tm¡pI'' Fs¶mcp Ipdn¸v X¿mdm¡n ]gb ^oÂUv Afhp joäpItfmsSm¸w H«n¨phbv¡pIbpw thWw. AXmXv hÀj¯n sabnâ³kv _p¡n kq£n¨n«pÅ ^oÂUv Afhv joän amäw D­mIp¶ ]£w A{]Imcw amäw D­mIp¶ joäpIÄ d±m¡n o¡w sNt¿­Xpw o¡w sN¿p¶ joäpIfn d±m¡n F¶v ]pds¯gp¯v tcJs¸Spt¯­XpamIp¶p. A©p hÀjw IqSpw tXmdpw C{]Imcw X¿mdm¡s¸Sp¶ hmÀjnI sabnâ³kv _p¡pIÄ {IampKXambn tNÀ¯v {]tXyIw hmey§fmbn kq£n¡pIbpw thWw. Hmtcm hntÃPm^oknepw AXmXv hntÃPnse FÃm kÀsÆ ^oÂUpIfpsSbpw k_v UnhnjpIfpsSbpw hnkvXoÀ®w tcJs¸Sp¯p¶ Hcp Gcnb enÌv, kÀsÆ amphense 92þmw ¼À ^md¯n kq£nt¡­XmWv. kÀsÆ ^oÂUpIÄ¡pw k_v Unhnjp IÄ¡pw bYmIme§fn D­mIp¶ amä§Ä Cu enÌn tcJs¸Sp¯m³ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 67. hntÃPv Hm^okv amz 67 hntÃPv DtZymKØÀ {]tXyIw {i²n¡Ww. ]pXnb kÀsÆ ^oÂUpIfp­m Ipt¼mÄ Ah hntÃtPm^okn kq£n¨n«pÅ hntÃPv am¸n Xmeq¡v kÀsÆbsds¡m­p t¹m«p sN¿nt¡­XmWv. 40.^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v X¿mdm¡p¶Xnsbpw hnXcWw sN¿p¶Xnsbpw kw_Ôn¨vþ ^oÂUv am¸pIfpsS ]IÀ¸np th­n _Ôs¸« hntÃPv Hm^okÀ ap¼msI At]£ kaÀ¸n¡mhp¶XmWv. At]£I³ nÀ±nã ^okv HSp¡nbncn¡Ww. C{]Imcw e`n¡p¶ At]£IÄ ]IÀ¸v e`yam¡p¶Xnmbn hntÃPv AknÌânp ssIamtd­Xpw hntÃPv AknÌâ v At]£Isâ BhiympkcWw _Ôs¸« ^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v X¿mdmt¡­XpamWv. hntÃPv AknÌâ v C{]Imcw X¿mÀ sNbvX ^oÂUv am¸nsâ ]IÀ¸v hntÃtPm^okn kq£n¨n«pÅ Gähpw ]pXnb kvsI¨pambn H¯p tm¡nbtijw BbXv hntÃPv Hm^okÀ km£ys¸Sp¯n At]£Iv ÂtI­XmWv. ]Xnhv `qanIfpsS AXnÀ¯nIÄ IrXyambn ImWn¨p sImSp¡p¶Xnv `q DSaIÄ¡v nÀ±nã ^okv HSp¡nb sNem³ klnXw XlknÂZmÀ(`qtcJ) ap¼msI At]£ kaÀ¸n¡mhp¶XmWv. 41. kÀsÆ ASbmf§fpsS kwc£Wwþ tIcf kÀsÆ AXncSbmf N«§fpkcn¨v `qanbn nenÀt¯­ ASbmf§Ä Xmsg ]dbp¶hbmWv. (i) XntbmUsseäv tÌjpIÄ (ii) kÀsÆ ^oÂUpIfpsS AXncpIfnse hfhpIfnepÅ kÀsÆ IÃpIÄ (iii) kÀsÆ ^oÂUpIfnse kÔn (PMvj³) IfnepÅ kÀsÆ IÃpIÄ. (iv) `Pn’ ssepIfpw t_kv ssepIfpw Ahkmn¡p¶ `mK¯pÅ kÀsÆ IÃpIÄ. (v) k_v Unhnjsâ AXnÀ¯nbnepÅ hfhpIfnse kÀsÆ IÃpIÄ. (vi) Pn.]n.Fkv. tÌjpIÄ 42. kÀsÆ ASbmf§Ä kw_Ôn¨ cPnÌdpIÄþ (1) ta¸dª kÀsÆ ASbmf§Ä kwc£n¡p¶Xnpth­n Hmtcm hntÃtPm^oknepw NphsS hnhcn¡p¶ cPnÌdpIÄ kq£nt¡­XmWv. (i) kwc£nt¡­ kÀsÆ ASbmf§fpsS hnhc§Ä ImWn¡p¶ Ioam¸v AYhm UnamÀt¡j³ kvsI¨v. (ii) XntbmUsseäv tÌjpIfnse kÀsÆ¡ÃpIfpsS hnhc§Ä ImWn¡p¶ tÌm¬ cPnÌÀ "F'. (iii) ^oÂUp tÌmWpIsf ImWn¡p¶ cPnÌÀ (tÌm¬ cPnÌÀ _n) L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 68. tIcf em³Uv dhyq amz hmeywþVI 68 (iv) AIvtmfPvsaâ v cPnÌÀ. (v) kÀsÆ ASbmf§Ä ]pXp¡p¶Xnsbpw AhbpsS AäIpä¸WnIÄ XoÀ¡p¶Xnsbpw kw_Ôn¨ cPnÌÀ. (vi) kÀsÆ IÃpIfpsS tÌm¡v cPnÌÀ. (2) Xmeq¡v kÀshbdpsS taÂtm«¯n Hcp hntÃPn nenÀt¯­ FÃm kÀsÆ ASbmf§fpw UnamÀt¡j³ kvsI¨n A¡antS­Xv hntÃPv AknÌânsâ IÀ¯hyamIp¶p. XntbmUsseäv tÌjpIÄ¡v Nph¶ ajnbn Hmtcm hntÃPnepw XpSÀ¨bmb {Ia¼dpIÄ D]tbmKnt¡­XmWv. hntÃPv AXnÀ¯nbnse kÀsÆ ASbmf§Ä¡v hntÃPnsâ hS¡p ]Snªmsd Zn¡n n¶pw {]Z£nWambn (t¢m¡v sshkv) {Ia¼cpIÄ ÂtI­Xpw JÞ§fpsSbpw ssaÀ kÀIyq«pIfpsSbpw AXnÀ¯nbnepÅ kÀsÆ IÃpIÄ¡v hntÃPv AXnÀ¯nbnse kÀsÆ ASbmf§Ä¡v ÂInbn«pÅ ¼cpIfpsS XpSÀ¨bmbpÅ ¼cpIÄ ÂtI­XpamWv. CXnte¡mbn kÀsÆ ^oÂUpIfpsSbpw ]pdt¼m¡v k_vUnhnjpIfpsSbpw AXncpIÄ am{Xw ImWn¡p¶ Ccp]Xp apX ap¸Xphsc kÀsÆ ^oÂUpIfS§nb UnamÀt¡j³ kvsI¨pIÄ I«nbpÅ t]¸dn X¿mdm¡n kq£n¡pIbpw thWw. 43. kÀsÆ IÃpIfpsS ]cntim[þ (1) tÌm¬ cPnÌdn tcJs¸Sp¯nbn«pÅ Hmtcm kÀsÆ IÃpw km[mcWbmbn hÀj¯n Hcp {]mhiysa¦nepw hntÃPv AknÌâ v ]cntim[nt¡­XmWv. F¶m {]mtbmKnIambn CXp km[yaÃm¯ ]£w ]cntim[bpsS Imemh[n Hcp hÀj¯n IqSpX o«mhp¶XpamWv. F¶m {]XnhÀjw IpdªXv 1000 kÀsÆ IÃpIsf¦nepw ]cntim[nt¡­Xpw hntÃPnse FÃm kÀsÆ IÃpIfpsSbpw ]cntim[ A©p hÀj¯n Ihnbm¯ ImebfhnpÅn ]qÀ¯nbm¡nbncnt¡­XpamIp¶p. CXnpth­n Xmeq¡v kÀsÆbÀ ap³Iq«n Hcp k©mc ]cn]mSn X¿mdm¡n kÀsÆ kq{]­nsâ AwKoImcw hm§n hntÃPv AknÌânp ssIamtd­XmWv. ]cntim[ thfbn IÃv icnbmb nebn ImWp¶ ]£w tÌm¬ cPnÌdnsâ aq¶mw tImf¯n "nehnep­v' F¶pw AÃm¯ ]£w "ImWmXmbncn¡p¶p', "]pd¯mbncn¡p¶p' a®v sIm­v/ kkymZnIÄ sIm­v aqSs¸«ncn¡p¶p F¶n§s ]cntim[bn ImWp¶ {]Imchpw tcJs¸Sp¯n Is¿m¸pw XobXnbpw hbvt¡­XmWv. cPnkvädnsâ amXrI Ap_Ôwþ 6 (F), 6 (_n) F¶nhbmbn tNÀ¯ncn¡p¶p. (2) kÀsÆ IÃpIÄ `qanbn n¶pw ]pd¯mbncn¡pItbm Nmªp n¡pItbm aqSs¸«ncn¡pItbm AhbpsS of¯n aq¶nsemcwiw a®np apIfn DbÀ¶p n¡mXncn¡pItbm sN¿p¶ ]£w Ahsb AäIpä ]WnIÄ¡v hnt[bamt¡­XmWv. Hcp kÀsÆ¡Ãv ]pXp¡pItbm tISp]mSp L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I
  • 69. hntÃPv Hm^okv amz 69 XoÀ¡pItbm sNt¿­nhcpt¼mÄ hntÃPv AknÌâ v kÀsÆ AXncSbmf nba¯nse 15(2)-þmw hIp¸pkcn¨v 1þmw ¼À ^md¯n `q DSabv¡v tm«okv ÂtI­Xpw AIvtmfPvsaâ v cPnÌdn AbmfpsS ssI¸äv hmt§­XpamWv. tm«okv ssI¸än 15 Znhk¯npÅn `q DSa kÀsÆ IÃv ]pXp¡pItbm tISp]mSp XoÀ¡pItbm sN¿p¶Xn hogvN hcp¯p¶Xmbm hntÃPv AknÌâ v B tPmen kÀ¡mÀ sNehn nÀhlnt¡­Xpw sNehmb XpI I£nbn n¶pw CuSmt¡­XpamWv. tm«okv cPnÌdnsâ amXrI Ap_Ôwþ7 Bbn tNÀ¯ncn¡p¶p. (3) XntbmUsseäv tÌmWns kw_Ôn¨nSt¯mfw `q DSabv¡v H¶mw ¼À t^md¯n tm«okv ÂIn¡gnªmepS³ Xs¶ hntÃPv AknÌâ v kÀsÆbdpsS klmbt¯msS ãs¸« tÌmWnsâ Ømw ImWn¡p¶ Hcp kvsI¨v X¿mdm¡n Xmeq¡v kÀsÆbÀ¡v ÂtI­XmWv. 44. XntbmUsseäv IÃpIfpsS ]cntim[þ km[mcWbmbn XntbmUsseäv IÃpIsfmgnsIbpÅ kÀsÆ IÃpIÄ ]pxØm]n¡pItbm tISp]mSpIÄ XoÀ¡pItbm sN¿p¶Xnv S]SnIÄ kzoIcnt¡­Xv hntÃPv AknÌâ v BIp¶p. C{]Imcw sN¿p¶Xnp ap¼mbn `qhpSa tm«okv ssI¸än 15 Znhkw ]qÀ¯nbmtbm F¶p cPnÌÀ tm¡n Dd¸p hcpt¯­Xp­v. Ignbp¶Xpw kÀsÆ IÃpIÄ ]pXp¡pItbm tISp]mSpIÄ XoÀ¡pItbm sN¿p¶Xv _Ôs¸« I£nIfpsS km¶n²y¯nemIm³ {iant¡­XmWv. F¶m I£nIÄ lmPcmIm¯ ]£w AhcpsS Akm¶n²y¯nepw Cu tPmen sNbvXp XoÀ¡mhp¶XmWv. kÀsÆ ASbmf§Ä ]pXp¡pItbm tISp]mSp XoÀ¡pItbm sNbvXp Ignªm hntÃPv AknÌâ v hnhcw cPnÌdnse A©mw tImf¯n "]pXp¡n'/"tISp]mSpIÄ XoÀ¯p' F¶n§s BhiyapÅ dnamÀs¡gpXn Is¿m¸pw XobXnbpw tcJs¸Spt¯­XmWv. ImWmXmb Hcp kÀsÆ IÃnsâ Ømw tdmUntem Znbntem hcp¶Xp nan¯w AXv ]pxØm]n¡m³ km[n¡msXh¶m tÌm¬ cPnÌdnse A©mw tImf¯n "Dt]£n¨p' F¶ dnamÀ¡v tcJs¸Sp¯mhp¶XmWv. F¶m tÌm¬ cPnÌdn n¶pw {]kvXpX kÀsÆ ASbmfw o¡w sN¿m³ ]mSpÅXÃ.kÀsÆ ASbmf§Ä BhiyapÅXpw F¶m Øncamb sI«p]mSpIÄ sIm­p (am³k³dn kv{SIvNÀ) CuSpÅ AXncpIÄ nÀ®bw sNbvXn«pÅXpamb Øe§fnepw kÀsÆ IÃpIÄ Øm]nt¡­ Bhiyw CÃ. tÌm¬ cPnÌdn "tak³dn’ F¶p tcJs¸Sp¯nbm am{Xw aXnbmIpw. F¶m C§sbpÅ sI«p]mSpIÄ o¡w sN¿s¸Sp¶ ]£w kÀsÆ ASbmfw ImWmXmbXmbn IcptX­Xpw kÀsÆ ASbmfw ]pxØm]nt¡­XpamIp¶p. 45. kÀsÆ ASbmfw ]pxØm]n¡p¶Xnpff sNehpIÄþ (1) kÀsÆ L A N D R E V E N U E M A N U A L V o l . V I